(1)

Zasady horyzontalne określone w art. 3 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) oraz w art. 9 i 10 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), w tym zasada pomocniczości i zasada proporcjonalności określone w art. 5 TUE, mają być przestrzegane przy wykonywaniu środków finansowych Unii, z uwzględnieniem Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. Zgodnie z art. 8 i 10 TFUE Unia zmierza do zniesienia nierówności oraz wspierania równości kobiet i mężczyzn, a także do zwalczania wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną. Przy wykonywaniu środków finansowych Komisja i państwa członkowskie powinny zmierzać do uwzględniania perspektywy płci. Cele środków finansowych Unii powinny być osiągane w ramach zrównoważonego rozwoju oraz unijnych celów zachowania, ochrony i poprawy jakości środowiska, zgodnie z art. 11 i art. 191 ust. 1 TFUE, z uwzględnieniem zasady „zanieczyszczający płaci”.

(2)

W dniu 17 listopada 2017 r. Parlament Europejski, Rada i Komisja wspólnie proklamowały Europejski filar praw socjalnych (zwany dalej „filarem”) w odpowiedzi na wyzwania społeczne w Europie. Uwzględniając zmieniające się realia świata pracy, niezbędne jest przygotowanie Unii na bieżące i przyszłe wyzwania związane z globalizacją i cyfryzacją, sprawiając aby wzrost gospodarczy służył włączeniu społecznemu oraz usprawniając polityki zatrudnienia i społeczne. 20 głównych zasad filaru zgrupowano w trzy kategorie: równe szanse i dostęp do zatrudnienia; uczciwe warunki pracy; ochrona socjalna i integracja społeczna. Filar funkcjonuje jako nadrzędne ramy przewodnie Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji dla Zwalnianych Pracowników (EFG) ustanowionego niniejszym rozporządzeniem, pozwalając Unii na wprowadzenie w życie odpowiednich zasad w przypadku istotnych działań restrukturyzacyjnych.

(3)

W dniu 20 czerwca 2017 r. Rada zatwierdziła dokument stanowiący odpowiedź Unii na Agendę ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030. Rada podkreśliła, jak ważne jest osiągnięcie zrównoważonego rozwoju w trzech wymiarach – gospodarczym, społecznym i środowiskowym – w wyważony i zintegrowany sposób. Konieczne jest uwzględnianie zrównoważonego rozwoju w ramach polityki unijnej oraz prowadzenie przez Unię ambitnych polityk, które wykorzystuje ona do sprostania globalnym wyzwaniom. Rada pozytywnie przyjęła komunikat Komisji z dnia 22 listopada 2016 r. pt. „Kolejne kroki w kierunku zrównoważonej przyszłości Europy” jako pierwszy krok w procesie uwzględniania celów zrównoważonego rozwoju ONZ w głównym nurcie polityki i stosowania zrównoważonego rozwoju jako jednej z naczelnych zasad kierujących wszystkimi politykami Unii, w tym za pomocą jej instrumentów finansowania.

(4)

W lutym 2018 r. Komisja przyjęła komunikat pt. „Nowe, nowoczesne wieloletnie ramy finansowe dla Unii Europejskiej, która skutecznie realizuje swoje priorytety po 2020 r.”. W komunikacie tym podkreśla się, że budżet Unii służy wyjątkowemu europejskiemu modelowi społecznej gospodarki rynkowej. Niezwykle ważne są poprawa możliwości zatrudnienia oraz zaradzenie wyzwaniom związanym z umiejętnościami, w szczególności związanymi z cyfryzacją, automatyzacją i przejściem w kierunku zasobooszczędnej i zrównoważonej gospodarki, przy zapewnieniu pełnej zgodności z porozumieniem paryskim, przyjętym na mocy Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (zwanym dalej „porozumieniem paryskim”). Elastyczność budżetowa będzie jedną z podstawowych zasad w wieloletnich ramach finansowych na lata 2021–2027 (zwanych dalej „WRF 2021–2027”) ustanowionych rozporządzeniem Rady (UE, Euratom) 2020/2093 (4). Mechanizmy elastyczności pozostaną w mocy, aby umożliwić Unii szybsze reagowanie oraz zapewnić wykorzystywanie zasobów budżetowych tam, gdzie są najpilniej potrzebne.

(5)

W „Białej księdze w sprawie przyszłości Europy” z dnia 1 marca 2017 r. Komisja wyraziła obawy dotyczące ruchów izolacjonistycznych i narastających wątpliwości co do korzyści z otwartego handlu oraz społecznej gospodarki rynkowej Unii w ujęciu ogólnym.

