KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 15.12.2021

COM(2021) 802 final

2021/0426(COD)

Wniosek

DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (wersja przekształcona)

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

{SEC(2021) 430 final} - {SWD(2021) 453 final} - {SWD(2021) 454 final}

UZASADNIENIE

1.    KONTEKST WNIOSKU

•Przyczyny i cele wniosku

Przegląd dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (EPBD) stanowi część pakietu „Gotowi na osiągnięcie celu 55 proc.” w programie prac Komisji na 2021 r. i uzupełnia pozostałe elementy pakietu zaproponowanego w lipcu 2021 r. 1 , określając wizję osiągnięcia bezemisyjnych zasobów budowlanych do 2050 r. Jak już wskazano w planie działania na rzecz klimatu 2 , jest to kluczowy instrument legislacyjny służący osiągnięciu celów w zakresie dekarbonizacji na lata 2030 i 2050. Jest on rozwinięciem głównych elementów trzech obszarów docelowych 3 inicjatywy „Fala renowacji” 4 , m.in. dotyczy zamiaru zaproponowania obowiązkowych minimalnych norm charakterystyki energetycznej po przeprowadzeniu oceny skutków uwzględniającej zakres tych norm, harmonogram, stopniowe wprowadzanie i towarzyszące im polityki wsparcia. Z uwagi na konieczność przeprowadzenia odpowiednich procedur konsultacji i oceny skutków, proponowany przegląd mógł nastąpić dopiero pewien czas po przyjęciu pierwszego zestawu inicjatyw „Gotowi na 55” w lipcu 2021 r.

1.1.Pakiet „Gotowi na 55” a nowy system handlu uprawnieniami do emisji

Pakiet „Gotowi na 55” składa się z zestawu wzajemnie powiązanych wniosków popartych uwzględniającą ten fakt analizą oceny skutków. Z analizy tej 5 wynika, że nadmierne uzależnienie od wzmocnionej polityki regulacyjnej skutkowałoby niepotrzebnie wysokimi obciążeniami gospodarczymi, natomiast poprzez samo ustalanie opłat za emisję gazów cieplarnianych nie zdołano by uporać się z utrzymującymi się niedoskonałościami rynku i barierami pozagospodarczymi. W związku z tym wybrana kombinacja środków z różnych dziedzin polityki zapewnia kontrolowaną równowagę między cenami, celami, normami i środkami wspierającymi. Proponowana zmiana dyrektywy EPBD mieści się w tych ramach. W związku z tym naruszenie równowagi w ogólnej kombinacji wymagałoby skorygowania różnych elementów polityki. Osłabienie środków w zakresie ustalania cen i celów, sprzyjających dekarbonizacji sektora budowlanego wymagałoby odpowiednio bardziej rygorystycznych środków regulacyjnych w ramach przeglądu dyrektywy EPBD, w szczególności w odniesieniu do stopniowego wycofywania paliw kopalnych i obowiązkowych minimalnych norm charakterystyki energetycznej.

Odpowiednie oceny skutków przeprowadzone przez Komisję wykazały, że osiągnięcie celów byłoby mniej pewne i bardziej kosztowne w przypadku braku sygnału cenowego dotyczącego emisji gazów cieplarnianych w odniesieniu do paliw do ogrzewania, takiego jak proponowany nowy system handlu uprawnieniami do emisji (ETS) dotyczący budynków i transportu drogowego. Działa on najlepiej w połączeniu ze środkami regulacyjnymi UE i uzupełniającymi środkami krajowymi, do czego bodziec stanowią ambitniejsze cele zaproponowane w rozporządzeniu w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego (ESR), dyrektywie w sprawie efektywności energetycznej (EED) i dyrektywie w sprawie odnawialnych źródeł energii (RED).

Nowy system handlu uprawnieniami do emisji stwarza zachęty gospodarcze do dekarbonizacji budynków i generuje dochody na potrzeby wsparcia publicznego, ukierunkowanego w szczególności na pomoc dla gospodarstw domowych znajdujących się w trudnej sytuacji. Zmieniona dyrektywa EPBD odnosi się do barier pozagospodarczych utrudniających renowację 6 . Tworzy ona ramy umożliwiające udzielanie wsparcia finansowego na renowację bez bezpośredniego uruchamiania wymaganych środków finansowych. Zmiana tej dyrektywy mogłaby znacząco przyczynić się do osiągnięcia celów na 2030 r. Z oceny skutków dyrektywy EPBD 7 wynika, że w przypadku jej braku ogólne konieczne redukcje emisji wyniosą zaledwie około połowy tego, co jest niezbędne w sektorze mieszkaniowym i usługowym do osiągnięcia celu na 2030 r.

Bez tych zmian, aby zrekompensować ich brak, konieczne byłoby wprowadzenie większej liczby środków na poziomie państw członkowskich, ale niepewność co do ich skuteczności, terminowości i spójności z celem dekarbonizacji na 2050 r. zapisanym w Europejskim prawie o klimacie 8 osłabiłaby motywację do szybkiego podnoszenia wskaźników renowacji. W przypadku braku wzmocnionych unijnych lub krajowych środków regulacyjnych zwiększających wskaźnik renowacji opłata za emisję gazów cieplarnianych musiałaby być wyższa 9 , a ostatecznie bariery pozagospodarcze dla renowacji nie zostałyby usunięte.

1.2.Problemy związane z podatnością na zagrożenia, przystępnością cenową i ubóstwem energetycznym

Główną nowością w przeglądzie jest wprowadzenie minimalnych norm charakterystyki energetycznej stanowiących bodziec dla wymaganej transformacji sektora. Renowacja budynków ma dwa powszechnie uznane pozytywne skutki gospodarcze: 1. zmniejszenie kosztów energii, zmniejszenie ubóstwa energetycznego oraz 2. podniesienie wartości budynków o lepszej charakterystyce energetycznej. Inne korzyści to m.in. poprawa jakości życia i zmniejszenie średniej długości okresów, w których budynki są niezamieszkane.

Korzyści wynikające z niższych rachunków za energię są jeszcze bardziej istotne w kontekście wysokich cen energii. Osoby mieszkające w budynkach o najgorszej charakterystyce energetycznej oraz osoby borykające się z ubóstwem energetycznym skorzystałyby z renowacji i lepszych budynków oraz z niższych kosztów energii, a także byłyby zabezpieczone przed dalszym wzrostem cen i niestabilnością rynku.

Z drugiej strony właściciele nieruchomości mogą być skłonni do przenoszenia kosztów renowacji na najemców, aby pokryć koszty inwestycji początkowych. Ponadto silniejszy nacisk na eliminację braków istniejących budynków o najgorszej charakterystyce energetycznej mógłby jeszcze bardziej obniżyć ich ceny w transakcjach rynkowych, nawet jeżeli istnieje już pewna korelacja między klasami charakterystyki energetycznej a wartością.

Ogólnounijne minimalne normy charakterystyki energetycznej zostały starannie opracowane, aby złagodzić ewentualne negatywne skutki społeczne i zmaksymalizować korzyści społeczne, zwłaszcza jeśli chodzi o poprawę warunków życia w budynkach o najgorszej charakterystyce energetycznej oraz zmniejszanie ubóstwa energetycznego, a nawet zapobieganie mu. Państwa członkowskie będą zobowiązane do działania na rzecz zgodności z minimalnymi normami charakterystyki energetycznej za pomocą odpowiednich ram wsparcia obejmujących wsparcie finansowe, pomoc techniczną, usuwanie barier i monitorowanie skutków społecznych, w szczególności w przypadku osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji.

W krajowych planach renowacji budynków będzie się zwracać uwagę na monitorowanie procesu zmniejszania liczby osób dotkniętych ubóstwem energetycznym i odsetka ludności żyjącej w nieodpowiednich warunkach mieszkaniowych (np. w budynkach o przeciekających ścianach lub dachach) lub w nieodpowiednim komforcie cieplnym. Plany te będą zawierać przegląd krajowych polityk i środków zapewniających lepszą pozycję i ochronę gospodarstw domowych znajdujących się w trudnej sytuacji, zmniejszających ubóstwo energetyczne i zapewniających przystępność cenową mieszkań.

Środki przewidziane w niniejszym wniosku są spójne z polityką i środkami ustanowionymi we wszystkich instrumentach UE wspierających sprawiedliwą społecznie transformację. Obejmują one sprawozdawczość na temat postępów w realizacji krajowych celów orientacyjnych dotyczących zmniejszenia liczby gospodarstw domowych dotkniętych ubóstwem energetycznym w ramach krajowych planów w dziedzinie energii i klimatu oraz planowanych inwestycji mających na celu złagodzenie efektów dystrybucyjnych i promowanie rozwiązań strukturalnych – w szczególności renowacji energetycznej budynków, w tym środków poprawy efektywności energetycznej lub wprowadzania produkcji energii ze źródeł odnawialnych, dekarbonizacji ich systemów ogrzewania i chłodzenia – w celu zmniejszenia zależności od paliw kopalnych zgodnie z proponowanymi planami społeczno-klimatycznymi, a także Centrum Doradztwa ds. Ubóstwa Energetycznego, które wspiera starania państw członkowskich na rzecz łagodzenia i monitorowania ubóstwa energetycznego.

1.3.Dostępność finansowania, funduszy unijnych i krajowych środków wsparcia

Wniosek jest dobrze skoordynowany z innymi odpowiednimi instrumentami, zwłaszcza w odniesieniu do funduszy unijnych i krajowych. Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF) uruchamia znaczne inwestycje w renowację budynków dzięki silnemu elementowi przewodniemu „Renowacja” w krajowych planach odbudowy i zwiększania odporności. Będą one kontynuowane od chwili obecnej do 2025–2026 r. i przygotują grunt dla ulepszeń wprowadzonych dyrektywą EPBD.

W obecnych wieloletnich ramach finansowych („WRF”) środki UE są dostępne w ramach różnych programów, w których sektor budownictwa uznano za priorytet: kluczowe znaczenie pod tym względem mają fundusze regionalne w ramach polityki spójności, Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji oraz InvestEU. Ich uzupełnieniem jest specjalne wsparcie techniczne i pomoc Komisji Europejskiej dla krajowych administracji publicznych w celu ułatwienia reform i przygotowań niezbędnych do zapewnienia skuteczności inwestycji.

Proponowany nowy Społeczny Fundusz Klimatyczny ETS wypełniłby lukę między RRF a przejściem od obecnych WRF do okresu po 2027 r., a także uruchomiłby 72,2 mld EUR na lata 2025–2032 w celu wsparcia gospodarstw domowych, a zwłaszcza tych osób, które mieszkają w budynkach o najgorszej charakterystyce. Fundusz ten pokryłby koszty początkowe i ułatwiłby gospodarstwom domowym o niskich dochodach przestrzeganie minimalnych norm charakterystyki energetycznej zaproponowanych w dyrektywie EPBD. Inwestycje w ramach krajowych planów społeczno-klimatycznych będą stanowiły integralną część środków finansowania zawartych w krajowych planach renowacji budynków na podstawie EPBD.

Aby renowacja budynków mogła zostać zaklasyfikowana jako zrównoważona działalność gospodarcza na podstawie aktu delegowanego w sprawie unijnej systematyki dotyczącej zmiany klimatu, musi osiągnąć 30 % oszczędności energii, spełniać minimalne wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej w przypadku ważniejszej renowacji lub obejmować określone indywidualne środki zaklasyfikowane jako zrównoważone. Renowacja w celu spełnienia proponowanych ogólnounijnych minimalnych norm charakterystyki energetycznej jest zazwyczaj zgodna z kryteriami unijnej systematyki zrównoważonego rozwoju związanymi z działaniami w zakresie renowacji budynków.

Ponadto Komisja dokonuje obecnie przeglądu odpowiednich ram pomocy państwa i dąży do tego, by bardziej sprzyjały one spełnianiu potrzeb przeglądu dyrektywy EPBD, w szczególności w odniesieniu do minimalnych norm charakterystyki energetycznej na poziomie UE. Wynikające z tego przeglądu przepisy dotyczące pomocy państwa byłyby ważnym czynnikiem zachęcającym do szybkiego spełniania minimalnych norm charakterystyki energetycznej określonych na poziomie UE w przypadku ulepszania budynków o najgorszej charakterystyce energetycznej.

1.4.Cele wniosku

•Spójność z przepisami obowiązującymi w tej dziedzinie polityki

Jak wyjaśniono powyżej, proponowana zmiana ma na celu wspieranie zarówno czynników zachęcających, jak i obligujących, działających na rzecz dekarbonizacji budynków w połączeniu z zachętami do podejmowania działań na szczeblu krajowym, ustanowionymi w rozporządzeniu ESR oraz wpływem nowego systemu handlu uprawnieniami do emisji dotyczącego budynków i transportu drogowego na ustalanie opłat za emisję gazów cieplarnianych 10 . We wniosku dokonano przeglądu istniejącego narzędzia legislacyjnego. Sam wniosek nie może spowodować osiągnięcia celów, takich jak cele określone w rozporządzeniu ESR, ale przyczynia się do ich realizacji. Wspólnie z proponowanym nowym systemem handlu uprawnieniami do emisji sprzyjają dekarbonizacji paliw i technologii grzewczych oraz zmniejszaniu zużycia energii.

Dyrektywa EPBD nakreśli ogólną wizję dla nowych i istniejących budynków, mającą zastosowanie do przepisów dotyczących budynków, zawartych w innych inicjatywach pakietu „Gotowi na 55” 11 . Dzięki zwiększeniu skali działań na rzecz zmniejszenia zużycia energii w sektorze budowlanym dyrektywa EPBD przyczyni się również do osiągnięcia ogólnych celów w zakresie efektywności energetycznej określonych w dyrektywie w sprawie efektywności energetycznej. Zwiększenie liczby renowacji zainicjowanych dzięki wnioskowi dotyczącemu dyrektywy EPBD oraz wymogowi, aby w nowych budynkach instalowano systemy grzewcze o zerowej emisji gazów cieplarnianych i wprowadzano energię ze źródeł odnawialnych, tak aby stały się one budynkami bezemisyjnymi, umożliwi osiągnięcie orientacyjnego celu na 2030 r. dotyczącego udziału odnawialnych źródeł energii w końcowym zużyciu energii w budynkach zgodnie z dyrektywą RED. Wniosek będzie sprzyjał zastępowaniu nieefektywnych kotłów na paliwa kopalne systemami bez bezpośrednich emisji gazów cieplarnianych, takimi jak pompy ciepła i inne technologie oparte na odnawialnych źródłach energii.

Wniosek zakłada modernizację prywatnej infrastruktury ładowania na parkingach w budynkach i w ich pobliżu, uzupełniając zaktualizowane rozporządzenie w sprawie infrastruktury paliw alternatywnych (AFIR), w którym określono ambitniejsze cele ogólne, m.in. dotyczące publicznie dostępnej infrastruktury ładowania pojazdów elektrycznych. Zgodnie z Europejskim Zielonym Ładem i nowymi unijnymi ramami mobilności w miastach wniosek zawiera również przepisy dotyczące ulepszenia infrastruktury parkingowej dla rowerów.

Wniosek stanowi również uzupełnienie prawodawstwa dotyczącego produktów, np. rozporządzenia w sprawie etykietowania energetycznego, które zachęca konsumentów do kupowania najlepszej klasy produktów i urządzeń związanych z energią umieszczanych w budynkach. Dyrektywa EPBD funkcjonuje wspólnie z dyrektywą w sprawie ekoprojektu, w której określono wymogi dotyczące efektywności energetycznej i inne wymogi dotyczące efektywności środowiskowej w odniesieniu do produktów związanych z energią, w szczególności w odniesieniu do systemów technicznych budynku (np. kotłów, pomp ciepła lub źródeł światła) oraz urządzeń stosowanych w budynkach (np. urządzeń gospodarstwa domowego). Efektywność wyrobów budowlanych została uwzględniona w rozporządzeniu w sprawie wyrobów budowlanych, a wniosek przyczynia się również do ciągłych postępów w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu za pomocą przepisów dotyczących podnoszenia odporności budynków na zmianę klimatu.

Jednocześnie udoskonalone narzędzia informacyjne przewidziane w dyrektywie EPBD, do których będzie również należeć wskaźnik emisji dwutlenku węgla, pomogą inwestorom finansowym określić wartość pieniężną korzyści płynących z dekarbonizacji budynków, a podmiotom gospodarczym lub gospodarstwom domowym – lepiej uwzględniać korzyści ekonomiczne wynikające z renowacji budynków w planach spłaty zaciągniętych na te renowacje pożyczek. Aspekty te są również zgodne z elementami unijnej systematyki zrównoważonego rozwoju dotyczącymi budynków 12 .

2.    PODSTAWA PRAWNA, POMOCNICZOŚĆ I PROPORCJONALNOŚĆ

•Podstawa prawna

Podstawę wniosku stanowi art. 194 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), stanowiący podstawę prawną unijnej polityki w dziedzinie energii. Proponowane środki mają na celu „wspieranie efektywności energetycznej i oszczędności energii, jak również rozwoju nowych i odnawialnych form energii” (art. 194 ust. 1 lit. c) TFUE).

