Przepisy UE dotyczące kontraktów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji

 

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Rozporządzenie (UE) nr 648/2012 w sprawie instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji

JAKIE SĄ CELE ROZPORZĄDZENIA?

• W rozporządzeniu w sprawie infrastruktury rynku europejskiego (EMIR) określono przepisy dotyczące instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym*, kontrahentów centralnych* i repozytoriów transakcji*, zgodnie ze zobowiązaniami w ramach G20 podjętymi podczas szczytu w Pittsburghu w Stanach Zjednoczonych we wrześniu 2009 r.
• Celem rozporządzenia EMIR jest zmniejszenie ryzyka systemowego, zwiększenie przejrzystości na rynku pozagiełdowych instrumentów pochodnych i zachowanie stabilności finansowej.
• Rozporządzenie EMIR było kilkakrotnie zmieniane – ostatnio rozporządzeniem (UE) 2022/2554, tj. rozporządzeniem w sprawie operacyjnej odporności cyfrowej sektora finansowego (nazywanym rozporządzeniem DORA), które ma zapewnić, że sektor finansowy zachowa odporność na poważne zakłócenia operacyjne (zob. streszczenie).

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

• W celu zwiększenia przejrzystości w rozporządzeniu EMIR wskazano, że wszelkie informacje o wszystkich europejskich kontraktach pochodnych mają być zgłaszane repozytoriom transakcji i udostępniane organom nadzoru, w tym także Europejskiemu Urzędowi Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA).
• Aby ograniczyć ryzyko kredytowe kontrahenta*, w rozporządzeniu EMIR ustanawia się rygorystyczne zobowiązania organizacyjne w zakresie prowadzenia działalności i ostrożności dla kontrahentów centralnych. Standardowe kontrakty pochodne muszą być rozliczane poprzez kontrahenta centralnego (zob. rozliczanie*).
• W celu wzmocnienia operacyjnej odporności cyfrowej sektora finansowego Unii Europejskiej (UE) rozporządzenie zmieniające (UE) 2022/2554 ustanawia wymogi dotyczące odporności sieci i systemów informatycznych kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji, aby zagwarantować, że będą one odporne na wszelkie zakłócenia i zagrożenia związane z ICT, a także zdolne do reagowania na takie zakłócenia i zagrożenia oraz do przywracania swojej sprawności po wystąpieniu takich zakłóceń i zagrożeń.
• Aby ograniczyć ryzyko operacyjne* w przypadku nierozliczanych centralnie kontraktów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, rozporządzenie EMIR wymaga, by kontrahenci dysponowali solidnymi procedurami służącymi zatwierdzaniu w odpowiednim czasie warunków kontraktów, wczesnemu wykrywaniu sporów pomiędzy stronami i ich rozstrzyganiu oraz codziennemu dokonywaniu wyceny rynkowej* pozostających do uregulowania kontraktów. Ponadto kontrahenci muszą dokonać wymiany zabezpieczeń i zapewnić, że dysponują kapitałem wystarczającym do zarządzania ryzykiem nieobjętym zabezpieczeniem.
• Obowiązki rozliczeniowe i sprawozdawcze mają zastosowanie do przedsiębiorstw posiadających duże udziały w instrumentach pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, w tym:
  • przedsiębiorstw finansowych, np. banków i zakładów ubezpieczeń;
  • przedsiębiorstw niefinansowych, np. przedsiębiorstw sektora energetycznego i linii lotniczych.

Wyłączenia

• Pod określonymi warunkami transakcje wewnątrzgrupowe są wyłączone z rozliczania centralnego, sprawozdawczości i obowiązku wymiany depozytów zabezpieczających w przypadku nierozliczanych centralnie instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym.
• Systemy programów emerytalnych podlegają wyłączeniu czasowemu, ponieważ nie opracowano jeszcze praktycznego rozwiązania umożliwiającego udział systemów programów emerytalnych w rozliczaniu centralnym.
• Niektóre podmioty publiczne i instytucje międzynarodowe są wyłączone z zakresu stosowania rozporządzenia EMIR (przy czym wyłączenie w zakresie sprawozdawczości zależy od podmiotu).
• Zawieszenie obowiązku rozliczania dla niektórych kontraktów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym lub niektórych kontrahentów możliwe jest pod określonymi warunkami.

Obowiązki Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych

• ESMA odpowiada za określanie kontraktów, które powinny podlegać obowiązkowi rozliczania, tj. takich, które są standaryzowane i muszą zostać rozliczone przez kontrahenta centralnego.
• ESMA odgrywa ważną rolę w zapewnianiu dalszej unijnej harmonizacji i współpracy między organami państw członkowskich UE odpowiedzialnymi za nadzór nad unijnymi kontrahentami centralnymi.
• ESMA odpowiada za uznawania kontrahentów centralnych z państw trzecich, którzy chcą oferować usługi rozliczeniowe w UE, i nadzoruje kontrahentów centralnych z państw trzecich, którzy mają znaczenie systemowe z punktu widzenia stabilności finansowej UE lub co najmniej jednego państwa członkowskiego (kontrahenci centralni Tier 2).
• ESMA nadzoruje także repozytoria transakcji.
• W rozporządzeniu zmieniającym (UE) 2022/2554 nałożono na ESMA obowiązek opracowania projektów regulacyjnych standardów technicznych w celu określenia minimalnego zakresu i minimalnych wymogów dotyczących strategii na rzecz ciągłości działania oraz planu przywracania sprawności po wystąpieniu sytuacji nadzwyczajnej, z wyjątkiem strategii na rzecz ciągłości działania w zakresie ICT i planów przywracania sprawności po wystąpieniu sytuacji nadzwyczajnej w zakresie ICT.

Kompetencje

• Rozporządzenie EMIR określa kompetencje:
  • właściwych organów krajowych, kolegiów organów nadzorujących i ESMA – w zakresie udzielania zezwoleń kontrahentom centralnym z siedzibą w UE i nadzoru nad nimi;
  • ESMA, kolegiów ds. kontrahentów centralnych z państw trzecich oraz banków centralnych emitujących waluty unijne – w zakresie uznawania kontrahentów centralnych z państw trzecich oraz stałego nadzoru nad przestrzeganiem zapisów rozporządzenia EMIR przez kontrahentów centralnych Tier 2.
• Komisja Europejska przyjęła kilka aktów delegowanych, w tym standardy techniczne na podstawie projektów ESMA, w celu uzupełnienia przepisów rozporządzenia. Standardy techniczne opracowane przez ESMA dotyczą szeregu kwestii, w tym:
  • wymogów kapitałowych dotyczących kontrahentów centralnych;
  • minimalnych wymogów w zakresie danych przekazywanych repozytoriom transakcji;
  • sprawozdań związanych z wymogiem dotyczącym pokrycia płynności składanych przez instytucje do organów nadzoru.
• Komisja jest również uprawniona do przyjmowania rozporządzeń delegowanych odnoszących się do różnych kwestii, w tym:
  • zmian wykazu podmiotów wyłączonych z zakresu stosowania rozporządzenia;
  • przepisów regulaminowych odnoszących się do nakładania grzywien lub okresowych kar pieniężnych;
  • środków zmieniających załącznik II w celu uwzględnienia rozwoju sytuacji na rynkach finansowych;
  • dodatkowego uściślenia rodzaju opłat, czynności, za które są one pobierane, wysokości opłat oraz sposobu ich uiszczania.
• Komisja przyjęła decyzje wykonawcze w odniesieniu do kilku kwestii, w tym równoważności systemów regulacyjnych dla kontrahentów centralnych w niektórych państwach trzecich.

OD KIEDY ROZPORZĄDZENIE MA ZASTOSOWANIE?

Ma ono zastosowanie od 16 sierpnia 2012 r.

KONTEKST

Instrumenty pochodne będące przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym są zazwyczaj negocjowane prywatnie. W związku z tym informacje na temat instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym są dostępne wyłącznie stronom kontraktu, co może utrudniać określenie charakteru i poziomu ryzyka związanego z instrumentami pochodnymi.

Więcej informacji:

• Instrumenty pochodne / rozporządzenie EMIR (Komisja Europejska)
• Stabilność finansowa: nowe zasady Komisji dot. rozliczania centralnego instrumentów pochodnych opartych na stopach procentowych – komunikat prasowy (Komisja Europejska).

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNY DOKUMENT

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji (Dz.U. L 201 z 27.7.2012, s. 1–59).

Kolejne zmiany rozporządzenia (UE) nr 648/2012 zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2554 z dnia 14 grudnia 2022 r. w sprawie operacyjnej odporności cyfrowej sektora finansowego i zmieniające rozporządzenia (WE) nr 1060/2009, (UE) nr 648/2012, (UE) nr 600/2014, (UE) nr 909/2014 oraz (UE) 2016/1011 (Dz.U. L 333 z 27.12.2022, s. 1–79).

Ostatnia aktualizacja: 25.10.2023