Ramy zbiorowego dochodzenia roszczeń (pozwy zbiorowe)

 

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Zalecenie 2013/396/UE w sprawie wspólnych zasad dotyczących mechanizmów zbiorowego dochodzenia roszczeń o zaprzestanie bezprawnych praktyk oraz roszczeń odszkodowawczych w państwach członkowskich UE

JAKIE SĄ CELE ZALECENIA?

• Zalecenie określa szereg wspólnych niewiążących zasad dotyczących krajowych mechanizmów zbiorowego dochodzenia roszczeń*.
• Ich celem jest umożliwienie obywatelom oraz przedsiębiorstwom egzekwowania praw przyznanych im na mocy prawa Unii Europejskiej (UE), w przypadku gdy zostały one naruszone.
• Mechanizmy te powinny mieć zastosowanie w różnych dziedzinach, w których przepisy UE przyznają obywatelom i przedsiębiorstwom prawa, np. w kwestii ochrony konsumentów, ochrony konkurencji, ochrony środowiska oraz usług finansowych.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Główne zasady określone są w zaleceniu Komisji Europejskiej opublikowanym równocześnie z komunikatem, w którym zasugerowano, aby wszystkie państwa członkowskie UE wprowadziły mechanizmy zbiorowego dochodzenia roszczeń w oparciu o uzgodnione zasady. Zasady te są następujące:

• Podmioty występujące z roszczeniem powinny mieć możliwość ubiegania się przed sądem o nakaz zaprzestania naruszania praw danych im na mocy prawa Unii („roszczenia o zaprzestanie bezprawnych praktyk”) oraz domagania się odszkodowania za krzywdy wyrządzone wskutek tych naruszeń („roszczenia odszkodowawcze”) w przypadku, gdy duża liczba osób poniosła szkodę w wyniku stosowania tych samych bezprawnych praktyk.
• Postępowania w zakresie zbiorowego dochodzenia roszczeń muszą być sprawiedliwe, rzetelne i prowadzone bez zbędnej zwłoki i bez pociągania za sobą nadmiernych kosztów.
• Systemy zbiorowego dochodzenia roszczeń powinny opierać się na zasadzie „opt-in”. Zgodnie z nią potencjalne podmioty występujące z roszczeniem, które nie wyraziły wyraźnej zgody, nie stają się członkami grupy, a co za tym idzie, nie mogą bezpośrednio korzystać ze sprzyjającego wyniku postępowania w związku ze zbiorowym dochodzeniem roszczeń.
• Należy zapewnić zabezpieczenia proceduralne zapobiegające nadużyciom względem systemów zbiorowego dochodzenia roszczeń, takie jak:
  • zakaz stosowania odszkodowań i odsetek karnych (tzn. zbyt wysokich),
  • uprawnione podmioty reprezentujące podmioty występujące z roszczeniem nie mogą mieć charakteru zarobkowego,
  • zakaz wypłacania prawnikom honorariów uzależnionych od wyniku sprawy.
• Strona przegrywająca postępowanie zobowiązana jest do zwrotu kosztów postępowania stronie wygrywającej.
• Sędzia odgrywa kluczową rolę w skutecznym prowadzeniu sprawy w przypadku pozwów zbiorowych* i musi zapobiegać jakimkolwiek ewentualnym naruszeniom.
• Podmioty występujące z roszczeniem powinny mieć możliwość rozstrzygnięcia sprawy za pomocą mechanizmów zbiorowego rozstrzygania sporów na drodze polubownej (tzn. za pomocą procedur, dzięki którym strony dochodzą do konsensusu w sprawie rozwiązania).

OD KIEDY ZALECENIE MA ZASTOSOWANIE?

Państwa członkowskie UE zostały zachęcone do stosowania powyższych zasad nie później niż od 26 lipca 2015 r.

KONTEKST

Zbiorowe dochodzenie roszczeń ułatwia dostęp do wymiaru sprawiedliwości osobom, których prawa zostały naruszone przez jeden i ten sam podmiot. Umożliwia ono wspólne stosowanie praw im przysługujących w przypadku, gdy nie byłyby one w stanie tego zrobić indywidualnie, ze względu na czas lub koszty, jakie się z tym wiążą.

Unijne ramy zbiorowego dochodzenia roszczeń uzupełniają istniejące na szczeblu UE mechanizmy, takie jak:

• europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń;
• dyrektywa w sprawie alternatywnych metod rozstrzygania sporów;
• dyrektywa w sprawie niektórych aspektów mediacji w sprawach cywilnych i handlowych;
• dyrektywa w sprawie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych z tytułu naruszenia prawa konkurencji, objętego przepisami prawa krajowego.

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNY DOKUMENT

Zalecenie Komisji 2013/396/UE z dnia 11 czerwca 2013 r. w sprawie wspólnych zasad dotyczących mechanizmów zbiorowego dochodzenia roszczeń o zaprzestanie bezprawnych praktyk oraz roszczeń odszkodowawczych w państwach członkowskich, dotyczących naruszeń praw przyznanych na mocy prawa Unii (Dz.U. L 201 z 26.7.2013, s. 60–65)

DOKUMENTY POWIĄZANE

Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego, Rady i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z realizacji zalecenia Komisji z dnia 11 czerwca 2013 r. w sprawie wspólnych zasad dotyczących mechanizmów zbiorowego dochodzenia roszczeń o zaprzestanie bezprawnych praktyk oraz roszczeń odszkodowawczych w państwach członkowskich, dotyczących naruszeń praw przyznanych na mocy prawa Unii (2013/396/UE) (COM(2018) 40 final z 25 stycznia 2018 r.)

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów: „W kierunku europejskich horyzontalnych ram w zakresie zbiorowego dochodzenia roszczeń” (COM(2013) 401 final z 11 czerwca 2013 r.)

Ostatnia aktualizacja: 26.08.2021