—

w imieniu rządu rumuńskiego [sprostowane postanowieniem z dnia 29 czerwca 2016 r.] przez R.H. Radu oraz V. Angelescu, a także D.M. Bulanceę, działających w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu rządu węgierskiego przez M.Z. Fehéra oraz G. Koósa oraz przez A. Pálfy, działających w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu rządu niderlandzkiego przez M. Bulterman oraz B. Koopman, działające w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu Komisji Europejskiej przez B.R. Killmanna i A. Ştefănuca, działających w charakterze pełnomocników,

1

Wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczą wykładni art. 1, 2 i 4 oraz art. 5 lit. c) rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 2988/95 z dnia 18 grudnia 1995 r. w sprawie ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich (Dz.U. L 312, s. 1) oraz art. 2 pkt 7 i art. 98 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999 (Dz.U. L 210, s. 25).

2

Wnioski te zostały przedstawione w ramach sporów między odpowiednio Judeţul Neamţ (okręgiem Neamţ) i Judeţul Bacău (okręgiem Bacău) a Ministerul Dezvoltării Regionale şi Administraţiei Publice (ministerstwem rozwoju regionalnego i administracji publicznej) o ważność dwóch aktów administracyjnych wydanych przez ministra a adresowanych do okręgów, wymagających od nich jako od instytucji zamawiających organizujących procedury udzielania zamówień publicznych na działania subwencjonowane zwrotu części subwencji, których byli beneficjentami.

3

Artykuł 1 rozporządzenia nr 2988/95 stanowi:

„1.   W celu ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich niniejszym przyjmuje się ogólne zasady dotyczące jednolitych kontroli oraz środków administracyjnych i kar dotyczących nieprawidłowości w odniesieniu do prawa wspólnotowego.

2.   Nieprawidłowość oznacza jakiekolwiek naruszenie przepisów prawa wspólnotowego wynikające z działania lub zaniedbania ze strony podmiotu gospodarczego, które spowodowało lub mogło spowodować szkodę w ogólnym budżecie Wspólnot lub w budżetach, które są zarządzane przez Wspólnoty, albo poprzez zmniejszenie lub utratę przychodów, które pochodzą ze środków własnych pobieranych bezpośrednio w imieniu Wspólnot, albo też w związku z nieuzasadnionym wydatkiem”.

4

Artykuł 2 wspomnianego rozporządzenia stanowi:

„1.   Kontrole administracyjne, środki i kary wprowadza się w takim zakresie, w jakim jest to konieczne dla zapewnienia właściwego stosowania prawa wspólnotowego. Muszą one być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające, w celu zapewnienia odpowiedniej ochrony interesów finansowych Wspólnot.

2.   Sankcji administracyjnej nie nakłada się, jeżeli nie zostało to przewidziane w akcie prawnym Wspólnoty obowiązującym przed datą dopuszczenia się nieprawidłowości. Jeśli po dokonaniu nieprawidłowości nastąpi zmiana przepisów nakładających kary administracyjne i zawartych w zasadach Wspólnoty, stosowane będą z mocą wsteczną mniej surowe przepisy.

3.   W postanowieniach prawa wspólnotowego zostaną określone charakter oraz zakres środków administracyjnych i sankcji, jakie są niezbędne dla prawidłowego stosowania danych zasad, z uwzględnieniem charakteru i wagi nieprawidłowości, przyznanej lub uzyskanej korzyści oraz stopnia odpowiedzialności.

4.   Z zastrzeżeniem stosowanego prawa wspólnotowego procedury dotyczące zastosowania wspólnotowych kontroli, środków i kar będą podlegały prawu państw członkowskich”.

5

Artykuł 4 owego rozporządzenia ma następujące brzmienie:

„1.   Każda nieprawidłowość będzie pociągała za sobą z reguły cofnięcie bezprawnie uzyskanej korzyści:

2.   Stosowanie środków wymienionych w ust. 1 ogranicza się do wycofania uzyskanej korzyści łącznie – jeśli to zostało przewidziane – z odsetkami, które mogą być ustalane w oparciu o stawkę ryczałtową.

3.   Działania [, które ustalono, iż były s]kierowane na pozyskanie korzyści w sposób sprzeczny z odpowiednimi celami prawa wspólnotowego mającymi zastosowanie w danym przypadku, poprzez sztuczne stworzenie warunków w celu uzyskania tej korzyści prowadzą do nieprzyznania lub wycofania korzyści.

4.   Środków przewidzianych w niniejszym artykule nie uznaje się za kary”.

6

Artykuł 5 rozporządzenia nr 2988/95 stanowi:

„1.   Nieprawidłowości dokonane celowo [umyślnie] lub będące skutkiem zaniedbania [niedbalstwa] mogą prowadzić do następujących kar administracyjnych:

[…]”.

7

Artykuł 1 akapit ostatni rozporządzenia nr 1083/2006 stanowi:

„[…] w tym celu niniejsze rozporządzenie ustanawia zasady partnerstwa, programowania, oceny, zarządzania, w tym zarządzania finansowego, monitorowania i kontroli, oparte na podziale obowiązków między państwa członkowskie a Komisję”.

8

Artykuł 2 pkt 7 wspomnianego rozporządzenia stanowi:

„Do celów niniejszego rozporządzenia stosuje się następujące definicje:

[…]

9

Artykuł 98 tego samego rozporządzenia przewiduje:

„1.   Państwa członkowskie w pierwszej kolejności ponoszą odpowiedzialność za śledzenie nieprawidłowości, działając na podstawie dowodów świadczących o wszelkich większych zmianach mających wpływ na charakter lub warunki realizacji lub kontroli operacji lub programów operacyjnych oraz dokonując wymaganych korekt finansowych.

2.   Państwo członkowskie dokonuje korekt finansowych wymaganych w związku z pojedynczymi lub systemowymi nieprawidłowościami stwierdzonymi w operacjach lub programach operacyjnych. Korekty dokonywane przez państwo członkowskie polegają na anulowaniu całości lub części wkładu publicznego w ramach programu operacyjnego. Państwa członkowskie biorą pod uwagę charakter i wagę nieprawidłowości oraz straty finansowe poniesione przez Fundusz.

Uwolnione w ten sposób zasoby funduszy mogą być ponownie wykorzystane przez państwo członkowskie do dnia 31 grudnia 2015 r. na dany program operacyjny zgodnie z przepisami, o których mowa w ust. 3.

3.   Wkład anulowany zgodnie z ust. 2 nie może być ponownie wykorzystany na operację lub operacje, które były poddane korekcie, ani też, w przypadku gdy korekta finansowa dotyczy nieprawidłowości systemowej, na istniejące operacje w ramach całości lub części osi priorytetowej, w obrębie której wystąpiła nieprawidłowość systemowa.

[…]”.

10

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 (Dz.U. 2013, L 347, s. 320), zastępuje z dniem 1 stycznia 2014 r. rozporządzenie nr 1083/2006.

11

Artykuł 2 ust. 36 rozporządzenia nr 1303/2013 ma następujące brzmienie:

„Do celów niniejszego rozporządzenia stosuje się następujące definicje:

[…]

12

Dyrektywa 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi (Dz.U. L 134, s. 114), zmieniona rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1422/2007 z dnia 4 grudnia 2007 r. (Dz.U. L 317, s. 34, zwana dalej „dyrektywą 2004/18”), przewiduje w motywie 2:

„Udzielanie zamówień, na które w państwach członkowskich zawarte zostały umowy w imieniu państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub innych podmiotów prawa publicznego, podlega poszanowaniu zasad traktatu, a w szczególności zasady swobody przepływu towarów, swobody przedsiębiorczości oraz swobody świadczenia usług, a także zasad, które się z nich wywodzą, takich jak: zasada równego traktowania, zasada niedyskryminacji, zasada wzajemnej uznawalności, zasada proporcjonalności oraz zasada przejrzystości. Niemniej jednak w przypadku zamówień publicznych powyżej pewnej wartości wskazane jest opracowanie wspólnotowych przepisów koordynujących krajowe procedury udzielania takich zamówień, które będą oparte na tych zasadach w sposób umożliwiający ich skuteczne wdrożenie oraz zapewniający otwarcie zamówień publicznych na konkurencję. Wspomniane przepisy służące koordynacji powinny być zatem interpretowane zgodnie z wymienionymi powyżej regułami [przepisami] i zasadami oraz innymi regułami [postanowieniami] traktatu”.

13

Artykuł 7 wspomnianej dyrektywy, zatytułowany „Kwoty progowe dla zamówień publicznych”, stanowi:

„Niniejszą dyrektywę stosuje się wobec zamówień publicznych, które nie podlegają wyłączeniu w ramach wyjątków określonych w art. 10 i 11 oraz art. 12–18 oraz których szacunkowa wartość, nieobejmująca podatku od wartości dodanej (VAT), jest równa lub wyższa od podanych poniżej progów:

14

Artykuł 1 ordonanţă Guvernului nr. 79/2003 privind controlul și recuperarea fondurilor comunitare, precum și a fondurilor de cofinanţare aferente utilizate necorespunzător (rozporządzenia rządowego nr 79/2003 w sprawie kontroli i odzyskiwania funduszy wspólnotowych oraz powiązanych funduszy współfinansujących użytych niezgodnie z prawem, opublikowanego w Monitorul Oficial al României, część I nr 622 z dnia 30 sierpnia 2003 r., zwanego dalej „OG nr 79/2003”) w brzmieniu znajdującym zastosowanie w dniu zawarcia umów finansowania i wszczęcia procedur udzielania zamówień publicznych w celu realizacji subwencjonowanych działań, będących przedmiotem sporu w postępowaniu głównym, stanowi:

„Niniejsze rozporządzenie reguluje ustalanie i dochodzenie zwrotu kwot nienależnie wypłaconych w ramach bezzwrotnej pomocy finansowej przyznanej Rumunii przez Wspólnotę Europejską lub powiązane fundusze współfinansujące w wyniku nieprawidłowości”.

15

Artykuł 2 OG nr 79/2003 przewiduje:

„Na użytek niniejszego rozporządzenia stosuje się następujące definicje:

[…]

[…]”

16

Artykuł 4 OG nr 79/2003 stanowi:

„1.   Przedmiotem odzyskania należności budżetowych powstałych w wyniku nieprawidłowości są kwoty nienależnie wypłacone z funduszy wspólnotowych lub ze związanych z nimi funduszy współfinansowania, koszty bankowe w tym powiązane koszty dodatkowe, a także inne kwoty obciążające dłużnika przewidziane ustawą.

[…]”.

17

W czasie przeprowadzania przez właściwe organy kontroli subwencjonowanych działań, będących przedmiotem sporu w postępowaniu głównym, rozporządzenie OG nr 79/2003 zostało uchylone i zastąpione l’ordonanţă de urgenţă a Guvernului nr. 66/2011 privind prevenirea, constatarea și sancţionarea neregulilor apărute în obţinerea și utilizarea fondurilor europene și/sau a fondurilor publice naţionale aferente acestora (rządowym rozporządzeniem z mocą ustawy nr 66/2011 w sprawie zapobiegania, stwierdzania i karania nieprawidłowości zachodzących w ramach uzyskiwania i wykorzystywania funduszy europejskich lub związanych z nimi krajowych funduszy publicznych Monitorul Oficial al României, część I, nr 461, z dnia 30 czerwca 2011 r., zwanym dalej „OUG nr 66/2011”).

18

Artykuł 2 OUG nr 66/2011 stanowi:

„Na użytek niniejszego rozporządzenia z mocą ustawy stosuje się następujące definicje:

[…]

[…]

[…]”

19

Artykuł 27 ust. 1 OUG nr 66/2011 stanowi:

„W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości na etapie stosowania przez beneficjentów przepisów dotyczących procedur udzielenia zamówień publicznych, zarówno w zakresie przepisów krajowych obowiązujących w dziedzinie zamówień publicznych, jak i odniesieniu do szczególnych procedur udzielania zamówień mających zastosowanie do beneficjentów prywatnych, sporządza się na podstawie art. 20 i 21 decyzję stwierdzającą nieprawidłowości i określającą korekty finansowe”.

20

Artykuł 28 OUG nr 66/2011 stanowi:

„Wartość należności budżetowych określonych na podstawie art. 27 jest obliczana za pomocą określenia korekt finansowych zgodnie z przepisami załącznika”.

21

Tabela zamieszczona w załączniku do OUG nr 66/2011 dotycząca umów, których wartość nie przekracza progu ustalonego w ustawodawstwie krajowym, obowiązującym w dziedzinie zamówień publicznych w celu określenia obowiązku publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, w pkt 2.3 przewiduje w odniesieniu do uchybień, które polegają na zastosowaniu niezgodnych z prawem kryteriów kwalifikacji i selekcji lub czynników oceny, zastosowanie korekty/obniżenia o 10% wartości danej umowy lub zastosowania stopy obniżonej do 5%, w zależności od wagi nieprawidłowości.

22

W ramach regionalnego programu operacyjnego w latach 2007–2013 dwie sąsiadujące z sobą jednostki rumuńskiej administracji terytorialnej – okręg Neamţ (sprawa C‑260/14) i okręg Bacău (sprawa C‑261/14), oddalone od siebie o około 60 km, były beneficjentami pomocy z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (FEDER). Przyznanie tej pomocy odbyło się za pośrednictwem umowy finansowania zawartej pomiędzy Ministerul Dezvoltarii Regionale şi Turismului (ministerstwem rozwoju regionalnego i turystyki) jako instytucją zarządzającą regionalnym programem operacyjnym w latach 2007–2013 a odpowiednio dwoma jednostkami administracji terytorialnej.

23

W sprawie C‑260/14 umowa finansowania dotyczyła remontu, rozbudowy i modernizacji ośrodka szkolnego znajdującego się w Roman (Rumunia) – małej miejscowości mołdawskiej położonej czterdzieści kilometrów na północ od miasta Bacău. Miasto Bacău znajduje się około 300 km na północ od Bukaresztu i 370 km od granicy bułgarskiej, za Karpatami wschodnimi i blisko granicy z Mołdawią na wschodzie oraz Ukrainą na północy. Okręg Neamț, beneficjent funduszy działający jako instytucja zamawiająca, zorganizował postępowanie przetargowe w celu udzielenia zamówienia publicznego na usługi audytu o szacunkowej wartości 20264,18 EUR, w następstwie którego została zawarta umowa o świadczenie usług audytu o wartości 19410,12 EUR.

24

W sprawie C‑261/14 umowa finansowania dotyczy remontu drogi regionalnej. Okręg Bacău zorganizował otwartą procedurę przetargową w celu udzielenia zamówienia publicznego na roboty budowlane o wartości 2820515 EUR, w następstwie którego w dniu 17 września 2009 r. zawarto umowę o roboty budowlane.

25

Z akt spraw przekazanych Trybunałowi wynika, że w ramach obu postępowań ministerstwo rozwoju regionalnego i administracji publicznej uznało, że warunki określone zarówno przez okręg Neamț, jak i okręg Bacău były w świetle krajowych przepisów w dziedzinie udzielania zamówień publicznych niezgodne z prawem. W tych okolicznościach wspomniane ministerstwo zastosowało korektę finansową w wysokości odpowiednio 5% kwot, na jakie opiewały umowy, których dotyczy spór.

26

Okręgi Neamț i Bacău wniosły wówczas odwołania od odpowiednich decyzji o zastosowaniu korekt finansowych. Wobec faktu, że ministerstwo rozwoju regionalnego i administracji publicznej odwołania te oddaliło, skarżący w postępowaniu głównym wnieśli skargi do sądu odsyłającego w celu uchylenia tych decyzji.

27

W ramach tych sporów sąd odsyłający musi w szczególności wypowiedzieć się w przedmiocie istnienia „nieprawidłowości” w rozumieniu rozporządzenia nr 2988/95 lub rozporządzenia nr 1083/2006 oraz, w stosownym przypadku, w przedmiocie charakteru korekt finansowych zastosowanych przez wspomnione ministerstwo.

28

W tych okolicznościach Curtea de Apel Bacău (sąd apelacyjny Bacău) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnym, z których pierwsze jest właściwe sprawie C‑260/14, a pytania od drugiego do czwartego są zasadniczo identyczne w sprawach C‑260/14 i C‑261/14:

29

Postanowieniem prezesa Trybunału z dnia 16 lipca 2014 r. sprawy C‑260/14 i C‑261/14 zostały połączone do celów pisemnego i ustnego etapu postępowania i wydania wyroku.

30

W pytaniu pierwszym w sprawie C‑260/14 sąd odsyłający zasadniczo zmierza do ustalenia, czy art. 1 ust. 2 rozporządzenia nr 2988/95 i art. 2 pkt 7 rozporządzenia nr 1083/2006 należy interpretować w ten sposób, że naruszenie przepisów krajowych przez instytucję zamawiającą, korzystającą z pomocy z funduszy strukturalnych przy udzielaniu zamówienia publicznego o szacunkowej wartości niższej od progu ustanowionego w art. 7 lit. a) dyrektywy 2004/18, może stanowić w przypadku udzielenia tego zamówienia „nieprawidłowość” w rozumieniu wspomnianego art. 1 ust. 2 lub wspomnianego art. 2 pkt 7.

31

Należy zasygnalizować tytułem wstępu, że ze względu na to, iż wartość zamówienia spornego w postępowaniu głównym jest niższa od progu ustanowionego w art. 7 lit. a) dyrektywy 2004/18, zamówienie to nie jest objęte zakresem stosowania procedur przewidzianych w tej dyrektywie.

32

Należy jednak dodać w tym względzie, że rozporządzenie nr 2988/95 ogranicza się do ustanowienia ogólnych przepisów w dziedzinie kontroli oraz sankcji w celu ochrony finansowych interesów Unii. Odzyskanie niewłaściwie zastosowanych środków musi więc zostać przeprowadzone na podstawie innych przepisów, czyli w danym wypadku na podstawie przepisów sektorowych (zob. wyrok z dnia18 grudnia 2014 r., Somvao, C‑599/13, EU:C:2014:2462, pkt 37 i przytoczone tam orzecznictwo).

33

Wspomniane przepisy sektorowe, jak zauważył rzecznik generalny w pkt 46 opinii, to przepisy rozporządzenia nr 1083/2006.

34

Jednakże ponieważ rozporządzenia nr 2988/95 i nr 1083/2006 są częścią tej samej dyspozycji, gwarantującej dobre zarządzanie funduszami Unii i ochronę jej interesów finansowych, pojęcie „nieprawidłowości” w rozumieniu art. 1 ust. 2 rozporządzenia nr 2988/95 i art. 2 pkt 7 rozporządzenia nr 1083/2006 wymaga jednolitej wykładni.

35

Czyniąc powyższą uwagę, należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem przy dokonywaniu wykładni przepisu prawa Unii należy uwzględniać nie tylko jego brzmienie, lecz także jego kontekst oraz cele regulacji, której część on stanowi (zob. podobnie wyrok z dnia 3 września 2015 r., Sodiaal International, C‑383/14, EU:C:2015:541, pkt 20 i przytoczone tam orzecznictwo).

36

Jak wynika z art. 1 ust. 2 rozporządzenia nr 2988/95 i art. 2 pkt 7 rozporządzenia nr 1083/2006, naruszenie prawa Unii stanowi nieprawidłowość, nie można jednak wykluczyć, że nieprawidłowość taka mogłaby również wynikać z naruszenia prawa krajowego.

37

W tym zakresie należy również uwzględnić fakt, że ponieważ działania sporne w sprawach w postępowaniu głównym skorzystały z finansowania Unii, działania te należą do zakresu zastosowania prawa Unii. Tym samym pojęcie „nieprawidłowości” w rozumieniu art. 1 ust. 2 rozporządzenia nr 2988/95 i art. 2 pkt 7 rozporządzenia nr 1083/2006 winno być interpretowane jako obejmujące swym zakresem nie tylko każde naruszenie prawa Unii, ale również naruszenie prawa krajowego, które przyczynia się do zapewnienia właściwego stosowania prawa Unii w dziedzinie zarządzania projektami finansowanymi z funduszy Unii.

38

Taką interpretację pojęcia „nieprawidłowość” potwierdza badanie kontekstu normatywnego, w który wpisuje się w szczególności art. 2 pkt 7 rozporządzenia nr 1083/2006, jak również cel realizowany przez to rozporządzenie.

39

Odnosząc się w pierwszej kolejności do kontekstu normatywnego, w który wpisuje się art. 2 pkt 7 rozporządzenia nr 1083/2006, należy wskazać, że celem tego rozporządzenia zdefiniowanym w jego art. 1 jest w szczególności ustanowienie zasad zarządzania, monitorowania i kontroli działań wspieranych finansowo przez FEDER na podstawie odpowiedzialności podzielonej pomiędzy państwa członkowskie a Komisję.

40

Zadania polegające na zarządzaniu, monitorowaniu i kontroli zostały wyszczególnione w tytule VI rozporządzenia nr 1083/2006, podczas gdy zadania poświęcone zarządzaniu finansowemu są przedmiotem przepisów tytułu VII tego rozporządzenia, jego rozdział 2 natomiast dotyczy korekt finansowych. Wynika stąd jasno, że do państwach członkowskich należy w pierwszej kolejności przystąpienie, w razie potrzeby, do zastosowania wymaganych korekt finansowych, a tym samym zapewnienie, że działania będą zgodne z ogółem znajdujących zastosowanie przepisów, zarówno na poziomie Unii, jak i na poziomie krajowym.

41

Odnosząc się w dalszej kolejności do celu realizowanego przez rozporządzenie nr 1083/2006, przepisy nim ustanowione zmierzają w szczególności, tak jak to zostało wskazane w pkt 35 niniejszego wyroku, do zapewnienia prawidłowego i skutecznego wykorzystania funduszy strukturalnych w celu ochrony interesów finansowych Unii.

42

Ponieważ nie sposób wykluczyć, że naruszenia ustawodawstwa krajowego mogłyby podważyć skuteczność pomocy z funduszy, interpretacja, zgodnie z którą wspominane naruszenia nie stanowiłyby „nieprawidłowości” w rozumieniu art. 2 pkt 7 rozporządzenia nr 1083/2006, nie gwarantowałaby pełnej realizacji celów zamierzonych przez prawodawcę Unii w tej dziedzinie.

43

Mając na względzie powyższe rozważania, pojęcie „nieprawidłowości”, o którym mowa w art. art. 2 pkt 7 rozporządzenia nr 1083/2006 oraz art. 1 ust. 2 rozporządzenia nr 2988/95, należy interpretować jako odnoszące się również do naruszeń przepisów prawa krajowego znajdujących zastosowanie do działań finansowanych z funduszy strukturalnych.

44

Taką interpretację potwierdza ponadto definicja „nieprawidłowości” sformułowana w art. 2 pkt 36 rozporządzenia nr 1303/2013, które uchyliło z dniem 1 stycznia 2014 r. rozporządzenie nr 1083/2006.

45

Definicja ta, przedstawiona w pkt 11 niniejszego wyroku, obejmuje odtąd w wyraźny sposób każde naruszenia prawa Unii lub prawa krajowego odnoszącego się do jego stosowania. To uszczegółowienie dotyczące naruszenia prawa krajowego, analizowane w świetle powyższych rozważań, wyjaśnia zakres pojęcia „nieprawidłowości” znajdującego się w art. 2 pkt 7 rozporządzenia nr 1083/2006 (zob. podobnie, a contrario, wyrok z dnia 7 kwietnia 2016, PARTNER Apelski Dariusz, C‑324/14, EU:C:2016:214, pkt 90 i 91).

46

Na pytanie pierwsze w sprawie C‑260/14 należy zatem odpowiedzieć, że wykładni art. 1 rozporządzenia nr 2988/95 i art. 2 pkt 7 rozporządzenia nr 1083/2006 należy dokonywać w taki sposób, że naruszenie przez instytucję zamawiającą, korzystającą z funduszy strukturalnych, przepisów krajowych w kontekście udzielania zamówienia publicznego o szacunkowej wartości niższej niż próg przewidziany w art. 7 lit. a) dyrektywy 2004/18/WE, może stanowić „nieprawidłowość” w udzielaniu tego zamówienia publicznego w rozumieniu przytoczonych przepisów, pod warunkiem że naruszenie to spowodowało lub mogło spowodować powstanie szkody dla ogólnego budżetu Unii poprzez obciążenie nieuzasadnionym wydatkiem.

47

W ramach pytania drugiego w sprawach C‑260/14 i C‑261/14 sąd odsyłający zmierza do ustalenia, czy art. 98 ust. 2 akapit pierwszy zdanie drugie rozporządzenia nr 1083/2006 należy interpretować w ten sposób, że korekty finansowe dokonane przez państwa członkowskie zastosowane do wydatków współfinansowanych z funduszy strukturalnych z powodu nieprzestrzegania przepisów w dziedzinie zamówień publicznych stanowią środki administracyjne w rozumieniu art. 4 rozporządzenia nr 2988/95 czy też przeciwnie kary administracyjne w rozumieniu art. 5 lit. c) tego rozporządzenia.

48

Należy na wstępie wskazać, że zgodnie z brzmieniem art. 98 ust. 2 akapit pierwszy zdanie drugie rozporządzenia nr 1083/2006 korekty finansowe, których dokonują państwa członkowskie w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w działaniach lub programach operacyjnych, polegają na anulowaniu całości lub części wkładu publicznego w ramach danego programu operacyjnego. Ponadto zgodnie z art. 98 ust. 2 akapit pierwszy tego rozporządzenia uwolnione w ten sposób zasoby funduszy mogą pod pewnymi warunkami być ponownie wykorzystane przez państwo członkowskie.

49

Należy stwierdzić następnie, że z samego brzmienia przytoczonego wyżej przepisu w związku z art. 4 ust. 1 tiret trzecie rozporządzenia nr 2988/95 wynika, że korekty finansowe, które winny zastosować państwa członkowskie, gdy stwierdzą nieprawidłowości w działaniach lub programach operacyjnych, mają na celu odzyskanie nienależnej korzyści od podmiotów gospodarczych, w szczególności poprzez zobowiązanie ich do zwrotu nienależnie wypłaconych kwot.

50

Wreszcie, jak wskazał rzecznik generalny w pkt 105 opinii, Trybunał wyjaśnił już wielokrotnie, że obowiązek zwrotu nienależnej korzyści, uzyskanej w wyniku nieprawidłowości, nie stanowi sankcji, lecz jedynie konsekwencję ustalenia, iż warunki wymagane dla uzyskania korzyści wynikającej z przepisów Unii nie były przestrzegane, co spowodowało uznanie uzyskanej korzyści za nienależną (zob. podobnie wyroki z dnia 4 czerwca 2009 r., Pometon, C‑158/08, EU:C:2009:349, pkt 28, z dnia 17 września 2014 r., Cruz & Companhia, C‑341/13, EU:C:2014:2230, pkt 45 i przytoczone tam orzecznictwo oraz z dnia 18 grudnia 2014 r., Somvao, C‑599/13, EU:C:2014:2462, pkt 36). Przywołana w postanowieniu odsyłającym okoliczność, iż kwota podlegająca zwrotowi może w konkretnym przypadku nie pokrywać całkowicie rzeczywistej straty poniesionej przez fundusze strukturalne, nie może podważyć tego wniosku.

51

Z powyższych rozważań wynika, że na pytanie drugie w sprawach C‑260/14 i C‑261/14 należy udzielić odpowiedzi, iż wykładni art. 98 ust. 2 akapit pierwszy zdanie drugie rozporządzenia nr 1083/2006 należy dokonywać w taki sposób, że korekty finansowe dokonane przez państwa członkowskie zastosowane do wydatków współfinansowanych z funduszy strukturalnych z powodu nieprzestrzegania przepisów w dziedzinie zamówień publicznych są środkami administracyjnymi w rozumieniu art. 4 rozporządzenia nr 2988/95.

52

Biorąc pod uwagę odpowiedź udzieloną na pytanie drugie w sprawach C‑260/14 i C‑261/14, nie ma potrzeby udzielenia odpowiedzi na pytanie trzecie przedstawione w tych sprawach.

53

W pytaniu czwartym sąd odsyłający zmierza zasadniczo do ustalenia, czy w okolicznościach sprawy w postępowaniu głównym fakt, iż państwo członkowskie stosuje korekty finansowe na podstawie krajowego aktu normatywnego, który wszedł w życie po zaistnieniu domniemanego naruszenia przepisów w dziedzinie zamówień publicznych, jest sprzeczny z zasadami pewności prawa i ochrony uzasadnionych oczekiwań.

54

W tym względzie z utrwalonego orzecznictwa wynika, że gdy państwa członkowskie ustanawiają przepisy, za pomocą których wykonują prawo Unii, są zobowiązane do poszanowania zasad ogólnych tego prawa, pośród których znajdują się w szczególności zasad pewności prawa i ochrony uzasadnionych oczekiwań (zob. w szczególności wyrok z dnia 3 września 2015 r., A2A, C‑89/14, EU:C:2015:537, pkt 35 i 36 oraz przytoczone tam orzecznictwo).

55

Ponadto należy przypomnieć, że o ile zasada pewności prawa stoi na przeszkodzie temu, by przepis miał zastosowanie z mocą wsteczną, a więc do okoliczności, które wystąpiły przed jego wejściem w życie, niezależnie od korzystnych lub niekorzystnych skutków, jakie to zastosowanie mogłoby mieć w odniesieniu do zainteresowanego, o tyle ta sama zasada wymaga, by jakiekolwiek okoliczności faktyczne były zwykle, w braku wyraźnie określonego wskazania przeciwnego, badane w świetle przepisów prawa obowiązujących w czasie zajścia okoliczności faktycznych sprawy. Jednakże jeśli nowa ustawa dotyczy wyłącznie zdarzeń przyszłych, stosuje się ją również bez odstępstw do przyszłych skutków sytuacji zaistniałych w czasie obowiązywania wcześniejszej ustawy (zob. w szczególności wyrok z dnia 3 września 2015 r., A2A, C‑89/14, EU:C:2015:537, pkt 37 i przytoczone tam orzecznictwo).

56

Podobnie, jak wynika z tego samego orzecznictwa, zakres zastosowania zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań nie może zostać rozszerzony do ogólnego zakazu stosowania nowych przepisów do przyszłych skutków okoliczności, które powstały w czasie obowiązywania poprzedniej regulacji (zob. w szczególności wyrok z dnia 3 września 2015 r., A2A, C‑89/14, EU:C:2015:537, pkt 38 i przytoczone tam orzecznictwo).

57

Z powyższych rozważań wynika, że na pytanie czwarte w sprawie C‑261/14 należy odpowiedzieć w ten sposób, iż stosowanie przez państwo członkowskie korekt finansowych na podstawie krajowego aktu normatywnego, który wszedł w życie po zaistnieniu domniemanego naruszenia przepisów w dziedzinie zamówień publicznych, nie jest sprzeczne z zasadami pewności prawa i ochrony uzasadnionych oczekiwań, pod warunkiem że chodzi o stosowanie nowych przepisów do przyszłych skutków okoliczności powstałych pod rządami przepisów poprzednio obowiązujących, czego sprawdzenie należy do sądu odsyłającego w oparciu o całokształt istotnych okoliczności faktycznych sprawy w postępowaniu głównym.

58

Dla stron w postępowaniach głównych niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniach głównych, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (piąta izba) orzeka, co następuje: