20.9.2017   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 242/1

(1)

Traktat z Marrakeszu o ułatwieniu dostępu do opublikowanych utworów osobom niewidomym, słabowidzącym i osobom z niepełnosprawnościami uniemożliwiającymi zapoznawanie się z drukiem (zwany dalej „traktatem z Marrakeszu”) został podpisany w imieniu Unii w dniu 30 kwietnia 2014 r. (3). Zobowiązuje on umawiające się strony do zapewnienia wyjątków lub ograniczeń dotyczących prawa autorskiego i praw pokrewnych w celu tworzenia i wprowadzania do obrotu kopii w dostępnych formatach określonych utworów i innych przedmiotów objętych ochroną, a także w celu umożliwienia transgranicznej wymiany tych kopii.

(2)

Beneficjentami traktatu z Marrakeszu są osoby niewidome, osoby słabowidzące, u których niepełnosprawność wzroku nie może być poddana korekcji w takim stopniu, aby ich funkcja wzroku stała się zasadniczo równoważna z funkcją wzroku osoby bez takiej niepełnosprawności, osoby z ograniczoną zdolnością postrzegania lub czytania, w tym także z dysleksją lub wszelkimi innymi ograniczeniami zdolności nauki, które uniemożliwiają im czytanie utworów drukowanych w zasadniczo takim samym stopniu, jak czynią to osoby bez takiej niepełnosprawności, oraz osoby, które z powodu niepełnosprawności fizycznej nie są w stanie trzymać książki, posługiwać się nią lub też skupić wzroku bądź poruszać oczami w stopniu umożliwiającym normalne czytanie, o ile w związku z takimi ograniczeniami lub niepełnosprawnościami osoby te nie są w stanie czytać utworów drukowanych w zasadniczo takim samym stopniu jak osoby bez takich ograniczeń lub niepełnosprawności.

(3)

Osoby niewidome, osoby słabowidzące i osoby z niepełnosprawnościami uniemożliwiającymi zapoznawanie się z drukiem nadal napotykają liczne bariery w dostępie do książek i innych materiałów drukowanych, które podlegają ochronie na mocy prawa autorskiego i praw pokrewnych. Potrzebę zwiększenia liczby utworów i innych przedmiotów w dostępnych formatach objętych ochroną oraz potrzebę znaczącej poprawy ich obiegu i wprowadzania do obrotu uznano na szczeblu międzynarodowym.

(4)

Zgodnie z opinią Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej 3/15 (4) wyjątki lub ograniczenia prawa autorskiego i praw pokrewnych w odniesieniu do wykonywania i wprowadzania do obrotu kopii w dostępnych formatach określonych utworów i innych przedmiotów objętych ochroną, przewidziane w traktacie z Marrakeszu, należy wprowadzić w życie w ramach dziedziny zharmonizowanej mocą dyrektywy 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (5). Podobnie jest w przypadku systemów wywozu i przywozu przewidzianych w tym traktacie, o ile ostatecznie mają one na celu zezwolenie na publiczne komunikowanie lub dystrybucję na terytorium strony kopii w dostępnych formatach, opublikowanych na terytorium innej strony bez uzyskania zgody podmiotów uprawnionych.

(5)

Celem dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1564 (6) jest wykonanie przez Unię w sposób zharmonizowany zobowiązań, które Unia musi wypełnić na mocy traktatu z Marrakeszu, aby poprawić dostępność dla beneficjentów kopii w dostępnych formatach we wszystkich państwach członkowskich Unii oraz obieg takich kopii na rynku wewnętrznym; zobowiązuje ona państwa członkowskie do wprowadzenia obowiązkowego wyjątku do określonych praw, które są zharmonizowane na mocy prawa Unii. Celem niniejszego rozporządzenia jest wykonanie zobowiązań wynikających z traktatu z Marrakeszu w odniesieniu do ustaleń między Unią a państwami trzecimi będącymi stronami traktatu z Marrakeszu dotyczących wywozu i przywozu w celach niekomercyjnych kopii w dostępnych formatach z korzyścią dla beneficjentów, oraz określenie w sposób jednolity warunków takiego wywozu i przywozu w dziedzinie zharmonizowanej na mocy dyrektyw 2001/29/WE i (UE) 2017/1564 w celu zapewnienia, aby środki te były spójnie stosowane na całym rynku wewnętrznym i aby nie zagrażały harmonizacji praw wyłącznych i wyjątków zawartych w tych dyrektywach.

(6)

Niniejsze rozporządzenie powinno zapewniać, aby kopie w dostępnych formatach książek, w tym książek elektronicznych, czasopism, gazet, magazynów oraz innych tekstów pisanych, notacji, w tym zapisu nutowego, oraz innych materiałów drukowanych, w tym w formie dźwiękowej, cyfrowych lub analogowych, które zostały wykonane w państwie członkowskim zgodnie z krajowymi przepisami przyjętymi na mocy dyrektywy (UE) 2017/1564, mogły być dystrybuowane, komunikowane lub udostępniane beneficjentowi lub upoważnionemu podmiotowi, o których mowa w traktacie z Marrakeszu, w państwach trzecich, które są stronami traktatu z Marrakeszu. Do dostępnych formatów należą na przykład: druk alfabetem Braille'a, duży druk, dostosowane książki elektroniczne, książki mówione oraz nadania radiowe. Z uwagi na „niekomercyjny cel” traktatu z Marrakeszu (7) dystrybucją, publicznym komunikowaniem lub publicznym udostępnianiem kopii w dostępnych formatach osobom niewidomym, osobom słabowidzącym lub osobom z niepełnosprawnościami uniemożliwiającymi zapoznawanie się z drukiem lub upoważnionym podmiotom w państwie trzecim powinny zajmować się wyłącznie w celach niezarobkowych upoważnione podmioty mające siedzibę w państwach członkowskich.

(7)

Niniejsze rozporządzenie powinno również pozwalać beneficjentom w Unii oraz upoważnionym podmiotom mającym siedzibę w państwach członkowskich na przywóz z państwa trzeciego kopii w dostępnych formatach wykonanych zgodnie z wykonaniem traktatu z Marrakeszu, a także pozwolić im na dostęp do nich, w celach niekomercyjnych, z korzyścią dla osób niewidomych, osób słabowidzących lub osób z niepełnosprawnościami uniemożliwiającymi zapoznawanie się z drukiem. Obieg tych kopii w dostępnych formatach na rynku wewnętrznym powinien być możliwy na takich samych warunkach jak w przypadku kopii w dostępnych formatach wykonanych w Unii zgodnie z dyrektywą (UE) 2017/1564.

(8)

Aby zwiększyć dostępność kopii w dostępnych formatach oraz aby zapobiegać niedozwolonemu wprowadzaniu do obrotu utworów lub innych przedmiotów objętych ochroną, upoważnione podmioty zajmujące się dystrybucją, publicznym komunikowaniem lub publicznym udostępnianiem kopii w dostępnych formatach powinny wypełniać określone obowiązki. Należy zachęcać państwa członkowskie do podejmowania inicjatyw służących promowaniu celów traktatu z Marrakeszu oraz wymiany z państwami trzecimi będącymi stronami tego traktatu kopii w dostępnych formatach, a także do wspierania upoważnionych podmiotów przy wymianie i udostępnianiu informacji. Takie inicjatywy mogłyby obejmować opracowanie wytycznych lub najlepszych praktyk w zakresie wykonywania i wprowadzania do obrotu kopii w dostępnych formatach, w drodze konsultacji z przedstawicielami upoważnionych podmiotów, beneficjentów i podmiotów uprawnionych.

(9)

Istotne jest, aby przetwarzanie danych osobowych w ramach niniejszego rozporządzenia odbywało się z poszanowaniem praw podstawowych, w tym prawa do poszanowania prywatności i życia rodzinnego oraz prawa do ochrony danych osobowych zgodnie z art. 7 i 8 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „Kartą”), a bezwzględnie konieczne jest, aby każde takie przetwarzanie odbywało się również zgodnie z dyrektywami Parlamentu Europejskiego i Rady 95/46/WE (8) i 2002/58/WE (9), które regulują przetwarzanie danych osobowych, które może być dokonywane przez upoważnione podmioty w ramach niniejszego rozporządzenia i pod nadzorem właściwych organów państw członkowskich, w szczególności niezależnych organów publicznych wyznaczonych przez państwa członkowskie.

(10)

Konwencja Organizacji Narodów Zjednoczonych o prawach osób niepełnosprawnych (zwana dalej „konwencją o prawach osób niepełnosprawnych”), której Unia jest stroną, gwarantuje osobom niepełnosprawnym prawo dostępu do informacji i edukacji oraz prawo do udziału w życiu kulturalnym, gospodarczym i społecznym na równych zasadach z innymi osobami. Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych zobowiązuje strony do podejmowania wszelkich odpowiednich kroków, zgodnie z prawem międzynarodowym, w celu zapewnienia, aby przepisy chroniące prawa własności intelektualnej nie stanowiły nieuzasadnionej lub dyskryminującej przeszkody w dostępie osób niepełnosprawnych do materiałów kulturalnych.

(11)

Zgodnie z Kartą zabronione są wszelkie formy dyskryminacji, w tym dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność, a prawo osób niepełnosprawnych do korzystania ze środków mających zapewnić im samodzielność, integrację społeczną i zawodową oraz udział w życiu społeczności jest uznane i przestrzegane w Unii.

(12)

Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, a mianowicie wykonanie w sposób jednolity zobowiązań w ramach traktatu z Marrakeszu w odniesieniu do wywozu i przywozu między Unią a państwami trzecimi będącymi stronami traktatu z Marrakeszu, w celach niekomercyjnych, kopii w dostępnych formatach określonych utworów i innych przedmiotów objętych ochroną z korzyścią dla beneficjentów, oraz określenie warunków takiego wywozu i przywozu, nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na rozmiary i skutki działań możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym samym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.

(13)

Niniejsze rozporządzenie nie narusza praw podstawowych i jest zgodne z zasadami uznanymi w szczególności w Karcie oraz w konwencji o prawach osób niepełnosprawnych. Niniejsze rozporządzenie należy interpretować i stosować zgodnie z tymi prawami i zasadami,

1)

„utwór lub inny przedmiot objęty ochroną” oznacza utwór w postaci książki, czasopisma, gazety, magazynu lub innego rodzaju tekstu pisanego, notacji, w tym zapisu nutowego, oraz związanych z nimi ilustracji, we wszelkich formach – w tym w formach dźwiękowych takich jak książki mówione oraz w formacie cyfrowym – który jest chroniony prawem autorskim lub prawami pokrewnymi i został opublikowany lub w inny zgodny z prawem sposób publicznie udostępniony;

2)

„beneficjent” oznacza, niezależnie od jakichkolwiek innych niepełnosprawności, osobę:

3)

„kopia w dostępnym formacie” oznacza kopię utworu lub innego przedmiotu objętego ochroną, wykonaną w inny sposób lub w innej formie, co zapewnia beneficjentowi dostęp do utworu lub innego przedmiotu objętego ochroną, w tym również umożliwia danej osobie dostęp równie skuteczny i wygodny jak ten, z którego korzystają osoby bez jakichkolwiek ograniczeń lub niepełnosprawności, o których mowa w pkt 2;

4)

„upoważniony podmiot mający siedzibę w państwie członkowskim” oznacza podmiot, który został upoważniony lub uznany przez państwo członkowskie do prowadzenia na zasadzie niekomercyjnej działalności na rzecz beneficjentów w zakresie edukacji, szkoleń, czytania adaptacyjnego lub dostępu do informacji. Pojęcie to obejmuje również instytucje publiczne lub organizacje nienastawione na zysk oferujące takie same usługi beneficjentom w ramach swoich głównych działań, obowiązków instytucjonalnych lub w ramach swoich zadań realizowanych w interesie publicznym.

a)

dystrybuował on, komunikował lub udostępniał kopie w dostępnych formatach wyłącznie beneficjentom lub innym upoważnionym podmiotom;

b)

podejmował on odpowiednie kroki służące zniechęceniu do niedozwolonego zwielokrotniania, dystrybucji, publicznego komunikowania lub publicznego udostępniania kopii w dostępnych formatach;

c)

wykazywał należytą staranność w postępowaniu z utworami lub innymi przedmiotami objętymi ochroną oraz ich kopiami w dostępnych formatach oraz prowadził dokumentację takiego postępowania; oraz

d)

publikował i aktualizował, w stosownych przypadkach na swojej stronie internetowej lub za pośrednictwem innych kanałów w internecie lub poza nim, informacje dotyczące sposobu, w jaki wypełnia obowiązki określone w lit. a)–c).

a)

wykaz utworów lub innych przedmiotów objętych ochroną, których kopie w dostępnych formatach posiada, a także informacje o dostępnych formatach; oraz

b)

nazwę i dane kontaktowe upoważnionych podmiotów, z którymi prowadzi wymianę kopii w dostępnych formatach zgodnie z art. 3 i 4.