Sprawy połączone C‑108/14 i C‑109/14

Beteiligungsgesellschaft Larentia + Minerva mbH & Co. KG

przeciwko

Finanzamt Nordenham

i

Finanzamt Hamburg-Mitte

przeciwko

Marenave Schiffahrts AG

(wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożone przez Bundesfinanzhof)

„Odesłanie prejudycjalne — Podatek VAT — Szósta dyrektywa 77/388/EWG — Artykuł 17 — Prawo do odliczenia — Częściowe odliczenie — Podatek VAT zapłacony przez spółki holdingowe w związku z pozyskaniem kapitału zainwestowanego w ich spółki zależne — Usługi świadczone spółkom zależnym — Spółki zależne utworzone w formie spółek osobowych — Artykuł 4 — Utworzenie grupy osób, które mogą być uważane za jednego podatnika — Warunki — Wymóg stosunku podporządkowania — Bezpośrednia skuteczność”

Streszczenie – wyrok Trybunału (druga izba) z dnia 16 lipca 2015 r.

1. Harmonizacja ustawodawstw podatkowych – Wspólny system podatku od wartości dodanej – Działalność gospodarcza w rozumieniu art. 4 szóstej dyrektywy – Uczestniczenie spółki holdingowej w zarządzaniu jej spółkami zależnymi – Włączenie uzależnione od dokonania transakcji podlegających opodatkowaniu podatkiem od wartości dodanej na podstawie art. 2 dyrektywy

   (dyrektywa Rady 77/388, art. 2, art. 4 ust. 2)

2. Harmonizacja ustawodawstw podatkowych – Wspólny system podatku od wartości dodanej – Odliczenie podatku naliczonego – Podatnik wykonujący jednocześnie działalność gospodarczą oraz działalność niemającą charakteru gospodarczego – Podatek należny lub naliczony w związku z pozyskaniem przez spółkę holdingową kapitału zainwestowanego w jej spółki zależne – Częściowe odliczenie – Uprawnienia dyskrecjonalne państw członkowskich – Granice

   (dyrektywa Rady 77/388, art. 17 ust. 2, 5)

3. Harmonizacja ustawodawstw podatkowych – Wspólny system podatku od wartości dodanej – Podatnicy – Pojęcie – Uprawnienie państw członkowskich do uznania ściśle powiązanych osób za jednego podatnika – Uregulowanie krajowe ograniczające możliwość utworzenia grupy osób mogących być uważane za jednego podatnika tylko do podmiotów mających osobowość prawną i związanych z podmiotem nadrzędnym tej grupy stosunkiem podporządkowania – Dopuszczalność – Granice – Przeciwdziałanie oszustwom podatkowym i unikaniu opodatkowania

   (dyrektywa Rady 77/388, art. 4 ust. 4 akapit drugi)

4. Harmonizacja ustawodawstw podatkowych – Wspólny system podatku od wartości dodanej – Podatnicy – Pojęcie – Artykuł 4 ust. 4 szóstej dyrektywy – Bezpośrednia skuteczność – Brak

   (dyrektywa Rady 77/388, art. 4 ust. 4)

1.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 19–21)

2.  Artykuł 17 ust. 2 i 5 szóstej dyrektywy 77/388 w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych, zmienionej dyrektywą 2006/69, należy interpretować w ten sposób, że:

   —

   koszty związane z nabyciem udziałów lub akcji w spółkach zależnych poniesione przez spółkę holdingową biorącą udział w zarządzaniu tymi spółkami i w związku z tym wykonującą działalność gospodarczą powinny być uważane za należące do kosztów ogólnych tej spółki holdingowej, a obciążający te koszty podatek od wartości dodanej co do zasady powinien podlegać pełnemu odliczeniu, chyba że niektóre transakcje gospodarcze dokonane na późniejszym etapie obrotu są zwolnione z podatku od wartości dodanej na podstawie dyrektywy 77/388, zmienionej dyrektywą 2006/69, a w takim wypadku prawo do odliczenia powinno być realizowane tylko według zasad przewidzianych w art. 17 ust. 5 tej dyrektywy;

   —

   koszty związane z nabyciem udziałów lub akcji w spółkach zależnych poniesione przez spółkę holdingową biorącą udział w zarządzaniu tylko niektórymi z tych spółek i w związku z tym niewykonującą działalności gospodarczej względem pozostałych powinny być uważane za należące do kosztów ogólnych tej spółki holdingowej jedynie częściowo, tak że podatek od wartości dodanej obciążający te koszty może zostać odliczony tylko proporcjonalnie do kosztów należących do działalności gospodarczej, zgodnie z kryteriami podziału określonymi przez państwa członkowskie, które korzystając z tego uprawnienia, powinny uwzględniać – czego zbadanie należy do sądów krajowych – cel i strukturę szóstej dyrektywy i na tej podstawie określić sposób obliczania obiektywnie odzwierciedlający część wydatków faktycznie przypadających odpowiednio na działalność gospodarczą i działalność niemającą charakteru gospodarczego.

   (por. pkt 33; pkt 1 sentencji)

3.  Artykuł 4 ust. 4 akapit drugi dyrektywy 77/388 w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych, zmienionej dyrektywą 2006/69, należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on temu, aby prawo krajowe ograniczyło możliwość utworzenia grupy osób mogących być uważane za jednego podatnika podatku od wartości dodanej, takiej jak przewidziana we wskazanym przepisie, tylko do podmiotów mających osobowość prawną i związanych z podmiotem nadrzędnym tej grupy stosunkiem podporządkowania, chyba że te dwa wymogi stanowią środki niezbędne i właściwe do osiągnięcia celów polegających na zapobieganiu nadużyciom podatkowym lub zwalczaniu oszustw podatkowych i unikania opodatkowania, czego zbadanie należy do sądu krajowego.

   (por. pkt 46; pkt 2 sentencji)

4.  Artykuł 4 ust. 4 dyrektywy 77/388 w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych, zmienionej dyrektywą 2006/69, nie może być uważany za mający skutek bezpośredni, pozwalający podatnikom powołać się na niego wobec ich państwa członkowskiego, na wypadek gdyby przepisy tego państwa nie były zgodne z tym przepisem i nie mogły być interpretowane zgodnie z nim. Artykuł ten ma bowiem charakter warunkowy, ponieważ zakłada stosowanie przepisów krajowych określających konkretny zakres takich związków.

   (por. pkt 50, 52; pkt 3 sentencji)