1

W swych odwołaniach Société nationale maritime Corse‑Méditerranée (SNCM) SA (zwana dalej „SNCM”) i Republika Francuska wnoszą o uchylenie wyroku Sądu Unii Europejskiej Corsica Ferries France/Komisja (T‑565/08, EU:T:2012:415, zwanego dalej „zaskarżonym wyrokiem”) w zakresie, w jakim Sąd ten stwierdził w nim nieważność art. 1 akapity drugi i trzeci decyzji Komisji 2009/611/WE z dnia 8 lipca 2008 r. w sprawie środków pomocy C 58/02 (ex N 118/02), jakie Francja przyznała na rzecz Société nationale maritime Corse‑Méditerranée (SNCM) (Dz.U. L 225, s. 180, zwanej dalej „sporną decyzją”).

2

Sąd dokonał następujących ustaleń:

„Przedsiębiorstwa morskie [żeglugi morskiej] zaangażowane w spór

Postępowanie administracyjne

[…]

Sporne środki

[Sporna] decyzja

3

Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 17 grudnia 2008 r. Corsica Ferries zwróciła się do Sądu o stwierdzenie nieważności spornej decyzji. Skargę tę oparła w istocie na sześciu zarzutach.

4

Zarzut pierwszy dotyczy rzekomo nadmiernie rozszerzającej wykładni art. 287 WE, która miała spowodować brak uzasadnienia spornej decyzji i naruszenie prawa obrony oraz prawa do skutecznej ochrony sądowej. Zarzuty od drugiego do szóstego dotyczą naruszenia art. 87 WE i 88 WE oraz wytycznych. Zarzuty te dotyczą kolejno wkładu kapitałowego w wysokości 53,48 mln EUR z tytułu rekompensaty za świadczenie usług publicznych, zbycia SNCM za ujemną cenę 158 mln EUR, wniesionego przez CGMF wkładu kapitałowego w wysokości 8,75 mln EUR, środków pomocowych na rzecz osób fizycznych w wysokości 38,5 mln EUR i salda w kwocie 22,52 mln EUR zgłoszonego tytułem pomocy na restrukturyzację.

5

Sąd uwzględnił od trzeciego do szóstego z zarzutów podniesionych przez Corsica Ferries na poparcie jej skargi o stwierdzenie nieważności i stwierdził nieważność art. 1 akapity drugi i trzeci spornej decyzji.

6

W odwołaniu SNCM wnosi do Trybunału o:

7

Corsica Ferries wnosi do Trybunału o:

8

Republika Francuska wnosi do Trybunału o:

9

Na mocy postanowienia prezesa Trybunału z dnia 24 stycznia 2013 r. sprawy C‑533/12 P i C‑536/12 P zostały połączone do celów procedury pisemnej i ustnej, jak również – wydania wyroku.

10

SNCM w sprawie C‑533/12 P oraz Republika Francuska w sprawie C‑536/12 P podnoszą przeciwko zaskarżonemu wyrokowi cztery zarzuty, które w znacznym zakresie się pokrywają. Z tego względu należy rozpatrzyć je łącznie.

11

W ramach zarzutu pierwszego, dotyczącego zbycia SNCM za ujemną cenę 158 mln EUR, SNCM podnosi, że Sąd dopuścił się naruszenia prawa, nie uwzględniając przysługującego Komisji zakresu swobody uznania, a także, przyjmując sprzeczną z art. 345 TFUE wykładnię kryterium prywatnego inwestora w gospodarce rynkowej, przeinaczył sporną decyzję i uchybił ciążącemu na nim obowiązkowi uzasadnienia.

12

Zdaniem SNCM Sąd nie uwzględnił zakresu swobodnego uznania przysługującego Komisji przy stosowaniu kryterium prywatnego inwestora w gospodarce rynkowej. W spornej decyzji Komisja oparła bowiem wniosek o braku pomocy w negatywnej cenie na podstawie przeprowadzonego porównania negatywnej ceny zbycia i dodatkowych odpraw przyznawanych przez państwo w razie likwidacji SNCM. Obliczenie to opiera się na danych dostarczonych przez strony sporu i przez niezależnego eksperta. Kwestionując wyciągnięty przez Komisję wniosek, Sąd miał nie uwzględnić zakresu przysługującej tej instytucji swobody uznania w zakresie dokonywania ocen złożonych kwestii gospodarczych, dopuszczając się w efekcie naruszenia prawa.

13

Corsica Ferries podnosi, że sąd Unii powinien zasadniczo przeprowadzić pełną kontrolę w zakresie kwalifikacji danego środka jako pomocy państwa oraz zakresu stosowania art. 107 ust. 1 TFUE.

14

Jeśli chodzi o zakres przysługującej Komisji swobody uznania oraz o kontrolę sądową, Sąd w pkt 88 zaskarżonego wyroku przypomniał utrwalone orzecznictwo dotyczące zakresu i charakteru sprawowanej kontroli w przypadku pojęcia „pomocy państwa”.

