(1)

Epidemia COVID-19 spowodowała drastyczny spadek popytu w zakresiekolejowych usług transportowych. Miało to istotny wpływ na przedsiębiorstwa kolejowe. Wpływ ten dał się zauważyć już 1 marca 2020 r. i prawodopodobnie będzie trwał co najmniej do dnia 31 grudnia 2020 r. Okoliczności związane z epidemią COVID-19 wykraczają poza zakres kontroli ze strony przedsiębiorstw kolejowych, które borykają się ze znacznymi problemami z płynnością finansową i z poważnymi stratami, a w niektórych przypadkach z ryzykiem niewypłacalności.

(2)

Aby przeciwdziałać negatywnym skutkom gospodarczym epidemii COVID-19, przedsiębiorstwa kolejowe mogą potrzebować wsparcia finansowego. Ze względu na epidemię COVID-19 uiszczanie przez przedsiębiorstwa kolejowe opłat za dostęp do infrastruktury kolejowej może okazać się niemożliwe i z tego powodu zarządcom infrastruktury powinno się zezwolić na obniżenie, uchylenie lub odroczenie takich opłat. Ta możliwość powinna zostać zapewniona w okresie, w którym skutki epidemii COVID-19 pojawiły się na rynku kolejowym oraz do końca ich prawdopodobnego oddziaływania, to znaczy od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 grudnia 2020 r. („okres odniesienia”).

(3)

Zgodnie z art. 31 ust. 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/34/UE (3) opłaty za dostęp do infrastruktury, które mają być uiszczane na rzecz zarządcy infrastruktury, nie mogą być niższe od kosztów, które są bezpośrednio ponoszone jako rezultat przejazdu pociągu. Częściowe lub całkowite uchylenie opłat lub ich odroczenie, stosowane w sposób przejrzysty, obiektywny i niedyskryminacyjny wobec wszystkich przedsiębiorstw kolejowych prowadzących działalność w sektorach towarowych lub pasażerskich przewozów kolejowych, złagodziłoby skutki epidemii COVID-19 w okresie odniesienia. Państwa członkowskie powinny zatem mieć możliwość zezwolenia zarządcom infrastruktury na zastosowanie środków w tym celu.

(4)

Art. 32 ust. 1 dyrektywy 2012/34/UE umożliwia państwom członkowskim dokonywanie podwyżek, jeżeli pozwala na to kondycja rynku. Ze względu na skutki epidemii COVID-19 kondycja niektórych segmentów rynku mogła się pogorszyć i nie pozwalać na dokonywanie podwyżek. Państwa członkowskie powinny zatem mieć możliwość zezwalania zarządcom infrastruktury na ponowną ocenę kondycji poszczególnych segmentów rynku w kontekście podwyżek w celu ewentualnego obniżenia należnych kwot w okresie odniesienia.

(5)

Art. 36 dyrektywy 2012/34/UE przewiduje system opłat rezerwacyjnych, zapewniający zachęty do efektywnego wykorzystywania zdolności przepustowej. Zgodnie z tym artykułem pobieranie tych opłat jest obowiązkowe w przypadku, gdy wnioskodawca, w tym przedsiębiorstwa kolejowe, regularnie nie wykorzystuje przyznanych tras lub ich części. Zarządcy infrastruktury publikują w swoich regulaminach sieci kryteria służące określeniu takiego braku wykorzystania. Epidemia COVID-19 spowodowała poważne zakłócenia ruchu kolejowego, które doprowadziły do częstego odwoływania tras pociągów. Zdarzenia, które leżą u podstaw takiego stanu rzeczy, były i są poza kontrolą przedsiębiorstw kolejowych. Co więcej, spowodowały one tymczasową niższe wykorzystanie zdolności przepustowej. Można zatem przyjąć, że efekt zachęty jaki opłaty rezerwacyjne miały spowodować zgodnie z art. 36 dyrektywy 2012/34/UE nie spełnia swojej roli w okresie odniesienia. Państwa członkowskie powinny zatem mieć możliwość zezwolenia zarządcom infrastruktury na niepobieranie opłat z tytułu rezerwacji zdolności przepustowej, która została alokowana, ale nie została wykorzystana podczas okresu odniesienia, nawet jeżeli takie niewykorzystanie mogłoby być uważane za regularne niewykorzystywanie przydzielonych tras lub ich części zgodnie z obecnie obowiązującymi kryteriami.

(6)

W odniesieniu do opłat za dostęp do infrastruktury, dokonywania podwyżek i opłat rezerwacyjnych, wszelkie obniżki opłat zatwierdzone przez państwa członkowskie zgodnie z niniejszym rozporządzeniem mogłyby generować utratę dochodów po stronie zarządcy infrastruktury. Ta utrata dochodów co do zasady podlega rekompensacie zgodnie z art. 8 ust. 4 dyrektywy 2012/34/UE. Z uwagi na nadzwyczajny charakter tych strat, zarządcy infrastruktury powinni otrzymać zwrot kosztów w terminie krótszym niż przewidziany w tym artykule, a mianowicie do dnia 31 grudnia roku następującego po roku, w którym poniesiono straty.

(7)

Należy dokonać tymczasowego dostosowania warunków korzystania z infrastruktury kolejowej, a regulaminy sieci należy aktualizować i zmieniać w razie konieczności.

(8)

Ze względu na nieprzewidywalny i nagły charakter epidemii COVID-19 nie było możliwe przyjęcie na czas odpowiednich środków. W związku z tym niniejsze rozporządzenie powinno również objąć okres przed jego wejściem w życie. Z uwagi na charakter środków określonych w niniejszym rozporządzeniu, takie podejście nie skutkuje naruszeniem uzasadnionych oczekiwań zainteresowanych osób.

(9)

Trudno przewidzieć dalszy przebieg epidemii COVID-19 oraz jej dalszy wpływ na sektor transportu kolejowego. Komisja powinna stale analizować wpływ epidemii COVID-19 na ten sektor, a Unia powinna być w stanie bez zbędnej zwłoki przedłużyć okres stosowania środków przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu jeżeli niekorzystne warunki będą się utrzymywać.

(10)

W celu przedłużenia okresu obowiązywania środków przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu, jeżeli będzie to konieczne i uzasadnione, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w odniesieniu do przedłużania okresu odniesienia, w którym będą obowiązywały środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa (4). W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.

(11)

Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, a mianowicie ustanowienie tymczasowych zasad dotyczących pobierania opłat za użytkowanie infrastruktury kolejowej w odpowiedzi na nagłą sytuację wywołaną epidemią COVID-19, nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na rozmiary i skutki działania możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE). Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.

(12)

Aby umożliwić szybkie zastosowanie środków przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu, powinno ono wejść w życie w trybie pilnym, następnego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej,