4.8.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 202/50

(1)

Zgodnie z art. 104 Traktatu państwa członkowskie unikają nadmiernego deficytu budżetowego.

(2)

Pakt na rzecz stabilności i wzrostu opiera się na dążeniu do zapewnienia solidnych finansów państwa jako środka służącego umocnieniu warunków stabilności cen oraz silnego, trwałego wzrostu, sprzyjającego tworzeniu nowych miejsc pracy.

(3)

Procedura nadmiernego deficytu określona w art. 104 Traktatu oraz wyjaśniona w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1467/97 z dnia 7 lipca 1997 r. w sprawie przyspieszenia i wyjaśnienia procedury nadmiernego deficytu (1), które jest częścią Paktu na rzecz stabilności i wzrostu, przewiduje podjęcie decyzji w sprawie istnienia nadmiernego deficytu. Załączony do Traktatu Protokół w sprawie procedury nadmiernego deficytu zawiera dalsze postanowienia dotyczące wdrażania procedury nadmiernego deficytu. Szczegółowe zasady i definicje w zakresie stosowania postanowień tego Protokołu określono w rozporządzeniu Rady (WE) nr 3605/93 (2).

(4)

Przeprowadzona w 2005 r. reforma Paktu na rzecz stabilności i wzrostu miała na celu wzmocnienie jego skuteczności i podstaw gospodarczych oraz ochronę stabilności finansów publicznych w perspektywie długoterminowej. W szczególności jej celem było, by na wszystkich etapach procedury nadmiernego deficytu w pełni uwzględniono kontekst gospodarczy i budżetowy. W związku z powyższym Pakt na rzecz stabilności i wzrostu zawiera ramy wspierające realizację polityki rządu mającej na celu szybkie przywrócenie dobrego stanu finansów publicznych z uwzględnieniem sytuacji gospodarczej.

(5)

Postanowienia art. 104 ust. 5 Traktatu nakładają na Komisję obowiązek skierowania opinii do Rady w przypadku uznania przez Komisję, że w państwie członkowskim istnieje nadmierny deficyt lub że taki deficyt może wystąpić. Uwzględniwszy swoje sprawozdanie opracowane zgodnie z art. 104 ust. 3 Traktatu oraz opinię Komitetu Ekonomiczno-Finansowego wydaną zgodnie z art. 104 ust. 4 Traktatu, Komisja stwierdziła, że na Łotwie istnieje nadmierny deficyt. W związku z tym dnia 2 lipca 2009 r. Komisja przedstawiła Radzie stosowną opinię w sprawie Łotwy (3).

(6)

Artykuł 104 ust. 6 Traktatu stanowi, że Rada po dokonaniu ogólnej oceny, a przed podjęciem decyzji w sprawie istnienia nadmiernego deficytu, powinna rozważyć wszelkie uwagi zgłaszane przez dane państwo członkowskie. W przypadku Łotwy ogólna ocena prowadzi do wniosków zawartych w niniejszej decyzji.

(7)

Zgodnie ze zgłoszeniem w ramach procedury nadmiernego deficytu przedłożonym w kwietniu 2009 r., deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych na Łotwie w 2008 r. wyniósł 4,0 % PKB, przekraczając tym samym wartość referencyjną wynoszącą 3 % PKB. Ponadto deficyt nie zbliżył się do wartości referencyjnej 3 % PKB. Przekroczenie wartości referencyjnej może być jednak uznane za wyjątkowe w rozumieniu Traktatu oraz Paktu na rzecz stabilności i wzrostu. Wynika ono w szczególności ze znacznego pogorszenia koniunktury gospodarczej w rozumieniu Traktatu oraz Paktu na rzecz stabilności i wzrostu. Zgodnie z prognozą służb Komisji z wiosny 2009 r. przewiduje się, że wzrost realnego PKB na Łotwie w 2009 r. będzie zdecydowanie ujemny, a produkt skurczy się o 13,1 %, po spadku o 4,6 % w 2008 r.; nowsze wskaźniki wskazują natomiast na jeszcze większy, rzędu 18 %, spadek PKB w 2009 r.

