26.4.2014   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 126/42

1.

Sądzi, że przemieszczanie odpadów jest jednym z najważniejszych obszarów prawodawstwa dotyczącego odpadów, w którym należałoby wzmocnić mechanizmy egzekwowania. W niektórych państwach członkowskich przemieszczanie odpadów jest odpowiednio kontrolowane, w innych zaś tak się nie dzieje, co skutkuje wybieraniem najdogodniejszych portów. Istnieją wyraźne dowody, iż dochodzi do nielegalnego przemieszczania odpadów będącego w bezpośredniej sprzeczności z Konwencją bazylejską i rozporządzeniem w sprawie przemieszczania odpadów, szczególnie jeśli chodzi o wywóz odpadów niebezpiecznych (jak np. zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego) poza OECD z etykietami ponownego wykorzystania, jak też do wywozu odpadów innych niż niebezpieczne do krajów rozwijających się celem unieszkodliwienia czy przetworzenia niezgodnego z zasadami ochrony środowiska.

2.

Odnotowuje, że wspólne inspekcje prowadzone przez IMPEL-TFS (1) w 22 państwach członkowskich wykazały 863 naruszeń przepisów na 3 454 przypadki przemieszczania odpadów, co przekłada się na 25-procentowy wskaźnik nieprzestrzegania prawa.

3.

Podkreśla, że faktyczne przestrzeganie rozporządzenia w sprawie przemieszczania odpadów:

4.

Dostrzega korzyści z kontroli na wcześniejszych etapach – w zakładach producentów i podmiotów zbierających odpady, co pomoże zmniejszyć obciążenie w portach.

5.

Wzywa do ścisłej i aktywnej współpracy sektora gospodarki odpadami i zarządzania zasobami, gdyż ograniczenie nielegalnego przemieszczania ma korzystne skutki dla przedsiębiorstw unijnych przetwarzających odpady zgodnie z rzetelnymi metodami przyjaznymi dla środowiska.

6.

Odnotowuje wyniki konsultacji publicznych na temat przedłożonych zmian, podczas których 90 % zainteresowanych stron wyraziło poparcie dla prawnego uregulowania przez UE kwestii przemieszczania odpadów.

7.

Z zadowoleniem przyjmuje proponowany obowiązek przedstawiania planów inspekcji, w tym ogólnounijną definicję ich obowiązkowej treści, co przysłuży się regularnemu i spójnemu planowaniu inspekcji we wszystkich państwach członkowskich. Odpowiednie planowanie inspekcji zwiększy zdolność władz do prowadzenia skutecznych inspekcji.

8.

Zauważa, że niedostateczne egzekwowanie przepisów w jednym państwie członkowskim może spowodować dodatkowe obciążenia i koszty w innymi państwie, tak więc we wspólnym interesie leży opracowanie zharmonizowanych procedur inspekcji oraz usprawnienie współpracy i przekazywania informacji w skali ponadnarodowej.

9.

Przypomina, iż plany inspekcji stanowią zasadniczy element wytycznych IMPEL dotyczących przemieszczania odpadów (2), lecz ostrzega, aby przechodzenie personelu do działu planowania inspekcji nie odbywało się kosztem redukcji personelu zajmującego się inspekcjami.

10.

Popiera propozycję, by plany inspekcji obejmowały cały obszar geograficzny danego państwa członkowskiego, lecz sugeruje nowe sformułowanie tekstu umożliwiające czynienie tego na poziomie regionalnym.

11.

Apeluje, by plany uwzględniały również wymierne cele, zgodnie z obecnymi sprawdzonymi rozwiązaniami, co zapewni decydentom możliwość oceny wyników.

12.

Zdecydowanie popiera zapis mówiący o tym, aby plany inspekcji zawierały ocenę ryzyka odnośnie do strumieni odpadów i źródeł nielegalnego przemieszczania, z wykorzystaniem danych wywiadowczych dostarczanych przez organy policji. Zachęca właściwe władze do stosowania w tym kontekście zaleceń IMPEL w celu lepszego ustalenia priorytetów w zakresie wykorzystania ograniczonych zasobów przeznaczonych na inspekcje.

13.

Jest zdania, że transport drogą wodną powinien również być częścią planów inspekcji, zgodnie z zaleceniami IMPEL.

14.

Wzywa Komisję do wprowadzenia tabeli konwersji kodów celnych i kodów odpadów, tak aby można było posługiwać się stosowanymi przez służby celne międzynarodowymi kodami celnymi do wyboru przemieszczanych odpadów wysokiego ryzyka do inspekcji.

15.

Podziela obawy Rady (3), iż udostępnienie planów inspekcji mogłoby zostać wykorzystane przez podmioty nielegalnie przemieszczające odpady. Dlatego też jest zdania, że plany inspekcji należy udostępniać na poziomie strategicznym, a nie operacyjnym.

16.

Uznaje, że władze lokalne i regionalne mają obowiązek dochowania należytej staranności względem obywateli, tzn. zapewnienia, by materiały oddawane w celu ponownego wykorzystania, recyklingu, odzysku czy unieszkodliwienia były przetwarzane z poszanowaniem środowiska i zdrowia ludzkiego. Świadomość, że nielegalnie przemieszczane odpady są przetwarzane w sposób szkodliwy dla środowiska, sprawia, że obywatele mniej chętnie współpracują w ramach systemów recyklingu i unieszkodliwianiu odpadów.

17.

Wzywa więc do publikowania rocznego sprawozdania z przeprowadzonych inspekcji, wyników tych inspekcji oraz wszelkich nałożonych kar.

18.

Popiera propozycję, aby to podmiot wysyłający musiał dowieść, że towar eksportowany w celu rzekomego ponownego wykorzystania jest w pełni funkcjonalny. Ma to miejsce w przypadku sprzętu elektrycznego i elektronicznego (raczej niż zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego) oraz samochodów (raczej niż pojazdów wycofanych z eksploatacji). To przeniesienie ciężaru dowodu powinno pomóc organom przeprowadzającym inspekcje wskazać nielegalny wywóz niefunkcjonujących towarów, np. odpadów, które w przeciwnym wypadku mogłyby trafić do niespełniających norm zakładów recyklingu bądź przetwarzania poza UE. Takie towary należy przetwarzać w zakładach europejskich celem uniknięcia wycieku cennych surowców, jak też ochrony środowiska i zdrowia osób w krajach trzecich.

19.

Z zadowoleniem przyjmuje propozycje, zgodnie z którą w wypadku podejrzenia, iż towary przeznaczone do ponownego wykorzystania są przemieszczane nielegalnie, właściwe władze mogą zażądać od podmiotu wysyłającego dowodów dotyczących metod przetwarzania, technologii i norm stosowanych na miejscu przeznaczenia. Jest zdania, że należy to wprowadzić dla wszystkich przypadków przemieszczania objętych rozporządzeniem, a także udostępnić informacje o ostatecznym miejscu przeznaczenia wszystkich towarów poddawanych recyklingowi, aby zwiększyć przejrzystość łańcucha odpadów i zasobów oraz zaufanie społeczeństwa.

20.

Popiera opracowanie elektronicznej wymiany danych dotyczących przemieszczania odpadów, która mogłaby stanowić bezpieczną bazę danych dla elektronicznej deklaracji informacji o przesyłkach obejmującej dostawcę, przewoźnika, przedsiębiorców i ostateczne miejsce przeznaczenia materiałów. Podkreśla wagę przeprowadzenia w fazie przygotowań szeroko zakrojonych konsultacji z władzami lokalnymi i regionalnymi oraz innymi zainteresowanymi stronami.

21.

Stwierdza, że taka baza danych powinna być dostępna dla wszystkich właściwych władz publicznych (inspektorów ochrony środowiska, organów celnych, policji) i obejmować wyniki inspekcji celem wspierania władz w odpowiednim ukierunkowaniu inspekcji.

22.

Odnotowuje, że obecnie cztery państwa korzystają już z elektronicznej wymiany danych dla powiadamiania o przemieszczaniu odpadów (4). Szacuje się, że w wypadku jej zastosowania w całej UE przedsiębiorstwa mogłyby zaoszczędzić ponad 40 mln euro rocznie na kosztach administracyjnych (5). Grupa Wysokiego Szczebla ds. Obciążeń Administracyjnych zaapelowała o zastosowanie tego systemu przez wszystkie państwa członkowskie.

23.

Przypomina, że zasadniczym działaniem uzupełniającym zmianę rozporządzenia jest dalsze wzmocnienie IMPEL i zapewnienie odpowiedniego długofalowego wsparcia finansowego, aby zwiększyć systematyczne wykorzystanie przez IMPEL wzajemnej oceny inspekcji oraz nasilić działania sieci z zakresu identyfikacji sprawdzonych rozwiązań i dzielenia się nimi, a także rozszerzyć je na szczebel lokalny i regionalny (6).

24.

Powtarza swój apel skierowany do Komisji, aby przedstawiła ona ogólne ramy legislacyjne UE dotyczące inspekcji i nadzoru w zakresie ochrony środowiska, włączając w to uprawnienia kontrolne dla Komisji, tak aby propagować rolę władz lokalnych i regionalnych we wdrażaniu prawodawstwa UE dotyczącego ochrony środowiska, ograniczyć nieuczciwą konkurencję wynikającą z różnych systemów inspekcji lub ich braku, a także zapewnić równość w kwestiach prawnych (7).

25.

Przypomina, że polityka ochrony środowiska jest dziedziną kompetencji dzielonych między UE a państwa członkowskie, a zatem obowiązuje w niej zasada pomocniczości.

26.

Wskazuje, że przemieszczanie odpadów ma charakter międzynarodowy i bez wdrożenia i egzekwowania przepisów w taki sam sposób we wszystkich państwach członkowskich niemożliwe będzie zapewnienie równych warunków ani zarządzanie zagrożeniami dla zdrowia ludzkiego i środowiska. Dlatego też uznaje działania na poziomie UE za konieczne.

27.

Nalega na uwzględnienie w pełni skutków, jakie dla uprawnień władz lokalnych i regionalnych niesie wdrażanie elektronicznej wymiany danych poprzez akty delegowane Komisji. Dlatego też przed przedstawieniem jakiegokolwiek aktu delegowanego należy przeprowadzić konsultacje z władzami lokalnymi i regionalnymi bądź ich przedstawicielami.