•Pomocniczość (w przypadku kompetencji niewyłącznych)

2.1.    Potrzeba działań na poziomie UE

Polityka energetyczna jest kompetencją dzieloną między UE i państwa członkowskie oraz obszarem dobrze ugruntowanej polityki UE. Proponowane zmiany w dyrektywie EPBD w dużej mierze odzwierciedlają potrzebę jej aktualizacji, aby uwzględnić ambitniejsze cele UE w zakresie klimatu i energii. Ponadto ocena ogólnounijnego wpływu krajowych planów w dziedzinie energii i klimatu, którą Komisja opublikowała we wrześniu 2020 r. 13 , wykazała lukę w poziomie ambicji w zakresie efektywności energetycznej: 2,8 punktu procentowego dla zużycia energii pierwotnej i 3,1 punktu procentowego dla zużycia energii końcowej w UE w porównaniu z obecnie obowiązującymi celami na 2030 r. W zmienionej dyrektywie EPBD potrzebne są zatem kolejne ogólnounijne środki, zgodnie z tym, co przewidziano w rozporządzeniu w sprawie zarządzania unią energetyczną 14 .

Budynki stanowią infrastrukturę lokalną, ale niewystarczające wskaźniki i gruntowność renowacji to wspólny problem, z którym borykają się wszystkie państwa członkowskie UE. Jego przyczyny mają głównie charakter pozagospodarczy i dotyczą wszystkich państw członkowskich. Ustanowienie wspólnych unijnych ram określających ścieżkę dekarbonizacji budynków i powiązanych wymagań przy jednoczesnym dopuszczeniu dostosowania ich do warunków krajowych przyniosłoby zatem bardzo potrzebną pewność wszystkim podmiotom w całym łańcuchu dostaw renowacji i budownictwa oraz przewidywalność i gotowość wszystkim zainteresowanym podmiotom – od przemysłu po lokalną i krajową siłę roboczą, inwestorów prywatnych i instytucje finansowe. Dotychczasowe doświadczenia w realizacji długoterminowych strategii renowacji pokazały, jak duże znaczenie ma odpowiednie połączenie elastyczności i zharmonizowanych wymogów zapewnione w skuteczniejszy sposób, tak aby zmotywować wszystkie państwa członkowskie do podejmowania wystarczających starań na rzecz osiągnięcia unijnych celów.

2.2.    Unijna wartość dodana

Udoskonalone wspólne ramy UE zawierają zachęty dla państw członkowskich o różnym poziomie ambicji do przyspieszenia, w sposób skoordynowany i w odpowiedniej skali, transformacji energetycznej w kierunku bardziej energooszczędnych budynków.

Wystarczająco silne sygnały regulacyjne – zarówno w odniesieniu do istniejących zasobów, jak i nowych budynków – będą pobudzać inwestycje w renowację budynków, tworzyć miejsca pracy, stymulować innowacje, zwiększać korzyści płynące z rynku wewnętrznego w odniesieniu do wyrobów i urządzeń budowlanych oraz wywierać pozytywny wpływ na konkurencyjność ekosystemu budowlanego i powiązanych sektorów. Dzięki temu oraz dzięki wzmocnieniu „wspólnego języka” wspólnych norm i dostępu do informacji, sektor budowlany zmniejszy również swoje emisje gazów cieplarnianych w najbardziej opłacalny sposób, np. dzięki korzyściom skali.

Budynki nie przekraczają granic, lecz może to robić finansowanie związane z budynkami, a także technologie i rozwiązania w nich zainstalowane – od izolacji po pompy ciepła, efektywne oszklenie lub panele fotowoltaiczne. Działania UE prowadzą do modernizacji przepisów krajowych w sektorze budowlanym, co pozwala osiągnąć cele w zakresie dekarbonizacji, otworzyć szersze rynki dla innowacyjnych produktów na całym świecie i obniżać koszty, gdy jest to najbardziej potrzebne, oraz stymulować rozwój przemysłowy.

•Proporcjonalność

•Wybór instrumentu

3.    WYNIKI OCEN EX POST, KONSULTACJI Z ZAINTERESOWANYMI STRONAMI I OCEN SKUTKÓW

•Oceny ex post/oceny adekwatności obowiązującego prawodawstwa

•Konsultacje z zainteresowanymi stronami

Zastosowano metody uzupełniające, aby zapewnić kompleksowy proces konsultacji umożliwiający wyrażenie opinii wszystkim zainteresowanym stronom.

–W dniu 22 lutego 2021 r. na portalu Komisji „Wyraź swoją opinię” opublikowano wstępną ocenę skutków (plan działania). Informacje zwrotne można było przekazywać przez 4 tygodnie – w okresie tym otrzymano 243 opinie.

–W dniu 30 marca 2021 r. na portalu „Wyraź swoją opinię” opublikowano trwające 12 tygodni konsultacje publiczne oparte na ustrukturyzowanym kwestionariuszu internetowym EU Survey i zgodne z przepisami Komisji dotyczącymi lepszego stanowienia prawa. Dotyczyły one zakresu, rodzaju i struktury możliwych wariantów strategicznych i zawierały pytania wielokrotnego wyboru oraz pytania otwarte. Podobnie jak plan działania, były otwarte dla wszystkich. Otrzymano 535 odpowiedzi. Większość uczestników stanowiły stowarzyszenia przedsiębiorców i przedsiębiorstwa (52 %), a następnie obywatele UE (15 %), organizacje pozarządowe (12 %) oraz lokalne i krajowe organy publiczne (7 %).

–W okresie od 31 marca do 3 czerwca 2021 r. przeprowadzono pięć specjalnych i ukierunkowanych warsztatów. Wydarzenia te zostały zorganizowane tematycznie w celu omówienia konkretnych obszarów wariantów strategicznych, takich jak: „Stworzenie wizji dla budynków i zdekarbonizowanych zasobów budowlanych”, „Minimalne normy charakterystyki energetycznej dla istniejących budynków”, „Udoskonalenie narzędzi informacyjnych dotyczących budynków (z naciskiem na świadectwa charakterystyki energetycznej)”, „Wspieranie transformacji ekologicznej i cyfrowej” oraz „Dostępne i przystępne cenowo finansowanie – ubóstwo energetyczne”. W każdym warsztacie uczestniczyło średnio ponad 200 uczestników.

–Dodatkowe kontakty z zainteresowanymi stronami odbywały się na zasadzie ad hoc.

Komisja poinformowała również delegacje i administracje krajowe oraz zebrała ich opinie na posiedzeniach Grupy Roboczej ds. Energii, Komitetu ds. Charakterystyki Energetycznej Budynków oraz na posiedzeniach plenarnych w sprawie skoordynowanego działania.

3.1.    Podsumowanie opinii zainteresowanych stron

Zdecydowana większość respondentów biorących udział w konsultacjach publicznych wyraziła poparcie dla minimalnych norm charakterystyki energetycznej (75 % respondentów było za). 61 % uczestników wyraziło opinię, że należy zmienić przepisy dyrektywy EPBD dotyczące długoterminowych strategii renowacji, a 89 % poparło wariant zwiększenia monitorowania celów określonych przez państwa członkowskie w ich długoterminowych strategiach renowacji. 84 % opowiedziało się za umieszczeniem w dyrektywie EPBD definicji budynków bezemisyjnych. 73 % respondentów było zdania, że dyrektywa EPBD może przyczynić się do udostępnienia szerszego zakresu danych dotyczących charakterystyki energetycznej budynków. Zdaniem wyraźnej większości (65 %) świadectwa charakterystyki energetycznej muszą zostać zaktualizowane, a ich jakość poprawiona; jeszcze bardziej zdecydowana większość (76 %) poparła harmonizację świadectw charakterystyki energetycznej.

Ponad dwie trzecie respondentów (68 %) opowiedziało się za włączeniem do dyrektywy EPBD środków służących zgłaszaniu emisji dwutlenku węgla w całym cyklu życia (produkcja i budowa, użytkowanie i wycofanie z eksploatacji). Jeśli chodzi o elektromobilność, respondenci wyrazili ogólne poparcie dla zaostrzonych wymogów. Ponad trzy czwarte (77 %) opowiedziało się za powiązaniem wsparcia finansowego na renowację z gruntowną renowacją, a 68 % było zdania, że korzystne byłoby sformułowanie prawnej definicji „gruntownej renowacji”. Wreszcie, jeśli chodzi o finansowanie, ogólne stanowisko wyrażone również w trakcie warsztatów było takie, że powinno ono być bardziej dostępne dzięki połączeniu dotacji bezpośrednich, zachęt podatkowych, kredytów hipotecznych na podnoszenie efektywności energetycznej i innych rodzajów mechanizmów zachęt, oraz że powinny mu towarzyszyć przepisy dotyczące dostępu do punktów kompleksowej obsługi. Ukierunkowane wsparcie finansowe dla gospodarstw domowych o niższych i średnich dochodach uznano za najważniejszy środek polityki przeciwdziałający ubóstwu energetycznemu.

Wyniki warsztatów dotyczących wariantów strategicznych były podobne do wyników konsultacji społecznych pod względem ogólnego kierunku i dostarczyły dodatkowych użytecznych informacji.

•Gromadzenie i wykorzystanie wiedzy eksperckiej

Niniejszy wniosek opiera się na ocenie z 2016 r. oraz na danych i doświadczeniach z wdrażania dyrektywy EPBD. Pomocy w zakresie analizy i oceny zgodności oraz praktyk krajowych udzieliło JRC. W ramach inicjatywy dotyczącej skoordynowanego działania w ramach dyrektywy EPBD opracowano analizę krajowych doświadczeń związanych z wdrażaniem dyrektywy EPBD. Ponadto Komisja opiera się na rosnącej liczbie poddanych weryfikacji wzajemnej badań empirycznych i korzysta z szeregu istniejących lub niedawno zakończonych umów w zakresie wsparcia.

Ilościową i jakościową ocenę skutków i kosztów administracyjnych oraz analizę wkładu zainteresowanych stron poparto szczegółową umową o wsparcie techniczne 19 . Analizę w ramach tej umowy przeprowadzono z wykorzystaniem zestawu narzędzi modelowania w celu przedstawienia zasobów budowlanych oraz uwzględnienia szerszych skutków makroekonomicznych i społecznych. Główne wykorzystane statystyki i dane, m.in. w celu uzupełnienia zbioru danych stanowiących podstawę zastosowanych modeli, odnoszą się do wskaźników obserwatorium zasobów budowlanych i EUROSTATU. Oceniono również wyniki kilku trwających projektów w zakresie badań naukowych i innowacji finansowanych w ramach programu „Horyzont 2020” i uwzględniono je w analizie.

•Ocena skutków

Analiza przeprowadzona w ramach oceny skutków potwierdziła, że ramy dyrektywy EPBD są niewystarczające do osiągnięcia celów klimatycznych na 2030 r. W szczególności nie istnieje żaden szczególny środek mający na celu usunięcie barier pozagospodarczych ograniczających renowację energetyczną budynków.

Projekt sprawozdania z oceny skutków dwukrotnie przedłożono Radzie ds. Kontroli Regulacyjnej działającej przy Komisji. Po wydaniu pierwszej negatywnej opinii Rada wydała ostateczną drugą negatywną opinię 20 , w której podkreśliła potrzebę opracowania wytycznych politycznych dotyczących tego, czy i na jakich warunkach wniosek dotyczący przeglądu dyrektywy EPBD mógłby przejść do kolejnego etapu procedury legislacyjnej. Rada wyjaśniła, że podtrzymuje swoją negatywną opinię, ponieważ w projekcie sprawozdania z oceny skutków 1) nie określono wyraźnie dodatkowej luki, którą musiałaby wypełnić zmieniona dyrektywa EPBD w kontekście pozostałych wniosków z pakietu „Gotowi na 55”; 2) nie wykazano w przekonujący sposób potrzeby zharmonizowanych środków na poziomie UE, ze względu na różnorodność sektora budowlanego w państwach członkowskich; oraz 3) nie uzasadniono w wystarczający sposób wyboru poszczególnych elementów preferowanego pakietu wariantów strategicznych.

Metody pracy Komisji Europejskiej uprawniają wiceprzewodniczącego ds. stosunków międzyinstytucjonalnych i prognozowania do zatwierdzenia kontynuacji inicjatywy, która była przedmiotem drugiej negatywnej opinii Rady ds. Kontroli Regulacyjnej.

Ze względu na polityczne znaczenie tej inicjatywy, jej rolę w pakiecie wniosków „Gotowi na 55” z lipca 2021 r., pilny charakter działań w dziedzinie renowacji budynków oraz fakt, że potrzeba wytycznych politycznych wyrażona przez Radę ds. Kontroli Regulacyjnej mogłaby zostać w zadowalający sposób uwzględniona w dostosowanym wniosku ustawodawczym, Komisja, również w świetle porozumienia osiągniętego przez wiceprzewodniczącego ds. stosunków międzyinstytucjonalnych i prognozowania, uznała za stosowne przeprowadzenie przeglądu dyrektywy EPBD.

Komisja uważa, że ustalenia Rady dotyczące niewystarczającej jasności co do roli dyrektywy EPBD w pakiecie „Gotowi na 55” dotyczą oceny jakości projektu sprawozdania z oceny skutków, nie są zaś wyrazem zasadniczych obaw co do ogólnej kombinacji różnych dziedzin polityki w pakiecie wniosków „Gotowi na 55”. Należy również zaznaczyć, że opinie Rady ds. Kontroli Regulacyjnej stanowią ocenę jakości projektu oceny skutków, a nie ocenę powiązanych wniosków ustawodawczych. Wzajemne oddziaływanie między środkami regulacyjnymi, mechanizmami ustalania cen i celami wyjaśniono w poprzednich sekcjach niniejszego uzasadnienia. Opisano w nim proponowany przegląd dyrektywy EPBD w taki sam sposób, w jaki opisano wszystkie pozostałe wnioski w ramach pakietu „Gotowi na 55”, które zostały poparte indywidualnymi sprawozdaniami z oceny skutków pozytywnie ocenionymi przez Radę.

Komisja uważnie przeanalizowała opinię Rady, według której projekt sprawozdania z oceny skutków nie zawiera wystarczająco solidnych dowodów na poparcie preferowanego zestawu środków z zakresu polityki, w szczególności w odniesieniu do proponowanego w nim stopnia harmonizacji na poziomie UE. W tym kontekście Komisja odstąpiła od wskazanego w projekcie oceny skutków wariantu polegającego na wprowadzeniu stopniowego i ograniczonego w czasie zaostrzenia minimalnych norm charakterystyki energetycznej na poziomie UE dla niektórych rodzajów budynków w połączeniu z zobowiązaniem państw członkowskich do wprowadzenia krajowych norm charakterystyki energetycznej dla wszystkich pozostałych budynków. Obecnie krajowe minimalne normy charakterystyki energetycznej są proponowane jako dobrowolne, a różnice w krajowych zasobach budowlanych są uwzględnione w większym stopniu poprzez zapewnienie państwom członkowskim większej elastyczności w opracowywaniu planów realizacji celu, jakim jest osiągnięcie bezemisyjnych zasobów budowlanych do 2050 r.

Na poziomie UE utrzymano jednak minimalne normy charakterystyki energetycznej dla budynków o najgorszej charakterystyce energetycznej, aby zapewnić wystarczające początkowe starania ze strony wszystkich państw w odniesieniu do tych budynków, w których można uzyskać największe korzyści pod względem efektywności energetycznej, redukcji emisji gazów cieplarnianych i dodatkowe korzyści społeczne. Państwom członkowskim pozostawiono swobodę ustalenia dla tych budynków szczegółowych harmonogramów osiągnięcia wyższych klas charakterystyki energetycznej do 2040 r. i 2050 r. W przypadku gdy państwa członkowskie ustanawiają krajowe minimalne normy charakterystyki energetycznej, powinny być one zaprojektowane z myślą o krajowym planie działania i krajowych celach na lata 2030, 2040 i 2050, które państwa członkowskie ustanowią w ramach swoich krajowych planów renowacji budynków, aby osiągnąć ogólny cel dekarbonizacji do 2050 r.

Przede wszystkim budynki o najgorszej charakterystyce energetycznej objęte minimalnymi normami charakterystyki energetycznej na poziomie UE są to również budynki, w przypadku których konieczne są gruntowniejsze prace renowacyjne, a zachęty wynikające z opłat za emisję gazów cieplarnianych są najprawdopodobniej niewystarczające, z uwagi na wszechobecne niedoskonałości rynku mające wpływ na ten podsektor we wszystkich państwach członkowskich. Co ważne, ponieważ segment mieszkaniowy tych budynków jest również tym, w którym mieszkają osoby znajdujące się w najtrudniejszej sytuacji, proponowany środek (i wspierające go ramy finansowe) uznaje się za kluczowy dla transformacji klimatycznej, która nikogo nie pozostawia w tyle. Ponadto wniosek przewiduje dla budynków mieszkalnych dłuższe terminy stopniowego wprowadzania i przestrzegania unijnych minimalnych norm charakterystyki energetycznej w porównaniu z budynkami będącymi własnością organów publicznych i innymi budynkami niemieszkalnymi.

Oprócz tego wniosek został również zmieniony, pod tym względem, że wiele elementów świadectw charakterystyki energetycznej jest opcjonalnych. W porównaniu z wariantem preferowanym w projekcie oceny skutków, w którym większość środków była obowiązkowa, niniejszy wniosek daje państwom członkowskim większą elastyczność. Uznano również pierwszeństwo istniejących mechanizmów w stosunku do tworzenia nowych wymogów, w szczególności poprzez zawężenie wymogów dotyczących krajowych planów renowacji budynków i pełne zintegrowanie ich z krajowymi planami w dziedzinie energii i klimatu.

Powstały w ten sposób wniosek pozostawia państwom członkowskim duży margines swobody w zakresie dostosowania ich polityki regulacyjnej i finansowej dotyczącej budynków do warunków krajowych i lokalnych z myślą o realizacji wspólnych ogólnych ambicji. Wkład przeglądu dyrektywy EPBD do ogólnego pakietu „Gotowi na 55” nie został zmniejszony, ale główna odpowiedzialność za jego realizację spoczywa w większym stopniu niż pierwotnie przewidywano na państwach członkowskich, przy należytym poszanowaniu zasady pomocniczości. Państwa członkowskie wzywa się do opracowania i wdrożenia odpowiednio ambitnych krajowych planów renowacji budynków, z należytym uwzględnieniem ich celów z rozporządzenia ESR oraz proponowanego pułapu emisji pochodzących ze stosowania paliw do ogrzewania w sektorze budowlanym. W tym kontekście Komisja oceni krajowe plany renowacji budynków.

Klauzula przeglądowa zawiera wyraźne odniesienie do oceny Komisji dotyczącej tego, czy środki związane z budynkami UE, w tym ustalanie opłat za emisję gazów cieplarnianych, przyniosą wystarczającą poprawę, aby osiągnąć w pełni zdekarbonizowane i bezemisyjne zasoby budowlane do 2050 r., czy też należy, najpóźniej do końca 2027 r., wprowadzić kolejne wiążące środki na poziomie Unii, takie jak zaostrzone ogólnounijne minimalne normy charakterystyki energetycznej.

•Sprawność regulacyjna i uproszczenie

Głównym celem przeglądu dyrektywy EPBD w 2018 r. było zmniejszenie obciążenia administracyjnego. Oszacowano, że łącznie środki w ramach preferowanego wariantu strategicznego zmniejszyłyby obciążenie administracyjne o prawie 100 mln EUR rocznie 21 .

Głównym celem tego przeglądu oraz związanych z budynkami aspektów pozostałych wniosków pakietu „Gotowi na 55” jest dostosowanie sektora budowlanego do ambitniejszych celów klimatycznych Unii. Aby zapewnić skuteczność, konieczne są nowe i zaktualizowane wymogi. Wymogi te będą miały wpływ głównie na organy administracyjne na szczeblu krajowym i lokalnym w państwach członkowskich oraz, w mniejszym stopniu, na właścicieli budynków, i będą opierać się głównie na istniejących już procedurach i strukturach. Mają one odpowiedni poziom ambicji – z jednej strony, aby osiągnąć cele Zielonego Ładu, a z drugiej – dać przedsiębiorstwom i konsumentom końcowym czas na dostosowanie się.

•Prawa podstawowe

Wniosek jest zgodny z art. 37 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej 22 , który wymaga, aby wysoki poziom ochrony środowiska i poprawa jakości środowiska były włączane do unijnych polityk i zapewniane zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju.

4.    WPŁYW NA BUDŻET

5.    ELEMENTY FAKULTATYWNE

•Plany wdrożenia i monitorowanie, ocena i sprawozdania

Po przyjęciu przez współprawodawców niniejszej przekształconej dyrektywy Komisja podejmie następujące działania w celu ułatwienia jej transpozycji:

–sporządzenie projektu tabeli korelacji służącej jako lista kontrolna transpozycji zarówno dla państw członkowskich, jak i dla Komisji;

–organizacja spotkań z ekspertami z państw członkowskich odpowiedzialnymi za transpozycję poszczególnych części dyrektywy w celu omówienia sposobu transpozycji i rozwiania wątpliwości w kontekście skoordynowanych działań na rzecz EPBD albo w formie komitetu;

–zapewnienie spotkań dwustronnych i rozmów telefonicznych między państwami członkowskimi w przypadku szczegółowych pytań dotyczących transpozycji dyrektywy;

–po upływie terminu transpozycji Komisja przeprowadzi kompleksową ocenę, by stwierdzić, czy państwa członkowskie dokonały pełnej i prawidłowej transpozycji dyrektywy.

•Dokumenty wyjaśniające (w przypadku dyrektyw)

•Szczegółowe objaśnienia poszczególnych przepisów wniosku

W dyrektywie 2010/31/UE wprowadza się następujące zmiany w celu dostosowania przepisów dotyczących nowych i istniejących budynków oraz narzędzi informacyjnych do Europejskiego Zielonego Ładu, aktualizacji jej treści w świetle postępu technicznego i uproszczenia jej struktury oraz zapewnienia udoskonalonych mechanizmów finansowania i egzekwowania:

–Przedmiot został zmieniony w celu podkreślenia, że wniosek dotyczący przekształcenia dyrektywy EPBD określa wizję osiągnięcia bezemisyjnych zasobów budowlanych do 2050 r. oraz odzwierciedla nowe uzupełniające wskaźniki emisji dwutlenku węgla w celu ukierunkowania wyborów na rozwiązania niskoemisyjne. Chociaż wniosek dotyczy głównie redukcji operacyjnych emisji gazów cieplarnianych, podejmuje się pierwsze kroki w celu rozwiązania problemu emisji dwutlenku węgla w całym cyklu życia budynku.

–W art. 2 wprowadzono nową definicję budynku bezemisyjnego: budynek o bardzo wysokiej charakterystyce energetycznej zgodnej z zasadą „efektywność energetyczna przede wszystkim”, w którym bardzo niska ilość nadal wymaganej energii pochodzi w pełni z energii ze źródeł odnawialnych, wytwarzanej na poziomie budynku, dzielnicy lub społeczności, jeżeli jest to technicznie wykonalne (w szczególności energii wytwarzanej na miejscu, przez społeczność energetyczną działającą w zakresie energii odnawialnej lub energii ze źródeł odnawialnych lub ciepła odpadowego z systemu ciepłowniczego i chłodniczego). Budynki bezemisyjne stają się nowym standardem dla nowych budynków, wyznaczają poziom, który ma zostać osiągnięty dzięki gruntownym renowacjom od 2030 r., oraz wizję dla zasobów budowlanych na 2050 r. W art. 2 doprecyzowano również definicję „budynku o niemal zerowym zużyciu energii”, który pozostaje normą dla nowych budynków do czasu zastosowania normy dotyczącej budynków bezemisyjnych i wyznacza poziom, który ma zostać osiągnięty dzięki gruntownym renowacjom do 2030 r. Zdefiniowano w nim ponownie „gruntowną renowację” jako złoty standard renowacji budynków, a także „stopniową gruntowną renowację”, aby ułatwić jej realizację. W art. 2 wprowadzono definicję „norm portfela hipotecznego” jako mechanizmu zachęcającego wierzycieli hipotecznych do poprawy charakterystyki energetycznej ich portfela budynków oraz zachęcającego potencjalnych klientów do podnoszenia efektywności energetycznej posiadanych nieruchomości.

–Art. 3 dotyczący krajowych planów renowacji budynków (wcześniej nazywanych długoterminowymi strategiami renowacji) został usprawniony. Ramy monitorowania zostały ulepszone dzięki wprowadzeniu oceny projektów krajowych planów renowacji budynków przez Komisję oraz wydawanie zaleceń w ramach procedury krajowych planów w dziedzinie energii i klimatu. Aby ułatwić przedstawianie informacji i ich ocenę przez Komisję oraz zwiększyć porównywalność planów krajowych, w załączniku II przedstawiono wspólny wzór zawierający elementy obowiązkowe i opcjonalne. Obowiązkowe elementy, które należy zgłaszać, obejmują podejścia oparte na lokalnej sieci lub sąsiedztwie, w tym rolę społeczności energetycznych działających w zakresie energii odnawialnej i obywatelskich społeczności energetycznych. Plany renowacji budynków przedkłada się w ramach krajowych planów w dziedzinie energii i klimatu oraz ich aktualizacji; pierwszy projekt planu ma zostać wyjątkowo przedłożony do dnia 30 czerwca 2024 r., aby uwzględnić termin przyjęcia i wejścia w życie zmienionej dyrektywy EPBD. Postępy w osiąganiu celów krajowych i wkład planów renowacji budynków w realizację celów krajowych i unijnych będą zgłaszane w ramach dwuletnich sprawozdań na podstawie rozporządzenia w sprawie zarządzania unią energetyczną.

–Zaktualizowano art. 4 (dawny art. 3) dotyczący metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynków w związku z załącznikiem I w celu wyjaśnienia możliwości wykorzystania opomiarowanego zużycia energii do obliczania charakterystyki energetycznej oraz weryfikacji prawidłowości obliczonego zużycia energii. W artykule tym określono, w jaki sposób należy rozliczać wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych na miejscu, np. w punktach ładowania, oraz energii dostarczanej przez społeczności energetyczne.

–Art. 5 (dawny art. 4) dotyczący ustanowienia minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej zostaje zmieniony w celu dostosowania do postępu technicznego budynków chronionych, które mogły wcześniej być całkowicie wyłączone, co pozwala na poprawę charakterystyki energetycznej takich budynków bez zmiany ich technicznego charakteru i wyglądu.

–Art. 6 (dawny art. 5) dotyczący obliczania poziomów optymalnych pod względem kosztów jest dostosowany do Zielonego Ładu i precyzuje, że przy określaniu najniższych kosztów należy uwzględniać koszty uprawnień do emisji gazów cieplarnianych oraz środowiskowe i zdrowotne skutki zużycia energii. Do dnia 30 czerwca 2026 r. Komisja dokona przeglądu metodologii optymalnej pod względem kosztów.

–Art. 7 zawiera wszystkie przepisy dotyczące nowych budynków:

a)stanowi, że od 2030 r. nowe budynki muszą być budynkami bezemisyjnymi; nowe budynki publiczne muszą być bezemisyjne od 2027 r. Szczegółowe wymagania dotyczące budynków bezemisyjnych określono w załączniku III.

b)Współczynnik globalnego ocieplenia w cyklu życia nowych budynków będzie musiał być obliczany od 2030 r. zgodnie z ramami Level(s) i w ten sposób będzie informował o emisjach nowych budynków w całym cyklu życia. Emisje w całym cyklu życia są szczególnie istotne w przypadku dużych budynków, dlatego obowiązek ich obliczania ma już zastosowanie do dużych budynków (o powierzchni użytkowej powyżej 2 000 metrów kwadratowych) od 2027 r.

c)W przypadku nowych budynków państwa członkowskie muszą uwzględniać istotne aspekty wykraczające poza charakterystykę energetyczną, a mianowicie zdrowe wewnętrzne warunki klimatyczne, przystosowanie się do zmiany klimatu, bezpieczeństwo przeciwpożarowe, zagrożenia związane z intensywną aktywnością sejsmiczną i dostępność dla osób z niepełnosprawnościami. Podejmują również problem usuwania dwutlenku węgla związanego ze składowaniem dwutlenku węgla w budynkach lub na ich powierzchni.

–Art. 8–10 i art. 15 dotyczące istniejących budynków i wsparcia finansowego zawierają:

a)obecne przepisy dotyczące ważniejszych renowacji, które stanowią okazję do stosowania obowiązujących minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej (w celu zapewnienia minimalnej gruntowności renowacji), a także do uwzględnienia ulepszeń konstrukcyjnych, przystosowania się do zmiany klimatu, usuwania substancji niebezpiecznych, w tym azbestu, oraz dostępności dla osób z niepełnosprawnościami, uzupełnione nowymi minimalnymi normami charakterystyki energetycznej na poziomie UE (pobudzającymi wzrost wskaźników renowacji) dla budynków publicznych (tj. budynków i modułów budynków będących własnością instytucji publicznych) o najgorszej charakterystyce energetycznej i budynków niemieszkalnych. Wymagają one renowacji budynków o klasie charakterystyki energetycznej G i podniesienia ich klasy co najmniej do klasy F najpóźniej do 2027 r. i do klasy E najpóźniej do 2030 r. oraz budynków mieszkalnych o najgorszej charakterystyce energetycznej co najmniej do klasy F do 2030 r. i do co najmniej klasy E do 2033 r. Skupienie się na zasobach budowlanych należących do klas o najniższych parametrach efektywności energetycznej gwarantuje, że starania skoncentrują się na budynkach o największym potencjale w zakresie dekarbonizacji, ograniczaniu ubóstwa energetycznego i zwiększaniu korzyści społecznych i gospodarczych. W ramach krajowych planów renowacji budynków państwa członkowskie ustanawiają również szczegółowe harmonogramy osiągania wyższych klas charakterystyki energetycznej (w przypadku budynków objętych zakresem art. 9 ust. 1) do 2040 r. i 2050 r., zgodnie z ich ścieżką transformacji krajowych zasobów budowlanych w budynki bezemisyjne. Oprócz minimalnych norm charakterystyki energetycznej zgodnie z art. 9 ust. 1 państwa członkowskie mają możliwość wprowadzenia krajowych minimalnych norm charakterystyki energetycznej do swoich krajowych planów renowacji. Państwa członkowskie muszą wspierać przestrzeganie minimalnych norm charakterystyki energetycznej za pomocą sprzyjających ram obejmujących wsparcie finansowe, w szczególności skierowane do gospodarstw domowych znajdujących się w trudnej sytuacji i osób dotkniętych ubóstwem energetycznym lub mieszkających w lokalach socjalnych, pomoc techniczną i mechanizmy monitorowania. Proponowane przepisy umożliwiają państwom członkowskim wyłączenie kilku kategorii budynków z obowiązku przestrzegania minimalnych norm charakterystyki energetycznej.

b)Wprowadzenie dobrowolnych paszportów renowacji dla właścicieli budynków planujących stopniową renowację swoich budynków. Państwa członkowskie będą musiały wprowadzić system paszportów renowacji oparty na wspólnych ramach, które zostaną opracowane przez Komisję do końca 2024 r., aby umożliwić obywatelom korzystanie z tego narzędzia.

c)Bardziej rygorystyczne przepisy dotyczące usuwania przeszkód i barier dla renowacji oraz stosowania zachęt finansowych za pośrednictwem punktów kompleksowej obsługi dostępnych dla wszystkich zainteresowanych podmiotów ekosystemu budowlanego, tak aby wyeliminować wszystkie, nie tylko kosztowe bariery dla renowacji budynków, i aby państwa członkowskie wspierały odpowiednie szkolenia. Większe zachęty finansowe i środki wsparcia technicznego są przeznaczone dla projektów gruntownej renowacji oraz projektów ukierunkowanych na dużą liczbę budynków i prowadzących do znacznych ogólnych oszczędności energii. Z myślą o tym samym celu, ponieważ w oparciu o standardowe okresy eksploatacji kocioł zakupiony w połowie lat 20. może być nadal używany w 2050 r., państwa członkowskie nie powinny mieć możliwości dotowania kotłów na paliwa kopalne od 2027 r.

d)Aby zachęcić do szybkiego wprowadzania systemów ogrzewania o zerowej emisji bezpośredniej oraz uniknąć sytuacji, w której inwestycje w nowe generacje kotłów opartych na paliwach kopalnych staną się aktywami osieroconymi, budynki bezemisyjne nie powinny generować emisji dwutlenku węgla na miejscu, a państwa członkowskie mogą zdecydować się na stosowanie współczynnika energii pierwotnej w odniesieniu do energii elektrycznej, dostosowanego do średniej UE 24 .

e)Ponadto państwa członkowskie są zobowiązane do kierowania wsparcia finansowego głównie na łagodzenie ubóstwa energetycznego i do wspierania mieszkalnictwa socjalnego, a także do ochrony najemców przed nieproporcjonalnymi poziomami czynszów po renowacji.

W związku z opiniami Rady ds. Kontroli Regulacyjnej przyjęty wariant dotyczący minimalnych norm charakterystyki energetycznej nie odpowiada bezpośrednio żadnemu z czterech wariantów analizowanych w projekcie oceny skutków przedłożonym Radzie. Wniosek został starannie zmieniony z uwagi na zasadę pomocniczości i proporcjonalności, z uwzględnieniem różnic między zasobami budowlanymi w poszczególnych państwach członkowskich, oraz zapewnia on państwom członkowskim elastyczność co do sposobu, w jaki uwzględniają one swoje szczególne okoliczności i wprowadzają niezbędne ulepszenia swoich krajowych zasobów budowlanych. We wniosku położono nacisk na 15 % budynków o najgorszej charakterystyce energetycznej w odpowiednich krajowych zasobach budowlanych w całej UE, aby zmaksymalizować oszczędności energii, efektywność kosztową i wpływ zmniejszenia ubóstwa energetycznego, a także bardziej kompleksowe korzyści społeczne i gospodarcze związane z osiąganiem celów UE w zakresie klimatu i energii.

–Przeformułowano poprzedni art. 8. W art. 11 skoncentrowano się wyłącznie na systemach technicznych budynku i wprowadzono jasną podstawę prawną dla krajowych zakazów dotyczących kotłów opartych na paliwach kopalnych, umożliwiając państwom członkowskim określenie wymogów dotyczących źródeł ciepła, opartych na emisjach gazów cieplarnianych lub rodzaju stosowanego paliwa. Kilka państw członkowskich uważa takie środki za niezbędne do osiągnięcia dekarbonizacji zasobów budowlanych oraz poprawy jakości powietrza i zdrowia. Przepis ten odnosi się do obecnej niepewności prawnej co do tego, czy takie zakazy są dozwolone na podstawie art. 6 ust. 1 dyrektywy w sprawie ekoprojektu i zasad wolnego rynku na mocy Traktatów. Uznając znaczenie dobrej jakości powietrza w pomieszczeniach dla zapewnienia zdrowych budynków, w nowych budynkach oraz, w miarę możliwości, w istniejących budynkach poddawanych ważniejszym renowacjom wymagane jest zainstalowanie urządzeń pomiarowych i sterujących służących monitorowaniu i regulowaniu jakości powietrza w pomieszczeniach.

