EUR-Lex Access to European Union law
This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52004AE0950
Opinion of the European Economic and Social Committee on the ‘Proposal for a Decision of the European Parliament and of the Council amending Decision 2000/819/EC on a multiannual programme for enterprise and entrepreneurship, and in particular for small and medium-sized enterprises (SMEs)’ (2001-2005) (COM(2003) 758 final - 2003/0292 (COD))
Opinia Europejskiej Komitetu Ekonomiczno - Społecznego w sprawie propozycji decyzji Parlamentu Europejskiego oraz Rady zmieniającej decyzję 2000/819/WE w sprawie wieloletniego programu na rzecz przedsiębiorstw i przedsiębiorczości, w szczególności małych i średnich przedsiębiorstw (MSP) (2001—2005) (COM(2003) 758 final — 2003/0292 (COD))
Opinia Europejskiej Komitetu Ekonomiczno - Społecznego w sprawie propozycji decyzji Parlamentu Europejskiego oraz Rady zmieniającej decyzję 2000/819/WE w sprawie wieloletniego programu na rzecz przedsiębiorstw i przedsiębiorczości, w szczególności małych i średnich przedsiębiorstw (MSP) (2001—2005) (COM(2003) 758 final — 2003/0292 (COD))
Dz.U. C 302 z 7.12.2004, p. 8–11
(ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, SK, SL, FI, SV)
7.12.2004 |
PL |
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej |
C 302/8 |
Opinia Europejskiej Komitetu Ekonomiczno - Społecznego w sprawie propozycji decyzji Parlamentu Europejskiego oraz Rady zmieniającej decyzję 2000/819/WE w sprawie wieloletniego programu na rzecz przedsiębiorstw i przedsiębiorczości, w szczególności małych i średnich przedsiębiorstw (MSP) (2001—2005)
(COM(2003) 758 final — 2003/0292 (COD))
(2004/C 302/02)
Dnia 23 grudnia 2003 r. Rada postanowiła zasięgnąć opinii Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w trybie art. 95 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską w sprawie wspomnianej powyżej.
Sekcja ds. Jednolitego Rynku, Produkcji i Konsumpcji, odpowiedzialna za przygotowanie pracy Komitetu w tej sprawie, przyjęła swą opinię 9 czerwca 2004 r. (sprawozdawca: Dimitris Dimitriadis).
Na 410. sesji plenarnej w dniach 30 czerwca i 1 lipca 2004 r. (posiedzenie z dnia 30. czerwca) Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny 140 głosami za przy 1 głosie przeciw i 4 wstrzymujących się przyjął następującą opinię:
1. Przedmowa
1.1 |
Zarówno przed, jak i po ustaleniu Strategii Lizbońskiej Unia Europejska stała i nadal stoi w obliczu następujących trudności: (1) poważnych problemów w zakresie konkurencyjności i modernizacji przedsiębiorstw europejskich, w szczególności małych i średnich przedsiębiorstw (MSP), (2) niesprawności i nadmiernej biurokracji w organach publicznych zajmujących się promowaniem przedsiębiorczości; (3) braku koordynacji pomiędzy podmiotami reprezentującymi MSP a organami publicznymi oraz Komisją w zakresie promowania przedsiębiorczości; (4) braku koordynacji między krajowymi politykami wspierania MSP w poszczególnych Państwach Członkowskich; (5) braku podstawowej strategii długoterminowej dla MSP w Państwach Członkowskich; (6) poważnych trudności z finansowaniem firm (zwłaszcza MSP) przez sektor bankowy oraz branżę venture capital; (7) wysokich kosztów kredytu w związku z niewielkimi rozmiarami MSP oraz podwyższonym ryzykiem oraz (8) braku stabilnej polityki w stosunku do MSP. |
1.2 |
UE przyznaje, że chociaż w dziedzinie Jednolitego Rynku ustawodawstwo i przepisy wykonawcze tworzą kompletny system, MSP nie do końca odnajdują się w obowiązującym ustroju prawnym wraz z potencjalnymi korzyściami z niego płynącymi i nie w pełni ten potencjał wykorzystują. |
1.3 |
UE prowadzi ciężką walkę z konkurencją międzynarodową – z silnymi gospodarczymi i politycznymi wpływami USA (1), które osiągnęły bardzo wysoki poziom konkurencyjności i wydajności, oraz z Japonią, krajami Azji Południowo-Wschodniej (2) i gospodarkami rozwijającym się, jak Chiny, Indie i Brazylia. |
1.4 |
Najpoważniejszym problemem społecznym i gospodarczym, przed którym stoi UE, jest bezrobocie. Unia musi za pierwszoplanowy cel uznać tworzenie nowych miejsc pracy, szczególnie w MSP, które stanowią przeważającą większość europejskich firm. |
1.5 |
UE podejmuje ogromne wysiłki na rzecz rozwoju badań i technologii, ponieważ zdaje sobie sprawę, że jest to jedyny sposób zagwarantowania rozwoju i postępu, ale proponowana strategia nie zawsze przynosi spodziewane wyniki w związku z brakiem odpowiednio elastycznych mechanizmów oraz z przepisami, które sprzyjają biurokracji, osłabiają efektywność i powodują niepożądane opóźnienia. |
1.6 |
Dążąc do pokonania tych trudności, Rada w Amsterdamie (czerwiec 1997 r.) oraz specjalny Szczyt ds. Zatrudnienia (Luksemburg, listopad 1997 r.) położyły fundamenty pod Inicjatywę na rzecz Wzrostu i Zatrudnienia, a Rada Ministrów decyzjami 98/347/WE (3) i 2000/819/WE (4) stworzyła podstawy zorganizowanego i trwałego wsparcia przedsiębiorczości europejskiej, wraz z konkretnymi programami na rzecz zwiększania liczby miejsc pracy. |
2. Wstęp
2.1 Cele
Celem programu jest wspieranie tworzenia miejsc pracy oraz zakładania i rozwijania innowacyjnych MSP w rozumieniu zalecenia Komisji 96/280/WE poprzez zwiększanie dostępnych zasobów finansowych, a co za tym idzie – wzrost inwestycji w MSP.
2.1.1 |
Małe i średnie przedsiębiorstwa zasługują na wsparcie, ponieważ dowiedziono, że łatwiej tworzą one nowe miejsca pracy, gdyż dobrze dostosowują się do zmieniających się warunków rynkowych, łatwo podejmują decyzje i szybciej realizują nowe wymagania w obrębie firmy. Ponadto często właśnie MSP napotykają najwięcej problemów w chwili powstawania (biurokracja i brak zasobów finansowych), przy promowaniu projektów innowacyjnych (brak dostępu do finansowania przez banki oraz - w nowych Państwach Członkowskich - brak systemu bankowego zdolnego zapewnić takie finansowanie) oraz przy rozszerzaniu współpracy międzynarodowej. |
2.2 Opis – zakres programu
Program obejmuje trzy linie finansowania: (a) system venture capital (ETF Start-up Facility (5)), realizowany przez Europejski Fundusz Inwestycyjny (EIF); (b) system wsparcia finansowego dla tworzenia międzynarodowych spółek joint venture między MSP w UE (Joint European Venture – JEV), realizowany przez Komisję; (c) system gwarancji (SME Guarantee Facility), również realizowany przez EIF.
2.2.1 |
Budżet programu wyniósł 423,56 mln €, z czego 168 mln € przeznaczono na ETF Start-up Facility, 57 mln € na JEV oraz 198,56 mln € na SME Guarantee Facility. W związku z wysokim wskaźnikiem wykorzystania środków z SME Guarantee Facility przekazano na ten program dodatkowe 30,56 mln € z programu JEV. Do 29 maja 2002 r. – czyli do końca programu - EIF wykorzystała całość budżetu przeznaczonego pierwotnie na ETF Start-up Facility oraz SME Guarantee Facility. Jeśli idzie o JEV, na realizację różnych projektów dostępne było łącznie 14,5 mln €. |
2.2.2 |
Program venture capital (ETF Start-up Facility) wspiera inwestycje kapitału wysokiego ryzyka w MSP, zwłaszcza na etapie rozpoczynania działalności oraz we wczesnych stadiach rozwoju przedsiębiorstwa, jak również w innowacyjne MSP, poprzez inwestowanie w wyspecjalizowane fundusze kapitału wysokiego ryzyka. |
2.2.2.1 |
W ramach projektu Joint European Venture (JEV) Wspólnota dofinansowuje tworzenie przez MSP nowych międzynarodowych spółek joint venture w UE. |
2.2.2.2 |
W ramach linii SME Guarantee Facility UE zapewnia finansowanie kosztów gwarancji EIF oraz kontrgwarancji, aby promować zwiększanie pożyczek dla innowacyjnych MSP. Osiąga się to poprzez zwiększanie mozliwości systemów gwarancyjnych działających w Państwach Członkowskich i odnosi się zarówno do programów nowych, jak i do już istniejących. Linia ta pokrywa część strat z tytułu gwarancji (do wysokości z góry określonej kwoty), ze szczególnym uwzględnieniem finansowania wartości niematerialnych i prawnych MSP. |
3. Efekty programu
3.1 |
Według raportu Komisji do czerwca 2002 r. z programu ETF Start-up Facility skorzystało 206 MSP z branży high-tech (biotechnologia / nauki przyrodnicze oraz technologia informacyjna) (6); przedsiębiorstwa te uzyskały też bardzo pozytywne efekty w zakresie tworzenia miejsc pracy. SME Guarantee Facility wsparł 112 000 mniejszych firm, które zwiększyły zatrudnienie o ponad 30 %. W ramach JEV zrealizowano najmniej projektów (zaledwie 137 zaakceptowanych propozycji). |
4. Uwagi
4.1 |
Raport Komisji (7) na temat trzech systemów oparty jest na bardzo małej próbie przedsiębiorstw, co oznacza, że wyciągnięte wnioski obarczone są dużym prawdopodobieństwem błędu statystycznego i merytorycznego. |
4.2 |
Przez czteroletni okres od roku 1998 (rok rozpoczęcia) do 2002 (rok oceny) z ETF Start-up Facility skorzystało 206 MSP. EKES uważa tę liczbę za niską w porównaniu z wynikami osiągniętymi w Stanach Zjednoczonych, gdzie dzięki podobnym inicjatywom wspartym przez venture capital doszło do ogromnego wzrostu liczby zakładanych MSP i rozkwitu przedsiębiorczości w ogóle. Dzięki JEV powstało zaledwie 31 międzynarodowych spółek joint venture i 252 nowych miejsc pracy, co nie spełniło wiązanych z tym projektem oczekiwań. Wyniki SME Guarantee Facility uważa się za dobre. |
4.3 |
Przedstawione w raporcie prognozy liczby nowych miejsc pracy w dofinansowywanych firmach zostały oparte na wcześniejszych danych (od 2001 r. do połowy 2002 r.), nie sposób więc uznać ich za miarodajne dla tych trzech systemów. |
4.4 |
EKES nie dysponuje ostatecznymi, konkretnymi i pełnymi danych o nowych miejscach pracy (za cały okres 1998-2003), co sprawia, że niezwykle trudno jest ocenić sytuację i przedstawić stanowiska i wnioski. EKES pragnie jednak ponownie podkreślić swoje szczególne zainteresowanie wysiłkami na rzecz tworzenia miejsc pracy i wzywa Komisję do obrania tej kwestii za główny priorytet po zrewidowaniu programu wieloletniego. |
4.5 |
Inwestycje wysokiego ryzyka to niezbędny element wsparcia innowacyjnych pomysłów, umożliwiający przekształcanie ich w przedsięwzięcia biznesowe i doprowadzenie do udanych projektów inwestycyjnych. Fenomenalny sukces niektórych przedsięwzięć tego typu rekompensuje niepowodzenia innych innowacyjnych projektów, które nie zdobywają powodzenia na rynku. |
4.6 |
Program całkowicie ignoruje tradycyjną gospodarkę. Stale kładąc nacisk na innowacyjność działań, wyklucza się możliwość dostępu do finansowania tradycyjnym MSP. Innowacja jest bardzo ważnym narzędziem modernizacji gospodarki i zwiększania konkurencyjności. Należy jednak podkreślić, że (a) europejskie przedsiębiorstwa ryzykują trwałą utratę rynku na rzecz importu produktów sektora tradycyjnego z krajów trzecich o niskich kosztach produkcji; (b) jeśli nie udzieli się wsparcia tradycyjnym MSP, istnieje ryzyko, że w sektorach handlowym i dystrybucyjnym powstaną oligopole, co przyniesie określone konsekwencje dla całego procesu produkcyjnego i w efekcie spadek zatrudnienia. |
4.7 |
Ograniczenie biurokracji poprzez tworzenie jednostek odpowiadających za realizację na zasadzie „jednego okienka” oraz pozbycie się niepotrzebnych dokumentów dzięki wykorzystaniu nowoczesnej technologii to podstawowe warunki zwiększonego udziału MSP w tych programach. |
5. Wnioski
5.1 |
EKES popiera proponowane przez Komisję zmiany w decyzji 2000/819/WE. |
5.2 |
Komitet zgadza się z opinią Komisji, że rzeczywiste efekty wszystkich trzech instrumentów finansowania da się ocenić dopiero po dłuższym czasie; uważa jednak, że upłynęło już wystarczająco dużo czasu od ich wprowadzenia, aby wyciągnąć wnioski z myślą o dokonaniu pewnych poprawek, i że w obecnej ostro konkurencyjnej gospodarce globalnej czynnik czasu bardzo się liczy, gdyż trendy i perspektywy biznesowe stale się zmieniają. |
5.3 |
EKES zdaje sobie sprawę, że w latach 2001 i 2002 międzynarodowa koniunktura gospodarcza była niesprzyjająca, podaż kapitału wysokiego ryzyka w UE była ograniczona, a większe banki niechętnie pożyczały pieniądze małym i średnim przedsiębiorstwom. W 2002 r. zapotrzebowanie na gwarancje w Europie znacznie wzrosło, gdyż duże banki zaczęły występować o dodatkowe zabezpieczenia ze względu na wysokie ryzyko i wysokie koszty związane z zarządzaniem kredytem. W tej sytuacji EKES uważa, że instrumenty, o których mowa – a zwłaszcza Guarantee Facility i Start-up Facility - są nadal bardzo pożyteczne. Sugeruje także wzmocnienie współpracy z małymi, wyspecjalizowanymi bankami, które współpracują głównie z MSP i mają elastyczne systemy komunikacji. |
5.4 |
EKES popiera projekty realizowane w ramach trzech systemów, uznając je za potrzebne. Uważa jednakże, iż proces uzyskiwania do nich dostępu przez MSP jest uciążliwy, biurokratyczny i nieelastyczny, gdyż często bardzo trudno jest przedsiębiorstwom zdobyć informacje i opanować wewnętrzne procedury. |
5.5 |
EKES za szczególnie pożyteczny instrument uważa SME Guarantee Facility i wzywa do znacznego zwiększenia finansowania w jego ramach oraz do podjęcia wszelkich wysiłków, aby bezpośrednio włączyć te kraje, które jak dotąd z niego nie korzystały (Grecja, Irlandia i Luksemburg). |
5.6 |
EKES wspiera wysiłki mające na celu przedłużenie programu gwarancji z myślą o nowych Państwach Członkowskich, w których działają tysiące MSP pozbawionych dostępu do kredytów bankowych i nie mogących przez to skutecznie inwestować i tworzyć nowych miejsc pracy. |
5.7 |
EKES uważa, że budżet programu powinien zostać zrewidowany z myślą o uwzględnieniu potrzeb nowych Państw Członkowskich. Obecnie dostępny budżet został zaplanowany jedynie dla 15 a nie 25 Państw Członkowskich, a nowi członkowie z pewnością będą mieli większe potrzeby. |
5.8 |
EKES wzywa Komisję do podjęcia koniecznych kroków w celu dalszej rozbudowy ETF Start-up Facility, gdyż jest to kluczowe narzędzie wspierające tworzenie innowacyjnych MSP oraz przedsięwzięcia wysokiego ryzyka, które są niezbędne dla rozwoju badań i technologii, oraz innych programów inwestycyjnych MSP, które nie mieszczą się w kategorii high-tech, ale mają istotne znaczenie gospodarcze i muszą mieć dostęp do wszystkich rodzajów środków i instrumentów finansowania. Komitet proponuje zatem:
|
5.9 |
EKES uważa, że kapitał prywatny i publiczny dostępny w UE na finansowanie badań i postępu technicznego nie jest w stanie pokryć zwiększonych potrzeb MSP w branży informacyjnej, nowych technologii i biotechnologii. Komitet zwraca się o wygospodarowanie znacznie większych środków na pokrycie tych potrzeb. |
5.10 |
W miarę potrzeb należy zbadać, ocenić i wykorzystać szybkie i elastyczne systemy powstałe i z powodzeniem działające w USA. Powinno być także więcej możliwości współpracy z wyspecjalizowanymi funduszami venture capital, gdzie i kiedy tylko ujawni się zainteresowanie takich inwestorów (8). EKES wzywa Komisję do podjęcia inicjatywy w tej kwestii. |
5.11 |
EKES uważa, że należy podjąć więcej wysiłków w celu informowania MSP o istnieniu i funkcjonowaniu funduszu gwarancyjnego i znaleźć lepsze sposoby dostępu i komunikacji z EIF i EBI. Przeprowadzone badanie wykazało, że większość MSP nie wie o tym, że UE stworzyła dla nich instytucjonalny system wsparcia. Dlatego też niezbędne jest bezpośrednie zaangażowanie organizacji gospodarczych (izb handlowych, stowarzyszeń branżowych, organizacji MSP itp.) w celu poprawy przekazu informowania i nawiązywania bardziej bezpośredniego i skutecznego kontaktu z MSP, oraz szybsze rozwiązywanie problemów praktycznych pojawiających się podczas wdrażania programu. |
5.12 |
EKES uważa, że wkrótce po akcesji nowych Państw Członkowskich trzeba będzie przeprowadzić specjalną ocenę wykorzystania programów; chociaż bowiem bierze się pod uwagę obecne problemy występujące w krajach przystępujących, pewne jest, że: a) rzeczywista sytuacja okaże się mniej korzystna niż donoszono; b) potrzebne będą znaczne fundusze, których rozmiarów nie da się teraz ocenić; c) nieunikniony na początku okres przystosowawczy niesie ze sobą poważne zagrożenia dla MSP. |
5.13 |
EKES zgadza się z zaproponowanym przez Komisję wczesnym wycofywaniem JEV, biorąc pod uwagę krytykę, jakiej podlega w obecnym kształcie. Jednakże EKES pragnie podkreślić, że nadal popiera tworzenie międzynarodowych spółek joint venture; uważa bowiem, że UE jest bardzo opóźniona w międzynarodowych przedsięwzięciach gospodarczych i należy usuwać przeszkody dla biznesu w Europie. |
5.14 |
Konieczne będzie także rozważenie ponownego wprowadzenia programu JEV lub innego programu opartego na podobnej zasadzie w momencie, gdy po rozszerzeniu pojawią się możliwości tworzenia międzynarodowych spółek w ramach UE i EOG. Dla osiągnięcia tego ważnego celu potrzebna jest zatem polityka wspierania międzynarodowych spółek MSP – jednak bez nadmiernej biurokracji, która utrudniała realizację programu JEV i stała się przyczyną jego niepowodzenia. |
5.15 |
EKES jest przekonany, że korzystając z doświadczeń zdobytych z Szóstym Ramowym Programem Badań i Rozwoju Technologicznego należy ponownie wprowadzić programy na małą skalę dla MSP, które obecnie nie mieszczą się w koncepcji programu wieloletniego. |
5.16 |
EKES zgadza się, że z wdrażaniem programów finansowania na małą skalę wiążą się znaczne koszty administracyjne i że istnieje zatem tendencja do ich znacznego ograniczania. Pragnie jednakże zauważyć, że ograniczanie takich programów utrudnia sytuację SMP, które nie mogą korzystać z programów finansowania na dużą skalę. Dlatego też EKES zgadza się z Parlamentem Europejskim i zaleca Komisji szczególną ostrożność w kwestii ograniczania lub likwidacji tych programów, zwłaszcza że wyraźnie odpowiadają one faktycznym potrzebom MSP. Komitet uznaje za konieczne, aby Komisja współpracowała w tym przedmiocie z organizacjami biznesowymi. |
5.17 |
EKES uważa Europejską Kartę Małych Przedsiębiorstw uchwaloną przez Radzie Europy w Feirii (19 czerwca 2002 r.) za szczególnie ważną inicjatywę; sprawie tej poświęcił wiele opinii. Komitet ponownie zwraca uwagę na konieczność wprowadzania w życie postanowień Karty za pośrednictwem jasnych przepisów prawa. |
5.18 |
EKES popiera przedmiotowy zakres finansowania przedstawiony w załączniku I (opis obszarów działania) dla SME Guarantee Facility (załącznik I, punkt 4(a)(i)); sądzi jednak, że można go rozszerzyć na drodze poważnego i nieprzerwanego dialogu z reprezentatywnymi organizacjami MSP (np. o systemy jakości, badania nad środowiskiem, badania nad jakością, pomoc techniczną i technologiczną, transfer technologii). |
5.19 |
EKES uważa, że Komisja musi podjąć bardziej zdecydowane i skuteczne działania wspierające innowacyjne MSP oraz ograniczyć biurokrację w swoich programach (np. rezygnując ze zbędnych dokumentów, przyspieszając procedury itd.), która powoduje negatywne skutki, jak choćby niepotrzebne opóźnienia. |
5.20 |
EKES akceptuje ogólny kierunek rozwoju programów i ufa, że będą one nadal wspierane i doskonalone. |
Bruksela, 30 czerwca 2004 r.
Przewodniczący
Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego
Roger BRIESCH
(1) Komunikat Komisji dla Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Action Plan: The European agenda for Entrepreneurship” (Plan działania – europejska agenda na rzecz przedsiębiorczości) COM(2004) 70 final, 11.02.2004 (tytuł w wolnym tłumaczeniu, brak urzędowej polskiej wersji - przyp. tłum.).
(2) Opracowanie robocze Komisji „European Competitiveness Report 2003” („Europejski raport o konkurencji”, rok 2003 ) SEC(2003) 1299, 12.11.2003. (tytuł w wolnym tłumaczeniu, brak urzędowej polskiej wersji - przyp. tłum.).
(3) Decyzja Rady 98/347/WE z dnia 19 maja 1998 r. w sprawie środków pomocy finansowej dla nowatorskich i tworzących nowe miejsca pracy małych i średnich przedsiębiorstw (MSP), inicjatyw dotyczących wzrostu i zatrudnienia – Dz.U. L 155 z 29.05.1998.
(4) Decyzja Rady 2000/819/WE w sprawie wieloletniego programu na rzecz przedsiębiorstw i przedsiębiorczości, w szczególności małych i średnich przedsiębiorstw (MSP) (2001—2005).
(5) ETF (European Technology Facility) - Europejski Program Finansowego Wspierania Technologii, założony przez Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) w celu generowania venture capital na inwestycje w MSP z branży high-tech, oferujący finansowanie inwestycji za pośrednictwem istniejących funduszy kapitału wysokiego ryzyka.
(6) Raport Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady – COM(2003) 758 final z 8.12 2003.
(7) Raport Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady – COM(2003) 758 final z 8.12 2003.
(8) Komunikat Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego w sprawie wdrożenia planu działania na rzecz kapitału wysokiego ryzyka (RCAP - Risk Capital Action Plan), COM(2002) 563, 16.10.2002 (tytuł w wolnym tłumaczeniu, brak urzędowej polskiej wersji - przyp. tłum.).