(6)

W „Dokumencie otwierającym debatę w sprawie wykorzystania możliwości płynących z globalizacji” z dnia 10 maja 2017 r. Komisja stwierdziła, że powiązana z handlem globalizacja w połączeniu ze zmianami technologicznymi stanowi główny czynnik zwiększenia popytu na wysoko wykwalifikowanych pracowników oraz zmniejszenia liczby miejsc pracy wymagających niższych kwalifikacji. Uznając zalety bardziej otwartego handlu, Komisja stwierdziła, że należy jednak podjąć odpowiednie środki w celu zaradzenia związanym z nim negatywnym efektom ubocznym. Jako że już teraz korzyści z globalizacji są nierównomiernie rozdzielone pomiędzy społeczeństwa i regiony, wywierając znaczący wpływ na tych, którzy doświadczają negatywnych efektów, istnieje ryzyko, iż zmiany technologiczne i środowiskowe dodatkowo nasilą te efekty. W związku z tym, zgodnie z zasadami solidarności i zrównoważonego rozwoju, konieczne będzie zapewnienie sprawiedliwszego podziału korzyści z globalizacji poprzez pogodzenie wzrostu gospodarczego i postępu technologicznego z odpowiednią ochroną socjalną oraz aktywnym wspieraniem dostępu do możliwości zatrudnienia i prowadzenia działalności na własny rachunek.

(7)

W „Dokumencie otwierającym debatę na temat przyszłości finansów UE” z dnia 28 czerwca 2017 r. Komisja podkreśliła potrzebę zmniejszenia różnic gospodarczych i społecznych zarówno między państwami członkowskimi, jak i w obrębie tych państw oraz stwierdziła, że w związku z tym jednym z kluczowych priorytetów jest inwestowanie w zrównoważony rozwój, równość, włączenie społeczne, kształcenie i szkolenie, a także w zdrowie.

(8)

Globalizacja, zmiany technologiczne i zmiana klimatu prawdopodobnie jeszcze bardziej zwiększą wzajemne powiązania i współzależność między gospodarkami światowymi. Realokacja siły roboczej jest integralną i nieuniknioną częścią takiej zmiany. Jeżeli korzyści płynące ze zmiany mają być sprawiedliwie rozdzielone, oferowanie pomocy zwalnianym pracownikom i osobom zagrożonym zwolnieniem ma ogromne znaczenie. Główne instrumenty Unii mające na celu pomoc pracownikom dotkniętym takimi zmianami to Europejski Fundusz Społeczny Plus (EFS+), który ma zostać ustanowiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) …/… i ma oferować pomoc poprzedzającą zmiany, oraz EFG, który ma oferować pomoc w odpowiedzi na zmiany w przypadku istotnych działań restrukturyzacyjnych. Komunikat Komisji pt. „Unijne ramy jakości na rzecz przewidywania zmian i restrukturyzacji” z dnia 13 grudnia 2013 r. to instrument polityki Unii, który określa ramy najlepszych praktyk dotyczących przewidywania restrukturyzacji przedsiębiorstw i postępowania w takich przypadkach. Zapewniają one kompleksowe ramy dotyczące sposobu, w jaki należy się zająć – za pomocą odpowiednich środków polityki – wyzwaniami w zakresie dostosowania gospodarczego i restrukturyzacji gospodarczej oraz ich skutkami społecznymi i wpływem na zatrudnienie. Wezwano w nich również państwa członkowskie do korzystania z unijnego i krajowego finansowania w sposób, który zapewnia skuteczniejsze łagodzenie społecznych skutków restrukturyzacji, zwłaszcza negatywnego wpływu na zatrudnienie.

(9)

Europejski fundusz dostosowania do globalizacji, ustanowiony rozporządzeniem (WE) nr 1927/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady (5) na okres WRF 2007–2013 (zwany dalej „Funduszem”), został utworzony w celu umożliwienia Unii okazania solidarności z pracownikami, którzy stracili pracę w wyniku poważnych zmian strukturalnych w kierunkach światowego handlu, spowodowanych globalizacją.

(10)

Zakres rozporządzenia (WE) nr 1927/2006 został rozszerzony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 546/2009 (6) w ramach Europejskiego planu naprawy gospodarczej, określonego w komunikacie Komisji z dnia 26 listopada 2008 r., aby objąć nim pracowników, którzy stracili pracę bezpośrednio w wyniku światowego kryzysu finansowego i gospodarczego.

(11)

Na okres obowiązywania WRF 2014–2020, rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1309/2013 (7) rozszerzono zakres Funduszu, tak by obejmował on przypadki zwolnień wynikające nie tylko z poważnych zakłóceń gospodarczych spowodowanych dalszym trwaniem światowego kryzysu finansowego i gospodarczego, uwzględnione w rozporządzeniu (WE) nr 546/2009, ale również wynikające z ewentualnego nowego światowego kryzysu finansowego i gospodarczego. Ponadto rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 (8) (zwanym dalej „rozporządzeniem finansowym”) zmienione zostało rozporządzenie (UE) nr 1309/2013 w celu wprowadzenia, między innymi, przepisów pozwalających Funduszowi na objęcie, w drodze wyjątku, wniosków zbiorowych dotyczących małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) położonych w jednym regionie i działających w innych sektorach gospodarczych według klasyfikacji NACE Rev. 2 na poziomie działów, w przypadku gdy państwo członkowskie składające wniosek wykaże, że w regionie tym funkcjonują głównie lub wyłącznie MŚP.

(12)

W związku z możliwością wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii bez umowy o wystąpieniu rozporządzenie (UE) nr 1309/2013 zostało zmienione rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1796 (9) w celu doprecyzowania, że zwolnienia wynikające z takiego wystąpienia wchodzą w zakres Funduszu. Ze względu na wystąpienie Zjednoczonego Królestwa z Unii z umową o wystąpieniu rozporządzenie to nie miało zastosowania.

(13)

Komisja przeprowadziła ocenę śródokresową Funduszu służącą przeanalizowaniu sposobu i zakresu, w jakich zrealizowane zostały jego cele. Fundusz okazał się skuteczny, gdyż osiągnięto wyższy poziom reintegracji zwalnianych pracowników niż w poprzednim okresie programowania. Ocena wykazała również, że Fundusz wytworzył unijną wartość dodaną. Dotyczy to w szczególności jego efektów ilościowych, co oznacza, że wsparcie z Funduszu nie tylko zwiększyło liczbę i różnorodność świadczonych usług, lecz również poziom intensywności tych usług. Ponadto interwencje Funduszu były silnie wyeksponowane i bezpośrednio pokazywały opinii publicznej unijną wartość dodaną. Zidentyfikowano jednak kilka wyzwań. Procedurę uruchomienia uznano za zbyt długą. Ponadto liczne państwa członkowskie zgłosiły problemy związane z przeprowadzeniem szeroko zakrojonej analizy okoliczności zdarzenia, które spowodowało zwolnienia. Podstawowym powodem, dla którego państwa członkowskie były zniechęcone do wnioskowania o wsparcie z Funduszu, były problemy w zakresie zdolności finansowych i instytucjonalnych. Mogło to być spowodowane brakiem personelu: obecnie państwa członkowskie mogą poprosić o pomoc techniczną tylko w przypadkach, gdy realizują wsparcie z Funduszu. Ponieważ do zwolnień może dojść niespodziewanie, ważne jest zapewnienie, aby państwa członkowskie były gotowe niezwłocznie zareagować i mogły złożyć wniosek bez opóźnień. Ponadto w niektórych państwach członkowskich konieczne wydaje się wzmożenie starań na rzecz budowania zdolności instytucjonalnych w celu zapewnienia sprawnej i skutecznej realizacji działań w przypadkach interwencji z EFG. Ponadto próg na poziomie 500 zlikwidowanych miejsc pracy był krytykowany jako zbyt wysoki, zwłaszcza w regionach słabo zaludnionych.

(14)

Rola EFG jako elastycznego funduszu udzielającego pracownikom, którzy stracili pracę w wyniku działań restrukturyzacyjnych na dużą skalę, wsparcia oraz pomocy w jak najszybszym znalezieniu innej pracy, jest wciąż znacząca. Unia powinna dalej zapewniać konkretne jednorazowe wsparcie w celu ułatwienia reintegracji zwalnianych pracowników, prowadzącej do godnego i trwałego zatrudnienia w obszarach, sektorach, na terytoriach lub rynkach pracy odczuwających wstrząs spowodowany poważnymi zakłóceniami gospodarczymi. Biorąc pod uwagę oddziaływanie i wzajemne skutki otwartego handlu oraz zmian w sytuacji gospodarczej i finansowej, takich jak asymetryczne wstrząsy gospodarcze, zmiany technologiczne, cyfryzacja, znaczące zmiany w stosunkach handlowych Unii lub w strukturze rynku wewnętrznego, jak również innych czynników, w tym przejścia na gospodarkę niskoemisyjną, oraz uwzględniając fakt, że wskazanie jednego konkretnego czynnika będącego przyczyną zwolnień jest coraz trudniejsze, podstawą uruchomienia EFG powinien być wyłącznie znaczący wpływ działania restrukturyzacyjnego. Biorąc pod uwagę cel EFG, jakim jest zapewnianie wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych w uzupełnieniu pomocy oferowanej przez EFS +, która poprzedza zmiany, EFG powinien pozostać elastycznym i szczególnym instrumentem poza pułapami budżetowymi przewidzianymi w WRF, jak określono w komunikacie Komisji pt. „Nowoczesny budżet dla Unii, która chroni, wspiera i broni Wieloletnie ramy finansowe na lata 2021–2027” z dnia 2 maja 2018 r. oraz załączniku do tego komunikatu.

(15)

Aby zachować europejski charakter EFG, wniosek o wsparcie powinien być składany w przypadkach, gdy istotne działanie restrukturyzacyjne ma znaczący wpływ na lokalną lub regionalną gospodarkę. Wpływ taki powinien być identyfikowany na podstawie minimalnej liczba zwolnień w danym okresie odniesienia. Uwzględniając ustalenia z oceny śródokresowej, próg należy ustalić na poziomie 200 zwolnień w okresie odniesienia wynoszącym cztery miesiące (lub sześć miesięcy w przypadkach sektorowych). Zważywszy że fale zwolnień w różnych sektorach w tym samym regionie mają równie znaczący wpływ na lokalny rynek pracy, składanie wniosków regionalnych również powinno być możliwe. W odniesieniu do niewielkich rynków pracy, takich jak małe państwa członkowskie lub regiony oddalone, w tym regiony najbardziej oddalone, o których mowa w art. 349 TFUE, lub w wyjątkowych okolicznościach powinno być możliwe składanie wniosków w przypadku mniejszej liczby zwolnień. Zasadniczo państwa członkowskie nie powinny składać wniosków o pomoc z EFG później niż 12 tygodni po zakończeniu okresu odniesienia. Jednakże aby uniknąć luki w finansowaniu ze względu na fakt, że niniejsze rozporządzenie wejdzie w życie po 1 stycznia 2021 r., oraz w celu zapewnienia pewności prawa termin ten powinien zostać zawieszony na okres od dnia 1 stycznia 2021 r. do dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia.

(16)

EFG, jako fundusz utworzony z myślą o istotnych działaniach restrukturyzacyjnych, nie powinien być uruchamiany w przypadku zwolnień w sektorze publicznym, które są konsekwencją cięć budżetowych. EFG powinien jednak móc wspierać pracowników zwalnianych z przedsiębiorstw działających na rynku konkurencyjnym, które dostarczają towary lub świadczą usługi publicznie finansowanym podmiotom dotkniętym cięciami budżetowymi. EFG powinien mieć również możliwość wspierania osób prowadzących działalność na własny rachunek, które zaprzestały prowadzenia takiej działalności w wyniku cięć budżetowych.

(17)

Aby wyrazić solidarność Unii z osobami bezrobotnymi, stopa współfinansowania z EFG, jako funduszu następczego, powinna być dostosowana do najwyższej stopy współfinansowania z EFS+, jako funduszu proaktywnego, w zainteresowanym państwie członkowskim, ale w żadnym przypadku stopa ta nie powinna być niższa niż 60 %.

(18)

Część budżetu Unii przydzielona na EFG powinna być wykonywana przez Komisję w ramach zarządzania dzielonego z państwami członkowskimi w rozumieniu rozporządzenia finansowego. W związku z tym, wdrażając EFG w ramach zarządzania dzielonego, Komisja i państwa członkowskie powinny przestrzegać zasad, o których mowa w rozporządzeniu finansowym, takich jak należyte zarządzanie finansami, przejrzystość oraz niedyskryminacja.

(19)

Europejskie Centrum Monitorowania Zmian, mające siedzibę w Europejskiej Fundacji na rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy w Dublinie, wspomaga Komisję oraz państwa członkowskie w analizach jakościowych i ilościowych, aby pomóc im w ocenianiu tendencji w zakresie globalizacji, zmian technologicznych i środowiskowych, restrukturyzacji oraz wykorzystaniu EFG. Aktualizowane codziennie Europejskie Obserwatorium Restrukturyzacji monitoruje zgłoszenia dotyczące działań restrukturyzacyjnych na dużą skalę w całej Unii, w oparciu o sieć korespondentów krajowych., Mogłoby to pomóc w identyfikacji potencjalnych przypadków wymagających interwencji na wczesnym etapie.

(20)

Zwalnianym pracownikom i osobom prowadzącym działalność na własny rachunek, które zaprzestały prowadzenia takiej działalności, powinien przysługiwać równy dostęp do EFG niezależnie od rodzaju ich umowy o pracę lub stosunku pracy. Na potrzeby niniejszego rozporządzenia zwalnianych pracowników oraz osoby prowadzące działalność na własny rachunek, które zaprzestały prowadzenia takiej działalności, należy zatem traktować jak możliwych beneficjentów EFG.

(21)

Wkłady finansowe z EFG powinny być nakierowane przede wszystkim na instrumenty aktywnej polityki rynku pracy i zindywidualizowane usługi, mające na celu szybką reintegrację beneficjentów prowadzącą do godnego i trwałego zatrudnienia w obrębie ich pierwotnego sektora działalności lub poza nim, przygotowując ich jednocześnie na bardziej zieloną i bardziej cyfrową gospodarkę europejską. Wsparcie powinno również mieć na celu promowanie prowadzenia działalności na własny rachunek i tworzenia przedsiębiorstw, w tym poprzez zakładanie spółdzielni. Instrumenty powinny odzwierciedlać przewidywane potrzeby lokalnego lub regionalnego rynku pracy. W stosownych przypadkach należy jednak również wspierać mobilność zwalnianych pracowników, aby pomóc im w znalezieniu nowego zatrudnienia w innym miejscu. Przedmiotem szczególnej uwagi powinno być upowszechnianie umiejętności wymaganych w epoce cyfrowej oraz, w stosownych przypadkach, przezwyciężanie stereotypów płci w zatrudnieniu. Zamieszczanie świadczeń pieniężnych w skoordynowanych pakietach zindywidualizowanych usług powinno być ograniczone. Instrumenty wspierane z EFG nie powinny zastępować biernych środków ochrony socjalnej. Można zachęcać pracodawców, by – oprócz zapewniania instrumentów, do których są zobowiązani na mocy prawa krajowego lub układów zbiorowych – uczestniczyli w krajowym współfinansowaniu instrumentów wspieranych z EFG.

(22)

Podczas wdrażania i opracowywania skoordynowanego pakietu zindywidualizowanych usług mających na celu ułatwienie reintegracji beneficjentów objętych pomocą, państwa członkowskie powinny uwzględniać cele agendy cyfrowej i strategii jednolitego rynku cyfrowego. Szczególną uwagę należy zwrócić na lukę płacową między kobietami a mężczyznami w sektorach technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) oraz nauk przyrodniczych, technologii, inżynierii i matematyki (STEM) przez promowanie przechodzenia kobiet do tych sektorów w drodze nabywania przez nie nowych kwalifikacji zawodowych i przekwalifikowania. Podczas wdrażania i opracowywania skoordynowanego pakietu zindywidualizowanych usług państwa członkowskie powinny dążyć do zwiększenia udziału mniej reprezentowanej płci, przyczyniając się w ten sposób do zmniejszenia luki płacowej i luki emerytalnej między kobietami a mężczyznami.

(23)

Zważywszy że cyfrowa transformacja gospodarki wymaga pewnego poziomu kompetencji cyfrowych wśród pracowników, upowszechnianie umiejętności wymaganych w epoce cyfrowej powinno być uważane za element przekrojowy każdego oferowanego skoordynowanego pakietu zindywidualizowanych usług.

(24)

Opracowując instrumenty aktywnej polityki rynku pracy państwa członkowskie powinny preferować te instrumenty, które znacząco przyczyniają się do zwiększenia szans beneficjentów na zatrudnienie. Państwa członkowskie powinny dążyć do reintegracji prowadzącej do trwałego zatrudnienia jak największej liczby beneficjentów objętych tymi instrumentami, jak najszybciej w terminie sześciu miesięcy od zakończenia okresu realizacji. Podczas opracowywania skoordynowanego pakietu zindywidualizowanych usług należy uwzględnić, w stosownych przypadkach, przyczyny zwolnień oraz przewidywać przyszłe perspektywy rynku pracy i wymagane umiejętności. Skoordynowany pakiet zindywidualizowanych usług powinien być zgodny z przejściem w kierunku zasobooszczędnej i zrównoważonej gospodarki.

(25)

Opracowując instrumenty aktywnej polityki rynku pracy państwa członkowskie powinny zwrócić szczególną uwagę na beneficjentów znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, w tym na osoby z niepełnosprawnościami, osoby opiekujące się bliskimi krewnymi, młode i starsze osoby bezrobotne, osoby o niskim poziomie kwalifikacji oraz pochodzące ze środowisk migracyjnych i osoby zagrożone ubóstwem, ze względu na to, że grupy te mają szczególne trudności z ponownym wejściem na rynek pracy. Niemniej jednak przy wdrażaniu EFG powinno się respektować i promować zasady równości płci i niedyskryminacji, które należą do podstawowych wartości Unii i są zapisane w filarze.

(26)

W celu skutecznego i szybkiego wspierania beneficjentów państwa członkowskie powinny dołożyć wszelkich starań, aby składać kompletne wnioski o przyznanie wkładu finansowego z EFG. W przypadku gdy Komisja zażąda dalszych informacji do przeprowadzenia oceny wniosku, powinien zostać wyznaczony termin na dostarczenie takich informacji. Zarówno państwa członkowskie, jak i instytucje Unii powinny dążyć do jak najszybszego rozpatrywania wniosków.

(27)

W interesie beneficjentów i organów odpowiedzialnych za realizację instrumentów państwo członkowskie składające wniosek powinno informować wszystkie podmioty uczestniczące w procedurze wnioskowej o postępach dotyczących tego wniosku, a także – w miarę możliwości – powinno zapewniać zaangażowanie tych podmiotów podczas realizacji instrumentów.

(28)

Zgodnie z zasadą należytego zarządzania finansami wkłady finansowe z EFG nie powinny zastępować środków wsparcia, które są dostępne dla beneficjentów w ramach funduszy Unii lub innych polityk lub programów unijnych, lecz w miarę możliwości powinny te środki uzupełniać.