W związku z powyższym nierealistyczne stały się cele dotyczące deficytu określone w grudniu zeszłego roku w ramach wspólnotowego programu pomocy na rzecz wsparcia bilansu płatniczego, tj. 5,3 % PKB w 2009 r., 4,9 % PKB w 2010 r. i poniżej 3 % PKB w 2011 r. Jednakże nie można uznać, że przekroczenie wartości referencyjnej ma charakter tymczasowy. Zgodnie z wiosenną prognozą służb Komisji przewidywano, uwzględniając środki budżetowe na 2009 r. wynikające wyłącznie ze zmian przyjętych w grudniu 2008 r., że deficyt zwiększy się z 4,0 % PKB w 2008 r. do 11,1 % PKB w 2009 r., a w 2010 r., przy założeniu niezmiennego kursu polityki, pogłębi się dalej do poziomu 13,6 % PKB. Po przyjęciu przez łotewskie władze pakietu nowych środków konsolidacyjnych w czerwcu 2009 r. oraz dalszych środków wskazanych przez nie na 2010 r. szacuje się – zakładając ich pełną realizację – że deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych może osiągnąć poziom około 10 % PKB w 2009 r., 8,5 % PKB w 2010 r. i 6 % PKB w 2011 r. (4). Tak więc, mimo iż w 2008 r. przekroczenie przez deficyt wartości referencyjnej miało charakter wyjątkowy, deficyt nie był zbliżony do tej wartości i nie można uznać, że jej przekroczenie miało charakter tymczasowy. W związku z powyższym przewidziane w Traktacie kryterium deficytu nie jest spełnione.

(8)

Dług brutto sektora instytucji rządowych i samorządowych wciąż kształtuje się znacznie poniżej wartości referencyjnej wynoszącej 60 % PKB i w 2008 r. wyniósł 19,5 % PKB. Przewiduje się jednak, że będzie on szybko wzrastał (zgodnie z wiosenną prognozą służb Komisji, zwiększy się on do 34,1 % PKB w 2009 r. i 50,1 % PKB w 2010 r., przy założeniu pełnego wykorzystania międzynarodowej pomocy finansowej udzielanej Łotwie na okres do 2011 r.). Uwzględniając nowe środki konsolidacyjne przyjęte w czerwcu 2009 r. i dalsze plany w zakresie konsolidacji zapowiedziane przez łotewskie władze na lata 2010–2012 oraz w zależności od tego, czy – a jeśli tak, do jakiej kwoty – rząd będzie w dalszym stopniu zwiększał zadłużenie na potrzeby stabilizacji sektora finansowego, wskaźnik zadłużenia brutto może przekroczyć w 2012 r. wartość referencyjną 60 % PKB, nawet przy odpowiednich działaniach naprawczych.

(9)

Zgodnie z postanowieniami Paktu na rzecz stabilności i wzrostu rozpatrzony zostanie wpływ na budżet filaru kapitałowego powstałego w ramach systemowej reformy emerytalnej wprowadzonej przez rząd Łotwy. Wprawdzie przeprowadzenie tych reform prowadzi do przejściowego pogorszenia się sytuacji budżetowej, jednak stabilność finansów publicznych w perspektywie długoterminowej wyraźnie się poprawia. Zgodnie z szacunkami służb Komisji całkowity koszt takiej reformy na Łotwie wyniósł 1,6 % PKB w 2008 r., a w 2009 r. i 2010 r. wyniesie 0,4 %, co jest związane z tymczasowym obniżeniem składek w 2009 r. z 8,0 % do 2,0 %. Stawka składki na ubezpieczenia społeczne przekazywanej do drugiego filaru, będącego filarem kapitałowym, ma wzrosnąć do 4 % w 2011 r. oraz do 6 % w 2012 r., co ma zwiększyć całkowity koszt reformy w latach 2011–2012 do poziomu odpowiednio 0,8 i 1,2 punktu procentowego PKB. Zgodnie z Paktem na rzecz stabilności i wzrostu koszty te można uwzględnić w sposób liniowo degresywny przez okres przejściowy i wyłącznie, gdy deficyt zbliżony jest do wartości referencyjnej. Ponieważ w 2008 r. deficyt nie był bliski wartości referencyjnej, a prognozy służb Komisji dotyczące deficytu na lata 2009 i 2010 przewidują, że nadal nie będzie on bliski tej wartości, koszty reformy emerytalnej nie mogą zostać uwzględnione.

(10)

Zgodnie z art. 2 ust. 4 rozporządzenia (WE) nr 1467/97 „istotne czynniki” mogą zostać uwzględnione w procesie podejmowania decyzji Rady w sprawie istnienia nadmiernego deficytu zgodnie z art. 104 ust. 6 Traktatu wyłącznie wtedy, gdy spełniony jest podwójny warunek: deficyt zbliża się do wartości referencyjnej oraz przekroczenie przez niego tej wartości ma charakter tymczasowy. W przypadku Łotwy ten podwójny warunek nie jest spełniony. Dlatego też istotne czynniki nie zostały uwzględnione w procesie podejmowania niniejszej decyzji,