Sprawa C‑574/14

PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A.

przeciwko

Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Sąd Najwyższy)

„Odesłanie prejudycjalne — Pomoc państwa — Długoterminowe umowy sprzedaży mocy i energii elektrycznej — Rekompensaty z tytułu dobrowolnego rozwiązania umów — Decyzja Komisji stwierdzająca zgodność pomocy państwa z rynkiem wewnętrznym — Sprawdzanie przez sąd krajowy zgodności pomocy państwa z prawem — Roczna korekta kosztów osieroconych — Moment uwzględnienia przynależności wytwórcy energii do grupy kapitałowej”

Streszczenie – wyrok Trybunału (piąta izba) z dnia 15 września 2016 r.

1. Pomoc przyznawana przez państwa – Właściwe uprawnienia Komisji i sądów krajowych – Rola sądów krajowych – Decyzja Komisji stwierdzająca niezgodność systemu pomocy państwa – Uprawnienie do sprawdzania przez sąd krajowy zgodności tego systemu państwa z prawem, w chwili jego wdrażania – Brak – Uprawnienie sądu krajowego do zwrócenia się do Komisji o wyjaśnienia lub zwrócenia się do Trybunału o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym

   (at. 4 ust. 3 TUE; art. 107 TFUE, art. 108 ust. 2, 3 TFUE, art. 267 akapit drugi TFUE; decyzja Komisji 2009/287, art. 4 ust. 2; komunikat Komisji dotyczący metodologii analizy pomocy państwa związanej z kosztami osieroconymi)

2. Pomoc przyznawana przez państwa – Właściwe uprawnienia Komisji i sądów krajowych – Rola sądów krajowych – Roczna korekta rekompensaty kosztów osieroconych, którą należy wypłacić wytwórcy należącemu do grupy kapitałowej – Uwzględnienie udziału wytwórcy energii w grupie kapitałowej w momencie owej korekty a nie w momencie analizy zgodności tego systemu rekompensat kosztów osieroconych z rynkiem wewnętrznym

   (art. 4 ust. 3 TFUE, art. 107 TFUE, 108 TFUE; decyzja Komisji 2009/287, art. 4 ust. 1, 2)

1.  Artykuł 107 TFUE i art. 4 ust. 3 TUE w związku z art. 4 ust. 2 decyzji 2009/287 w sprawie pomocy państwa udzielonej przez Polskę w ramach umów długoterminowych sprzedaży mocy i energii elektrycznej oraz pomocy państwa, której Polska planuje udzielić w ramach rekompensaty z tytułu dobrowolnego rozwiązania umów długoterminowych sprzedaży mocy i energii elektrycznej, należy interpretować w taki sposób, że sprzeczna jest z nimi sytuacja, w której, po zbadaniu przez Komisję programu pomocowego w świetle wydanego przez nią komunikatu dotyczącego metodologii analizy pomocy państwa związanej z kosztami osieroconymi i uznaniu jej jeszcze przed wdrożeniem za zgodną z rynkiem wewnętrznym, organy i sądy krajowe przy wdrażaniu tej pomocy dokonują ponownej weryfikacji jej zgodności z przyjętymi w tej metodologii zasadami.

   W istocie ocena zgodności pomocy z rynkiem wewnętrznym należy do wyłącznych kompetencji Komisji, działającej pod kontrolą sądów Unii, zaś sądy krajowe winny powstrzymać się od wydawania orzeczeń naruszających decyzję Komisji, nawet jeśli ma ona charakter tymczasowy.

   W rezultacie, w ramach wdrażania systemu pomocy publicznej, umożliwienie sądowi krajowemu zajęcia na nowo stanowiska w przedmiocie zgodności programu z rynkiem wewnętrznym, w odniesieniu do którego decyzja Komisji ustaliła już istnienie zgodności z rynkiem wewnętrznym, sprowadzałoby się w istocie do przyznania owemu sądowi uprawnienia do zastąpienia swą oceną tej dokonanej przez Komisję.

   Ponadto umożliwienie sądowi krajowemu dokonywania takiej oceny prowadziłoby do przekroczenia przezeń granic uprawnień przyznanych mu po to, aby mógł on zapewniać przestrzeganie przepisów prawa Unii w dziedzinie pomocy publicznej, a także naruszenia obowiązku lojalnej współpracy z instytucjami Unii. Nie można bowiem wykluczyć, że dokonywana przez dany sąd krajowy weryfikacja doprowadziłaby do wydania przezeń orzeczenia, które jest sprzeczne z – zresztą ostateczną – decyzją Komisji.

   Jednakże, jeśli sąd krajowy ma wątpliwości co do tego, jak należy interpretować decyzję Komisji uznającą dany środek za pomoc państwa, może on zwrócić się do tej instytucji o wyjaśnienia, czy też może on lub powinien zgodnie z art. 267 akapity drugi i trzeci TFUE zwrócić się do Trybunału z pytaniem prejudycjalnym w przedmiocie wykładni art. 107 TFUE.

   (por. pkt 32–34, 36, 37, 40, 41; pkt 1 sentencji)

2.  Artykuł 4 ust. 1 i 2 decyzji 2009/287 w sprawie pomocy państwa udzielonej przez Polskę w ramach umów długoterminowych sprzedaży mocy i energii elektrycznej oraz pomocy państwa, której Polska planuje udzielić w ramach rekompensaty z tytułu dobrowolnego rozwiązania umów długoterminowych sprzedaży mocy i energii elektrycznej, w świetle komunikatu dotyczącego metodologii analizy pomocy państwa związanej z kosztami osieroconymi należy interpretować w taki sposób, że w okolicznościach charakteryzujących się zmianą w strukturze danych grup kapitałowych, których owa decyzja dotyczy, ustanawia wymóg, zgodnie z którym przy określaniu rocznej korekty rekompensaty kosztów osieroconych, którą należy wypłacić wytwórcy należącemu do grupy kapitałowej, należy uwzględnić tę przynależność i, co za tym idzie, wynik finansowy grupy w momencie dokonywania tej korekty

   W istocie biorąc pod uwagę, że decyzja 2009/287, zgodnie z jej art. 4 ust. 2, została oparta na metodologii kosztów osieroconych i należy ją stosować w odniesieniu do rekompensaty kosztów osieroconych podlegających rozliczeniu w latach 2006–2025, należy uznać, że wpisuje się ona w tę samą ewolucyjną logikę co ta metodologia, i należy ją zatem interpretować w sposób dynamiczny. Z tego względu rocznej korekty kosztów osieroconych należy dokonywać z uwzględnieniem rzeczywistej sytuacji panującej na rynku w momencie obliczania jej wysokości, co wiąże się z dokonaniem oceny zmian, jakie zaszły odnośnie do panującej na tym rynku sytuacji konkurencyjnej. Wynika z tego, że zakresem stosowania tej decyzji są objęte wszelkie zmiany w strukturze własności spółek zajmujących się wytwarzaniem energii elektrycznej i z tego względu zmiany te powinny być brane pod uwagę przez organy i sądy krajowe dokonujące korekty rocznej rekompensaty kosztów osieroconych.

   (por. pkt 51–53, 56; pkt 2 sentencji)