Głównym celem konwencji i protokołów jest ochrona środowiska morskiego oraz regionu przybrzeżnego Morza Śródziemnego.
Na mocy decyzji UE może przystąpić do konwencji i protokołów, a także – w stosownych przypadkach – wprowadzać niezbędne zmiany.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Konwencja barcelońska

Obecnie 22 kraje są umawiającymi się stronami konwencji barcelońskiej, konwencji międzynarodowej obejmującej 21 krajów graniczących z basenem Morza Śródziemnego (w tym osiem państw członkowskich – Chorwację, Cypr, Francję, Grecję, Włochy, Maltę, Słowenię i Hiszpanię) i UE.
Strony konwencji zobowiązane są do podjęcia wszelkich działań, indywidualnie lub wspólnie, mających na celu ochronę i wzmocnienie środowiska morskiego i regionu przybrzeżnego Morza Śródziemnego, aby przyczynić się do zrównoważonego rozwoju.

Cele niniejszej konwencji są następujące:

ochrona środowiska morskiego i regionu przybrzeżnego przez działania mające na celu zapobieganie zanieczyszczeniu i ograniczanie go oraz, o ile to możliwe, eliminowanie takiego zanieczyszczenia, bez względu na to, czy było ono spowodowane działaniami na lądzie czy na morzu,
ocena i kontrola zanieczyszczenia,
zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi i przybrzeżnymi,
włączenie kwestii ochrony środowiska do strategii rozwoju gospodarczego i społecznego,
ochrona dziedzictwa naturalnego i kulturowego,
wzmocnienie solidarności między państwami graniczącymi z basenem Morza Śródziemnego,
przyczynianie się do poprawy jakości życia.

Umawiające się strony konwencji zobowiązują się do:

wprowadzenia systemu współpracy i realizacji zintegrowanego programu monitorowania i oceny wraz z informacjami i ocenami w celu ochrony środowiska morskiego i regionu przybrzeżnego Morza Śródziemnego oraz ograniczenia lub wyeliminowania zanieczyszczenia w rejonie Morza Śródziemnego, aby osiągnąć dobry stan środowiska*,
ustanowienia chronionych obszarów morskich oraz obszarów szczególnie chronionych mających znaczenie dla całego rejonu Morza Śródziemnego,
wdrożenia zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną (ICZM)*,
zapobiegania zanieczyszczeniom pochodzącym ze źródeł lądowych,
zapobiegania zanieczyszczeniom pochodzącym ze źródeł morskich,
planowania awaryjnego,
współpracy w dziedzinie nauki i technologii,
opracowania odpowiednich procedur służących ustaleniu odpowiedzialności i odszkodowania za szkody wynikłe z naruszenia postanowień konwencji.

Konwencja została zmieniona w 1995 r. Główne zmiany dotyczyły:

rozszerzenia geograficznego zakresu stosowania konwencji do wybrzeża,
stosowania zasady ostrożności,
stosowania zasady „zanieczyszczający płaci” – zob. streszczenie dokumentu,
propagowania ocen skutków,
ochrony i zachowania bioróżnorodności,
zwalczania zanieczyszczenia w związku z transgranicznym przemieszczaniem odpadów niebezpiecznych,
dostępu do informacji i udziału społeczeństwa.

Do konwencji dołączonych jest siedem protokołów:

Protokół w sprawie zatapiania odpadów

Obejmuje jedynie zanieczyszczenia regionu Morza Śródziemnego pochodzące ze statków i statków powietrznych.
W protokole zakazuje się zatapiania niektórych rodzajów odpadów i substancji (niektórych związków toksycznych, rtęci, kadmu, tworzyw sztucznych, ropy naftowej itd.).
W konwencji wymaga się wydania uprzednich zezwoleń krajowych w odniesieniu do innych rodzajów odpadów lub substancji, takich jak arsen, ołów, miedź, cynk, chrom, nikiel, kontenery, złom i niektóre rodzaje pestycydów.

Protokół dotyczący współpracy w zapobieganiu zanieczyszczeniu ze statków oraz, w przypadkach nadzwyczajnych, walki z zanieczyszczeniem Morza Śródziemnego

Na mocy protokołu do konwencji barcelońskiej włącza się zasady współpracy między stronami w zakresie zapobiegania zanieczyszczeniu ze statków oraz, w przypadkach nadzwyczajnych, walki z zanieczyszczeniem Morza Śródziemnego.
Celem protokołu jest również wspieranie opracowywania i wprowadzania w życie międzynarodowych regulacji przyjętych pod egidą Międzynarodowej Organizacji Morskiej.
W protokole określono środki operacyjne, które każda ze stron musi przedsięwziąć w przypadku wystąpienia zanieczyszczeń pochodzących ze statków (ocena, eliminacja/ograniczenie, działania informacyjne), a także środki nadzwyczajne, które należy przedsięwziąć na pokładzie statków, na oddalonych od brzegu instalacjach oraz w portach (w szczególności posiadanie planów nadzwyczajnych i przestrzeganie zawartych w nich procedur).

Protokół dotyczący ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem ze źródeł lądowych

Protokół dotyczy kwestii zanieczyszczeń w wyniku zrzutów z rzek, wylotów kanałów zrzutu, kanałów lub innych cieków wodnych lub zanieczyszczeń z innych źródeł lądowych lub działalności lądowej (w tym zanieczyszczeń powietrza o pochodzeniu lądowym) na terytorium danej strony protokołu.
W protokole zawarto wykaz substancji, których zrzuty są zabronione oraz czynników, które należy uwzględnić, aby wyeliminować zanieczyszczenia powodowane przez te substancje.
Zawarto również wykaz substancji, których zrzuty podlegają zezwoleniom wydawanym przez właściwe organy krajowe.
W protokole zakłada się współpracę w zakresie badań naukowych i informacji oraz przyjęcie odpowiednich programów, środków i norm mających na celu ograniczenie lub wyeliminowanie takich substancji.

Protokół dotyczący obszarów szczególnie chronionych i różnorodności biologicznej w rejonie śródziemnomorskim

Protokół dotyczy:
- obszarów szczególnie chronionych w rejonie Morza Śródziemnego oraz obszarów szczególnie chronionych mających znaczenie dla całego rejonu Morza Śródziemnego,
- ochrony zasobów naturalnych w rejonie Morza Śródziemnego,
- zachowania różnorodności puli genetycznej,
- ochrony niektórych obszarów przyrody przez utworzenie licznych obszarów szczególnie chronionych.
Na mocy protokołu strony zobowiązane są do opracowania wytycznych dotyczących utworzenia obszarów chronionych i zarządzania nimi. W protokole zawarto również wykaz pewnych właściwych środków podejmowanych przez strony, mianowicie:
- zakaz zrzutów lub rozładowywania odpadów,
- uregulowanie wprowadzania nierodzimych lub genetycznie zmodyfikowanych gatunków.
W protokole określono krajowe i lokalne środki podejmowane przez strony w celu ochrony gatunków zwierząt i roślin w całym rejonie Morza Śródziemnego.

Protokół obejmuje szeroki zakres działalności związanej z poszukiwaniem lub wydobyciem oraz szereg kwestii, w tym:
- wymogi dotyczące zezwoleń,
- usuwanie porzuconych lub nieużywanych instalacji,
- używanie i usuwanie szkodliwych substancji,
- wymogi dotyczące odpowiedzialności i odszkodowania,
- współpraca z pozostałymi stronami konwencji barcelońskiej na szczeblu regionalnym.
Strony protokołu mają obowiązek podejmowania, indywidualnie lub w ramach współpracy dwustronnej bądź wielostronnej, wszelkich stosownych środków mających na celu zapobieganie zanieczyszczeniu powstałemu w wyniku działalności poszukiwawczej i wydobywczej prowadzonej na morzu, jego ograniczenie, zwalczanie i kontrolę na obszarze objętym protokołem.
Strony zobowiązują się też do stosowania najlepszych dostępnych technik, skutecznych w kategoriach środowiskowych i odpowiednich ze względów ekonomicznych.

Protokół w sprawie zapobiegania zanieczyszczeniu Morza Śródziemnego w związku z transgranicznym przemieszczaniem i usuwaniem odpadów niebezpiecznych

Na mocy protokołu strony zobowiązane są do podjęcia współpracy, w przypadku gdy znaczne ilości oleju lub innych szkodliwych substancji w Morzu Śródziemnym, pojedynczo lub wszystkie razem, stanowią poważne i bezpośrednie zagrożenie dla środowiska morskiego, wybrzeża lub interesów gospodarczych, zdrowotnych lub ekologicznych co najmniej jednej ze stron.
Współpraca koncentruje się na:
- sporządzeniu planów awaryjnych,
- wspieraniu działań mających na celu zwalczanie zanieczyszczenia morza olejami,
- monitorowaniu i wymianie informacji dotyczących stanu Morza Śródziemnego,
- rozpowszechnianiu informacji dotyczących organizacji zasobów,
- nowych metodach zapobiegania zanieczyszczeniu i jego zwalczania oraz opracowywaniu programów badawczych w tym zakresie.

Protokół w sprawie zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną Morza Śródziemnego

Protokół ma na celu ustanowienie wspólnej podstawy zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną (ICZM) w oparciu o podejście ekosystemowe w rejonie Morza Śródziemnego. Protokół wszedł w życie 24 marca 2011 r.
Zintegrowane zarządzanie strefą przybrzeżną zakłada osiągnięcie sześciu celów, takich jak:
- zrównoważony rozwój stref przybrzeżnych dzięki racjonalnemu planowaniu działań,
- ochrona stref przybrzeżnych,
- zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych,
- ochrona ekosystemów i linii brzegowych,
- zapobieganie klęskom żywiołowym i zmianom klimatu oraz łagodzenie ich skutków,
- poprawa współpracy.

UE jest stroną wszystkich powyższych protokołów, z wyjątkiem Protokołu w sprawie zapobiegania zanieczyszczeniu Morza Śródziemnego w związku z transgranicznym przemieszczaniem i usuwaniem odpadów niebezpiecznych.

DATA WEJŚCIA W ŻYCIE

Konwencja barcelońska – 15 kwietnia 1978 r.
Protokół w sprawie zatapiania odpadów – 15 kwietnia 1978 r.
Protokół dotyczący ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem ze źródeł lądowych – 6 listopada 1983 r.
Protokół dotyczący obszarów szczególnie chronionych i różnorodności biologicznej w rejonie śródziemnomorskim – 12 grudnia 1999 r.
Protokół dotyczący współpracy w zapobieganiu zanieczyszczeniu ze statków oraz, w przypadkach nadzwyczajnych, walki z zanieczyszczeniem Morza Śródziemnego – 25 czerwca 2004 r.
Protokół w sprawie zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną Morza Śródziemnego – 24 marca 2011 r.
Protokół dotyczący ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem powstałym w wyniku działalności poszukiwawczej i wydobywczej na szelfie kontynentalnym oraz na dnie morskim i w jego podgłębiu – 29 marca 2013 r.

KONTEKST

Więcej informacji:

Konwencja barcelońska (Komisja Europejska)
Konwencja barcelońska (Program Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska).

KLUCZOWE POJĘCIA

Dobry stan środowiska: zdefiniowany w unijnej dyrektywie ramowej w sprawie strategii morskiej (dyrektywa 2008/56/WE – zob. streszczenie dokumentu) stan środowiska wód morskich tworzących zróżnicowane i dynamiczne pod względem ekologicznym oceany i morza, które są czyste, zdrowe i urodzajne w odniesieniu do panujących w nich warunków, zaś wykorzystanie środowiska morskiego zachodzi na poziomie, który jest zrównoważony i gwarantuje zachowanie możliwości użytkowania i prowadzenia działań przez obecne i przyszłe pokolenia.

Zintegrowane zarządzanie strefą przybrzeżną: dynamiczny proces zrównoważonego zarządzania strefami przybrzeżnymi i wykorzystania ich, który uwzględnia jednocześnie wrażliwość przybrzeżnych ekosystemów i krajobrazów, różnorodność działań i sposobów wykorzystania, ich interakcje, morski charakter niektórych typów działalności i sposobów eksploatacji oraz wpływ na elementy morskie i lądowe.

GŁÓWNE DOKUMENTY

Konwencja o ochronie Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniami (konwencja barcelońska) (Dz.U. L 240 z 19.9.1977, s. 3–11)

Konwencja o ochronie środowiska morskiego i regionu przybrzeżnego Morza Śródziemnego (zmieniona konwencja barcelońska)

Protokół w sprawie zapobiegania zanieczyszczaniu Morza Śródziemnego przez zatapianie w nim odpadów ze statków i statków powietrznych (Dz.U. L 240 z 19.9.1977, s. 12–34)

Decyzja Rady 77/585/EWG z dnia 25 lipca 1977 r. w sprawie zawarcia Konwencji o ochronie Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem i Protokołu o zapobieganiu zanieczyszczaniu Morza Śródziemnego przez zatapianie w nim odpadów ze statków i statków powietrznych (Dz.U. L 240 z 19.9.1977, s. 1–2)

Protokół dotyczący ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem ze źródeł lądowych (Dz.U. L 67 z 12.3.1983, s. 3–18)

Zmiany w Protokole dotyczącym ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem ze źródeł lądowych (Dz.U. L 322 z 14.12.1999, s. 20–31)

Decyzja Rady 1999/801/WE z dnia 22 października 1999 r. w sprawie przyjęcia zmian do Protokołu dotyczącego ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem ze źródeł lądowych (konwencja z Barcelony) (Dz.U. L 322 z 14.12.1999, s. 18–31)

Decyzja Rady 83/101/EWG z dnia 28 lutego 1983 r. w sprawie zawarcia Protokołu dotyczącego ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem ze źródeł lądowych (Dz.U. L 67 z 12.3.1983, s. 1–2)

Protokół dotyczący obszarów szczególnie chronionych i różnorodności biologicznej w rejonie śródziemnomorskim (Dz.U. L 322 z 14.12.1999, s. 3–17)

Decyzja Rady 84/132/EWG z dnia 1 marca 1984 r. w sprawie zawarcia Protokołu dotyczącego specjalnych obszarów chronionych na Morzu Śródziemnym (Dz.U. L 68 z 10.3.1984, s. 36–37)

Decyzja Rady 1999/800/WE z dnia 22 października 1999 r. w sprawie zawarcia Protokołu dotyczącego obszarów szczególnie chronionych i różnorodności biologicznej w rejonie śródziemnomorskim oraz w sprawie przyjęcia załączników do tego Protokołu (Konwencja barcelońska) (Dz.U. L 322 z 14.12.1999, s. 1–2)

Protokół dotyczący współpracy w zapobieganiu zanieczyszczeniu ze statków oraz, w przypadkach nadzwyczajnych, walki z zanieczyszczeniem Morza Śródziemnego (Dz.U. L 261 z 6.8.2004, s. 41–46)

Decyzja Rady 2004/575/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie zawarcia, w imieniu Wspólnoty Europejskiej, Protokołu do konwencji barcelońskiej w celu ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem, dotyczącego współpracy w zapobieganiu zanieczyszczania ze statków oraz, w nagłych przypadkach, zwalczania zanieczyszczenia Morza Śródziemnego (Dz.U. L 261 z 6.8.2004, s. 40)

Protokół w sprawie zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną Morza Śródziemnego (Dz.U. L 34 z 4.2.2009, s. 19–28)

Decyzja Rady 2010/631/UE z dnia 13 września 2010 r. w sprawie zawarcia, w imieniu Unii Europejskiej, Protokołu dotyczącego zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną Morza Śródziemnego do Konwencji o ochronie środowiska morskiego i regionu przybrzeżnego Morza Śródziemnego (Dz.U. L 279 z 23.10.2010, s. 1–2)

Decyzja Rady 2013/5/UE z dnia 17 grudnia 2012 r. w sprawie przystąpienia Unii Europejskiej do Protokołu dotyczącego ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem powstałym w wyniku działalności poszukiwawczej i wydobywczej na szelfie kontynentalnym oraz na dnie morskim i w jego podgłębiu (Dz.U. L 4 z 9.1.2013, s. 13–14)

DOKUMENTY POWIĄZANE

Nota w sprawie wejścia w życie Protokołu dotyczącego ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem powstałym w wyniku działalności poszukiwawczej i wydobywczej na szelfie kontynentalnym oraz na dnie morskim i w jego podglebiu do Konwencji o ochronie środowiska morskiego i regionu przybrzeżnego Morza Śródziemnego (Dz.U. L 187 z 6.7.2013, s. 1)

Powiadomienie dotyczące wejścia w życie Protokołu dotyczącego zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną Morza Śródziemnego do Konwencji o ochronie środowiska morskiego i regionu przybrzeżnego Morza Śródziemnego (Dz.U. L 242 z 20.9.2011, s. 1)

Ostatnia aktualizacja: 30.06.2020

Top

All