(1)

Na wniosek Łotwy z dnia 7 sierpnia 2020 r. dnia 25 września 2020 r. Rada przyznała Łotwie pomoc finansową w postaci pożyczki o wartości nieprzekraczającej 192 700 000 EUR, o maksymalnym średnim terminie zapadalności wynoszącym 15 lat, w celu uzupełnienia krajowych działań podejmowanych przez to państwo na rzecz łagodzenia wpływu pandemii COVID-19 oraz w reakcji na konsekwencje społeczno-gospodarcze tej pandemii dla pracowników i osób samozatrudnionych.

(2)

Pożyczka miała zostać wykorzystana przez Łotwę na sfinansowanie mechanizmów zmniejszonego wymiaru czasu pracy, podobnych środków oraz środków ochrony zdrowia, o których mowa w art. 3 decyzji wykonawczej Rady (UE) 2020/1351 (2).

(3)

Pandemia COVID-19 w dalszym ciągu wyłącza znaczną część ludności Łotwy z aktywności zawodowej. Doprowadziło to do nagłego i poważnego wzrostu wydatków publicznych na Łotwie w związku z nowymi środkami, tj. świadczeniami chorobowymi dla rodziców i opiekunów oraz premiami dla lekarzy i pracowników zaangażowanych w zwalczanie kryzysu wywołanego COVID-19, a także środkami, o których mowa w art. 3 lit. a), c), d), f) i g) decyzji wykonawczej (UE) 2020/1351.

(4)

Pandemia COVID-19 oraz nadzwyczajne środki wdrożone przez Łotwę w latach 2020 i 2021, aby zapobiec jej rozprzestrzenianiu się oraz złagodzić jej skutki społeczno-gospodarcze i zdrowotne, miały i nadal mają ogromny wpływ na finanse publiczne. Zgodnie z prognozą Komisji z jesieni 2020 r. zakładano, że na koniec 2020 r. deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych na Łotwie wyniesie 7,4 %, zaś dług – 47,5 % produktu krajowego brutto (PKB). Prognozuje się, że w 2021 r. deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych na Łotwie zmniejszy się do 3,5 % PKB, zaś dług zmaleje do 45,9 % PKB. Jak wynika ze śródokresowej prognozy Komisji z zimy 2021 r., realne PKB Łotwy ma wzrosnąć o 3,5 % w 2021 r.

(5)

W dniu 11 marca 2021 r. Łotwa zwróciła się do Unii o dodatkową pomoc finansową 112 500 000 EUR przeznaczoną na dalsze uzupełnienie krajowych działań podejmowanych przez Łotwę w latach 2020 i 2021 na rzecz łagodzenia wpływu pandemii COVID-19 oraz w reakcji na konsekwencje społeczno-gospodarcze tej pandemii dla pracowników i osób samozatrudnionych. W szczególności dotyczy to środków określonych w motywach 6–8.

(6)

Rozporządzeniem Rady Ministrów nr 709 w sprawie przepisów dotyczących dodatku z tytułu przestoju dla podatników na rzecz kontynuowania przez nich działalności w czasie kryzysu wywołanego COVID-19 (przyjętym dnia 24 listopada 2020 r. (3), i zmienionym dnia 12 stycznia 2021 r. (4)) przedłużono i zmieniono program rekompensat dla pracowników w związku z przestojami w pracy, o którym mowa w art. 3 lit. a) decyzji wykonawczej (UE) 2020/1351. Program ten obejmuje przedsiębiorstwa, osoby samozatrudnione i osoby uiszczające opłatę licencyjną, których dochód z działalności gospodarczej zmalał o co najmniej 20 % w stosunku do okresu sierpień–październik 2020 r. (w ujęciu średnim). Program zakłada wypłatę pracownikom objętym przestojem lub osobom samozatrudnionym rekompensat w wysokości 50 % lub 70 % ich wynagrodzenia lub dochodów, w zależności od systemu podatkowego, który ich obowiązuje. Minimalny poziom wsparcia wynosi 500 EUR, natomiast maksymalny sięga 1 000 EUR dla pracownika za miesiąc kalendarzowy. W programie rekompensat dla pracowników w związku z przestojami w prac przewidziano ponadto dodatek pracowniczy na dziecko, o którym mowa w art. 3 lit. c) decyzji wykonawczej (UE) 2020/1351.

Dodatek pracowniczy na dziecko w wysokości 50 EUR miesięcznie na dziecko zapewnia dodatkowe wsparcie dla pracowników objętych przestojem, którym przysługują ulgi w podatku dochodowym od osób fizycznych z uwagi na to, że mają osoby na swoim utrzymaniu. Środek wsparcia został przedłużony zarządzeniem Rady Ministrów nr 706 z dnia 1 grudnia 2020 r. w sprawie przydziału środków finansowych z programu budżetu państwa „Środki na nieprzewidziane zdarzenia” (5) oraz zarządzeniem Rady Ministrów nr 15 z dnia 11 stycznia 2021 r. w sprawie przydziału środków finansowych z programu budżetu państwa „Środki na nieprzewidziane zdarzenia” (6). Środek można uznać za środek podobny do mechanizmów zmniejszonego wymiaru czasu pracy, o których mowa w rozporządzeniu (UE) 2020/672, ponieważ w ramach tego środka zapewnia się wsparcie dochodu dla pracowników i osób samozatrudnionych, które ułatwia im pokrycie kosztów opieki nad dziećmi w okresie zamknięcia szkół.

(7)

Program dofinansowania wynagrodzeń zapewnia wsparcie pracodawcom, którzy odnotowują spadek dochodów z dowolnej działalności gospodarczej o co najmniej 20 %. Wsparcie w ramach programu wynosi 50 % średniego miesięcznego wynagrodzenia brutto, lecz nie przekracza 500 EUR za miesiąc kalendarzowy. Pracodawcy objęci programem muszą utrzymać zatrudnienie pracowników korzystających ze wsparcia i wypłacać różnicę między pełnym regularnie wypłacanym wynagrodzeniem a kwotą dofinansowania wynagrodzenia. Program ustanowiono rozporządzeniem Rady Ministrów nr 675 w sprawie świadczenia pomocy podatnikom na rzecz kontynuowania przez nich działalności w czasie kryzysu wywołanego COVID-19 (przyjętym dnia 10 listopada 2020 r. (7) i przyjętym dnia 12 stycznia 2021 r. (8)) oraz zarządzeniem Rady Ministrów nr 128 z dnia 26 lutego 2021 r. w sprawie przydziału środków finansowych z programu budżetu państwa „Środki na nieprzewidziane zdarzenia” (9). Środek przedłuża program dofinansowania wynagrodzeń dla sektorów turystyki i eksportu, o którym mowa w art. 3 lit. d) decyzji wykonawczej (UE) 2020/1351, i rozszerza jego zakres, tak by obejmował wszystkich kwalifikujących się pracodawców.

(8)

Świadczenia chorobowe dla rodziców i opiekunów stanowią wsparcie dla pracowników, którzy nie mogą pracować zdalnie i muszą opiekować się dziećmi poniżej 10. roku życia lub osobami z niepełnosprawnościami w czasie, gdy z powodu pandemii COVID-19 zamknięte są szkoły i placówki opieki dziennej. Środek ten można uznać za podobny do mechanizmów zmniejszonego wymiaru czasu pracy, o których mowa w rozporządzeniu (UE) 2020/672, ponieważ w jego ramach zapewnia się wsparcie dochodu dla rodziców i opiekunów, a także pomaga się im zachować zatrudnienie dzięki temu, że zapobiega się sytuacji, w której rodzice i opiekunowie, którzy muszą opiekować się dziećmi lub osobami z niepełnosprawnościami, podczas gdy szkoły i placówki opieki dziennej są zamknięte, musieliby rozwiązać stosunek pracy. Świadczenia chorobowe przewidziane są w zmianie do ustawy o świadczeniach w okresie macierzyństwa i o ubezpieczeniu zdrowotnym z dnia 26 listopada 2020 r. (10) oraz zarządzeniu Rady Ministrów nr 707 z dnia 1 grudnia 2020 r. wsprawie przydziału środków finansowych z programu budżetu państwa „Środki na nieprzewidziane zdarzenia” (11) oraz zarządzeniu Rady Ministrow nr 13 z dnia 11 stycznia 2021 r. w sprawie przydziału środków finansowych z programu budżetu państwa „Środki na nieprzewidziane zdarzenia” (12).

(9)

Łotwa następnie przedłużyła i wprowadziła szereg środków ochrony zdrowia, aby zwalczać kryzys związany z COVID-19. W szczególności dotyczy to środków określonych w motywach 10–12.

(10)

Przedłużenie do dnia 30 czerwca 2021 r. świadczeń chorobowych związanych z COVID-19, o których mowa w art. 3 lit. g) decyzji wykonawczej (UE) 2020/1351 ustanowiono zmiany do ustawy o świadczeniach w okresie macierzyństwa i o ubezpieczeniu zdrowotnym z dnia 12 listopada 2020 r. (13). Środek ten zapewnia świadczenia chorobowe wypłacane z budżetu państwa dla osób, które nie mogły pracować, gdyż musiały poddać się samoizolacji lub samokwarantannie, podczas gdy zazwyczaj część zasiłku chorobowego pokrywana jest wspólnie z pracodawcą.

(11)

Zapewnia się dodatkowe wsparcie na związane ze zdrowiem wydatki na środki ochrony indywidualnej, o których mowa w art. 3 lit. f) decyzji wykonawczej (UE) 2020/1351. Takie wydatki zostały już zrealizowane w 2020 r., w tym wydatki ustanowione na mocy rozporządzenia Rady Ministrów nr 380 z dnia 9 czerwca 2020 r. w sprawie przepisów dotyczących zasobów na zapewnienie bezpieczeństwa epidemiologicznego niezbędnego instytucjom uwzględnionym w wykazie priorytetowych instytucji i potrzeb (14).

