27.7.2007   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 175/28

1.1

Za pośrednictwem omawianego komunikatu w sprawie wykonania dyrektywy 1997/7/WE Komisja nie tylko informuje Radę, Parlament Europejski i Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny o wynikach transpozycji dyrektywy i jej wykonaniu, ale także otwiera konsultacje publiczne z udziałem zainteresowanych stron w celu poznania ich poglądów; nie zamierza jednak przedstawić żadnego wniosku dotyczącego zmiany dyrektywy przed zakończeniem fazy diagnostycznej obszerniejszego przeglądu wspólnotowego dorobku prawnego w zakresie praw konsumentów.

1.2

Komitet, mimo że odnotowuje opóźnienie w wydaniu komunikatu w stosunku do terminów ustalonych w dyrektywie, z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji i zgadza się z większością jej uwag — z których wiele zresztą pojawiało się w opiniach EKES-u, np. w opinii w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy w sprawie sprzedaży na odległość, a szczególnie w opinii w sprawie sprzedaży konsumentom usług finansowych na odległość — oraz zgadza się ze stwierdzeniem o konieczności dostosowania postanowień dyrektywy do innych aktów prawnych wydanych w międzyczasie, niejednokrotnie bez niezbędnej koordynacji i bez wzajemnego powiązania.

1.3

EKES uważa jednak, że korzystnym posunięciem byłoby przeprowadzenie przeglądu tych aktów prawnych — wraz z jednoczesnym przeglądem aktów dotyczących sprzedaży konsumentom usług finansowych na odległość oraz pewnych aspektów handlu elektronicznego — natychmiastowo, bez oczekiwania na wyniki prac związanych z przeglądem wspólnotowego dorobku prawnego w zakresie umów konsumenckich, w trosce o to, by wszystkie rozproszone przepisy stały się łatwiej dostępne i bardziej zrozumiałe.

1.4

W związku z tym Komitet apeluje do Komisji o przeprowadzenie dokładnej analizy otrzymanych już odpowiedzi na pytania zawarte w kwestionariuszu konsultacji publicznych oraz o dodanie do nich wiarygodnych danych statystycznych na temat zakresu i zasięgu sprzedaży na odległość na rynku wewnętrznym; po czym powinno zostać zorganizowane wysłuchanie publiczne z udziałem zainteresowanych stron.

1.5

EKES zgadza się z większością sugestii Komisji dotyczących ulepszenia brzmienia i struktury dyrektywy, ale potwierdza swoje wyrażone już w poprzednich opiniach stanowisko, że nie należy ograniczać przedmiotu dyrektywy do stosunków między przedsiębiorstwami a konsumentami, oraz że bardzo korzystne byłoby ponowne ustalenie zakresu dyrektywy w taki sposób, aby był on w najważniejszych aspektach zbieżny z zakresem uregulowań dotyczących handlu elektronicznego.

1.6

Komitet jest odmiennego zdania niż Komisja, jeśli chodzi o ocenę skutków korzystania z „klauzuli minimum”, bowiem Komitet nie uważa jej za źródło — słusznie wykazanych — trudności we wdrażaniu dyrektywy; nie odrzuca jednak możliwości podjęcia hipotetycznego kroku w kierunku pełnej harmonizacji za pomocą rozporządzenia, pod warunkiem że zagwarantowany zostanie wyższy stopień ochrony konsumentów.

1.7

Pragnąc wnieść wkład w dogłębny przegląd zasad rządzących sprzedażą na odległość, EKES przedstawia cały szereg szczegółowych zaleceń, których uwzględnienie uważa za wskazane na obecnym etapie rozwoju ryku wewnętrznego; ich celem jest wspieranie bezpieczeństwa i zaufania konsumentów poprzez zagwarantowanie w transakcjach tego typu ochrony konsumentów porównywalnej do tej, z jakiej korzystają w przypadku umów zawieranych i wykonywanych osobiście.

1.8

EKES wskazuje ponadto na potrzebę podkreślenia znaczenia właściwego informowania stron umowy, a szczególnie stron mniej zorientowanych, w połączeniu ze skutecznym systemem stosowania sankcji wobec praktyk naruszających ustalone przepisy prawne.

2.1

Za pośrednictwem komunikatu w sprawie wykonania dyrektywy 1997/7/WE z dnia 20 maja 1997 r. (COM(2006) 514 wersja ostateczna z 21 września 2006 r.) Komisja zamierza poinformować Radę, Parlament Europejski i Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny o sposobach transpozycji i wykonania tej dyrektywy w okresie prawie 10 lat od jej wydania, wypełniając w ten sposób — choć z niemal sześcioletnim opóźnieniem — postanowienia jej art. 15 ust. 4.

2.2

Poza określeniem pewnych trudności przy wykonaniu dyrektywy (1), mających wynikać głównie z jej „brzmienia” oraz z „problemów tłumaczeniowych” w niektórych wersjach językowych, Komisja stwierdza „znaczące różnice między ustawami krajowymi, wynikające z zastosowania klauzuli minimum”, oraz uznaje, że dyrektywa nie jest już dość aktualna, by objąć swym zakresem „nowe technologie i formy marketingu”.

2.3

Na koniec Komisja przedstawia także „kwestionariusz”, z terminem nadsyłania odpowiedzi do 21 listopada 2006 r., który ma odegrać rolę „konsultacji publicznych” z udziałem zainteresowanych stron, których celem jest potwierdzenie lub obalenie twierdzeń Komisji; ponadto Komisja wspomina o ewentualnym zorganizowaniu wysłuchania publicznego.

2.4

Chociaż Komisja przyznała, że ustanowiony system prawny zawiera błędy koncepcyjne i trudności interpretacyjne, które są źródłem kłopotów przy jego zastosowaniu, nie uważa ona, by przedstawienie wniosku dotyczącego zmiany dyrektywy było „właściwe” przed zakończeniem fazy diagnostycznej przeglądu „wspólnotowego dorobku prawnego w dziedzinie praw konsumentów”, dla którego nie wyznaczono jednak żadnego terminu zakończenia.

2.5

Już w czasie opracowywania niniejszej opinii, Komisja udostępniła w internecie 84 odpowiedzi otrzymane w ramach wspomnianych konsultacji oraz przedstawiła dokument roboczy streszczający większość otrzymanych odpowiedzi, zapowiadając przy tym zakończenie analizy pozostałych odpowiedzi w najbliższym czasie oraz przeprowadzenie pogłębionej analizy oddziaływania.

3.1.1

EKES z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji, ale wyraża ubolewanie z powodu niewykonania jej w przewidzianym w dyrektywie terminie (czerwiec 2001 r.) ani nawet w okresie 4 lat po upływie terminu jej transpozycji (czerwiec 2004 r.), biorąc pod uwagę, że większość poruszonych kwestii można było podjąć i rozwiązać przynajmniej trzy lata temu, co niewątpliwie przyniosłoby korzyści.

3.1.2

EKES przypomina także, że wiele kwestii poruszonych w omawianym wniosku było już komentowanych w opiniach Komitetu, nawet jeszcze w fazie opracowywania dyrektywy.

W swojej opinii w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy w sprawie ochrony konsumentów w zakresie umów zawieranych na odległość (2), Komitet podkreślał konieczność ponownej analizy niektórych pojęć występujących w art. 2 dyrektywy, a mianowicie definicji umów podlegających przepisom dyrektywy oraz samego pojęcia konsumenta.

Ponadto Komitet stwierdził już dawniej, że Komisja powinna wyrazić się jaśniej na temat przewidzianego w dyrektywie prawa odstąpienia od umowy, które, zdaniem Komitetu, należy rozumieć jako prawo do namysłu i nie należy mylić go (ani traktować zamiennie) z możliwością zerwania umowy przez konsumenta w wypadku niewypełnienia postanowień umowy lub wykazania nieuczciwych praktyk.

Komitet zwrócił także uwagę na fakt, że termin odstąpienia od umowy w ciągu 7 dni jest krótszy niż przewidziano w innych dyrektywach i istniejących już przepisach w niektórych państwach członkowskich, oraz zalecił Komisji, by terminy wykorzystania prawa do odstąpienia od umowy zostały ujednolicone. Ponadto EKES wyrażał postulat o wyjaśnienie zasad stosowania prawa do namysłu już w swojej opinii w sprawie wniosku dotyczącego sprzedaży usług finansowych na odległość (3).

Zarazem już od dawna formułowano taką krytykę w renomowanych publikacjach naukowych (4).

3.1.3

Komitet wyraża zaskoczenie stwierdzeniem, że Komisja jakoby nie posiadała informacji dotyczących daty wejścia w życie przepisów będących transpozycją dyrektywy w różnych państwach członkowskich (5), a także dziwi się, że wobec tak rażących naruszeń stwierdzonych jakoby w transpozycji w niektórych państwach członkowskich, nic nie wiadomo o wszczęciu postępowania w sprawie naruszenia wobec tych państw ani o jego wynikach.

3.1.4

Ponadto, zdaniem Komitetu, byłoby to bardziej zgodne z ideą procedur faktycznego uczestnictwa, gdyby konsultacje publiczne poprzedzały wydanie komunikatu, a nie odbywały się po jego wydaniu; w ten sposób można by było zapobiec oparciu wielu uwag i stwierdzeń Komisji na jej „wrażeniach” czy subiektywnych „opiniach” (6).

Komitet przypomina także sprawozdanie z 10 marca 2000 r. w sprawie reklamacji konsumentów związanych ze sprzedażą na odległość (COM(2000) 127 wersja ostateczna) i zaleca sporządzenie podobnego sprawozdania, tym razem opracowanego na podstawie obiektywnej analizy wszystkich odpowiedzi nadesłanych w ramach konsultacji publicznych, zawierającego aktualizację i porównanie danych, co stworzyłoby obiektywną podstawę dla dalszych rozważań.

3.1.5

W istniejących okolicznościach, Komitet popiera sugestię Komisji i gorąco zachęca do przeprowadzenia wysłuchania publicznego z udziałem wszystkich zainteresowanych stron, które jednakże nie powinno przerodzić się w większą debatę na temat wspólnotowego dorobku prawnego w dziedzinie ochrony konsumentów, gdyż na jego temat bardzo niedawno ukazało się obszerne opracowanie techniczne (ok. 800 stron) (7), a także „zielona księga” Komisji (8).

3.1.6

Biorąc pod uwagę przebieg prac nad wspólnymi ramami odniesienia (CFR) (9), Komitet ma wątpliwości, czy korzystne byłoby uzależnienie przeglądu omawianej dyrektywy od zakończenia tych prac i konsultacji oraz od decyzji, które miałyby być podjęte w sprawie całego dorobku wspólnotowego w dziedzinie praw konsumentów, nawet w ostatniej, zredukowanej postaci przedstawionej przez Komisję (10).

3.1.7

Poza tym EKES zaleca ewentualne ponowne podjęcie rozważań nad doborem natury prawnej wspólnotowego aktu prawnego, który będzie zastosowany do przyszłej zmiany dyrektywy, gdyż wydaje się, że mogłyby zaistnieć warunki, aby najważniejsze kwestie w tej dziedzinie uregulowano za pomocą rozporządzenia, co byłoby rozwiązaniem najkorzystniejszym (11), zachowującym podstawowe cele — przywrócenie balansu i równości pomiędzy stronami, tak jak ma to miejsce w przypadku transakcji handlowych przeprowadzanych osobiście w punkcie sprzedaży.

3.2.1

Uwagi Komisji dotyczące dyrektywy można podzielić na dwa rodzaje:

3.2.2

Co się tyczy brzmienia i struktury tekstu dyrektywy, EKES zgadza się z Komisją co do następujących kwestii:

3.2.3

Komitet nie zgadza się jednak z Komisją w następujących kwestiach:

3.2.4

EKES zaleca ponadto Komisji, by podjęła wysiłki na rzecz uproszczenia ogółu przepisów odnoszących się do sprzedaży na odległość, które są rozproszone w różnych instrumentach prawnych, oraz aby postarała się, aby stały się one łatwiej dostępne i bardziej zrozumiałe.

3.2.5

Odnośnie do wdrażania dyrektywy, EKES, opierając się na swej wiedzy o niektórych doświadczeniach w kilku państwach członkowskich, może ogólnie zgodzić się z Komisją i poprzeć większość jej spostrzeżeń, ale uważa, że w celu uzyskania pełnego, a nie tylko fragmentarycznego obrazu, należy podjąć pogłębione badanie przypadków różnic lub niezgodności w transpozycji lub interpretacji dyrektywy we wszystkich państwach członkowskich.

Apeluje zatem do Komisji, aby po przeanalizowaniu odpowiedzi na kwestionariusz, zajęła się tym badaniem i poinformowała o jego wynikach.

Ponadto stwierdza, że Komisja nie dostarczyła jeszcze danych statystycznych pozwalających oszacować względny udział sprzedaży na odległość konsumentom bezpośrednim w całości transakcji transgranicznych, ani ich udziału we wszystkich transakcjach z konsumentami w każdym państwie członkowskim; wniosków na ten temat nie można wysnuć z należytą obiektywnością z ostatniego badania Eurobarometru (20), a są one niezbędne przy formułowaniu kryteriów zastosowania wyłączeń przewidzianych w dyrektywie i przy ocenianiu ich słuszności.

3.2.6

EKES wyraża zaniepokojenie stanowiskiem Komisji, która, z jednej strony, stwierdza różne problemy w zakresie transpozycji dyrektywy, a z drugiej strony wyraża wątpliwości co do ich znaczenia dla zaufania konsumentów oraz oznajmia, że nie będzie wprowadzać zmian ani nie proponuje bardziej energicznych środków wobec trudności związanych z transpozycją.

3.2.7

Przede wszystkim, co się tyczy zakresu zastosowania dyrektywy 1997/7/WE, sama Komisja przyznaje, że w państwach członkowskich dokonano różnych transpozycji przewidzianych wyłączeń oraz że należy od nowa sformułować niektóre z nich. W związku z tym Komitet zwraca się do Komisji o podjęcie bardziej zdecydowanych inicjatyw w tej dziedzinie.

3.2.8

Jednak co się tyczy skutków stosowania „klauzuli minimum”, EKES nie zgadza się z Komisją co do tego, że wszystkie opisane przez nią przypadki wynikają z niewłaściwego zastosowania klauzuli z art. 14.

3.2.8.1

Komitet uważa raczej, że większość stwierdzonych rozbieżności (które faktycznie są rozbieżnościami), nie wynikają z niewłaściwego zastosowania klauzuli minimum, lecz raczej z krytykowanych już mankamentów w koncepcji, sformułowaniu oraz w transpozycji lub tłumaczeniu dyrektywy.

3.2.8.2

EKES jest zdania, że klauzula minimum, umożliwiająca państwom członkowskim ustanawianie środków bardziej rygorystycznych od postanowień wspólnotowych z dyrektyw o minimalnej harmonizacji, o ile środki te są zgodne z traktatem, jak stanowi jego art. 153, jest korzystnym narzędziem zwiększania ochrony konsumentów, dzięki któremu można uwzględnić szczególne warunki kulturowe, społeczne i prawne różnych systemów narodowych.

3.2.8.3

Niemniej jednak Komitet apeluje o to, by — o ile faktycznie zapewniłoby to wyższy stopień ochrony konsumentów — pewne dziedziny prawa zostały w pełni zharmonizowane, a najlepiej aby zastosowano w ich przypadku rozporządzenie, co byłoby gwarancją ich jednolitości — co mogłoby też mieć miejsce w przypadku omawianej dyrektywy.

3.2.9

Komitet uważa, że istnieją jeszcze inne kwestie, które powinny zostać podjęte podczas przeglądu dyrektywy, a których nie poruszono w komunikacie.

3.2.10

Chodzi tu mianowicie o następujące sprawy:

3.2.11

Zdaniem EKES-u, odpowiednie rozważenie tych kwestii ma zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia celu, jaki postawiono w dyrektywie, tj. zagwarantowanie konsumentom zakupującym towary i usługi w transakcjach na odległość ochrony porównywalnej do tej, jaka słusznie jest zapewniana w przypadku umów zawieranych i wykonywanych osobiście.