(29)

Należy ustanowić przepisy szczególne w zakresie działań informacyjnych i komunikacyjnych dotyczących przypadków interwencji z EFG i wyników EFG. Państwa członkowskie i zainteresowane strony w ramach EFG powinny zwiększać świadomość na temat osiągnięć uzyskanych dzięki unijnemu finansowaniu, informując o nich opinię publiczną. Działania związane z przejrzystością i komunikacją mają podstawowe znaczenie dla eksponowania działań Unii w terenie i powinny opierać się na rzetelnych i aktualnych informacjach. Z myślą o promowaniu EFG i wykazaniu jego wartości dodanej w ramach budżetu Unii opracowane przez państwa członkowskie materiały związane z komunikacją i eksponowaniem powinny być udostępniane instytucjom, organom lub agencjom Unii na ich wniosek. W związku z tym Unii należy udzielić nieodpłatnej, niewyłącznej i nieodwołalnej licencji na korzystanie z takich materiałów oraz wszelkich wcześniej istniejących praw związanych z taką licencją.

(30)

W celu ułatwienia wykonania niniejszego rozporządzenia wydatki powinny kwalifikować się do uzyskania wkładu finansowego z EFG od dnia, w którym państwo członkowskie rozpoczyna świadczenie zindywidualizowanych usług, albo od dnia, w którym państwo członkowskie ponosi wydatki administracyjne związane z wdrożeniem EFG.

(31)

Aby pokryć powstające potrzeby, przede wszystkim w pierwszych miesiącach każdego roku, kiedy dokonywanie przesunięć środków z innych linii budżetowych jest szczególnie utrudnione, w rocznej procedurze budżetowej należy udostępnić odpowiednią kwotę środków na płatności w linii budżetowej dotyczącej EFG.

(32)

Ramy budżetowe EFG określono w WRF 2021–2027 oraz w porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 16 grudnia 2020 r. między Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej i Komisją Europejską w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami oraz w sprawie nowych zasobów własnych, w tym również harmonogramu wprowadzania nowych zasobów własnych (10).

(33)

W interesie beneficjentów pomoc powinna być udostępniana jak najszybciej i najefektywniej. Państwa członkowskie oraz instytucje Unii uczestniczące w procesie podejmowania decyzji dotyczących EFG powinny dołożyć wszelkich starań w celu ograniczenia czasu rozpatrywania wniosków oraz uproszczenia procedur, aby zapewnić sprawne i szybkie przyjmowanie decyzji w sprawie uruchomienia EFG.

(34)

MŚP stanowią trzon unijnej gospodarki. Dlatego też promowanie przedsiębiorczości i wspieranie MŚP ma kluczowe znaczenie dla zapewniania wzrostu gospodarczego, innowacji, tworzenia miejsc pracy i integracji społecznej. Unia aktywnie promuje przedsiębiorczość, zachęcając do zakładania własnej działalności gospodarczej. W przypadku istotnych działań restrukturyzacyjnych powinna istnieć możliwość udzielenia pomocy zwalnianym pracownikom w rozpoczęciu własnej działalności gospodarczej. W razie zamknięcia przedsiębiorstwa powinna również istnieć możliwość udzielenia pomocy zwalnianym pracownikom w przejmowaniu części lub całości działalności byłego pracodawcy.

(35)

Do celów przejrzystości i informacji państwa członkowskie powinny ujawniać w sprawozdaniach końcowych szczegółowe informacje dotyczące pomocy państwa lub finansowania unijnego, które przedsiębiorstwo dokonujące zwolnień pracowników otrzymało w ciągu pięciu lat poprzedzających sprawozdanie. Wymóg ten nie powinien jednak mieć zastosowania do mikroprzedsiębiorstw lub MŚP, w szczególności przedsiębiorstw typu start-up i scale-up, aby uniknąć nieproporcjonalnych obciążeń administracyjnych dla państw członkowskich, szczególnie w przypadku sektorowych wniosków o udzielenie wsparcia z EFG obejmujących więcej niż jedno mikroprzedsiębiorstwo lub MŚP.

(36)

Zgodnie z pkt 22 i 23 porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa (11) EFG powinien być przedmiotem ewaluacji na podstawie informacji zgromadzonych zgodnie ze szczególnymi wymogami dotyczącymi monitorowania, przy czym należy unikać obciążeń administracyjnych, w szczególności dla państw członkowskich, a także nadmiernej regulacji. Wymogi te powinny, w stosownych przypadkach, obejmować mierzalne wskaźniki stanowiące podstawę ewaluacji skutków EFG w praktyce.

(37)

W celu umożliwienia sprawowania kontroli politycznej przez Parlament Europejski oraz stałego monitorowania przez Komisję rezultatów uzyskanych dzięki pomocy z EFG zainteresowane państwa członkowskie powinny złożyć sprawozdanie końcowe z wdrożenia EFG.

(38)

Państwa członkowskie powinny wspierać Komisję w przeprowadzaniu ewaluacji, dostarczając odpowiednich danych, którymi dysponują.

