Unijne prawo o zdrowiu zwierząt

 

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Rozporządzenie (UE) 2016/429 w sprawie przenośnych chorób zwierząt

JAKIE SĄ CELE ROZPORZĄDZENIA?

• Ma ono na celu zapobieganie chorobom zwierząt, które mogą przenosić się na inne zwierzęta lub na ludzi, oraz zwalczanie tych chorób.
• Prawo o zdrowiu zwierząt stanowi część pakietu środków zaproponowanych przez Komisję Europejską w maju 2013 r. w celu wzmocnienia egzekwowania norm bezpieczeństwa i higieny w całym łańcuchu rolno-spożywczym.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

To kompleksowe rozporządzenie wspiera sektory hodowli zwierząt gospodarskich i produkcji żywności w Unii Europejskiej (UE) oraz powiązany rynek unijny w kwestiach zrównoważoności, konkurencyjności, wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy. Rozporządzenie zastępuje i rozszerza istniejące przepisy unijne dotyczące zdrowia zwierząt, łącząc większość z nich w ramach jednego, mniej skomplikowanego prawa oraz koncentrując się lepiej na kluczowych priorytetach z zakresu zwalczania chorób. Priorytety takie to między innymi:

• wyraźniejszy zakres obowiązków nałożonych na rolników (gospodarstwa zajmujące się hodowlą zwierząt gospodarskich, ryb i skorupiaków) i inne zaangażowane strony (np. weterynarzy) w zakresie wczesnego wykrywania w celu zapobieżenia powstawaniu poważnych ognisk chorób lub ich rozprzestrzenianiu się, a tym samym zmniejszenia wyrządzonych szkód;
• uproszczona administracja w przypadku międzynarodowego handlu określonymi żywymi zwierzętami i produktami pochodzenia zwierzęcego (takimi jak nasienie, komórki jajowe i zarodki);
• bardziej przejrzysta podstawa prawna i lepsze narzędzia dla władz weterynaryjnych na potrzeby zwalczania chorób przenośnych mogących wyrządzać ogromne szkody, w szczególności w zakresie nadzoru, diagnozy i powiadamiania;
• większa elastyczność w zakresie dostosowywania przepisów do miejscowych warunków i nowych problemów, takich jak zmiana klimatu i przemiany społeczne;
• zmniejszenie negatywnych skutków dla zdrowia zwierząt i ludzi oraz środowiska.

Określa wymagania dotyczące:

• zapobiegania chorobom i gotowości na wypadek wystąpienia potencjalnych ognisk chorób (np. bioasekuracja*), m.in. wykorzystywania narzędzi diagnostycznych, szczepień i leczenia;
• identyfikacji i rejestracji zwierząt i określonych produktów pochodzenia zwierzęcego (np. nasienie, komórki jajowe i zarodki) oraz certyfikacji i śledzenia ich przesyłek;
• wprowadzania zwierząt i produktów pochodzenia zwierzęcego do UE oraz ich przemieszczania na jej terytorium;
• zwalczania chorób oraz ich likwidacji, w tym środków nadzwyczajnych, takich jak ograniczenia przemieszczania zwierząt, uśmiercanie i szczepienia.

Przepisy obejmują wszystkie zwierzęta utrzymywane (w tym niektóre zwierzęta domowe), zwierzęta dzikie, zarówno lądowe, jak i wodne, oraz produkty pochodzenia zwierzęcego. Nie odnoszą się one bezpośrednio do dobrostanu zwierząt, uznano jednak istnienie powiązań między stanem zdrowia zwierząt a ich dobrostanem, co jest uwzględnione w kontekście skutków choroby.

Unijne prawo o zdrowiu zwierząt zostało uzupełnione o następujące aspekty:

• wymagania w zakresie identyfikowalności i zdrowia zwierząt na potrzeby przemieszczania materiału biologicznego (nasienia, komórek jajowych i zarodków) niektórych utrzymywanych zwierząt lądowych w obrębie terytorium UE oraz zatwierdzanie zakładów zajmujących się materiałem biologicznym (zakładów, które produkują lub przetwarzają materiał biologiczny);
• zapobieganie niektórym chorobom i ich zwalczanie;
• wymagania w zakresie zdrowia zwierząt dotyczące przemieszczania zwierząt lądowych i jaj wylęgowych w obrębie terytorium UE;
• nadzór, likwidacja i status obszaru wolnego od choroby w przypadku niektórych chorób;
• przepisy dotyczące zakładów akwakultury i przewoźników zwierząt wodnych;
• przepisy dotyczące wprowadzania do UE przesyłek niektórych zwierząt, materiału biologicznego i produktów pochodzenia zwierzęcego oraz przemieszczania ich i postępowania z nimi po ich wprowadzeniu;
• przepisy dotyczące zakładów utrzymujących zwierzęta lądowe i wylęgarni oraz identyfikowalności niektórych utrzymywanych zwierząt lądowych i jaj wylęgowych;
• choroby objęte unijnymi programami nadzoru, ich zasięg geograficzny oraz choroby, w odniesieniu do których można ustanowić status obszaru wolnego od choroby;
• wymagania w zakresie zdrowia zwierząt dotyczące przemieszczania w obrębie terytorium UE zwierząt wodnych i produktów pochodzenia zwierzęcego pozyskanych od lub ze zwierząt wodnych.

Rozporządzenia mające na celu uzupełnienie lub wykonanie unijnego prawa o zdrowiu zwierząt:

• rozporządzenie delegowane (UE) 2018/1629 dotyczące wykazu chorób;
• Rozporządzenie wykonawcze (UE) 2018/1882 dotyczące kategorii chorób umieszczonych w wykazie (zob. tekst skonsolidowany);
• Rozporządzenie delegowane (UE) 2019/2035 dotyczące zakładów utrzymujących zwierzęta lądowe i wylęgarni oraz identyfikowalności (zob. tekst skonsolidowany);
• Rozporządzenie delegowane (UE) 2020/686 dotyczące przemieszczania w obrębie terytorium UE materiału biologicznego niektórych utrzymywanych zwierząt lądowych (zob. tekst skonsolidowany);
• Rozporządzenie delegowane (UE) 2020/687 dotyczące zapobiegania niektórym chorobom oraz ich zwalczania (zob. tekst skonsolidowany);
• Rozporządzenie delegowane (UE) 2020/688 w sprawie wymagań w zakresie zdrowia zwierząt dotyczących przemieszczania zwierząt lądowych i jaj wylęgowych w obrębie terytorium UE (zob. tekst skonsolidowany);
• Rozporządzenie delegowane (UE) 2020/689 dotyczące programów nadzoru i likwidacji w przypadku niektórych nowo występujących chorób (zob. tekst skonsolidowany);
• rozporządzenie wykonawcze (UE) 2020/690 dotyczące chorób umieszczonych w wykazie, które mają podlegać unijnym programom nadzoru;
• rozporządzenie delegowane (UE) 2020/691 w sprawie przepisów dotyczących zakładów akwakultury;
• Rozporządzenie delegowane (UE) 2020/692 w sprawie przepisów dotyczących wprowadzania do UE niektórych zwierząt, materiału biologicznego i produktów pochodzenia zwierzęcego oraz przemieszczania ich i postępowania z nimi (zob. tekst skonsolidowany);
• rozporządzenie delegowane (UE) 2020/990 dotyczące wymogów w zakresie zdrowia zwierząt i certyfikacji na potrzeby przemieszczania zwierząt wodnych i produktów pochodzenia zwierzęcego w obrębie terytorium UE;
• rozporządzenie wykonawcze (UE) 2020/999 dotyczące zatwierdzania zakładów zajmujących się materiałem biologicznym i identyfikowalności materiału biologicznego bydła, świń, owiec, kóz i koniowatych;
• Rozporządzenie wykonawcze (UE) 2020/2002 dotyczące sprawozdawczości w zakresie chorób umieszczonych w wykazie (zob. tekst skonsolidowany);
• Rozporządzenie delegowane (UE) 2020/2154 dotyczące wymagań w zakresie zdrowia zwierząt, certyfikacji i powiadamiania na potrzeby przemieszczania w obrębie terytorium UE produktów pochodzenia zwierzęcego pozyskanych od lub ze zwierząt lądowych;
• Rozporządzenie wykonawcze (UE) 2020/2235 dotyczące świadectw zdrowia zwierząt do celów wprowadzania do UE i przemieszczania w obrębie terytorium UE przesyłek niektórych kategorii zwierząt i towarów (zob. tekst skonsolidowany);
• Rozporządzenie wykonawcze (UE) 2020/2236 dotyczące wzorów świadectw zdrowia zwierząt na potrzeby wprowadzania do UE i przemieszczania w obrębie terytorium UE przesyłek zwierząt wodnych (zob. tekst skonsolidowany);
• Rozporządzenie wykonawcze (UE) 2021/403 dotyczące wzorów świadectw zdrowia zwierząt do celów wprowadzania do UE i przemieszczania w obrębie terytorium UE przesyłek zwierząt lądowych (zob. tekst skonsolidowany);
• Rozporządzenie wykonawcze (UE) 2021/404 dotyczące wykazów państw trzecich, terytoriów lub stref, z których zezwolone jest wprowadzanie do UE zwierząt, materiału biologicznego i produktów pochodzenia zwierzęcego (zob. tekst skonsolidowany);
• Rozporządzenie wykonawcze (UE) 2021/520 dotyczące identyfikowalności niektórych utrzymywanych zwierząt lądowych (zob. tekst skonsolidowany);
• rozporządzenie wykonawcze (UE) 2021/963 dotyczące identyfikacji i rejestracji koniowatych oraz określające wzory dokumentów identyfikacyjnych dla tych zwierząt;
• rozporządzenie wykonawcze (UE) 2021/2037 w sprawie zwolnień z obowiązków rejestracji zakładów akwakultury i prowadzenia dokumentacji przez podmioty;
• rozporządzenie delegowane (UE) 2022/139 w sprawie zarządzania zapasami unijnych banków antygenów, szczepionek i odczynników diagnostycznych, przechowywania i wymiany tych zapasów oraz w sprawie wymogów dotyczących bioasekuracji, bezpieczeństwa biologicznego i zabezpieczenia przed czynnikami chorobotwórczymi niezbędnych do działania tych banków;
• rozporządzenie wykonawcze (UE) 2022/140 dotyczące unijnych banków antygenów, szczepionek i odczynników diagnostycznych;
• rozporządzenie wykonawcze (UE) 2022/1345 dotyczące rejestracji i zatwierdzania zakładów, w których utrzymywane są zwierzęta lądowe, a także pobierania, produkcji, przetwarzania lub przechowywania materiału biologicznego.

OD KIEDY ROZPORZĄDZENIE MA ZASTOSOWANIE?

Rozporządzenie ma zastosowanie od 21 kwietnia 2021 r. Zawiera ono jednak pewne środki przejściowe i przepisy uchylające starsze akty prawne, które miały zastosowanie od 21 kwietnia 2016 r.

KONTEKST

Więcej informacji:

• Prawo o zdrowiu zwierząt (Komisja Europejska).

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNY DOKUMENT

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/429 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie przenośnych chorób zwierząt oraz zmieniające i uchylające niektóre akty w dziedzinie zdrowia zwierząt („Prawo o zdrowiu zwierząt”) (Dz.U. L 84 z 31.3.2016, s. 1–208).

Kolejne zmiany rozporządzenia (UE) 2016/429 zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Ostatnia aktualizacja: 22.03.2023