–Art. 12 dotyczący infrastruktury na potrzeby zrównoważonej mobilności jest dostosowany do ambitniejszych celów klimatycznych i zaostrza obecne wymogi. Wbudowane okablowanie staje się normą dla wszystkich nowych budynków i budynków poddawanych ważniejszej renowacji, a w szczególności wymaga się instalowania większej liczby punktów ładowania w nowych i poddawanych renowacji budynkach biurowych. Punkty ładowania muszą umożliwiać inteligentne ładowanie, a państwa członkowskie usuwają bariery utrudniające instalację punktów ładowania w budynkach mieszkalnych, zapewniając „prawo do podłączenia” zgodnie z odpowiednimi przepisami wniosku dotyczącego rozporządzenia w sprawie infrastruktury paliw alternatywnych. Ponadto wprowadzono obowiązkowe miejsca parkingowe dla rowerów w nowych budynkach i budynkach poddawanych ważniejszym renowacjom, aby usunąć czynniki utrudniające ruch rowerowy jako główny element zrównoważonej i bezemisyjnej mobilności.

–Art.13 zwiększa znaczenie wskaźnika gotowości do obsługi inteligentnych sieci w przypadku dużych budynków niemieszkalnych od 2026 r. Aby ułatwić rozwój nowych usług związanych z budynkami, nowy art. 14 w sprawie danych dotyczących budynków zapewnia właścicielowi, najemcy i zarządcy budynku lub osobom trzecim dostęp do danych dotyczących systemów budynku. Komisja, w drodze aktu wykonawczego, ma ustanowić nowe przepisy dotyczące interoperacyjności danych i dostępu do nich.

–W art. 16–19 udoskonalono istniejące już przepisy dotyczące świadectw charakterystyki energetycznej, ich wydawania i eksponowania oraz dotyczących ich baz danych:

a)aby zapewnić porównywalność w całej Unii, do 2025 r. wszystkie świadectwa charakterystyki energetycznej muszą opierać się na zharmonizowanej skali klas charakterystyki energetycznej i być zgodne ze wzorem określonym w załączniku V.

b)Klasy charakterystyki energetycznej zostaną zmienione z myślą o wspólnej wizji bezemisyjnych zasobów budowlanych do 2050 r., przy jednoczesnym uwzględnieniu różnic między poszczególnymi państwami w zakresie zasobów budowlanych: najwyższa klasa A oznacza budynek bezemisyjny, natomiast najniższa klasa G obejmuje 15 % krajowych zasobów budowlanych o najgorszej charakterystyce. Zmiana skali sprawi, że we wszystkich państwach członkowskich podejmowane będą porównywalne starania w celu spełnienia ogólnounijnych minimalnych norm charakterystyki energetycznej zgodnie z art. 9. Wskaźnik, na podstawie którego budynki mają być klasyfikowane (zużycie energii pierwotnej w kWh/(m² na rok)) pozostaje niezmieniony i zostaje uzupełniony wskaźnikiem dotyczącym operacyjnych emisji gazów cieplarnianych i energii odnawialnej. Pozostałe wskaźniki pozostają dobrowolne i państwa członkowskie mogą je wybierać zgodnie z podejściem opartym na zestawie narzędzi, które można dostosować do warunków krajowych.

c)Ważność świadectw charakterystyki energetycznej klas od D do G skrócono do pięciu lat w celu zapewnienia, aby zawierały one aktualne informacje, które pomagają obywatelom ograniczyć ich użytkowanie. W niektórych prostych sytuacjach muszą być dostępne uproszczone procedury aktualizacji świadectw charakterystyki energetycznej, a świadectwa te muszą być wydawane w formacie cyfrowym. Wprowadzono środki w celu zwiększenia wiarygodności wydawanych świadectw (kontrola na miejscu i kontrola jakości).

d)Lepsze uwzględnienie zasobów budowlanych w świadectwach charakterystyki energetycznej jest warunkiem wstępnym ulepszenia tych zasobów, ale jednocześnie państwa członkowskie musiałyby zapewnić ich przystępność cenową. Obowiązek posiadania świadectwa charakterystyki energetycznej rozszerza się na budynki poddawane ważniejszym renowacjom, budynki, na które odnawiana jest umowa najmu oraz wszystkie budynki publiczne. Budynki lub moduły budynków wystawiane na sprzedaż lub pod wynajem muszą posiadać świadectwo charakterystyki energetycznej, a klasę charakterystyki energetycznej i jej liczbowy wskaźnik należy podawać we wszystkich ogłoszeniach, co sprawi, że charakterystyka energetyczna będzie istotnym czynnikiem na rynku sprzedaży i wynajmu. Wszystkie budynki zajmowane przez organy publiczne i często odwiedzane przez ludność, niezależnie od wielkości, muszą eksponować swoje świadectwa charakterystyki energetycznej.

e)Państwa członkowskie wprowadzają krajowe bazy danych dotyczące świadectw charakterystyki energetycznej budynków, które umożliwiają również gromadzenie danych dotyczących paszportów renowacji budynków i wskaźników gotowości budynków do obsługi inteligentnych sieci. Informacje z tych krajowych baz danych są przekazywane do obserwatorium zasobów budowlanych z wykorzystaniem szablonu opracowanego przez Komisję.

–Obecne przepisy dotyczące przeglądów zostały zgrupowane i doprecyzowane, aby ułatwić ich wdrożenie, a jednocześnie środkami dyrektywy EPBD mającymi na celu poprawę jakości powietrza w pomieszczeniach objęto systemy wentylacji. Aby zapewnić jakość i niezawodność renowacji lub nowych prac budowlanych, przewiduje się ustanowienie krajowych systemów kontroli lub alternatywnych narzędzi w celu sprawdzania, czy wykonane prace budowlane i renowacyjne są zgodne z projektowaną charakterystyką energetyczną oraz pozwalają zwiększyć zadowolenie i zaufanie obywateli. Podobnie wykonawcy zintegrowanych prac remontowych muszą mieć dostęp do systemów certyfikacji lub kwalifikacji, aby zapewnić solidną jakość tych prac. Próg dla obowiązkowej instalacji systemów automatyki i sterowania budynków powinien zostać obniżony dla budynków niemieszkalnych od 2030 r., a nowe budynki mieszkalne i budynki mieszkalne poddawane ważniejszym renowacjom muszą być wyposażone w pewne funkcje monitorowania i kontroli w celu poprawy i optymalizacji zarządzania nimi i ich eksploatacji.

–Wdrażanie polityki dotyczącej budynków ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia rzeczywistych postępów w terenie. Obecne niezależne systemy kontroli zostały rozszerzone i obejmują paszporty renowacji i wskaźniki gotowości budynków do obsługi inteligentnych sieci. Monitorowanie i egzekwowanie przepisów, w tym poprzez kary, będzie dotyczyć w szczególności minimalnych norm charakterystyki energetycznej oraz ulepszania istniejących zasobów budowlanych.

🡻 2010/31/UE

2021/0426 (COD)

Wniosek

DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (wersja przekształcona)

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 194 ust. 2,

uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,

po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,

uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego 25 ,

uwzględniając opinię Komitetu Regionów 26 ,

stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą,

a także mając na uwadze, co następuje:

🡻 2010/31/UE motyw 1 (dostosowany)

(1)Dyrektywa 2002/91/WE ⌦ 2010/31/UE ⌫ Parlamentu Europejskiego i Rady 27  z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków 28 została ⌦ kilkakrotnie znacząco ⌫ zmieniona 29 . Ze względu na konieczność dalszych zmian merytorycznych, dla zachowania przejrzystości dyrektywa ta powinna zostać przekształcona.

⇩ nowy

(2)Na podstawie porozumienia paryskiego, przyjętego w grudniu 2015 r. na podstawie Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC), jego strony zgodziły się utrzymać wzrost średniej temperatury na świecie znacznie poniżej 2 °C w stosunku do poziomu sprzed epoki przemysłowej oraz kontynuować starania na rzecz ograniczenia wzrostu temperatury do 1,5 °C w stosunku do poziomu sprzed epoki przemysłowej. Osiągnięcie celów porozumienia paryskiego leży u podstaw komunikatu Komisji pt. „Europejski Zielony Ład” z dnia 11 grudnia 2019 r. 30 UE zobowiązała się w nim do zmniejszenia emisji netto gazów cieplarnianych w całej gospodarce Unii o co najmniej 55 % do roku 2030 w stosunku do poziomów z 1990 r. w ramach zaktualizowanego, ustalonego na poziomie krajowym wkładu, przedłożonego Sekretariatowi UNFCCC w dniu 17 grudnia 2020 r.

(3)Jak zapowiedziano w Zielonym Ładzie, w dniu 14 października 2020 r. Komisja przedstawiła swoją inicjatywę „Fala renowacji” 31 . Zawiera ona plan działania obejmujący konkretne środki regulacyjne, finansowe i wspomagające, mające na celu co najmniej podwojenie rocznego wskaźnika renowacji energetycznej budynków do 2030 r. i wspieranie gruntownych renowacji. Przegląd dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków jest konieczny jako jedno z narzędzi realizacji celów inicjatywy „Fala renowacji”. Przyczyni się również do realizacji celów nowego europejskiego Bauhausu i europejskiej misji w zakresie neutralnych dla klimatu i inteligentnych miast.

(4)W rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1119 32 („Europejskie prawo o klimacie”) zapisano w prawodawstwie cel osiągnięcia neutralności klimatycznej w całej gospodarce do 2050 r. oraz ustanowiono wiążące zobowiązanie Unii do ograniczenia emisji netto gazów cieplarnianych (emisje po odliczeniu pochłaniania) do roku 2030 o co najmniej 55 % w porównaniu z poziomami z 1990 r.

(5)Pakiet legislacyjny „Gotowi na 55” zapowiedziany w programie prac Komisji Europejskiej na 2021 r. ma na celu realizację tych dążeń. Obejmuje on szereg obszarów polityki, w tym: efektywność energetyczną, energię ze źródeł odnawialnych, użytkowanie gruntów, zmianę użytkowania gruntów i leśnictwo, opodatkowanie energii, wspólny wysiłek redukcyjny, handel uprawnieniami do emisji i infrastrukturę paliw alternatywnych. Przegląd dyrektywy 2010/31/UE stanowi integralną część tego pakietu.

🡻 2010/31/UE motyw 2

Efektywne, ostrożne, racjonalne i zrównoważone użycie ma zastosowanie między innymi do produktów naftowych, gazu naturalnego i paliw stałych, będących zasadniczymi źródłami energii, a także głównymi źródłami emisji dwutlenku węgla.

🡻 2010/31/UE motyw 3 (dostosowany)

⇨ nowy

(6)Budynki odpowiadają za 40 % łącznego zużycia energii ⌦ końcowej ⌫ w Unii ⇨ i za 36 % jej emisji gazów cieplarnianych związanych z energią ⇦. Sektor ten się rozwija, co prowadzi do wzrostu zużycia energii. Dlatego ograniczenie zużycia energii, ⇨ zgodnie z zasadą „efektywność energetyczna przede wszystkim” określoną w art. 3 [zmienionej dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej] i zdefiniowaną w art. 2 pkt 18 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1999 33  ⇦, oraz wykorzystywanie energii ze źródeł odnawialnych w sektorze budynków stanowią istotne działania konieczne do ograniczenia uzależnienia energetycznego Unii i emisji gazów cieplarnianych Unii. Podjęte działania służące ograniczeniu zużycia energii w UE towarzyszące wzrostowi zużycia energii ze źródeł odnawialnych pozwoliłyby Unii na realizację postanowień protokołu z Kioto do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC) oraz na dotrzymanie jej długoterminowego zobowiązania do utrzymania poziomu wzrostu globalnej temperatury poniżej 2 °C oraz zobowiązania do ograniczenia – do 2020 r. – łącznych emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 20 % poniżej poziomu z roku 1990 i o 30 % – w razie osiągnięcia międzynarodowego porozumienia. Mniejsze zużycie energii oraz zwiększone wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych mają również duże znaczenie dla ⇨ ograniczenia uzależnienia energetycznego Unii, ⇦ zwiększenia bezpieczeństwa dostaw energii, ⌦ i ⌫ wspierania rozwoju technicznego, a także dla tworzenia możliwości zatrudnienia i rozwoju regionalnego, zwłaszcza na ⇨ wyspach i na⇦ obszarach wiejskich.

⇩ nowy

(7)Budynki odpowiadają za emisje gazów cieplarnianych przed okresem eksploatacji, w jego trakcie i po jego zakończeniu. Wizja na 2050 r. dotycząca zdekarbonizowanych zasobów budowlanych wykracza poza kwestię operacyjnych emisji gazów cieplarnianych, na której skupiano się do tej pory. Należy zatem stopniowo uwzględniać emisje w całym cyklu życia budynków, zaczynając od nowych budynków. Budynki są ważnym bankiem materiałów, ponieważ przez wiele dziesięcioleci deponuje się w nich zasoby, a sposób ich projektowania ma duży wpływ na emisje w całym cyklu życia zarówno w przypadku nowych budynków, jak i renowacji. Charakterystyka całego cyklu życia budynków powinna być brana pod uwagę nie tylko w przypadku nowych budynków, ale również w renowacjach dzięki włączeniu polityki redukcji emisji gazów cieplarnianych w całym cyklu życia budynków do planów renowacji budynków, sporządzanych przez państwa członkowskie.

(8)Minimalizowanie emisji gazów cieplarnianych w całym cyklu życia budynków wymaga zasobooszczędności i obiegu zamkniętego. Można to również połączyć z przekształcaniem części zasobów budowlanych w tymczasowy pochłaniacz dwutlenku węgla.

(9)Współczynnik globalnego ocieplenia w całym cyklu życia wskazuje na ogólny wkład budynku w emisje prowadzące do zmiany klimatu. Wyraża on zarówno emisje dwutlenku węgla wbudowane w materiały budowlane, jak i bezpośrednie i pośrednie emisje dwutlenku węgla na etapie użytkowania. Wymóg obliczania współczynnika globalnego ocieplenia w cyklu życia nowych budynków stanowi zatem pierwszy krok w kierunku lepszego uwzględnienia charakterystyki całego cyklu życia budynków i gospodarki o obiegu zamkniętym.

(10)Budynki odpowiadają za około połowę emisji pierwotnych pyłu drobnego (PM2,5) w UE, które powodują przedwczesną śmierć i choroby. Poprawa charakterystyki energetycznej budynków może i powinna jednocześnie ograniczyć emisje zanieczyszczeń zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2284 34 .

🡻 2010/31/UE motyw 4

Zarządzanie popytem na energię jest ważnym narzędziem umożliwiającym Unii wywieranie wpływu na światowy rynek energii i tym samym na bezpieczeństwo dostaw energii w średnim i długim okresie.

🡻 2010/31/UE motyw 5 (dostosowany)

Na posiedzeniu Rady Europejskiej w marcu 2007 r. podkreślono konieczność poprawy efektywności energetycznej w Unii, tak aby osiągnąć cel, jakim jest obniżenie do 2020 r. zużycia energii przez Unię o 20 %, oraz wezwano do starannego i szybkiego wdrożenia priorytetów określonych w komunikacie Komisji zatytułowanym „Plan działania na rzecz racjonalizacji zużycia energii: sposoby wykorzystania potencjału”. W tym planie działania wskazano istotne możliwości zaoszczędzenia energii w sposób opłacalny ekonomicznie w sektorze budynków. W rezolucji z dnia 31 stycznia 2008 r. Parlament Europejski wezwał do wzmocnienia przepisów dyrektywy 2002/91/WE i kilkakrotnie wzywał – ostatnio w swej rezolucji z dnia 3 lutego 2009 r. w sprawie drugiego strategicznego przeglądu sytuacji energetycznej – do uznania za wiążący celu 20 % w zakresie efektywności energetycznej, który należałoby osiągnąć w 2020 r. Ponadto decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/406/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie wysiłków podjętych przez państwa członkowskie, zmierzających do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w celu realizacji do roku 2020 zobowiązań Wspólnoty dotyczących redukcji emisji gazów cieplarnianych 35 określa krajowe wiążące cele w zakresie redukcji CO2, dla których realizacji efektywność energetyczna w sektorze budowlanym będzie miała kapitalne znaczenie, natomiast dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych 36 stwarza warunki dla wspierania efektywności energetycznej w kontekście wiążącego celu w zakresie energii ze źródeł odnawialnych, której udział ma stanowić 20 % łącznego zużycia energii w Unii do 2020 r.

🡻 2010/31/UE motyw 6 (dostosowany)

Na posiedzeniu w marcu 2007 r. Rada Europejska potwierdziła zobowiązanie Unii do wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych na terenie całej Unii, zatwierdzając obowiązkowy cel 20 % udziału energii ze źródeł odnawialnych do 2020 r. Dyrektywa 2009/28/WE stwarza wspólne ramy promowania energii ze źródeł odnawialnych.

🡻 2010/31/UE motyw 7 (dostosowany)

Konieczne jest ustanowienie bardziej konkretnych działań w celu wykorzystania dużego niezrealizowanego potencjału oszczędności energii w budynkach i zredukowania dużych różnic pomiędzy wynikami państw członkowskich w tym sektorze.

🡻 2010/31/UE motyw 8 (dostosowany)

⇨ nowy

(11)Środki służące dalszej poprawie charakterystyki energetycznej budynków powinny uwzględniać warunki klimatyczne, ⇨ w tym przystosowanie się do zmiany klimatu, ⇦ i ⌦ uwarunkowania ⌫ lokalne oraz wewnętrzne środowisko klimatyczne, a także opłacalność ekonomiczną. Środki te nie powinny mieć wpływu na inne wymagania dotyczące budynków, takie jak dostępność, bezpieczeństwo ⇨ przeciwpożarowe i sejsmiczne ⇦ i zamierzone przeznaczenie budynku.

🡻 2010/31/UE motyw 9

⇨ nowy

(12)Charakterystyka energetyczna budynków powinna być obliczana na podstawie metodologii, która może być zróżnicowana na poziomie krajowym i regionalnym. Oprócz charakterystyki cieplnej metodologia ta obejmuje inne czynniki odgrywające coraz ważniejszą rolę, takie jak rodzaj stosowanych instalacji grzewczych i klimatyzacyjnych, stosowanie energii ze źródeł odnawialnych, ⇨ systemy automatyki i sterowania budynków, inteligentne rozwiązania, ⇦ elementy pasywnego ogrzewania i chłodzenia, zacienienie, jakość powietrza wewnątrz budynku, odpowiednie światło naturalne oraz projekt budynku. Podstawą metodologii stosowanej do obliczenia charakterystyki energetycznej powinien być nie tylko sezon grzewczy ⇨ lub klimatyzacyjny ⇦, lecz powinna ona obejmować całoroczną charakterystykę energetyczną budynku. Metodologia ta powinna uwzględniać aktualne normy europejskie. ⇨ Powinna również odzwierciedlać rzeczywiste warunki eksploatacji i umożliwiać wykorzystanie energii pomiarowej do weryfikacji poprawności i do celów porównywalności, a także powinna opierać się na godzinowych lub krótszych krokach czasowych. Aby zachęcić do korzystania z energii ze źródeł odnawialnych na miejscu oraz w uzupełnieniu wspólnych ram ogólnych, państwa członkowskie powinny wprowadzić niezbędne środki, aby korzyści płynące z maksymalizacji wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych na miejscu, w tym do innych zastosowań (takich jak punkty ładowania pojazdów elektrycznych), były uznawane i uwzględniane w metodologii obliczeniowej. ⇦

🡻 2010/31/UE motyw 10 (dostosowany)

⇨ nowy

(13)Państwa członkowskie są wyłącznie odpowiedzialne za ⇨ powinny ⇦ określenie minimalnych wymagań dotyczących określać minimalne wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej budynków i elementów budynków. Wymagania te powinny zostać określone w sposób zapewniający osiągnięcie optymalnej pod względem kosztów równowagi między wymaganymi nakładami i kosztami energii zaoszczędzonymi podczas cyklu życia budynku, bez uszczerbku dla prawa państw członkowskich do określenia minimalnych wymagań, które byłyby efektywniejsze energetycznie niż optymalne pod względem kosztów poziomy efektywności energetycznej. Powinna być zapewniona możliwość dokonywania przez państwa członkowskie regularnego przeglądu minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej budynków w świetle postępu technicznego.

🡻 2010/31/UE motyw 11

Cel, jakim jest osiągnięcie poziomów efektywności energetycznej, które byłyby opłacalne ekonomicznie lub optymalne pod względem kosztów, może w niektórych okolicznościach – np. w świetle różnic klimatycznych – uzasadniać określenie przez państwa członkowskie wymagań opłacalności ekonomicznej lub optymalności pod względem kosztów dla elementów budynków; wymagania te w praktyce ograniczyłyby stosowanie produktów budowlanych zgodnych z normami określonymi w prawodawstwie unijnym, pod warunkiem że wymagania te nie stanowią nieuzasadnionej bariery rynkowej.

⇩ nowy

(14)Dwie trzecie energii zużywanej do ogrzewania i chłodzenia budynków nadal pochodzi z paliw kopalnych. Aby obniżyć emisyjność sektora budowlanego, szczególnie ważne jest stopniowe wycofywanie paliw kopalnych w ogrzewaniu i chłodzeniu. Państwa członkowskie powinny zatem określić w planach renowacji budynków swoje krajowe polityki i środki mające na celu stopniowe wycofywanie paliw kopalnych z ogrzewania i chłodzenia, a w kolejnych wieloletnich ramach finansowych od 2027 r. nie należy przyznawać zachęt finansowych w przypadku instalacji kotłów na paliwa kopalne, z wyjątkiem tych, które zostały wybrane do inwestycji przed 2027 r. w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności. Krajowe strategie i środki wycofywania powinny być poparte jasną podstawą prawną zakazu stosowania określonych źródeł ciepła w oparciu o ich emisje gazów cieplarnianych lub rodzaj stosowanego paliwa.

🡻 2010/31/UE motyw 12

⇨ nowy

(15)⇨ Wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej systemów technicznych budynku powinny mieć zastosowanie do całych systemów zainstalowanych w budynkach, a nie do charakterystyki pojedynczych komponentów, które wchodzą w zakres rozporządzeń dotyczących poszczególnych produktów na podstawie dyrektywy 2009/125/WE. ⇦ Określając wymagania charakterystyki energetycznej dla systemów technicznych budynku, państwa członkowskie powinny stosować w miarę możliwości i potrzeby zharmonizowane instrumenty, zwłaszcza metody testowania i obliczeniowe oraz klasy efektywności energetycznej opracowane w ramach środków wdrażających dyrektywę 2009/125/WE 37  z dnia 21 października 2009 r. ustanawiającą ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów związanych z energią oraz dyrektywę 2010/30/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie wskazania poprzez etykietowanie oraz standardowe informacje o produkcie, zużycia energii oraz innych zasobów przez produkty związane z energią 38  rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1369 39 z myślą o zapewnieniu spójności z pokrewnymi inicjatywami i o jak najdalej idącym zminimalizowaniu potencjalnej fragmentaryzacji rynku.

🡻 2010/31/UE motyw 13

(16)Niniejsza dyrektywa nie narusza postanowień art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Dlatego pojęcia „zachęty” stosowanego w niniejszej dyrektywie nie należy interpretować jako stanowiącego pomoc państwa.

🡻 2010/31/UE motyw 14 (dostosowany)

⇨ nowy

(17)Komisja powinna ustalić ramy metodologii porównawczej do celów obliczania optymalnego pod względem kosztów poziomu wymagań minimalnych ⌦ wymagań ⌫ dotyczących charakterystyki energetycznej. ⇨ Przegląd tych ram powinien umożliwić obliczanie zarówno efektywności energetycznej, jak i wyników w zakresie emisji oraz powinien być przeprowadzony z uwzględnieniem skutków środowiskowych i zdrowotnych, a także rozszerzenia systemu handlu uprawnieniami do emisji i opłat za emisję gazów cieplarnianych. ⇦ Państwa członkowskie powinny stosować te ramy do porównywania wyników z minimalnymi wymaganiami dotyczącymi charakterystyki energetycznej, które przyjęły. Jeżeli miałyby zachodzić istotne rozbieżności, tj. przekroczenie o 15 %, między wyliczonymi optymalnymi pod względem kosztów poziomami minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej oraz minimalnymi obowiązującymi wymaganiami dotyczącymi charakterystyki energetycznej, państwa członkowskie powinny uzasadnić tę różnicę lub zaplanować odpowiednie działania służące ograniczeniu tych rozbieżności. Państwa członkowskie powinny określić szacunkowy ekonomiczny cykl życia budynku lub elementu budynku, uwzględniając aktualne praktyki oraz doświadczenie w określaniu typowych ekonomicznych cykli życia. Wyniki tego porównania i dane użyte do osiągnięcia takich wyników należy regularnie przekazywać Komisji. Sprawozdania te powinny umożliwić Komisji dokonanie oceny i sporządzenia ⌦ sporządzenie ⌫ sprawozdania na temat postępów państw członkowskich na drodze do ustalenia minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej na poziomie optymalnym pod względem kosztów.

🡻 2010/31/UE motyw 15

Budynki mają wpływ na długoterminowe zużycie energii. Zakładając długi cykl renowacji istniejących budynków, nowe i istniejące budynki poddawane ważniejszym renowacjom powinny dlatego spełniać minimalne wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej dostosowane do lokalnego klimatu. Ponieważ zastosowanie alternatywnych systemów dostaw energii nie jest na ogół wykorzystywane w pełnym zakresie, w przypadku nowych budynków i niezależnie od ich wielkości należy rozważyć możliwość realizacji alternatywnych systemów zaopatrzenia w energię, zgodnie z zasadą uprzedniego zapewnienia ograniczenia potrzeb energii na ogrzewanie i chłodzenie do poziomów optymalnych pod względem kosztów.

🡻 2010/31/UE motyw 16

(18)Ważniejsze renowacje budynków istniejących, niezależnie od ich wielkości, są okazją do podejmowania opłacalnych ekonomicznie działań dla poprawy charakterystyki energetycznej. Ze względu na opłacalność ekonomiczną powinno być możliwe ograniczenie minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej do odnowionych części, które są najistotniejsze dla charakterystyki energetycznej budynku. Państwa członkowskie powinny mieć możliwość zdefiniowania pojęcia „ważniejszej renowacji” albo jako odsetka powierzchni przegród zewnętrznych budynku, albo pod względem wartości budynku. Jeżeli państwo członkowskie zdecyduje się na zdefiniowanie ważniejszej renowacji pod względem wartości budynku, można zastosować takie wartości, jak wartość aktuarialna lub aktualna wartość opierająca się na kosztach odtworzenia – z wyłączeniem wartości działki, na której znajduje się budynek.

🡻 2010/31/UE motyw 17

Konieczne są środki prowadzące do zwiększenia liczby budynków, które nie tylko spełniają minimalne wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej, ale są zarazem jeszcze bardziej efektywne energetycznie i ograniczają przy tym zarówno zużycie energii, jak i emisje dwutlenku węgla. W tym celu państwa członkowskie powinny opracować plany krajowe mające na celu zwiększenie liczby budynków o niemal zerowym zużyciu energii oraz regularnie przedstawiać te plany Komisji.

⇩ nowy

(19)Ambitniejsze cele Unii w zakresie klimatu i energii wymagają nowej wizji: budynków bezemisyjnych, których bardzo niskie zapotrzebowanie na energię jest w pełni pokrywane przez energię ze źródeł odnawialnych, w przypadkach gdy jest to technicznie wykonalne. Wszystkie nowe budynki powinny być budynkami bezemisyjnymi, a wszystkie istniejące budynki powinny zostać przekształcone w budynki bezemisyjne do 2050 r.

(20)Istnieją różne opcje pokrycia potrzeb energetycznych w energooszczędnym budynku z wykorzystaniem energii ze źródeł odnawialnych: odnawialne źródła energii na miejscu, takie jak energia słoneczna termiczna, fotowoltaika, pompy ciepła i biomasa, energia odnawialna dostarczana przez społeczności energetyczne działające w zakresie energii odnawialnej lub obywatelskie społeczności energetyczne oraz systemy ciepłownicze i chłodnicze oparte na odnawialnych źródłach energii lub cieple odpadowym.

(21)Niezbędna dekarbonizacja unijnych zasobów budowlanych wymaga renowacji energetycznej na dużą skalę: zgodnie z obowiązującymi normami budowlanymi prawie 75 % tych zasobów jest nieefektywnych energetycznie, a 85–95 % istniejących obecnie budynków będzie nadal stało w 2050 r. Ważony roczny wskaźnik renowacji energetycznej jest jednak stale niski i wynosi około 1 %. Przy obecnym tempie dekarbonizacja sektora budowlanego musiałaby trwać kilkaset lat. Inicjowanie i wspieranie renowacji budynków, w tym przechodzenie na bezemisyjne systemy grzewcze, jest zatem kluczowym celem niniejszej dyrektywy.

(22)Minimalne normy charakterystyki energetycznej są podstawowym narzędziem regulacyjnym dającym bodziec do renowacji istniejących budynków na dużą skalę, ponieważ eliminują one główne bariery dla renowacji – takie jak rozdział zachęt oraz struktury współwłasności – których nie można przezwyciężyć za pomocą zachęt gospodarczych. Wprowadzenie minimalnych norm charakterystyki energetycznej powinno doprowadzić do stopniowego wycofywania budynków o najgorszej charakterystyce energetycznej oraz do ciągłej poprawy krajowych zasobów budowlanych, a jednocześnie przyczynić się do osiągnięcia długoterminowego celu, jakim jest dekarbonizacja zasobów budowlanych do 2050 r.

(23)Minimalne normy charakterystyki energetycznej określone na szczeblu Unii powinny koncentrować się na renowacji budynków o największym potencjale pod względem dekarbonizacji, zmniejszenia ubóstwa energetycznego oraz rozszerzonych korzyści społecznych i gospodarczych, w szczególności na budynkach o najgorszej charakterystyce, których renowacja jest priorytetowa.

(24)Jeśli chodzi o pozostałe krajowe zasoby budowlane, państwa członkowskie mają swobodę decydowania, czy chcą wprowadzić minimalne normy charakterystyki energetycznej, opracowane na szczeblu krajowym i dostosowane do warunków krajowych. Dokonując przeglądu niniejszej dyrektywy, Komisja powinna ocenić, czy należy wprowadzić dalsze wiążące minimalne normy charakterystyki energetycznej w celu osiągnięcia dekarbonizacji zasobów budowlanych do 2050 r.

(25)Wprowadzeniu minimalnych norm charakterystyki energetycznej powinny towarzyszyć ramy wspomagające obejmujące pomoc techniczną i środki finansowe. Minimalne normy charakterystyki energetycznej określone na szczeblu krajowym nie stanowią „norm unijnych” w rozumieniu zasad pomocy państwa, natomiast ogólnounijne minimalne normy charakterystyki energetycznej można uznać za takie „normy unijne”. Zgodnie ze zmienionymi zasadami pomocy państwa państwa członkowskie mogą przyznawać pomoc państwa na renowację budynków w celu zapewnienia zgodności z ogólnounijnymi normami charakterystyki energetycznej, czyli w celu osiągnięcia określonej klasy charakterystyki energetycznej, dopóki te ogólnounijne normy nie staną się obowiązkowe. Po wprowadzeniu obowiązkowych norm państwa członkowskie mogą nadal przyznawać pomoc państwa na renowację budynków i modułów budynków objętych ogólnounijnymi normami charakterystyki energetycznej, o ile ta renowacja budynków ma na celu osiągnięcie normy wyższej niż określona minimalna klasa charakterystyki energetycznej.

(26)W unijnej systematyce zrównoważonego rozwoju klasyfikuje się zrównoważoną środowiskowo działalność gospodarczą w całej gospodarce, w tym w sektorze budowlanym. Zgodnie z aktem delegowanym w sprawie unijnej systematyki dotyczącej zmiany klimatu renowacja budynków jest uznawana za zrównoważoną działalność, jeżeli osiąga co najmniej 30 % oszczędności energii, spełnia minimalne wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej w odniesieniu do ważniejszej renowacji istniejących budynków lub obejmuje indywidualne środki związane z charakterystyką energetyczną budynków, takie jak instalacja, konserwacja lub naprawa urządzeń zwiększających efektywność energetyczną lub przyrządów i urządzeń do pomiaru, regulacji i kontroli charakterystyki energetycznej budynków, jeżeli takie indywidualne środki spełniają określone kryteria. Renowacja budynków w celu zapewnienia zgodności z ogólnounijnymi minimalnymi normami charakterystyki energetycznej jest zazwyczaj zgodna z kryteriami unijnej systematyki dotyczącej zrównoważonego rozwoju związanymi z działaniami w zakresie renowacji budynków.

(27)Ogólnounijne minimalne normy charakterystyki energetycznej powinny opierać się na zharmonizowanych klasach charakterystyki energetycznej. Dzięki zdefiniowaniu najniższej klasy charakterystyki energetycznej G jako 15 % krajowych zasobów budowlanych każdego państwa członkowskiego, mających najgorszą charakterystykę energetyczną, harmonizacja klas charakterystyki energetycznej prowadzi do podejmowania podobnych starań przez wszystkie państwa członkowskie, natomiast definicja najlepszej klasy charakterystyki energetycznej A zapewnia zbieżność zharmonizowanej skali klas charakterystyki energetycznej ze wspólną wizją budynków bezemisyjnych.

(28)Minimalne wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej istniejących budynków i elementów budynków były już zawarte w aktach poprzedzających niniejszą dyrektywę i powinny być nadal stosowane. Chociaż nowo wprowadzone minimalne normy charakterystyki energetycznej stanowią podstawę dla minimalnej charakterystyki energetycznej istniejących budynków i zapewniają renowację nieefektywnych budynków, minimalne wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej istniejących budynków i elementów budynków sprawiają, że przeprowadzona renowacja będzie gruntowna.

(29)Aby osiągnąć wysoką efektywność energetyczną i dekarbonizację zasobów budowlanych oraz przekształcić istniejące budynki w budynki bezemisyjne do 2050 r., państwa członkowskie powinny ustanowić krajowe plany renowacji budynków, które zastąpią długoterminowe strategie renowacji i staną się jeszcze skuteczniejszym i w pełni operacyjnym narzędziem planowania dla państw członkowskich, kładąc większy nacisk na finansowanie i zapewniając dostępność pracowników odpowiednio wykwalifikowanych do przeprowadzania renowacji budynków. W swoich planach renowacji budynków państwa członkowskie powinny określić własne krajowe cele w zakresie renowacji budynków. Zgodnie z art. 21 lit. b) pkt 7 rozporządzenia (UE) 2018/1999 oraz warunkami podstawowymi określonymi w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/60 40 państwa członkowskie powinny przedstawić opis środków finansowania, a także opis potrzeb inwestycyjnych i zasobów administracyjnych na potrzeby realizacji swoich planów renowacji budynków.

(30)Krajowe plany renowacji budynków powinny opierać się na zharmonizowanym szablonie umożliwiającym porównywanie planów. Aby zapewnić wymagany poziom ambicji, Komisja powinna ocenić projekty planów i wydać zalecenia dla państw członkowskich.

(31)Krajowe plany renowacji budynków powinny być ściśle powiązane z zintegrowanymi krajowymi planami w dziedzinie energii i klimatu na podstawie rozporządzenia (UE) 2018/1999, a postępy w osiąganiu krajowych celów i wkład planów renowacji budynków w realizację celów krajowych i unijnych należy zgłaszać w dwuletnich sprawozdaniach na podstawie rozporządzenia (UE) 2018/1999. Z uwagi na pilną potrzebę zwiększenia skali renowacji w oparciu o solidne plany krajowe, termin przedłożenia pierwszego krajowego planu renowacji budynków powinien zostać ustalony jak najwcześniej.

(32)Renowacja etapowa może być rozwiązaniem problemu wysokich kosztów początkowych i niedogodności dla mieszkańców, które mogą się pojawić podczas renowacji „za jednym zamachem”. Taka etapowa renowacja musi być jednak starannie zaplanowana, aby uniknąć sytuacji, w której jeden etap uniemożliwia przeprowadzenie niezbędnych kolejnych etapów renowacji. Jasny plan działania na potrzeby etapowej renowacji określają paszporty renowacji, które pomagają właścicielom i inwestorom w zaplanowaniu najlepszego harmonogramu i zakresu interwencji. Dlatego też paszporty renowacji powinny być udostępniane właścicielom budynków we wszystkich państwach członkowskich jako dobrowolne narzędzie.

(33)Pojęcie „gruntownej renowacji” nie zostało jeszcze zdefiniowane w prawodawstwie Unii. Aby zrealizować długoterminową wizję dotyczącą budynków, gruntowną renowację należy zdefiniować jako renowację, która przekształca je w budynki bezemisyjne; pierwszym jej krokiem jest renowacja, która przekształca budynki w budynki o niemal zerowym zużyciu energii. Definicja ta ma na celu poprawę charakterystyki energetycznej budynków. Gruntowna renowacja do celów efektywności energetycznej stanowi doskonałą okazję do podjęcia innych kwestii, takich jak warunki życia gospodarstw domowych znajdujących się w trudnej sytuacji, zwiększenie odporności na zmianę klimatu, odporność na ryzyko związane z klęskami żywiołowymi, w tym trzęsieniami ziemi, bezpieczeństwo przeciwpożarowe, usuwanie niebezpiecznych substancji, w tym azbestu, oraz dostępność dla osób z niepełnosprawnościami.

(34)Aby sprzyjać gruntownej renowacji, co jest jednym z celów inicjatywy „Fala renowacji”, państwa członkowskie powinny zapewnić większe wsparcie finansowe i administracyjne na rzecz gruntownej renowacji.

(35)Państwa członkowskie powinny wspierać te modernizacje poprawiające charakterystykę energetyczną istniejących budynków, które przyczyniają się do tworzenia zdrowego środowiska w pomieszczeniach, m.in. przez usuwanie azbestu i innych szkodliwych substancji, zapobieganie usuwaniu w sposób nielegalny substancji szkodliwych oraz ułatwianie przestrzegania obowiązujących aktów ustawodawczych, np. dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/148/WE 41 i (UE) 2016/2284 42 .

(36)Oczekuje się, że pojazdy elektryczne odegrają kluczową rolę w obniżeniu emisyjności i zwiększaniu efektywności systemu elektroenergetycznego, w szczególności dzięki usługom w zakresie elastyczności, bilansowania i magazynowania, zwłaszcza poprzez agregację. Należy w pełni wykorzystać potencjał pojazdów elektrycznych pod względem integracji z systemem elektroenergetycznym oraz przyczynienia się do efektywności systemu i większego wykorzystania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych. Szczególnie ważne jest ładowanie w kontekście budynków, ponieważ to tam regularnie i przez długi czas parkuje się pojazdy elektryczne. Powolne ładowanie jest opłacalne, a instalacja punktów ładowania w przestrzeniach prywatnych może pozwolić na magazynowanie energii w powiązanym budynku oraz integrację inteligentnych usług ładowania i ogólnie usług integracji systemu.

(37)Pojazdy elektryczne w połączeniu ze zwiększonym udziałem produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych powodują mniejszą emisję gazów cieplarnianych. Pojazdy elektryczne stanowią istotny element przejścia na czystą energię w oparciu o środki w zakresie efektywności energetycznej, paliw alternatywnych, energii ze źródeł odnawialnych i innowacyjnych rozwiązań w zakresie zarządzania elastycznością energetyczną. Można skutecznie wykorzystywać kodeksy budowlane, aby wprowadzać konkretne wymagania, które będą sprzyjać instalowaniu infrastruktury do ładowania na parkingach należących do budynków mieszkalnych i niemieszkalnych. Państwa członkowskie powinny usuwać bariery, takie jak rozdział zachęt i komplikacje administracyjne, jakie indywidualni właściciele napotykają podczas prób instalowania punktu ładowania na swoim miejscu parkingowym.

(38)Dzięki wbudowanemu okablowaniu można w razie konieczności szybko instalować punkty ładowania tam, gdzie są potrzebne. Łatwo dostępna infrastruktura zmniejszy koszty instalacji punktów ładowania ponoszone przez indywidualnych właścicieli, a także zapewni użytkownikom pojazdów elektrycznych dostęp do punktów ładowania. Ustanowienie wymagań dotyczących elektromobilności na poziomie Unii w zakresie wstępnego wyposażania miejsc parkingowych oraz instalowania punktów ładowania jest skutecznym sposobem promowania pojazdów elektrycznych w niedalekiej przyszłości, przy jednoczesnym uwzględnieniu późniejszego rozwoju sytuacji wynikającego z obniżenia kosztów w perspektywie średnio- i długoterminowej. Tam, gdzie jest to technicznie wykonalne, państwa członkowskie powinny zapewnić dostępność punktów ładowania dla osób z niepełnosprawnościami.

(39)Inteligentne ładowanie i ładowanie dwukierunkowe umożliwiają integrację systemów energetycznych budynków. Punkty ładowania, przy których pojazdy elektryczne parkują zazwyczaj przez dłuższe okresy, takie jak miejsca, w których postój związany jest z miejscem zamieszkania lub zatrudnienia, są bardzo istotne dla integracji systemu energetycznego, należy zatem zapewnić tam funkcje inteligentnego ładowania. W sytuacjach, w których ładowanie dwukierunkowe pomogłoby w dalszym rozpowszechnianiu energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych przez floty pojazdów elektrycznych w transporcie i ogólnie w systemie elektroenergetycznym, należy również udostępnić taką funkcję.

(40)Promowanie ekologicznej mobilności jest kluczowym elementem Europejskiego Zielonego Ładu, a budynki mogą odgrywać ważną rolę w zapewnianiu niezbędnej infrastruktury nie tylko do ładowania pojazdów elektrycznych, ale również dla rowerów. Przejście na miękką mobilność, taką jak jazda na rowerze, może znacznie zmniejszyć emisje gazów cieplarnianych z transportu. Jak określono w Planie w zakresie celów klimatycznych na 2030 r., zwiększenie udziału czystego i wydajnego transportu prywatnego i publicznego, takiego jak transport rowerowy, radykalnie zmniejszy zanieczyszczenie powodowane przez transport i przyniesie znaczne korzyści obywatelom i społecznościom. Brak miejsc parkingowych dla rowerów, zarówno w budynkach mieszkalnych, jak i niemieszkalnych, jest poważną barierą dla upowszechnienia ruchu rowerowego. Kodeksy budowlane mogą skutecznie pomagać w przejściu na czystszą mobilność, dzięki zawartym w nich wymogom dotyczącym minimalnej liczby miejsc parkingowych dla rowerów.

(41)Programy dotyczące jednolitego rynku cyfrowego i unii energetycznej powinny zostać do siebie dopasowane i powinny służyć wspólnym celom. Cyfryzacja systemu energetycznego zmienia w szybkim tempie uwarunkowania energetyczne, począwszy od integracji energii ze źródeł odnawialnych poprzez inteligentne sieci, aż po budynki przygotowane do obsługi inteligentnych sieci. W kontekście przeprowadzenia cyfryzacji sektora budynków duże znaczenie dla inteligentnych domów i wspólnot korzystających z dobrej łączności mają unijne cele w dziedzinie łączności i ambicje dotyczące tworzenia sieci łączności o wysokiej przepustowości. Należy zapewnić ukierunkowane zachęty, aby wspierać systemy przygotowane do obsługi inteligentnych sieci i rozwiązania cyfrowe w środowisku zbudowanym. Przyniosłoby to nowe możliwości oszczędzania energii, dając konsumentom dokładniejsze informacje o ich modelu konsumpcji i umożliwiając operatorom systemów wydajniejsze zarządzanie siecią.

(42)Aby ułatwić rozwój konkurencyjnego i innowacyjnego rynku inteligentnych usług budowlanych, który przyczynia się do efektywnego wykorzystania energii i integracji energii ze źródeł odnawialnych w budynkach, a także wspierać inwestycje w renowację, państwa członkowskie powinny zapewnić zainteresowanym stronom bezpośredni dostęp do danych dotyczących systemów budowlanych. Aby uniknąć nadmiernych kosztów administracyjnych dla osób trzecich, państwa członkowskie ułatwiają pełną interoperacyjność usług i wymianę danych w Unii.

(43)Wskaźnika gotowości budynków do obsługi inteligentnych sieci należy używać w celu zmierzenia zdolności budynków do wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych i systemów elektronicznych w celu dostosowania funkcjonowania budynków do potrzeb użytkowników i sieci oraz w celu poprawy efektywności energetycznej i ogólnej charakterystyki budynków. Wskaźnik gotowości budynków do obsługi inteligentnych sieci powinien zwiększyć wiedzę właścicieli budynków i ich użytkowników na temat wartości związanej z automatyką budynku i elektronicznym monitorowaniem systemów technicznych budynku, a także powinien dać użytkownikom pewność co do faktycznych oszczędności z tytułu tych nowych ulepszonych funkcjonalności. Wskaźnik gotowości budynków do obsługi inteligentnych sieci jest szczególnie korzystny dla dużych budynków o wysokim zapotrzebowaniu na energię. W przypadku innych budynków program oceny gotowości budynków do obsługi inteligentnych sieci powinien być dla państw członkowskich opcjonalny.

🡻 2010/31/UE motyw 18 (dostosowany)

⇨ nowy

(44)⇨ Dostęp do wystarczającego finansowania ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia celów w zakresie efektywności energetycznej na lata 2030 i 2050. ⇦ Instrumenty finansowe Unii i inne środki są ⌦ zostały ⌫ wykorzystywane lub dostosowywane w celu ⇨ wspierania efektywności energetycznej budynków ⇦ stymulowania działań związanych z efektywnością energetyczną. ⇨ Najnowsze inicjatywy mające na celu zwiększenie dostępności finansowania na poziomie Unii obejmują między innymi element przewodni „Renowacja” Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/241 43 oraz Społeczny Fundusz Klimatyczny ustanowiony rozporządzeniem (UE).../.... W wieloletnich ramach finansowych na lata 2021–2027 renowację energetyczną może wspierać kilka innych kluczowych programów UE, w tym fundusze polityki spójności i Fundusz InvestEU ustanowiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/523 44 . Za pośrednictwem programów ramowych w zakresie badań naukowych i innowacji Unia inwestuje w dotacje lub pożyczki w celu upowszechniania najlepszych technologii i poprawy charakterystyki energetycznej budynków, m.in. w drodze partnerstw z przemysłem i państwami członkowskimi, takich jak europejskie partnerstwa na rzecz przejścia na czystą energię i „Built4People”. ⇦ Takie instrumenty finansowe na szczeblu Unii obejmują m.in. rozporządzenie (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego 45 zmienione tak, by umożliwić zwiększone inwestycje w efektywność energetyczną w mieszkalnictwie; partnerstwa publiczno-prywatne w sprawie inicjatywy „Europejskie budynki efektywne energetycznie” w celu promowania zielonych technologii oraz opracowywania efektywnych energetycznie systemów i materiałów w nowych i poddawanych renowacji budynkach; inicjatywę KE i Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) pt. „Inicjatywa UE na rzecz finansowania zrównoważonej energii”, której celem jest umożliwienie m.in. inwestycji na rzecz efektywności energetycznej oraz zarządzany przez EBI fundusz Marguerite: europejski fundusz na rzecz energii, zmiany klimatu i infrastruktury 2020; dyrektywę Rady 2009/47/WE z dnia 5 maja 2009 r. zmieniającą dyrektywę 2006/112/WE w zakresie stawek obniżonych podatku od wartości dodanej 46 , instrumenty funduszy strukturalnych i spójności Jeremie (wspólne europejskie zasoby dla mikroprzedsiębiorstw, małych i średnich przedsiębiorstw); program finansowania efektywności energetycznej; program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji obejmujący program Inteligentna Energia dla Europy II, który koncentruje się na usuwaniu barier rynkowych związanych z efektywnością energetyczną oraz energią ze źródeł odnawialnych poprzez np. instrument pomocy technicznej ELENA (europejska pomoc na rzecz energetyki lokalnej); Porozumienie Burmistrzów; program na rzecz przedsiębiorczości i innowacji; program na rzecz wspierania polityki w zakresie technologii informacyjnych i komunikacyjnych (TIK) 2010 oraz Siódmy program ramowy w dziedzinie badań. Także Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju udostępnia środki na stymulowanie działań związanych z efektywnością energetyczną.

🡻 2010/31/UE motyw 19

⇨ nowy

(45)Instrumenty finansowe Unii należy stosować, aby cele niniejszej dyrektywy przyniosły praktyczne efekty, nie powinny one jednak zastępować środków krajowych. ⇨ Ze względu na skalę koniecznych renowacji i starań, ⇦ powinny one być zwłaszcza stosowane do zapewnienia odpowiednich oraz innowacyjnych środków finansowania, aby pobudzać inwestycje w działania na rzecz efektywności energetycznej ⇨ efektywność energetyczną budynków ⇦. Mogłyby one odgrywać ważną rolę w tworzeniu krajowych, regionalnych i lokalnych funduszów, instrumentów lub mechanizmów efektywności energetycznej, które z kolei oferowałyby takie możliwości finansowania prywatnym właścicielom, małym i średnim przedsiębiorstwom oraz spółkom oferującym usługi w zakresie efektywności energetycznej.

⇩ nowy

(46)Mechanizmy i zachęty finansowe oraz mobilizowanie instytucji finansowych na rzecz renowacji energetycznych budynków powinny odgrywać centralną rolę w krajowych długoterminowych planach renowacji, a państwa członkowskie powinny je aktywnie promować. Środki takie powinny obejmować wspieranie energooszczędnych kredytów hipotecznych na potrzeby certyfikowanych energooszczędnych renowacji budynków, promowanie inwestycji organów publicznych w energooszczędne zasoby budowlane, na przykład poprzez partnerstwa publiczno-prywatne lub umowy o poprawę efektywności energetycznej, lub zmniejszanie postrzeganego ryzyka inwestycji.

(47)Samo finansowanie nie zaspokoi potrzeb w zakresie renowacji. Aby zapewnić odpowiednie ramy wspomagające i przełamać bariery utrudniające renowację, oprócz finansowania niezbędne jest stworzenie dostępnych i przejrzystych narzędzi doradczych i instrumentów pomocy, takich jak punkty kompleksowej obsługi świadczące zintegrowane usługi w zakresie renowacji energetycznej lub punkty pośrednictwa, a także wdrożenie innych środków i inicjatyw, takich jak te, o których mowa w inicjatywie Komisji na rzecz inteligentnego finansowania inteligentnych budynków.

(48)Nieefektywne budynki często wiążą się z ubóstwem energetycznym i problemami społecznymi. Gospodarstwa domowe znajdujące się w trudnej sytuacji są szczególnie narażone na rosnące ceny energii, ponieważ wydają większą niż inne część swojego budżetu na produkty energetyczne. Dzięki obniżeniu nadmiernych rachunków za energię renowacja budynków może wydźwignąć ludzi z ubóstwa energetycznego, a także zapobiec temu ubóstwu. Jednocześnie renowacja budynków nie jest nieodpłatna i należy zadbać o to, by społeczne skutki kosztów renowacji budynków, zwłaszcza dla gospodarstw domowych znajdujących się w trudnej sytuacji, był kontrolowany. Fala renowacji nie powinna pozostawiać nikogo w tyle i należy ją wykorzystać jako szansę na poprawę sytuacji gospodarstw domowych znajdujących się w trudnej sytuacji, a także zapewnić sprawiedliwą transformację w kierunku neutralności klimatycznej. Zachęty finansowe i inne środki z zakresu polityki powinny być zatem w pierwszej kolejności skierowane do gospodarstw domowych znajdujących się w trudnej sytuacji, osób dotkniętych ubóstwem energetycznym i osób mieszkających w mieszkaniach socjalnych, a państwa członkowskie powinny wprowadzić środki zapobiegające eksmisjom z powodu renowacji. Wniosek Komisji dotyczący zalecenia Rady w sprawie zapewnienia sprawiedliwej transformacji w kierunku neutralności klimatycznej przedstawia wspólne ramy i wspólne rozumienie kompleksowych polityk i inwestycji niezbędnych do zapewnienia sprawiedliwej transformacji.

🡻 2010/31/UE motyw 20

Aby udostępnić Komisji odpowiednie informacje, państwa członkowskie powinny sporządzić wykazy aktualnych i planowanych działań, w tym środków natury finansowej, innych niż wymagane w niniejszej dyrektywie, które wspierają cele niniejszej dyrektywy. Aktualne i planowane działania znajdujące się w wykazach państw członkowskich mogą w szczególności zawierać środki, których celem jest zmniejszenie istniejących barier prawnych i rynkowych oraz zachęcanie do inwestycji lub innych działań zwiększających efektywność energetyczną nowych i istniejących budynków, a więc potencjalnie przyczyniając się do ograniczania ubóstwa energetycznego. Środki takie mogłyby obejmować: darmową lub dotowaną poradę i pomoc techniczną, bezpośrednie dotacje, dotowane programy kredytowe lub niskooprocentowane kredyty, programy grantów oraz gwarancji kredytowych, ale nie powinny się do nich ograniczać. Organy publiczne lub inne instytucje udostępniające te środki natury finansowej mogłyby powiązać zastosowanie takich środków z określoną charakterystyką energetyczną oraz z zaleceniami ze świadectw charakterystyki energetycznej.

🡻 2010/31/UE motyw 21

Aby ograniczyć obowiązki państw członkowskich w zakresie sprawozdawczości, powinno być możliwe włączenie sprawozdań wymaganych na mocy niniejszej dyrektywy do planów działań dotyczących efektywności energetycznej, o których mowa w art. 14 ust. 2 dyrektywy 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych 47 . Sektor publiczny w każdym państwie członkowskim powinien odgrywać wiodącą rolę w zakresie efektywności energetycznej budynków, w związku z czym w planach krajowych należy wyznaczyć ambitniejsze cele dla budynków zajmowanych przez władze publiczne.

🡻 2010/31/UE motyw 22 (dostosowany)

⇨ nowy

(49)⇨ W celu zapewnienia, aby potencjalni nabywcy lub najemcy mogli uwzględnić charakterystykę energetyczną budynków na wczesnym etapie procesu, budynki lub moduły budynków, które są oferowane na sprzedaż lub na wynajem, powinny posiadać świadectwo charakterystyki energetycznej, a klasę charakterystyki energetycznej i wskaźnik należy podawać we wszystkich ogłoszeniach. ⇦ Potencjalni nabywcy ⌦ lub ⌫ i najemcy budynku lub modułu budynku powinni otrzymywać – na świadectwie charakterystyki energetycznej – właściwe informacje dotyczące charakterystyki energetycznej budynku i praktyczne rady na temat poprawy tej charakterystyki. Kampanie informacyjne mogą służyć dalszemu zachęcaniu właścicieli i najemców do poprawy charakterystyki energetycznej ich budynku lub modułu budynku. Właścicieli i najemców budynków komercyjnych należy także zachęcać do wymiany informacji dotyczących rzeczywistego zużycia energii, aby udostępnione dane umożliwiły podjęcie rozważnych decyzji co do koniecznych ulepszeń. Świadectwo charakterystyki energetycznej ⌦ budynku ⌫ powinno również dostarczać informacji na temat faktycznego wpływu ogrzewania i chłodzenia na potrzeby energetyczne budynku, na ⌦ temat ⌫ jego zużycie zużycia energii pierwotnej, ⇨ wytwarzania energii odnawialnej ⇦ i ⇨ operacyjnych emisji gazów cieplarnianych ⇦ emisję dwutlenku węgla.

⇩ nowy

(50)Dostępność danych gromadzonych za pomocą narzędzi cyfrowych stanowi ułatwienie dla monitorowania zasobów budowlanych i zmniejsza koszty administracyjne. W związku z tym należy utworzyć krajowe bazy danych dotyczących charakterystyki energetycznej budynków, a zawarte w nich informacje należy przekazać do obserwatorium zasobów budowlanych UE.

🡻 2010/31/UE motyw 23

Władze publiczne powinny dawać przykład i dążyć do realizacji zaleceń zawartych w świadectwie charakterystyki energetycznej. Państwa członkowskie powinny uwzględnić w swoich krajowych planach środki służące wspieraniu władz publicznych, aby te mogły jako jedne z pierwszych wdrażać ulepszenia w zakresie efektywności energetycznej i gdy tylko będzie to możliwe, realizować zalecenia zawarte w świadectwie charakterystyki energetycznej.

🡻 2010/31/UE motyw 24 (dostosowany)

⇨ nowy

(51)Budynki zajmowane przez władze publiczne i budynki często odwiedzane przez ludność powinny dawać dobry przykład poprzez uwzględnianie ⌦ kwestii ⌫ rozważań środowiskowych i energetycznych i z tego powodu budynki te powinny być regularnie poddawane certyfikacji energetycznej. Publiczne rozpowszechnienie informacji dotyczącej charakterystyki energetycznej powinno być wzmocnione umieszczeniem świadectw dotyczących charakterystyki energetycznej w widocznym miejscu, zwłaszcza w budynkach określonej wielkości zajmowanych przez władze publiczne lub często odwiedzanych przez ludność, takich jak ⇨ urzędy miejskie, szkoły, ⇦ sklepy, centra handlowe, supermarkety, restauracje, teatry, banki i hotele.

🡻 2010/31/UE motyw 25

(52)W ostatnich latach wzrosła liczba systemów klimatyzacji w krajach europejskich. Stwarza to istotne problemy w okresach szczytowego obciążenia energetycznego, zwiększając koszty elektryczności i naruszając bilans energetyczny. Należy udzielać pierwszeństwa strategiom służącym poprawie charakterystyki cieplnej budynków w okresie letnim. W tym celu należy skoncentrować się na środkach pozwalających uniknąć przegrzania, takich jak zacienianie oraz dostateczna pojemność cieplna konstrukcji budynku, a także na dalszym opracowywaniu i stosowaniu technologii pasywnego chłodzenia, szczególnie takich, które poprawiają warunki klimatyczne wnętrz oraz mikroklimat wokół budynków.

🡻 2010/31/UE motyw 26

⇨ nowy

(53)Regularne utrzymanie i przeglądy systemów ogrzewania ⇨, wentylacji ⇦ i klimatyzacji przez wykwalifikowany personel przyczyniają się do utrzymania ich poprawnej regulacji, zgodnie ze specyfikacją wyrobu, i w ten sposób zapewniają ich optymalne funkcjonowanie z punktu widzenia środowiska, bezpieczeństwa i energii. Niezależna ocena całego systemu ogrzewania ⇨, wentylacji ⇦ i klimatyzacji powinna być przeprowadzana w regularnych odstępach czasu podczas jego cyklu życia, zwłaszcza przed jego wymianą lub modernizacją. Aby zminimalizować obciążenia administracyjne wobec właścicieli i najemców budynków, państwa członkowskie powinny dążyć, na ile to możliwe, do łączenia przeglądów z certyfikacjami.

🡻 2010/31/UE motyw 27 (dostosowany)

⇨ nowy

(54)Wspólne podejście do certyfikacji energetycznej budynków ⇨, paszportów renowacji, wskaźników gotowości budynków do obsługi inteligentnych sieci ⇦ oraz do przeglądów systemów ogrzewania i klimatyzacji, przeprowadzanych przez wykwalifikowanych lub ⇨ certyfikowanych ⇦ akredytowanych ekspertów o niezależności gwarantowanej na podstawie obiektywnych kryteriów, przyczyniaprzyczyni się do wyrównania reguł w zakresie wysiłków czynionych przez państwa członkowskie w celu oszczędności energii w sektorze budowlanym i wprowadzi przejrzystość dla przyszłych właścicieli lub użytkowników w zakresie charakterystyki energetycznej na wspólnotowym rynku nieruchomości. Celem zapewnienia wysokiej jakości świadectw charakterystyki energetycznej ⇨, paszportów renowacji, wskaźników gotowości budynków do obsługi inteligentnych sieci ⇦ oraz przeglądów systemów ogrzewania i klimatyzacji w Unii w każdym państwie członkowskim powinien zostać ustanowiony niezależny mechanizm kontroli.

🡻 2010/31/UE motyw 28

(55)Ponieważ skuteczne wdrożenie tej dyrektywy uzależnione jest od władz lokalnych i regionalnych, należy konsultować się z nimi i angażować je w działania – jeśli zajdzie taka potrzeba i w zgodzie z mającym zastosowanie ustawodawstwem krajowym – w sprawach dotyczących planowania, opracowywania programów służących udostępnianiu informacji, szkolenia i podnoszenia świadomości oraz w sprawie wdrażania niniejszej dyrektywy na szczeblu krajowym lub regionalnym. Takie konsultacje mogą także służyć promowaniu udzielania odpowiednich wskazówek lokalnym planistom i inspektorom budowlanym, by mogli wykonywać konieczne zadania. Państwa członkowskie powinny ponadto umożliwiać architektom i planistom rzetelne rozważenie zastosowania optymalnej kombinacji i ulepszeń w zakresie efektywności energetycznej, wykorzystywania energii ze źródeł odnawialnych oraz systemów ciepłowniczych i chłodniczych na etapie planowania, projektowania, wznoszenia i renowacji stref przemysłowych lub osiedli mieszkaniowych, a także zachęcać ich do takich działań.

🡻 2010/31/UE motyw 29

(56)Skuteczne wdrożenie niniejszej dyrektywy uzależnione jest od przedstawicieli sektora instalacyjno-budowlanego. W związku z tym odpowiednia liczba przedstawicieli tego sektora powinna – dzięki szkoleniu i innym działaniom – posiadać odpowiedni poziom fachowości w zakresie instalacji i integracji wymaganych technologii efektywnych energetycznie i technologii z zakresu energii odnawialnej.

🡻 2010/31/UE motyw 30

Państwa członkowskie powinny uwzględnić dyrektywę 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych 48 w odniesieniu do wzajemnego uznawania zawodowych ekspertów objętych niniejszą dyrektywą, natomiast Komisja powinna kontynuować swoje działania w ramach „Programu dla Europy – inteligentna energia” w zakresie wytycznych i zaleceń dotyczących standardów szkoleń dla takich zawodowych ekspertów.

🡻 2010/31/UE motyw 31 (dostosowany)

W celu zwiększenia przejrzystości dotyczącej charakterystyki energetycznej na rynku nieruchomości niemieszkalnych w Unii, należy ustanowić jednolite warunki dla dobrowolnych wspólnych systemów certyfikacji dotyczących charakterystyki energetycznej budynków niemieszkalnych. Zgodnie z art. 291 TFUE przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez państwa członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję są ustanowione z wyprzedzeniem w rozporządzeniu przyjętym zgodnie ze zwykła procedurą ustawodawczą. Do czasu przyjęcia tego nowego rozporządzenia zastosowanie ma decyzja Rady 1999/468/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. ustanawiająca warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji 49 , z wyjątkiem procedury regulacyjnej połączonej z kontrolą, która nie ma zastosowania.

🡻 2010/31/UE motyw 32 (dostosowany)

⇨ nowy

(57)⌦ Aby poczynić postępy w realizacji celu poprawy charakterystyki energetycznej budynków, uprawnienia ⌫ Należy przyznać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów delegowanych zgodnie z art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej ⌦ należy przekazać Komisji ⌫ w odniesieniu do dostosowywania do postępu technicznego niektórych części wspólnych ram ogólnych określonych w załączniku I, oraz w odniesieniu do określania ram metodologii porównawczej dla obliczania optymalnego pod względem kosztów poziomu wymagań minimalnych ⌦ wymagań ⌫ dotyczących charakterystyki energetycznej⇨, w odniesieniu do dostosowywania progów dla budynków bezemisyjnych i metodologii obliczania współczynnika globalnego ocieplenia w cyklu życia, w odniesieniu do ustanowienia wspólnych europejskich ram dla paszportów renowacji oraz w odniesieniu do unijnego systemu oceny gotowości budynków do obsługi inteligentnych sieci. ⇦ Szczególnie ważne jest, aby Komisja przeprowadziła odpowiednie konsultacje podczas swoich prac przygotowawczych, w tym na poziomie ekspertów ⌦ oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa ⌫ 50 . ⌦ W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych. ⌫

⇩ nowy

(58)Aby zapewnić skuteczne wdrożenie przepisów określonych w niniejszej dyrektywie, Komisja wspiera państwa członkowskie za pomocą różnych narzędzi, takich jak Instrument Wsparcia Technicznego 51 , zapewniający dostosowaną do potrzeb wiedzę techniczną w celu opracowania i wdrożenia reform, w tym reform mających na celu zwiększenie do 2030 r. rocznego wskaźnika renowacji energetycznej budynków mieszkalnych i niemieszkalnych oraz wspieranie gruntownych renowacji energetycznych. Wsparcie techniczne odnosi się na przykład do podniesienia zdolności administracyjnych, wsparcia w opracowywaniu i wdrażaniu polityki oraz wymiany odpowiednich najlepszych praktyk.

🡻 2010/31/UE motyw 33 (dostosowany)

⇨ nowy

(59)Ponieważ cel ⌦ cele ⌫ niniejszej dyrektywy, ⌦ czyli ⌫ jakim jest poprawienie charakterystyki energetycznej budynków ⇨ i zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych z budynków ⇦, nie może ⌦ mogą ⌫ zostać w stopniu wystarczającym osiągnięty ⌦ osiągnięte ⌫ przez państwa członkowskie ze względu na złożoność sektora budynków oraz niemożność sprostania wyzwaniom związanym z efektywnością energetyczną w ramach krajowych rynków mieszkaniowych, natomiast może ⌦ mogą ⌫ ze względu na skalę i skutki działań zostać lepiej ⌦ osiągnięte ⌫osiągnięty na szczeblu Unii, Unia może przyjąć środki zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym samym artykule zasadą proporcjonalności niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu ⌦ tych celów ⌫.

⇩ nowy

(60)Podstawą prawną niniejszej inicjatywy jest art. 194 ust. 2 TFUE, który upoważnia Unię do ustanowienia środków niezbędnych do osiągnięcia celów Unii w odniesieniu do polityki energetycznej. Wniosek przyczynia się do realizacji celów unijnej polityki energetycznej określonych w art. 194 ust. 1 TFUE, w szczególności poprawy charakterystyki energetycznej budynków i zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych, co z kolei przyczynia się do ochrony i poprawy stanu środowiska.

🡻 2010/31/UE motyw 36 (dostosowany)

⇨ nowy

(61)Zgodnie z pkt 4434 pPorozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie lepszego stanowienia prawa 52  zachęca się państwa członkowskie ⌦ powinny sporządzać ⌫ do sporządzania – do własnych celów i w interesie Unii – i publikowania własnych tabel ⌦ publikować własne tabele ⌫ jak najdokładniej ilustrujących ⌦ ilustrujące ⌫ korelacje między niniejszą dyrektywą a środkami transpozycji,. ⇨ Zgodnie ze wspólną deklaracją polityczną państw członkowskich i Komisji z dnia 28 września 2011 r. dotyczącą dokumentów wyjaśniających państwa członkowskie zobowiązały się do złożenia, w uzasadnionych przypadkach, wraz z powiadomieniem o transpozycji, co najmniej jednego dokumentu wyjaśniającego związki między elementami dyrektywy a odpowiadającymi im częściami krajowych instrumentów transpozycyjnych. W odniesieniu do niniejszej dyrektywy ustawodawca uznaje, że przekazanie takich dokumentów jest uzasadnione, w szczególności w następstwie wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Komisja/Belgia (sprawa C-543/17). ⇦

🡻 2010/31/UE motyw 34 (dostosowany)

(62)Zobowiązanie do transpozycji niniejszej dyrektywy do prawa krajowego powinno ograniczać się do tych przepisów, które stanowią merytoryczną zmianę w porównaniu z ⌦ wcześniejszą ⌫ dyrektywą 2002/91/WE. Zobowiązanie do transpozycji przepisów, które nie uległy zmianie, wynika z wcześniejszych dyrektyw ⌦ wcześniejszej dyrektywy ⌫.

🡻 2010/31/UE motyw 35 (dostosowany)

(63)Niniejsza dyrektywa nie powinna naruszać zobowiązań państw członkowskich dotyczących terminów transpozycji do prawa krajowego i ⌦ dat ⌫ zastosowania dyrektywy 2002/91/WE. ⌦ dyrektyw określonych w załączniku VIII część B, ⌫

🡻 2010/31/UE (dostosowany)

⇨ nowy

PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:

Artykuł 1

Przedmiot

1.    Niniejsza dyrektywa promuje poprawę charakterystyki energetycznej budynków ⇨ i redukcję emisji gazów cieplarnianych z budynków ⇦ w Unii, ⇨ celem osiągnięcia bezemisyjnych zasobów budowlanych do 2050 r. ⇦ z uwzględnieniem panujących na zewnątrz warunków klimatycznych i warunków lokalnych oraz wymagań dotyczących klimatu wewnętrznego i opłacalności ekonomicznej.

2.    Niniejsza dyrektywa ustanawia wymagania w zakresie:

a)wspólnych ram ogólnych dla metodologii obliczania zintegrowanej charakterystyki energetycznej budynków i modułów budynków;

b)zastosowania minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznej wobec nowych budynków i nowych modułów budynków;

c)zastosowania minimalnych wymagań dotyczących charakterystyki energetycznejwobec:

(i)podlegających ważniejszej renowacji budynków istniejących, ⌦ i ⌫ modułów budynków oraz elementów budynków;

(ii)wobec elementów budynków stanowiących część przegród zewnętrznych i mających istotny wpływ na charakterystykę energetyczną przegród zewnętrznych budynku, w sytuacji gdy elementy te są modernizowane lub wymieniane; oraz

(iii)wobec systemów technicznych budynku, jeżeli są one instalowane, wymieniane lub modernizowane;

⇩ nowy

d)stosowania minimalnych norm charakterystyki energetycznej do istniejących budynków i istniejących modułów budynków;

e)paszportów renowacji;

f)krajowych planów renowacji budynków;

g)infrastruktury mobilności zgodnej z zasadami zrównoważonego rozwoju w budynkach i w ich sąsiedztwie; oraz

h)inteligentnych budynków;

🡻 2010/31/UE (dostosowany)

⇨ nowy

d)krajowych planów mających na celu zwiększenie liczby budynków o niemal zerowym zużyciu energii;

ie)certyfikacji ⌦ charakterystyki ⌫ energetycznej budynków lub modułów budynków;

jf)regularnych przeglądów systemów ogrzewania ⇨, wentylacji ⇦ i klimatyzacji w budynkach; oraz

kg)niezależnych systemów kontroli świadectw charakterystyki energetycznej ⇨, paszportów renowacji, wskaźników gotowości budynków do obsługi inteligentnych sieci ⇦ i sprawozdań z przeglądu.

3.    Wymagania zawarte w niniejszej dyrektywie są wymaganiami minimalnymi i nie powinny powstrzymywać państw członkowskich od utrzymywania lub wprowadzania bardziej surowych środków. Takie środki są zgodne z ⌦ TFUE ⌫ Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Są one notyfikowane Komisji.

Artykuł 2

Definicje

Do celów niniejszej dyrektywy stosuje się następujące definicje:

1.„budynek” oznacza konstrukcję zadaszoną, posiadającą ściany, w której do utrzymania klimatu wewnętrznego stosowana jest energia;

⇩ nowy

2.„budynek bezemisyjny” oznacza budynek o bardzo wysokiej charakterystyce energetycznej określonej zgodnie z załącznikiem I, w którym to budynku bardzo niska ilość nadal wymaganej energii pochodzi w pełni z energii ze źródeł odnawialnych wytwarzanej na miejscu, od społeczności energetycznej działającej w zakresie energii odnawialnej w rozumieniu dyrektywy (UE) 2018/2001 [zmienionej dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii] lub z systemu ciepłowniczego i chłodniczego, zgodnie z wymogami określonymi w załączniku III;

🡻 2010/31/UE (dostosowany)

⇨ nowy

32.„budynek o niemal zerowym zużyciu energii” oznacza budynek o bardzo wysokiej charakterystyce energetycznej określonej zgodnie z załącznikiem I ⇨, która nie może być niższa niż poziom optymalny pod względem kosztów na 2023 r. zgłoszony przez państwa członkowskie zgodnie z art. 6 ust. 2, i w którym ⇦. Nniemal zerowa lub bardzo niska ilość wymaganej energii powinna pochodzić ⌦ pochodzi ⌫ w bardzo wysokim stopniu z energii ze źródeł odnawialnych, w tym energii ze źródeł odnawialnych wytwarzanej na miejscu lub w pobliżu;

⇩ nowy

4.„minimalne normy charakterystyki energetycznej” oznaczają zasady, zgodnie z którymi istniejące budynki muszą spełniać wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej w ramach szeroko zakrojonego planu renowacji zasobów budowlanych lub w „punkcie aktywacji” na rynku (w momencie sprzedaży lub wynajmu), w określonym okresie lub przed upływem określonego terminu; dają one impuls do renowacji istniejących budynków;

5.„organy publiczne” oznaczają „instytucje zamawiające” w rozumieniu art. 2 pkt 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE 53 ;

🡻 2018/844 art. 1 pkt 1 lit. a)

⇨ nowy

63.„system techniczny budynku” oznacza urządzenia techniczne do ogrzewania pomieszczeń, chłodzenia, wentylacji, ciepłej wody użytkowej, wbudowanego oświetlenia, systemów automatyki i sterowania w budynku, wytwarzania ⇨ i magazynowania energii ze źródeł odnawialnych ⇦ elektrycznej na miejscu lub kombinację takich systemów, w tym systemy wykorzystujące energię ze źródeł odnawialnych, w budynku lub module budynku;

🡻 2018/844 art. 1 pkt 1 lit. b)

73a.„system automatyki i sterowania budynku” oznacza system obejmujący wszystkie produkty, oprogramowanie oraz usługi inżynieryjne, które ułatwiają efektywne energetycznie, oszczędne i bezpieczne działanie systemów technicznych budynku poprzez automatyczne sterowanie i dzięki umożliwianiu manualnego zarządzania tymi systemami technicznymi budynku;

🡻 2010/31/UE (dostosowany)

84.„charakterystyka energetyczna budynku” oznacza obliczoną lub ⌦ opomiarowaną ⌫ zmierzoną ilość energii potrzebnej do zaspokojenia zapotrzebowania na energię związanego z typowym użytkowaniem budynku, która obejmuje m.in. energię ⌦ zużytą ⌫ na potrzeby ogrzewania, chłodzenia, wentylacji, ciepłej wody i oświetlenia;

95.„energia pierwotna” oznacza energię pochodzącą z odnawialnych i nieodnawialnych źródeł, która nie została poddana żadnemu procesowi przemiany lub transformacji;

⇩ nowy

10.„współczynnik nieodnawialnej energii pierwotnej” oznacza nieodnawialną energię pierwotną dla danego nośnika energii, w tym energię dostarczoną i obliczone koszty ogólne dostaw energii do punktów poboru, podzieloną przez energię dostarczoną;

11.„współczynnik odnawialnej energii pierwotnej” oznacza odnawialną energię pierwotną pochodzącą z miejscowego, pobliskiego lub oddalonego źródła energii, dostarczaną za pośrednictwem danego nośnika energii, w tym energię dostarczoną i obliczone koszty ogólne dostaw energii do punktów poboru, podzieloną przez energię dostarczoną;

12.„całkowity współczynnik energii pierwotnej” oznacza ważoną sumę współczynników odnawialnej i nieodnawialnej energii pierwotnej dla danego nośnika energii;

🡻 2010/31/UE (dostosowany)

⇨ nowy

136.„energia ze źródeł odnawialnych” oznacza energię pochodzącą z niekopalnych źródeł odnawialnych, a mianowicie energię wiatru, energię promieniowania słonecznego ⇨ (energię słoneczną termiczną i energię fotowoltaiczną), ⇦ ⌦ oraz ⌫ energię aerotermalną, geotermalną⇨, energię otoczenia, energię pływów, fal ⇦ i hydrotermalną i  ⌦ inne rodzaje niebieskiej energii ⌫ energię oceanów, ⌦ energię wodną ⌫ hydroenergię, energię pozyskiwaną z biomasy ⌦ energię z biomasy ⌫, gazu pochodzącego z wysypisk śmieci ⌦ gazu składowiskowego ⌫, ⌦ gazu z ⌫ oczyszczalni ścieków i ze źródeł biologicznych (biogazu);

147.„przegrody zewnętrzne” oznaczają zintegrowane elementy budynku, które oddzielają jego wnętrze od środowiska zewnętrznego;

158.„moduł budynku” oznacza sekcję, piętro lub mieszkanie w budynku zaprojektowane lub przerobione do odrębnego użycia;

169.„element budynku” oznacza system techniczny budynku lub element przegród zewnętrznych budynku;

⇩ nowy

17.„lokal mieszkalny” oznacza pomieszczenie lub zestaw pomieszczeń w stałym budynku lub w jego architektonicznie wydzielonej części, przeznaczone do zamieszkania przez jedno prywatne gospodarstwo domowe przez cały rok;

18.„paszport renowacji” oznacza dokument zawierający dostosowany do potrzeb plan działania dotyczący kilkuetapowej renowacji danego budynku, która znacząco poprawi jego charakterystykę energetyczną;

19.„gruntowna renowacja” oznacza renowację, w wyniku której budynek lub moduł budynku staje się

a)przed dniem 1 stycznia 2030 r. – budynkiem o niemal zerowym zużyciu energii;

b)od dnia 1 stycznia 2030 r. – budynkiem bezemisyjnym;

20.„stopniowa gruntowna renowacja” oznacza gruntowną renowację przeprowadzaną w kilku etapach, które określono w paszporcie renowacji zgodnie z art. 10;

🡻 2010/31/UE

2110.„ważniejsza renowacja” oznacza renowację budynku, w której:

a)całkowity koszt prac renowacyjnych związanych z przegrodami zewnętrznymi lub systemami technicznymi budynku przekracza 25 % wartości budynku, nie wliczając wartości gruntu, na którym usytuowany jest budynek; lub

b)renowacji podlega ponad 25 % powierzchni przegród zewnętrznych.

   Państwa członkowskie mogą wybrać zastosowanie opcji a) lub b);

⇩ nowy

22.„operacyjne emisje gazów cieplarnianych” oznaczają emisje gazów cieplarnianych związane z zużyciem energii przez systemy techniczne budynku podczas użytkowania i eksploatacji budynku;

23.„emisje gazów cieplarnianych w całym cyklu życia” oznaczają łączne emisje gazów cieplarnianych związane z budynkiem na wszystkich etapach jego cyklu życia, od „kołyski” (wydobycie surowców wykorzystywanych do budowy budynku) poprzez etap produkcji i przetwarzania materiałów oraz etap eksploatacji budynku, aż po „grób” (rozbiórka budynku oraz ponowne użycie, recykling, inne rodzaje odzysku i unieszkodliwianie materiałów);

24.„współczynnik globalnego ocieplenia w cyklu życia” oznacza wskaźnik ilościowo określający współczynnik globalnego ocieplenia w całym cyklu życia budynku;

25.„rozdział zachęt” oznacza rozdział zachęt w rozumieniu art. 2 pkt 52 [przekształconej dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej];

26.„ubóstwo energetyczne” oznacza ubóstwo energetyczne w rozumieniu art. 2 pkt 49 [przekształconej dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej];

27.„gospodarstwa domowe znajdujące się w trudnej sytuacji” oznaczają gospodarstwa domowe dotknięte ubóstwem energetycznym lub gospodarstwa domowe, w tym gospodarstwa o niższym średnim dochodzie, które są szczególnie narażone na wysokie koszty energii i nie dysponują środkami na renowację zajmowanego przez nie budynku;

🡻 2010/31/UE

2811.„norma europejska” oznacza normę przyjętą przez Europejski Komitet Normalizacyjny, Europejski Komitet Normalizacyjny Elektrotechniki lub Europejski Instytut Norm Telekomunikacyjnych i udostępnioną do użytku publicznego;

2912.„świadectwo charakterystyki energetycznej” oznacza świadectwo uznawane przez państwo członkowskie lub osobę prawną wyznaczoną przez to państwo, zawierające informację o charakterystyce energetycznej budynku lub modułu budynku, obliczonej zgodnie z metodologią przyjętą zgodnie z art. 43;

3013.„kogeneracja” oznacza jednoczesne wytwarzanie w jednym procesie energii cieplnej i elektrycznej lub energii mechanicznej;

3114.„poziom optymalny pod względem kosztów” oznacza poziom charakterystyki energetycznej skutkujący najniższym kosztem w trakcie szacunkowego ekonomicznego cyklu życia, przy czym:

a)najniższy koszt jest określany z uwzględnieniem: 

⇩ nowy

(i) kategorii i sposobu użytkowania danego budynku:

🡻 2010/31/UE

⇨ nowy

(ii) związanych z energią kosztów inwestycyjnych ⇨ opartych na oficjalnych prognozach ⇦;,

(iii) kosztów utrzymania i eksploatacji, (w tym kosztów energii i oszczędności, ⇨ z uwzględnieniem kosztu uprawnień do emisji gazów cieplarnianych; ⇦

⇩ nowy

(iv) środowiskowych i zdrowotnych skutków zużycia energii;

🡻 2010/31/UE (dostosowany)

⇨ nowy

(v) kategorii odnośnego budynku, zysków z wytworzonej ⇨ na miejscu ⇦ energii – w stosownych przypadkach);

(vi) oraz – w stosownych przypadkach – kosztów usunięcia ⇨ gospodarowania odpadami ⇦; oraz

b)szacunkowy ekonomiczny cykl życia określany jest przez każde państwo członkowskie. ⌦ i ⌫ Oodnosi się do pozostałego szacunkowego ekonomicznego cyklu życia budynku, jeżeli wymagania charakterystyki energetycznej określono dla budynku jako całości, lub do szacunkowego ekonomicznego cyklu życia elementu budynku, jeżeli wymagania charakterystyki energetycznej określono dla elementów budynku.

Poziom optymalny pod względem kosztów leży w granicach poziomów charakterystyki energetycznej, jeżeli analiza kosztów i korzyści przeprowadzona dla szacunkowego ekonomicznego cyklu życia daje pozytywny wynik;

⇩ nowy

32.„punkt ładowania” oznacza punkt ładowania w rozumieniu art. 2 pkt 41 [AFIR];

33.„mikrosystem wydzielony” oznacza każdy system, który w 2022 r. osiągnął zużycie mniejsze niż 500 GWh i który nie ma połączenia z innymi systemami;

34.„inteligentne ładowanie” oznacza inteligentne ładowanie w rozumieniu art. 2 pkt 14l dyrektywy (UE) 2018/2001 [zmienionej dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii];

35.„ładowanie dwukierunkowe” oznacza ładowanie dwukierunkowe w rozumieniu art. 2 pkt 14n dyrektywy (UE) 2018/2001 [zmienionej dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii];

36.„normy portfela hipotecznego” oznaczają mechanizmy motywujące wierzycieli hipotecznych do zwiększania mediany charakterystyki energetycznej portfela budynków objętych hipotekami oraz do zachęcania potencjalnych klientów do zwiększania efektywności energetycznej ich nieruchomości zgodnie z ambicjami Unii w zakresie dekarbonizacji i odpowiednimi celami energetycznymi w obszarze zużycia energii w budynkach, w oparciu o definicję zrównoważonej działalności gospodarczej w unijnej systematyce zrównoważonego rozwoju;

37.„cyfrowy dziennik budynku” oznacza wspólne repozytorium wszystkich istotnych danych dotyczących budynków, w tym danych dotyczących charakterystyki energetycznej, takich jak świadectwa charakterystyki energetycznej, paszporty renowacji i wskaźniki gotowości budynków do obsługi inteligentnych sieci, które ułatwia podejmowanie świadomych decyzji i wymianę informacji w sektorze budowlanym między właścicielami i użytkownikami budynków, instytucjami finansowymi i organami publicznymi;

🡻 2010/31/UE (dostosowany)

3815.„system klimatyzacji” oznacza połączenie ⌦ kombinację ⌫ elementów wymaganych dla zapewnienia formy obróbki powietrza w pomieszczeniach, za pomocą którejych temperatura jest kontrolowana lub może być obniżana;

🡻 2018/844 art. 1 pkt 1 lit. c)

⇨ nowy

3915a.„system ogrzewania” oznacza kombinację elementów wymaganych dla zapewnienia formy obróbki powietrza w pomieszczeniach, za pomocą którejych temperatura jest podwyższana;

4015b.„źródło ciepła” oznacza część systemu ogrzewania, która wytwarza ciepło użytkowe ⇨ do zastosowań określonych w załączniku I ⇦, wykorzystując w tym celu jeden z następujących procesów:

a)spalanie paliw, na przykład w kotle;

b)efekt Joule’a zachodzący w elementach grzewczych systemu elektrycznego ogrzewania oporowego;

c)wychwytywanie ciepła z powietrza atmosferycznego, powietrza wylotowego systemu wentylacji lub wody lub źródła ciepła w gruncie za pomocą pomp ciepła;

4115c.„umowa o poprawę efektywności energetycznej” oznacza umowę o poprawę efektywności energetycznej zdefiniowaną w art. 2 pkt 27 pkt 29 dyrektywy (UE) …/… [przekształcona dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej]dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE 54 ;