21994A1231(52)

ZAŁĄCZNIK 1

Traktat Karty Energetycznej

Preambuła

UMAWIAJĄCE SIĘ STRONY NINIEJSZEGO TRAKTATU,

uwzględniając Paryską Kartę Nowej Europy podpisaną dnia 21 listopada 1990 roku,

uwzględniając Europejską Kartę Energetyczną przyjętą Dokumentem końcowym konferencji w Hadze w sprawie Europejskiej Karty Energetycznej i podpisaną w Hadze dnia 17 grudnia 1991 roku,

zważywszy, że wszyscy sygnatariusze Dokumentu końcowego Konferencji w Hadze podjęli się realizować cele i zasady Europejskiej Karty Energetycznej oraz możliwie najszybciej wdrożyć i rozszerzyć wzajemną współpracę poprzez negocjowanie w dobrej wierze Traktatu Karty Energetycznej i Protokołów, a także pragnąc oprzeć zobowiązania zawarte w tej karcie na pewnej i wiążącej, międzynarodowej podstawie prawnej;

pragnąc również ustanowić ramy strukturalne niezbędne dla realizacji zasad zawartych w Europejskiej Karcie Energetycznej;

pragnąc zrealizować zasadniczą koncepcję inicjatywy Europejskiej Karty Energetycznej, którą jest ułatwianie wzrostu gospodarczego przez podejmowanie kroków zmierzających do liberalizacji inwestycji i handlu w sektorze energii;

potwierdzając, że Umawiające się Strony przywiązują największą wagę do skutecznego wprowadzenia w życie pełnej klauzuli traktowania narodowego oraz klauzuli najwyższego uprzywilejowania i że te zobowiązania będą stosowane przy dokonywaniu inwestycji zgodnie z traktatem uzupełniającym;

mając na uwadze zadanie stopniowej liberalizacji handlu międzynarodowego oraz zasadę unikania dyskryminacji w handlu międzynarodowym, zawarte w Układzie Ogólnym w Sprawie Taryf Celnych i Handlu oraz instrumentach z nim związanych, jak również przewidziane w niniejszym Traktacie;

zdecydowane stopniowo usuwać techniczne, administracyjne i inne przeszkody w handlu materiałami i produktami energetycznymi oraz związanymi z nimi urządzeniami, technologiami i usługami;

mając na względzie ewentualne członkostwo w Układzie ogólnym w sprawie taryf celnych i handlu tych Umawiających się Stron, które nie są aktualnie stronami tego Układu, oraz w trosce o zapewnienie tymczasowych porozumień handlowych, które wspierać będą te Umawiające się Strony, nie hamując ich przygotowań do takiego członkostwa;

mając na uwadze prawa i zobowiązania tych Umawiających się Stron, które są również stronami Układu ogólnego w sprawie taryf celnych i handlu oraz instrumentów z nim związanych;

mając na uwadze przepisy o konkurencji dotyczące fuzji, monopoli, praktyk antykonkurencyjnych i nadużywania pozycji dominującej,

mając również na uwadze Układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej, Wytyczne dla dostawców materiałów nuklearnych i inne międzynarodowe zobowiązania lub umowy o nierozprzestrzenianiu środków jądrowych,

uznając konieczność jak najefektywniejszego działania w zakresie poszukiwań, produkcji, przetwarzania, magazynowania, transportu, dystrybucji i użytkowania energii;

powołując się na Ramową konwencję Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, Konwencję w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości, wraz z jej protokołami, a także inne porozumienia międzynarodowe dotyczące środowiska obejmujące aspekty związane z energią; oraz

uznając rosnącą, pilną potrzebę podjęcia kroków na rzecz ochrony środowiska, obejmującą likwidację urządzeń energetycznych oraz usuwanie odpadów, a także potrzebę międzynarodowego uzgadniania służących temu celów i kryteriów,

UZGODNIŁY, CO NASTĘPUJE:

CZĘŚĆ I

DEFINICJE I CEL

Artykuł 1

Definicje

W rozumieniu niniejszego Traktatu:

1. "Karta" oznacza Europejską Kartę Energetyczną, przyjętą Dokumentem końcowym konferencji w Hadze w sprawie Europejskiej Karty Energetycznej, podpisanym w Hadze dnia 17 grudnia 1991; przy czym podpisanie Dokumentu końcowego jest uważane za podpisanie Karty.

2. "Umawiająca się Strona" oznacza państwo lub Regionalną Organizację Integracji Gospodarczej, które zgodziły się być związane niniejszym Traktatem i w stosunku, do których Traktat pozostaje w mocy.

3. "Regionalna Organizacja Integracji Gospodarczej" oznacza organizację utworzoną przez państwa, której przekazały one kompetencje w zakresie określonych spraw, z których pewne są regulowane niniejszym Traktatem, łącznie z upoważnieniem do podejmowania decyzji będących dla nich wiążącymi w odniesieniu do tych spraw.

4. "Materiały i produkty energetyczne", w oparciu o uzgodniony system Rady Współpracy Celnej oraz scaloną nomenklaturę Wspólnot Europejskich, oznaczają pozycje zawarte w załączniku EM.

5. "Działalność gospodarcza w sektorze energii" oznacza działalność gospodarczą związaną z poszukiwaniem, wydobyciem, rafinacją, produkcją, magazynowaniem, transportem lądowym, przesyłaniem, dystrybucją, handlem, marketingiem lub sprzedażą materiałów i produktów energetycznych, z wyjątkiem tych, które ujęte są w załączniku NI oraz z wyjątkiem dystrybucji ciepła do wielu odbiorców.

6. "Inwestycja" oznacza każdy rodzaj aktywów stanowiących własność lub kontrolowanych bezpośrednio bądź pośrednio przez inwestora i obejmuje:

a) majątek materialny i niematerialny, ruchomości i nieruchomości, wszelkie prawa rzeczowe, takie jak dzierżawy, hipoteki, zastawy lub zabezpieczenia;

b) spółkę albo przedsiębiorstwo, lub udziały, akcje bądź inne formy wkładu w kapitał zakładowy spółki lub przedsiębiorstwa, obligacje oraz inne zadłużenie spółki bądź przedsiębiorstwa;

c) roszczenia pieniężne oraz roszczenia o wykonanie świadczenia zgodnie z kontraktem, posiadające wartość ekonomiczną i związane z inwestycją;

d) własność intelektualną;

e) przychody;

f) wszelkie uprawnienia przyznane z mocy prawa albo umowy lub z mocy jakichkolwiek licencji czy pozwoleń udzielonych zgodnie z prawem dla podejmowania działalności gospodarczej w sektorze energii.

Zmiana formy, w jakiej zainwestowane są aktywa, nie ma wpływu na ich charakter jako inwestycji, a termin "inwestycja" obejmuje wszystkie inwestycje, czy to istniejące czy dokonane po późniejszej z dat wejścia w życie niniejszego Traktatu dla Umawiającej się Strony inwestora dokonującego inwestycji oraz dla Umawiającej się Strony, na której obszarze dokonywana jest inwestycja (dalej zwanej "datą wejścia w życie") pod warunkiem że niniejszy Traktat będzie stosowany tylko w kwestiach dotyczących takich inwestycji po dacie wejścia w życie.

Określenie "inwestycja" odnosi się do wszelkich inwestycji związanych z działalnością gospodarczą w sektorze energii oraz do inwestycji i klas inwestycji wskazanych przez Umawiającą się Stronę na swoim obszarze jako "projekty efektywności Karty" i tak zgłaszanych do Sekretariatu.

7. "Inwestor" oznacza:

a) w odniesieniu do Umawiającej się Strony:

i) osobę fizyczną mającą obywatelstwo lub narodowość Umawiającej się Strony lub, która ma stałe miejsce zamieszkania w tej Umawiającej się Stronie zgodnie z obowiązującym ustawodawstwem tej Strony;

ii) spółkę lub inną organizację, założoną zgodnie z prawem stosowanym w tej Umawiającej się Stronie;

b) w odniesieniu do "państwa trzeciego" osobę fizyczną, spółkę lub inną organizację, które spełniają, z uwzględnieniem istniejących różnic, warunki wyszczególnione w literze a) dla Umawiającej się Strony.

8. "Dokonywać inwestycji" lub "dokonywanie inwestycji" oznacza tworzenie nowych inwestycji, nabywanie w całości lub w części istniejących inwestycji lub przejście do innych dziedzin działalności inwestycyjnej.

9. "Przychody" oznaczają uzyskane z inwestycji bądź z nią związane sumy, bez względu na formę, w jakiej są wypłacane, włączając w to zyski, dywidendy, odsetki, zyski z kapitału, opłaty licencyjne, opłaty za zarządzanie i pomoc techniczną lub inne wynagrodzenia i wypłaty w naturze.

10. "Obszar" oznacza w odniesieniu do państwa będącego Umawiającą się Stroną:

a) jego suwerenne terytorium, w rozumieniu że terytorium obejmuje ziemię, wody wewnętrzne i morze terytorialne; oraz

b) zgodnie z międzynarodowym prawem morza: morze, dno morskie i jego podłoże, do których dana Umawiająca się Strona ma suwerenne prawa i w odniesieniu do których sprawuje jurysdykcję.

W przypadku Regionalnej Organizacji Integracji Gospodarczej, która jest Umawiającą się Stroną, obszar oznacza obszary państw członkowskich takiej organizacji, zgodnie z postanowieniami zawartymi w umowie powołującej tę organizację.

11. a) "GATT" oznacza "GATT 1947" lub "GATT 1994", albo obydwa dokumenty, jeśli obydwa mają zastosowanie.

b) "GATT 1947" oznacza Układ ogólny w sprawie taryf celnych i handlu z dnia 30 października 1947 roku, załączony do Dokumentu końcowego przyjętego na zakończenie drugiej sesji Komitetu przygotowawczego Konferencji Organizacji Narodów Zjednoczonych w sprawie handlu i zatrudnienia, następnie poprawiony, znowelizowany lub zmodyfikowany.

c) "GATT 1994" oznacza Układ ogólny w sprawie taryf celnych i handlu określony w załączniku 1A Porozumienia ustanawiającego Światową Organizację Handlu, następnie poprawiony, znowelizowany lub zmodyfikowany.

Strona Porozumienia ustanawiającego Światową Organizację Handlu jest uważana za stronę GATT 1994.

d) "Instrumenty z nim związane" oznaczają odpowiednio:

i) umowy, układy lub inne prawne dokumenty obejmujące decyzje, deklaracje i wyjaśnienia, zawarte pod auspicjami GATT 1947, następnie poprawione, znowelizowane lub zmodyfikowane; lub

ii) Porozumienie ustanawiające Światową Organizację Handlu, łącznie z załącznikiem 1 do niego (z wyjątkiem GATT 1994) oraz załącznikami 2, 3 i 4 do niego, a także związane z nim decyzje, deklaracje i wyjaśnienia, następnie poprawione, znowelizowane lub zmodyfikowane.

12. "Własność intelektualna" obejmuje prawa autorskie i pokrewne, znaki firmowe, oznaczenia geograficzne, wzory przemysłowe, patenty, projekty układów scalonych oraz ochronę informacji niejawnych.

13. a) "Protokół Karty Energetycznej" lub "Protokół" oznacza układ, którego negocjowanie jest usankcjonowane i którego tekst został uchwalony przez Konferencję Karty, a którego stronami stały się dwie lub więcej Umawiających się Stron w celu dopełnienia, uzupełnienia, rozszerzenia lub wzmocnienia postanowień niniejszego Traktatu w zakresie dowolnej, specyficznej branży lub kategorii działalności objętej niniejszym Traktatem, włączając w to sfery współpracy zgodnie z częścią III Karty.

b) "Deklaracja Karty Energetycznej" lub "Deklaracja" oznacza niewiążący prawnie dokument, negocjowanie, którego jest usankcjonowane i tekst, którego został zatwierdzony przez Konferencję Karty, a którego stronami stały się dwie lub więcej Umawiających się Stron w celu dopełnienia albo uzupełnienia postanowień niniejszego Traktatu.

14. "Swobodnie wymienialna waluta" oznacza walutę będącą powszechnym przedmiotem handlu na międzynarodowych rynkach wymiany walut i szeroko stosowaną w transakcjach międzynarodowych.

Artykuł 2

Cel traktatu

Niniejszy Traktat ustanawia ramy prawne dla rozwijania długofalowej współpracy w dziedzinie energii, opartej na wzajemnych korzyściach i uzupełnianiu się, zgodnie z celami i zasadami Karty.

CZĘŚĆ II

HANDEL

Artykuł 3

Rynki międzynarodowe

Umawiające się Strony będą pracować nad upowszechnianiem dostępu do międzynarodowych rynków na zasadach handlowych oraz ogólnie nad rozwojem otwartego i konkurencyjnego rynku materiałów i produktów energetycznych.

Artykuł 4

Nie uchylanie GATT i instrumentów z nim związanych

Żadne postanowienie niniejszego Traktatu nie uchyla, w stosunkach między poszczególnymi Umawiającymi się Stronami będącymi też stronami GATT, postanowień GATT i instrumentów z nim związanych, jakie mają zastosowanie między tymi Umawiającymi się Stronami.

Artykuł 5

Środki inwestycyjne związane z handlem ("trims")

1. Umawiająca się Strona nie będzie stosować żadnych środków dotyczących inwestycji, związanych z handlem, które są niezgodne z postanowieniami artykułu III lub XI GATT; nie spowoduje to uszczerbku dla praw i zobowiązań tej Umawiającej się Strony, wynikających z GATT i instrumentów z nim związanych oraz z artykułu 29.

2. Takie środki obejmują wszelkie przepisy inwestycyjne, które obowiązują lub mogą być egzekwowane w ramach prawa wewnętrznego lub decyzji administracyjnych bądź, którym należy się podporządkować dla uzyskania korzyści i które wymagają:

a) nabywania lub używania przez przedsiębiorstwo produktów pochodzenia krajowego albo z jakiegokolwiek źródła krajowego, określonych czy to jako poszczególne produkty, czy co do ilości lub wartości produktów, czy w proporcji do ilości bądź wartości lokalnej produkcji przedsiębiorstwa lub;

b) ograniczenia zakupów lub zużycia produktów importowanych przez przedsiębiorstwo do poziomu uzależnionego od ilości lub wartości lokalnych produktów, które ono eksportuje;

lub które ograniczają:

c) importowanie przez przedsiębiorstwo produktów używanych lub związanych z jego lokalną produkcją, ogólnie lub do poziomu odpowiadającego ilości lub wartości lokalnej produkcji, którą ono eksportuje;

d) importowanie przez przedsiębiorstwo produktów używanych lub związanych z jego lokalną produkcją poprzez ograniczanie dostępu do wymiany walut do poziomu odpowiadającego wpływom walutowym przypisywanym temu przedsiębiorstwu; lub

e) eksport albo sprzedaż na eksport przez przedsiębiorstwo produktów, wymienionych szczegółowo czy to w kategoriach poszczególnych produktów, czy w kategoriach ilości lub wartości produktów, czy też jako procent ilości lub wartości lokalnej produkcji tego przedsiębiorstwa.

3. Żadne z postanowień ustępu 1 nie będzie interpretowane tak, aby przeszkodzić Umawiającej się Stronie w stosowaniu środków dotyczących inwestycji związanych z handlem określonych w punkcie 2 litera a) i c) jako warunku kwalifikującego przy promowaniu eksportu, pomocy zagranicznej, przy zamówieniach rządowych lub preferencyjnej taryfie celnej albo programach kontyngentowych.

4. Niezależnie od postanowień ustępu 1 Umawiające się Strony mogą czasowo utrzymać środki dotyczące inwestycji, związane z handlem, które obowiązywały dłużej niż 180 dni przed podpisaniem niniejszego Traktatu, przestrzegając podanego w załączniku TRM obowiązku notyfikacji i stopniowego odstępowania od tych środków.

Artykuł 6

Konkurencja

1. Każda z Umawiających się Stron będzie pracować nad złagodzeniem zakłóceń rynku i barier dla konkurencji w działalności gospodarczej w sektorze energii.

2. Każda z Umawiających się Stron zapewni, żeby w granicach jej jurysdykcji były i zostały wprowadzone w życie takie prawa, jakie są niezbędne i właściwe dla przeciwdziałania jednostronnym i zgodnym praktykom antykonkurencyjnym w działalności gospodarczej w sektorze energii.

3. Umawiające się Strony mające doświadczenie w stosowaniu zasad konkurencji rozważą, na życzenie innych Umawiających się Stron, wszelkie możliwości dostarczenia im, w zakresie posiadanych środków, pomocy technicznej w celu rozwoju i wdrożenia zasad konkurencji.

4. Umawiające się Strony mogą współpracować, poprzez doradztwo i wymianę informacji, przy wprowadzaniu w życie swoich zasad konkurencji.

5. Jeśli Umawiająca się Strona dojdzie do wniosku, że jakakolwiek określona praktyka antykonkurencyjna prowadzona na obszarze innej Umawiającej się Strony działa wbrew interesom istotnym dla celów wymienionych w niniejszym artykule, wówczas ta Umawiająca się Strona może zawiadomić tę drugą Umawiającą się Stronę oraz żądać, aby organy do spraw konkurencji tej drugiej Umawiającej się Strony podjęły stosowne postępowanie prawne. Strona notyfikująca zawrze w takiej notyfikacji wystarczające informacje, aby pozwolić notyfikowanej Umawiającej się Stronie na rozpoznanie tych praktyk antykonkurencyjnych, które są przedmiotem notyfikacji, i załączy propozycję w sprawie takiego dalszego przekazywania informacji oraz współpracy, jakie notyfikująca Umawiająca się Strona jest w stanie zapewnić. Notyfikowana Umawiająca się Strona lub, zależnie od okoliczności, właściwe dla spraw konkurencji władze mogą skonsultować się z władzami do spraw konkurencji notyfikującej Umawiającej się Strony i po wnikliwym rozpatrzeniu wniosku notyfikującej Umawiającej się Strony zdecydują, czy wszcząć postępowanie w odniesieniu do domniemanych praktyk antykonkurencyjnych wskazanych w notyfikacji. Notyfikowana Umawiająca się Strona poinformuje notyfikującą Umawiającą się Stronę o swojej decyzji lub o decyzji odpowiednich władz do spraw konkurencji oraz według własnego uznania może poinformować notyfikującą Umawiająca się Stronę o podstawach tej decyzji. Jeżeli postępowanie sostanie wszczęte, notyfikowana Umawiająca się Strona powiadomi notyfikującą Umawiającą się Stronę o jego wyniku i w takim zakresie, w jakim to będzie możliwe o istotnych postępach w sprawie.

6. Żadne z postanowień niniejszego artykułu nie wymaga od Umawiającej się Strony dostarczania informacji wbrew jej ustawodawstwu dotyczącemu ujawniania informacji, wiadomości poufnych lub tajemnicy handlowej.

7. Postępowanie przewidziane w ustępie 5 i w artykule 27 ustęp 1 jest wyłącznym w ramach niniejszego Traktatu sposobem rozwiązywania wszelkich sporów, które mogą powstać przy wykonywaniu lub interpretacji niniejszego artykułu.

Artykuł 7

Tranzyt

1. Każda z Umawiających się Stron podejmie niezbędne kroki w celu ułatwienia tranzytu materiałów i produktów energetycznych, zgodnie z zasadami wolnego tranzytu i bez względu na pochodzenie, przeznaczenie lub prawo własności tych materiałów i produktów energetycznych oraz bez dyskryminacji cenowej w oparciu o takie różnice, a także bez powodowania nieuzasadnionej zwłoki, ograniczeń lub opłat.

2. Umawiające się Strony zachęcą odpowiednie jednostki organizacyjne do współpracy w zakresie:

a) modernizowania środków transportu energii niezbędnych dla tranzytu materiałów i produktów energetycznych;

b) rozwoju i eksploatacji środków transportu energii obsługujących obszary więcej niż jednej Umawiającej się Strony;

c) przedsięwzięć służących łagodzeniu skutków przerw w dostawach materiałów i produktów energetycznych;

d) ułatwianiu łączenia środków transportu energii.

3. Każda z Umawiających się Stron zobowiązuje się, aby jej przepisy dotyczące transportu materiałów i produktów energetycznych oraz korzystania ze środków transportu energii traktowały materiały i produkty energetyczne w tranzycie w sposób nie mniej korzystny niż jej przepisy traktują materiały i produkty pochodzące z jej własnego obszaru lub przeznaczone dla jej obszaru chyba że obowiązująca umowa międzynarodowa przewiduje inaczej.

4. W przypadku gdy tranzyt materiałów i produktów energetycznych nie może być dokonany na zasadach handlowych przy pomocy środków transportu energii, Umawiające się Strony nie będą stawiały przeszkód dla tworzenia nowych mocy, chyba że inaczej stanowią właściwe przepisy prawne zgodne z ustępem 1.

5. Umawiająca się Strona, przez której obszar może odbywać się tranzyt materiałów i produktów energetycznych, nie będzie zobowiązana do

a) zezwalania na budowę bądź modyfikację środków transportu energii; lub

b) pozwolenia na nowy bądź dodatkowy tranzyt poprzez istniejące środki transportu energii,

jeśli wykaże innym zainteresowanym Umawiającym się Stronom, że stanowiłoby to zagrożenie bezpieczeństwa lub wydajności jej systemów energetycznych, włączając w to bezpieczeństwo dostaw energii.

Z zastrzeżeniem ustępów 6 i 7, Umawiające się Strony zapewnią ustanowiony przepływ materiałów i produktów energetycznych do obszarów innych Umawiających się Stron z obszarów innych Umawiających się Stron lub między obszarami innych Umawiających się Stron.

6. Umawiająca się Strona, przez której obszar odbywa się tranzyt materiałów i produktów energetycznych, nie będzie, w przypadku sporu na temat jakiejkolwiek sprawy wynikającej z tego tranzytu, przerywała bądź ograniczała, ani też zezwalała jakiejkolwiek jednostce organizacyjnej podlegającej jej kontroli na przerywanie bądź ograniczanie, ani nie będzie wymagała od jakiejkolwiek jednostki organizacyjnej podlegającej jej jurysdykcji, aby przerywała lub ograniczała istniejący przepływ materiałów i produktów energetycznych przed zakończeniem procedur rozstrzygania sporu określonych w ustępie 7 chyba że jest to wyraźnie przewidziane w kontrakcie lub innym porozumieniu dotyczącym takiego tranzytu albo dozwolone na podstawie decyzji rozjemcy.

7. Następujące postanowienia mają zastosowanie do sporów określonych w ustępie 6, ale wyłącznie po wyczerpaniu wszelkich, odpowiednich środków wynikających z kontraktu lub innych środków rozstrzygania sporu wcześniej uzgodnionych między Umawiającymi się Stronami będącymi stronami sporu lub między jakąkolwiek jednostką organizacyjną, o której mowa w ustępie 6, a jednostką organizacyjną innej Umawiającej się Strony, będącej stroną sporu:

a) Umawiająca się Strona będąca stroną sporu może wystąpić z nim do Sekretarza Generalnego poprzez notyfikację streszczającą przedmiot sporu. Sekretarz Generalny powiadamia wszystkie Umawiające się Strony o takim wystąpieniu.

b) W ciągu 30 dni od otrzymania takiej notyfikacji Sekretarz Generalny, w porozumieniu ze stronami sporu i zainteresowanymi Umawiającymi się Stronami, wyznaczy rozjemcę. Taki rozjemca powinien mieć doświadczenie w sprawach będących przedmiotem sporu oraz nie powinien przynależeć ani być obywatelem czy stałym mieszkańcem strony sporu lub jednej z zainteresowanych Umawiających się Stron.

c) Rozjemca powinien dążyć do uzyskania zgody stron sporu na rozstrzygnięcie sporu lub na procedurę mającą na celu osiągnięcie takiego rozstrzygnięcia. Jeżeli w ciągu 90 dni od jego powołania nie uda mu się uzyskać takiej zgody, to zaleca on sposób rozstrzygnięcia sporu lub procedurę osiągnięcia takiego rozstrzygnięcia oraz podejmie decyzje o tymczasowych taryfach i innych warunkach obowiązujących przy tranzycie od określonego przez niego dnia aż do rozstrzygnięcia sporu.

d) Umawiające się Strony zobowiązują się do przestrzegania i zapewnienia, że jednostki organizacyjne będące pod ich kontrolą lub jurysdykcją będą przestrzegały wszelkich tymczasowych decyzji na mocy litery c) w sprawie taryf i warunków przez okres 12 miesięcy od decyzji rozjemcy lub do czasu rozwiązania sporu, zależnie od tego, które z tych wydarzeń nastąpi wcześniej.

e) Jednak mimo litery b) Sekretarz Generalny może nie wyznaczyć rozjemcy, jeśli według jego osądu spór dotyczy tranzytu, który jest już przedmiotem procedur rozstrzygania sporów opisanych w literach a)–d), a tamto postępowanie nie zakończyło się rozstrzygnięciem tego sporu.

f) Konferencja Karty uchwali standardowe postanowienia dotyczące prowadzenia postępowania rozjemczego i wynagrodzenia rozjemców.

8. Artykuł niniejszy nie uchyla praw ani zobowiązań Umawiającej się Strony w ramach prawa międzynarodowego łącznie z międzynarodowym prawem zwyczajowym, ani istniejących porozumień dwustronnych i wielostronnych, w tym przepisów w sprawie podmorskich kabli i rurociągów.

9. Artykuł niniejszy nie powinien być interpretowany jako zobowiązujący którąkolwiek z Umawiających się Stron, która nie posiada pewnej kategorii środków transportu energii stosowanych przy tranzycie, aby zgodnie z niniejszym artykułem podejmowała jakiekolwiek kroki w odniesieniu do tego typu środków transportu energii. Taka Umawiająca się Strona będzie jednakże zobowiązana do zastosowania się do ustępu 4.

10. W rozumieniu niniejszego artykułu:

a) "Tranzyt" oznacza:

i) przewóz przez obszar Umawiającej się Strony lub do obiektów bądź z obiektów portowych na jej obszarze, w celu załadunku lub rozładunku, produktów i materiałów energetycznych pochodzących z obszaru innego państwa, a przeznaczonych dla obszaru państwa trzeciego, o ile albo to drugie państwo, albo państwo trzecie jest Umawiającą się Stroną; lub

ii) przewóz poprzez obszar Umawiającej się Strony materiałów i produktów energetycznych pochodzących z obszaru innej Umawiającej się Strony przeznaczonych dla obszaru tej drugiej Umawiającej się Strony chyba że obydwie zainteresowane Umawiające się Strony postanowią inaczej i odnotują swoją decyzję jako wspólny zapis w załączniku N. Obydwie te Umawiające się Strony mogą usunąć swój zapis z załącznika N, doręczając wspólną, pisemną notyfikację o swoich zamiarach do sekretariatu, który przekaże tę notyfikację do wszystkich innych Umawiających się Stron. Usunięcie to nabierze mocy w cztery tygodnie po takiej wcześniejszej notyfikacji.

b) "Środki transportu energii" obejmują wysokociśnieniowe gazociągi przesyłowe, elektroenergetyczne sieci i linie przesyłowe wysokiego napięcia, przesyłowe rurociągi dla ropy naftowej, węglowe rurociągi pulpowe, rurociągi dla produktów naftowych oraz inne stałe urządzenia do transportu materiałów i produktów energetycznych.

Artykuł 8

Transfer technologii

1. Umawiające się Strony zgadzają się ułatwiać dostęp do technologii oraz transfer technologii energetycznych na zasadach komercyjnych i niedyskryminacyjnych, w celu wspierania efektywnego handlu materiałami i produktami energetycznymi oraz inwestycji, a także dla urzeczywistnienia celów Karty, z uwzględnieniem praw i przepisów tych Stron oraz ochrony praw własności intelektualnej.

2. Zgodnie z tym, Umawiające się Strony będą, w zakresie niezbędnym do wprowadzenia w życie ustępu 1, eliminować istniejące przeszkody i nie tworzyć nowych przeszkód dla transferu technologii w dziedzinie materiałów i produktów energetycznych oraz związanych z nimi urządzeń i usług, z zastrzeżeniem umów o nierozprzestrzenianiu środków jądrowych i innych międzynarodowych zobowiązań.

Artykuł 9

Dostęp do kapitału

1. Umawiające się Strony potwierdzają znaczenie otwartych rynków kapitałowych dla wzmagania dopływu kapitału do finansowania handlu materiałami i produktami energetycznymi oraz dla dokonywania i wspierania inwestycji z zakresu działalności gospodarczej w sektorze energii na obszarach innych Umawiających się Stron, szczególnie tych o gospodarce w okresie przejściowym. Zgodnie z tym każda z Umawiających się Stron będzie starać się poprawiać warunki dostępu do swojego rynku kapitałowego dla przedsiębiorstw i obywateli z innych Umawiających się Stron, w celu finansowania handlu materiałami i produktami energetycznymi oraz dla celów inwestycji w zakresie działalności gospodarczej w sektorze energii na obszarach innych Umawiających się Stron, na zasadach nie mniej korzystnych niż są przyznawane w podobnych okolicznościach jej własnym przedsiębiorstwom i obywatelom lub przedsiębiorstwom i obywatelom dowolnej innej Umawiającej się Strony albo dowolnego państwa trzeciego, zależnie od tego, które z tych zasad są bardziej korzystne.

2. Umawiająca się Strona może przyjąć i prowadzić programy zapewniające dostęp do publicznych pożyczek i dotacji, gwarancji i ubezpieczeń dla ułatwienia handlu lub inwestycji za granicą. Takie udogodnienia udostępni ona, zgodnie z celami, wymaganiami i kryteriami takich programów (włączając w to cele, ograniczenia lub kryteria odnoszące się do miejsca prowadzenia przedsiębiorstwa przez ubiegającego się o dowolne z takich udogodnień albo do miejsca dostawy towarów czy usług dostarczanych z pomocą takich ułatwień) dla inwestycji w zakresie działalności gospodarczej w sektorze energii innych Umawiających się Stron lub w celu finansowania handlu materiałami i produktami energetycznymi z innymi Umawiającymi się Stronami.

3. Przy realizacji programów w zakresie działalności gospodarczej w sektorze energii, mających na celu poprawę stabilności gospodarczej i klimatu inwestycyjnego Umawiających się Stron, te Umawiające się Strony będą odpowiednio dążyły do inicjowania działań i wykorzystywania fachowej wiedzy odpowiednich międzynarodowych instytucji finansowych.

4. Żadne z postanowień niniejszego artykułu nie stoi na przeszkodzie, aby:

a) instytucje finansowe stosowały swoje własne praktyki w zakresie pożyczek i gwarancji, oparte na zasadach rynkowych i podyktowane względami ostrożności; lub

b) Umawiająca się Strona podejmowała kroki:

i) podyktowane względami ostrożności, włącznie z ochroną inwestorów, odbiorców, depozytorów, posiadaczy polis lub osób, którym należne są płatności powiernicze od dostawcy usług finansowych; lub

ii) dla zapewnienia integralności i stabilności systemu finansowego oraz rynków kapitałowych.

CZĘŚĆ III

PROMOCJA I OCHRONA INWESTYCJI

Artykuł 10

Promocja, ochrona i traktowanie inwestycji

1. Każda z Umawiających się Stron będzie, zgodnie z postanowieniami niniejszego Traktatu, popierać i tworzyć stabilne, sprawiedliwe, sprzyjające i przejrzyste warunki dla inwestorów z innych Umawiających się Stron dla dokonywania inwestycji na swoim obszarze. Takie warunki obejmują zobowiązanie zawsze uczciwego i sprawiedliwego traktowania inwestycji inwestorów z innych Umawiających się Stron. Inwestycje te będą również korzystały ze stałej ochrony i zabezpieczeń, a żadna Umawiająca się Strona nie będzie w jakikolwiek sposób pogarszała, przez nieuzasadnione lub dyskryminujące kroki, możliwości zarządzania, utrzymania, użytkowania, posiadania lub dysponowania nimi. Inwestycjom takim w żadnym razie nie można przyznać gorszego traktowania niż wymagane przez prawo międzynarodowe, łącznie z postanowieniami traktatowymi. Każda Umawiająca się Strona będzie przestrzegać zobowiązań, jakie przyjęła na siebie w odniesieniu do inwestora lub inwestycji inwestora z dowolnej innej Umawiającej się Strony.

2. Każda z Umawiających się Stron dołoży starań dla zapewnienia inwestorom z innych Umawiających Stron, w odniesieniu do dokonywania inwestycji na swoim obszarze, traktowania określonego w ustępie 3.

3. W rozumieniu niniejszego artykułu "traktowanie" oznacza traktowanie zapewnione przez Umawiającą się Stronę, które jest nie mniej korzystne niż przyznawane jej własnym inwestorom lub inwestorom dowolnej innej Umawiającej się Strony lub któregokolwiek państwa trzeciego, zależnie od tego, które z tych traktowań jest najbardziej korzystne.

4. Traktat uzupełniający będzie zobowiązywać każdą z jego stron, z zastrzeżeniem warunków, które ustanowi, do przyznawania inwestorom z innych stron w odniesieniu do dokonywania inwestycji na jej obszarze traktowania opisanego w ustępie 3. Traktat ten będzie otwarty do podpisania przez państwa i Regionalne Organizacje Integracji Gospodarczej, które podpisały lub przystąpiły do niniejszego Traktatu. Rokowania dotyczące traktatu uzupełniającego zaczną się nie później niż dnia 1 stycznia 1995 roku, z perspektywą zakończenia do dnia 1 stycznia 1998 roku.

5. Każda Umawiająca się Strona będzie w odniesieniu do dokonywania inwestycji na swoim obszarze dążyć do:

a) ograniczenia do minimum wyjątków od traktowania opisanego w ustępie 3;

b) stopniowego usuwania istniejących ograniczeń, dotyczących inwestorów z innych Umawiających się Stron.

6. a) Umawiająca się Strona może w odniesieniu do dokonywania inwestycji na swoim obszarze, w dowolnym czasie, dobrowolnie zadeklarować Konferencji Karty, za pośrednictwem sekretariatu, swoją intencję niewprowadzania nowych wyjątków od traktowania opisanego w ustępie 3.

b) Ponadto Umawiająca się Strona może w dowolnym czasie podjąć dobrowolne zobowiązanie przyznawania inwestorom z innych Umawiających się Stron, w odniesieniu do dokonywania inwestycji w pewnych lub we wszystkich działaniach gospodarczych w sektorze energii na jej obszarze, traktowania opisanego w ustępie 3. Takie zobowiązania będą zgłaszane do sekretariatu i wymienione w załączniku VC oraz będą obowiązywały zgodnie z niniejszym Traktatem.

7. Każda Umawiająca się Strona przyzna na swoim obszarze inwestycjom inwestorów z innych Umawiających się Stron oraz ich odpowiednim działaniom, obejmującym zarządzanie, utrzymanie, użytkowanie, posiadanie lub dysponowanie, traktowanie nie mniej korzystne niż to, które przyznaje inwestycjom swoich własnych inwestorów albo inwestorów dowolnej innej Umawiającej się Strony lub jakiegokolwiek państwa trzeciego i ich odpowiednim działaniom obejmującym zarządzanie, utrzymanie, użytkowanie, posiadanie lub dysponowanie, zależnie od tego, które z tych traktowań jest najbardziej korzystne.

8. Modyfikacje w zastosowaniu ustępu 7 w odniesieniu do programów w ramach, których Umawiająca się Strona udziela dotacji lub innej pomocy finansowej albo przystępuje do kontraktów na badania i rozwój technologii energetycznych, będą zarezerwowane dla traktatu uzupełniającego określonego w ustępie 4. Każda z Umawiających się Stron będzie informowała Konferencję Karty poprzez sekretariat o modyfikacjach, jakie stosuje do programów określonych w niniejszym ustępie.

9. Każde państwo lub Regionalna Organizacja Integracji Gospodarczej, które podpisuje lub przystępuje do niniejszego Traktatu, przedłoży sekretariatowi w dniu podpisania Traktatu albo złożenia dokumentu o przystąpieniu raport streszczający wszystkie prawa, przepisy i inne środki odnoszące się do:

a) wyjątków od ustępu 2; lub

b) programów, do których odnosi się ustęp 8.

Umawiająca się Strona będzie aktualizowała swój raport poprzez niezwłoczne przedkładanie poprawek do sekretariatu. Konferencja Karty będzie okresowo dokonywać przeglądu tych raportów.

Odnośnie do litery a), raport ten może określać części sektora energii, w których Umawiająca się Strona przyznaje inwestorom innych Umawiających się Stron traktowanie opisane w ustępie 3.

W odniesieniu do litery b) przegląd dokonywany przez Konferencję Karty może uwzględnić konsekwencje takich programów dla konkurencji i inwestycji.

10. Pomimo dowolnych innych postanowień niniejszego artykułu traktowanie określone w ustępach 3 i 7 nie będzie miało zastosowania do ochrony własności intelektualnej; zamiast niego stosowane będzie traktowanie określone we właściwych postanowieniach stosowanych międzynarodowych umów o ochronie praw własności intelektualnej, których stronami są odpowiednie Umawiające się Strony.

11. W rozumieniu artykułu 26 zastosowanie przez Umawiającą się Stronę środka dotyczącego inwestycji i związanego z handlem, jak to określono w artykule 5 ustęp 1 i 2 do inwestycji inwestora innej Umawiającej się Strony, istniejącej już w czasie takiego zastosowania, będzie uważane, z uwzględnieniem artykułów 5 ustęp 3 i 4 i zgodnie z niniejszą częścią, za naruszenie zobowiązania tej pierwszej Umawiającej się Strony.

12. Każda Umawiająca się Strona zapewni, żeby jej prawo krajowe dysponowało skutecznymi środkami dochodzenia roszczeń i egzekwowania praw dotyczących inwestycji, umów inwestycyjnych i upoważnień inwestycyjnych.

Artykuł 11

Personel kierowniczy

1. Umawiająca się Strona będzie z zastrzeżeniem swoich praw i przepisów odnoszących się do wjazdu, pobytu i pracy osób fizycznych, analizować w dobrej wierze wnioski inwestorów innej Umawiającej się Strony oraz personelu kierowniczego zatrudnionego przez takich inwestorów albo w inwestycjach takich inwestorów, dotyczące wjazdu i czasowego pobytu na swoim obszarze w celu podjęcia czynności związanych z dokonywaniem odpowiednich inwestycji lub ich rozwojem, zarządzaniem, utrzymaniem, użytkowaniem, posiadaniem albo rozporządzaniem nimi, włączając w to dostarczanie doradztwa bądź kluczowych usług technicznych.

2. Umawiająca się Strona zezwoli inwestorom innej Umawiającej się Strony mającym inwestycje na jej obszarze oraz inwestycjom takich inwestorów na zatrudnienie innych Umawiających się Stron dowolnej osoby, wybranej przez tych inwestorów lub inwestycje, bez względu na przynależność państwową bądź obywatelstwo pod warunkiem że przyznane zostało takiej kluczowej osobie zezwolenie na wjazd, pobyt i pracę na obszarze tej pierwszej Umawiającej się Strony oraz że zatrudnienie, o którym mowa, odpowiada postanowieniom, warunkom i ograniczeniom czasowym z zezwolenia udzielonego tej kluczowej osobie.

Artykuł 12

Odszkodowania za straty

1. Z wyjątkiem przypadków, do których będzie miał zastosowanie artykuł 13, inwestor którejkolwiek Umawiającej się Strony, który poniesie straty w związku z jakąkolwiek inwestycją na obszarze innej Umawiającej się Strony, w wyniku wojny lub innego konfliktu zbrojnego, stanu wyjątkowego, rozruchów społecznych bądź innego podobnego wydarzenia na tym obszarze, zostanie potraktowany przez tę drugą Umawiającą się Stronę, w sprawie zwrotu, odszkodowania, rekompensaty lub innego uregulowania strat, w najbardziej korzystny sposób spośród tych sposobów, jakie ta druga Umawiająca się Strona stosuje wobec wszystkich innych inwestorów, czy to własnych, czy inwestorów którejkolwiek innej Umawiającej się Strony, czy też inwestorów jakiegokolwiek państwa trzeciego.

2. Bez uszczerbku dla ustępu 1 inwestorowi Umawiającej się Strony, który w jakiejkolwiek sytuacji, o której mowa w tym ustępie, poniesie stratę na obszarze innej Umawiającej się Strony, wynikającą z:

a) rekwizycji jego inwestycji bądź jej części przez siły zbrojne tej drugiej Strony albo przez jej władze; lub

b) zniszczenia jego inwestycji bądź jej części przez siły zbrojne tej drugiej Strony albo przez jej władze, jeśli tego nie wymagała konieczność wynikająca z danej sytuacji;

będzie przyznany zwrot lub rekompensata, które w obu przypadkach będą bezzwłoczne, adekwatne i skuteczne.

Artykuł 13

Wywłaszczenie

1. Inwestycje inwestorów Umawiającej się Strony na obszarze którejkolwiek innej Umawiającej się Strony nie będą nacjonalizowane, wywłaszczane lub poddawane działaniu bądź działaniom mającym skutek równoważny z nacjonalizacją lub wywłaszczeniem (dalej zwanych "wywłaszczeniem") chyba że takie wywłaszczenie jest:

a) w celu, który leży w interesie publicznym;

b) niedyskryminacyjne;

c) przeprowadzone zgodnie z właściwym postępowaniem prawnym; oraz

d) połączone z wypłatą bezzwłocznego, adekwatnego i skutecznego odszkodowania.

Odszkodowanie takie będzie równe godziwej wartości rynkowej wywłaszczonej inwestycji z okresu bezpośrednio przed wywłaszczeniem lub przed czasem (zwanym dalej "dniem oszacowania"), gdy zagrożenie wywłaszczeniem stało się wiadome w taki sposób, że wpłynęło to na wartość inwestycji.

Taka godziwa wartość rynkowa będzie, na prośbę inwestora, wyrażona w swobodnie wymienialnej walucie, w oparciu o rynkowy kurs wymiany, aktualny dla tej waluty w dniu oszacowania. Odszkodowanie będzie także obejmowało odsetki obliczone według komercyjnej stopy procentowej, ustalonej zgodnie z zasadami rynkowymi za okres od dnia wywłaszczenia do dnia płatności.

2. Inwestor dotknięty wywłaszczeniem będzie miał prawo do natychmiastowej rewizji swojej sprawy, do wyceny inwestycji i do wypłaty odszkodowania przeprowadzonych przez sądowe lub inne właściwe, niezależne władze tej Umawiającej się Strony, stosownie do prawa Umawiającej się Strony dokonującej wywłaszczenia i zgodnie z zasadami określonymi w ustępie 1.

3. W celu uniknięcia wątpliwości wywłaszczenie będzie dotyczyło sytuacji, gdy Umawiająca się Strona wywłaszcza majątek spółki lub przedsiębiorstwa na swoim obszarze, w których inwestor innej Umawiającej się Strony ma swoją inwestycję, obejmującą też własność udziałów.

Artykuł 14

Przekazywanie płatności związanych z inwestycjami

1. Każda z Umawiających się Stron, w odniesieniu do inwestycji na swoim obszarze dokonywanych przez inwestorów którejkolwiek innej Umawiającej się Strony, zagwarantuje swobodę transferów do swojego obszaru i poza swój obszar, włączając w to transfer:

a) kapitału zakładowego plus każdego dodatkowego kapitału dla utrzymania i rozwoju inwestycji;

b) przychodów;

c) płatności w związku z kontraktem, włączając w to amortyzację kapitału i narosłe odsetki zgodnie z umową pożyczki;

d) nie zużytych zarobków i innych wynagrodzeń personelu zatrudnionego z zagranicy w związku z tą inwestycją;

e) dochodów ze sprzedaży lub likwidacji całości lub jakiejkolwiek części inwestycji;

f) płatności wynikających z rozstrzygnięcia sporu;

g) wypłat odszkodowania na podstawie artykułów 12 i 13.

2. Transfery płatności na podstawie ustępu 1 będą dokonywane bez zwłoki i w wolno wymienialnej walucie (z wyjątkiem przychodów w naturze).

3. Transfery będą dokonywane według rynkowego kursu wymiany na dzień transferu dla miejscowych transakcji w walucie, w której ma być dokonany transfer. W przypadku braku rynku wymiany walut należy przyjąć najbardziej aktualny kurs stosowany przy sprowadzaniu kapitału z zewnątrz albo najbardziej aktualny kurs wymiany przy zamianie walut na Specjalne Prawa Ciągnienia (Special Drawing Rights), zależnie od tego, co jest bardziej korzystne dla inwestora.

4. Niezależnie od postanowień ustępów 1–3, Umawiająca się Strona może chronić prawa wierzycieli lub zapewnić zgodność z ustawami o emitowaniu, handlu i obrocie papierami wartościowymi, a także zapewnić wykonanie orzeczeń zasądzających w postępowaniu cywilnym, administracyjnym i karnym poprzez stosowanie sprawiedliwe, niedyskryminacyjne i w dobrej wierze jej przepisów ustawowych i wykonawczych.

5. Umawiające się Strony, które wchodziły w skład byłego ZSRR, mogą, niezależnie od ustępu 2, ustalać w porozumieniach zawieranych między nimi, żeby transfery płatności dokonywane były w walutach tych Umawiających się Stron pod warunkiem że takie porozumienia nie traktują inwestycji na ich obszarach, inwestorów innych Umawiających się Stron, w sposób mniej korzystny aniżeli inwestycje inwestorów z tych Umawiających się Stron, które przystąpiły do takich porozumień, albo inwestorów dowolnego państwa trzeciego.

6. Niezależnie od ustępu 1 litera b) Umawiająca się Strona może ograniczyć transfer przychodu w naturze w przypadku gdy tej Umawiającej się Stronie wolno w ramach artykułu 29 ustęp 2 litera a) lub GATT i instrumentów z nim związanych ograniczać lub zabraniać eksportu lub sprzedaży na eksport produktu stanowiącego przychód w naturze; pod warunkiem że taka Umawiająca się Strona zezwoli na to, by przychód w naturze był przekazany jako usankcjonowany lub wyszczególniony w umowie inwestycyjnej, upoważnieniu inwestycyjnym lub innym porozumieniu na piśmie między tą Umawiającą się Stroną a inwestorem innej Umawiającej się Strony lub jego inwestycją.

Artykuł 15

Subrogacja

1. Jeżeli Umawiająca się Strona lub wyznaczona przezeń agencja (zwana dalej "Stroną wypłacającą odszkodowanie") dokonuje płatności w ramach ubezpieczenia lub gwarancji udzielonej w odniesieniu do dowolnej inwestycji jakiegokolwiek inwestora (zwanego dalej "Stroną wynagradzaną") na obszarze innej Umawiającej się Strony (zwanej dalej "Stroną przyjmująca"), Strona przyjmująca będzie uznawać:

a) przeniesienie na Stronę wypłacającą odszkodowanie wszystkich praw i roszczeń odnoszących się do takiej inwestycji; oraz

b) prawo Strony wypłacającej odszkodowanie do wykonywania wszelkich takich praw oraz egzekwowania takich roszczeń z tytułu subrogacji.

2. Stronie wypłacającej odszkodowanie przysługuje we wszelkich okolicznościach:

a) takie samo traktowanie odnośnie do praw i roszczeń nabytych przez nią z tytułu przeniesienia, o jakim mowa w ustępie 1; oraz

b) takie same płatności należne zgodnie z tymi prawami i roszczeniami,

do jakich otrzymania upoważniona była z tytułu niniejszego Traktatu i w odniesieniu do danej inwestycji Strona wynagradzana.

3. W żadnym postępowaniu określonym w artykule 26 Umawiająca się Strona nie będzie wnosić na swoją obronę roszczenia wzajemnego, żądać prawa do kompensaty czy też z dowolnych innych powodów, by odszkodowanie lub inna rekompensata za całość lub część domniemanych szkód była lub miała być uzyskana na podstawie umowy ubezpieczeniowej czy gwarancyjnej.

Artykuł 16

Stosunek do innych umów

Jeśli dwie lub więcej Umawiających się Stron przystąpiło do wcześniejszej umowy międzynarodowej lub też zawarło późniejszą umowę międzynarodową, których warunki w obydwu przypadkach dotyczą przedmiotu części III lub V niniejszego Traktatu:

1. żadne postanowienie części III lub V niniejszego Traktatu nie będzie interpretowane jako odstępstwo od któregokolwiek postanowienia takich warunków tej innej umowy lub od jakiegokolwiek prawa do rozstrzygania sporu w odniesieniu do niej na podstawie tej umowy; oraz

2. żadne z takich warunków tej innej umowy nie będzie interpretowane jako odstępstwo od któregokolwiek postanowienia części III lub V niniejszego Traktatu lub jakiegokolwiek prawa do rozstrzygania sporu w odniesieniu do niej na podstawie niniejszego Traktatu;

tam, gdzie którekolwiek z takich postanowień jest bardziej korzystne dla inwestora lub inwestycji.

Artykuł 17

Niestosowanie części III w pewnych okolicznościach

Każda z Umawiających się Stron zastrzega sobie prawo do odmówienia korzyści wynikających z niniejszej części Traktatu:

1. jednostce prawnej, jeśli taka jednostka jest własnością lub znajduje się pod kontrolą obywateli lub osób przynależących do państwa trzeciego oraz jeśli jednostka ta nie prowadzi istotnej działalności gospodarczej na obszarze Umawiającej się Strony, w której została ona utworzona; lub

2. inwestycji, jeśli odmawiająca Umawiająca się Strona stwierdzi, że taka inwestycja jest inwestycją inwestora z państwa trzeciego:

a) z którym odmawiająca Umawiająca się Strona nie utrzymuje stosunków dyplomatycznych; lub

b) w odniesieniu do którego ta Strona przyjmuje albo podtrzymuje środki:

i) które zabraniają transakcji z inwestorami tego państwa; lub

ii) które zostałyby naruszone lub ominięte, jeśli korzyści wynikające z niniejszej części byłyby przyznane inwestorom tego państwa lub ich inwestycjom.

CZĘŚĆ IV

POSTANOWIENIA RÓŻNE

Artykuł 18

Suwerenne rozporządzanie zasobami energetycznymi

1. Umawiające się Strony uznają suwerenność państwa i jego suwerenne prawa do zasobów energetycznych. Potwierdzają one, że prawa te muszą być wykonywane zgodnie i z uwzględnieniem przepisów prawa międzynarodowego.

2. Bez umniejszania swych zadań popierania dostępu do zasobów energetycznych oraz ich poszukiwań i zagospodarowania na zasadach handlowych Traktat ten w żaden sposób nie będzie naruszał przepisów Umawiających się Stron, regulujących system własności zasobów energetycznych.

3. Każde państwo posiada w szczególności prawa do decydowania o rejonach geograficznych na swoim obszarze, które mogą być udostępniane do poszukiwań i zagospodarowania zasobów energetycznych, o optymalizacji ich pozyskiwania, a także tempie, w jakim mogą one być wyczerpywane bądź w inny sposób eksploatowane; do ustalania i pobierania wszelkich podatków, opłat górniczych czy innych należności finansowych płatnych z tytułu takich badań bądź eksploatacji oraz do regulowania na swoim obszarze aspektów ochrony środowiska i aspektów bezpieczeństwa takich poszukiwań, zagospodarowania i rekultywacji, a także do uczestniczenia w takich poszukiwaniach i eksploatacji poprzez, między innymi, bezpośredni udział rządu lub przedsiębiorstw państwowych.

4. Umawiające się Strony zobowiązują się ułatwiać dostęp do zasobów energetycznych, między innymi poprzez udzielaniew niedyskryminujący sposób, na podstawie opublikowanych kryteriów: upoważnień, licencji, koncesji i kontraktów na poszukiwania i rozpoznanie albo na eksploatację bądź wydobycie zasobów energetycznych.

Artykuł 19

Aspekty dotyczące środowiska naturalnego

1. W dążeniu do zrównoważonego rozwoju, oraz biorąc pod uwagę zobowiązania wynikające z umów międzynarodowych dotyczących ochrony środowiska, których jest ona stroną, każda z Umawiających się Stron dołoży starań, aby zminimalizować w sposób ekonomicznie efektywny niekorzystne oddziaływanie na środowisko występujące zarówno wewnątrz, jak i poza jej obszarem jako rezultat wszelkich działań w ramach cyklu energetycznego na jej obszarze, z odpowiednim uwzględnieniem bezpieczeństwa. Czyniąc to, każda Umawiająca się Strona będzie działać w sposób efektywny z punktu widzenia kosztów. W swej polityce i działaniach każda Umawiająca się Strona powinna starać się podejmować środki zapobiegawcze dla ochrony lub zminimalizowania degradacji środowiska naturalnego. Strony są zgodne, co do tego, że zanieczyszczający środowisko na obszarach Umawiających się Stron powinien w zasadzie ponosić koszty zanieczyszczeń, włączając w to zanieczyszczenia transgraniczne, z właściwą troską o interes publiczny i bez zakłócania inwestycji w ramach cyklu energetycznego czy handlu międzynarodowego. Zgodnie z powyższym Umawiające się Strony powinny:

a) brać pod uwagę problemy ochrony środowiska w trakcie formułowania i wdrażania swojej polityki energetycznej;

b) promować rynkowo zorientowane sposoby ustalania cen i pełniejsze odzwierciedlenie kosztów i korzyści dla środowiska w ramach cyklu energetycznego;

c) mając na względzie artykuł 34 ustęp 4, zachęcać do współpracy w osiąganiu celów Europejskiej Karty Energetycznej w zakresie ochrony środowiska oraz w dziedzinie międzynarodowych norm ochrony środowiska w odniesieniu do cyklu energetycznego, z uwzględnieniem różnic między Umawiającymi się Stronami co do szkodliwych oddziaływań i kosztów ich zmniejszania;

d) szczególnie uwzględniać poprawę efektywności energetycznej, rozwój i wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, a także promować używanie czystych paliw oraz stosowanie technologii i środków technologicznych zmniejszających zanieczyszczenia;

e) promować zbieranie i wymianę informacji między Umawiającymi się Stronami na temat nieszkodliwej dla środowiska i ekonomicznie skutecznej polityki energetycznej, a także stosowanie efektywnych pod względem kosztów praktyk i technologii;

f) promować podnoszenie poziomu świadomości społecznej na temat oddziaływania systemów energetycznych na środowisko naturalne, na temat zakresu zapobiegania lub zmniejszania szkodliwych wpływów tych systemów na środowisko, a także na temat kosztów związanych z rozmaitymi środkami zapobiegania takiemu oddziaływaniu lub jego zmniejszania;

g) promować i współpracować w zakresie badań, rozwoju i stosowania energetycznie efektywnych i sprzyjających środowisku technologii, praktyk i procesów, które będą minimalizować szkodliwe oddziaływania na środowisko wszystkich aspektów cyklu energetycznego w ekonomicznie efektywny sposób;

h) zachęcać do tworzenia sprzyjających warunków dla transferu i rozpowszechniania takich technologii, w sposób zgodny z właściwą i skuteczną ochroną praw własności intelektualnej;

i) na wczesnym etapie i przed podjęciem decyzji popierać wykonywanie przejrzystych szacunków wstępnych, a potem śledzić oddziaływanie na środowisko ważnych z punktu widzenia środowiska dużych projektów inwestycji energetycznych;

j) promować międzynarodową świadomość i wymianę informacji na temat odpowiednich programów i norm ochrony środowiska Umawiających się Stron oraz na temat wdrażania tych programów i norm;

k) brać udział, na zaproszenie i w ramach posiadanych możliwości, w rozwoju i wdrażaniu odpowiednich programów dotyczących środowiska w Umawiających się Stronach.

2. Na życzenie jednej lub większej ilości Umawiających się Stron spory dotyczące stosowania i interpretacji postanowień niniejszego artykułu będą w zakresie, w jakim brak jest ustaleń, co do rozpatrywania takiego sporu na innym stosownym forum międzynarodowym, rozpatrywane przez Konferencję Karty, w celu znalezienia rozwiązania.

3. W rozumieniu niniejszego artykułu:

a) "cykl energetyczny" oznacza cały łańcuch energetyczny obejmujący działania związane z poszukiwaniami, rozpoznaniem, produkcją, przetwarzaniem, magazynowaniem, transportem, dystrybucją i użytkowaniem różnych form energii, a także przeróbką i pozbywaniem się odpadów oraz wycofaniem się z takiej działalności, jej zaniechaniem lub likwidacją przy minimalizacji szkodliwego oddziaływania na środowisko;

b) "oddziaływanie na środowisko" oznacza jakikolwiek skutek dla środowiska naturalnego wywołany przez dane działanie w środowisku, włączając w to ludzkie zdrowie i bezpieczeństwo, florę, faunę, glebę, powietrze, wodę, klimat, krajobraz oraz zabytki lub inne obiekty fizyczne, bądź wzajemne oddziaływanie tych czynników na siebie; obejmuje ono także skutki dla dziedzictwa kulturowego lub dla warunków społeczno-gospodarczych wynikające ze zmian w tych czynnikach;

c) "poprawa efektywności energetycznej" oznacza działanie dla zachowania tej samej wielkości produkcji (towarów lub usług) bez obniżania jakości lub wydajności tej produkcji, przy równoczesnym zmniejszaniu ilości energii potrzebnej do wytworzenia tejże produkcji;

d) "efektywne kosztowo" oznacza osiągane określonego celu najniższym kosztem lub osiąganie największej korzyści przy danym koszcie.

Artykuł 20

Przejrzystość

1. Przepisy ustawowe i wykonawcze, orzeczenia sądowe oraz decyzje administracyjne o zasięgu ogólnym, które mają wpływ na handel materiałami i produktami energetycznymi, należą do środków podlegających zgodnie z artykułem 29 ustęp 2 litera a) postanowieniom o przejrzystości GATT oraz odpowiednich instrumentów z nim związanych.

2. Przepisy ustawowe i wykonawcze, orzeczenia sądowe i decyzje administracyjne o zasięgu ogólnym wprowadzone w życie przez którąkolwiek Umawiającą się Stronę oraz umowy obowiązujące między Umawiającymi się Stronami, a mające wpływ na inne sprawy objęte niniejszym Traktatem, powinny także być bezzwłocznie opublikowane dla umożliwienia Umawiającym się Stronom i inwestorom zapoznania się z nimi. Postanowienia niniejszego ustępu nie będą wymagały od którejkolwiek Umawiającej się Strony, by udostępniała poufne informacje, które utrudniłyby egzekwowanie norm prawnych lub w inny sposób były sprzeczne z interesem publicznym bądź też naruszyłyby uzasadnione interesy handlowe któregokolwiek inwestora.

3. Każda Umawiająca się Strona wyznaczy jeden lub więcej punktów informacyjnych, do których mogłyby być kierowane prośby o informacje na temat wyżej wymienionych przepisów ustawowych i wykonawczych, orzeczeń sądowych i decyzji administracyjnych, oraz bezzwłocznie powiadomi o wyznaczeniu tych punktów sekretariat, który udostępni tę informację na życzenie.

Artykuł 21

Opodatkowanie

1. Jeśli niniejszy artykuł nie stanowi inaczej, żadne postanowienie niniejszego Traktatu nie tworzy praw ani nie nakłada obowiązków w odniesieniu do instrumentów podatkowych Umawiających się Stron. W przypadku jakiejkolwiek niezgodności między niniejszym artykułem a którymkolwiek innym postanowieniem niniejszego Traktatu, niniejszy artykuł będzie miał pierwszeństwo w zakresie tej niezgodności.

2. Artykuł 7 ustęp 3 będzie stosowany do instrumentów podatkowych innych niż podatki dochodowe lub od kapitału, z tym zastrzeżeniem, że to postanowienie nie będzie miało zastosowania do:

a) korzyści przyznanej przez Umawiającą się Stronę zgodnie z postanowieniami podatkowymi jakiejkolwiek konwencji, umowy lub układu, opisanymi w ustępie 7 litera a) ii); lub str. 13

b) jakiegokolwiek instrumentu podatkowego, którego celem jest zapewnienie skutecznego poboru podatków, z wyjątkiem gdy ten instrument Umawiającej się Strony arbitralnie dyskryminuje materiały i produkty energetyczne pochodzące lub przeznaczone dla obszaru innej Umawiającej się Strony lub arbitralnie ogranicza korzyści przyznane zgodnie z artykułem 7 ustęp 3.

3. Artykuł 10 ustęp 2 i 7 będzie miał zastosowanie do instrumentów podatkowych Umawiających się Stron innych niż podatki dochodowe lub od kapitału z tym zastrzeżeniem, że takie postanowienia nie będą stosowane do:

a) nakładania obowiązków wynikających z klauzuli największego uprzywilejowania w odniesieniu do korzyści przyznanych przez Umawiającą się Stronę zgodnie z postanowieniami podatkowymi jakiejkolwiek konwencji, umowy lub układu, opisanymi w ustępie (7) litera a) ii) lub wynikającymi z członkostwa w jakiejkolwiek Regionalnej Organizacji Integracji Gospodarczej; lub

b) żadnego instrumentu podatkowego, dotyczącego skutecznego poboru podatków, chyba że instrument ten arbitralnie dyskryminuje inwestorów z innej Umawiającej się Strony lub arbitralnie ogranicza korzyści przyznane zgodnie z postanowieniami niniejszego Traktatu dotyczącymi inwestycji.

4. Artykuł 29 ustępy 2–6 stosuje się do instrumentów podatkowych innych niż podatki dochodowe lub od kapitału.

5. a) Artykuł 13 stosuje się do podatków.

b) W przypadku powstania problemu z zakresu artykułu 13, co do tego, czy podatek stanowi wywłaszczenie lub czy podatek rzekomo stanowiący wywłaszczenie jest dyskryminujący, zastosowanie mają następujące postanowienia:

i) inwestor lub Umawiająca się Strona zarzucająca wywłaszczenie zwróci się do odpowiednich kompetentnych władz podatkowych ze sprawą, czy podatek ten jest wywłaszczeniem lub czy podatek ten jest dyskryminujący. Jeśli takie zgłoszenie sprawy nie zostanie dokonane przez inwestora lub Umawiającą się Stronę, organy powołane do rozstrzygania sporów zgodnie z artykułem 26 ustęp 2 litera c) lub artykułem 27 ustęp 2 skierują sprawę do odpowiednich, kompetentnych władz podatkowych;

ii) kompetentne władze podatkowe dołożą starań, aby w okresie sześciu miesięcy od skierowania sprawy rozwiązać przedstawione kwestie. W przypadku spraw dotyczących niedyskryminowania, kompetentne władze podatkowe będą stosowały postanowienia o niedyskryminowaniu odpowiedniej konwencji podatkowej lub, jeśli brak postanowień o niedyskryminacji w odpowiedniej konwencji podatkowej mogącej mieć zastosowanie do tego podatku lub, gdy nie ma takiej konwencji podatkowej obowiązującej między zainteresowanymi Umawiającymi się Stronami, stosowane będą zasady niedyskryminacji zgodnie z Wzorcową konwencją o podatkach dochodowych i od kapitału Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD Model Tax Convention on Income and Capital);

iii) organy powołane do rozwiązywania sporów na podstawie artykułu 26 ustęp 2 litera c) lub artykułu 27 ustęp 2 mogą wziąć pod uwagę wnioski kompetentnych władz podatkowych w kwestii, czy podatek ten stanowi wywłaszczenie. Organy te wezmą też pod uwagę wnioski, do których doszły kompetentne władze podatkowe w ciągu sześciomiesięcznego okresu przewidzianego w literze b) ii), w kwestii, czy podatek ten jest dyskryminujący. Takie organy mogą również wziąć pod uwagę wnioski, do których doszły kompetentne władze podatkowe po upływie okresu sześciomiesięcznego;

iv) w żadnych okolicznościach zaangażowanie kompetentnych władz podatkowych przez czas dłuższy od sześciomiesięcznego okresu, o którym mowa w literze b) ii), nie może prowadzić do opóźnienia postępowań przewidzianych w artykułach 26 i 27.

6. Dla uniknięcia wątpliwości artykuł 14 nie ogranicza prawa Umawiającej się Strony do nakładania lub pobierania podatku poprzez potrącenie lub innymi środkami.

7. W rozumieniu niniejszego artykułu:

a) Termin "instrument podatkowy" obejmuje:

i) wszelkie przepisy odnoszące się do podatków w prawie krajowym Umawiającej się Strony lub jej jednostki podziału politycznego albo władz lokalnych; oraz

ii) wszelkie przepisy odnoszące się do podatków dowolnej konwencji o unikaniu podwójnego opodatkowania lub jakiejkolwiek umowy międzynarodowej lub układu, którymi ta Umawiająca się Strona jest związana.

b) Za podatki dochodowe i od kapitału uważa się wszystkie podatki od całkowitego dochodu, od całkowitego kapitału albo od składników dochodu lub kapitału, włączając w to podatki od zysków z przeniesienia prawa własności, podatki od nieruchomości, od spadków i darowizn lub zasadniczo podobne podatki, podatki od całkowitej sumy płac lub poborów wypłacanych przez przedsiębiorstwa, jak również podatki od przyrostu kapitału.

c) "Kompetentne władze podatkowe" oznaczają kompetentne władze zgodnie z obowiązującą umową o unikaniu podwójnego opodatkowania między Umawiającymi się Stronami lub, jeśli nie ma takiej obowiązującej umowy, ministra lub ministerstwo odpowiedzialne za podatki lub jego upoważnionych przedstawicieli.

d) Dla uniknięcia wątpliwości określenia: "postanowienia podatkowe" i "podatki" nie obejmują opłat celnych.

Artykuł 22

Przedsiębiorstwa państwowe i uprzywilejowane

1. Każda Umawiająca się Strona zapewnia, by każde utrzymywane bądź powołane przez nią przedsiębiorstwo państwowe prowadziło swoją działalność w odniesieniu do sprzedaży lub dostaw towarów i usług na jej obszarze w sposób zgodny ze zobowiązaniami tej Umawiającej się Strony wynikającymi z części III niniejszego Traktatu.

2. Żadna z Umawiających się Stron nie może zachęcać takiego przedsiębiorstwa państwowego ani od niego wymagać, by prowadziło swą działalność na jej obszarze w sposób niezgodny ze zobowiązaniami tej Umawiającej się Strony wynikającymi z innych postanowień niniejszego Traktatu.

