Sprawa C-2/08

Amministrazione dell’Economia e delle Finanze i Agenzia delle Entrate

przeciwko

Fallimento Olimpiclub Srl

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Corte suprema di cassazione)

„VAT — Pierwszeństwo prawa wspólnotowego — Przepisy prawa krajowego ustanawiające zasadę powagi rzeczy osądzonej”

Opinia rzecznika generalnego J. Mazáka przedstawiona w dniu 24 marca 2009 r.   I ‐ 7503

Wyrok Trybunału (druga izba) z dnia 3 września 2009 r.   I ‐ 7520

Streszczenie wyroku

Prawo wspólnotowe – Bezpośrednia skuteczność – Pierwszeństwo – Przepisy prawa krajowego ustanawiające zasadę powagi rzeczy osądzonej

Prawo wspólnotowe nie zobowiązuje sądu krajowego do zaprzestania stosowania krajowych przepisów proceduralnych nadających prawomocność danemu orzeczeniu, nawet jeśli umożliwiłoby to usunięcie naruszenia prawa wspólnotowego, które wynika z tego orzeczenia. Tryb wykonania zasady powagi rzeczy osądzonej, który należy do wewnętrznego porządku prawnego państw członkowskich na mocy zasady ich autonomii proceduralnej, nie może być mniej korzystny od trybu dotyczącego podobnych sytuacji w prawie krajowym (zasada równoważności) ani czynić wykonywania uprawnień przyznanych przez prawo wspólnotowe nadmiernie utrudnionym lub praktycznie niemożliwym (zasada skuteczności).

W tym względzie wykładnia zasady powagi rzeczy osądzonej, w świetle której w sporach podatkowych powaga rzeczy osądzonej w danej sprawie, z chwilą gdy dotyczy podstawowej kwestii wspólnej z innymi sprawami, ma w tej kwestii moc wiążącą, nawet gdy stwierdzenia dokonane przy tej okazji dotyczą innego okresu podatkowego, nie jest zgodna z zasadą skuteczności. Stosowanie takiej wykładni nie tylko stanowi przeszkodę dla podważenia decyzji sądowej mającej powagę rzeczy osądzonej, również gdy podjęto ją z naruszeniem prawa wspólnotowego, lecz wyłącza też kontrolę sądową wszelkich innych decyzji właściwych władz podatkowych dotyczących tej samej strony w zakresie tych samych pytań co do faktów i prawa w zakresie podstawowej kwestii, lecz w odniesieniu do innego okresu podatkowego. Takie zastosowanie zasady powagi rzeczy osądzonej prowadziłoby zatem, w sytuacji gdy wykładnia dokonana w prawomocnym wyroku przepisów wspólnotowych stanowiących nadużycie praktyk w dziedzinie podatku od wartości dodanej jest istotnie sprzeczna z prawem wspólnotowym, do nieprawidłowego stosowania tych reguł ponownie w każdym nowym okresie podatkowym, bez możliwości korekty tej błędnej wykładni. Przeszkody w takim rozwinięciu skutecznego stosowania wspólnotowych reguł w dziedzinie podatku od wartości dodanej nie mogą zostać rozsądnie uzasadnione zasadą pewności prawa i muszą wobec tego zostać uznane za sprzeczne z zasadą skuteczności.

W konsekwencji prawo wspólnotowe sprzeciwia się stosowaniu, w takich okolicznościach, przepisu prawa krajowego ustanawiającego zasadę powagi rzeczy osądzonej, w sporze dotyczącym podatku od wartości dodanej za rok podatkowy, w odniesieniu do którego nie wydano jeszcze żadnej decyzji prawomocnej w zakresie, w jakim stanowi on przeszkodę dla uwzględnienia przez sąd krajowy, przed którym toczy się spór, norm prawa wspólnotowego w zakresie praktyk stanowiących nadużycie związanych z tym podatkiem.

(por. pkt 23, 24, 26, 29–32; sentencja)