(1)

Zgodnie z art. 171 Traktatu Wspólnota może tworzyć wspólne przedsiębiorstwa lub jakiekolwiek inne struktury niezbędne do skutecznego wykonywania wspólnotowych programów badawczych, rozwoju technologicznego i demonstracji.

(2)

Wspieranie i rozwój infrastruktur badawczych w Europie jest wciąż aktualnym celem Wspólnoty, co odzwierciedla decyzja nr 1982/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. dotycząca siódmego programu ramowego Wspólnoty Europejskiej w zakresie badań, rozwoju technologicznego i demonstracji (2007–2013) ( 4 ), a w szczególności decyzja Rady 2006/974/WE z dnia 19 grudnia 2006 r. dotycząca programu szczegółowego „Możliwości” ( 5 ).

(3)

Chociaż pomoc związana z wykorzystaniem i rozwojem europejskich infrastruktur badawczych przybiera zasadniczo formę dotacji na rzecz infrastruktur badawczych już istniejących w państwach członkowskich, w ostatnich latach widoczne są jednak wysiłki w celu pobudzenia rozwoju nowych struktur poprzez utworzenie odpowiednich ram prawnych, które powinny ułatwić tworzenie i eksploatację nowych infrastruktur badawczych na poziomie Wspólnoty.

(4)

Potrzeba ta została wielokrotnie wyrażona, zarówno na szczeblu politycznym, ze strony państw członkowskich i instytucji wspólnotowych, jak i ze strony różnych przedstawicieli europejskiego środowiska naukowego, takich jak przedsiębiorstwa, ośrodki badawcze i uczelnie wyższe oraz, w szczególności, Europejskie Forum Strategii ds. Infrastruktur Badawczych (ESFRI).

(5)

W ramach wspólnotowych programów ramowych w zakresie badań i rozwoju technologicznego uznaje się wprawdzie od dawna kluczową rolę światowej klasy infrastruktury badawczej w osiągnięciu wspólnotowych celów z zakresu badań i rozwoju technologicznego określonych w art. 163 Traktatu, lecz zasady tworzenia, finansowania i eksploatacji tych struktur mają wciąż fragmentaryczny i zregionalizowany charakter. Biorąc pod uwagę fakt, że europejskie infrastruktury badawcze konkurują z infrastrukturami światowych partnerów Wspólnoty, którzy przeznaczają i będą w przyszłości przeznaczać znaczne środki na inwestycje w nowoczesne wielkoskalowe infrastruktury badawcze, oraz fakt, że infrastruktury te stają się coraz bardziej złożone, a ich koszty stale rosną, często do poziomu, który jest nieosiągalny dla pojedynczych państw członkowskich, a nawet kontynentów, niezbędne staje się wykorzystanie i rozwój całego potencjału art. 171 Traktatu poprzez ustanowienie ram obejmujących procedury i warunki tworzenia i eksploatacji europejskich infrastruktur badawczych na poziomie wspólnotowym, które są konieczne do skutecznej realizacji wspólnotowych programów w zakresie badań i rozwoju technologicznego. Nowe ramy prawne uzupełniałyby inne formy prawne istniejące w prawie krajowym, międzynarodowym lub wspólnotowym.

(6)

W przeciwieństwie do wspólnych inicjatyw technologicznych tworzonych w formie wspólnych przedsiębiorstw, których Wspólnota jest członkiem i które otrzymują z jej strony wkłady finansowe, konsorcjum na rzecz europejskiej infrastruktury badawczej (zwanego dalej „ERIC”) nie należy uznawać za organ wspólnotowy w rozumieniu art. 185 rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich ( 6 ) (rozporządzenie finansowe), ale za podmiot prawny, którego członkiem nie musi być Wspólnota i który nie otrzymuje ze strony Wspólnoty wkładów finansowych w rozumieniu art. 108 ust. 2 lit. f) rozporządzenia finansowego.

(7)

Biorąc pod uwagę bliską współpracę pomiędzy państwami członkowskimi a Wspólnotą w zakresie programowania i wdrażania ich działań badawczych w sposób wzajemnie się uzupełniający, zgodnie z art. 164 i 165 Traktatu, zainteresowane państwa członkowskie, działając samodzielnie lub wspólnie z innymi uprawnionymi podmiotami, powinny określić swoje potrzeby w zakresie tworzenia infrastruktury badawczej w tej formie prawnej, w oparciu o prowadzone przez siebie badania i działania na rzecz rozwoju technologicznego, a także w oparciu o wymogi ze strony Wspólnoty. Z tych samych powodów członkostwo w ERIC powinno być otwarte dla zainteresowanych państw członkowskich, wraz z ewentualnym uczestnictwem państw stowarzyszonych we wspólnotowym programie ramowym w zakresie badań, rozwoju technologicznego i demonstracji (zwanych dalej „państwami stowarzyszonymi”) oraz państw trzecich – spełniających wymagane warunki – oraz wyspecjalizowanych organizacji międzyrządowych. Oprócz statusu członka państwa członkowskie powinny ponadto mieć możliwość uzyskania statusu obserwatora ERIC na warunkach określonych w jego statucie.

(8)

Głównym zadaniem ERIC ustanowionego na mocy niniejszego rozporządzenia powinno być tworzenie i eksploatacja infrastruktury badawczej na zasadzie niedochodowej; ERIC powinno przeznaczać większą część swoich zasobów na realizację tego głównego zadania. W celu promowania innowacji oraz transferu wiedzy i technologii ERIC powinno móc prowadzić działalność gospodarczą w ograniczonym zakresie, pod warunkiem że jest ona ściśle związana z jego głównym zadaniem i że nie zagraża to realizacji tych zadań. Możliwość tworzenia infrastruktur badawczych w formie ERIC nie oznacza, że infrastruktury badawcze o znaczeniu ogólnoeuropejskim, które mają inną formę prawną, nie mogą być również uznawane za infrastruktury przyczyniające się do osiągania postępów w europejskich badaniach naukowych, w tym dzięki wdrażaniu planu działania opracowanego przez ESFRI. Komisja powinna zapewnić, aby członkowie ESFRI i inne zainteresowane strony były informowane o tych alternatywnych formach prawnych.

(9)

Infrastruktury badawcze powinny pomagać w utrzymywaniu doskonałości naukowej wspólnotowych badań naukowych oraz konkurencyjności gospodarki wspólnotowej – w skali prognoz średnio- i długoterminowych – poprzez skuteczne wspieranie europejskiej działalności badawczej. Aby cel ten mógł zostać osiągnięty, europejskie środowisko naukowe, w szerokim znaczeniu tego pojęcia, powinno mieć rzeczywisty dostęp do infrastruktur badawczych zgodnie z zasadami określonymi w ich statutach; infrastruktury badawcze powinny zmierzać do dalszego zwiększania europejskiego potencjału naukowego, a tym samym przyczyniać się do rozwoju europejskiej przestrzeni badawczej.

(10)

Aby zapewnić sprawny przebieg procedury tworzenia ERIC, podmioty chcące utworzyć ERIC powinny przedłożyć wniosek Komisji, która powinna ocenić – z pomocą niezależnych ekspertów, w tym także z ESFRI – zgodność proponowanej infrastruktury badawczej z niniejszym rozporządzeniem. Taki wniosek powinien zawierać oświadczenie przyjmującego państwa członkowskiego uznające dane ERIC za podmiot lub organizację międzynarodową do celów stosowania dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej ( 7 ) oraz dyrektywy Rady 92/12/EWG z dnia 25 lutego 1992 r. w sprawie ogólnych warunków dotyczących wyrobów objętych podatkiem akcyzowym, ich przechowywania, przepływu oraz kontrolowania ( 8 ), z chwilą jego utworzenia. Do celów stosowania dyrektywy 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi ( 9 ) oraz zgodnie z zasadami pomocy państwa ERIC powinno również korzystać z niektórych zwolnień jako organizacja międzynarodowa.

(11)

Ze względu na wymóg przejrzystości decyzja o utworzeniu ERIC powinna zostać opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Z tych samych względów do takiej decyzji należy załączyć zasadnicze elementy jego statutu.

(12)

Aby umożliwić mu jak najskuteczniejsze wykonywanie jego zadań, ERIC powinno posiadać osobowość prawną i jak najszerszą zdolność do czynności prawnych od dnia, w którym decyzja o jego utworzeniu staje się skuteczna. W celu określania prawa właściwego siedziba statutowa ERIC powinna mieścić się na terytorium jednego z członków tego ERIC, będącego państwem członkowskim lub państwem stowarzyszonym.

(13)

Członkami ERIC powinny być co najmniej trzy państwa członkowskie; członkami ERIC mogą być państwa stowarzyszone i państwa trzecie inne niż państwa stowarzyszone spełniające wymagane warunki, a także wyspecjalizowane organizacje międzyrządowe.

(14)

W związku ze wspólnotowym wymiarem niniejszego rozporządzenia państwa członkowskie powinny wspólnie posiadać większość praw głosu w zgromadzeniu członków ERIC.

(15)

Statut powinien określać bardziej szczegółowe postanowienia służące wdrażaniu niniejszych ram. Na podstawie tych postanowień statutu Komisja powinna badać zgodność wniosku z ramami prawnymi ustanowionymi w niniejszym rozporządzeniu.

(16)

Należy zapewnić, z jednej strony, aby ERIC miało niezbędną elastyczność w zakresie zmian swojego statutu oraz, z drugiej strony, aby Wspólnota, która tworzy ERIC, zachowała kontrolę nad pewnymi zasadniczymi elementami. Jeżeli zmiany dotyczą zasadniczego elementu statutu załączonego do decyzji o utworzeniu ERIC, powinny one zostać zatwierdzone – zanim staną się skuteczne – decyzją Komisji, która jest podejmowana z zachowaniem takiej samej procedury jak w przypadku tworzenia ERIC. Komisja powinna być powiadamiana o wszelkich innych zmianach oraz powinna mieć możliwość zgłaszania do nich zastrzeżeń jeżeli uzna, że zmiana jest sprzeczna z niniejszym rozporządzeniem.

(17)

ERIC powinno powoływać swoje własne organy w celu skutecznego zarządzania swoją działalnością. Statut powinien określać sposób, w jaki organy te prawnie reprezentują ERIC.

(18)

Konieczne jest, aby ERIC prowadziło swoją działalność zgodnie z zasadami należytego zarządzania finansowego w związku z ponoszoną przez nie odpowiedzialnością finansową.

(19)

ERIC kwalifikuje się do otrzymania finansowania zgodnie z tytułem VI rozporządzenia finansowego. Możliwe byłoby również finansowanie w ramach polityki spójności zgodnie z odpowiednimi przepisami wspólnotowymi.

(20)

Aby jak najsprawniej wykonywać swoje zadania, a także w logicznym następstwie posiadania przez nie osobowości prawnej, ERIC powinno odpowiadać za swoje długi. Aby umożliwić członkom znalezienie odpowiednich rozwiązań w odniesieniu do ich odpowiedzialności, należy przewidzieć możliwość określenia w statucie różnych rodzajów odpowiedzialności wykraczających poza odpowiedzialność ograniczoną do wysokości wkładów członków.

(21)

Ponieważ ERIC jest ustanawiane na mocy prawa wspólnotowego, oprócz prawa państwa, w którym mieści się jego siedziba statutowa, ERIC powinno podlegać prawu wspólnotowemu. ERIC mogłoby jednak mieć miejsce prowadzenia działalności w innym państwie. Prawo tego ostatniego państwa powinno mieć zastosowanie w odniesieniu do kwestii szczególnych określonych w statucie. Ponadto ERIC powinno podlegać postanowieniom wykonawczym zgodnym ze statutem.

(22)

Państwa członkowskie mogą stosować lub przyjmować wszelkie przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne, o ile nie są one sprzeczne z zakresem niniejszego rozporządzenia lub jego celami.

(23)

W celu zapewnienia dostatecznej kontroli zgodności z przepisami niniejszego rozporządzenia ERIC powinno przekazywać Komisji i odpowiednim organom publicznym swoje roczne sprawozdania oraz wszelkie informacje o okolicznościach w poważnym stopniu zagrażających realizacji jego zadań. Jeżeli Komisja otrzyma – na podstawie rocznego sprawozdania lub z innego źródła – informacje wskazujące, że działanie ERIC stanowi poważne naruszenie przepisów niniejszego rozporządzenia lub przepisów innego prawa właściwego, Komisja powinna zwrócić się do ERIC lub jego członków o wyjaśnienia lub podjęcie odpowiednich działań. W skrajnych przypadkach oraz jeżeli nie podjęto działań naprawczych, Komisja powinna móc uchylić decyzję ustanawiającą ERIC, wszczynając tym samym postępowanie likwidacyjne ERIC.

(24)

Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, tj. ustanowienie ram europejskich infrastruktur badawczych wspólnych dla państw członkowskich, nie może być osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie w ramach ich krajowych systemów konstytucyjnych, z uwagi na transnarodowy charakter zagadnienia, natomiast możliwe jest lepsze jego osiągnięcie na poziomie Wspólnoty, Wspólnota może przyjąć środki zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym samym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.

(25)

Ponieważ niniejsze rozporządzenie powstało przede wszystkim, aby umożliwić skuteczną realizację wspólnotowych programów w zakresie badań, rozwoju technologicznego i demonstracji oraz ponieważ środki konieczne do jego wykonania są zasadniczo środkami w zakresie zarządzania, powinny one zatem zostać przyjęte zgodnie z art. 4 decyzji Rady 1999/468/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. ustanawiającej warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji ( 10 ),