(12)

Premie dla lekarzy i pracowników zaangażowanych w zwalczanie kryzysu związanego z COVID-19 w wysokości od 20 % do 100 % miesięcznego wynagrodzenia za pracę wykonywaną w warunkach zwiększonego ryzyka i zwiększonego obciążenia, zgodnie z zarządzeniami Rady Ministrów nr 136 z dnia 27 marca 2020 r. i nr 656 z dnia 6 listopada 2020 r. w sprawie przydziału środków finansowych z programu budżetu państwa „Środki na nieprzewidziane zdarzenia” (15), „zarządzeniem Rady Ministrów nr 743 z dnia 8 grudnia 2020 r. ” zarządzeniem Rady Ministrów nr 743 w sprawie zmian zarządzenia Rady Ministrów nr 655 z dnia 6 listopada 2020 r. w sprawie ogłoszenia stanu wyjątkowego (16) oraz zarządzeniem Rady Ministrów nr 37 z dnia 21 stycznia 2021 r. w sprawie przydziału środków finansowych z programu budżetu państwa „Środki na nieprzewidziane zdarzenia” (17). Premie te są dodatkiem do maksymalnej premii określonej w ustawie o wynagrodzeniach dla urzędników i pracowników organów państwa i samorządów. Środek wspiera zatrudnienie, gdyż zapewnia bezpieczeństwo zdrowotne pracowników i ciągłość podstawowych usług publicznych.

(13)

Łotwa spełnia warunki dotyczące zwrócenia się z wnioskiem o pomoc finansową, które określono w art. 3 rozporządzenia (UE) 2020/672. Łotwa przedstawiła Komisji odpowiednie dowody potwierdzające, że faktyczne i planowane wydatki publiczne wzrosły o 405 297 901 EUR od dnia 1 lutego 2020 r. w związku ze środkami krajowymi przyjętymi w celu złagodzenia skutków społeczno-gospodarczych pandemii COVID-19. Stanowi to nagły i znaczny wzrost, ponieważ dotyczy on zarówno nowych środków, jak i przedłużenia istniejących środków krajowych bezpośrednio dotyczących mechanizmów zmniejszonego wymiaru czasu pracy i podobnych środków, które obejmują znaczną część przedsiębiorstw i ludności aktywnej zawodowo na Łotwie. Łotwa zamierza sfinansować 100 097 901 EUR zwiększonej kwoty wydatków publicznych ze środków własnych.

(14)

Komisja skonsultowała się z Łotwą oraz zweryfikowała nagły i znaczny wzrost faktycznych i planowanych wydatków publicznych związanych bezpośrednio z mechanizmami zmniejszonego wymiaru czasu pracy oraz podobnymi środkami, a także z korzystaniem ze środków ochrony zdrowia związanych z pandemią COVID-19, o których mowa we wniosku Łotwy z dnia 11 marca 2021 r., zgodnie z art. 6 rozporządzenia (UE) 2020/672.

(15)

Środki ochrony zdrowia, o które wnioskowała Łotwa dnia 11 marca 2021 r. i o których mowa w motywach 10–12, wynoszą 22 304 365 EUR.

(16)

Należy zatem udzielić pomocy finansowej, aby pomóc Łotwie w przezwyciężeniu skutków społeczno-gospodarczych poważnych zakłóceń gospodarczych spowodowanych przez pandemię COVID-19. Komisja powinna podejmować decyzje dotyczące terminów zapadalności, wysokości i uruchamiania transz i podtransz w ścisłej współpracy z organami krajowymi.

(17)

Łotwa i Komisja powinny uwzględnić niniejszą decyzję w umowie pożyczki, o której mowa w art. 8 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2020/672.

(18)

Niniejsza decyzja powinna pozostawać bez uszczerbku dla wyniku procedur dotyczących zakłóceń funkcjonowania rynku wewnętrznego, które mogą zostać podjęte, w szczególności zgodnie z art. 107 i 108 Traktatu. Niniejsza decyzja nie uchyla obowiązku powiadomienia Komisji przez państwo członkowskie, na podstawie art. 108 Traktatu, o przypadkach potencjalnej pomocy państwa.

(19)

Łotwa powinna regularnie przedstawiać Komisji informacje dotyczące realizacji planowanych wydatków publicznych, aby umożliwić Komisji ocenę stopnia realizacji tych wydatków przez Łotwę.

(20)

Decyzję o udzieleniu pomocy finansowej podjęto, uwzględniając istniejące i przewidywane potrzeby Łotwy, a także już przedłożone lub planowane wnioski pozostałych państw członkowskich o pomoc finansową na podstawie rozporządzenia (UE) 2020/672, z uwzględnieniem zasad równego traktowania, solidarności, proporcjonalności i przejrzystości,