(39)

W celu ułatwienia przyszłych ewaluacji należy przeprowadzić ankietę dla beneficjentów każdorazowo po realizacji wkładu finansowego z EFG. Ankieta dla beneficjentów powinna być otwarta dla uczestników przez co najmniej cztery tygodnie i powinna zostać rozpoczęta w szóstym miesiącu po zakończeniu okresu realizacji. Państwa członkowskie powinny pomagać Komisji w przeprowadzaniu ankiety dla beneficjentów, zachęcając beneficjentów do udziału w niej poprzez wysłanie zaproszenia do udziału i co najmniej jednego przypomnienia. Państwa członkowskie powinny poinformować Komisję o staraniach podjętych w celu skontaktowania się z beneficjentami. Komisja powinna wykorzystywać zgromadzone dane do celów ewaluacji. Aby zapewnić porównywalność poszczególnych przypadków, Komisja powinna opracować – w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi – wzór ankiety dla beneficjentów i zapewnić jej tłumaczenie na wszystkie języki urzędowe instytucji Unii.

(40)

Stosownie do celu, jakim jest eliminowanie nierówności i promowanie równości mężczyzn i kobiet, analizy i sprawozdania dotyczące EFG powinny zawierać informacje segregowane według kryterium płci.

(41)

W załączniku do niniejszego rozporządzenia należy określić wykaz wskaźników służących do monitorowania wykorzystania EFG oraz, w szczególności, postępów w realizacji jego celów. W razie potrzeby Komisja może przedłożyć wniosek ustawodawczy w celu zmiany tych wskaźników.

(42)

Państwa członkowskie powinny pozostać odpowiedzialne za realizację wkładu finansowego oraz za zarządzanie działaniami wspieranymi przez finansowanie unijne i ich kontrolowanie, zgodnie z odpowiednimi przepisami rozporządzenia finansowego. Państwa członkowskie powinny uzasadnić sposób wykorzystania wkładu finansowego otrzymanego z EFG. Z uwagi na krótki okres realizacji działań w ramach EFG obowiązki sprawozdawcze powinny odzwierciedlać szczególny charakter tych działań.

(43)

Państwa członkowskie powinny zapobiegać nieprawidłowościom, w tym nadużyciom finansowym, jakich dopuszczają się beneficjenci, a także je wykrywać i skutecznie się nimi zajmować. Ponadto, zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 883/2013 (12), rozporządzeniami Rady (WE, Euratom) nr 2988/95 (13) oraz (Euratom, WE) nr 2185/96 (14) Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) jest uprawniony do prowadzenia dochodzeń administracyjnych, w tym kontroli na miejscu i inspekcji, w celu ustalenia, czy miały miejsce nadużycia finansowe, korupcja lub wszelka inna nielegalna działalność na szkodę interesów finansowych Unii. Zgodnie z rozporządzeniem Rady (UE) 2017/1939 (15) Prokuratura Europejska (EPPO) jest uprawniona do prowadzenia postępowań przygotowawczych oraz wnoszenia i popierania oskarżeń w sprawie przestępstw naruszających interesy finansowe Unii, jak przewidziano w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1371 (16).

Państwa członkowskie powinny podjąć niezbędne działania w celu zapewnienia, aby każda osoba lub podmiot, które otrzymują środki finansowe Unii, w pełni współpracowały w celu ochrony interesów finansowych Unii, przyznały Komisji, OLAF, Trybunałowi Obrachunkowemu oraz, w przypadku państw członkowskich, które uczestniczą we wzmocnionej współpracy na mocy rozporządzenia (UE) 2017/1939, EPPO niezbędne prawa i dostęp, a także zapewniały, aby wszelkie osoby trzecie uczestniczące w wykonywaniu środków finansowych Unii przyznały tym organom równoważne prawa. Państwa członkowskie powinny zgłaszać Komisji wykryte nieprawidłowości, w tym nadużycia finansowe, oraz wszelkie działania następcze, które podjęły w odniesieniu do tych nieprawidłowości oraz w odniesieniu do dochodzeń prowadzonych przez OLAF. Państwa członkowskie powinny współpracować z Komisją, OLAF, Trybunałem Obrachunkowym oraz, w stosownych przypadkach, EPPO, zgodnie z art. 63 ust. 2 akapit pierwszy lit. d) rozporządzenia finansowego we wszystkich kwestiach dotyczących podejrzewanych lub stwierdzonych nadużyć finansowych.

(44)

Aby wzmocnić ochronę budżetu Unii, Komisja powinna udostępnić zintegrowany i interoperacyjny system do celów informowania i monitorowania, w tym jednolite narzędzie eksploracji danych i punktowej analizy ryzyka, służące do uzyskiwania dostępu do odpowiednich danych i ich analizowania; Komisja powinna zachęcać do korzystania z tego systemu z myślą o jego powszechnym zastosowaniu przez państwa członkowskie.

(45)

Rozporządzenie finansowe określa zasady wykonania budżetu Unii, w tym zasady dotyczące dotacji, nagród, zamówień, zarządzania pośredniego, instrumentów finansowych, gwarancji budżetowych, pomocy finansowej oraz zwrotu kosztów poniesionych przez ekspertów zewnętrznych. Zasady przyjęte na podstawie art. 322 TFUE obejmują również ogólny system warunkowości służący ochronie budżetu Unii.

(46)

By odzwierciedlić znaczenie przeciwdziałania zmianie klimatu zgodnie z zobowiązaniami Unii na rzecz realizacji porozumienia paryskiego i celów zrównoważonego rozwoju, działania podejmowane na podstawie niniejszego rozporządzenia powinny przyczyniać się do osiągnięcia celu, jakim jest przeznaczanie 30 % wydatków z budżetu Unii na wsparcie celów klimatycznych oraz ambicji przeznaczania na ochronę różnorodności biologicznej 7,5 % wydatków z budżetu Unii w 2024 r. oraz 10 % tych wydatków w latach 2026 i 2027, przy uwzględnieniu faktu, że cele klimatyczne i cele dotyczące różnorodności biologicznej częściowo się pokrywają.

(47)

W celu umożliwienia lepszego monitorowania wykorzystania EFG, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w celu uzupełnienia niniejszego rozporządzenia poprzez określenie kryteriów stosowanych do stwierdzania przypadków nieprawidłowości podlegających zgłoszeniu oraz danych, które państwa członkowskie mają dostarczać do celów zapobiegania nieprawidłowościom, w tym nadużyciom finansowym, ich wykrywania i korygowania oraz odzyskiwania kwot nienależnie wypłaconych wraz z odsetkami za zwłokę. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa. W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.

(48)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia w odniesieniu do przeprowadzania ankiet dla beneficjentów oraz formatu stosowanego do zgłaszania nieprawidłowości należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 (17).

(49)

Ponieważ cele niniejszego rozporządzenia nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na ich rozmiary i skutki możliwe jest ich lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 TUE. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.

(50)

Aby zapewnić ciągłość udzielania wsparcia w odpowiednim obszarze polityki oraz umożliwić wdrażanie od początku obowiązywania WRF 2021–2027, należy przewidzieć przepis, zgodnie z którym niniejsze rozporządzenie stosuje się od początku roku budżetowego 2021. Komisja powinna jednak rozpocząć procedurę budżetową dopiero po wejściu w życie niniejszego rozporządzenia.

(51)

Należy zatem uchylić rozporządzenie (UE) nr 1309/2013,

1)

„zwalniany pracownik” oznacza pracownika – bez względu na rodzaj i czas trwania jego stosunku pracy – którego umowa o pracę lub stosunek pracy zostały przedwcześnie zakończone w wyniku zwolnienia lub którego umowa o pracę lub stosunek pracy nie zostały przedłużone, z przyczyn ekonomicznych;

2)

„osoba prowadząca działalność na własny rachunek” oznacza osobę fizyczną zatrudniającą mniej niż dziesięciu pracowników;

3)

„beneficjent” oznacza osobę fizyczną uczestniczącą w instrumentach współfinansowanych z EFG;

4)

„nieprawidłowość” oznacza naruszenie mającego zastosowanie prawa, wynikające z działania lub zaniechania podmiotu gospodarczego uczestniczącego we wdrażaniu EFG, które ma lub miałoby szkodliwy wpływ na budżet Unii poprzez obciążenie go nieuzasadnionymi wydatkami;

5)

„okres realizacji” oznacza okres rozpoczynający się w dniach, o których mowa w art. 8 ust. 7 lit. j), i kończący się 24 miesiące od dnia wejścia w życie decyzji w sprawie przyznania wkładu finansowego zgodnie z art. 15 ust. 2.

a)

dzień, w którym pracodawca notyfikował na piśmie właściwemu organowi władzy publicznej zamiar zwolnienia grupowego zgodnie z art. 3 ust. 1 dyrektywy Rady 98/59/WE (18);

b)

dzień indywidualnego zawiadomienia pracownika przez pracodawcę o zwolnieniu lub wypowiedzenia zawartej z pracownikiem umowy o pracę lub stosunku pracy;

c)

dzień faktycznego rozwiązania lub wygaśnięcia umowy o pracę lub stosunku pracy;

d)

dzień zakończenia okresu skierowania pracownika do przedsiębiorstwa użytkownika;

e)

w przypadku osoby prowadzącej działalność na własny rachunek – dzień zaprzestania działalności, zgodnie z krajowymi przepisami ustawowymi lub administracyjnymi.

a)

zwalniani pracownicy i osoby prowadzące działalność na własny rachunek, które zaprzestały prowadzenia takiej działalności, określeni zgodnie z art. 5, w okresach odniesienia przewidzianych w art. 4 ust. 1–4;

b)

zwalniani pracownicy i osoby prowadzące działalność na własny rachunek, które zaprzestały prowadzenia takiej działalności, określeni zgodnie z art. 5, poza okresem odniesienia przewidzianym w art. 4, a mianowicie sześć miesięcy przed rozpoczęciem okresu odniesienia lub między końcem okresu odniesienia a ostatnim dniem przed datą dokonania oceny przez Komisję.