EUR-Lex Access to European Union law
This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 62014CJ0407
Judgment of the Court (Fourth Chamber) of 17 December 2015.#María Auxiliadora Arjona Camacho v Securitas Seguridad España, SA.#Request for a preliminary ruling from the Juzgado de lo Social.#Reference for a preliminary ruling — Social policy — Directive 2006/54/EC — Equal treatment of men and women in matters of employment and occupation — Discriminatory dismissal — Article 18 — Compensation or reparation for the loss and damage actually sustained — Deterrent effect — Article 25 — Penalties — Punitive damages.#Case C-407/14.
Wyrok Trybunału (czwarta izba) z dnia 17 grudnia 2015 r.
María Auxiliadora Arjona Camacho przeciwko Securitas Seguridad España SA.
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Juzgado de lo Social n° 1 de Córdoba.
Odesłanie prejudycjalne – Polityka społeczna – Dyrektywa 2006/54/WE – Równość traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy – Dyskryminujące zwolnienie – Artykuł 18 – Odszkodowanie z tytułu rzeczywiście poniesionej szkody lub naprawienie rzeczywiście poniesionej szkody – Odstraszający charakter – Artykuł 25 – Sankcje – Odszkodowanie o charakterze sankcji.
Sprawa C-407/14.
Wyrok Trybunału (czwarta izba) z dnia 17 grudnia 2015 r.
María Auxiliadora Arjona Camacho przeciwko Securitas Seguridad España SA.
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Juzgado de lo Social n° 1 de Córdoba.
Odesłanie prejudycjalne – Polityka społeczna – Dyrektywa 2006/54/WE – Równość traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy – Dyskryminujące zwolnienie – Artykuł 18 – Odszkodowanie z tytułu rzeczywiście poniesionej szkody lub naprawienie rzeczywiście poniesionej szkody – Odstraszający charakter – Artykuł 25 – Sankcje – Odszkodowanie o charakterze sankcji.
Sprawa C-407/14.
Court reports – general
ECLI identifier: ECLI:EU:C:2015:831
WYROK TRYBUNAŁU (czwarta izba)
z dnia 17 grudnia 2015 r. ( * )
„Odesłanie prejudycjalne — Polityka społeczna — Dyrektywa 2006/54/WE — Równość traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy — Dyskryminujące zwolnienie — Artykuł 18 — Odszkodowanie z tytułu rzeczywiście poniesionej szkody lub naprawienie rzeczywiście poniesionej szkody — Odstraszający charakter — Artykuł 25 — Sankcje — Odszkodowanie o charakterze sankcji”
W sprawie C‑407/14
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Juzgado de lo Social no 1 de Córdoba (sąd pracy i zabezpieczenia społecznego nr 1 w Kordobie, Hiszpania) postanowieniem z dnia 1 sierpnia 2014 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 27 sierpnia 2014 r., w postępowaniu:
María Auxiliadora Arjona Camacho
przeciwko
Securitas Seguridad España SA,
TRYBUNAŁ (czwarta izba),
w składzie: L. Bay Larsen, prezes trzeciej izby, pełniący obowiązki prezesa czwartej izby, J. Malenovský, M. Safjan (sprawozdawca), A. Prechal i K. Jürimäe, sędziowie,
rzecznik generalny: P. Mengozzi,
sekretarz: A. Calot Escobar,
uwzględniając pisemny etap postępowania,
rozważywszy uwagi przedstawione:
— |
w imieniu M.A. Arjony Camacho przez R. Alcaidego Arandę, abogado, |
— |
w imieniu rządu hiszpańskiego przez L. Banciellę Rodrígueza-Miñóna i A. Rubia Gonzáleza Alejandra, działających w charakterze pełnomocników, |
— |
w imieniu rządu polskiego przez B. Majczynę, działającego w charakterze pełnomocnika, |
— |
w imieniu rządu Zjednoczonego Królestwa przez J. Kraehling, działającą w charakterze pełnomocnika, wspieraną przez A. Batesa, barrister, |
— |
w imieniu Komisji Europejskiej przez D. Roussanova i E. Adserę Riberę, działających w charakterze pełnomocników, |
po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 3 września 2015 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 |
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 18 dyrektywy 2006/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy (Dz.U. L 204, s. 23). |
2 |
Wniosek ten został złożony w ramach sporu między M.A. Arjoną Camacho a Securitas Seguridad España SA (zwaną dalej „Securitas Seguridad España”) dotyczącego przyznania M.A. Arjonie Camacho odszkodowania o charakterze sankcji w następstwie jej zwolnienia stanowiącego dyskryminację ze względu na płeć. |
Ramy prawne
Prawo Unii
Dyrektywa 76/207
3 |
W pierwotnej wersji art. 6 dyrektywy Rady 76/207/EWG z dnia 9 lutego 1976 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w zakresie dostępu do zatrudnienia, kształcenia i awansu zawodowego oraz warunków pracy (Dz.U. L 39, s. 40 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 5, t. 1, s. 187), stanowił: „Państwa członkowskie wprowadzą do [swoich] krajowych systemów prawnych środki niezbędne w celu zapewnienia każdej osobie, która czuje się poszkodowana z powodu niezastosowania w stosunku do niej zasady równego traktowania w rozumieniu art. 3, 4 i 5, możliwości dochodzenia swych praw przed sądem, po wyczerpaniu możliwości przed innymi właściwymi organami”. |
4 |
Dyrektywa 76/207 została zmieniona dyrektywą 2002/73/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 września 2002 r. (Dz.U. L 269, s. 15 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 5, t. 4, s. 255). Zgodnie z motywem 18 dyrektywy 2002/73: |
5 |
Artykuł 6 dyrektywy 76/207 został zmieniony przez dyrektywę 2002/73 w następujący sposób: „1. Państwa członkowskie zapewniają, aby procedury sądowe lub administracyjne, jak również, o ile uznają to za właściwe, procedury pojednawcze, których celem jest doprowadzenie do przestrzegania zobowiązań wynikających z niniejszej dyrektywy, były dostępne dla wszystkich osób, które uważają się za pokrzywdzone nieprzestrzeganiem wobec nich zasady równego traktowania, nawet po zakończeniu kontaktów, w których przypuszczalnie miała miejsce dyskryminacja. 2. Państwa członkowskie wprowadzają do swoich krajowych systemów prawnych takie środki, które są niezbędne do zapewnienia rzeczywistej i skutecznej rekompensaty lub odszkodowania, zgodnie z ustaleniami państw członkowskich dotyczącymi strat i szkód poniesionych przez osobę pokrzywdzoną w wyniku dyskryminacji sprzecznej z art. 3, w sposób, który ma charakter zniechęcający, a jednocześnie jest proporcjonalny do wyrządzonej szkody; taka rekompensata lub odszkodowanie nie mogą być ograniczone poprzez wcześniejsze ustalenie górnego limitu, z wyjątkiem przypadków, kiedy pracodawca może udowodnić, że jedyną szkodą, jaką ubiegający się [o pracę] poniósł w wyniku dyskryminacji w rozumieniu niniejszej dyrektywy jest odmowa rozpatrzenia podania o pracę tej osoby. […]”. |
6 |
Na mocy dyrektywy 2002/73 dodano do dyrektywy 76/207 także art. 8d o następującym brzmieniu: „Państwa członkowskie ustanawiają zasady stosowania sankcji obowiązujących [w wypadkach] naruszeń przepisów krajowych przyjętych z zastosowaniem niniejszej dyrektywy i podejmują wszelkie niezbędne środki dla zapewnienia [stosowania tych sankcji]. Sankcje, które mogą obejmować wypłacenie odszkodowania ofierze, muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. Państwa członkowskie powiadomią o tych przepisach Komisję nie później niż do dnia 5 października 2005 r. i powiadamiają ją bezzwłocznie o kolejnych dotyczących ich zmianach. |
7 |
Zgodnie z art. 34 ust. 1 dyrektywy 2006/54 uchyliła ona dyrektywę 76/207 ze skutkiem od dnia 15 sierpnia 2009 r. |
Dyrektywa 2006/54
8 |
Zgodnie z motywami 1, 33 i 35 dyrektywy 2006/54:
[…]
[…]
|
9 |
Artykuł 1 tej dyrektywy stanowi: „Celem niniejszej dyrektywy jest wprowadzenie w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy. W tym celu zawiera ona przepisy dotyczące wprowadzenia w życie zasady równego traktowania w odniesieniu do: […]
[…] Niniejsza dyrektywa zawiera również przepisy, których celem jest zapewnienie, aby wprowadzenie w życie wyżej wymienionych zasad było bardziej skuteczne poprzez ustanowienie właściwych procedur”. |
10 |
Artykuł 14 wspomnianej dyrektywy, zatytułowany „Zakaz dyskryminacji”, w ust. 1 lit. c) stanowi: „Zakazuje się wszelkiej bezpośredniej i pośredniej dyskryminacji ze względu na płeć w sektorze prywatnym i publicznym, w tym w instytucjach publicznych, w odniesieniu do: […]
|
11 |
Artykuł 18 tej dyrektywy, zatytułowany „[Odszkodowanie lub naprawienie szkody w naturze]”, stanowi: „Państwa członkowskie wprowadzają do swoich krajowych porządków prawnych środki niezbędne do zapewnienia faktycznego i skutecznego [naprawienia szkody w naturze lub odszkodowania z tytułu szkody] doznanej przez osobę w wyniku [dyskryminacji ze względu na płeć], zgodnie z przepisami państw członkowskich, przy czym musi się to odbywać w sposób odstraszający i proporcjonalny do poniesionej szkody. Maksymalna wysokość takiego [naprawienia szkody w naturze lub odszkodowania] może być ustalona jedynie w przypadkach, w których pracodawca może dowieść, że szkoda doznana przez starającego się o pracę powstała w wyniku dyskryminacji w rozumieniu niniejszej dyrektywy, polega jedynie na tym, że nastąpiła odmowa uwzględnienia jego podania o pracę”. |
12 |
Artykuł 25 dyrektywy 2006/54, zatytułowany „Sankcje”, ma następujące brzmienie: „Państwa członkowskie ustanawiają przepisy dotyczące sankcji stosowanych [w wypadkach] naruszeń przepisów krajowych przyjętych na podstawie niniejszej dyrektywy i podejmują wszelkie niezbędne środki dla zapewnienia [stosowania tych sankcji]. Sankcje, które mogą obejmować wypłacenie odszkodowania ofierze, muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. Państwa członkowskie powiadomią o tych przepisach Komisję najpóźniej do dnia 5 października 2005 r. i powiadamiają ją niezwłocznie o wszelkich ich kolejnych zmianach”. |
13 |
Artykuł 27 tej dyrektywy, zatytułowany „Minimalne wymogi”, w ust. 1 stanowi: „Państwa członkowskie mogą wprowadzać lub utrzymywać przepisy bardziej korzystne dla zapewnienia ochrony zasady równego traktowania od przepisów ustanowionych w niniejszej dyrektywie”. |
Prawo hiszpańskie
14 |
Artykuł 10 Ley orgánica 3/2007 para la igualdad efectiva de mujeres y hombres (ustawy organicznej nr 3/2007 w sprawie rzeczywistej równości kobiet i mężczyzn) z dnia 22 marca 2007 r. (BOE nr 71 z dnia 23 marca 2007 r., s. 12611), zatytułowany „Skutki prawne zachowań dyskryminujących”, stanowi: „Akty i postanowienia umowne, które stanowią lub powodują dyskryminację ze względu na płeć, są nieważne i bezskuteczne i prowadzą do powstania odpowiedzialności [sprawcy] poprzez system naprawienia szkody w naturze lub odszkodowań, które są rzeczywiste, skuteczne i proporcjonalne do poniesionej szkody, jak również, w stosownym wypadku, poprzez skuteczny i odstraszający system sankcji zapobiegający zachowaniom dyskryminującym”. |
15 |
Artykuł 183 Ley 36/2011, reguladora de la jurisdicción social (ustawy nr 36/2011 dotyczącej ustroju sądów pracy i zabezpieczenia społecznego) z dnia 10 października 2011 r. (BOE nr 245 z dnia 11 października 2011 r., s. 106584), zatytułowany „Odszkodowanie”, w ust. 1 i 2 stanowi: „1. W razie stwierdzenia w wyroku, że istnieje naruszenie, sąd określi wysokość odszkodowania należnego w stosownym wypadku stronie powodowej z tytułu doznanej dyskryminacji lub innego naruszenia jej praw podstawowych i swobód publicznych, biorąc pod uwagę zarówno szkodę związaną z naruszeniem prawa podstawowego, jak i dodatkowe szkody, które wynikają z owego naruszenia. 2. Sąd określi wysokość odszkodowania – ustalając je rozsądnie, jeżeli przeprowadzenie dowodu na jego dokładną wysokość okaże się nadmiernie utrudnione lub kosztowne – tak, aby wystarczająco zaspokoić osobę poszkodowaną i przywrócić w miarę możliwości jej sytuację poprzedzającą naruszenie, a także przyczynić się do osiągnięcia celu polegającego na zapobieganiu szkodom”. |
Postępowanie główne i pytanie prejudycjalne
16 |
W dniu 1 lipca 2012 r. M.A. Arjona Camacho została zatrudniona przez Securitas Seguridad España w charakterze pracownika ochrony w celu wykonywania pracy w pełnym wymiarze czasu w zakładzie poprawczym dla nieletnich w Kordobie (Hiszpania). W dniu 24 kwietnia 2014 r. została zwolniona. |
17 |
M.A. Arjona Camacho nie zgodziła się ze zwolnieniem i w dniu 6 maja 2014 r. wniosła do centrum mediacji, arbitrażu i koncyliacji w Kordobie wniosek o przeprowadzenie postępowania pojednawczego z pracodawcą. Postępowanie pojednawcze nie powiodło się. |
18 |
W dniu 26 maja 2014 r. M.A. Arjona Camacho wniosła do Juzgado de lo Social no 1 de Córdoba (sądu pracy i zabezpieczenia społecznego nr 1 w Kordobie) pozew, w którym zakwestionowała dokonane rozwiązanie umowy, wnosząc o stwierdzenie jego nieważności. |
19 |
W tym względzie tytułem żądania głównego M.A. Arjona Camacho podniosła, że dokonane zwolnienie stanowi w szczególności dyskryminację ze względu na płeć. Wniosła o zasądzenie na jej rzecz odszkodowania w wysokości 6000 EUR tytułem wyrządzonej szkody. |
20 |
Sąd odsyłający wskazuje, iż uznaje za ustalone, że zwolnienie M.A. Arjony Camacho stanowi dyskryminację ze względu na płeć oraz że w wyroku, który wyda po udzieleniu odpowiedzi przez Trybunał, przedstawi dowody, na których opiera się to stwierdzenie. |
21 |
Sąd odsyłający dodaje, że w wyroku, który zapadnie, uściśli także względy, dla których jest on zdania, że kwota 3000 EUR tytułem odszkodowania wystarcza, aby w pełni naprawić szkodę doznaną przez M.A. Arjonę Camacho z powodu zwolnienia ze względu na płeć. |
22 |
Niemniej sąd odsyłający dąży do ustalenia, czy na mocy art. 18 dyrektywy 2006/54, zgodnie z którym szkoda powinna być naprawiona w sposób odstraszający, powinien on przyznać M.A. Arjonie Camacho odszkodowanie przekraczające wysokość poniesionej szkody, w formie odszkodowania o charakterze sankcji, tak aby stanowiło ono przykład dla jej poprzedniego pracodawcy oraz dla innych osób. |
23 |
Sąd odsyłający uściśla, że pojęcie „odszkodowania o charakterze sankcji” nie istnieje w prawie hiszpańskim. |
24 |
W tych okolicznościach Juzgado de lo Social no 1 de Córdoba (sąd pracy i zabezpieczenia społecznego nr 1 w Kordobie) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym: |
W przedmiocie pytania prejudycjalnego
25 |
Poprzez swoje pytanie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 18 dyrektywy 2006/54 należy interpretować w ten sposób, że aby szkoda doznana przez poszkodowanego z powodu dyskryminacji ze względu na płeć została rzeczywiście naprawiona w sposób odstraszający, osoba ta powinna otrzymać – obok odszkodowania tytułem naprawienia szkody – odszkodowanie o charakterze sankcji. |
26 |
Zgodnie ze wspomnianym art. 18 państwa członkowskie wprowadzają do swoich krajowych porządków prawnych środki niezbędne do zapewnienia faktycznego i skutecznego naprawienia szkody w naturze lub odszkodowania z tytułu szkody doznanej przez osobę w wyniku dyskryminacji ze względu na płeć, zgodnie z przepisami państw członkowskich, przy czym musi się to odbywać w sposób odstraszający i proporcjonalny do doznanej szkody, a maksymalna wysokość takiego naprawienia szkody w naturze lub odszkodowania może być ustalona jedynie w wypadkach, w których szkoda polega jedynie na tym, że nastąpiła odmowa uwzględnienia podania o pracę. |
27 |
We wspomnianym przepisie odtworzono brzmienie art. 6 ust. 2 dyrektywy 76/207, zmienionej dyrektywą 2002/73. |
28 |
Jak wynika zaś z motywu 18 dyrektywy 2002/73, zmieniła ona art. 6 dyrektywy 76/207 w celu uwzględnienia orzecznictwa Trybunału, a w szczególności wyroków Marshall (C‑271/91, EU:C:1993:335) i Draehmpaehl (C‑180/95, EU:C:1997:208). |
29 |
W tym względzie należy przypomnieć, że w ramach wykładni art. 6 dyrektywy 76/207, która została uchylona i zastąpiona dyrektywą 2006/54, Trybunał wskazał, iż państwa członkowskie zobowiązane są wprowadzić środki niezbędne w celu zapewnienia każdej osobie, która czuje się poszkodowana z powodu dyskryminacji niezgodnej ze wspomnianą dyrektywą, możliwości dochodzenia swych praw przed sądem. Obowiązek taki oznacza, że środki, o których mowa, są wystarczająco skuteczne dla osiągnięcia celu dyrektywy 76/207 i mogą być skutecznie powołane przed sądami krajowymi przez osoby, do których się odnoszą (zob. wyroki: Marshall, C‑271/91, EU:C:1993:335, pkt 22; Paquay, C‑460/06, EU:C:2007:601, pkt 43). |
30 |
Zgodnie z orzecznictwem Trybunału wspomniany art. 6 nie narzuca państwom członkowskim określonego środka w razie naruszenia zakazu dyskryminacji, lecz pozostawia im wolny wybór pomiędzy różnymi rozwiązaniami właściwymi do realizacji celu dyrektywy 76/207, w zależności od różnych sytuacji, które mogą się pojawić (zob. wyroki: von Colson i Kamann, 14/83, EU:C:1984:153, pkt 18; Marshall, C‑271/91, EU:C:1993:335, pkt 23; a także Paquay, C‑460/06, EU:C:2007:601, pkt 44). |
31 |
Jednakże środki właściwe dla przywrócenia rzeczywistej równości szans powinny zapewniać faktyczną i skuteczną ochronę sądową i mieć w stosunku do pracodawcy prawdziwie odstraszające działanie (zob. wyroki: von Colson i Kamann, 14/83, EU:C:1984:153, pkt 23, 24; Draehmpaehl, C‑180/95, EU:C:1997:208, pkt 25; a także Paquay, C‑460/06, EU:C:2007:601, pkt 45). |
32 |
Tego rodzaju względy wymagają bezwzględnie uwzględnienia szczególnych okoliczności każdego wypadku naruszenia zasady równości. Tymczasem w wypadku dyskryminującego zwolnienia przywrócenie sytuacji równości nie może zostać zrealizowane, gdy nie przywrócono dyskryminowanej osoby do pracy lub, alternatywnie, gdy brak jest pieniężnego naprawienia doznanej szkody (wyrok Marshall, C‑271/91, EU:C:1993:335, pkt 25). |
33 |
Wreszcie zgodnie z orzecznictwem Trybunału, gdy pieniężne odszkodowanie jest środkiem, który ma zrealizować cel w postaci przywrócenia rzeczywistej równości szans, powinno ono być odpowiednie w tym znaczeniu, by mogło pozwolić na całkowite naprawienie faktycznie poniesionej w związku z dyskryminującym zwolnieniem szkody, zgodnie z mającymi zastosowanie przepisami krajowymi (zob. wyroki: Marshall, C‑271/91, EU:C:1993:335, pkt 26; Paquay, C‑460/06, EU:C:2007:601, pkt 46). |
34 |
W konsekwencji z przepisów art. 6 dyrektywy 76/207, zarówno w brzmieniu pierwotnym, jak i zmienionym, a także z orzecznictwa Trybunału wskazanego w pkt 29–33 niniejszego wyroku wynika, że zamierzony przez wspomniany art. 6 rzeczywisty skutek odstraszający nie wymaga przyznania poszkodowanemu z powodu dyskryminacji ze względu na płeć odszkodowania o charakterze sankcji, które przekracza pełne naprawienie rzeczywiście doznanej szkody i stanowi środek o charakterze sankcji. |
35 |
Powyższe stwierdzenie znajduje potwierdzenie w alternatywnym charakterze – w wypadku dyskryminującego zwolnienia – przyznawanego w formie pieniężnej odszkodowania za szkodę, jak wskazano w pkt 32 niniejszego wyroku. |
36 |
Jak wskazał rzecznik generalny w pkt 32 opinii, nie nastąpiła żadna istotna zmiana w prawie Unii, aby w tym względzie dokonywać wykładni art. 18 dyrektywy 2006/54 w sposób odmienny niż wykładni art. 6 dyrektywy 76/207. |
37 |
A zatem należy stwierdzić, że – podobnie jak art. 6 dyrektywy 76/207 i aby w sposób odstraszający i proporcjonalny zapewnić rzeczywiste naprawienie szkody doznanej z powodu dyskryminacji ze względu na płeć – art. 18 dyrektywy 2006/54 nakłada na państwa członkowskie, które wybrały wprowadzenie formy pieniężnej do swojego krajowego porządku prawnego, środki przewidujące zapłatę poszkodowanemu odszkodowania pokrywającego w pełni doznaną szkodę, zgodnie z określonymi przez te państwa szczegółowymi zasadami, lecz nie przewiduje zapłaty odszkodowania o charakterze sankcji. |
38 |
Ponadto art. 25 dyrektywy 2006/54 stanowi, że państwa członkowskie ustanawiają przepisy dotyczące sankcji stosowanych w wypadkach naruszeń przepisów krajowych przyjętych na podstawie tej dyrektywy i podejmują wszelkie niezbędne środki dla zapewnienia stosowania tych sankcji. Przepis ten stanowi również, że sankcje, które „mogą obejmować wypłacenie odszkodowania ofierze”, muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. |
39 |
W konsekwencji o ile art. 18 dyrektywy 2006/54 ma na celu nałożenie wymogu naprawienia szkody doznanej przez osobę, o tyle z brzmienia art. 25 tej dyrektywy wynika, że przepis ten przyznaje państwom członkowskim możliwość przyjęcia środków mających na celu sankcjonowanie dyskryminacji ze względu na płeć w formie odszkodowania przyznawanego poszkodowanemu. |
40 |
A zatem art. 25 dyrektywy 2006/54 zezwala, lecz nie wymaga, aby państwa członkowskie przyjęły środki przewidujące zapłatę odszkodowania o charakterze sankcji poszkodowanemu z powodu dyskryminacji ze względu na płeć. |
41 |
Podobnie art. 27 ust. 1 tej dyrektywy stanowi, że państwa członkowskie mogą wprowadzać lub utrzymywać przepisy bardziej korzystne dla zapewnienia ochrony zasady równego traktowania od przepisów ustanowionych we wspomnianej dyrektywie. |
42 |
W niniejszym wypadku sąd odsyłający wskazuje, że pojęcie „odszkodowania o charakterze sankcji” nie istnieje w prawie hiszpańskim. |
43 |
W tych okolicznościach, wobec braku przepisu prawa krajowego zezwalającego na zapłatę poszkodowanemu z powodu dyskryminacji ze względu na płeć odszkodowania o charakterze sankcji, art. 25 dyrektywy 2006/54 nie przewiduje, aby sąd krajowy mógł sam zasądzić takie odszkodowanie od sprawcy tej dyskryminacji. |
44 |
Należy dodać, że – przyjmując założenie, iż państwo członkowskie postanowi przyjąć środki zezwalające na przyznanie dyskryminowanej osobie odszkodowania o charakterze sankcji – do wewnętrznego porządku prawnego każdego państwa członkowskiego należy ustalenie kryteriów pozwalających określić zakres sankcji, przy czym przestrzegane muszą być zasady równoważności i skuteczności (zob. analogicznie wyroki: Manfredi i in., od C‑295/04 do C‑298/04, EU:C:2006:461, pkt 92; Donau Chemie i in., C‑536/11, EU:C:2013:366, pkt 25–27; a także Hirmann, C‑174/12, EU:C:2013:856, pkt 40). |
45 |
W świetle powyższych rozważań na przedstawione pytanie należy udzielić następującej odpowiedzi: art. 18 dyrektywy 2006/54 należy interpretować w ten sposób, że aby szkoda doznana z powodu dyskryminacji ze względu na płeć została rzeczywiście naprawiona w sposób odstraszający i proporcjonalny, przepis ten nakłada na państwa członkowskie, które wybrały formę pieniężną, obowiązek wprowadzenia do ich krajowego porządku prawnego, zgodnie z określonymi przez nie szczegółowymi zasadami, środków przewidujących zapłatę poszkodowanemu odszkodowania pokrywającego w pełni poniesioną szkodę. |
W przedmiocie kosztów
46 |
Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi. |
Z powyższych względów Trybunał (czwarta izba) orzeka, co następuje: |
Artykuł 18 dyrektywy 2006/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy należy interpretować w ten sposób, że aby szkoda doznana z powodu dyskryminacji ze względu na płeć została rzeczywiście naprawiona w sposób odstraszający i proporcjonalny, przepis ten nakłada na państwa członkowskie, które wybrały formę pieniężną, obowiązek wprowadzenia do ich krajowego porządku prawnego, zgodnie z określonymi przez nie szczegółowymi zasadami, środków przewidujących zapłatę poszkodowanemu odszkodowania pokrywającego w pełni poniesioną szkodę. |
Podpisy |
( * ) Język postępowania: hiszpański.