–

w imieniu V.М.А. – D.I. Lyubenova, advokat,

–

w imieniu rządu bułgarskiego – T. Mitova i L. Zaharieva, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu niemieckiego – początkowo J. Möller i S. Heimerl, następnie J. Möller, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu hiszpańskiego – początkowo S. Centeno Huerta i J. Ruiz Sánchez, następnie J. Ruiz Sánchez, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu włoskiego – G. Palmieri, w charakterze pełnomocnika, którą wspierała W. Ferrante, avvocato dello Stato,

–

w imieniu rządu węgierskiego – M.Z. Fehér i Z. Biró-Tóth, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu niderlandzkiego – C.S. Schillemans, w charakterze pełnomocnika,

–

w imieniu rządu polskiego – E. Borawska-Kędzierska, A. Siwek-Ślusarek i B. Majczyna, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu słowackiego – B. Ricziová, w charakterze pełnomocnika,

–

w imieniu Komisji Europejskiej – początkowo E. Montaguti, I. Zaloguin i M. Wilderspin, następnie E. Montaguti i I. Zaloguin w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 4 ust. 2 TUE, art. 20 i 21 TFUE, a także art. 7, 9, 24 i 45 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”).

2

Wniosek ten został przedstawiony w ramach sporu między V.M.A. a Stolichna obshtina, rayon „Pancharevoo” (gminą Sofia, rejonem Panczarewo, Bułgaria, zwaną dalej „gminą Sofia”) w przedmiocie odmowy wydania przez tę gminę aktu urodzenia córki V.M.A. i jej małżonki.

3

Artykuł 2 Konwencji o prawach dziecka przyjętej w dniu 20 listopada 1989 r. przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych (Recueil des traités des Nations unies, vol. 1577, s. 3) stanowi:

„1.   Państwa-strony w granicach swojej jurysdykcji będą respektowały i gwarantowały prawa zawarte w niniejszej konwencji wobec każdego dziecka, bez jakiejkolwiek dyskryminacji, niezależnie od rasy, koloru skóry, płci, języka, religii, poglądów politycznych, statusu majątkowego, niepełnosprawności, [pochodzenia narodowego lub społecznego], cenzusu urodzenia lub jakiegokolwiek innego tego dziecka albo jego rodziców bądź opiekuna prawnego.

2.   Państwa-strony będą podejmowały właściwe kroki dla zapewnienia ochrony dziecka przed wszelkimi formami dyskryminacji lub karania ze względu na status prawny, działalność, wyrażane poglądy lub przekonania religijne rodziców dziecka, opiekunów prawnych lub członków rodziny”.

4

Zgodnie z art. 7 tej konwencji:

„1.   Niezwłocznie po urodzeniu dziecka zostanie sporządzony jego akt urodzenia, a dziecko od momentu urodzenia będzie miało prawo do otrzymania imienia, uzyskania obywatelstwa oraz, jeśli to możliwe, prawo do poznania swoich rodziców i pozostawania pod ich opieką.

2.   Państwa-strony zapewnią, aby te prawa stały się zgodne z ich prawem wewnętrznym oraz z ich międzynarodowymi zobowiązaniami w tej dziedzinie, w szczególności w przypadkach, gdyby brak tych uregulowań spowodował, iż dziecko zostałoby bezpaństwowcem”.

5

Artykuł 4 ust. 2 TUE stanowi:

„Unia szanuje równość państw członkowskich wobec traktatów, jak również ich tożsamość narodową, nierozerwalnie związaną z ich podstawowymi strukturami politycznymi i konstytucyjnymi, w tym w odniesieniu do samorządu regionalnego i lokalnego. Szanuje podstawowe funkcje państwa, zwłaszcza funkcje mające na celu zapewnienie jego integralności terytorialnej, utrzymanie porządku publicznego oraz ochronę bezpieczeństwa narodowego. W szczególności bezpieczeństwo narodowe pozostaje w zakresie wyłącznej odpowiedzialności każdego państwa członkowskiego”.

6

Zgodnie z art. 20 TFUE:

„1.   Ustanawia się obywatelstwo Unii. Obywatelem Unii jest każda osoba mająca obywatelstwo państwa członkowskiego. Obywatelstwo Unii ma charakter dodatkowy w stosunku do obywatelstwa krajowego, nie zastępując go jednak.

2.   Obywatele Unii korzystają z praw i podlegają obowiązkom przewidzianym w traktatach. Mają między innymi prawo do:

[…]

Prawa te są wykonywane na warunkach i w granicach określonych przez traktaty i środki przyjęte w ich zastosowaniu”.

7

Artykuł 21 ust. 1 TFUE stanowi:

„Każdy obywatel Unii ma prawo do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich, z zastrzeżeniem ograniczeń i warunków ustanowionych w traktatach i środkach przyjętych w celu ich wykonania”.

8

Zgodnie z art. 7 karty, zatytułowanym „Poszanowanie życia prywatnego i rodzinnego”:

„Każdy ma prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, domu i komunikowania się”.

9

Artykuł 9 karty, zatytułowany „Prawo do zawarcia małżeństwa i prawo do założenia rodziny”, przewiduje:

„Prawo do zawarcia małżeństwa i prawo do założenia rodziny są gwarantowane zgodnie z ustawami krajowymi regulującymi korzystanie z tych praw”.

10

Artykuł 24 karty, zatytułowany „Prawa dziecka”, ma następujące brzmienie:

„1.   Dzieci mają prawo do takiej ochrony i opieki, jaka jest konieczna dla ich dobra. Mogą one swobodnie wyrażać swoje poglądy. Poglądy te są brane pod uwagę w sprawach, które ich dotyczą, stosownie do ich wieku i stopnia dojrzałości.

2.   We wszystkich działaniach dotyczących dzieci, zarówno podejmowanych przez władze publiczne, jak i instytucje prywatne, należy przede wszystkim uwzględnić najlepszy interes dziecka.

3.   Każde dziecko ma prawo do utrzymywania stałego, osobistego związku i bezpośredniego kontaktu z obojgiem rodziców, chyba że jest to sprzeczne z jego interesami”.

11

Artykuł 45 karty, zatytułowany „Swoboda przemieszczania się i pobytu”, stanowi:

„1.   Każdy obywatel Unii ma prawo do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich.

2.   Swoboda przemieszczania się i pobytu może zostać przyznana, zgodnie z traktatami, obywatelom państw trzecich przebywającym legalnie na terytorium państwa członkowskiego”.

12

Dyrektywa 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich, zmieniająca rozporządzenie (EWG) nr 1612/68 i uchylająca dyrektywy 64/221/EWG, 68/360/EWG, 72/194/EWG, 73/148/EWG, 75/34/EWG, 75/35/EWG, 90/364/EWG, 90/365/EWG i 93/96/EWG (Dz.U. 2004, L 158, s. 77), przewiduje w art. 2, zatytułowanym „Definicje”:

„Do celów niniejszej dyrektywy:

13

Artykuł 4 tej dyrektywy, zatytułowany „Prawo wyjazdu”, stanowi:

„1.   Bez uszczerbku dla przepisów dotyczących dokumentów podróży, mających zastosowanie do krajowych kontroli granicznych, wszyscy obywatele Unii posiadający ważny dowód tożsamości lub paszport oraz członkowie ich rodziny, którzy nie są obywatelami jednego z państw członkowskich, lecz posiadają ważny paszport, mają prawo do opuszczenia terytorium państwa członkowskiego, w celu odbycia podróży do innego państwa członkowskiego.

[…]

3.   Państwa członkowskie, działając zgodnie ze swoimi przepisami, wydają i odnawiają swoim obywatelom dowód tożsamości i paszport, potwierdzające ich przynależność państwową.

4.   Paszport jest ważny co najmniej na wszystkie państwa członkowskie i kraje, przez które posiadacz musi przejechać, podróżując między państwami członkowskimi. Jeżeli prawo państwa członkowskiego nie przewiduje wydawania dowodów tożsamości, okres ważności każdego paszportu, przy jego wydawaniu lub odnowieniu, nie powinien być krótszy niż pięć lat”.

14

Artykuł 5 omawianej dyrektywy, zatytułowany „Prawo wjazdu”, stanowi:

„1.   Bez uszczerbku dla przepisów dotyczących dokumentów podróży, mających zastosowanie do krajowych kontroli granicznych, państwa członkowskie przyznają obywatelom Unii prawo wjazdu na ich terytorium z ważnym dokumentem tożsamości lub paszportem oraz przyznają prawo wjazdu na ich terytorium członkom rodziny, którzy nie są obywatelami jednego z państw członkowskich, z ważnym paszportem.

[…]

4.   Jeżeli obywatel Unii lub członek rodziny, który nie jest obywatelem jednego z państw członkowskich, nie posiada niezbędnych dokumentów podróży lub, jeżeli jest to wymagane, niezbędnych wiz, dane państwo członkowskie, przed odesłaniem ich z powrotem, zapewnia takim osobom wszelkie racjonalne możliwości uzyskania niezbędnych dokumentów lub przekazania ich w racjonalnym okresie czasu, albo potwierdzenia lub udowodnienia w inny sposób, że są objęci prawem swobodnego przemieszczania się i pobytu.

[…]”.

15

Zgodnie z art. 25 ust. 1 Konstitutsia na Republika Bulgaria (bułgarskiej konstytucji, zwanej dalej „bułgarską konstytucją”):

„Obywatelem bułgarskim jest każda osoba, której przynajmniej jedno z rodziców jest obywatelem bułgarskim lub która urodziła się na terytorium Bułgarii, jeśli nie uzyskuje innego obywatelstwa na podstawie pochodzenia. Obywatelstwo bułgarskie można nabyć również przez nadanie obywatelstwa”.

16

Zgodnie z art. 8 Zakon za balgarskoto grazhdanstvo (ustawy o obywatelstwie bułgarskim) z dnia 5 listopada 1998 r. (DV nr 136 z dnia 18 listopada 1998 r., s. 1), „[o]bywatelem bułgarskim na podstawie pochodzenia jest każda osoba, której przynajmniej jedno z rodziców jest obywatelem bułgarskim”.

17

Semeen kodeks (kodeks rodzinny) z dnia 12 czerwca 2009 r. (DV nr 47 z dnia 23 czerwca 2009 r., s. 19), stanowi w art. 60, zatytułowanym „Pochodzenie dziecka od matki”:

„1.   Pochodzenie dziecka od matki jest określane na podstawie narodzin.

2.   Matką dziecka jest kobieta, która je urodziła, również w przypadku prokreacji wspomaganej medycznie.

[…]”

18

V.M.A. jest obywatelką bułgarską, a K.D.K. jest obywatelką Zjednoczonego Królestwa. K.D.K. urodziła się w Gibraltarze, gdzie obie kobiety zawarły związek małżeński w 2018 r. Od 2015 r. zamieszkują w Hiszpanii.

19

Od grudnia 2019 r. V.M.A. i K.D.K. mają córkę, S.D.K.A., która urodziła się i zamieszkuje wraz z rodzicami w Hiszpanii. Wydany przez organy hiszpańskie akt urodzenia tej córki wskazuje V.M.A jako „matkę A”, a K.D.K. jako „matkę” tego dziecka.

20

W dniu 29 stycznia 2020 r. V.M.A. zwróciła się do gminy Sofia o wydanie jej aktu urodzenia S.D.K.A., niezbędnego między innymi do wydania bułgarskiego dokumentu tożsamości. Na poparcie wniosku V.M.A. przedstawiła zalegalizowane i urzędowo poświadczone tłumaczenie na język bułgarski wyciągu z akt stanu cywilnego w Barcelonie (Hiszpania) dotyczącego aktu urodzenia S.D.K.A.

21

Pismem z dnia 7 lutego 2020 r. gmina Sofia wezwała V.M.A. do przedstawienia w 7-dniowym terminie dowodów dotyczących pochodzenia S.D.K.A., dotyczących tożsamości jej matki biologicznej. Organ ów uściślił w tym względzie, że formularz aktu urodzenia zawarty w obowiązujących na szczeblu krajowym wzorach aktów stanu cywilnego, przewiduje tylko jedno pole dla „matki” i drugie pole dla „ojca”, przy czym w każdym z tych pól może figurować imię i nazwisko tylko jednej osoby.

22

W dniu 18 lutego 2020 r. V.M.A. odpowiedziała gminie Sofia, że w świetle obowiązującego w Republice Bułgarii ustawodawstwa nie jest ona zobowiązana do przedstawienia żądanej informacji.

23

Decyzją z dnia 5 marca 2020 r. gmina Sofia oddaliła zatem wniosek V.M.A. mający na celu wydanie aktu urodzenia S.D.K.A. Uzasadniła tę decyzję o oddaleniu brakiem informacji dotyczących tożsamości matki biologicznej dziecka oraz okolicznością, że wzmianka w akcie urodzenia o rodzicach jako dwóch osobach płci żeńskiej jest sprzeczna z porządkiem publicznym Republiki Bułgarii, który nie zezwala na małżeństwo dwóch osób tej samej płci.

24

V.M.A. wniosła skargę na wspomnianą decyzję odmowną do sądu odsyłającego – Administrativen sad Sofia-grad (sądu administracyjnego w Sofii, Bułgaria).

25

Sąd ten wskazuje, że zgodnie z art. 25 ust. 1 bułgarskiej konstytucji i art. 8 ustawy o obywatelstwie bułgarskim, S.D.K.A. posiada obywatelstwo bułgarskie, mimo że dotychczas zainteresowana nie ma aktu urodzenia wydanego przez organy bułgarskie. Odmowa wydania S.D.K.A. takiego aktu przez te organy nie oznacza bowiem, że odmówiono jej obywatelstwa bułgarskiego.

26

Wspomniany sąd ma natomiast wątpliwości w kwestii, czy odmowa przez organy bułgarskie zarejestrowania urodzenia obywatela bułgarskiego, które miało miejsce w innym państwie członkowskim i które zostało potwierdzone aktem urodzenia wskazującym dwie matki, wydanym przez właściwe organy tego ostatniego państwa członkowskiego, narusza prawa przyznane takiemu obywatelowi w art. 20 i 21 TFUE, a także w art. 7, 24 i 45 karty. Odmowa wydania aktu urodzenia przez organy bułgarskie – nawet jeśli nie ma pod względem prawnym wpływu na obywatelstwo bułgarskie danego dziecka i w konsekwencji na obywatelstwo Unii tego ostatniego – może bowiem utrudnić wydanie bułgarskiego dowodu tożsamości, a zatem stanowić przeszkodę dla tego dziecka w korzystaniu z prawa do swobodnego przemieszczania się, i, w związku z tym, pełne korzystanie z przysługujących mu praw obywatela Unii.

27

Ponadto, ponieważ druga matka S.D.K.A. – K.D.K. – jest obywatelką Zjednoczonego Królestwa, ten sam sąd zastanawia się, czy znaczenie dla oceny tej kwestii mają skutki prawne wynikające z Umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Dz.U. 2020, L 29, s. 7, zwanej dalej „umową o wystąpieniu”) i w szczególności okoliczność, że owo dziecko nie może już korzystać ze statusu obywatela Unii poprzez obywatelstwo K.D.K.

28

Ponadto Administrativen sad Sofia-grad (sąd administracyjny w Sofii, Bułgaria) zastanawia się, czy ewentualne zobowiązanie organów bułgarskich w ramach sporządzenia aktu urodzenia do tego, by wskazać w tym akcie dwie matki jako rodziców danego dziecka, może stanowić zagrożenie dla porządku publicznego i tożsamości narodowej Republiki Bułgarii, ponieważ owo państwo członkowskie nie przewidziało możliwości wskazania w akcie urodzenia dwóch osób tej samej płci jako rodziców w odniesieniu do dziecka. Sąd ów zauważa w tym względzie, że przepisy regulujące pochodzenie wspomnianego dziecka mają w bułgarskiej tradycji konstytucyjnej i w bułgarskiej doktrynie prawnorodzinnej i prawnospadkowej znaczenie zasadnicze zarówno pod względem czysto prawnym, jak i pod względem wartości, biorąc pod uwagę obecny etap rozwoju stosunków społecznych w Bułgarii.

29

Administrativen sad Sofia-grad (sąd administracyjny w Sofii) uważa zatem, że należy osiągnąć balans między z jednej strony – tożsamością konstytucyjną i narodową Republiki Bułgarii, a z drugiej strony – interesami dziecka, a w szczególności jego prawem do życia prywatnego i prawem do swobodnego przemieszczania się.

30

Sąd ten zastanawia się, czy w niniejszej sprawie taki balans mógłby zostać osiągnięty na podstawie zasady proporcjonalności, a w szczególności, czy wskazanie w polu „Matka” imienia i nazwiska jednej z dwóch matek wymienionych w hiszpańskim akcie urodzenia sporządzonym przez organy hiszpańskie, którą może być albo biologiczna matka dziecka, albo osoba, która została matką w innym trybie, na przykład przysposobienia, bez wypełniania pola „Ojciec”, stanowiłoby odpowiedni balans między tymi odmiennymi słusznymi interesami. Zauważa on, że mimo iż takie rozwiązanie mogłoby również spowodować pewne trudności z uwagi na ewentualne różnice między aktem urodzenia sporządzonym przez organy bułgarskie a tym sporządzonym przez organy hiszpańskie, takie rozwiązanie pozwoliłoby tym samym na wydanie aktu urodzenia przez organy bułgarskie i usunęłoby lub co najmniej osłabiło ewentualne przeszkody w swobodnym przemieszczaniu się dziecka. Wspomniany sąd zastanawia się jednak, czy omawiane rozwiązanie byłoby zgodne z przysługującym temu dziecku prawem do życia prywatnego i rodzinnego, zapisanym w art. 7 karty.

31

Wreszcie, na wypadek gdyby Trybunał stwierdził, że prawo Unii wymaga wzmianki o dwóch matkach danego dziecka w bułgarskim akcie urodzenia, sąd odsyłający dąży do ustalenia, w jaki sposób wymóg ten powinien zostać zastosowany, zważywszy, iż sąd ten nie może zastąpić obowiązującego formularza aktu urodzenia zawartego w obowiązujących na szczeblu krajowym wzorach aktów stanu cywilnego.

32

W tych okolicznościach Administrativen sad Sofia-grad (sąd administracyjny w Sofii) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

33

We wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym sąd odsyłający wystąpił o rozstrzygnięcie sprawy w trybie przyspieszonym na podstawie art. 105 regulaminu postępowania przed Trybunałem. Sąd ten zauważył w szczególności, że odmowa wydania S.D.K.A., która jest obywatelką bułgarską, aktu urodzenia przez organy bułgarskie będzie dla tego dziecka przyczyną poważnych trudności w uzyskaniu bułgarskiego dokumentu tożsamości, a zatem w korzystaniu z przysługującego mu prawa do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich, zagwarantowanego w art. 21 TFUE.

34

Artykuł 105 § 1 regulaminu postępowania stanowi, że na wniosek sądu odsyłającego lub w wyjątkowych przypadkach z urzędu prezes Trybunału może postanowić, po zapoznaniu się ze stanowiskiem sędziego sprawozdawcy i rzecznika generalnego, o rozpatrzeniu odesłania prejudycjalnego w trybie przyspieszonym, jeżeli charakter sprawy wymaga niezwłocznego rozstrzygnięcia.

35

W niniejszej sprawie w dniu 19 października 2020 r. prezes Trybunału postanowił, po zapoznaniu się ze stanowiskiem sędziego sprawozdawcy i rzecznika generalnego, o uwzględnieniu wniosku o zastosowanie trybu przyspieszonego wspomnianego w pkt 33 niniejszego wyroku. Decyzja ta została uzasadniona okolicznością, że S.D.K.A., będąca małym dzieckiem, jest obecnie pozbawiona paszportu, mimo że zamieszkuje w państwie członkowskim, którego nie jest obywatelem. Ponieważ przedłożone pytania dotyczą ustalenia, czy organy bułgarskie są zobowiązane do wydania aktu urodzenia tego dziecka i jako że z wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wynika, iż taki akt jest niezbędny, zgodnie z prawem krajowym, aby uzyskać bułgarski paszport, odpowiedź Trybunału udzielona w krótkim terminie może przyczynić się do tego, by wspomniane dziecko szybciej dysponowało paszportem (zob. podobnie postanowienie prezesa Trybunału z dnia 3 lipca 2015 r., Gogova, C‑215/15, niepublikowane, EU:C:2015:466, pkt 12–14).

36

Poprzez pytania prejudycjalne, które należy rozpatrzyć łącznie, sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy prawo Unii zobowiązuje państwo członkowskie do wydania aktu urodzenia w celu uzyskania dowodu tożsamości zgodnie z przepisami tego państwa dla tego dziecka, będącego obywatelem owego państwa członkowskiego, którego to dziecka urodzenie w innym państwie członkowskim zostało potwierdzone aktem urodzenia sporządzonym przez organy tego drugiego państwa członkowskiego zgodnie z jego prawem krajowym, i wskazującym jako matki tego dziecka obywatelkę pierwszego z tych państw członkowskich i jej małżonkę, bez wyszczególnienia, która z dwóch kobiet urodziła wspomniane dziecko. Na wypadek udzielenia odpowiedzi twierdzącej ów sąd odsyłający dąży do ustalenia, czy prawo Unii wymaga, by taki akt zawierał, tak jak akt sporządzony przez organy państwa członkowskiego, w którym dziecko się urodziło, wzmiankę o nazwiskach tych dwóch kobiet jako matek.

37

Wspomniany sąd odsyłający zmierza również do ustalenia, czy okoliczność, że dane dziecko jest obywatelem Zjednoczonego Królestwa, które nie jest już obecnie państwem członkowskim, ma również jakiekolwiek znaczenie dla odpowiedzi, jakiej należy udzielić na to pytanie.

38

Na wstępie należy przypomnieć, że, po pierwsze, określanie przesłanek nabycia i utraty obywatelstwa należy zgodnie z prawem międzynarodowym do kompetencji państw członkowskich, i że, po drugie, w sytuacjach objętych prawem Unii rozpatrywane normy prawa krajowego powinny być zgodne z tym prawem (wyroki: z dnia 2 marca 2010 r., Rottmann, C‑135/08, EU:C:2010:104, pkt 39, 41 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 12 marca 2019 r., Tjebbes i in., C‑221/17, EU:C:2019:189, pkt 30).

39

W świetle ustaleń poczynionych przez sąd odsyłający, który jako jedyny jest do tego właściwy, S.D.K.A. z racji urodzenia ma obywatelstwo bułgarskie na podstawie art. 25 ust. 1 bułgarskiej konstytucji.

40

Zgodnie z art. 20 ust. 1 TFUE obywatelem Unii jest każda osoba mająca obywatelstwo państwa członkowskiego. Z powyższego wynika, że jako obywatelka bułgarska S.D.K.A. posiada na mocy tego postanowienia status obywatela Unii.

41

W tym zakresie Trybunał wielokrotnie zauważył, że status obywatela Unii ma stanowić podstawowy status obywateli państw członkowskich [wyroki: z dnia 20 września 2001 r., Grzelczyk, C‑184/99, EU:C:2001:458, pkt 31; z dnia 15 lipca 2021 r., A (Publiczna opieka zdrowotna), C‑535/19, EU:C:2021:595, pkt 41].

42

Jak wynika z orzecznictwa Trybunału, obywatel państwa członkowskiego, który jako obywatel Unii skorzystał ze swobody przemieszczania się i pobytu w państwie członkowskim innym niż państwo członkowskie pochodzenia, może powoływać się na związane z tym statusem prawa, w szczególności prawa przewidziane w art. 21 ust. 1 TFUE, w stosownym przypadku również wobec swego państwa członkowskiego pochodzenia (wyrok z dnia 5 czerwca 2018 r., Coman i in., C‑673/16, EU:C:2018:385, pkt 31 i przytoczone tam orzecznictwo). Mogą również powołać się na to postanowienie oraz przepisy przyjęte w celu jego wykonania obywatele Unii, którzy urodzili się w przyjmującym państwie członkowskim i nigdy nie skorzystali z prawa do swobodnego przemieszczania się (wyrok z dnia 2 października 2019 r., Bajratari, C‑93/18, EU:C:2019:809, pkt 26 i przytoczone tam orzecznictwo).

43

Zgodnie z art. 21 ust. 1 TFUE każdy obywatel Unii ma prawo do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich, z zastrzeżeniem ograniczeń i warunków ustanowionych w traktatach i w środkach przyjętych w celu ich wykonania. W celu umożliwienia obywatelom korzystania z tego prawa w art. 4 ust. 3 dyrektywy 2004/38 zobowiązano państwa członkowskie działające zgodnie ze swoimi przepisami do wydawania i odnawiania swoim obywatelom dowodu tożsamości i paszportu, potwierdzających ich przynależność państwową.

44

Tym samym, ponieważ S.D.K.A. jest obywatelką bułgarską, organy bułgarskie są zobowiązane wydać jej dowód tożsamości lub paszport potwierdzające jej przynależność państwową, a także jej nazwisko rodowe, jakie wynika z aktu urodzenia sporządzonego przez organy hiszpańskie, gdyż Trybunał miał już okazję orzec, że art. 21 TFUE stoi na przeszkodzie temu, aby organy państwa członkowskiego, stosując swe prawo krajowe, mogły odmówić uznania nazwiska rodowego dziecka, ustalonego i zarejestrowanego w innym państwie członkowskim, w którym dziecko się urodziło i od urodzenia ma miejsce zamieszkania (zob. podobnie wyrok z dnia 14 października 2008 r., Grunkin i Paul, C‑353/06, EU:C:2008:559, pkt 39).

45

Należy też sprecyzować, że w art. 4 ust. 3 dyrektywy 2004/38 zobowiązano organy bułgarskie do wydania S.D.K.A. dowodu tożsamości lub paszportu niezależnie od sporządzenia nowego aktu urodzenia tego dziecka. A zatem w zakresie, w jakim prawo bułgarskie wymaga sporządzenia bułgarskiego aktu urodzenia przed wydaniem dowodu tożsamości lub paszportu bułgarskiego, państwo członkowskie nie może powoływać się na swoje prawo krajowe, by odmówić sporządzenia dla S.D.K.A. takiego dowodu tożsamości lub paszportu.

46

Taki dokument, pojedynczo lub w powiązaniu z innymi dokumentami, w danym przypadku z dokumentem wydanym przez przyjmujące państwo członkowskie danego dziecka, powinien umożliwić dziecku, które znajduje się w sytuacji takiej jak S.D.K.A., korzystanie z przysługującego mu prawa do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich, zagwarantowanego w art. 21 ust. 1 TFUE z każdą z jego dwóch matek, której status jako rodzica tego dziecka został ustalony przez przyjmujące państwo członkowskie tych matek podczas pobytu zgodnego z dyrektywą 2004/38.

47

Należy przypomnieć, że jednym z praw, które art. 21 ust. 1 TFUE przyznaje obywatelom państw członkowskich, jest prawo do prowadzenia przez nich zwykłego życia rodzinnego zarówno w przyjmującym państwie członkowskim, jak i w państwie członkowskim, którego przynależność państwową posiadają, w przypadku powrotu do tego ostatniego państwa, z którym to prawem wiąże się obecność członków rodziny (wyrok z dnia 5 czerwca 2018 r., Coman i in., C‑673/16, EU:C:2018:385, pkt 32 i przytoczone tam orzecznictwo).

48

Bezsporne jest, że w sprawie w postępowaniu głównym organy hiszpańskie ustaliły zgodnie z prawem istnienie więzi filiacyjnej, biologicznej lub prawnej, między S.D.K.A. a jej rodzicami, V.M.A. i K.D.K., oraz poświadczyły tę więź w akcie urodzenia wydanym dla dziecka tych ostatnich. Wobec tego na podstawie art. 21 TFUE i dyrektywy 2004/38 wszystkie państwa członkowskie powinny przyznać V.M.A. i K.D.K. jako rodzicom małoletniego obywatela Unii, nad którym sprawują faktyczną pieczę, prawo do towarzyszenia temu ostatniemu przy korzystaniu z prawa do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich (zob. analogicznie wyrok z dnia 13 września 2016 r., Rendón Marín, C‑165/14, EU:C:2016:675, pkt 50–52 i przytoczone tam orzecznictwo).

49

W związku z powyższym organy bułgarskie, podobnie jak organy każdego innego państwa członkowskiego, są zobowiązane do uznania tej więzi filiacyjnej w celu umożliwienia S.D.K.A., ze względu na to, że zdaniem sądu odsyłającego uzyskała ona obywatelstwo bułgarskie, niezakłóconego korzystania z każdym rodzicem z przysługującego jej prawa do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich, zagwarantowanego w art. 21 ust. 1 TFUE.

50

Ponadto w celu umożliwienia w skuteczny sposób S.D.K.A. korzystania z przysługującego jej prawa do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich z każdym rodzicem, konieczne jest, aby V.M.A. i K.D.K. mogły posiadać dokument, który wskazuje je jako osoby uprawnione do podróżowania z tym dzieckiem. W niniejszym przypadku organy przyjmującego państwa członkowskiego są najlepiej umiejscowione do sporządzenia takiego dokumentu, którym może być akt urodzenia. Inne państwa członkowskie są zobowiązane uznać ten dokument.

51

Nie ma wątpliwości co do tego, że, jak zauważył sąd odsyłający, w art. 9 karty przewidziano, iż prawo do zawarcia małżeństwa i prawo do założenia rodziny są gwarantowane zgodnie z ustawami krajowymi, regulującymi korzystanie z tych praw.

52

W tym względzie przy obecnym stanie prawa Unii kwestie stanu cywilnego i wiążące się z nim normy dotyczące małżeństwa i pochodzenia dzieci, są materią należącą do kompetencji państw członkowskich i prawo Unii tej kompetencji nie narusza. Państwa członkowskie mają zatem swobodę w zakresie wprowadzenia w ich prawie krajowym małżeństwa dla osób tej samej płci, a także rodzicielstwa tych ostatnich. Jednakże każde państwo członkowskie powinno wykonywać tę kompetencję zgodnie z prawem Unii, a w szczególności zgodnie z postanowieniami traktatu FUE dotyczącymi swobody przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich przyznanej każdemu obywatelowi Unii, uznając w tym celu stan cywilny ustalony w innym państwie członkowskim zgodnie z prawem tego państwa (zob. podobnie wyrok z dnia 5 czerwca 2018 r., Coman i in., C‑673/16, EU:C:2018:385, pkt 36–38 i przytoczone tam orzecznictwo).

53

W tym kontekście sąd odsyłający zwraca się do Trybunału z pytaniem, czy art. 4 ust. 2 TUE może uzasadniać odmowę wydania przez organy bułgarskie aktu urodzenia S.D.K.A., a tym samym dowodu tożsamości lub paszportu tego dziecka. Sąd ten wskazuje w szczególności, że ewentualny obowiązek sporządzenia przez te organy aktu urodzenia wskazującego jako rodziców wspomnianego dziecka dwie osoby płci żeńskiej może stanowić zagrożenie dla porządku publicznego, a także tożsamości narodowej Republiki Bułgarii, ponieważ bułgarska konstytucja i bułgarskie prawo rodzinne nie przewidują rodzicielstwa dwóch osób tej samej płci.

54

W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z art. 4 ust. 2 TUE Unia szanuje tożsamość narodową państw członkowskich, nierozerwalnie związaną z ich podstawowymi strukturami politycznymi i konstytucyjnymi.

55

Trybunał wielokrotnie zresztą przypominał, że pojęcie „porządku publicznego” jako uzasadnienie odstępstwa od podstawowej swobody powinno być interpretowane w sposób wąski, tak aby jego zasięg nie był określany jednostronnie przez każde państwo członkowskie bez kontroli ze strony instytucji Unii. Wynika stąd, że porządek publiczny może być jedynie przywołany w przypadku realnego i wystarczająco poważnego zagrożenia dla jednego z podstawowych interesów społeczeństwa (wyrok z dnia 5 czerwca 2018 r., Coman i in., C‑673/16, EU:C:2018:385, pkt 44 i przytoczone tam orzecznictwo).

56

Tymczasem, jak zauważyła zasadniczo rzecznik generalna w pkt 150 i 151 opinii, spoczywający na państwie członkowskim obowiązek z jednej strony wydania dowodu tożsamości lub paszportu dziecku, będącemu obywatelem tego państwa członkowskiego, które to dziecko urodziło się w innym państwie członkowskim i którego akt urodzenia wydany przez organy tego innego państwa członkowskiego wskazuje jako jego rodziców dwie osoby tej samej płci, a z drugiej strony, uznania więzi filiacyjnej między tym dzieckiem a każdą z tych dwóch osób w ramach wykonywania przez to dziecko praw przysługujących mu na podstawie art. 21 TFUE i aktów prawa wtórnego, które ich dotyczą, nie narusza tożsamości narodowej ani nie zagraża porządkowi publicznemu tego państwa członkowskiego.

57

Tego rodzaju obowiązek nie oznacza bowiem, by państwo członkowskie, którego dane dziecko jest obywatelem, było zobowiązane do wprowadzenia w swoim prawie krajowym rodzicielstwa osób tej samej płci lub uznania, do celów innych niż wykonywanie praw, które to dziecko wywodzi z prawa Unii, więzi filiacyjnej między wspomnianym dzieckiem a osobami wskazanymi jako rodzice tego dziecka w akcie urodzenia sporządzonym przez organy przyjmującego państwa członkowskiego (zob. analogicznie wyrok z dnia 5 czerwca 2018 r., Coman i in., C‑673/16, EU:C:2018:385, pkt 45, 46).

58

Należy dodać, że środek krajowy, który może utrudniać korzystanie ze swobody przemieszczania się osób, tylko wtedy może być uzasadniony, gdy jest zgodny z gwarantowanymi w karcie prawami podstawowymi, nad których przestrzeganiem czuwa Trybunał (wyrok z dnia 5 czerwca 2018 r., Coman i in., C‑673/16, EU:C:2018:385, pkt 47).

59

W sytuacji będącej przedmiotem sporu w postępowaniu głównym prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, zagwarantowane w art. 7 karty oraz prawa dziecka, zagwarantowane w jej art. 24, w szczególności prawo do uwzględnienia najlepszego interesu dziecka jako sprawa nadrzędna we wszystkich działaniach dotyczących dzieci, a także prawo do utrzymywania stałego, osobistego związku i bezpośredniego kontaktu z każdym rodzicem mają podstawowe znaczenie.

60

W tej kwestii – jak wynika z wyjaśnień dotyczących karty praw podstawowych (Dz.U. 2007, C 303, s. 17), zgodnie z art. 52 ust. 3 karty prawa gwarantowane w jej art. 7 mają znaczenie i zakres takie same, jak prawa gwarantowane w art. 8 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, podpisanej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r.

61

Tymczasem z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wynika, że istnienie „życia rodzinnego” jest kwestią okoliczności faktycznych, która zależy od praktycznego wymiaru bliskich więzi osobistych, i że możliwość, by rodzic i jego dziecko żyli razem, stanowi podstawowy element życia rodzinnego (wyrok ETPC z dnia 12 lipca 2001 r. w sprawie K. i T. przeciwko Finlandii, CE:ECHR:2001:0712JUD002570294, §§ 150, 151). Co więcej, zgodnie z tym, co Trybunał miał już okazję stwierdzić w przeszłości, z tego orzecznictwa wynika, że relacja utrzymywana przez parę homoseksualną może mieścić się w zakresie pojęcia „życia prywatnego”, jak również pojęcia „życia rodzinnego”, tak samo jak relacja pary odmiennej płci znajdującej się w takiej samej sytuacji (wyrok z dnia 5 czerwca 2018 r., Coman i in., C‑673/16, EU:C:2018:385, pkt 50 i przytoczone tam orzecznictwo).

62

W związku z tym, jak zauważyła rzecznik generalna w pkt 153 opinii, relacja danego dziecka z każdą z dwóch osób, z którymi prowadzi ono faktyczne życie rodzinne w przyjmującym państwie członkowskim i które są wymienione jako jego rodzice w akcie urodzenia sporządzonym przez organy tego państwa, jest chroniona w art. 7 karty.

63

Co więcej, jak przypomniano w pkt 59 niniejszego wyroku, prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, o którym mowa w art. 7 karty, należy interpretować w związku z obowiązkiem uwzględnienia najlepszego interesu dziecka, uznanego w art. 24 ust. 2 karty. Skoro zaś art. 24 karty stanowi, jak przypomniano w wyjaśnieniach dotyczących karty praw podstawowych, włączenie do prawa Unii najważniejszych praw dziecka zapisanych w Konwencji o prawach dziecka, ratyfikowanej przez wszystkie państwa członkowskie, przy wykładni tego artykułu konieczne jest należyte uwzględnienie postanowień tej konwencji [zob. podobnie wyroki: z dnia 14 lutego 2008 r., Dynamic Medien, C‑244/06, EU:C:2008:85, pkt 39; z dnia 11 marca 2021 r., État belge (Powrót rodzica osoby małoletniej), C‑112/20, EU:C:2021:197, pkt 37].

64

W szczególności w art. 2 tej konwencji wprowadzono w odniesieniu do dziecka zasadę niedyskryminacji, z której wynika wymóg, by były zagwarantowane temu dziecku, bez dyskryminacji pod tym względem, w tym bez dyskryminacji ze względu na orientację seksualną jego rodziców, prawa określone we wspomnianej konwencji, wśród których wymieniono w jej art. 7 prawo do sporządzenia aktu urodzenia niezwłocznie po urodzeniu dziecka, prawo do otrzymania imienia i do uzyskania obywatelstwa.

65

W tych okolicznościach byłoby sprzeczne z prawami podstawowymi, które temu dziecku gwarantują art. 7 i 24 karty, pozbawienie go relacji z którymś z jego rodziców w ramach wykonywania przysługującego temu dziecku prawa do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich lub faktyczne uniemożliwienie, czy też nadmierne utrudnienie wykonywania przez niego tego prawa, z tego względu, że jego rodzice są tej samej płci.

66

Wreszcie okoliczność, że jeden rodzic danego dziecka jest obywatelką Zjednoczonego Królestwa, które nie jest już obecnie państwem członkowskim, jest w tym względzie bez znaczenia.

67

Ponadto, w przypadku gdyby po zweryfikowaniu okazało się, że S.D.K.A. nie posiada obywatelstwa bułgarskiego, należy przypomnieć, że bez względu na ich przynależność państwową i niezależnie od tego, czy one same mają status obywateli Unii, K.D.K. i S.D.K.A. powinny zostać uznane przez wszystkie państwa członkowskie odpowiednio za współmałżonkę i bezpośrednią zstępną w rozumieniu art. 2 pkt 2 lit. a) i c) dyrektywy 2004/38, a w konsekwencji za członków rodziny V.M.A. (zob. podobnie wyrok z dnia 5 czerwca 2018 r., Coman i in., C‑673/16, EU:C:2018:385, pkt 36, 51).

68

Małoletnie dziecko, którego status obywatela Unii nie jest ustalony i którego akt urodzenia wydany przez właściwe organy państwa członkowskiego wskazuje jako jego rodziców dwie osoby tej samej płci, z których jedna jest obywatelką Unii, powinno zostać uznane przez wszystkie państwa członkowskie za bezpośredniego zstępnego tej obywatelki Unii w rozumieniu dyrektywy 2004/38 na potrzeby wykonywania praw przyznanych w art. 21 ust. 1 TFUE i dotyczących ich aktów prawa wtórnego.

69

W świetle całości powyższych rozważań na przedstawione pytania należy odpowiedzieć, że art. 4 ust. 2 TUE, art. 20 i 21 TFUE oraz art. 7, 24 i 45 karty w związku z art. 4 ust. 3 dyrektywy 2004/38 należy interpretować w ten sposób, iż, jeśli chodzi o małoletnie dziecko, będące obywatelem Unii, którego akt urodzenia wydany przez właściwe organy przyjmującego państwa członkowskiego wskazuje jako jego rodziców dwie osoby tej samej płci, państwo członkowskie, którego to dziecko jest obywatelem, jest zobowiązane z jednej strony do wydania mu dowodu tożsamości lub paszportu bez konieczności uprzedniego sporządzenia aktu urodzenia przez jego organy krajowe, a także z drugiej strony do uznania, podobnie jak każde inne państwo członkowskie, dokumentu pochodzącego od przyjmującego państwa członkowskiego umożliwiającego wspomnianemu dziecku korzystanie, wraz z każdą z tych dwóch osób, z przysługującego mu prawa do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich.

70

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (wielka izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 4 ust. 2 TUE, art. 20 i 21 TFUE oraz art. 7, 24 i 45 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej w związku z art. 4 ust. 3 dyrektywy 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich, zmieniającej rozporządzenie (EWG) nr 1612/68 i uchylającej dyrektywy 64/221/EWG, 68/360/EWG, 72/194/EWG, 73/148/EWG, 75/34/EWG, 75/35/EWG, 90/364/EWG, 90/365/EWG i 93/96/EWG należy interpretować w ten sposób, że, jeśli chodzi o małoletnie dziecko, będące obywatelem Unii, którego akt urodzenia wydany przez właściwe organy przyjmującego państwa członkowskiego wskazuje jako jego rodziców dwie osoby tej samej płci, państwo członkowskie, którego to dziecko jest obywatelem, jest zobowiązane z jednej strony do wydania mu dowodu tożsamości lub paszportu bez konieczności uprzedniego sporządzenia aktu urodzenia przez jego organy krajowe, a także z drugiej strony do uznania, podobnie jak każde inne państwo członkowskie, dokumentu pochodzącego od przyjmującego państwa członkowskiego umożliwiającego wspomnianemu dziecku korzystanie, wraz z każdą z tych dwóch osób, z przysługującego mu prawa do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich.