Konwencja helsińska: przeciwdziałanie zanieczyszczeniom cieków i jezior międzynarodowych
STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:
Decyzja 95/308/WE w sprawie zawarcia Konwencji o ochronie i użytkowaniu cieków transgranicznych i jezior międzynarodowych
Konwencja o ochronie i użytkowaniu cieków transgranicznych i jezior międzynarodowych
JAKIE SĄ CELE DECYZJI I KONWENCJI?
Decyzją 95/308/WE Wspólnota Europejska (dziś UE) przyłącza się do Konwencji o ochronie i użytkowaniu cieków transgranicznych* i jezior międzynarodowych (Europejska Komisja Gospodarcza ONZ — Konwencja o ochronie i użytkowaniu cieków transgranicznych i jezior międzynarodowych).
Konwencja ta nazywana jest konwencją helsińską, ponieważ została podpisana w Helsinkach w 1992 r.
KLUCZOWE ZAGADNIENIA
- Konwencja zapewnia ramy prawne, na podstawie których strony konwencji, dwie lub więcej, mogą współpracować w celu:
- przeciwdziałania i kontroli zanieczyszczenia wody ponad granicami państw,
- zapewnienia racjonalnego i bezstronnego użytkowania wód transgranicznych.
- Strony muszą podjąć wszelkie odpowiednie działania w zakresie wód transgranicznych w celu:
- zapobiegania, kontroli i zmniejszania istniejących lub potencjalnych zanieczyszczeń,
- zapewnienia zrównoważonej ekologicznie gospodarki wodnej, ochrony zasobów i ochrony środowiska, w tym, w stosownych przypadkach, przywracania ekosystemów,
- zapewnienia racjonalnego i bezstronnego użytkowania zasobów.
- Strony muszą:
- stosować zasadę przezorności, zgodnie z którą nie można odkładać działania, kierując się tym, że badania naukowe nie ustaliły definitywnie związku przyczynowo-skutkowego między określonymi substancjami a zanieczyszczeniem,
- wprowadzić zasadę „zanieczyszczający płaci”, zgodnie z którą wydatki związane z zapobieganiem zanieczyszczeniu i jego zmniejszeniem ponoszone są przez zanieczyszczającego,
- gospodarować zasobami wodnymi w taki sposób, aby nie zmniejszać możliwości zaspokajania potrzeb przyszłym pokoleniom;
- opracować programy monitoringu stanu wód transgranicznych,
- współpracować, w szczególności, w zakresie wymiany informacji i prowadzenia badań naukowych oraz rozwijania skutecznych metod zapobiegania transgranicznemu zanieczyszczeniu oraz kontrolowania i zmniejszania tego zanieczyszczenia,
- wspierać odpowiednie wysiłki międzynarodowe, których celem jest wypracowanie zasad, kryteriów i procedur w dziedzinie odpowiedzialności za wszelkie przypadki powodowania zanieczyszczeń.
- Środki:
- muszą być podejmowane, w miarę możliwości, u źródła zanieczyszczenia,
- nie mogą prowadzić bezpośrednio lub pośrednio do przenoszenia zanieczyszczeń na inne komponenty środowiska.
- Umowy zawarte między co najmniej dwiema stronami mogą dotyczyć:
- zestawiania danych i sporządzania rejestrów,
- wypracowania wspólnych programów monitoringowych,
- przyjęcia norm zrzutu ścieków i wspólnych norm i kryteriów jakości wód,
- wprowadzenia procedur ostrzegania i alarmowania,
- stosowania ocen oddziaływania na środowisko.
- Strony umowy muszą:
- udzielać sobie pomocy na wniosek jednej ze stron,
- zapewnić dostęp ludności do informacji o stanie wód transgranicznych i wszelkich przedsięwziętych środkach.
- W 2003 r. konwencja została zmieniona, aby umożliwić przystępowanie państwom spoza Europy. Poprawka weszła w życie dnia 6 lutego 2013 r. na mocy decyzji 2013/790/UE. Od marca 2016 r. wszystkie państwa członkowskie ONZ mogą przystąpić do konwencji.
DATA WEJŚCIA W ŻYCIE
Konwencja weszła w życie 6 października 1996 r.
KONTEKST
Większość problemów środowiskowych ma charakter transgraniczny, a czasem nawet globalny. Dlatego traktat lizboński (artykuł 191 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej) zobowiązuje UE do promowania międzynarodowych działań na rzecz zwalczania problemów środowiskowych na szczeblu regionalnym i ogólnoświatowym.
UE jest uprawniona do negocjowania i podpisywania międzynarodowych umów w zakresie środowiska naturalnego. W przeszłości Unia podpisywała już tego typu umowy dotyczące wielu obszarów, zarówno pod auspicjami Organizacji Narodów Zjednoczonych, jak i na poziomie regionalnym lub subregionalnym. UE ratyfikowała sześć konwencji dotyczących wody.
Więcej informacji:
KLUCZOWE POJĘCIA
Cieki transgraniczne: powierzchniowe lub podziemne wody, które tworzą lub przecinają granice między co najmniej dwoma państwami.
GŁÓWNE DOKUMENTY
Decyzja Rady 95/308/WE z dnia 24 lipca 1995 r. w sprawie zawarcia, w imieniu Wspólnoty, Konwencji o ochronie i użytkowaniu cieków transgranicznych i jezior międzynarodowych (Dz.U. L 186, 5.8.1995, s. 42–58)
Konwencja o ochronie i użytkowaniu cieków transgranicznych i jezior międzynarodowych (Dz.U. L 186, 5.8.1995, s. 44–58)
Kolejne zmiany konwencji zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.
Ostatnia aktualizacja: 10.07.2020