15

Zgodnie z tym orzecznictwem pojęcie „pomocy państwa” określone w traktacie ma charakter prawny i powinno być interpretowane w oparciu o elementy obiektywne. Z tego powodu sąd Unii powinien w zasadzie sprawować pełną kontrolę w zakresie dotyczącym ustalenia, czy dany środek wchodzi w zakres stosowania art. 107 ust. 1 traktatu, biorąc pod uwagę zarówno okoliczności konkretnej sprawy, jak i techniczny lub złożony charakter uwag przedłożonych przez Komisję. Sąd ten winien w szczególności dokonać nie tylko weryfikacji materialnej prawidłowości przytoczonych dowodów, ich wiarygodności i spójności, ale także kontroli tego, czy dowody te stanowią zbiór istotnych danych, które należy wziąć pod uwagę w celu oceny złożonej sytuacji, i czy mogą one stanowić poparcie dla wniosków wyciągniętych na ich podstawie (wyroki: Francja/Ladbroke Racing i Komisja, C‑83/98 P, EU:C:2000:248, pkt 25; Komisja/Scott, C‑290/07 P, EU:C:2010:480, pkt 64, 65; a także BNP Paribas i BNL/Komisja, C‑452/10 P, EU:C:2012:366, pkt 100 i przytoczone tam orzecznictwo).

16

Sąd w pkt 90–108 zaskarżonego wyroku słusznie bowiem przeprowadził kontrolę uwzględnionych przez Komisję w spornej decyzji obiektywnych elementów, zapewniając w ten sposób właściwe zastosowanie art. 107 TFUE, zgodnie z orzecznictwem przytoczonym w poprzednim punkcie niniejszego wyroku.

17

Ponadto, jak podniósł rzecznik generalny w pkt 39 opinii, należy stwierdzić, wbrew temu, co twierdzi SNCM, że Sąd w żaden sposób nie zakwestionował sporządzonej przez niezależnego eksperta opinii, która mogła posłużyć za podstawę spornej decyzji.

18

Po przeprowadzeniu analizy tej decyzji Sąd uznał, że Komisja nie uzasadniła w wystarczający sposób swego rozumowania i oparła się na niemających obiektywnego charakteru elementach, których prawdziwości nie sposób sprawdzić. Należy zatem odrzucić podniesiony przez SNCM argument, zgodnie z którym Sąd nie wziął pod uwagę przysługującej Komisji swobody uznania czy też zastąpił swym własnym rozumowaniem rozumowanie przedstawione przez powołanego przez tę instytucję eksperta.

19

Z powyższego wynika, że Sąd prawidłowo przeprowadził pełną kontrolę, której miał obowiązek dokonać, w rozumieniu orzecznictwa przytoczonego w pkt 15 niniejszego wyroku.

20

W zakresie dotyczącym wykładni pojęcia prywatnego inwestora w gospodarce rynkowej SNCM zarzuca Sądowi nałożenie na Komisję obowiązku zdefiniowania dziedzin działalności gospodarczej danego państwa członkowskiego, „w szczególności na poziomie geograficznym i sektorowym”, aby móc ustalić, czy zachowanie tego państwa odpowiada temu, jakie przyjąłby prywatny inwestor prowadzący działalność w warunkach gospodarki rynkowej. Wnoszące odwołanie przedsiębiorstwo podnosi zaś, że przyjętym w orzecznictwie odpowiednim do przeprowadzenia tej analizy kryterium jest kryterium wielkości inwestora, a nie – wielkości sektora, w którym inwestor ten prowadzi działalność. Ich zdaniem Sąd naruszył zatem ustanowioną w art. 345 TFUE leżącą u podstaw testu prywatnego inwestora i mającą podstawowe znaczenie zasadę niedyskryminacji ze względu na system własności.

21

Corsica Ferries podnosi, że nie można zarzucać Sądowi, iż zażądał on geograficznego i sektorowego zdefiniowania rozpatrywanych dziedzin działalności gospodarczej, aby móc sprawdzić, czy Komisja rzeczywiście oparła swą ocenę rozpatrywanych środków na „zbiorze istotnych danych”.

22

Republika Francuska podnosi, że Sąd dopuścił się naruszenia prawa, uznając, iż Komisja, przeprowadzając test prywatnego inwestora w gospodarce rynkowej, nie mogła co do zasady brać pod uwagę prawdopodobieństwa wywarcia negatywnego wpływu na wizerunek marki państwa członkowskiego jako globalnego podmiotu gospodarczego w sektorze prywatnym. Podnosi ona ponadto, że żądając [wykazania] istnienia wystarczająco utrwalonej – a wręcz stałej – praktyki stosowanej przez inwestorów w danym sektorze na podstawie obiektywnych i możliwych do sprawdzenia dowodów, Sąd ustanowił wymóg wykraczający poza to, co jest konieczne do właściwego zastosowania testu prywatnego inwestora w wymaganej przez orzecznictwo postaci.

23

Podobnie jak Republika Francuska, SNCM stoi na stanowisku, że przyjmując w pkt 86, 87, 95 i 96 zaskarżonego wyroku oparte jedynie na orzecznictwie kryteria, takie jak przeprowadzenie analizy sektorowej i geograficznej, wykazanie istnienia wystarczająco utrwalonej praktyki oraz zawyżone wymogi dowodu zachodzenia prawdopodobieństwa osiągnięcia pośredniej korzyści majątkowej, Sąd dopuścił się naruszenia prawa przy dokonywaniu wykładni kryterium prywatnego inwestora w gospodarce rynkowej.

24

Ponadto SNCM podnosi, że w pkt 101–108 zaskarżonego wyroku Sąd, stwierdzając, że Komisja nie wykazała, iż zachowanie państwa francuskiego było uzasadnione racjonalnym prawdopodobieństwem osiągnięcia z tegoż zachowania pośredniej korzyści majątkowej, choćby w długim okresie czasu, ustanowił nadmiernie zawyżone wymogi dowodowe. Aby zaś stwierdzić, czy prywatyzacja przedsiębiorstwa publicznego za cenę ujemną zawiera elementy pomocy państwa, należy ocenić, czy inwestor prywatny, który pod względem wielkości jest porównywalny z organami zarządzającymi sektorem państwowym, w porównywalnych warunkach mógłby zostać nakłoniony do wniesienia równie dużego kapitału w ramach sprzedaży przedsiębiorstwa, czy też wybrałby opcję jego likwidacji.

25

Zdaniem SNCM pośrednią korzyść, jaką państwo francuskie mogłoby osiągnąć z rozpatrywanego środka, należy ustalić w drodze analizy porównawczej prawdopodobnych kosztów likwidacji przedsiębiorstwa oraz negatywnej ceny jego zbycia.

26

Ponadto zdaniem SNCM Sąd ustanowił takie wymogi dowodowe, którym praktycznie nie sposób uczynić zadość. Wnosząca odwołanie podnosi, że dokładne ilościowe określenie szkody poniesionej w przypadku pogorszenia wizerunku marki danego państwa członkowskiego okazało się niemożliwe. Takie ilościowe określenie opiera się z natury rzeczy na trudno przewidywalnych z góry elementach, w szczególności ze względu na to, iż winno się ono opierać na reakcji innych podmiotów gospodarczych, takich jak klienci, użytkownicy, dostawcy czy też pracownicy SNCM, jak również pracownicy innych przedsiębiorstw publicznych.

27

Zdaniem Corsica Ferries Sąd nadał pełną skuteczność kryterium rozważnego inwestora prywatnego, co wiąże się z koniecznością wykazania, że państwo członkowskie kierowało się w swym zachowaniu perspektywami osiągnięcia długoterminowej rentowności, czyli wykazania długoterminowej racjonalności gospodarczej danego zachowania państwa. Jej zdaniem Sąd ukarał zatem Komisję za to, że nie wykazała ona w spornej decyzji w wystarczający pod względem prawnym sposób racjonalnego prawdopodobieństwa, iż państwo francuskie mogło z rozpatrywanej transakcji osiągnąć pośrednią korzyść majątkową, choćby w długim okresie czasu.

28

Jeśli chodzi o zdefiniowanie dziedzin działalności gospodarczej państwa francuskiego, SNCM podnosi również, że Sąd dopuścił się przeinaczenia decyzji ze względu na to, iż uznał, że Komisja nie określiła w wystarczający pod względem prawnym sposób dziedzin działalności gospodarczej państwa, w stosunku do których należy dokonywać oceny racjonalności gospodarczej rozpatrywanych środków. Jeśli chodzi o pojęcia „wystarczająco utrwalonej praktyki” oraz „utrwalonej praktyki”, SNCM stoi na stanowisku, że zaskarżony wyrok nie został w wystarczający sposób uzasadniony ze względu na to, iż Sąd nie zdefiniował w nim tych pojęć.

29

Z utrwalonego orzecznictwa wynika, że zasilenie przez władze publiczne kapitału przedsiębiorstwa, w jakiejkolwiek formie, może stanowić pomoc państwa w rozumieniu art. 87 WE, jeśli spełnione zostaną określone w tym wyroku warunki (wyroki: Hiszpania/Komisja, od C‑278/92 do C‑280/92, EU:C:1994:325, pkt 20; a także Włochy i SIM 2 Multimedia/Komisja, C‑328/99 i C‑399/00, EU:C:2003:252, pkt 36 i przytoczone tam orzecznictwo).

30

Z utrwalonego orzecznictwa wynika jednak również, że zgodnie z zasadą równego traktowania przedsiębiorstw publicznych i prywatnych środki udostępnione przedsiębiorstwu pośrednio lub bezpośrednio przez państwo w okolicznościach, które odpowiadają normalnym warunkom rynkowym, nie mogą zostać uznane za pomoc państwa (wyrok Włochy SIM 2 Multimedia/Komisja, EU:C:2003:252, pkt 37 i przytoczone tam orzecznictwo). Zatem przesłanki, jakie musi spełnić działanie, by mogło wchodzić w zakres pojęcia pomocy w rozumieniu art. 107 TFUE, nie są spełnione, jeżeli przedsiębiorstwo publiczne będące beneficjentem mogłoby uzyskać taką samą korzyść co korzyść przysporzona mu przy użyciu zasobów państwowych w okolicznościach, które odpowiadają normalnym warunkom rynkowym, przy czym w przypadku przedsiębiorstw publicznych oceny tej dokonuje się co do zasady na podstawie kryterium inwestora prywatnego (zob. wyrok Komisja/EDF, C‑124/10 P, EU:C:2012:318, pkt 78 i przytoczone tam orzecznictwo).

31

Zgodnie z orzecznictwem Sądu należy wprowadzić rozróżnienie pomiędzy z jednej strony rolą odgrywaną przez państwo członkowskie jako akcjonariusza a z drugiej strony rolą państwa działającego jako władza publiczna. Możliwość zastosowania kryterium inwestora prywatnego zależy ostatecznie od tego, czy dane państwo członkowskie przyznaje danemu przedsiębiorstwu korzyść gospodarczą, działając nie jako władza publiczna, lecz w ramach swojej działalności jako akcjonariusza (zob. wyroki: Hiszpania/Komisja, EU:C:1994:325, pkt 22; a także Komisja/EDF, EU:C:2012:318, pkt 80, 81).

32

Należy zatem przeprowadzić ocenę tego, czy inwestor prywatny, który pod względem wielkości jest porównywalny z organami zarządzającymi sektorem państwowym, w porównywalnych warunkach mógłby zostać nakłoniony do wniesienia równie dużego kapitału (wyrok Włochy i SIM 2 Multimedia/Komisja, EU:C:2003:252, pkt 38 i przytoczone tam orzecznictwo).

33

Przy przeprowadzaniu tej analizy trzeba ocenić, czy dane działanie zostałoby podjęte w normalnych warunkach rynkowych przez inwestora prywatnego znajdującego się w sytuacji możliwie podobnej do sytuacji danego państwa członkowskiego, przy czym należy uwzględnić jedynie korzyści i zobowiązania związane z sytuacją tego państwa jako akcjonariusza, z pominięciem korzyści i zobowiązań, które wiążą się z jego statusem jako podmiotu władzy publicznej (wyrok Komisja/EDF, EU:C:2012:318, pkt 79).

34

Ponadto w braku jakiejkolwiek możliwości porównania sytuacji przedsiębiorstwa publicznego z sytuacją przedsiębiorstwa prywatnego „normalne warunki rynkowe” należy oceniać w odniesieniu do dostępnych, obiektywnych i możliwych do sprawdzenia elementów (wyroki: Chronopost i in./Ufex i in., C‑83/01 P, C‑93/01 P i C‑94/01 P, EU:C:2003:388, pkt 38; a także Komisja/EDF, EU:C:2012:318, pkt 101, 102).

35

Oceniając zastosowanie testu prywatnego inwestora, Sąd uznał w pkt 86 zaskarżonego wyroku, że to do Komisji należy zdefiniowanie dziedzin działalności gospodarczej danego państwa, w szczególności na poziomie geograficznym i sektorowym, w stosunku do których powinna być oceniana długoterminowa racjonalność ekonomiczna działań tego państwa. Ponadto w pkt 95–100 tego wyroku Sąd uznał, że test ten może znaleźć zastosowanie jedynie w przypadku „wystarczająco utrwalonej praktyki” oraz „utrwalonej praktyki” prywatnych przedsiębiorstw.

36

W tym względzie należy podnieść, że wymogi takie nie mają absolutnego charakteru, lecz mogą, w odpowiednim przypadku, posłużyć określeniu prywatnego inwestora porównywalnego, dla potrzeb przeprowadzenia testu prywatnego inwestora, z przedsiębiorstwem publicznym.

37

Używając takich wyrażeń, Sąd nie ustanowił szczególnych wymagań dotyczących charakteru dowodów, za pomocą których można wykazać, iż działający racjonalnie prywatny inwestor znajdujący się w sytuacji najbardziej porównywalnej z tą, w jakiej znajduje się przedsiębiorstwo publiczne, dokonałby danego wkładu kapitałowego, lecz stwierdził w pkt 93 i 94 zaskarżonego wyroku, że Komisja nie określiła w wystarczający pod względem prawnym sposób dziedzin działalności gospodarczej państwa francuskiego, w odniesieniu do których powinna być oceniana racjonalność ekonomiczna środków, których dotyczy niniejszy przypadek, i że nie ma on możliwości skontrolowania długoterminowej racjonalności ekonomicznej, jaką ma w tym przypadku ujemna cena zbycia.

38

Sąd ten prawidłowo określił kryterium długoterminowej racjonalności ekonomicznej, jaką musi się cechować podjęta przez państwo członkowskie decyzja o przyznaniu korzyści gospodarczej przedsiębiorstwu, a które to kryterium winno zostać w każdym razie spełnione przy przeprowadzaniu testu prywatnego inwestora w gospodarce rynkowej. Zajmując takie stanowisko, Sąd nie naruszył art. 345 TFUE.

39

Zgodnie z orzecznictwem, w sytuacji gdy wkłady kapitałowe zostały wniesione przez inwestora publicznego w oderwaniu od jakiejkolwiek perspektywy osiągnięcia zysków, choćby w długim okresie czasu, wkłady takie należy uznać za pomoc w rozumieniu art. 107 TFUE, a ich zgodność ze wspólnym rynkiem należy oceniać, biorąc pod uwagę jedynie ustanowione w tym postanowieniu traktatowym kryteria (zob. podobnie wyrok Włochy/Komisja, C‑303/88, EU:C:1991:136, pkt 22).

40

Wbrew temu, co twierdzi Republika Francuska, Sąd w pkt 85 zaskarżonego wyroku z zasady nie wykluczył tego, że ochrona wizerunku marki państwa członkowskiego jako inwestora globalnego w gospodarce rynkowej mogłaby stanowić, w szczególnych okolicznościach i ze szczególnie przekonujących względów, uzasadnienie umożliwiające wykazanie racjonalności ekonomicznej, jaką może mieć w długim okresie wzięcie na siebie nadwyżkowych kosztów, takich jak dodatkowe odprawy.

41

Sąd w pkt 85 zaskarżonego wyroku mógł jednak słusznie stwierdzić, że lapidarne powołanie się na wizerunek państwa członkowskiego jako globalnego uczestnika rynku nie jest wystarczające w celu potwierdzenia braku pomocy w rozumieniu prawa Unii.

42

Pierwszy podniesiony zarzut nie może zostać uwzględniony w zakresie, w jakim SNCM zarzuca w nim Sądowi, że w pkt 101–108 zaskarżonego wyroku zastosował on wobec Komisji nadmierne wymogi dotyczące przeprowadzenia dowodu na to, iż zachowanie państwa francuskiego było uzasadnione racjonalnym prawdopodobieństwem osiągnięcia z tegoż zachowania korzyści majątkowej, choćby w długim okresie czasu. W tym względzie z zaskarżonego wyroku wynika, że Komisja ograniczyła się do twierdzenia, iż wizerunek państwa francuskiego został naruszony w efekcie problemów społecznych. W szczególności zaś z uwagi na to, co stwierdzono w pkt 41 niniejszego wyroku, argumentacja taka nie może zostać uwzględniona.

43

Sąd mógł więc w pkt 108 zaskarżonego wyroku słusznie stwierdzić, że nie wykazano należycie długoterminowej racjonalności ekonomicznej zachowania państwa francuskiego.

44

W zakresie dotyczącym podniesionego przez SNCM twierdzenia dotyczącego przeinaczenia spółka ta nie wykazała, że Sąd dopuścił się przeinaczenia decyzji Komisji, czyli, innymi słowy, że przyjął oczywiście błędną interpretację tej decyzji.

45

Jeśli chodzi o podniesione przez SNCM twierdzenie, zgodnie z którym Sąd uchybił ciążącemu na nim obowiązkowi uzasadnienia ze względu na to, iż nie zdefiniował on pojęć „wystarczająco utrwalonej praktyki” oraz „utrwalonej praktyki”, należy stwierdzić, jak uczynił to rzecznik generalny w pkt 62 opinii, że wyrażenia te są jasne i odnoszą się do oceny okoliczności faktycznych oraz że oczywiste jest, iż jeden lub kilka przykładów danego działania nie mogą stanowić „wystarczająco utrwalonej praktyki” czy też „utrwalonej praktyki”.

46

Zarzut pierwszy należy zatem oddalić w całości.

47

SNCM podnosi, że nie biorąc pod uwagę przy ocenie porównywalnego charakteru warunków inwestowania równoczesnych wkładów kapitałowych całokształtu okoliczności mających znaczenie dla sprawy okoliczności, a w szczególności kwestii stałego dochodu oraz kwestii znaczenia klauzuli umożliwiającej odstąpienie od umowy zbycia, Sąd dopuścił się przeinaczenia spornej decyzji.

48

Zdaniem SNCM kwestia stałego dochodu została gruntownie przeanalizowana przez Komisję w pkt 361–363 spornej decyzji. Komisja miała stwierdzić, że wynoszący 10% stały dochód z kapitału zainwestowanego przez państwo francuskie w SNCM stanowiłby odpowiedni stopień rentowności kapitału w przypadku inwestycji dokonanej przez podmiot prywatny.

49

Ponadto zdaniem SNCM Komisja nie omieszkała wyjaśnić powodu, dla którego uznała, że równość traktowania równoczesnych inwestorów nie może zostać zakwestionowana ze względów związanych z klauzulą umożliwiającą odstąpienie od umowy zbycia. Wbrew temu, co rozstrzygnął Sąd w pkt 127 zaskarżonego wyroku, Komisja miała bowiem podnieść, iż klauzula ta nie dotyczyła bynajmniej równoczesnej inwestycji państwa i prywatnych spółek przejmujących w prywatyzowaną SNCM, tylko sytuacji polegającej na całkowitym zbyciu SNCM na rzecz tych prywatnych spółek przejmujących. Ta umożliwiająca odstąpienie od umowy zbycia klauzula związana jest więc ze zbyciem SNCM, a jej analizę należy przeprowadzać w tym właśnie kontekście; w tych okolicznościach nie może ona zostać wzięta pod uwagę w ramach przeprowadzanej w efekcie tego zbycia analizy równoczesnej inwestycji prywatnych spółek przejmujących i państwa.

50

SNCM jest zdania, że klauzuli tej w momencie zbycia SNCM została nadana wartość wyrażająca się w negatywnej cenie 158 mln EUR. W sytuacji gdy zbycia SNCM dokonano po cenie rynkowej, klauzuli umożliwiającej odstąpienie od umowy zbycia została nadana wartość wyrażająca się w cenie tego zbycia i nie można uznać tej klauzuli za przysparzającą korzyść nabywcom. Nie ma już zatem potrzeby uwzględniania jej przy przeprowadzaniu oceny tego, czy równoczesna inwestycja państwa francuskiego jest zgodna z zasadą równego traktowania inwestorów, chyba że doszło do dwukrotnego uwzględnienia nadanej tej klauzuli wartości.

51

W zakresie dotyczącym uwzględnienia kontekstu prywatyzacji przedsiębiorstwa, w który wpisuje się wniesiony w kapitał SNCM wkład wartości 8,75 mln EUR, spółka ta stoi na stanowisku, że w ramach oceny tego wkładu kapitałowego nie można ponownie uwzględniać zobowiązań odsyłających do środków przyjętych przez państwo francuskie w ramach prywatyzacji SNCM, czyli zastosowania negatywnej ceny 158 mln EUR i udostępnionej na rachunku bieżącym zaliczki w wysokości 38,5 mln EUR. Uwzględnienie przy ocenie zaliczki na rachunku bieżącym po raz kolejny tej negatywnej ceny oraz wkładu kapitałowego sprowadza się zdaniem SNCM do dwukrotnego policzenia wartości tej ceny i tego wkładu.

52

Republika Francuska podnosi, że Sąd dopuścił się naruszenia prawa w związku z art. 87 ust. 1 WE, uznając, iż Komisja w przeprowadzanej analizie porównywalności wkładu kapitałowego o wartości 8,75 mln EUR wniesionego przez CGMF, będącą publicznym akcjonariuszem SNCM, oraz wkładu o wartości 26,25 mln EUR wniesionego przez prywatne spółki przejmujące nie uwzględniła całokształtu mających znaczenie dla sprawy elementów, i że powinna była ona uwzględnić istnienie klauzuli umożliwiającej tym prywatnym spółkom przejmującym odstąpienie od umowy zbycia w ramach prywatyzacji SNCM.

53

Corsica Ferries podnosi, że nadanie wartości tej klauzuli w momencie zbycia za negatywną cenę 158 mln EUR pozostaje bez wpływu na rozumowanie Sądu oraz na fakt, iż Komisja w spornej decyzji nie przeprowadziła pogłębionej oceny ekonomicznych skutków tej klauzuli, gdyż gdyby jej wartość została określona, quod non, jako ww. cena negatywna, instytucja ta powinna była przedstawić to w jasny i przejrzysty sposób.

54

Należy zauważyć, że Sąd w pkt 117 zaskarżonego wyroku słusznie stwierdził, iż sam fakt, że wkład kapitałowy został wniesiony łącznie i równocześnie z wkładami wniesionymi przez inwestorów prywatnych, nie wyklucza automatycznie zakwalifikowania tego wkładu jako pomocy państwa. Należy również wziąć pod uwagę inne czynniki, a w szczególności zasadę równości traktowania udziałowców publicznych i prywatnych.

55

W pkt 130 zaskarżonego wyroku Sąd doszedł do wniosku, że dzięki tej umożliwiającej odstąpienie od umowy zbycia klauzuli prywatne spółki przejmujące co najmniej nie ponosiły, w razie zaistnienia jednej z okoliczności dających możliwość skorzystania z tej klauzuli, żadnego ryzyka, efektem czego klauzula ta ma rzeczywistą wartość finansową. Zdaniem Sądu klauzula ta może zatem zmieniać profile ryzyka wkładów kapitałowych prywatnych spółek przejmujących i CGMF, a więc podważać porównywalny charakter warunków inwestowania.

56

Należy stwierdzić, że wnoszące odwołanie nie zdołały wykazać, iż Sąd dopuścił się naruszenia prawa w tym względzie.

57

Należy odrzucić argument, zgodnie z którym wartość klauzuli umożliwiającej odstąpienie od umowy zbycia została ujęta w cenie, po jakiej zbyto SNCM, i zgodnie z którym klauzuli tej nie można już uwzględniać przy ocenie porównywalności wkładów kapitałowych akcjonariuszy publicznych i prywatnych.

58

Jak wskazał bowiem Sąd w pkt 111 zaskarżonego wyroku, rozpatrywane w nim łączne i równoczesne objęcie nowych akcji zostało już przewidziane w protokole porozumienia w przedmiocie zbycia. Jasne zatem jest, że rozpatrywany wkład kapitałowy przewidziany został w kontekście częściowej prywatyzacji SNCM.

59

Jak przyznaje Republika Francuska, w przypadku wykonania tej klauzuli pierwotny akcjonariusz, który zbył swe udziały podmiotom je przejmującym, winien zwrócić tym ostatnim wartość ich wkładów kapitałowych, a zatem podmioty te, w odróżnieniu od pierwotnego akcjonariusza, mają możliwość odzyskania swojego wkładu kapitałowego w przypadku wykonania tej klauzuli, wyzbywając się w ten sposób zobowiązań wobec danego przedsiębiorstwa publicznego.

60

W tych okolicznościach jest jasne, że ta klauzula umożliwiająca odstąpienie od umowy zbycia może wywierać wpływ na warunki, na jakich dokonywana jest ta rekapitalizacja, oraz wpływać na możliwość dokonania porównania pomiędzy jej poszczególnymi scenariuszami.

61

Sąd, ze względu na to, że stwierdził istnienie dowodów wywierania tego wpływu, mógł słusznie dojść do wniosku, iż Komisja miała obowiązek przeprowadzenia w [spornej] decyzji pogłębionej analizy ekonomicznych skutków klauzuli umożliwiającej odstąpienie od umowy zbycia. Jak podkreślił rzecznik generalny w pkt 115 opinii, Sąd słusznie stwierdził, że Komisja nie uzasadniła podjętej decyzji w przedmiocie równości traktowania prywatnych i publicznych inwestorów w SNCM, a przynajmniej nie uzasadniła jej w wystarczającym stopniu.

62

Nie analizując zatem kwestii oceny dochodu z wkładu kapitałowego wniesionego przez CGMF, zarzut drugi należy oddalić.

63

Zdaniem SNCM Sąd przeinaczył sporną decyzję, uznając, że Komisja stwierdziła, iż okoliczność, że rozpatrywany środek nie wynika ze ściśle określonych zobowiązań ustawowych lub umownych, nie wyklucza co do zasady posiadania przezeń charakteru pomocy państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE.

64

Wnosząca odwołanie stoi na stanowisku, że Sąd dopuścił się naruszenia prawa, uzurpując sobie uprawnienia, jakie przysługują Komisji przy dokonywaniu oceny złożonych sytuacji gospodarczych. Stwierdzając w pkt 144 zaskarżonego wyroku, że „istnienie rachunku zastrzeżonego może zachęcać pracowników SNCM do opuszczenia przedsiębiorstwa lub co najmniej do opuszczenia go bez negocjowania warunków odejścia, w szczególności w odniesieniu do przyznania ewentualnych dodatkowych odpraw […], co stanowiłoby w każdym przypadku pośrednią korzyść ekonomiczną dla SNCM”, Sąd przekroczył granice kontroli, jaką może on przeprowadzić w zakresie tego, czy przy analizie złożonych sytuacji gospodarczych doszło do popełnienia oczywistego błędu w ocenie.

65

Zdaniem skarżącej Sąd nie uzasadnił w wystarczający sposób swego rozstrzygnięcia w przedmiocie rzekomo przysporzonej SNCM korzyści. Dokonana przezeń w pkt 144 zaskarżonego wyroku analiza dotycząca rachunku zastrzeżonego nie umożliwia bowiem zrozumienia powodów, dla których Komisja miała dopuścić się oczywistego błędu w ocenie, nie kwalifikując pomocy na rzecz osób prywatnych jako „pomocy państwa”.

66

Ponadto SNCM i Republika Francuska twierdzą, że zaskarżony wyrok nie został odpowiednio uzasadniony. Ich zdaniem Sąd nie przeanalizował w nim twierdzenia Komisji, zgodnie z którym „nawet dodając kwotę 38,5 mln EUR do wkładu kapitałowego państwa w kwocie 142,5 mln EUR, dostosowana ujemna cena sprzedaży, to jest 196 mln EUR, pozostaje dużo niższa od kosztu likwidacji sądowej SNCM”. Komisja zaś ustaliła, że koszty likwidacji, jakie państwo francuskie poniosłoby w przypadku likwidacji SNCM, byłyby wyższe niż cena negatywna, po jakiej dokonano zbycia, nawet dodając do tego kwotę pomocy na rzecz osób fizycznych.

67

Z tego względu, kwalifikując środki pomocowe na rzecz osób fizycznych na kwotę 38,5 mln EUR jako „pomoc państwa” w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE i nie sprawdzając tytułem uzupełnienia, czy środki te spełniają kryteria, jakim winien odpowiadać rozważny inwestor prywatny, Sąd nie uzasadnił swego rozstrzygnięcia w wystarczający pod względem prawnym sposób.

68

Corsica Ferries podnosi, że Sąd zakwestionował działania Komisji właśnie dlatego, iż instytucja ta nie była w stanie ustalić warunków normalnego stosowania systemu dodatkowych rekompensat za rozwiązanie umowy o pracę w zakresie dotyczącym funkcjonowania rachunku zastrzeżonego.

69

Ze względów przedstawionych w pkt 14–16 niniejszego wyroku Trybunał uważa, że przeprowadzona przez Sąd w pkt 144 zaskarżonego wyroku analiza została przeprowadzona zgodnie z wymogami, które Sąd ma obowiązek spełnić.

70

Jeśli chodzi o podniesiony przez SNCM i Republikę Francuską argument, zgodnie z którym Sąd powinien był sprawdzić tytułem uzupełnienia, czy kwota 38,5 mln EUR była uzasadniona w ramach testu prywatnego inwestora, należy przypomnieć, że Trybunał nie uwzględnił pierwszego zarzutu, dotyczącego sposobu, w jaki zostały zakwalifikowane dodatkowe odprawy na kwotę 158 mln EUR.

71

Jak podniósł rzecznik generalny w pkt 132 opinii, kwota 38,5 mln EUR na rachunku zastrzeżonym może również w odpowiednim przypadku być przeznaczona na wypłatę w postaci dodatkowych odpraw.

72

Wnoszące odwołanie nie podnoszą zaś żadnego argumentu, za pomocą którego można by było wykazać, że ta kwota 38,5 mln EUR różniła się charakterem od kwoty 158 mln EUR, której ocena przeprowadzona została w ramach analizy pierwszego zarzutu, dotyczącego zastosowania testu prywatnego inwestora.

73

Jeśli chodzi o rozumowanie przedstawione przez rzecznika generalnego w pkt 122–137 opinii, Trybunał jest zdania, że Sąd w swej analizie twierdzeń i argumentów dotyczących tego zarzutu nie przeinaczył spornej decyzji i uzasadnił zaskarżony wyrok w wystarczający pod względem prawnym sposób.

74

Zarzut trzeci należy zatem oddalić.

75

SNCM i Republika Francuska twierdzą, że rozumowanie Sądu dotyczące wynoszącego 15,81 mln EUR salda końcowego restrukturyzacji jest błędne.

76

Wnoszące odwołanie podnoszą, że rozumowanie Sądu przedstawione w pkt 148–153 zaskarżonego wyroku zostało oparte na przesłance, zgodnie z którą Komisja uznała, iż plan z 2006 r. był pozbawiony znamion pomocy państwa. Wnoszące odwołania usiłują za pomocą tych odwołań wykazać, że Sąd w swej analizie zawartych w planie z 2006 r. środków dopuścił się naruszeń prawa i uchybił ciążącemu na nim obowiązkowi uzasadnienia.

77

Z pism wnoszących odwołanie wynika, że uwzględnienie tego czwartego zarzutu jest uzależnione od rozstrzygnięcia wydanego przez Trybunał w przedmiocie wcześniejszych podniesionych w ramach tych odwołań zarzutów.

78

W pkt 39, 55 i 66 niniejszego wyroku Trybunał oddalił zaś zarzuty od pierwszego do trzeciego oraz potwierdził zawarte w zaskarżonym wyroku rozstrzygnięcie.

79

W tych okolicznościach należy oddalić zarzut czwarty jako pozbawiony znaczenia dla sprawy bez konieczności badania podniesionych przez wnoszące odwołanie argumentów.

80

Ponieważ nie można było przyjąć żadnego z podniesionych przez wnoszące odwołanie zarzutów, odwołania w sprawach połączonych C‑533/12 P i C‑536/12 P należy oddalić.

81

Zgodnie z art. 184 § 2 regulaminu postępowania przed Trybunałem, jeżeli odwołanie jest bezzasadne, Trybunał rozstrzyga o kosztach. Artykuł 138 § 1 tego regulaminu, mający zastosowanie do postępowania odwoławczego na podstawie art. 184 § 1 tego regulaminu, stanowi, że kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę.

82

Ponieważ Corsica Ferries wniosła o obciążenie kosztami postępowania SNCM i Republiki Francuskiej, a SNCM i Republika Francuska przegrały sprawę, należy obciążyć je kosztami postępowania.

Z powyższych względów Trybunał (piąta izba) orzeka, co następuje: