7.6.2011   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 166/59

—

Podkreśla, że na terytorium UE należy zagwarantować pewność prawa i legalność oraz sprawiedliwe i równe traktowanie pracowników z państw trzecich.

—

Podkreśla, że migracja jest ściśle powiązana z rozwojem, i zwraca uwagę, że emigracja wykwalifikowanych pracowników nie powinna wywierać negatywnego wpływu gospodarczego („drenaż mózgów”) na kraje rozwijające się. W związku z tym z zadowoleniem przyjmuje fakt, że dyrektywa wspiera migrację cyrkulacyjną w sposób, który mógłby pozytywnie wpłynąć na rynki pracy państw członkowskich i rozwój państw pochodzenia.

—

Z zainteresowaniem odnotowuje stosowane przez parlamenty narodowe procedury nadzoru nad obydwoma wnioskami oraz poglądy i argumenty wyrażone w ich ramach. Na podstawie własnej analizy uważa, że oba wnioski są zgodne z zasadą pomocniczości. Podkreśla, że wartość dodana prawodawstwa na szczeblu UE musi polegać głównie na jego przydatności do powstrzymania różnych systemów krajowych przed „równaniem w dół”, gdy chodzi o ochronę pracowników.

—

Ponownie zwraca uwagę na znaczenie wynikającego z traktatu prawa państw członkowskich do określania liczby przyjmowanych osób, a jednocześnie podkreśla, że państwa członkowskie muszą angażować władze lokalne i regionalne w podejmowanie decyzji o liczbie obywateli państw trzecich uprawnionych do wjazdu na ich obszar oraz ich profilu zawodowym.

—

Ostrzega, że obie dyrektywy powinny zostać uchwalone w sposób zapewniający poszanowanie zasady preferencji wspólnotowej.

—

Jest jednak przekonany, że praca sezonowa i przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstw mogą znacząco przyczynić się do ożywienia niektórych sektorów gospodarki i produkcji w Europie.

Sprawozdawca

Graziano Ernesto MILIA (IT/PSE), przewodniczący prowincji Cagliari

Dokumenty źródłowe

Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa

COM(2010) 378 wersja ostateczna

oraz

wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu podjęcia pracy sezonowej

COM(2010) 379 wersja ostateczna

1.

Z zadowoleniem przyjmuje oba wnioski Komisji Europejskiej dotyczące dyrektywy w sprawie warunków wjazdu i pobytu pracowników sezonowych pochodzących z państw trzecich oraz w sprawie przeniesienia obywateli państw trzecich wewnątrz przedsiębiorstw. Podkreśla jednak, że oba te wnioski należy rozpatrywać w świetle toczącej się debaty w sprawie legalnej migracji w UE i że bardzo ważne jest, aby polityka w tej dziedzinie wykazywała spójne podejście, obejmujące także społeczne aspekty tej kwestii, aby doprowadzić do pewności prawnej i zapewnić równe traktowanie i przestrzeganie praw podstawowych.

2.

Zwraca uwagę Komisji na konieczność przeciwdziałania zjawiskom nielegalnej imigracji i wszelkim formom nielegalnego zatrudnienia oraz wykorzystywania obywateli państw trzecich na terytorium UE. Komitet Regionów uważa, że niezbędne jest zapewnienie obywatelom państw trzecich zatrudnionym legalnie w UE warunków pracy i pobytu zgodnych z prawami podstawowymi i wymogami określonymi w przepisach oraz zagwarantowanie im traktowania na równi z obywatelami UE, a także wspieranie ich jak najszerszej i najpełniejszej integracji społecznej. W tym względzie Komitet Regionów domaga się absolutnego i bezwarunkowego przestrzegania praw podstawowych przewidzianych w Europejskiej karcie praw podstawowych UE i przypomina, że w następstwie wejścia w życie traktatu z Lizbony karta ta uzyskała pełną, taką samą jak traktaty, wartość prawną.

3.

Podkreśla, że na terytorium UE należy zagwarantować pewność prawa (rozumianą jako jasno określone ramy prawne) i legalność (rozumianą jako przestrzeganie prawa) oraz sprawiedliwe i równe traktowanie pracowników z państw trzecich. Regiony oraz organy szczebla pośredniego, jak prowincje i gminy (w tym obszary wiejskie), jako pierwsze odczuwają społeczno-gospodarcze skutki zarówno nielegalnych, jak i legalnych przepływów migracyjnych na tych obszarach. Władze szczebla lokalnego, regionalnego i pośredniego odpowiadają za świadczenie szerokiej gamy usług dla osób fizycznych (przyjmowanie, opieka zdrowotna, kształcenie i szkolenie zawodowe, zakwaterowanie itp.), dlatego też Komisja Europejska powinna podkreślić rolę, jaką odgrywają one w terenie i w dziedzinie zarządzania tymi procesami.

4.

Podkreśla, że władze szczebla lokalnego, regionalnego i pośredniego są głównymi podmiotami ogłoszonej niedawno strategii „Europa 2020”, która ma pomóc stawić czoła wyzwaniom związanym z kryzysem gospodarczym i finansowym, zmianą klimatu i zasobami energii, a zatem również w polityce zatrudnienia UE, która, jak pokazują omawiane wnioski ustawodawcze, wiąże się ściśle z polityką imigracji.

5.

Podkreśla, że choć legalna migracja należy do kompetencji dzielonych między UE i państwa członkowskie, wdrażanie polityki w tej dziedzinie jest ściśle powiązane z innymi strategiami politycznymi, np. – jak wskazano w omawianych wnioskach – z polityką pracy, zatrudnienia i spraw socjalnych, zabezpieczenia społecznego, lokalnych usług publicznych i usług świadczonych w interesie ogólnym, z polityką mieszkaniową i innymi strategiami, które w wielu państwach UE są zarządzane w sposób zdecentralizowany na szczeblu lokalnym, regionalnym lub pośrednim. W związku z tym władze szczebla lokalnego, regionalnego i pośredniego odgrywają istotną rolę w gromadzeniu informacji i danych statystycznych, które mają zostać wykorzystane podczas oceny obowiązujących przepisów lub koncepcji nowych środków w polityce migracji. Zwraca zatem uwagę na potrzebę ścisłego partnerstwa z władzami szczebla lokalnego, regionalnego i pośredniego.

6.

Podkreśla, że migracja jest ściśle powiązana z rozwojem, i zwraca uwagę, że emigracja wykwalifikowanych pracowników nie powinna wywierać negatywnego wpływu gospodarczego („drenaż mózgów”) na kraje rozwijające się. W związku z tym z zadowoleniem przyjmuje fakt, że dyrektywa wspiera migrację cyrkulacyjną w sposób, który mógłby pozytywnie wpłynąć na rynki pracy państw członkowskich i rozwój państw pochodzenia (1).

7.

Przyznaje, że migracja cyrkulacyjna może stworzyć cenne powiązanie między państwami pochodzenia a państwami przyjmującymi oraz służyć wspieraniu dialogu, współpracy i wzajemnego zrozumienia. Do promowania tego rodzaju powiązań proponuje wykorzystać istniejące narzędzia i struktury instytucjonalne, takie jak inicjatywa Komitetu Regionów – Eurośródziemnomorskie Zgromadzenie Samorządów Lokalnych i Regionalnych (ARLEM).

8.

Przypomina jednak, że migracja cyrkulacyjna nie powinna być postrzegana jako zjawisko zastępujące migrację stałą, dlatego trzeba utworzyć kanały, które skutecznie ułatwiałyby przepływ i powrót migrantów oraz pozwalały na uniknięcie nielegalnej imigracji.

9.

Z zainteresowaniem odnotowuje stosowane przez parlamenty narodowe procedury nadzoru nad obydwoma wnioskami oraz poglądy i argumenty wyrażone w ich ramach. Na podstawie własnej analizy uważa, że oba wnioski są zgodne z zasadą pomocniczości. Podkreśla, że wartość dodana prawodawstwa na szczeblu UE musi polegać głównie na jego przydatności do powstrzymania różnych systemów krajowych przed „równaniem w dół”, gdy chodzi o ochronę pracowników sezonowych i pracowników przenoszonych wewnątrz przedsiębiorstwa.

10.

Uważa, że prawodawstwo dotyczące przenoszenia określonego kluczowego personelu wewnątrz przedsiębiorstwa jest niezbędne na szczeblu UE, zważywszy na rozbieżności między ustawodawstwami państw członkowskich w zakresie przyjmowania i praw obywateli państw trzecich jako pracowników przenoszonych wewnątrz przedsiębiorstwa oraz na konieczność rozwiązania problemów o charakterze transgranicznym i zagwarantowania lepszego wykonywania międzynarodowych zobowiązań, które Unia podjęła w ramach WTO. Uważa ponadto, że takie prawodawstwo UE zwiększyłoby atrakcyjność rynku pracy UE dla wysoko wykwalifikowanych migrantów, przez co przyczyniłoby się do podniesienia konkurencyjności gospodarki UE jako całości.

11.

Uważa, że prawodawstwo dotyczące pracowników sezonowych na szczeblu UE jest niezbędne ze względu na rozbieżności istniejące między ustawodawstwami państw członkowskich w zakresie przyjmowania i praw obywateli państw trzecich jako pracowników sezonowych, ze względu na konieczność zapewnienia jednolitego zbioru praw minimalnych, a także konieczność zagwarantowania przeciwdziałania przypadkom nadużyć i nielegalnej imigracji.

12.

Ponownie zwraca uwagę na znaczenie wynikającego z traktatu prawa państw członkowskich do określania liczby przyjmowanych osób, a jednocześnie podkreśla, że zgodnie z zasadą pomocniczości i wielopoziomowego sprawowania rządów państwa członkowskie muszą angażować władze lokalne i regionalne w podejmowanie decyzji o liczbie obywateli państw trzecich uprawnionych do wjazdu na ich obszar oraz ich profilu zawodowym (2).

13.

Po zbadaniu obu wniosków pod kątem ich zgodności z zasadą pomocniczości popiera wybór instrumentu prawnego, w obu przypadkach dyrektywy, jako że pozostawia on państwom członkowskim niezbędny margines swobody decyzji w kwestii zasad jej wykonania na poziomie wewnętrznym i umożliwia uwzględnienie specyfiki i potrzeb każdego państwa członkowskiego i odpowiednich władz odpowiedzialnych za wdrożenie dyrektyw na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym.

14.

Uważa jednak, że w przypadku niektórych pojedynczych części wniosków należałoby przeprowadzić ściślejszą analizę pod kątem zgodności z zasadą pomocniczości – w rzeczywistości na mocy dyrektyw nie powinno się nakładać nieproporcjonalnych obowiązków na osoby ubiegające się o prawo wjazdu na terytorium UE jako pracownicy sezonowi lub pracownicy przenoszeni wewnątrz przedsiębiorstwa ani na ich pracodawców, ani też nie powinno się stwarzać niepotrzebnych kosztów i obciążeń dla władz krajowych, regionalnych lub lokalnych, którym powierzono zadanie ich wdrożenia. Jeśli chodzi o tę ostatnią kwestię, okres 30 dni, w którym władze musiałyby rozpatrzyć wnioski i podjąć decyzję o przyjęciu, można uznać za zbyt krótki, co może być dla władz w niektórych państwach członkowskich znacznym obciążeniem administracyjnym i finansowym.

15.

Ostrzega, że obie dyrektywy powinny zostać uchwalone w sposób zapewniający poszanowanie zasady preferencji wspólnotowej, co w szczególności dotyczy obywateli nowych państw członkowskich, do których zastosowanie mają nadal ustalenia przejściowe. Aby osiągnąć ten cel, pożyteczne może być stworzenie państwom członkowskim i ich władzom możliwości przeprowadzenia tzw. testów rynku pracy, tj. testów sprawdzających, czy na dane stanowisko nie można by zatrudnić osoby poszukującej pracy na rynku pracy w UE. W tym zakresie argumentacja Komisji, że w przypadku przenoszenia wewnątrz przedsiębiorstwa nie są potrzebne testy rynku pracy, nie jest przekonująca.

16.

Wyraża ubolewanie, że omawiane dwa wnioski, ujęte już w pakiecie „Legalna migracja” z grudnia 2005 r., zostały przedstawione ze znacznym opóźnieniem, tj. niemal 5 lat po podjęciu zobowiązania politycznego w tej sprawie oraz, że z powodu trudności, które pojawiły się podczas dyskusji nad „jednolitym zezwoleniem” oba procesy, które powinny przebiegać równolegle, zostały obecnie rozdzielone. Ubolewa ponadto, że wnioski przedłożono w okresie, w którym niektóre sektory, takie jak rolnictwo, hodowla i pasterstwo (3), turystyka i budownictwo, stanowiące główne źródło pracy sezonowej, zostały szczególnie silnie dotknięte przez kryzys gospodarczy i finansowy, jak pokazują dane i statystyki UE, i ich ożywienie następuje powoli. Tak więc sytuacja gospodarcza uległa zmianie w porównaniu z rokiem 2005, w którym podjęto zobowiązanie polityczne w omawianej sprawie, i należałoby uaktualnić dane ekonomiczne, statystyczne i dotyczące zatrudnienia odnoszące się do wpływu pracy sezonowej na europejską gospodarkę.

17.

Jest jednak przekonany, że pomimo opóźnienia w publikacji wniosków i czasu potrzebnego jeszcze na procedurę ustawodawczą UE, a potem na wdrożenie na szczeblu krajowym, praca sezonowa i przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstw mogą znacząco przyczynić się do ożywienia niektórych sektorów gospodarki i produkcji w Europie.

18.

Z zadowoleniem przyjmuje wprowadzenie procedur jednego wniosku w przypadku pracowników sezonowych i pracowników przenoszonych w ramach przedsiębiorstwa jako pożytecznego usprawnienia, które zapewni przejrzystość i pewność w procedurach przyjmowania. Zgadza się jednak z poglądami wyrażonymi przez niektóre osoby w Parlamencie Europejskim, dotyczącymi tego, że bardziej efektywnym i prostszym rozwiązaniem byłoby uwzględnienie pracowników sezonowych i pracowników przenoszonych w ramach przedsiębiorstwa w zakresie tzw. dyrektywy w sprawie jednego zezwolenia (4). W związku z tym wzywa współustawodawców do kontynuowania negocjacji w tej sprawie.

19.

Zgadza się z propozycjami przewidującymi, że państwa członkowskie mogą odrzucić wnioski, jeżeli na potencjalnych pracodawców nałożono zgodnie z przepisami krajowymi kary za pracę nierejestrowaną lub nielegalną. Utrzymuje jednak, że środek ten powinien pełnić funkcję odstraszającą i powinien być proporcjonalny, a nie automatyczny. Automatyczne wykluczenie potencjalnych pracodawców bez względu na powagę lub charakter naruszenia miałoby wpływ na poszukujące pracy osoby z państw trzecich.

20.

Podkreśla, że niestety pracownicy sezonowi z krajów trzecich bywają obecnie wykorzystywani lub skazani na warunki pracy i pobytu niespełniające norm przewidzianych prawem w niektórych państwach członkowskich. Wynika to z faktu, że krajowe przepisy prawa pracy i opieki socjalnej często nie są stosowane lub egzekwowane w praktyce. Dlatego wniosek powinien ustanowić jasne ramy prawne, które przyczyniałyby się do eliminowania wszelkich form nielegalnej pracy sezonowej i gwarantowałyby pracownikom z państw trzecich godne warunki pracy. Te nowe ramy prawne będą zatem wymagały mechanizmów kontroli, aby uniknąć przypadków nadużywania bądź obchodzenia przepisów, mianowicie takich mechanizmów, jak kontrola wspomnianych warunków pracy i pobytu czy współpraca między władzami publicznymi, szczebla UE, krajowego, regionalnego i lokalnego, w ramach zintegrowanego wielopoziomowego sprawowania rządów. W tym przypadku Komitet Regionów zaleca również takie uregulowanie działalności agencji pośrednictwa pracy, aby nie dopuścić do sytuacji, w których służyłyby one jako przykrywka do wykorzystywania lub nadużyć.

21.

Przypomina istotną rolę i kompetencje władz szczebla lokalnego, regionalnego i pośredniego oraz KR-u w zapobieganiu dyskryminacji i dehumanizacji sezonowych pracowników migrujących oraz zwalczaniu tych zjawisk, w świetle wysokiej niepewności zatrudnienia i narażenia nieodłącznie związanych z pracą sezonową.

22.

Wyraża zadowolenie w związku z uwzględnieniem koncepcji długoterminowych wiz wielokrotnego wjazdu jako narzędzi ułatwiających mobilność cyrkulacyjną, o których była mowa we wcześniejszej opinii (5).

23.

Podkreśla, że należałoby dokładniej określić zakres stosowania wniosku, a zatem sektory nim objęte, w celu uniknięcia nadużyć dotyczących zezwoleń na pracę sezonową w sektorach, których nie można uznać za „sezonowe”, biorąc pod uwagę cechy charakterystyczne pracy sezonowej w Europie oraz ducha i cele omawianego wniosku. W większości krajów OBWE imigranci są nadmiernie reprezentowani wśród zatrudnionych przy pracach tymczasowych. Odsetek imigrantów wykonujących pracę tymczasową może przewyższać odsetek obywateli UE o co najmniej 50 %, toteż należy uniknąć nadużywania przepisów i wykorzystania pracy sezonowej do zalegalizowania form pracy o różnej naturze i niepewnym charakterze.

24.

Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że dyrektywa zobowiązałaby pracodawców do przedstawienia dowodów na to, że pracownicy sezonowi będący obywatelami państw trzecich korzystają z możliwości odpowiedniego i nie nazbyt kosztownego zakwaterowania. Stanowi to bezpośrednie uznanie szczególnie trudnej sytuacji pracowników sezonowych będących obywatelami państw trzecich. Zwraca uwagę, że prawo to znacznie wykraczałoby poza zakres praw przysługujących pracownikom sezonowym, którzy są obywatelami UE, w związku z czym wzywa państwa członkowskie do rozważenia równoważnego, podobnego sposobu traktowania obywateli UE.

25.

Zauważa w związku z tym, że w świetle badań i konsultacji przeprowadzonych przez sprawozdawcę niektóre rodzaje pracy sezonowej, jak te dotyczące sektora rolnictwa (szczególnie hodowli i ogrodnictwa) i budownictwa na wielką skalę (budowle oraz projekty dotyczące wielkiej infrastruktury), mogą wymagać zezwolenia na pracę na okres przekraczający 6 miesięcy, dlatego też uważa, że maksymalny limit jest zbyt ograniczający i powinien zostać wydłużony do 9 miesięcy.

26.

Pozytywnie ocenia wysiłki Komisji zmierzające do opracowania całościowych ram w dziedzinie polityki imigracji oraz do zwiększenia – za pośrednictwem omawianego wniosku – atrakcyjności gospodarki UE dla wysoko wykwalifikowanych pracowników przedsiębiorstw wielonarodowych mających siedzibę w państwach trzecich, tak aby mogli oni zostać przeniesieni, by legalnie pracować w europejskiej filii ich własnego przedsiębiorstwa. Podkreśla w tym kontekście potrzebę – z jednej strony – niedopuszczenia do dyskryminacji, a – z drugiej strony – niepodważania zasady preferencji wspólnotowej przy jednoczesnym zapewnieniu, że pracownicy przenoszeni wewnątrz przedsiębiorstwa będą mieć takie same warunki pracy jak pracownicy UE w porównywalnych sytuacjach w kraju pobytu. Dlatego też zaleca, aby przy definiowaniu praw i warunków pracowników przenoszonych wewnątrz przedsiębiorstwa nie odwoływać się do dyrektywy dotyczącej delegowania pracowników.

27.

Domaga się wyjaśnień, dlaczego z zakresu wniosku w sprawie przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa wyłączono test rynku pracy. W tym kontekście Komitet Regionów pragnie zwrócić uwagę na fakt, że dyrektywa UE 2009/50/WE w sprawie błękitnej karty, dotycząca wysoko wykwalifikowanych pracowników również pochodzących z państw trzecich, przewiduje taki test rynku pracy.

28.

Podkreśla ponadto, że należy zachęcać przedsiębiorstwa i spółki wielonarodowe spoza UE, które mają siedziby w państwie członkowskim UE, by zatrudniały również miejscowych wysoko wykwalifikowanych pracowników w celu zapewnienia rozwoju zawodowego wysoko wykwalifikowanej kadry na szczeblu lokalnym. Istnieje zagrożenie, że wielkie przedsiębiorstwa wielonarodowe spoza UE będą zatrudniać w europejskich siedzibach tylko nisko wykwalifikowanych pracowników miejscowych i wysoko wykwalifikowanych pracowników z państw trzecich. Na podstawie obecnego wniosku nie wydaje się, by istniała jakakolwiek gwarancja, że stanowiska dla kadry kierowniczej, specjalistycznej lub stażystów będą oferowane w pierwszej kolejności obywatelom UE.

29.

Zwraca uwagę, że projekt dyrektywy w obecnej formie nie przewiduje możliwości odrzucenia wniosku przez państwa członkowskie ze względów związanych ze zdrowiem publicznym, porządkiem publicznym lub bezpieczeństwem publicznym. Proponuje zatem uwzględnienie takich powodów odrzucenia wniosku w dyrektywie.

30.

Z zadowoleniem przyjmuje to, że przyjęci pracownicy przeniesieni wewnątrz przedsiębiorstwa mają możliwość przemieszczania się między różnymi zakładami tego samego przedsiębiorstwa lub tej samej grupy znajdującymi się w różnych państwach członkowskich. Ostrzega jednak, że projekt dyrektywy – w obecnym brzmieniu art. 16 – nie przewiduje wyraźnie, by kolejne państwa członkowskie po państwie pierwszego przyjęcia mogły odrzucić wniosek o przyjęcie, oraz zwraca uwagę, że w efekcie stanowiłoby to ominięcie ich prawa do określenia liczby przyjmowanych obywateli państw trzecich wjeżdżających na ich terytorium. Proponuje zatem odpowiednią zmianę projektu dyrektywy.

31.

Podkreśla, że wymóg stawiany pracownikowi spoza UE, by ten dowiódł, że posiada kwalifikacje zawodowe wymagane w państwie UE lub wymagane do spełnienia określonych w przepisach krajowych warunków wykonywania zawodu regulowanego (art. 5 ust. 1 lit. d) i e)), wydaje się nieproporcjonalny. Wypada zaznaczyć, że byłby on nadmiernym obciążeniem i że obecnie w UE system uznawania kwalifikacji zawodowych pracowników UE jest wciąż kwestią otwartą, jak zauważono w opublikowanym niedawno Akcie o jednolitym rynku, w związku z czym wzywa Komisję, by zmieniła ten wymóg, tak aby był mniej restrykcyjny.

32.

Przyjmuje z zadowoleniem fakt, że proponowana dyrektywa w sprawie przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa zachęca do łączenia rodzin, oraz uznaje, że specjalny system dotyczący członków rodzin pracowników przenoszonych w ramach przedsiębiorstwa mógłby faktycznie przyczynić się do zwiększenia atrakcyjności rynku pracy UE w oczach takich osób.

33.

Zalecałby, aby współustawodawcy rozważyli wprowadzenie do wniosków następujących poprawek legislacyjnych: