—

w imieniu Lapin elinkeino-, liikenne- ja ympäristökeskuksen liikenne ja infrastruktuuri -vastuualue przez A. Siponen, asianajaja,

—

w imieniu Lapin luonnonsuojelupiiri ry przez S. Hänninen oraz T. Pasmę, odpowiednio, prezesa i sekretarza tego stowarzyszenia,

—

w imieniu rządu fińskiego przez M. Pere, działającą w charakterze pełnomocnika,

—

w imieniu rządu austriackiego przez A. Poscha, działającego w charakterze pełnomocnika,

—

w imieniu Komisji Europejskiej przez I. Koskinena oraz A. Marghelisa, działających w charakterze pełnomocników,

1

Rozpatrywany wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylającej niektóre dyrektywy (Dz.U. L 312, s. 3) oraz rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH), utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniającego dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE (Dz.U. L 396, s. 1, oraz sprostowanie: Dz.U. 2007, L 136, s. 3), w brzmieniu zmienionym rozporządzeniem Komisji (WE) nr 552/2009 z dnia 22 czerwca 2009 r. (Dz.U. L 164, s. 7) (zwanego dalej „rozporządzeniem REACH”).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu Lapin elinkeino-, liikenne- ja ympäristökeskuksen liikenne ja infrastruktuuri -vastuualue (centralnego urzędu ds. gospodarki, transportu i środowiska Laponii, wydział transportu i infrastruktury, zwanego dalej „liikenne ja infrastruktuuri -vastuualue”) z Lapin luonnonsuojelupiiri ry (stowarzyszeniem ds. ochrony przyrody Laponii, zwanym dalej „Lapin luonnonsuojelupiiri”) w przedmiocie prac związanych z odbudową szlaku zawierającego ścieżki, których infrastruktura składa się ze starych masztów telefonicznych z drewna zabezpieczonego roztworem określanym mianem CCA (zawierającym miedź, chrom i arsen, zwanym dalej „roztworem CCA”).

3

Zgodnie z art. 3 dyrektywy 2008/98:

„Do celów niniejszej dyrektywy stosuje się następujące definicje:

[…]

[…]

4

Artykuł 6 dyrektywy 2008/98, zatytułowany „Utrata statusu odpadu”, stanowi:

„1.   Niektóre określone rodzaje odpadów przestają być odpadami w rozumieniu art. 3 pkt 1, gdy zostały poddane procesowi odzysku, w tym recyklingu, i spełniają ścisłe kryteria, opracowane zgodnie z następującymi warunkami:

W koniecznych przypadkach kryteria obejmują wartości dopuszczalne zanieczyszczeń i uwzględniają jakiekolwiek potencjalne niekorzystne oddziaływanie substancji lub przedmiotu na środowisko naturalne.

2.   Środki mające na celu zmianę elementów innych niż istotne niniejszej dyrektywy poprzez jej uzupełnienie, odnoszące się do przyjęcia kryteriów określonych w ust. 1 i wyszczególniające rodzaje odpadów, do których kryteria te są stosowane, są przyjmowane zgodnie z procedurą regulacyjną połączoną z kontrolą, o której mowa w art. 39 ust. 2. Należy uwzględnić między innymi szczegółowe kryteria określające zniesienie statusu odpadu, co najmniej w odniesieniu do kruszyw, papieru, szkła, metalu, opon i tekstyliów.

[…]

4.   W przypadkach gdy nie ustalono kryteriów na szczeblu wspólnotowym w ramach procedury, o której mowa w ust. 1 [i 2], państwa członkowskie mogą decydować odrębnie w każdym przypadku, czy dany odpad przestał być odpadem, z uwzględnieniem odnośnego orzecznictwa […]”.

5

Artykuł 7 tej dyrektywy, zatytułowany „Wykaz odpadów”, stanowi w ust. 1:

„Środki mające na celu zmianę elementów innych niż istotne niniejszej dyrektywy, dotyczące aktualizowania wykazu odpadów ustanowionego decyzją 2000/532/WE, są przyjmowane zgodnie z procedurą regulacyjną połączoną z kontrolą, o której mowa w art. 39 ust. 2. Wykaz ten powinien obejmować odpady niebezpieczne i uwzględniać pochodzenie i skład odpadów oraz, w razie potrzeby, wartości dopuszczalne stężeń substancji niebezpiecznych. Wykaz odpadów jest wiążący w zakresie określenia odpadów, które mają być uznane za odpady niebezpieczne. Włączenie danej substancji lub przedmiotu do wykazu nie oznacza, że stanowią one odpad we wszystkich okolicznościach. Substancja lub przedmiot są uznawane za odpad jedynie po spełnieniu warunków definicji zawartej w art. 3 pkt 1”.

6

Artykuł 13 dyrektywy 2008/98 brzmi:

„Państwa członkowskie stosują niezbędne środki w celu zapewnienia, aby gospodarowanie odpadami było prowadzone bez narażania zdrowia ludzkiego oraz bez szkody dla środowiska […]”.

7

Zgodnie z art. 17 dyrektywy 2008/98, zatytułowanym „Kontrola odpadów niebezpiecznych”:

„Państwa członkowskie podejmują środki niezbędne do zapewnienia, aby produkcję, zbieranie i przewóz odpadów niebezpiecznych oraz ich magazynowanie i przetwarzanie przeprowadzano w warunkach gwarantujących ochronę środowiska i zdrowia ludzkiego w celu spełnienia wymogów art. 13, w tym środki służące ustaleniu obiegu od momentu produkcji do miejsca przeznaczenia oraz kontroli odpadów niebezpiecznych zgodnie z wymogami art. 35 i 36”.

8

Artykuł 1 ust. 1 rozporządzenia REACH stanowi:

„Celem niniejszego rozporządzenia jest zapewnienie wysokiego poziomu ochrony zdrowia i środowiska, w tym propagowanie alternatywnych metod oceny zagrożeń stwarzanych przez substancje, a także swobodnego obrotu substancjami na rynku wewnętrznym przy jednoczesnym wsparciu konkurencyjności i innowacyjności”.

9

Zgodnie z art. 2 ust. 2 rozporządzenia REACH:

„Odpady, w rozumieniu dyrektywy [2008/98], nie są substancją, preparatem ani wyrobem w rozumieniu art. 3 niniejszego rozporządzenia”.

10

Artykuł 3 rozporządzenia REACH zawiera w pkt 1–3 następujące definicje:

11

Artykuł 67 ust. 1 i 3 rozporządzenia REACH, zawarty w tytule VIII, „Ograniczenia produkcji, wprowadzania do obrotu i stosowania niektórych niebezpiecznych substancji, preparatów i wyrobów”, w rozdziale 1, zatytułowanym „Zagadnienia ogólne”, stanowi:

„1.   Substancja w postaci własnej, jako składnik preparatu lub w wyrobie, w stosunku do której w załączniku XVII zostało określone ograniczenie, nie może być produkowana, wprowadzana do obrotu lub stosowana, chyba że spełnione są warunki tego ograniczenia […].

[…]

3.   Do dnia 1 czerwca 2013 r. państwo członkowskie może utrzymywać wszelkie obecne i bardziej rygorystyczne w porównaniu z załącznikiem XVII ograniczenia produkcji, wprowadzania do obrotu lub stosowania substancji pod warunkiem, że ograniczenia te zostały notyfikowane zgodnie z traktatem WE. Do dnia 1 czerwca 2009 r. Komisja sporządza i publikuje wykaz tych ograniczeń”.

12

Artykuł 68 rozporządzenia REACH brzmi następująco:

„1.   W przypadku gdy istnieje ryzyko dla zdrowia człowieka lub dla środowiska, którego nie można zaakceptować, wynikające z produkcji, stosowania lub wprowadzania substancji do obrotu i któremu należy przeciwdziałać na terytorium całej Wspólnoty, załącznik XVII zmienia się zgodnie z procedurą, o której mowa w art. 133 ust. 4, poprzez przyjęcie nowych ograniczeń lub zmianę […] istniejących ograniczeń […].

[…]

2.   W przypadku substancji w jej postaci własnej, jako składnika mieszaniny lub w wyrobie, spełniającej kryteria klasyfikacji jako rakotwórcza, mutagenna lub działająca szkodliwie na rozrodczość kategorii 1A lub 1B, którą mogliby zastosować konsumenci i w odniesieniu do której Komisja wystąpiła z wnioskiem o wprowadzenie ograniczeń w stosowaniu przez konsumentów, zmiana przepisów załącznika XVII odbywa się zgodnie z procedurą, o której mowa w art. 133 ust. 4. Nie mają zastosowania przepisy art. 69–73”.

13

W myśl art. 69 tego rozporządzenia, jeżeli Komisja lub państwo członkowskie uważa, że produkcja, wprowadzanie do obrotu lub stosowanie substancji w jej postaci własnej, jako składnika preparatu lub w wyrobie, stanowi dla zdrowia człowieka lub dla środowiska ryzyko, które nie jest w adekwatny sposób kontrolowane, i istnieje potrzeba przeciwdziałania mu na szczeblu wspólnotowym w zakresie wykraczającym poza zakres już podjętych środków, Komisja lub dane państwo członkowskie wszczyna postępowanie zmierzające do opracowania nowych ograniczeń.

14

Artykuł 128 rozporządzenia REACH stanowi:

„1.   Z zastrzeżeniem ust. 2, państwa członkowskie nie zabraniają, nie ograniczają ani nie utrudniają produkcji, importu, wprowadzania do obrotu ani stosowania substancji w jej postaci własnej, jako składnika preparatu lub w wyrobie, objętej zakresem stosowania niniejszego rozporządzenia, która spełnia warunki niniejszego rozporządzenia i, w stosownych przypadkach, wspólnotowych aktów prawnych przyjętych w ramach wykonywania niniejszego rozporządzenia.

2.   Niniejsze rozporządzenie w żaden sposób nie stoi na przeszkodzie utrzymaniu lub ustanawianiu przez państwa członkowskie przepisów krajowych mających na celu ochronę pracowników, zdrowia ludzkiego i środowiska, obowiązujących w przypadkach, w których niniejsze rozporządzenie nie harmonizuje wymogów dotyczących produkcji, wprowadzania do obrotu lub stosowania”.

15

Zgodnie z art. 129 ust. 1 cytowanego rozporządzenia:

„Jeżeli państwo członkowskie ma uzasadnione powody, by uważać, że w związku z daną substancją, w jej postaci własnej, jako składnika preparatu lub w wyrobie, konieczne jest pilne działanie w celu ochrony zdrowia człowieka lub ochrony środowiska, nawet jeżeli spełnia ona wymagania niniejszego rozporządzenia, może ono zastosować odpowiednie środki tymczasowe […]”.

16

Załącznik XVII do rozporządzenia REACH, zatytułowany „Ograniczenia dotyczące produkcji, wprowadzania do obrotu i stosowania niektórych niebezpiecznych substancji, preparatów i wyrobów”, zawiera w kolumnie 1 pkt 19, odnoszący się do „związków arsenu”. Ograniczenia dotyczące tych związków zostały powtórzone w dyrektywie Rady 76/769/EWG z dnia 27 lipca 1976 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich odnoszących się do ograniczeń we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu niektórych substancji i preparatów niebezpiecznych (Dz.U. L 262, s. 201).

17

Co się tyczy związków arsenu, załącznik XVII stanowi w pkt 19, w kolumnie 2, zatytułowanej „Warunki ograniczenia”:

„[…]

18

Artykuł 7 ustawy 86/2000 o ochronie środowiska naturalnego, zatytułowany „Zakaz zanieczyszczania ziemi”, w brzmieniu mającym zastosowanie do sporu rozpatrywanego w postępowaniu głównym brzmi:

„Do ziemi nie wolno wprowadzać ani odprowadzać żadnych odpadów bądź innych substancji oraz organizmów i drobnoustrojów, jeżeli powoduje to pogorszenie jakości ziemi, które może prowadzić do niebezpieczeństwa lub szkody wyrządzonej zdrowiu lub środowisku, znacznego obniżenia wartości rekreacyjnej lub innego podobnego naruszenia interesu publicznego lub prywatnego […]”.

19

Artykuł 28 tej ustawy stanowi:

„Wszelka działalność, która wiąże się z ryzykiem zanieczyszczenia środowiska naturalnego, wymaga pozwolenia (pozwolenie na korzystanie ze środowiska). Rodzaje działalności objęte obowiązkiem uzyskania pozwolenia określa rozporządzenie.

Pozwolenie na korzystanie ze środowiska jest także niezbędne:

[…]

20

Paragraf 1 rozporządzenia 647/2009 w sprawie odstępstwa od określonych przepisów załącznika XVII do rozporządzenia REACH brzmi:

„Zgodnie z załącznikiem do niniejszego rozporządzenia wprowadza się odstępstwa od uregulowanych w załączniku XVII do rozporządzenia REACH ograniczeń produkcji, wprowadzania do obrotu i stosowania określonych niebezpiecznych substancji, mieszanin i produktów w rozumieniu art. 67 rozporządzenia REACH”.

21

W odniesieniu do związków arsenu załącznik do cytowanego rozporządzenia zawiera następujące postanowienie:

„W drodze odstępstwa od pkt 19 załącznika XVII do rozporządzenia REACH używane przed dniem 30 września 2007 r. drewno impregnowane roztworem CCA typu B może być wprowadzane do obrotu, stosowane i wykorzystywane ponownie, o ile spełnione są warunki określone w pkt 19 ust. 4 lit. b), c) i d) załącznika XVII do rozporządzenia REACH”.

22

W 2008 r. liikenne ja infrastruktuuri -vastuualue podjął decyzję o naprawie mającej długość 35 km ścieżki łączącej wieś Raittijärvi (Laponia) z najbliższą przejezdną drogą i przebiegającej częściowo przez obszar Natura 2000. Prace te miały polegać w szczególności na ułożeniu drewnianych ścieżek w celu ułatwienia przejazdu pojazdami typu „quad”, poza okresem zimowym, przez tereny podmokłe. Ścieżki te opierają się na konstrukcji zbudowanej ze starych masztów telefonicznych, które dla potrzeb ich dawnego zastosowania zabezpieczono roztworem CCA.

23

Uznawszy, że owe maszty stanowią niebezpieczne odpady, Lapin luonnonsuojelupiiri, skarżące stowarzyszenie w postępowaniu głównym, zwróciło się do Lapin ympäristökeskus, który przekształcono potem w Lapin elinkeino-, liikenne- ja ympäristökeskuksen ympäristö ja luonnonvarat -vastuualue (urząd ds. ochrony środowiska), o wprowadzenie zakazu użycia tych materiałów. W związku z oddaleniem tego żądania decyzją z dnia 24 lutego 2009 r. stowarzyszenie zwróciło się do Vaasan hallinto-oikeus (sądu administracyjnego w Vaasa), który wyrokiem z dnia 9 października 2009 r. stwierdził nieważność wskazanej decyzji odmownej.

24

Liikenne ja infrastruktuuri -vastuualue odwołał się od tego wyroku do Korkein hallinto-oikeus (najwyższego sądu administracyjnego).

25

Sąd odsyłający ma w szczególności wątpliwości, czy aby móc wykorzystać stare maszty telefoniczne zabezpieczone roztworem CCA, trzeba posiadać pozwolenie na korzystanie ze środowiska w rozumieniu ustawy 86/2000. Sąd ten stoi na stanowisku, że dla rozstrzygnięcia tej kwestii należy odpowiedzieć na pytanie, czy owe maszty, wykorzystane ponownie jako podbudowa ścieżki z desek, są odpadami, a zwłaszcza odpadami niebezpiecznymi, mimo że w rozporządzeniu REACH dopuszcza się stosowanie tak zabezpieczonego drewna, czy też utraciły one taki charakter ze względu na ich ponowne wykorzystanie.

26

W tych okolicznościach Korkein hallinto-oikeus postanowił zawiesić toczące się przed nim postępowanie i przedstawić Trybunałowi następujące pytania prejudycjalne:

27

Jak wynika z uzasadnienia wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, źródłem zawisłego przed sądem odsyłającym sporu jest zasadniczo okoliczność, że chociaż opisane maszty telefoniczne zostały zabezpieczone substancją niebezpieczną w rozumieniu i dla potrzeb zastosowania rozporządzenia REACH, to jednak z rozporządzenia tego wynika, iż owo zabezpieczenie nie stoi na przeszkodzie temu, aby w określonych sytuacjach i pod pewnymi warunkami te drewniane maszty były wykorzystywane w określonych celach, do których zaliczyć można w tym wypadku budowę ścieżek na szlaku, o którym mowa w niniejszej sprawie.

28

W tym kontekście Trybunał powinien najpierw wypowiedzieć się na temat kwestii dotyczących wykładni rozporządzenia REACH, które zawiera unormowania niezależne od unormowań dotyczących odpadów, mając przy tym na względzie okoliczność, że według art. 2 ust. 2 tego rozporządzenia odpady zdefiniowane w dyrektywie 2008/98 nie są substancją, preparatem ani wyrobem w rozumieniu art. 3 wskazanego rozporządzenia.

29

Ponadto ze względu na to, że w odpowiedzi na żądanie Trybunału przedstawione na podstawie art.104 § 5 regulaminu postępowania w brzmieniu obowiązującym w dniu przedstawienia tego żądania sąd odsyłający wyjaśnił, iż powinien on wziąć pod uwagę nie tylko przepisy obowiązujące w czasie, w którym zaistniały okoliczności faktyczne sprawy, ale także przepisy, które obowiązywać będą w chwili wydania przezeń orzeczenia, odpowiedzi na przedstawione pytania należy udzielić, stosując z jednej strony dyrektywę 2008/98, a z drugiej strony odnoszące się do rozpatrywanej w postępowaniu głównym sprawy przepisy rozporządzenia REACH.

30

W pytaniu trzecim, które należy zbadać w pierwszej kolejności, sąd odsyłający zmierza do wyjaśnienia, czy art. 67 i 128 rozporządzenia REACH należy interpretować w ten sposób, że w rozporządzeniu tym zharmonizowane zostały wymogi dotyczące produkcji, wprowadzania do obrotu i stosowania substancji takiej jak substancja zawierająca związki arsenu, która jest ponadto objęta ograniczeniem na podstawie załącznika XVII do tego rozporządzenia.

31

W tym względzie należy przypomnieć, że w myśl art. 1 ust. 1 rozporządzenia REACH celem tego aktu jest zapewnienie wysokiego poziomu ochrony zdrowia i środowiska, w tym propagowanie alternatywnych metod oceny zagrożeń stwarzanych przez substancje, a także swobodnego obrotu substancjami na rynku wewnętrznym przy jednoczesnym wsparciu konkurencyjności i innowacyjności (wyrok z dnia 7 lipca 2009 r. w sprawie C-558/07 S.P.C.M i in., Zb.Orz. s. I-5783, pkt 35).

32

Jak zauważyła rzecznik generalna w pkt 55 opinii, swobodny przepływ na rynku wewnętrznym jest zapewniany w ten sposób, że zgodnie z art. 128 ust. 1 rozporządzenia REACH państwa członkowskie nie zabraniają, nie ograniczają ani nie utrudniają produkcji, importu, wprowadzania do obrotu ani stosowania substancji w jej postaci własnej, jako składnika preparatu lub w wyrobie, objętej zakresem stosowania rozporządzenia, która spełnia warunki rozporządzenia i, w stosownych przypadkach, unijnych aktów prawnych przyjętych w ramach jego wykonywania. Jednakże zgodnie z art. 128 ust. 2 rozporządzenie REACH w żaden sposób nie stoi na przeszkodzie utrzymaniu lub ustanawianiu przez państwa członkowskie przepisów krajowych mających na celu ochronę pracowników, zdrowia ludzkiego i środowiska, obowiązujących w przypadkach, w których niniejsze rozporządzenie nie harmonizuje wymogów dotyczących produkcji, wprowadzania do obrotu lub stosowania.

33

Z przepisów tych wynika zatem, że prawodawca Unii zamierzał dokonać harmonizacji rzeczonych wymogów w pewnych sytuacjach, do których należy sytuacja opisana w art. 67 ust. 1 rozporządzenia REACH.

34

Zgodnie bowiem z tym przepisem substancja w postaci własnej, jako składnik preparatu lub w wyrobie, w stosunku do której w załączniku XVII zostało określone ograniczenie, nie może być produkowana, wprowadzana do obrotu lub stosowana, chyba że spełnione są warunki tego ograniczenia.

35

Wynika stąd, że produkcja, wprowadzanie do obrotu lub stosowanie substancji, do której odnosi się art. 67 ust. 1 rozporządzenia REACH, nie mogą być poddawane warunkom innym niż te, które ustanowiono w rozporządzeniu i które – jak wynika z art. 68 ust. 1 i z art. 69 rozporządzenia – podyktowane są koniecznością „przeciwdziałania […] na szczeblu wspólnotowym”.

36

W odniesieniu do art. 67 ust. 3 rozporządzenia REACH należy stwierdzić, że chociaż przepis ten zezwala państwu członkowskiemu na utrzymanie obecnych ograniczeń, które są bardziej rygorystyczne w porównaniu z załącznikiem XVII, to jednak ograniczenia takie mogą mieć tylko charakter tymczasowy, do dnia 1 czerwca 2013 r., i mogą one obowiązywać pod warunkiem, że zostały notyfikowane Komisji, czego Republika Finlandii nie uczyniła, jak sama zresztą przyznaje. Przejściowy i warunkowy charakter tego przepisu nie może podważyć faktu, że w art. 67 ust. 1 rozporządzenia REACH dokonano harmonizacji.

37

Tak więc jeśli państwo członkowskie zamierza poddać nowym warunkom przygotowywanie, wprowadzanie do obrotu lub stosowanie substancji objętej ograniczeniem przewidzianym w załączniku XVII do rozporządzenia REACH, to może ono tego dokonać jedynie albo na podstawie art. 129 ust. 1 tego rozporządzenia – aby zaradzić pilnej sytuacji w celu ochrony zdrowia człowieka lub ochrony środowiska – albo też na podstawie art. 114 ust. 5 TFUE w oparciu o nowe dowody naukowe dotyczące w szczególności ochrony środowiska. Przyjmowanie przez państwa członkowskie innych warunków należy uznać za niezgodne z celami tego rozporządzenia (zob. analogicznie wyrok z dnia 15 września 2005 r. w sprawach połączonych C-281/03 i C-282/03 Cindu Chemicals i in., Zb.Orz. s. I-8069, pkt 44).

38

W tych okolicznościach na pytanie trzecie należy udzielić odpowiedzi, iż art. 67 i 128 rozporządzenia REACH należy interpretować w ten sposób, że w prawie Unii zharmonizowane zostały wymogi dotyczące produkcji, wprowadzania do obrotu i stosowania substancji takiej jak substancja zawierająca związki arsenu, która jest objęta ograniczeniem na podstawie załącznika XVII do tego rozporządzenia.

39

W pytaniach czwartym i piątym, które należy zbadać łącznie, sąd odsyłający zmierza zasadniczo do wyjaśnienia, czy pkt 19 ust. 4 lit. b) załącznika XVII do rozporządzenia REACH, w którym wymieniono możliwe zastosowania drewna zabezpieczonego roztworem CCA, należy interpretować w ten sposób, że uregulowanie to ma charakter wyczerpujący, wobec czego nie można rozszerzać go o zastosowana inne niż te, które zostały w nim wymienione.

40

Uregulowania zawarte w pkt 19 ust. 4 załącznika XVII do rozporządzenia REACH określają sytuacje, w których można odstąpić od stosowania unormowań zawartych w pkt 19 ust. 3 zakazujących wykorzystywania związków arsenu do ochrony drewna.

41

Zarówno samo brzmienie tych uregulowań, jak i ich cel świadczą o tym, że odstępstwo przewidziane w ust. 4 musi być interpretowane w sposób ścisły.

42

Nie ulega bowiem wątpliwości, że włączając związki arsenu do załącznika XVII do rozporządzenia REACH, prawodawca Unii uznał – jak wynika w szczególności z tytułu tego załącznika oraz z art. 68 i 69 rozporządzenia – że substancje te stwarzają niekontrolowane, czyli niemożliwe do zaakceptowania zagrożenie lub ryzyko dla zdrowia człowieka lub środowiska naturalnego. Z tego względu odstępstwa od przewidzianych sposobów wykorzystywania takich substancji nie mogą być przedmiotem wykładni rozszerzającej.

43

W konsekwencji zawarty w pkt 19 ust. 4 lit. b) załącznika XVII do rozporządzenia REACH wykaz sposobów użycia drewna zabezpieczonego roztworem CCA ma charakter wyczerpujący.

44

Co się tyczy wykorzystania drewna do prac, które stały się źródłem sporu rozpatrywanego w postępowaniu głównym, z dokumentów zawartych w aktach przedstawionych Trybunałowi, a w szczególności z zamieszczonych tam fotografii, nie wynika, że ścieżki, o których mowa w postępowaniu głównym, posiadają, zwłaszcza ze względu na swą strukturę i funkcję, cechy inne niż jakikolwiek inny obiekt mostowy niezbędny do powstania drogi. Wyłącznie do sądu krajowego należy jednak ocena, czy wykorzystanie opisanych masztów telefonicznych jako podbudowy tych ścieżek mieści się w ramach zastosowań wymienionych w wykazie wskazanym w poprzednim punkcie niniejszego wyroku.

45

W tym stanie rzeczy na pytania czwarte i piąte należy udzielić odpowiedzi, że pkt 19 ust. 4 lit. b) załącznika XVII do rozporządzenia REACH, wymieniający sposoby, w jakie – tytułem odstępstwa – może być używane drewno zabezpieczone roztworem CCA, należy interpretować w ten sposób, że zawarte w tym przepisie wyliczenie ma charakter wyczerpujący, wobec czego rzeczonego odstępstwa nie można stosować do sytuacji innych niż te, które zostały w nim przewidziane. Zadaniem sądu odsyłającego jest zbadanie, czy w okolicznościach takich jak te zachodzące w postępowaniu głównym wykorzystanie masztów telefonicznych jako podbudowy ścieżek mieści się w ramach wymienionych w tym przepisie zastosowań.

46

W pytaniach szóstym i siódmym, które należy przeanalizować łącznie, sąd odsyłający zmierza zasadniczo do wyjaśnienia, jaki jest zakres zastosowania uregulowań zawartych w pkt 19 ust. 4 lit. d) tiret drugie załącznika XVII do rozporządzenia REACH, w myśl których drewno zabezpieczone roztworem CCA nie może być stosowane w warunkach, w których powstaje ryzyko wielokrotnego kontaktu ze skórą.

47

Jak stwierdziła rzecznik generalna w pkt 45 i 46 opinii, prawodawca Unii nie zamierzał zakazać stosowania takiego drewna w sytuacji, gdy istnieje samo ryzyko kontaktu ze skórą, ponieważ w praktyce takiego ryzyka nigdy nie można całkowicie wykluczyć. Uzasadnieniem omawianego zakazu jest zatem wielokrotność takiego kontaktu.

48

W świetle celów rozporządzenia REACH, które przypomniano w pkt 31 niniejszego wyroku, ryzykiem, o którym tu mowa, powinno być ryzyko w postaci zagrożenia dla zdrowia człowieka, na jakie narażona jest dana społeczność ze względu na częstotliwość kontaktu ze skórą.

49

W tym względzie należy zaznaczyć, że zgodnie z pkt 19 ust. 4 lit. b) załącznika XVII do rozporządzenia REACH drewno zabezpieczone roztworem CCA może być wprowadzane do obrotu do celów zawodowych i przemysłowych w szczególności pod warunkiem, że kontakt drewna ze skórą jest mało prawdopodobny dla ogółu społeczeństwa podczas całego okresu eksploatacji.

50

Wynika stąd, że zakaz przewidziany w pkt 19 ust. 4 lit. b) tiret drugie załącznika XVII do rozporządzenia REACH powinien mieć zastosowanie we wszystkich sytuacjach, w których według wszelkiego prawdopodobieństwa możliwy jest wielokrotny kontakt skóry z drewnem zabezpieczonym roztworem CCA.

51

Tak więc ocena tego prawdopodobieństwa zależy od konkretnych warunków, jakie istnieją przy dopuszczalnych sposobach stosowania drewna zabezpieczonego roztworem CCA. W szczególności w okolicznościach takich jak te, które zaistniały w postępowaniu głównym, prawdopodobieństwo to może zależeć między innymi od warunków, w jakich sporne maszty telefoniczne były włączane w samą strukturę ścieżek, czy też od tego, w jakie różne sposoby ścieżki te były wykorzystywane. Jeżeli bowiem maszty te stanowią tylko podporę ścieżek, a nie nawierzchnię drogi, z której korzystają w normalnych warunkach jej użytkownicy, to wydaje się co do zasady mało prawdopodobne, aby skóra tych osób mogła wielokrotnie wchodzić w kontakt z drewnem zabezpieczonym roztworem CCA. Dokonanie tej oceny jest jednak zadaniem sądu odsyłającego.

52

W tym stanie rzeczy na pytania szóste i siódme należy odpowiedzieć, że uregulowania zawarte w pkt 19 ust. 4 lit. d) tiret drugie załącznika XVII do rozporządzenia REACH, w myśl których drewno zabezpieczone roztworem CCA nie może być stosowane, gdy tylko powstaje ryzyko wielokrotnego kontaktu ze skórą, należy interpretować w ten sposób, że analizowany zakaz powinien mieć zastosowanie w każdej sytuacji, w której wedle wszelkiego prawdopodobieństwa może dojść do wielokrotnego kontaktu skóry z tak zabezpieczonym drewnem, przy czym owo prawdopodobieństwo należy określić na podstawie konkretnych warunków, w jakich zwykle używane ma być zastosowane drewno. Dokonanie oceny tych warunków jest zadaniem sądu odsyłającego.

53

W pytaniu pierwszym sąd odsyłający zmierza w istocie do wyjaśnienia, czy wymóg ustanowiony w art. 6 ust. 1 akapit pierwszy lit. d) dyrektywy 2008/98, w świetle którego, aby odpady przestały być odpadami w wyniku poddania ich procesowi odzysku czy recyklingu, ich zastosowanie nie może prowadzić do ogólnych niekorzystnych skutków dla środowiska lub zdrowia człowieka, oznacza, że odpady zaliczone do kategorii odpadów niebezpiecznych nigdy nie mogą przestać być odpadami.

54

Formułując to pytanie, sąd odsyłający wyszedł z założenia, że maszty telefoniczne, o których mowa w postępowaniu głównym, po ich wycofaniu z użycia, do jakiego zostały pierwotnie przeznaczone, stały się odpadami w rozumieniu dyrektywy 2008/98 i ich nowe przeznaczenie jako struktury podbudowy ścieżek może być zgodne z wymogami tej dyrektywy, tylko jeśli utraciły one status odpadów w warunkach przewidzianych w art. 6 ust. 1 akapit pierwszy wskazanej dyrektywy, a w szczególności jeśli ich zastosowanie nie prowadzi do ogólnych niekorzystnych skutków dla środowiska lub zdrowia człowieka.

55

Jednakże, jak stwierdziła rzecznik generalna w pkt 67 opinii, w art. 6 ust. 1 akapit pierwszy dyrektywy 2008/98 ustanowiono jedynie warunki, którym odpowiadać powinny szczegółowe kryteria pozwalające na ustalenie, jakie odpady przestają być odpadami w rozumieniu art. 3 pkt 1 tej dyrektywy, w sytuacji gdy poddano je procesowi odzysku lub recyklingu. Warunki te nie mogą zatem same w sobie umożliwiać wykazania w sposób bezpośredni, że pewne odpady nie powinny już być uznawane za odpady. Ponadto nie ma wątpliwości co do tego, że takie szczegółowe kryteria nie zostały w prawie Unii ustanowione w odniesieniu do drewna zabezpieczonego w warunkach takich jak te, które badane są w postępowaniu głównym.

56

Jednakże prawdą jest, że w sytuacji gdy nie ustanowiono żadnych kryteriów na szczeblu Unii, państwa członkowskie mogą, na podstawie art. 6 ust. 4 dyrektywy 2008/98, decydować odrębnie w każdym przypadku, czy dany odpad przestał być odpadem, z uwzględnieniem odnośnego orzecznictwa. Aby udzielić sądowi odsyłającemu użytecznej odpowiedzi, to właśnie w świetle tego orzecznictwa należy zbadać, czy odpad uznany za niebezpieczny może przestać być odpadem, czego nie wyklucza ani art. 6 dyrektywy 2008/98, ani żaden inny jej przepis.

57

W tym względzie należy przypomnieć, że nawet w sytuacji, gdy odpad został poddany procesowi pełnego odzysku, którego konsekwencją jest to, że dana substancja uzyskała te same własności i cechy co substancja pierwotna, substancja ta może być uznawana za odpad, jeśli zgodnie z definicją zawartą w art. 3 pkt 1 dyrektywy 2008/98 jej posiadacz pozbywa się jej, zamierza się jej pozbyć lub został zobowiązany do pozbycia się jej (zob. podobnie wyroki: z dnia 15 czerwca 2000 r. w sprawach połączonych C-418/97 i C-419/97 ARCO Chemie Nederland i in., Rec. s. I-4475, pkt 94; a także z dnia 18 kwietnia 2002 r. w sprawie C-9/00 Palin Granit i Vehmassalon kansanterveystyön kuntayhtymän hallitus, Rec. s. I-3533, pkt 46). Dokonanie niezbędnych ocen w tym zakresie jest zadaniem sądu odsyłającego.

58

Okoliczność, że dana substancja powstała w wyniku przeprowadzenia procesu odzysku w rozumieniu dyrektywy 2008/98, stanowi tylko jeden z elementów, które należy wziąć pod uwagę przy określaniu, czy substancja ta w dalszym ciągu jest odpadem, ale nie pozwala sama w sobie na sformułowanie ostatecznego wniosku w tym względzie (ww. wyrok w sprawach połączonych ARCO Chemie Nederland i in., pkt 97).

59

Tak więc w celu ustalenia, czy proces odzysku umożliwia przekształcenie danego przedmiotu w produkt nadający się do użycia, należy zbadać – przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy – czy przedmiot ten może zostać użyty zgodnie z wymogami dyrektywy 2008/98, określonymi w szczególności w jej art. 1 i 13, bez stwarzania zagrożenia dla zdrowia człowieka i bez wyrządzania szkody środowisku naturalnemu.

60

Na pytanie pierwsze należy zatem odpowiedzieć, że prawo Unii nie wyklucza co do zasady tego, aby odpad uznany za niebezpieczny mógł przestać być odpadem w rozumieniu dyrektywy 2008/98, jeśli proces odzysku powala uczynić go zdatnym do użytku bez stwarzania zagrożenia dla zdrowia człowieka i bez wyrządzania szkody środowisku naturalnemu, a ponadto jeżeli nie stwierdzono, że posiadacz tego przedmiotu pozbywa się go, zamierza się go pozbyć lub został zobowiązany do pozbycia się go w rozumieniu art. 3 pkt 1 tej dyrektywy, przy czym okoliczności te powinien zbadać sąd odsyłający.

61

W pytaniu drugim sąd odsyłający zmierza zasadniczo do wyjaśnienia, czy rozporządzenie REACH, a w szczególności jego załącznik XVII – w zakresie, w jakim dopuszcza on pod pewnymi warunkami stosowanie drewna zabezpieczonego roztworem CCA – ma znaczenie dla ustalenia, czy drewno takie może przestać być odpadem dlatego, że jego posiadacz, w razie spełnienia tych warunków, nie jest zobowiązany do pozbycia się go w rozumieniu art. 3 pkt 1 dyrektywy 2008/98.

62

Jak przypomniano w pkt 31 niniejszego wyroku, celem rozporządzenia REACH jest w szczególności zapewnienie wysokiego poziomu ochrony zdrowia i środowiska. Mając na względzie ten cel, należy przyznać, że prawodawca Unii, dopuszczając pod pewnymi warunkami stosowanie drewna zabezpieczonego roztworem CCA, uznał, że chociaż do owego zabezpieczenia wykorzystano substancję niebezpieczną, której stosowanie podlega ograniczeniom przewidzianym w tym rozporządzeniu, to jednak w sytuacji, gdy zakres takiego zastosowania jest ograniczony, niebezpieczeństwo substancji nie jest w stanie zagrozić wysokiemu poziomowi ochrony zdrowia i środowiska.

63

Tymczasem gospodarka odpadami powinna być prowadzona przy uwzględnieniu porównywalnego celu, zgodnie z art. 13 dyrektywy 2008/98, bez stwarzania zagrożenia dla zdrowia i wyrządzania szkody środowisku. W tych okolicznościach nic nie stoi na przeszkodzie temu, aby przy ocenie tego wymogu uwzględniona została okoliczność, iż dany odpad niebezpieczny przestaje być odpadem ze względu na to, że następuje jego odzysk polegający na zastosowaniu go w sposób zgodny z załącznikiem XVII do rozporządzenia REACH i że jego posiadacz nie jest już wobec tego zobowiązany do pozbycia się go w rozumieniu art. 3 pkt 1 tej dyrektywy.

64

Na pytanie drugie należy zatem udzielić odpowiedzi, że rozporządzenie REACH, a w szczególności jego załącznik XVII – w zakresie, w jakim dopuszcza on pod pewnymi warunkami stosowanie drewna zabezpieczonego roztworem CCA – ma w okolicznościach takich jak rozpatrywane w postępowaniu głównym znaczenie dla ustalenia, czy drewno takie może przestać być odpadem dlatego, że jego posiadacz w razie spełnienia tych warunków nie jest zobowiązany do pozbycia się go w rozumieniu art. 3 pkt 1 dyrektywy 2008/98.

65

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (druga izba) orzeka, co następuje: