Zarządzanie zbiorowymi programami emerytalnymi – instytucje pracowniczych programów emerytalnych

 

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Dyrektywa (UE) 2016/2341 w sprawie działalności instytucji pracowniczych programów emerytalnych oraz nadzoru nad takimi instytucjami

JAKIE SĄ CELE DYREKTYWY?

Dyrektywa (UE) 2016/2341, określana także mianem drugiej dyrektywy w sprawie działalności instytucji pracowniczych programów emerytalnych oraz nadzoru nad takimi instytucjami (IORP), określa minimalne wymogi harmonizacji dotyczące instytucji zarządzających pracowniczymi programami emerytalnymi w imieniu pracowników. Zarówno Unia Europejska (UE) jak i rządy poszczególnych państw członkowskich mogą wprowadzić dodatkowe zasady lub działania, jakie uznają za stosowne, jeśli są one zgodne ze zobowiązaniami państw członkowskich wynikającymi z przepisów unijnych.

Zasady te mają na celu:

• zapewnienie dobrej kondycji finansowej pracowniczych programów emerytalnych,
• zapewnienie wyższego poziomu ochrony oraz szerszych informacji uczestnikom i beneficjentom,
• usunięcie przeszkód w transgranicznej działalności funduszy,
• promowanie długoterminowego i odpowiedzialnego inwestowania.

Ten akt prawny zmienia i zastępuje dyrektywę 2003/41/WE, która wymagała aktualizacji po kryzysie finansowym w 2008.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Państwa członkowskie muszą zagwarantować, że pracownicze programy emerytalne, czyli IORP:

• prowadzą jedynie działalność związaną ze świadczeniami emerytalnymi,
• chronią swoje aktywa w interesie uczestników i beneficjentów w razie upadku instytucji finansującej,
• są zarejestrowane przez odpowiedni organ krajowy i wykonują działalność na podstawie jego zezwolenia, co dotyczy także działalności transgranicznej,
• dysponują funduszami w wysokości pozwalającej zaspokoić ich zobowiązania finansowe,
• inwestują w sposób ostrożny w najlepszym długoterminowym interesie uczestników i beneficjentów,
• korzystają ze skutecznego systemu zarządzania zapewniającego należyte i ostrożne zarządzanie prowadzoną działalnością,
• są prowadzone przez osoby posiadające odpowiednią wiedzą fachową, kwalifikacje oraz wiedzę;
• stosują należytą politykę wynagrodzeń dotyczącą wszystkich pracowników,
• mają wprowadzoną funkcję zarządzania ryzykiem, funkcję audytu wewnętrznego oraz funkcję aktuarialną*;
• przeprowadzają wewnętrzną ocenę ryzyka co najmniej raz na 3 lata i sporządzają pisemne oświadczenie dotyczące zasad polityki inwestycyjnej;
• sporządzają i podają do wiadomości publicznej roczne sprawozdania finansowe,
• podlegają nadzorowi ostrożnościowemu w kwestiach takich jak marginesy wypłacalności i zasady inwestycyjne;
• podejmują rozsądne działania w celu zapewnienia ciągłości i regularności prowadzenia swojej działalności, co obejmuje opracowanie planów awaryjnych, a także stosowanie odpowiednich i współmiernych systemów, zasobów i procedur, w szczególności konfigurując sieci i systemy informatyczne oraz zarządzając nimi zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2022/2554 w sprawie operacyjnej odporności cyfrowej sektora finansowego (zob. streszczenie).

Stosowne organy krajowe państw członkowskich:

• muszą dysponować środkami niezbędnymi do wykonywania nadzoru ostrożnościowego,
• wymagają od IORP posiadania należytych mechanizmów administracyjnych, księgowych oraz kontroli wewnętrznej,
• mogą nakładać sankcje administracyjne i inne kary w przypadku naruszenia przepisów,
• są uprawnione do dokonywania przeglądu strategii, procesów i procedur sprawozdawczych IORP, otrzymywania dokumentów wewnętrznych, które są im potrzebne, a także do przeprowadzania kontroli na miejscu,
• mogą wymieniać informacje z innymi organami, w tym z organami kształtującymi politykę pieniężną, bez naruszania przepisów dotyczących tajemnicy zawodowej.

IORP przekazują nieodpłatnie potencjalnym i faktycznym uczestnikom oraz beneficjentom jasne i aktualne informacje. Obejmuje on:

• szczegółowe informacje na temat samych IORP oraz praw i obowiązków uczestników;
• informację o świadczeniu emerytalnym zawierającą np. dane na temat wpłaconych składek, wyszczególnienie kosztów oraz informację na temat poziomu finansowania programu emerytalnego;
• wskazówki dotyczące tego, jak można otrzymać dodatkowe informacje;
• informacje i porady dotyczące wypłat świadczeń przed przejściem na emeryturę.

Państwa członkowskie mogą nie stosować niniejszej dyrektywy w całości lub w części do każdej IORP obsługującej programy emerytalne obejmujące łącznie mniej niż 15 lub 100 uczestników. W przypadku, gdy fundusz emerytalny chce świadczyć swoje usługi w innych państwach członkowskich, musi jednak stosować wszystkie zasady określone w dyrektywie.

Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych:

• wspiera współpracę między organami państwowymi;
• zapewnia spójne stosowanie unijnych przepisów w dziedzinie ubezpieczeń i pracowniczych programów emerytalnych.

OD KIEDY PRZEPISY TE MAJĄ ZASTOSOWANIE?

Dyrektywa miała być transponowana do prawa krajowego do 13 stycznia 2019 roku.

KONTEKST

Emerytury zakładowe obejmują składki przekazywane przez pracodawców. Stanowią one „drugi filar” systemu emerytalnego. Państwowe emerytury z tytułu zabezpieczenia społecznego stanowią „pierwszy filar”. „Trzeci filar” obejmuje nieobligatoryjne prywatne oszczędności emerytalne gromadzone przez osoby fizyczne.

Na mocy przepisów Unii Europejskiej fundusze działające w jednym państwie członkowskim mogą zarządzać pracowniczymi programami emerytalnymi spółek z siedzibą w innym państwie. Przedsiębiorstwa prowadzące działalność na skalę ogólnounijną mogą mieć jeden fundusz emerytalny dla wszystkich swoich jednostek zależnych w Europie.

W UE działa około 125 000 instytucji pracowniczych programów emerytalnych. Zarządzają one aktywami o wartości 2,5 bln EUR w imieniu ok. 75 mln obywateli, którzy stanowią 20% ludności w wieku produkcyjnym w UE.

Więcej informacji:

• Pracownicze fundusze emerytalne (Komisja Europejska)
• Zmiana dyrektywy dotyczącej pracowniczych funduszy emerytalnych – najczęściej zadawane pytania – komunikat prasowy (Komisja Europejska).

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNY DOKUMENT

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2341 z dnia 14 grudnia 2016 r. w sprawie działalności instytucji pracowniczych programów emerytalnych oraz nadzoru nad takimi instytucjami (IORP) (wersja przekształcona) (Dz.U. L 354 z 23.12.2016, s. 37–85).

DOKUMENTY POWIĄZANE

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2556 z dnia 14 grudnia 2022r. w sprawie zmiany dyrektyw 2009/65/WE, 2009/138/WE, 2011/61/UE, 2013/36/UE, 2014/59/UE, 2014/65/UE, (UE) 2015/2366 oraz (UE) 2016/2341 w odniesieniu do operacyjnej elastyczności cyfrowej sektora finansowego (Dz.U. L 333 z 27.12.2022, s. 153–163).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2554 z dnia 14 grudnia 2022 r. w sprawie operacyjnej elastyczności cyfrowej sektora finansowego i zmieniające rozporządzenia (WE) nr 1060/2009, (UE) nr 648/2012, (UE) nr 600/2014, (UE) nr 909/2014 oraz (UE) 2016/1011 (Dz.U. L 333 z 27.12.2022, s. 1–79).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1094/2010 z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych), zmiany decyzji nr 716/2009/WE i uchylenia decyzji Komisji 2009/79/WE (Dz.U. L 331 z 15.12.2010, s. 48–83)

Kolejne zmiany rozporządzenia (UE) nr 1094/2010 zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Ostatnia aktualizacja: 11.10.2023