3. Każda Umawiająca się Strona zapewnia, że jeśli powołuje lub utrzymuje jednostkę organizacyjną i przyznaje tej jednostce uprawnienia regulacyjne, administracyjne lub inne uprawnienia rządowych, jednostka ta będzie korzystać z tych uprawnień w sposób zgodny ze zobowiązaniami tej Umawiającej się Strony wynikającymi z niniejszego Traktatu.

4. Żadna z Umawiających się Stron nie może zachęcać ani wymagać od jakiejkolwiek jednostki, której przyznała wyłączne lub specjalne przywileje, by jednostka taka prowadziła swą działalność na jej obszarze w sposób niezgodny ze zobowiązaniami tej Umawiającej się Strony wynikającymi z niniejszego Traktatu.

5. Dla celów niniejszego artykułu, "jednostka" oznacza dowolne przedsiębiorstwo, agencję lub inną organizację bądź osobę.

Artykuł 23

Przestrzeganie przez władze lokalne

1. Każda z Umawiających się Stron jest w pełni odpowiedzialna, zgodnie z niniejszym Traktatem, za przestrzeganie wszystkich postanowień niniejszego Traktatu i podejmie wszelkie rozsądne, dostępne jej kroki dla zapewnienia przestrzegania postanowień Traktatu przez władze regionalne i lokalne oraz samorządy na jej obszarze.

2. Postanowienia niniejszego Traktatu o rozstrzyganiu sporów w częściach II, IV i V mogą mieć zastosowanie do środków mających wpływ na przestrzeganie Traktatu przez Umawiającą się Stronę, a podjętych przez władze regionalne lub lokalne bądź samorządy na obszarze tej Umawiającej się Strony.

Artykuł 24

Wyjątki

1. Niniejszy artykuł nie stosuje się do artykułów 12, 13 i 29.

2. Postanowienia niniejszego Traktatu, inne niż te:

a) o których mowa w ustępie 1;oraz

b) w odniesieniu do i), inne niż części III niniejszego Traktatu;

nie będą uniemożliwiały żadnej Umawiającej się Stronie przyjęcia lub wdrożenia dowolnego środka:

i) niezbędnego dla ochrony życia lub zdrowia ludzi, zwierząt bądź roślin;

ii) koniecznego do zdobywania lub dystrybucji materiałów i produktów energetycznych w warunkach deficytu dostaw, powstałego z przyczyn pozostających poza kontrolą tej Umawiającej się Strony, pod warunkiem jednak, że taki środek będzie zgodny z zasadami;

(A) że wszystkie inne Umawiające się Strony są upoważnione do sprawiedliwego udziału w międzynarodowych dostawach takich materiałów i produktów energetycznych; oraz

(B) że taki środek, który jest niezgodny z niniejszym Traktatem, będzie zaniechany jak tylko ustaną warunki, które go spowodowały; lub

iii) działającego na korzyść inwestorów rodowitych lub będących społecznie i ekonomicznie upośledzonymi osobami bądź grupami, albo ich inwestycji, i jako takiego zgłoszonego do sekretariatu, z zastrzeżeniem, że taki środek:

(A) nie ma znaczącego wpływu na gospodarkę tej Umawiającej się Strony; oraz

(B) nie dyskryminuje inwestorów dowolnej innej Umawiającej się Strony ani inwestorów tej Umawiającej się Strony, nienależących do tych inwestorów, dla których środek ten był przeznaczony;

pod warunkiem że takie środki nie będą stanowiły ukrytych ograniczeń dla działalności gospodarczej w sektorze energii albo arbitralnej lub nieuzasadnionej dyskryminacji między Umawiającymi się Stronami bądź między inwestorami albo innymi zainteresowanymi osobami z Umawiających się Stron. Środki takie powinny być należycie umotywowane i nie powinny niweczyć lub umniejszać jakiejkolwiek korzyści, której jedna lub więcej Umawiających się Stron może słusznie oczekiwać zgodnie z niniejszym Traktatem, w stopniu większym niż jest to niezbędne dla zadeklarowanego celu.

3. Postanowienia niniejszego Traktatu, inne niż te, o których mowa w ustępie 1, nie będą interpretowane tak, aby uniemożliwić którejkolwiek Umawiającej się Stronie podejmowanie jakichkolwiek środków, które uzna ona za niezbędne:

a) dla ochrony swoich istotnych interesów bezpieczeństwa, w tym środków:

i) odnoszących się do dostaw materiałów i produktów energetycznych do instytucji wojskowych; lub

ii) podejmowanych w czasie wojny, konfliktu zbrojnego lub innej krytycznej sytuacji w stosunkach międzynarodowych;

b) dotyczących wdrożenia polityki krajowej respektującej nierozprzestrzenianie broni jądrowej lub innych urządzeń do wybuchów jądrowych bądź koniecznej w celu wypełnienia zobowiązań tej Strony wynikających z Układu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej z Wytycznych dla dostawców jądrowych i z innych międzynarodowych zobowiązań lub porozumień dotyczących nierozprzestrzeniana środków jądrowych; lub

c) dla utrzymania porządku publicznego.

Takie środki nie powinny stanowić ukrytych ograniczeń dla tranzytu.

4. Postanowienia niniejszego Traktatu, przewidujące klauzulę największego uprzywilejowania, nie zobowiązują żadnej Umawiającej się Strony do objęcia inwestorów innej Umawiającej się Strony preferencyjnym traktowaniem:

a) wynikającym z jej członkostwa w obszarze wolnego handlu albo unii celnej; lub

b) przyznawanym w ramach dwustronnej lub wielostronnej umowy o współpracy gospodarczej między państwami, które wchodziły w skład byłego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i które są w trakcie ustalania swoich wzajemnych stosunków gospodarczych na trwałych zasadach.

Artykuł 25

Umowy o integracji gospodarczej

1. Postanowienia niniejszego Traktatu nie mogą być interpretowane tak, aby zobowiązywały Umawiającą się Stronę będącą stroną umowy o integracji gospodarczej (w dalszym ciągu nazywanej "EIA" – Economic Integration Agreement) do rozszerzenia, poprzez klauzulę największego uprzywilejowania, na inną Umawiającą się Stronę niebędącą stroną EIA preferencyjnego traktowania stosowanego między stronami tej umowy EIA i wynikającego z faktu bycia stronami tejże umowy.

2. Dla celów ustępu 1, "EIA" oznacza umowę znacznie liberalizującą m.in. handel i inwestycje zapewniającą nieobecność lub rzeczywistą eliminację jakiejkolwiek dyskryminacji między jej stronami, poprzez eliminację istniejących, dyskryminujących środków i/lub zakaz wprowadzania nowych bądź bardziej dyskryminujących środków, albo przy wejściu w życie tej umowy albo też w innych rozsądnych ramach czasowych.

3. Artykuł niniejszy nie będzie miał wpływu na stosowanie GATT-u i instrumentów z nim związanych, zgodnie z artykułem 29.

CZĘŚĆ V

ROZSTRZYGANIE SPORÓW

Artykuł 26

Rozstrzyganie sporów między inwestorem a Umawiającą się Stroną

1. Spory między jedną z Umawiających się Stron a inwestorem z innej Umawiającej się Strony, odnoszące się do inwestycji tego inwestora na obszarze tej pierwszej Umawiającej się Strony, a dotyczące rzekomego naruszenia przez tę pierwszą Stronę jakiegokolwiek zobowiązania powstałego na podstawie części III niniejszego Traktatu, powinny być w miarę możliwości, rozstrzygane polubownie.

2. Jeśli takie spory nie będą mogły zostać rozstrzygnięte zgodnie z postanowieniami ustępu 1 w okresie 3 miesięcy od dnia, kiedy jedna ze stron sporu wniosła o jego polubowne rozstrzygnięcie, strona inwestora w sporze może zdecydować się na przedłożenie sporu do rozstrzygnięcia:

a) do sądów lub trybunałów administracyjnych Umawiającej się Strony, będącej stroną sporu;

b) zgodnie z jakąkolwiek mającą zastosowanie, wcześniej uzgodnioną procedurą rozstrzygania sporów; lub

c) zgodnie z dalszymi ustępami niniejszego artykułu.

3. a) Z zastrzeżeniem wyłącznie liter b) i c) każda Umawiająca się Strona niniejszym wyraża swoją bezwarunkową zgodę na przedłożenie sporu do arbitrażu międzynarodowego lub do postępowania pojednawczego, stosownie do postanowień niniejszego artykułu.

b) i) Umawiające się Strony wymienione w załączniku ID nie udzielają takiej bezwarunkowej zgody, jeśli inwestor uprzednio przedłożył spór do rozstrzygnięcia na podstawie ustępu 2 litera a) lub b).

ii) Dla przejrzystości, każda z Umawiających się Stron, która jest wymieniona w załączniku ID, przedstawi w pisemnym oświadczeniu swoją politykę, praktyki i warunki w tej kwestii sekretariatowi nie później niż w dniu złożenia jej dokumentu ratyfikacji, przyjęcia lub zatwierdzenia, zgodnie z artykułem 39, bądź w dniu złożenia jej dokumentu o przystąpieniu, zgodnie z artykułem 41.

c) Umawiająca się Strona wymieniona w załączniku IA nie udziela takiej bezwarunkowej zgody co do sporu powstałego w odniesieniu do ostatniego zdania artykułu 10 ustęp 1.

4. W przypadku gdy inwestor decyduje się przedłożyć spór do rozstrzygnięcia zgodnie z ustępem 2 litera c), dostarczy on później swoją pisemną zgodę na przedłożenie tego sporu:

a) i) Międzynarodowemu Centrum do rozstrzygania sporów inwestycyjnych, ustanowionemu na podstawie Konwencji o rozwiązywaniu sporów inwestycyjnych między państwami a obywatelami innych państw, otwartej do podpisu w Waszyngtonie, dnia 18 marca 1965 roku (dalej zwanej "Konwencją ICSID"), jeśli Umawiająca się Strona, z której pochodzi inwestor, oraz Umawiająca się Strona, będąca stroną sporu, są obie stronami Konwencji ICSID; lub

ii) Międzynarodowemu Centrum do rozstrzygania sporów inwestycyjnych, ustanowionemu na podstawie Konwencji, o której mowa w literze a) i), według przepisów regulujących funkcjonowanie Dodatkowych Ułatwień dla administrowania postępowaniami przez sekretariat Centrum (dalej zwanymi "przepisami Dodatkowych Ułatwień"), jeśli Umawiająca się Strona, z której pochodzi inwestor, lub Umawiająca się Strona w sporze, ale nie obie, jest Stroną Konwencji ICSID;

b) wyłącznemu arbitrowi lub trybunałowi arbitrażowemu ad hoc utworzonemu zgodnie z Regulaminem Arbitrażowym Komisji ONZ do spraw Międzynarodowego Prawa Handlowego (dalej zwanej "UNCITRAL"); lub

c) do postępowania arbitrażowego przy Instytucie Arbitrażu Izby Handlowej w Sztokholmie.

5. a) Zgoda udzielona w ustępie 3 wraz z pisemną zgodą inwestora, daną zgodnie z ustępem 4, musi spełniać wymogi co do:

i) pisemnej zgody stron w rozumieniu rozdziału II Konwencji ICSID i w rozumieniu Przepisów Dodatkowych Ułatwień;

ii) "umowyna piśmie" w rozumieniu artykułu II Konwencji ONZ o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych, sporządzonej dnia 10 czerwca 1958 roku w Nowym Jorku (dalej zwanej "Konwencją Nowojorską"); oraz

iii) tego, co "strony kontraktu uzgodniły pisemnie" w rozumieniu artykułu 1 Regulaminu Arbitrażowego UNCITRAL.

b) Jakiekolwiek postępowanie arbitrażowe na podstawie niniejszego artykułu, na wniosek którejkolwiek ze stron sporu, musi odbywać się w państwie będącym stroną Konwencji Nowojorskiej. Roszczenia przedłożone arbitrażowi na podstawie niniejszego postanowienia będą, w rozumieniu artykułu 1 tej Konwencji, uważane za wynikające ze stosunku handlowego lub z transakcji.

6. Trybunał utworzony zgodnie z ustępem 4 będzie rozstrzygał sprawy sporne zgodnie z niniejszym Traktatem oraz stosownymi normami i zasadami prawa międzynarodowego.

7. Inwestor inny niż osoba fizyczna mająca obywatelstwo jednej z Umawiających się Stron, będącej stroną w sporze w dniu przedłożenia na piśmie zgody, o której mowa w ustępie 4, a który przed powstaniem takiego sporu między nim a tamtą Umawiającą się Stroną jest kontrolowany przez inwestorów innej Umawiającej się Strony, jest traktowany, w rozumieniu artykułu 25 ustęp 2 litera b) Konwencji ICSID, jako "obywatel innego umawiającego się państwa", a w rozumieniu artykułu 1 ustęp 6 Przepisów Dodatkowych Ułatwień jest traktowany jako "obywatel innego państwa".

8. Orzeczenia arbitrażowe, które mogą obejmować orzeczenia o zapłacie odsetek, są ostateczne i wiążące dla stron sporu. Orzeczenie arbitrażowe, dotyczące środka zastosowanego przez samorząd lokalny lub władze lokalne tej Umawiającej się Strony, która prowadzi spór, powinno uwzględniać fakt, że taka Umawiająca się Strona może wypłacić odszkodowanie pieniężne w miejsce jakiegokolwiek innego wyznaczonego sposobu naprawienia szkody. Każda Umawiająca się Strona wykonuje bezzwłocznie takie orzeczenie i zapewni skuteczne egzekwowanie takich orzeczeń na swoim obszarze.

Artykuł 27

Rozstrzyganie sporów między Umawiającymi się Stronami

1. Umawiające się Strony dołożą starań, aby rozwiązywać spory dotyczące stosowania lub interpretacji niniejszego Traktatu drogą dyplomatyczną.

2. Jeżeli spór nie został rozwiązany zgodnie z ustępem 1 w ciągu rozsądnego okresu czasu, każda ze stron może chyba że niniejszy Traktat przewiduje inaczej lub inaczej uzgodniły na piśmie Umawiające się Strony oraz z wyjątkiem, gdy dotyczy to zastosowania lub interpretacji artykułu 6 lub artykułu 19 lub w przypadku Umawiających się Stron wymienionych w załączniku IA, gdy dotyczy to ostatniego zdania artykułu 10 ustęp 1, przez pisemne zawiadomienie drugiej Strony sporu, przedłożyć sprawę trybunałowi arbitrażowemu ad hoc, zgodnie z niniejszym artykułem.

3. Taki trybunał arbitrażowy ad hoc tworzy się w następujący sposób:

a) Umawiająca się Strona wszczynająca postępowanie mianuje jednego członka trybunału i powiadamia o tym mianowaniu drugą Umawiającą się Stronę, będącą w sporze, w ciągu 30 dni od daty otrzymania przez tę drugą Umawiającą się Stronę zawiadomienia, o którym mowa w ustępie 2.

b) W ciągu 60 dni od daty otrzymania pisemnego zawiadomienia, o którym mowa w ustępie 2, druga Umawiająca się Strona sporu mianuje jednego członka. Jeśli mianowanie nie zostanie dokonane w przewidzianym okresie czasu, Umawiająca się Strona, która wszczęła postępowanie, może w okresie 90 dniod daty otrzymania pisemnego zawiadomienia, o którym mowa w ustępie 2, wnioskować, by mianowania dokonano zgodnie z literą d).

c) Umawiające się Strony będące w sporze mianują trzeciego członka, który może nie przynależeć do lub nie być obywatelem Umawiającej się Strony sporu. Członek ten jest przewodniczącym trybunału. Jeśli w ciągu 150 dni od daty otrzymania zawiadomienia, o którym mowa w ustępie 2, Umawiające się Strony nie będą mogły dojść do porozumienia, co do mianowania trzeciego członka, wtedy mianowanie to jest dokonywane zgodnie z literą d), na wniosek którejkolwiek z Umawiających się Stron, przedłożony w ciągu 180 dni od daty otrzymania zawiadomienia.

d) Mianowań wymaganych zgodnie z niniejszym ustępem dokonuje Sekretarz Generalny Stałego Międzynarodowego Trybunału Arbitrażowego (Permanent Court of International Arbitration) w ciągu 30 dni od daty otrzymania takiego wniosku. Jeśli Sekretarz Generalny nie może wykonać tego zadania, mianowań dokonuje pierwszy sekretarz biura. Jeśli ten ostatni też nie może wykonać tego zadania, mianowań dokonuje najstarszy zastępca.

e) Mianowania zgodnie z literami a)–d) dokonywane są z uwzględnieniem kwalifikacji i doświadczenia kandydatów na członków, szczególnie w sprawach będących przedmiotem niniejszego Traktatu.

f) W przypadku braku innego porozumienia między Umawiającymi się Stronami, stosuje się Regulamin Arbitrażowy Komisji ONZ d/s Międzynarodowego Prawa Handlowego (UNCITRAL) z wyjątkiem zakresu, w którym zostanie on zmodyfikowany przez Umawiające się Strony sporu lub arbitrów. Trybunał podejmuje decyzje większością głosów swoich członków.

g) Trybunał rozstrzyga spór zgodnie z niniejszym Traktatem oraz stosownymi przepisami i zasadami prawa międzynarodowego.

h) Orzeczenie arbitrażowe jest ostateczne i wiążące dla Umawiających się Stron sporu.

i) W przypadku kiedy, przygotowując orzeczenie, trybunał stwierdzi, że środek podjęty przez władze regionalne lub lokalne na obszarze Umawiającej się Strony wymienionej w części I załącznika P nie jest zgodny z niniejszym Traktatem, każda ze stron będących w sporze może odwołać się do postanowień części II załącznika P.

j) Wydatki trybunału, włączając w to wynagrodzenia jego członków, są ponoszone w równych częściach przez Umawiające się Strony w sporze. Trybunał może jednak zarządzić, według swojego uznania, że jedna z Umawiających się Stron w sporze będzie miała większy udział w kosztach.

k) O ile Umawiające się Strony sporu nie uzgodnią inaczej, trybunał odbywa swoje posiedzenia w Hadze i korzysta z pomieszczeń i urządzeń Stałego Trybunału Arbitrażowego.

l) Odpis orzeczenia jest składany w sekretariacie, który zapewnia, aby było ono ogólnie dostępne.

Artykuł 28

Odstępstwo od stosowania artykułu 27 w niektórych sporach

Spór między Umawiającymi się Stronami dotyczący stosowania bądź interpretacji artykułów 5 i 29 nie jest rozstrzygany w oparciu o artykuł 27 chyba że Umawiające się Strony będące w sporze tak uzgodnią.

CZĘŚĆ VI

POSTANOWIENIA PRZEJŚCIOWE

Artykuł 29

Tymczasowe postanowienia w sprawach związanych z handlem

1. Postanowienia niniejszego artykułu mają zastosowanie do handlu materiałami i produktami energetycznymi tak długo, jak chociażby jedna z Umawiających się Stron nie jest stroną GATT i instrumentów z nim związanych.

2. a) Handel materiałami i produktami energetycznymi między Umawiającymi się Stronami, z których przynajmniej jedna nie jest stroną GATT lub instrumentu z nim związanego, jest regulowany, z zastrzeżeniem liter b) i c) oraz wyjątków i przepisów wymienionych w załączniku G, postanowieniami GATT 1947 i instrumentów z nim związanych, stosowanych na dzień 1 marca 1994 roku i praktykowanych w odniesieniu do materiałów i produktów energetycznych przez strony GATT 1947 w handlu między sobą, tak, jak gdyby wszystkie Umawiające się Strony były stronami GATT 1947 i instrumentów z nim związanych.

b) Taki handel Umawiającej się Strony, która jest państwem wchodzącego w skład byłego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, może być regulowany, z zastrzeżeniem postanowień załącznika TFU przez umowę między dwoma lub większą ilością takich państw do dnia 1 grudnia 1999 roku lub do czasu przyjęcia tej Umawiającej się Strony do GATT, zależnie od tego, co będzie wcześniejsze.

c) W stosunku do handlu między dwoma stronami GATT, litera a) nie ma zastosowania, jeśli któraś z tych stron nie jest stroną GATT 1947.

3. Każdy sygnatariusz niniejszego Traktatu i każde państwo lub Regionalna Organizacja Integracji Gospodarczej, przystępujące do niniejszego Traktatu, w dniu składania swojego podpisu lub składania dokumentu przystąpienia dostarczają do sekretariatu wykaz wszystkich stawek celnych i innych opłat nakładanych na materiały i produkty energetyczne, związanych z przywozem lub wywozem, określający poziom takich stawek i opłat stosowany na dzień podpisania lub złożenia dokumentu przystąpienia. O wszystkich zmianach takich stawek i innych opłat należy powiadomić sekretariat, który poinformuje Umawiające się Strony o tych zmianach.

4. Każda Umawiająca się Strona będzie starać się nie podwyższać żadnych stawek celnych czy innych opłat związanych z przywozem lub wywozem:

a) w przypadku przywozu materiałów i produktów energetycznych, opisanych w części I Listy odnoszącej się do Umawiającej się Strony, o której mowa w artykule II GATT, powyżej poziomu ustalonego w tej Liście, o ile ta Umawiająca się Strona jest stroną GATT;

b) w przypadku wywozu materiałów i produktów energetycznych i ich przywozu, jeśli Umawiająca się Strona nie jest stroną GATT, powyżej poziomu ostatnio notyfikowanego do sekretariatu, chyba że zezwalają na to postanowienia mające zastosowanie na mocy ustępu 2 litera a).

5. Umawiająca się Strona może podwyższyć taką stawkę celną lub inną opłatę powyżej poziomu, o którym mowa w ustępie 4 jedynie, gdy:

a) w przypadku stawki lub innej opłaty związanej z przywozem, takie działanie nie jest niezgodne ze stosownymi postanowieniami GATT-u, innymi niż postanowienia GATT 1947 i instrumentów z nim związanych, wymienionymi w załączniku G oraz odpowiednimi postanowieniami GATT 1994 i instrumentów z nim związanych; lub

b) jeśli powiadomiła sekretariat, w najszerszym zakresie praktykowanym zgodnie z jej procedurami legislacyjnymi, o swojej propozycji takiej podwyżki oraz zapewniła innym zainteresowanym Umawiającym się Stronom rozsądną możliwość konsultacji na temat tej propozycji i rozpatrzyła dowolne dane przedstawione przez takie Umawiające się Strony.

6. Sygnatariusze podejmują się rozpocząć negocjacje nie później niż dnia 1 stycznia 1995 roku z zamiarem sfinalizowania do dnia 1 stycznia 1998 roku właściwego w świetle rozwoju światowego systemu handlu tekstu poprawki do niniejszego Traktatu, która z uwzględnieniem warunków, jakie ustanowi, zobowiąże każdą z Umawiających się Stron do niepodwyższania stawek i opłat powyżej poziomu ustalonego zgodnie z tą poprawką.

7. Załącznik D ma zastosowanie do sporów dotyczących zgodności z postanowieniami odnoszącymi się do handlu na podstawie niniejszego artykułu oraz, o ile obie Umawiające się Strony nie uzgodnią inaczej, do sporów dotyczących zgodności z artykułem 5 między Umawiającymi się Stronami, z których przynajmniej jedna nie jest stroną GATT z tym wyjątkiem, że załącznik D nie ma zastosowania do żadnego sporu między Umawiającymi się Stronami, którego istota wynika z umowy, jaka:

a) została zgłoszona zgodnie z załącznikiem TFU i spełnia inne wymagania ustępu 2 litera b) i załącznika TFU; lub

b) tworzy strefę wolnego handlu albo unię celną, jak opisano w artykule XXIV GATT.

Artykuł 30

Rozwój międzynarodowych układów handlowych

Umawiające się Strony postanawiają, by w świetle rezultatów Rundy Urugwajskiej Wielostronnych Negocjacji Handlowych, zawartych zasadniczo w jej Dokumencie końcowym sporządzonym w Marakeszu dnia 15 kwietnia 1994 roku, rozpocząć rozważanie, nie później niż do dnia 1 lipca 1995 roku lub w dniu wejścia niniejszego Traktatu w życie, w zależności od tego, który z tych terminów jest późniejszy, odpowiednich poprawek do niniejszego Traktatu, licząc na przyjęcie wszelkich takich poprawek przez Konferencję Karty.

Artykuł 31

Urządzenia związane z energią

Tymczasowa Konferencja Karty rozpocznie na swoim pierwszym spotkaniu badanie możliwości włączenia urządzeń związanych z energią do postanowień handlowych niniejszego Traktatu.

Artykuł 32

Ustalenia przejściowe

1. Biorąc pod uwagę, że dostosowanie się do wymogów gospodarki rynkowej wymaga czasu, Umawiające się Strony wymienione w załączniku T mogą czasowo zawiesić pełne wykonywanie swoich zobowiązań wynikających z jednego lub większej ilości następujących postanowień niniejszego Traktatu, z zastrzeżeniem warunków określonych w ustępach 3–6:

Artykuł 6 ustęp 2 i 5

Artykuł 7 ustęp 4

Artykuł 9 ustęp 1

Artykuł 10 ustęp 7 — określone środki

Artykuł 14 ustęp 1 litera d) — jedynie w odniesieniu do transferu niewydanych dochodów

Artykuł 20 ustęp 3

Artykuł 22 ustęp 1 i 3

2. Inne Umawiające się Strony powinny wspomagać każdą Umawiającą się Stronę, która zawiesiła pełne wykonywanie postanowień na podstawie ustępu 1, w osiąganiu warunków umożliwiających zakończenie zawieszenia. Taka pomoc może być udzielona w dowolnej formie, jaką inne Umawiające się Strony uznają za najbardziej skuteczną dla sprostania potrzebom, które zgłoszono na podstawie ustępu 4 litera c), włączając w to, tam gdzie jest to stosowne, układy dwu lub wielostronne.

3. Stosowne postanowienia, etapy pełnej realizacji każdego z nich, kroki, które należy podjąć oraz termin lub, wyjątkowo, warunkowe wydarzenie, do którego będzie zakończony każdy etap i podjęty krok, są wyszczególnione dla każdej Umawiającej się Strony domagającej się rozwiązań przejściowych w załączniku T. Każda taka Umawiająca się Strona podejmie wymienione kroki w terminie wskazanym dla odnośnego postanowienia i etapu, jak to podano w załączniku T. Umawiająca się Strona, która czasowo zawiesiła pełne wykonywanie postanowień zgodnie z ustępem 1, zobowiązuje się do pełnej realizacji stosownych zobowiązań do dnia 1 lipca 2001 roku. Jeśli Umawiająca się Strona uzna za konieczne na skutek wyjątkowych okoliczności zażądać, by okres takiego czasowego zawieszenia został przedłużony lub by wprowadzone zostało jakiekolwiek dalsze czasowe zawieszenie, niewyszczególnione uprzednio w załączniku T, to decyzja w sprawie żądania zmiany załącznika T zostanie podjęta przez Konferencję Karty.

4. Umawiająca się Strona, która odwołuje się do rozwiązań przejściowych, powiadamia sekretariat nie rzadziej niż raz na 12 miesięcy:

a) o wprowadzeniu któregokolwiek ze środków wymienionych w jej załączniku T i o ogólnym postępie w kierunku pełnego wywiązania się;

b) o postępie, który spodziewa się poczynić w ciągu najbliższych 12 miesięcy w kierunku pełnego wywiązania się ze swych zobowiązań, o przewidywanych trudnościach oraz propozycjach poradzenia sobie z tymi trudnościami;

c) o potrzebie pomocy technicznej dla ułatwienia realizacji etapów wyszczególnionych w załączniku T jako niezbędnych dla pełnego wdrożenia niniejszego Traktatu lub dla rozwiązania jakiejkolwiek trudności zgłoszonej zgodnie z literą b), jak też dla promocji innych niezbędnych reform o orientacji rynkowej oraz dla modernizacji sektora energetycznego;

d) o jakiejkolwiek możliwej potrzebie przedstawienia żądań z rodzaju tych, o których mowa w ustępie 3.

5. Sekretariat:

a) rozsyła do wszystkich Umawiających się Stron zgłoszenia, o których mowa w ustępie 4;

b) ogłasza i aktywnie promuje łączenie zapotrzebowania i ofert dotyczących pomocy technicznej, o której mowa w ustępie 2 i punkcie 4 litera c), w oparciu, tam gdzie jest to stosowne, o rozwiązania istniejące w innych organizacjach międzynarodowych;

c) wysyła wszystkim Umawiającym się Stronom, z końcem każdego okresu sześciomiesięcznego, wykaz wszelkich zgłoszeń dokonanych zgodnie z ustępem 4 litera a) lub ustępem 4 litera d).

6. Konferencja Karty dokonuje corocznego przeglądu postępu dokonanego przez Umawiające się Strony w kierunku wdrażania postanowień niniejszego artykułu oraz w zakresie łączenia zapotrzebowania i ofert dotyczących pomocy technicznej, o której mowa w ustępie 2 i punkcie 4 litera c). W trakcie takiego przeglądu Konferencja może zadecydować o podjęciu stosownego działania.

CZĘŚĆ VII

STRUKTURA I INSTYTUCJE

Artykuł 33

Protokoły i deklaracje karty energetycznej

1. Konferencja karty może wydać upoważnienie do negocjacji szeregu Protokołów lub Deklaracji Karty Energetycznej, zmierzających do realizacji celów i zasad Karty.

2. W takich rokowaniach może uczestniczyć każdy sygnatariusz Karty.

3. Państwo lub Regionalna Organizacja Integracji Gospodarczej nie staną się stroną Protokołu lub Deklaracji chyba że są one lub staną się w tym samym czasie sygnatariuszami Karty i Umawiającymi się Stronami niniejszego Traktatu.

4. Z Zastrzeżeniem ustępu 3 i ustępu 6 litera a) postanowienia końcowe dotyczące Protokołu zostaną określone w tym Protokole.

5. Protokół będzie miał zastosowanie jedynie do tych Umawiających się Stron, które wyrażą zgodę na związanie się nim, i nie będzie umniejszał praw i obowiązków tych Umawiających się Stron, które nie są stronami Protokołu.

6. a) Protokół może wyznaczyć obowiązki Konferencji Karty i funkcje sekretariatowi pod warunkiem że takie wyznaczenie nie może być dokonane poprzez poprawkę do Protokołu, chyba że poprawka ta byłaby zatwierdzona przez Konferencję Karty, której aprobata nie może zależeć od żadnego postanowienia tego Protokołu usankcjonowanego przez literę b).

b) Protokół, który przewiduje decyzje do podjęcia przez Konferencję Karty na jego mocy, może z zastrzeżeniem litery a) ustanowić w odniesieniu do takich decyzji:

i) inne zasady głosowania niż zawarte w artykule 36;

ii) że tylko strony tego Protokołu będą uważane za Umawiające się Strony w rozumieniu artykułu 36 lub za strony uprawnione do głosowania zgodnie z przepisami określonymi w tym Protokole.

Artykuł 34

Konferencja karty energetycznej

1. Umawiające się Strony spotykają się okresowo na Konferencji Karty Energetycznej (zwanej dalej "Konferencją Karty"), na której każda Umawiająca się Strona ma prawo do jednego przedstawiciela. Posiedzenia zwyczajne odbywają się w odstępach czasu określonych przez Konferencję Karty.

2. Nadzwyczajne posiedzenia Konferencji Karty mogą się odbywać w takich terminach, które będą określone przez Konferencję Karty lub na pisemny wniosek którejkolwiek Umawiającej się Strony pod warunkiem że w ciągu sześciu tygodni od powiadomienia Umawiających się Stron przez sekretariat o tym wniosku uzyska on poparcie przynajmniej jednej trzeciej Umawiających się Stron.

3. Funkcje Konferencji Karty są następujące:

a) wykonywanie obowiązków przydzielonych jej przez niniejszy Traktat i Protokoły;

b) dokonywanie przeglądu i ułatwianie wprowadzenia w życie zasad Karty i postanowień niniejszego Traktatu i Protokołów;

c) ułatwianie, zgodnie z niniejszym Traktatem i Protokołami, koordynacji odpowiednich działań ogólnych dla wprowadzenia w życie zasad Karty;

d) rozpatrywanie i uchwalanie programów pracy do wykonania przez sekretariat;

e) rozpatrywanie i zatwierdzanie rocznych rachunków i budżetu sekretariatu;

f) rozpatrywanie i zatwierdzanie lub przyjmowanie warunków jakiejkolwiek siedziby lub innych porozumień, włączając w to przywileje i immunitety uważane za niezbędne dla Konferencji Karty i sekretariatu;

g) zachęcanie do wysiłków na rzecz współpracy, zmierzających do ułatwienia i promocji rynkowo zorientowanych reform oraz modernizacji sektorów energii w tych krajach Środkowej i Wschodniej Europy oraz byłego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, które znajdują się w okresie przejściowym dla gospodarki;

h) upoważnianie i zatwierdzanie zakresu kompetencji dla negocjacji Protokołów oraz rozpatrywanie i uchwalanie ich tekstów i poprawek do nich;

i) upoważnianie do negocjowania Deklaracji i zatwierdzania ich wydania;

j) decydowanie o przystąpieniach do Traktatu;

k) upoważnianie do negocjacji oraz rozpatrywanie, zatwierdzanie lub przyjmowanie umów o stowarzyszeniu;

l) rozpatrywanie i przyjmowanie tekstów poprawek do niniejszego Traktatu;

m) rozpatrywanie i zatwierdzanie modyfikacji i zmian technicznych w załącznikach do niniejszego Traktatu;

n) mianowanie Sekretarza Generalnego i podejmowanie wszelkich decyzji niezbędnych dla powołania i funkcjonowania sekretariatu, włączając w to strukturę, liczbę personelu i standardowe warunki zatrudnienia urzędników i innych pracowników.

4. Przy wykonywaniu swoich obowiązków Konferencja Karty, poprzez sekretariat, współpracuje i wykorzystuje, najpełniej jak to możliwe oraz zgodnie z zasadami gospodarności i skuteczności, usługi i programy innych instytucji i organizacji o ustalonych kompetencjach w sprawach związanych z celami niniejszego Traktatu.

5. Konferencja Karty może powołać takie pomocnicze organy, które uzna za odpowiednie dla wykonywania swoich obowiązków.

6. Konferencja Karty rozpatruje oraz przyjmuje przepisy proceduralne i finansowe.

7. W roku 1999, a później w przedziałach czasowych, które zostaną ustalone przez Konferencję Karty (nie dłuższych niż pięć lat), Konferencja Karty dokona gruntownego przeglądu funkcji przewidzianych niniejszym Traktatem, w świetle zakresu wdrożenia postanowień niniejszego Traktatu i protokołów. Na zakończenie każdego przeglądu, Konferencja Karty może zmodyfikować lub uchylić funkcje określone w ustępie 3 oraz może odwołać sekretariat.

Artykuł 35

Sekretariat

1. Dla wykonywania swych obowiązków, Konferencja Karty tworzy sekretariat, składający się z Sekretarza Generalnego i personelu, jaki przy minimalnym poziomie liczebnym zapewni skuteczne jego działanie.

2. Sekretarz Generalny jest mianowany przez Konferencję Karty. Pierwsza taka nominacja będzie na maksymalny okres 5 lat.

3. Za wypełnianie swych obowiązków sekretariat jest odpowiedzialny przed Konferencją Karty i skład jej sprawozdania.

4. Sekretariat zapewnia Konferencji Karty wszelką niezbędną pomoc w wykonywaniu jej obowiązków oraz wykonuje funkcje przypisane mu niniejszym Traktatem lub jakimkolwiek dowolnym Protokołem oraz wszystkie inne funkcje zlecone przez Konferencję Karty.

5. Sekretariat może zawierać takie porozumienia administracyjne i umowy kontraktowe, jakie mogą być wymagane dla skutecznego wykonywania jego obowiązków.

Artykuł 36

Głosowanie

1. Przy podejmowaniu decyzji przez Konferencję Karty wymagana jest jednomyślność Umawiających się Stron obecnych i głosujących na posiedzeniu Konferencji Karty, na którym będą zapadać decyzje, co do:

a) przyjmowania poprawek do niniejszego Traktatu, innych niż poprawki do artykułów 34 i 35 oraz załącznika T;

b) zatwierdzania przystąpień do niniejszego Traktatu, zgodnie z artykułem 41, tych państw lub Regionalnej Organizacji Integracji Gospodarczej, które nie były sygnatariuszami Karty na dzień 16 czerwca 1995 roku;

c) upoważniania do negocjacji i zatwierdzania lub uchwalania tekstu umów o stowarzyszeniu;

d) zatwierdzania zmian załączników EM, NI, G i B;

e) zatwierdzania zmian technicznych w załącznikach do niniejszego Traktatu; oraz

f) zatwierdzenia dokonanych przez Sekretarza Generalnego nominacji członków komisji w myśl ustępu 7 do załącznika D.

Umawiające się Strony powinny podjąć wszelkie wysiłki, by osiągnąć porozumienie w drodze consensusu we wszelkich innych sprawach wymagających ich decyzji w myśl niniejszego Traktatu. Jeśli nie udaje się osiągnąć porozumienia w drodze consensusu, zastosowanie mają ustępy 2–5.

2. Decyzje dotyczące spraw budżetowych, o których mowa w artykule 34 ustęp 3 litera e), są podejmowane kwalifikowaną większością głosów Umawiających się Stron, których szacowane składki określone w załączniku B stanowią łącznie przynajmniej trzy czwarte sumy szacowanych składek w nim określonych.

3. Decyzje w sprawach, o których mowa w artykule 34 ustęp 7, są podejmowane większością trzech czwartych głosów Umawiających się Stron.

4. Wyjąwszy przypadki wyszczególnione w ustępie 1 litera a)–f), w ustępach 2 i 3 oraz z zastrzeżeniem ustępu 6 decyzje przewidziane w niniejszym Traktacie są podejmowane większością trzech czwartych głosów Umawiających się Stron, obecnych i głosujących na spotkaniu Konferencji Karty, na którym decyduje ona o takich sprawach.

5. W rozumieniu niniejszego artykułu określenie "Umawiające się Strony obecne i głosujące" oznacza Umawiające się Strony obecne i oddające głos za lub przeciw, z zastrzeżeniem, że Konferencja Karty może przyjąć przepisy proceduralne, umożliwiając podejmowanie takich decyzji przez Umawiające się Strony drogą korespondencyjną.

6. Wyjąwszy przypadek, o którym mowa w ustępie 2, żadna decyzja, o której mowa w niniejszym artykule nie jest ważna dopóki nie uzyska poparcia zwykłej większości Umawiających się Stron.

7. Regionalna Organizacja Integracji Gospodarczej dysponuje podczas głosowania liczbą głosów równą liczbie jej państw członkowskich, które są Umawiającymi się Stronami niniejszego Traktatu, z zastrzeżeniem, że taka organizacja nie korzysta ze swojego prawa do głosowania, jeśli korzystają z niej jej Państwa Członkowskie i vice versa.

8. W przypadku trwałych zaległości w wypełnianiu zobowiązań finansowych wynikających z niniejszego Traktatu przez Umawiającą się Stronę, Konferencja Karty może zawiesić prawo do głosowania tej Umawiającej się Strony, całkowicie lub częściowo.

Artykuł 37

Zasady finansowania

1. Każda Umawiająca się Strona ponosi koszty swojej reprezentacji na posiedzeniach Konferencji Karty i jej organów pomocniczych.

2. Koszty zebrań Konferencji Karty i jej organów pomocniczych są uważane za koszty sekretariatu.

3. Koszty sekretariatu są pokrywane ze składek Umawiających się Stron, oszacowanych według ich zdolności płatniczej, jak to jest określone w załączniku B, którego postanowienia mogą być poprawiane zgodnie z artykułem 36 ustęp 1 litera d).

4. Każdy Protokół powinien zawierać postanowienia zapewniające, że wszelkie koszty sekretariatu wynikające z tego Protokołu będą pokrywane przez strony tego Protokołu.

5. Konferencja Karty może przyjmować dodatkowe, dobrowolne składki od jednej lub większej ilości Umawiających się Stron albo z innych źródeł. Koszty pokrywane z takich składek nie są uważane za koszty sekretariatu w rozumieniu ustępu 3.

CZĘŚĆ VIII

POSTANOWIENIA KOŃCOWE

Artykuł 38

Podpisanie

Niniejszy Traktat będzie otwarty do podpisu w Lizbonie od dnia 17 grudnia 1994 roku do dnia 16 czerwca 1995 roku dla państw i Regionalnych Organizacji Integracji Gospodarczej, które podpisały Europejską Kartę Energetyczną.

Artykuł 39

Ratyfikacja, przyjęcie lub zatwierdzenie

Niniejszy Traktat podlega ratyfikacji, przyjęciu lub zatwierdzeniu przez sygnatariuszy. Dokumenty ratyfikacji, przyjęcia lub zatwierdzenia są składane u depozytariusza.

Artykuł 40

Zastosowanie do terytoriów

1. Każde państwo lub Regionalna Organizacja Integracji Gospodarczej może przy podpisywaniu, ratyfikacji, przyjęciu, zatwierdzaniu lub przystąpieniu, poprzez deklarację złożoną u depozytariusza oświadczyć, że Traktat jest dlań wiążący w odniesieniu do wszystkich terytoriów, za których stosunki międzynarodowe ponosi odpowiedzialność lub też do jednego lub większej liczby takich terytoriów. Takie oświadczenie nabiera mocy z chwilą wejścia w życie Traktatu dla tej Umawiającej się Strony.

2. Każda Umawiająca się Strona może w późniejszym terminie, w drodze oświadczenia złożonego u depozytariusza, stać się związaną niniejszym Traktatem w odniesieniu do innego terytorium wskazanego w tym oświadczeniu. W odniesieniu do takiego terytorium Traktat wchodzi w życie dziewięćdziesiątego dnia po otrzymaniu przez depozytariusza takiego oświadczenia.

3. Każde oświadczenie złożone w myśl poprzednich dwóch ustępów może w odniesieniu do każdego terytorium wskazanego w takim oświadczeniu być wycofane, w drodze zgłoszenia do depozytariusza. Wycofanie to nabiera mocy po upływie jednego roku od daty otrzymania takiego zgłoszenia przez depozytariusza, pod warunkiem przestrzegania artykułu 47 ustęp 3.

4. Definicja "obszaru" w artykule 1 ustęp 10 powinna być rozumiana tak, żeby uwzględniała wszystkie oświadczenia złożone na mocy niniejszego artykułu.

Artykuł 41

Przystąpienie

Niniejszy Traktat będzie otwarty dla przystąpienia na warunkach, które zatwierdzi Konferencja Karty, przez państwa i Regionalne Organizacje Integracji Gospodarczej, które podpisały Europejską Kartę Energetyczną od dnia, w którym podpisywanie Traktatu zostaje zamknięte. Dokumenty przystąpienia będą składane u depozytariusza.

Artykuł 42

Poprawki

1. Każda Umawiająca się Strona może zaproponować poprawki do niniejszego Traktatu.

2. Tekst jakiejkolwiek zaproponowanej poprawki do niniejszego Traktatu jest podawany do wiadomości Umawiających się Stron przez sekretariat, przynajmniej na trzy miesiące przed terminem zaproponowania go do przyjęcia przez Konferencję Karty.

3. Poprawki do niniejszego Traktatu, których teksty zostały przyjęte przez Konferencję Karty, są podawane do wiadomości przez sekretariat depozytariuszowi, który przekazuje je wszystkim Umawiającym się Stronom w celu ratyfikacji, przyjęcia lub zatwierdzenia.

4. Dokumenty ratyfikacji, przyjęcia lub zatwierdzenia poprawek do niniejszego Traktatu są składane u depozytariusza. Poprawki te wchodzą w życie między Umawiającymi się Stronami, które je ratyfikowały, przyjęły lub zatwierdziły, dziewięćdziesiątego dnia po złożeniu u depozytariusza dokumentów ratyfikacji, przyjęcia lub zatwierdzenia, przez co najmniej trzy czwarte Umawiających się Stron. Następnie poprawki te wchodzą w życie dla każdej innej Umawiającej się Strony dziewięćdziesiątego dnia po złożeniu przez tę Umawiającą się Stronę jej dokumentu o ratyfikacji, przyjęciu lub zatwierdzeniu tych poprawek.

Artykuł 43

Umowy o stowarzyszeniu

1. Konferencja Karty może zezwolić na negocjacje umów o stowarzyszeniu z państwami lub Regionalnymi Organizacjami Integracji Gospodarczej bądź też z organizacjami międzynarodowymi, w celu realizowania celów i zasad Europejskiej Karty Energetycznej oraz postanowień niniejszego Traktatu albo jednego lub więcej Protokołów.

2. Ustanowione wzajemne stosunki oraz przyznane prawa i zaciągnięte zobowiązania stowarzyszającego się państwa, Regionalnej Organizacji Integracji Gospodarczej lub organizacji międzynarodowej będą odpowiednie do szczególnych okoliczności stowarzyszania się i są w każdym przypadku określane w umowie o stowarzyszeniu.

Artykuł 44

Wejście w życie

1. Niniejszy Traktat wchodzi w życie dziewięćdziesiątego dnia od dnia złożenia trzydziestego dokumentu o jego ratyfikacji, przyjęciu lub zatwierdzeniu, lub też o przystąpieniu doń przez państwo albo Regionalną Organizację Integracji Gospodarczej, będące sygnatariuszami Europejskiej Karty Energetycznej na dzień 16 czerwca 1995 roku.

2. Dla każdego państwa lub Regionalnej Organizacji Integracji Gospodarczej, które ratyfikują, przyjmą lub zatwierdzą niniejszy Traktat lub przystąpią do niego po złożeniu trzydziestego dokumentu o ratyfikacji, przyjęciu lub zatwierdzeniu, wchodzi on w życie dziewięćdziesiątego dnia od dnia złożenia przez takie państwo lub Regionalną Organizację Integracji Gospodarczej swojego dokumentu ratyfikacji, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia.

3. W rozumieniu powyższego ustępu 1, żaden dokument złożony przez Regionalną Organizację Integracji Gospodarczej nie jest liczony jako dodatkowy w odniesieniu do dokumentów złożonych przez Państwa Członkowskie takiej organizacji.

Artykuł 45

Tymczasowe stosowanie

1. Każdy z sygnatariuszy wyraża zgodę na tymczasowe stosowanie niniejszego Traktatu w okresie przed jego wprowadzeniem w życie dla takiego sygnatariusza, zgodnie z artykułem 44, w takim stopniu, w jakim tymczasowe stosowanie nie jest sprzeczne z konstytucją, przepisami ustawowymi lub wykonawczymi tego sygnatariusza.

2. a) Niezależnie ustępu 1 każdy sygnatariusz może przy podpisywaniu dostarczyć do depozytariusza oświadczenie, że nie jest on w stanie zaakceptować tymczasowego stosowania. Zobowiązanie zawarte w ustępie 1 nie ma zastosowania do sygnatariusza składającego takie oświadczenie. Każdy taki sygnatariusz może w dowolnym czasie wycofać takie oświadczenie poprzez pisemne powiadomienie depozytariusza.

b) Ani sygnatariusz, który złoży oświadczenie zgodnie z literą a), ani inwestorzy tego sygnatariusza nie mogą ubiegać się o korzyści wynikające z tymczasowego stosowania, o którym mowa w ustępie 1.

c) Niezależnie od litery a) każdy sygnatariusz składający oświadczenie, o którym mowa w literze a), będzie stosował część VII niniejszego Traktatu tymczasowo do czasu wejścia w życie Traktatu dla tego sygnatariusza, zgodnie z artykułem 44, w stopniu, w jakim takie tymczasowe stosowanie nie stoi w sprzeczności z jego przepisami ustawowymi i wykonawczymi.

3. a) Każdy sygnatariusz może zakończyć tymczasowe stosowanie niniejszego Traktatu poprzez pisemne powiadomienie depozytariusza o swoim zamiarze nie bycia Umawiającą się Stroną niniejszego Traktatu. Zakończenie tymczasowego stosowania dla takiego sygnatariusza wchodzi w życie po upływie sześćdziesięciu dni od dnia otrzymania przez depozytariusza pisemnego powiadomienia od takiego sygnatariusza.

b) W przypadku gdy sygnatariusz kończy tymczasowe stosowanie zgodnie z literą a), zobowiązanie tego sygnatariusza zgodnie z ustępem 1 do stosowania części III i V w odniesieniu do wszelkich inwestycji, dokonanych na jego obszarze podczas takiego tymczasowego stosowania, przez inwestorów innych sygnatariuszy, pozostaje mimo to w mocy w odniesieniu do tych inwestycji przez dwadzieścia lat, licząc od rzeczywistego terminu zakończenia stosowania, chyba że litera c) stanowi inaczej.

c) Litera b) nie ma zastosowania do żadnego sygnatariusza wymienionego w załączniku PA. Sygnatariusz jest usuwany z listy w załączniku PA w momencie złożenia swojego wniosku w tej sprawie depozytariuszowi.

4. Do czasu wejścia w życie niniejszego Traktatu sygnatariusze spotykają się okresowo na tymczasowych Konferencjach Karty, której pierwsze posiedzenie zwoła tymczasowy sekretariat, o którym mowa w ustępie 5, nie później niż 180 dni od dnia otwarcia niniejszego Traktatu do podpisu, jak to określa artykuł 38.

5. Funkcje sekretariatu do czasu wejścia w życie niniejszego Traktatu zgodnie z artykułem 44 i powołania właściwego sekretariatu, są przejściowo pełnione przez tymczasowy sekretariat.

6. Sygnatariusze, zgodnie z postanowieniami ustępu 1 lub ustępu 2 litera c), zależnie od tego, które z tych postanowień mają zastosowanie, ponoszą koszty tymczasowego sekretariatu tak, jakby ci sygnatariusze byli Umawiającymi się Stronami według artykułu 37 ustęp 3. Jakiekolwiek modyfikacje dokonane przez sygnatariuszy w załączniku B przestają obowiązywać w momencie wejścia niniejszego Traktatu w życie.

7. Państwa lub Regionalne Organizacje Integracji Gospodarczej, które przed wejściem w życie niniejszego Traktatu przystępują do tego Traktatu zgodnie z artykułem 41, w okresie oczekiwania na jego wejście w życie na mocy niniejszego artykułu mają prawa sygnatariuszy i przyjmują na siebie zobowiązania sygnatariuszy.

Artykuł 46

Zastrzeżenia

Nie mogą być składane żadne zastrzeżenia do niniejszego Traktatu.

Artykuł 47

Wystąpienie

1. W dowolnym czasie po upływie pięciu lat od daty wejścia w życie niniejszego Traktatu dla Umawiającej się Strony ta Umawiająca się Strona może skierować pisemną notyfikację do depozytariusza o swoim wystąpieniu z niniejszego Traktatu.

2. Każde takie wystąpienie nabiera mocy po upływie jednego roku od dnia otrzymania notyfikacji przez depozytariusza lub w takim późniejszym terminie, jaki może zostać określony w notyfikacji o wystąpieniu.

3. Postanowienia niniejszego Traktatu mają nadal zastosowanie do inwestycji dokonanych na obszarze którejś Umawiającej się Strony przez inwestorów innych Umawiających się Stron lub na obszarze innych Umawiających się Stron przez inwestorów tej Umawiającej się Strony, przez okres dwudziestu lat od dnia, kiedy wystąpienie tej Umawiającej się Strony z niniejszego Traktatu nabierze mocy.

4. Wszelkie Protokoły, których Umawiająca się Strona jest stroną, przestaną obowiązywać tę Umawiającą się Stronę od dnia nabrania mocy jej wystąpienia z niniejszego Traktatu.

Artykuł 48

Status załączników i decyzji

Załączniki do niniejszego Traktatu oraz decyzje przedstawione w załączniku 2 do Dokumentu końcowego Konferencji Europejskiej Karty Energetycznej, podpisanego w Lizbonie dnia 17 grudnia 1994 roku, są integralnymi częściami tego Traktatu.

Artykuł 49

Depozytariusz

Depozytariuszem niniejszego Traktatu jest rząd Republiki Portugalskiej.

Artykuł 50

Teksty autentyczne

Na dowód, czego niżej podpisani, zaopatrzeni w tym celu w odpowiednie pełnomocnictwa, podpisali niniejszy Traktat w językach: angielskim, francuskim, niemieckim, włoskim, rosyjskim i hiszpańskim, z których każdy jest jednakowo autentyczny, w jednym oryginale, który zostaje przekazany rządowi Republiki Portugalskiej.

Done at Lisbon on the seventeenth day of December in the year one thousand nine hundred and ninety-four.

Fait à Lisbonne, le dix-sept décembre mil neuf cent quatre-vingt-quatorze.

Geschehen zu Lissabon am siebzehnten Dezember neunzehnhundertvierundneunzig.

Fatto a Lisbona il diciassettesimo giorno del mese di dicembre dell'anno millenovecentonovantaquattro.

Совершено в Лиссабоне в семнадцатый день декабря одна тысяча девятьсот девяносто четвертого года.

Hecho en Lisboa, el diecisiete de diciembre de mil novecientos noventa y cuatro.

Udfærdiget i Lissabon, den syttende december nittenhundrede og fireoghalvfems.

Έγινε στη Λισαβόνα, στις δέκα επτά Δεκεμβρίου του έτους χίλια ενιακόσια ενενήντα τέσσερα.

Gedaan te Lissabon, de zeventiende december negentienhonderd vierennegentig.

Feito em Lisboa, aos dezassete de Dezembro de mil novecentos e noventa e quatro.

Për Republikën e Shqipërisë

+++++ TIFF +++++

+++++ TIFF +++++

+++++ TIFF +++++

For Australia

+++++ TIFF +++++

Für die Republik Österreich

+++++ TIFF +++++

Азербайдан ачынчан

+++++ TIFF +++++

Pour le royaume de BelgiqueVoor het Koninkrijk BelgiëFür das Königreich Belgien

+++++ TIFF +++++

Cette signature engage également la Communauté française de Belgique, la Communauté flamande, la Communauté germanophone de Belgique, la Région wallonne, la Région flamande et la région de Bruxelles-Capitale.

Deze handtekening bindt eveneens de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap van België, de Duitstalige Gemeenschap van België, het Waals Gewest en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Diese Unterschrift bindet ebenso die Flämische Gemeinschaft, die Französische Gemeinschaft Belgiens, die Deutschsprachige Gemeinschaft Belgiens, die Flämische Region, die Wallonische Region und die Region Brüssel-Hauptstadt.

Ад імя Рэспублікі Беларусь

+++++ TIFF +++++

За Република България

+++++ TIFF +++++

For CanadaPour le Canada

za Republiku Hrvatsku

+++++ TIFF +++++

For the Republic of Cyprus

+++++ TIFF +++++

Za Českou Republiku

+++++ TIFF +++++

For Kongeriget Danmark

+++++ TIFF +++++

Eesti Vabariigi nimel

+++++ TIFF +++++

Por las Comunidades EuropeasFor De Europæiske FællesskaberFür die Europäischen GemeinschaftenΓια τις Ευρωπαϊκές ΚοινότητεςFor the European CommunitiesPour les Communautés européennesPer le Comunità europeeVoor de Europese GemeenschappenPelas Comunidades Europeias

+++++ TIFF +++++

Suomen tasavallan puolesta

+++++ TIFF +++++

Pour la République française

+++++ TIFF +++++

+++++ TIFF +++++

+++++ TIFF +++++

Für die Bundesrepublik Deutschland

+++++ TIFF +++++

Για την Ελληνική Δημοκρατία

+++++ TIFF +++++

A Magyar Köztársaság nevében

Fyrir hönd Lyöveldisins íslands

+++++ TIFF +++++

Thar cheann na hÉireannFor Ireland

+++++ TIFF +++++

Per la Repubblica italiana

+++++ TIFF +++++

+++++ TIFF +++++

+++++ TIFF +++++

Казахстан Республикасынын атынан

+++++ TIFF +++++

Киргиз Республикасы Учун

+++++ TIFF +++++

Latvijas Republikas varda

+++++ TIFF +++++

Für das Fürstentum Liechtenstein

+++++ TIFF +++++

Lietuvos Respublikos vardu

+++++ TIFF +++++

Pour le grand-duché de Luxembourg

+++++ TIFF +++++

For the Republic of Malta

+++++ TIFF +++++

Pentru Republica Moldova

+++++ TIFF +++++

Voor het Koninkrijk der Nederlanden

+++++ TIFF +++++

For Kongeriket Norge

+++++ TIFF +++++

Za Rzeczpospolitą Polską

+++++ TIFF +++++

Pela República Portuguesa

+++++ TIFF +++++

Pentru Rômania

+++++ TIFF +++++

За Российскую Федерацию

+++++ TIFF +++++

Za Slovenskú republiku

+++++ TIFF +++++

Za Republiko Slovenijo

+++++ TIFF +++++

Por el Reino de España

+++++ TIFF +++++

För Konungariket Sverige

+++++ TIFF +++++

Für die Schweizerische EidgenossenschaftPour la Confédération suissePer la Confederazione svizzera

+++++ TIFF +++++

Лз поми Тауикистои

+++++ TIFF +++++

Türkiye Cumhuriyeti adina

+++++ TIFF +++++

Туркменистан Хекуметинин адындан

За Укpaїну

+++++ TIFF +++++

For the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland

+++++ TIFF +++++

For the United States of America

Узбекистои Республикаси Хукумати иомидан

--------------------------------------------------

ZAŁĄCZNIKI DO TRAKTATU KARTY ENERGETYCZNEJ

SPIS TREŚCI

| Strona |

1.Załącznik EM

Materiały i produkty energetyczne (zgodnie z artykułem 1 ustęp 4) | 240 |

2.Załącznik NI

Materiały i produkty energetyczne pominięte w definicji "działalność gospodarcza w sektorze energii" (zgodnie z artykułem 1 ustęp 5) | 242 |

3.Załącznik TRM

Notyfikacja i stopniowe odstępowanie od środków dotyczących inwestycji związanych z handlem ("TRIMs") (zgodnie z artykułem 5 ustęp 4) | 243 |

4.Załącznik N

Wykaz Umawiających się Stron żądających, co najmniej trzech oddzielnych obszarów włączonych do tranzytu [zgodnie z artykułem 7 ustęp 10 litera a)] | 244 |

5.Załącznik VC

Wykaz Umawiających się Stron, które podjęły dobrowolne wiążące zobowiązanie w odniesieniu do artykułu 10 ustęp 3 (zgodnie z artykułem 10 ustęp 6) | 245 |

6.Załącznik ID

Wykaz Umawiających się Stron niezezwalających na ponowne przedkładanie przez inwestora tego samego sporu do arbitrażu międzynarodowego na późniejszym etapie; w ramach artykułu 26 [zgodnie z artykułem 26 ustęp 3 litera b) i)] | 246 |

7.Załącznik IA

Wykaz Umawiających się Stron niezezwalających inwestorowi lub Umawiającej się Stronie na przedłożenie sporu dotyczącego ostatniego zdania artykułu 10 ustęp 1 do arbitrażu międzynarodowego [zgodnie z artykułem 26 ustęp 3 litera c) i 27 ustęp 2] | 247 |

8.Załącznik P

Specjalna procedura dla sporów, w których stroną jest władza niższego szczebla niż państwowy [zgodnie z artykułem 27 ustęp 3 i)] | 248 |

9.Załącznik G

Wyjątki i przepisy w sprawie stosowania postanowień GATT oraz instrumentów z nim związanych [zgodnie z artykułem 29 ustęp 2 litera a)] | 249 |

10.Załącznik TFU

Postanowienia dotyczące umów handlowych między państwami, które wchodziły w skład byłego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich [zgodnie z artykułem 29 ustęp 2 litera b)] | 253 |

11.Załącznik D

Tymczasowe postanowienia w sprawie rozstrzygania sporów handlowych (zgodnie z artykułem 29 ustęp 7) | 254 |

12.Załącznik B

Formuła podziału kosztów Karty (zgodnie z artykułem 37 ustęp 3) | 258 |

13.Załącznik PA

Wykaz sygnatariuszy, którzy nie akceptują zobowiązania artykułu 45 ustęp 3 litera b) [zgodnie z artykułem 45 ustęp 3 litera c)] | 259 |

14.Załącznik Т

Środki okresu przejściowego przyjęte przez Umawiające się Strony (zgodnie z artykułem 32 ustęp 1) | 260 |

--------------------------------------------------

ZAŁĄCZNIK 2

DECYZJE W ODNIESIENIU DO TRAKTATU KARTY ENERGETYCZNEJ

Konferencja Europejskiej Karty Energetycznej przyjęła następujące decyzje:

1. W odniesieniu do Traktatu jako całości

W przypadku sprzeczności między Traktatu dotyczący Spitsbergenu z dnia 9 lutego 1920 roku (Traktatem Svalbardzkim) a Traktatem Karty Energetycznej, Traktat dotyczący Spitsbergenu będzie miał pierwszeństwo w zakresie tej sprzeczności, bez uszczerbku dla stanowiska każdej z Umawiających się Stron względem Traktatu Svalbardzkiego. W przypadku takiej sprzeczności lub sporu, czy taka sprzeczność istnieje albo, jaki jest jej zakres, nie będą miały zastosowania artykuł 16 i część V Traktatu Karty Energetycznej.

2. W odniesieniu do artykułu 10 ustęp 7

Federacja Rosyjska może żądać, aby przedsiębiorstwa z udziałem zagranicznym otrzymywały zgodę na legalny leasing własności federalnej pod warunkiem że Federacja Rosyjska zapewni, że taka procedura nie będzie stosowana w sposób dyskryminujący inwestycje inwestorów innych Umawiających się Stron.

3. W odniesieniu do artykułu 14 [1]

1. Termin "swoboda transferu" w artykule 14 ustęp 1 nie wyklucza możliwości stosowania przez Umawiającą się Stronę (dalej zwaną "Stroną ograniczającą") ograniczeń w przepływie kapitału przez jej własnych inwestorów, pod warunkiem że:

a) takie ograniczenia nie umniejszą praw przyznanych zgodnie z artykułem 14 ustęp 1 inwestorom innych Umawiających się Stron w odniesieniu do ich inwestycji;

b) takie ograniczenia nie będą miały wpływu na bieżące transakcje; oraz

c) Umawiająca się Strona zapewni, że inwestycjom inwestorów wszystkich innych Umawiających się Stron na jej obszarze będzie przyznane, w odniesieniu do transferów płatności, traktowanie nie mniej korzystne niż to, które jest przyznawane inwestycjom inwestorów dowolnej innej Umawiającej się Strony lub dowolnego państwa trzeciego, zależnie od tego, które traktowanie jest bardziej korzystne.

2. Decyzja ta zostanie poddana sprawdzeniu przez Konferencję Karty po 5 latach od wejścia w życie Traktatu, ale nie później niż w terminie przewidzianym w artykule 32 ustęp 3.

3. Żadna z Umawiających się Stron nie będzie uprawniona do stosowania takich ograniczeń, o ile nie jest Umawiającą się Stroną, będącą państwem wchodzącym w skład byłego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, która zawiadomiła tymczasowy sekretariat na piśmie, nie później niż dnia l lipca 1995 r., że pragnie być państwem uprawnionym do stosowania ograniczeń zgodnie z niniejszą decyzją.

4. Dla uniknięcia wątpliwości, żadna część niniejszej decyzji nie może, jeśli chodzi o artykuł 16, stanowić odstępstwa od praw Umawiającej się Strony, jej inwestorów lub ich inwestycji bądź też zobowiązań tej Umawiającej się Strony.

5. Dla celów niniejszej decyzji:"bieżącymi transakcjami" nazywane są bieżące płatności związane z przepływem towarów, usług lub osób dokonywane stosownie do zwykłej praktyki międzynarodowej i nieobejmujące układów, które w istocie są kombinacją bieżącej płatności i transakcji kapitałowej, taką jak odroczenie płatności i zapłata przedterminowa, co oznacza obejście odpowiedniego ustawodawstwa Strony ograniczającej w tej dziedzinie.

4. W odniesieniu do artykułu 14.2

Rumunia będzie, bez uszczerbku dla wymogów artykułu 14 i jej innych międzynarodowych zobowiązań, starać się doprowadzić, w okresie przejściowym, do pełnej wymienialności swojej waluty narodowej, przedsięwziąć odpowiednie kroki dla poprawy efektywności swoich procedur transferu przychodów z inwestycji i będzie w każdym przypadku gwarantować takie transfery w swobodnie wymienialnej walucie, bez ograniczeń lub zwłoki przekraczającej sześć miesięcy. Rumunia zapewni też, żeby inwestycje, na jej obszarze, inwestorów wszystkich innych Umawiających się Stron miały przyznane w odniesieniu do transferów płatności traktowanie nie mniej korzystne niż to, które przyznaje ona inwestycjom inwestorów dowolnej innej Umawiającej się Strony lub dowolnego państwa trzeciego, zależnie od tego, które z tych traktowań jest najbardziej korzystne.

5. W odniesieniu do artykułów 24 ustęp 4 litera a) i artykuł 25

Inwestycja inwestora, o którym mowa w artykule 17 litera a) ii), z Umawiającej się Strony niebędącej stroną porozumienia o integracji gospodarczej (EIA) lub członkiem strefy wolnego handlu bądź unii celnej będzie uprawniona do traktowania przyznawanego w ramach takiego porozumienia o integracji gospodarczej, strefy wolnego handlu albo unii celnej pod warunkiem że ta inwestycja:

a) ma swoje zarejestrowane biuro, zarząd lub główne miejsce prowadzenia na działalności na obszarze strony tego porozumienia o integracji gospodarczej albo na obszarze członka strefy wolnego handlu bądź unii celnej; lub

b) w przypadku gdy posiada ona jedynie swoje zarejestrowane biuro na tym obszarze, to ma efektywne i stałe powiązanie z gospodarką jednej ze stron tego porozumienia o integracji gospodarczej albo członka strefy wolnego handlu bądź też unii celnej.

[1] Projekt niniejszej decyzji opracowano zakładając, że Umawiające się Strony zamierzające poddać się niniejszej decyzji, które jednocześnie przystąpiły do Układów o Partnerstwie i Współpracy ze Wspólnotami Europejskimi i ich Państwami Członkowskimi zawierających artykuł o niestosowaniu tych Układów na korzyść Traktatu, dokonają Porozumienia w formie listów, mającego skutki prawne w postaci przyjęcia artykułu 16 Traktatu do stosowania między nimi w odniesieniu do niniejszej decyzji. Wymiana listów zostanie dokonana w odpowiednim czasie przed podpisaniem.

--------------------------------------------------