EUR-Lex Access to European Union law
This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52012JC0036
JOINT COMMUNICATION TO THE EUROPEAN PARLIAMENT, THE COUNCIL, THE EUROPEAN ECONOMIC AND SOCIAL COMMITTEE AND THE COMMITTEE OF THE REGIONS Supporting closer cooperation and regional integration in the Maghreb: Algeria, Libya, Mauritania, Morocco and Tunisia
WSPÓLNY KOMUNIKAT DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Wspieranie ściślejszej współpracy i integracji regionalnej w regionie Maghrebu: Algierii, Libii, Mauretanii, Maroku i Tunezji
WSPÓLNY KOMUNIKAT DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Wspieranie ściślejszej współpracy i integracji regionalnej w regionie Maghrebu: Algierii, Libii, Mauretanii, Maroku i Tunezji
/* JOIN/2012/036 final */
WSPÓLNY KOMUNIKAT DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Wspieranie ściślejszej współpracy i integracji regionalnej w regionie Maghrebu: Algierii, Libii, Mauretanii, Maroku i Tunezji /* JOIN/2012/036 final */
WSPÓLNY KOMUNIKAT DO PARLAMENTU
EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I
KOMITETU REGIONÓW Wspieranie ściślejszej
współpracy i integracji regionalnej w regionie Maghrebu: Algierii, Libii,
Mauretanii, Maroku i Tunezji I. Wprowadzenie 1. W przełomowych
wydarzeniach, jakie miały miejsce w 2011 r., mieszkańcy regionu
Maghrebu odegrali przewodnią rolę. Państwa regionu Maghrebu
rozpoczęły długi proces przemian i reform, w stopniu bardziej
intensywnym, niż to ma miejsce w innych regionach świata arabskiego.
Unia Europejska jest ogromnie zainteresowana tym, aby takie procesy
demokratyzacji i modernizacji odnosiły sukces. 2. Ponadto w ciągu
minionego roku ze strony państw regionu Maghrebu pojawił się
nowy impuls prowadzący do zacieśnienia współpracy między
nimi. Ta ciągle jeszcze niepewna tendencja, którą należy
przełożyć na kompleksowe działania, opiera się na
przyjęciu do wiadomości faktu, iż cele w postaci promowania dobrobytu,
stabilizacji i przemian demokratycznych na szczeblu krajowym nie zostaną w
pełni zrealizowane, o ile kontakty między państwami regionu
Maghrebu nie zostaną pogłębione. 3. Głównym celem
niniejszego komunikatu jest określenie sposobu, w jaki Unia Europejska,
będąca sąsiadem i kluczowym partnerem państw regionu Maghrebu,
mogłaby wspierać głębszą współpracę
między pięcioma zainteresowanymi państwami, opierając
się przy tym na swoich własnych obszernych doświadczeniach w
zakresie integracji i uwzględniając swoje interesy w regionie. W ten
sposób Komisja Europejska i Wysoki Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i
Polityki Bezpieczeństwa („Wysoki Przedstawiciel”) starają się
zachęcać partnerów z regionu Maghrebu do dalszych starań na
rzecz zacieśnienia współpracy wewnątrz regionu i
towarzyszyć im w tym procesie. Silniejszy i lepiej zjednoczony Maghreb
będzie pomocny w podejmowaniu wspólnych wyzwań, takich jak brak
stabilizacji w regionie Sahelu, bezpieczeństwo dostaw energii, tworzenie
niezbędnych miejsc pracy oraz walka ze zmianą klimatu. Pojawia
się historyczna szansa pogłębienia naszego partnerstwa. 4. Niniejszy komunikat jest
częścią ogólnej odpowiedzi UE na zmiany zachodzące w
południowym sąsiedztwie. Określone w nim propozycje mają
uzupełnić – a nie zastąpić – szereg środków, które UE opracowała
w komunikatach[1]
przyjętych przez Komisję Europejską i Wysokiego Przedstawiciela
w 2011 r., na podstawie których ustanowiono partnerstwo na rzecz demokracji i
wspólnego dobrobytu i w których określono nowe podejście do
europejskiej polityki sąsiedztwa. W obydwu komunikatach podkreślono
znaczenie głębszej integracji na linii południe-południe
(oraz integracji lokalnej) będącej uzupełnieniem innych
inicjatyw dwustronnych i regionalnych. Niniejszy komunikat opiera się
również na „Programie działań na rzecz zmian” – zmienionej
polityce Komisji Europejskiej w kwestii skoncentrowanego na wynikach
wykorzystania środków finansowych przeznaczonych na pomoc
zewnętrzną[2]. 5. Wspomniane propozycje są
zgodne z unijną obietnicą pozytywnej reakcji na inicjatywy
dotyczące reform podejmowane przez sąsiadujące z Unią
państwa i zostały opracowane w porozumieniu z tymi państwami.
Wiele przedstawionych poniżej środków jest nowych. W niektórych
przypadkach dokonano odniesienia do istniejących inicjatyw regionalnych, w
przypadku których można zintensyfikować wysiłki integracyjne
poprzez zastosowanie istniejących już narzędzi – aczkolwiek z
perspektywy Maghrebu – jak również do działań dwustronnych, gdy
stanowią one wkład w poszerzenie spójności w regionie. 6. Jednocześnie w
komunikacie odzwierciedlono istotne kontakty nawiązane między
państwami regionu Maghrebu i Afryki subsaharyjskiej z jednej strony i
między UE i Afryką subsaharyjską z drugiej strony. W tym
kontekście unijne wsparcie integracji w regionie Maghrebu powinno być
jasno powiązane z szerszymi kontaktami UE na kontynencie afrykańskim
realizowanymi zgodnie ze wspólną strategią Afryka-UE[3]. Dotyczy to zwłaszcza
tematycznego partnerstwa na rzecz pokoju i bezpieczeństwa, w którym
państwa regionu Maghrebu biorą bezpośredni udział lub w
oparciu o który działają. W komunikacie uwzględniono
również szczególną, dwojaką rolę Mauretanii, która wynika z
jej położenia geograficznego: w punkcie, w którym Maghreb arabski
spotyka się z Afryką subsaharyjską. 7. Impuls do zmian oraz decyzje
w sprawie najbardziej optymalnych sposobów doprowadzenia do integracji
leżą zdecydowanie po stronie państw regionu Maghrebu. W
związku z powyższym oferta, jaką zawarto w niniejszym
komunikacie, odzwierciedla ideę solidarności i partnerstwa w
krytycznym momencie, w którym w regionie Maghrebu toczy się debata na
temat tempa i stopnia integracji na poziomie lokalnym. Propozycje zawarte w
niniejszym dokumencie mogą przynieść korzyści
mieszkańcom całego regionu Maghrebu, jednak mogą być one
skuteczne również wtedy, gdy będą opracowywane na szczeblu
dwustronnym, w bardziej ograniczonym stopniu lub w sposób asymetryczny, w
całym regionie. II. Wyzwania stojące przed regionem
Maghrebu 8. Maghreb jest regionem o
bardzo dużym potencjale rozwoju. Położony między
Afryką subsaharyjską a Unią Europejską z jednej strony,
oraz wschodnią częścią Morza Śródziemnego z drugiej
strony, posiada korzyści związane z dostępem zarówno do
wybrzeża atlantyckiego, jak i śródziemnomorskiego, a także do
potencjalnych tras transportu lądowego. Region dysponuje znaczącymi
zasobami naturalnymi i ludzkimi; charakteryzują go również wspólne
więzi kulturowe i językowe. 9. Niemniej jednak region
Maghrebu pozostaje jednym z najsłabiej zintegrowanych regionów na
świecie. W związku z powyższym jego potencjał rozwojowy
pozostaje, ogólnie rzecz biorąc, niewykorzystany. Pod względem
gospodarczym koszty braku Maghrebu są szacowane w różnoraki sposób i
wahają się od 1 do 2 % PKB. Jednak rzeczywiste koszty braku
integracji wykraczają poza aspekty związane ze wzrostem gospodarczym
i dotyczą także bezpieczeństwa oraz ogólnego rozwoju
społecznego w regionie. 10. Wyzwania, w obliczu których
znajduje się region, zostały dobrze udokumentowane. Należą
do nich: Reformy demokratyczne a) Wszystkie państwa regionu Maghrebu
znajdują się na etapie reform politycznych. Jeżeli chodzi o
sferę polityczną, oczekiwania społeczne są wysokie w
odniesieniu do uczestnictwa w życiu społecznym,
odpowiedzialności, dostępu do informacji, wolności słowa i
dostępu do wymiaru sprawiedliwości. Społeczeństwo
obywatelskie umocniło swoją pozycję i jest w stanie lepiej
wypełniać swoją rolę – prawomocnego partnera władz
lokalnych – w kształtowaniu bardziej zintegrowanego
społeczeństwa. Dzięki poprawie procesów wyborczych wzrosła
odpowiedzialność w regionie. Parlamenty, a także różne
powstałe do tej pory partie i ruchy polityczne, dysponują
potencjałem umożliwiającym rozwój i osiągnięcie
pozycji kluczowych graczy. Z drugiej jednak strony słabo funkcjonują
instytucje niezbędne do ochrony wartości demokratycznych, rządów
prawa i przestrzegania praw człowieka. W takim środowisku w dalszym
ciągu bardzo trudne jest zadanie konsolidowania i upowszechniania reform
demokratycznych, które są w pełni zgodne z międzynarodowymi
normami dotyczącymi praw człowieka. Reformy społeczno-gospodarcze b) Wzrost gospodarczy w regionie Maghrebu
jest w dalszym ciągu zbyt niski, by móc wchłonąć duży
przepływ ludności na rynku pracy, a także zmniejszyć
ubóstwo i bezrobocie (w 2011 r. kształtowało się ono na poziomie
od 10 % do 18 % w Algierii, Maroku i Tunezji oraz powyżej 30 % w
Mauretanii). W sprawozdaniu dotyczącym wyzwań związanych z
rozwojem w świecie arabskim w 2011 r. (Arab Development Challenges Report
2011), opublikowanym w ramach Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju, oszacowano,
że nawet przy założeniu scenariusza zachowawczego (to znaczy
przy utrzymaniu bieżącej stopy bezrobocia i bieżącego
współczynnika aktywności zawodowej) państwa regionu Maghrebu
powinny do 2015 r. stworzyć 1,8 mln miejsc pracy, zaś do 2030 r. –
7,8 mln miejsc. Ponadto brak dostatecznych możliwości zatrudnienia
może w efekcie prowadzić do dalszego zubożenia, zwłaszcza
jeżeli niewykorzystany zostanie kapitał ludzki, jaki stanowi
młodzież. Jeżeli nie nastąpi zwiększenie wzrostu
gospodarczego oraz jeżeli nie zostanie podjęta skuteczna polityka na
rzecz zatrudnienia (w tym inwestycje w kapitał ludzki i promowanie
godziwej pracy), wśród młodych ludzi utrzymywać się
będzie wysoki poziom bezrobocia, zaś sektor nieformalny dalej
będzie miał duży udział w gospodarce realnej. Z kolei
wspomniane czynniki będą w dalszym ciągu w dużym stopniu
zagrażać stabilizacji społecznej w przyszłości oraz
procesowi przekształceń demokratycznych. c) Wzrost w rolnictwie w wielu
państwach regionu Maghrebu był utrudniony ze względu na problemy
strukturalne, takie jak niewielkie inwestycje, dostępność wody,
degradacja gleby, zmiana klimatu oraz ograniczony dostęp do podstawowych
usług. Sektor rolnictwa stoi w obliczu wyzwania, jakim jest
zwiększenie produkcji i poprawa jej jakości, czyli podniesienie
wydajności rolnictwa, przejście na zrównoważone metody produkcji
i poprawa warunków życia ludności na obszarach rolnych w drodze
realizacji długoterminowych strategii. d) Dotychczas nie udało się
wykorzystać potencjału związanego z rozwojem prawdziwie
zróżnicowanej gospodarki w oparciu o prężny sektor prywatny.
Państwa regionu Maghrebu nie zdołały jeszcze
ukształtować regionalnych rynków konsumenckich, zastosować
korzyści skali i w pełni wykorzystać bliskości Europy oraz
najważniejszych międzykontynentalnych tras morskich, aby
rozbudować regionalne połączenia produkcyjne, stać się
częścią globalnego łańcucha wartości dodanej, a
tym samym zwiększyć swoją atrakcyjność dla inwestycji.
Izolacja gospodarki zbyt często pozwalała niektórym faworyzowanym
przedsiębiorstwom państwowym na nadmierne korzystanie z przywilejów
oraz umacniała monopol. Za poważną przeszkodę na drodze do
inwestycji i zakładania przedsiębiorstw uznano ponadto korupcję.
e) W kontekście rozwoju
społecznego znaczna część społeczeństwa pozostaje
bez odpowiedniego zatrudnienia, ochrony socjalnej czy praw socjalnych pomimo
znaczących osiągnięć w niektórych obszarach –
zwłaszcza jeżeli chodzi o edukację i średnie trwanie
życia[4].
Ponadto w większości państw regionu Maghrebu utrzymują się
znaczące wewnętrzne dysproporcje społeczne; dobrobyt skupia
się w wybranych obszarach. W związku z powyższym państwa
regionu Maghrebu w dalszym ciągu są źródłem emigracji,
która najczęściej, z wyjątkiem Libii, kieruje się do
Europy. Przez państwa te przebiegają także trasy nielegalnej
migracji do Europy. Zrównoważony rozwój osiągnąć można
jedynie wtedy, gdy pokolenie ludzi młodych będzie odpowiednio
wykształcone i będzie w stanie uczestniczyć w życiu
społecznym i gospodarczym swojego kraju. Wykształcone
społeczeństwo jest ponadto podstawą stabilizacji i może
przyczynić się do ukształtowania społeczeństwa
demokratycznego. W procesie przekształceń demokratycznych
kluczową rolę odgrywają instytucje kształcenia
wyższego, ponieważ są odpowiedzialne za kształcenie nowego
pokolenia przywódców i osób zajmujących się edukacją w kolejnych
pokoleniach. Po wydarzeniach arabskiej wiosny szczególnego znaczenia
nabrała ponadto kwestia reformy polityki kulturalnej. Globalne zagrożenia f) Ogromne znaczenie w regionie i na
obszarach wykraczających poza jego granice, w południowym
sąsiedztwie i w strefie Sahelu, mają zagadnienia związane z
terroryzmem i przestępczością międzynarodową.
Al-Kaidzie Islamskiego Maghrebu (AQIM) udało się stworzyć na tym
obszarze siatkę terrorystyczną, zwłaszcza w Maghrebie oraz w
Mali. Sytuacja uległa pogorszeniu w następstwie konfliktu w Libii;
towarzyszy jej zwiększony przemyt broni, ludzi i narkotyków, a także
obecność bojowników dżihadu, którzy uczestniczyli w konflikcie,
zakłócając stabilizację regionu Sahelu/Sahary. Sytuacja ta
doprowadziła do powstania Tuaregów w północnym regionie Mali, co
pozwoliło AQIM na dalsze rozszerzenie swoich wpływów. Aby
możliwe było osiągnięcie celów określonych przez UE w
jej strategii na rzecz bezpieczeństwa i rozwoju w regionie Sahelu[5] (uwzględniającej
Algierię, Mauretanię, Mali oraz Niger i której wykonanie skupia
się na terytorium trzech ostatnich państw), istotne znaczenie ma
ścisła współpraca z państwami regionu Maghrebu, których bezpośrednio
dotyczy sytuacja w strefie Sahelu/Sahary i które w niej uczestniczą. Środowisko i zmiana klimatu g) Maghreb to region, który stoi w obliczu
licznych wyzwań w sferze środowiska naturalnego oraz wydobycia
zasobów naturalnych. Niezbędne są działania na szczeblu krajowym
i regionalnym, które pozwolą na rozwiązanie kwestii
środowiskowych, w tym w odniesieniu do powietrza, wody, środowiska
morskiego, gleby i różnorodności biologicznej. Państwa regionu
Maghrebu są również wysoce podatne na zmianę klimatu – jej
konsekwencji już obecnie doświadczają. Zmiana klimatu może
w poważny sposób odbić się na kluczowych sektorach gospodarki
(np. rolnictwie, turystyce, cenach żywności). Jednocześnie
region oferuje wyjątkowe możliwości dla rozwoju niskoemisyjnego,
zwłaszcza w drodze zwiększonego nacisku na energię
odnawialną i efektywność energetyczną, w tym również
za pośrednictwem projektów transgranicznych i polityki transgranicznej.
Może się to z kolei przyczynić do tworzenia miejsc pracy i
przyciągania inwestycji w regionie. III. Unia Maghrebu Arabskiego, Unia dla
Śródziemnomorza, 5+5 – podejście elastyczne i pragmatyczne 11. UE jest zaangażowana w
pogłębianie dwustronnych kontaktów z państwami regionu Maghrebu.
Jednocześnie jest ona przekonana, że liczne, już
istniejące, organizacje i struktury regionalne powinny rozpocząć
działanie w nowym tempie, aby móc realizować wspólne wyzwania. UE
jest gotowa do tego, aby – na poziomie kontaktów dwustronnych –
zwiększyć swoje wsparcie, a także rozwijać synergie i
umacniać koordynację z istniejącymi inicjatywami. 12. Zaproponowany,
zbliżający się szczyt Unii Maghrebu Arabskiego będzie
istotnym wydarzeniem, które może sprawić, że integracja regionu
Maghrebu nabierze nowej dynamiki. Komisja Europejska i Wysoki Przedstawiciel z
zadowoleniem przyjmują dialog, który realizowano do tej pory z Unią
Maghrebu Arabskiego, są zaangażowani w umacnianie tego dialogu i
rozwijanie nowych obszarów współpracy, opierając się w
szczególności na działaniach praktycznych, podjętych wspólnie z
Unią Maghrebu Arabskiego. 13. Określone ramy
międzynarodowe mogą zostać wykorzystane w celu poszerzenia i
pogłębienia współpracy między państwami regionu
Maghrebu, a także ich północnymi i południowymi sąsiadami.
Dzięki swojej elastyczności Unia dla Śródziemnomorza może
promować projekty współpracy lokalnej na rzecz państw regionu
Maghrebu. Cenną ideą okazało się zgrupowanie pięciu
państw członkowskich UE położonych w południowym
regionie Morza Śródziemnego i pięciu państw z regionu Maghrebu
(tak zwana grupa „5+5”[6]);
w ten sposób nawiązana została współpraca między
zainteresowanymi państwami, oparta na wspólnych interesach i wspólnych
celach, których osiągnięcie może być w niektórych
przypadkach wspierane przez UE, na przykład przez finansowanie studiów
wykonalności lub przygotowania projektów. Ramy umożliwiające
ścisłą współpracę z regionem Maghrebu zapewnia
także inicjatywa „pays du champ” (Algieria, Mali, Mauretania, Niger),
ukierunkowana na uwzględnienie wymiaru Sahary i Sahelu w połączeniu
ze strategią UE na rzecz Sahelu. 14. Uwzględnić
należy również wymiar Afryki kontynentalnej: region Maghrebu
będzie w dalszym ciągu stowarzyszony z inicjatywami transregionalnymi
i kontynentalnymi w ramach wspólnej strategii Afryka-UE, zwłaszcza przy
wsparciu programu panafrykańskiego, o ile program ten powstanie. IV. W kierunku pogłębionej
współpracy i integracji w regionie Maghrebu; potencjalny wkład UE. 15. Pozytywne efekty, jakie
wiążą się z pogłębioną integracją w
regionie Maghrebu, przyniosłyby korzyści nie tylko obywatelom
pięciu zainteresowanych państw. Odczuliby je również ich
sąsiedzi, w tym Unia Europejska. Rozwój strefy stabilizacji i dobrobytu w
oparciu o demokratyczną odpowiedzialność i rządy prawa w
regionie Maghrebu jest dla UE kluczowym celem w naszych dwustronnych relacjach
i może być umacniany za pośrednictwem podejścia
regionalnego. Korzyści, jakie wypływają z umocnienia
stabilizacji, głębszego zintegrowania rynków, ściślejszych
kontaktów międzyludzkich oraz pogłębionej wymiany
intelektualnej, gospodarczej i kulturowej, będą odczuwalne po obu
stronach basenu Morza Śródziemnego. W tym kontekście UE mogłaby
wesprzeć szereg inicjatyw w dziedzinach wymienionych poniżej,
wykorzystując szereg instrumentów, od dialogu politycznego po pomoc
techniczną i konkretne projekty. A. Reformy demokratyczne 16. Już teraz UE wspiera
reformy demokratyczne w państwach regionu Maghrebu,
uwzględniając szczególny rozwój, jaki miał miejsce w
poszczególnych państwach. W uzupełnieniu powyższych
działań UE może: Ø wspierać
regionalne i lokalne inicjatywy mające na celu wzmocnienie organizacji i
sieci społeczeństwa obywatelskiego w celu propagowania większego
zaangażowania w demokratyczne sprawowanie rządów,
odpowiedzialność i dialog polityczny[7].
Można to osiągnąć poprzez mobilizację Europejskiego
Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa w tym Instrumentu na rzecz
Społeczeństwa Obywatelskiego w Krajów Sąsiedztwa
Południowego, Europejskiego Instrumentu na rzecz Wspierania Demokracji i
Praw Człowieka oraz programu przeznaczonego dla podmiotów niepublicznych i
władz lokalnych. Może to dotyczyć też organizowania i
wspierania lokalnych inicjatyw, takich jak Forum Społeczne Maghrebu, Forum
Związkowe Maghrebu, sieci społeczeństwa obywatelskiego itd.; Ø udzielać
wsparcia na rzecz pogłębienia współpracy i wymiany między
parlamentami regionu Maghrebu i parlamentami państw członkowskich UE
oraz Parlamentem Europejskim; Ø w
dalszym ciągu wspierać wysiłki państw partnerskich Maghrebu
zmierzające do modernizacji ich systemów sądownictwa, w tym
zwiększenia dostępu do wymiaru sprawiedliwości,
niezależności sądownictwa oraz poszanowania rządów prawa; Ø wzmacniać
możliwości instytucjonalne władz lokalnych w zakresie
sprawowania rządów i podejmowania decyzji na szczeblu lokalnym, a
także w zakresie świadczenia usług, zwłaszcza pod
względem przejrzystości, zdecentralizowanych reform i zapewnienia
wysokiej jakości usług dla ludności poprzez współpracę
z władzami lokalnymi z państw członkowskich UE; Ø uruchomić
nowy program w celu zwiększenia roli mediów i kultury w regionie Maghrebu,
które mogą pełnić rolę nośników demokratyzacji,
stanowić poparcie dla wolności słowa i rozwiązywania
konfliktów. Program taki wspierałby bezpośrednią
współpracę zainteresowanych grup na szczeblu lokalnym,
umożliwiającą umocnienie procesu przekształceń mediów
państwowych w media ukierunkowane na realizację usługi
publicznej. B. Globalne zagrożenia 17. Państwa regionu Maghrebu
ponoszą główną odpowiedzialność, jeżeli chodzi o
walkę z terroryzmem i przemytem. Sukces w tym obszarze zależy od
ścisłej koordynacji; w związku z tym UE wspiera wszelkie
starania służące promowaniu pogłębionej
współpracy między wszystkimi państwami regionu Maghrebu
dotyczącej wspomnianych zagadnień. Kolejne, potencjalne
zagrożenia dla bezpieczeństwa i dalszej integracji to
przedłużające się, nierozwiązane spory, jak
również utrzymujące się napięcia wynikające z
niedawnych konfliktów. Z perspektywy UE brak stabilizacji w regionie
Sahary/Sahelu może zagrozić również jej własnemu
bezpieczeństwu, a zatem także ona powinna pogłębiać
dialog, zwiększając wysiłki w zakresie współpracy z
państwami tego regionu. Ponadto działania mające na celu
ograniczenie nielegalnego handlu materiałami chemicznymi, biologicznymi,
radiologicznymi i jądrowymi (CBRN) muszą zostać zwiększone. 18. W tym kontekście UE
może: Ø nawiązać
regularne kontakty między Sztabem Wojskowym Unii Europejskiej, Centrum
Sytuacyjnym Unii Europejskiej, Europolem a odpowiednimi władzami w
państwach regionu Maghrebu, które umożliwią lepszą
wymianę informacji; Ø w
razie potrzeby zapewniać odpowiednim władzom państw Maghrebu
oraz strukturom zaangażowanym w walkę z terroryzmem i przemytem
doradztwo techniczne; Ø uczestniczyć
w skupiających się wokół kwestii bezpieczeństwa
działaniach podejmowanych w ramach grupy „5+5”, jak również
wspierać ich rozwój, zwłaszcza gdy wiążą się z
cywilnym i wojskowym wkładem w zarządzanie ruchem lotniczym, morskim
i granicznym; Ø wspierać
funkcjonujące w państwach Maghrebu szkoły oraz ośrodki
szkolenia w sektorze sądownictwa, policji i wojska, opracowując
programy szkoleniowe dla zainteresowanych uczestników z regionu i Afryki, w
razie potrzeby za pośrednictwem doradztwa technicznego; Ø wspierać
środki umożliwiające tworzenie potencjału, wymianę
techniczną oraz wymianę najlepszych praktyk z UE, które pozwolą
na pokonywanie okoliczności sprzyjających rozszerzaniu się
terroryzmu oraz umacniających odporność społeczeństwa
na podżeganie, werbowanie i gwałtowną radykalizację –
zwłaszcza wśród młodych ludzi; Ø zwiększyć
starania w ramach inicjatywy europejskich centrów doskonałości na
rzecz zmniejszania ryzyka CBRN; Ø wspierać
– zgodnie ze wspólnymi komunikatami z 2011 r.[8]
– wysiłki zmierzające do rozwiązywania konfliktów i pojednania,
zwłaszcza za pośrednictwem środków budujących zaufanie – o
ile życzą sobie tego zainteresowane strony. C. Wspieranie rozwoju
gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu 19. Problemy strukturalne
związane z wysokim bezrobociem, nieskutecznymi instytucjami
kształcenia, szkolenia oraz instytucjami działającymi na rynku
pracy, a także słaby sektor prywatny oraz niski poziom integracji
handlowej i gospodarczej są ze sobą powiązane. Brak
konkurencyjnego sektora prywatnego nie pozwala na utworzenie dostatecznej
liczby godziwych miejsc pracy. Jeżeli nie zostaną przeprowadzone
reformy polityki edukacji i zatrudnienia, sektor prywatny nie będzie w
stanie się rozwijać; jeżeli gospodarka nie będzie otwarta i
zintegrowana, konkurencja będzie ograniczona, potencjał rynków
pozostanie niewykorzystany, zaś inwestycje potrzebne w celu tworzenia
miejsc pracy nie pojawią się[9]. Wyzwania związane z miejscami pracy 20. Kształcenie i szkolenie
mają zasadnicze znaczenie w kontekście tworzenia miejsc pracy i szans
na rynku pracy. Krajowe systemy kształcenia w państwach regionu
Maghrebu powinny w większym stopniu skupić się na szansach na
rynku pracy, promując zwłaszcza wyższą jakość
kształcenia i szkolenia zawodowego oraz powszechne korzystanie z takich
możliwości. Jednocześnie należy kontynuować proces
modernizacji systemów szkolnictwa wyższego, kładąc szczególny
nacisk na podniesienie jakości tych systemów oraz ich
adekwatność do potrzeb rynku pracy. Równocześnie należy
uzupełnić środki podejmowane na rynku pracy i oparte na
zapotrzebowaniu o skuteczny dialog społeczny. 21. Realizowana przez poszczególne
państwa polityka szkolenia i zatrudnienia może być w przydatny
sposób uzupełniona o inicjatywy na szczeblu regionalnym. W tym
kontekście UE może: Ø wspierać
tworzenie sieci obejmujących swoim zakresem region Maghrebu, w których
uczestniczyć będą istotni partnerzy w sektorze szkolenia/zatrudnienia
(instytucje kształcące i partnerzy społeczni); Ø wspierać
umacnianie wymiany technicznej dotyczącej kształcenia i szkolenia
zawodowego oraz kwestii zatrudnienia w regionie Maghrebu, w tym publicznych
służb zatrudnienia; Ø zbadać
możliwość przeprowadzenia wymiany technicznej między
państwami Maghrebu w zakresie wybranych tematów dotyczących
zagadnień ram działania z Marrakeszu, ze szczególnym
uwzględnieniem zatrudnienia, szans na rynku pracy i pracy godziwej; Ø kontynuować
wspieranie modernizacji systemów szkolnictwa wyższego w państwach
Maghrebu poprzez Tempus, Erasmus Mundus i programy będące ich
kontynuacją. Narzędzia te będą w dalszym ciągu
wykorzystywane w celu propagowania dobrowolnego ujednolicenia systemów
szkolnictwa wyższego państw partnerskich pod kątem zmian
wprowadzanych w UE w ramach procesu bolońskiego. Rozwój sektora prywatnego 22. Przedstawiciele sektora
prywatnego w regionie Maghrebu określili kluczowe wymogi niezbędne
dla rozwoju sektora prywatnego: rozwój umiejętności, jakość
produkcji, dostęp do finansów, dostęp do rynków (zarówno w regionie,
jak i poza nim), rozwój obszarów wiejskich oraz rozwój sektora
rolno-spożywczego, a przede wszystkim przejrzystość regulacji i
bezpieczeństwo prawne. 23. Rządy państw
muszą stworzyć przestrzeń dla przedsiębiorczości,
innowacji i rozwoju MŚP, zapewnić wszystkim podmiotom równe
reguły gry oraz ograniczyć nieskuteczność sektora
administracji publicznej oraz występującą w nim korupcję. W
tym względzie szczególne znaczenie ma uczciwy i prosty dostęp do
rynku zamówień publicznych. Sieci przedsiębiorców, izby handlowe i
pozostałe podmioty mogą zapewniać sobie wzajemne wsparcie, ale
również udostępniać mechanizmy identyfikowania klientów i
dostawców. Obszarem, który wymaga szczególnej uwagi, jest promocja
przedsiębiorczości wśród kobiet. 24. Państwa regionu Maghrebu
będą kluczowymi partnerami UE w ramach nowego programu ramowego w
zakresie badań naukowych i innowacji „Horyzont 2020”, który zakłada
silną współpracę międzynarodową. Będą one
zaangażowane w opracowanie wspólnej agendy badań i innowacji
między UE a śródziemnomorskimi krajami partnerskimi. Państwa
regionu Maghrebu będą nawiązywać partnerstwa z UE,
dokonując tego za pośrednictwem dialogu politycznego odnoszącego
się do kwestii naukowych, wspólnych inicjatyw badawczych ukierunkowanych
na podejmowanie wspólnych wyzwań społecznych związanych z
zapewnieniem dostępu do wody i żywności, zdrowiem,
środowiskiem oraz energią, a także za pośrednictwem budowania
potencjału badań i innowacji. 25. Opierając się na
podejmowanych już wysiłkach, dotyczących pomocy w regionie na
rzecz rozwoju sektora prywatnego, UE może: Ø wspierać
tworzenie sieci między przedsiębiorcami regionu Maghrebu, w tym za
pośrednictwem ich krajowych stowarzyszeń oraz poprzez
organizację imprez; Ø wspierać
tworzenie sieci zapewniającej porady przedsiębiorstwom
działającym w regionie Maghrebu, które planują podjęcie
inwestycji w innych państwach tego regionu (opracowanie planu
operacyjnego, znajomość lokalnego prawodawstwa itd.); Ø zapewniać
techniczne wsparcie bankom w regionie Maghrebu, które pragną
rozszerzyć swoje działania w regionie (np. systemy
płatności); Ø udzielić
wsparcia państwom partnerskim za pośrednictwem nowego programu na
rzecz rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich w ramach sąsiedztwa
europejskiego, związanego z określaniem strategii na rzecz
silniejszego wzrostu gospodarczego bardziej sprzyjającego
włączeniu społecznemu na obszarach wiejskich i w sektorze
rolno-spożywczym; Ø wspierać
przedsiębiorczość wśród kobiet, m.in. poprzez opiekę
merytoryczną, ułatwiając dostęp do środków finansowych
i wspierając pomoc publiczną dla nowo powstających firm; Ø zapewniać
młodym przedstawicielom różnych zawodów oraz nowym
przedsiębiorcom pragnącym zakładać własne firmy
praktyczne szkolenia w miejscu pracy i opiekę dydaktyczną w
małych i średnich przedsiębiorstwach (MŚP) w innych
państwach partnerskich, co sprzyjać będzie skutecznemu
rozpoczynaniu działalności i rozwojowi idei przedsiębiorczości,
tworzeniu potencjału podmiotów zapewniających usługi wsparcia
przedsiębiorczości; Ø w
następstwie decyzji o zwiększeniu zdolności udzielania
pożyczek przez Europejski Bank Inwestycyjny, Europejski Bank Odbudowy i
Rozwoju oraz inne europejskie instytucje finansowe można będzie
udostępnić dalszą pomoc w celu wsparcia rozwoju MŚP.
Można rozważyć współpracę z przyszłym Bankiem
Rozwoju Maghrebu, zwłaszcza w tym obszarze; Ø rozszerzyć
Europejską Sieć Przedsiębiorczości, która jest już w
regionie obecna, tak by objęła ona te kraje partnerskie, które w tej
sieci nie zostały dotychczas przewidziane[10],
i zintegrować klastry oraz inne sieci przedsiębiorstw z europejskimi
platformami współpracy; 26. Szczególnie istotny wkład
w zrównoważony rozwój społeczny i gospodarczy ma kultura. W regionie Maghrebu UE może: Ø wspierać
rozwój sektora kultury jako nośnika zrównoważonego rozwoju w
regionie, poprzez popieranie politycznych reform w sektorze kultury oraz
zwiększanie potencjału twórców polityki w sektorze kultury,
wspieranie promocji inwestycji, sektora prywatnego i rozwoju potencjału
przedsiębiorczego podmiotów działających w sektorze kultury,
zwłaszcza na szczeblu regionu Maghrebu. Wymiana handlowa 27. Zacieśniona regionalna
integracja handlowa państw Maghrebu, w powiązaniu z tworzeniem
głębokich i obszernych stref wolnego handlu między partnerami
Maghrebu a UE, może przynieść korzyści wszystkim
zainteresowanym. Przedsiębiorstwa i inwestorzy z UE mogliby
odnieść korzyści z większego rozwoju rynku i integracji,
otwarcia nie tylko większych rynków eksportowych, ale również
integracji regionu z ich sieciami produkcji. Usunięcie istniejących
barier handlowych, otwarcie granic (w tym granicy między Algierią a
Marokiem) oraz integracja regionu ze światowymi łańcuchami
dostaw oraz sieciami produkcji mogą również uwolnić znaczący
potencjał gospodarczy. Takie zmiany zależą jednak od woli
politycznej państw partnerskich. 28. W celu pobudzenia
głębszej integracji handlowej i gospodarczej w regionie Maghrebu UE
koncentruje swoją pomoc na zróżnicowanej i wzmocnionej integracji
handlowej na linii południe-południe, jak również na wspieraniu
inwestycji. Wysiłki podejmowane przez UE na szczeblu dwustronnym
skupiają się na tych państwach, które ciągle jeszcze nie
przystąpiły do WTO (Algieria i Libia), jak również na
działaniach w kierunku utworzenia głębokich i obszernych stref
wolnego handlu (Maroko i Tunezja). Utworzenie sieci takich porozumień
między UE a Maghrebem, a także między samymi partnerami w
regionie Maghrebu, przyczyniłoby się ostatecznie do realizacji wizji
wspólnoty gospodarczej między UE a jej partnerami realizującymi
europejską politykę sąsiedztwa. 29. Opierając się na
istniejących kontaktach handlowych między UE a państwami
Maghrebu, UE może: Ø dalej
wspierać rozwój regionalnych sieci produkcji poprzez wykorzystywanie
możliwości kumulacji pochodzenia między członkami
paneuropejskiej strefy śródziemnomorskiej oraz informowania o takich
możliwościach, jak również wspierać przyjmowanie
oczekiwanych nowych przepisów dostosowanych do potrzeb eksporterów (które
mają szczególne znaczenie dla przemysłu tekstylnego, ale także
dla sektorów o wyższej wartości dodanej); Ø kontynuować
swoje wsparcie i doradztwo techniczne jako pomoc w procesie integracji
handlowej i gospodarczej w ramach Unii Maghrebu Arabskiego oraz porozumienia z
Agadiru; Ø wspierać
inicjatywy podejmowane przez partnerów w regionie Maghrebu w celu
zwiększenia wiedzy o warunkach wymiany handlowej i inwestycji (na
przykład za pośrednictwem eurośródziemnomorskiego instrumentu na
rzecz handlu i inwestycji), ograniczania pozataryfowych barier handlowych oraz
poprawy i modernizacji procedur celnych i środków na rzecz ułatwiania
wewnątrzregionalnej wymiany handlowej; Ø ułatwiać
handel produktami przemysłowymi poprzez sfinalizowanie przygotowań do
rozpoczęcia negocjacji w sprawie układu oceny zgodności i
zatwierdzania z poszczególnymi państwami regionu Maghrebu; Ø zwiększyć
współpracę ze stowarzyszeniami przedsiębiorców
działających w regionie Maghrebu, pozwalając
przedsiębiorcom na lepsze komunikowanie ich interesów i obaw w
związku z inicjatywami dotyczącymi wymiany handlowej i inwestycji w
regionie. W tym kontekście pierwszym krokiem mogłoby być
utworzenie forum gospodarczego UE–Maghreb. D. Sektory infrastruktury i
sieci 30. Skuteczna regionalna wymiana
handlowa oraz integracja gospodarcza wymagają powiązań
infrastruktury regionalnej i logistyki, a także korzystnych warunków
wymiany handlowej. Inicjatywy dotyczące infrastruktury powinny
iść w parze z reformami ukierunkowanymi na promowanie ułatwień
w handlu, lepszym i uczciwszym systemem regulacji oraz liberalizacją i
integracją sektora usług regionalnych (usług transportowych i
telekomunikacyjnych itd.). Transport 31. W obszarze transportu
priorytetem jest w dalszym ciągu rozwój sieci transmaghrebskiej. Sieć
ta będzie stanowić część przyszłej
transmaghrebskiej sieci transportowej, opracowanej w ramach współpracy
partnerstwa eurośródziemnomorskiego. Jako taka będzie ona
stanowić niezbędny trzon rozwoju wewnątrzregionalnej wymiany
handlowej i zapewni wielostronne połączenia operatorom gospodarczym i
obywatelom po obu stronach wybrzeża Morza Śródziemnego. Otwarcie
granicy lądowej miedzy Algierią a Marokiem będzie miało
decydujące znaczenie dla zakończenia autostrad transmaghrebskich, a
tym samym rozwoju wymiany handlowej i kontaktów międzyludzkich. 32. W celu przyspieszenia
postępów w rozwoju sieci transportowych nieodzowne są skoordynowane
wysiłki sieci oraz struktur regionalnych i lokalnych, takich jak
partnerstwo eurośródziemnomorskie (EuroMed), grupa ministrów ds.
transportu zachodniej części regionu Morza Śródziemnego (GTMO
5+5), Unia Maghrebu Arabskiego, Unia dla Śródziemnomorza oraz instytucje
finansowe. 33. W sektorze lotnictwa
siłą napędową dążeń do ściślejszej
integracji z sąsiadami UE jest cel w postaci stworzenia szerszego wspólnego
europejskiego obszaru lotniczego. Propozycja utworzenia wspólnej
śródziemnomorskiej przestrzeni lotniczej skierowana jest również do
państw regionu Maghrebu. 34. UE może: Ø wspierać
przygotowanie badań i projektów mogących uzyskać finansowanie ze
strony banków, jak również programów pomocy technicznej oraz wspierać
ściślejszą koordynację działań
właściwych podmiotów w zakresie rozwoju sieci transmaghrebskiej,
połączeń morskich między UE a Maghrebem oraz wspólnej
śródziemnomorskiej przestrzeni powietrznej; Ø promować
rozwój połączeń morskich zgodnie z koncepcją autostrad
morskich w celu dalszej poprawy połączeń transportowych
między UE a państwami regionu Maghrebu oraz w obrębie tego
regionu, za pośrednictwem lepszego połączenia transeuropejskiej
sieci transportowej oraz sieci transmaghrebskiej; Ø rozwijać
wspólny europejski obszar lotniczy w drodze negocjacji umów o komunikacji
lotniczej z niektórymi państwami regionu Maghrebu, tak jak miało to
już miejsce w przypadku Maroka; Ø kontynuować
wykorzystywanie sąsiedzkiego funduszu inwestycyjnego w celu uruchomienia
dodatkowych funduszy na pokrycie występujących w regionie potrzeb
inwestycyjnych związanych z infrastrukturą transportu, zwłaszcza
w drodze uruchomienia pomocy technicznej i funduszy na zakończenie brakujących
połączeń autostrad w sieci transmaghrebskiej, zwłaszcza na
przejściach granicznych; Ø w
dalszym ciągu wspierać wykorzystanie, rozwój i uruchamianie
interoperacyjnych inteligentnych systemów transportowych; Ø zachęcać
europejskie agencje prowadzące działalność w sektorze
transportu (jak miało to już miejsce w przypadku lotnictwa), aby
udostępniały wsparcie techniczne w ramach swojego zakresu zadań,
w tym w drodze pogłębionej wymiany doświadczeń między
państwami regionu Maghrebu. Społeczeństwo informacyjne/sektor
sieci 35. Pomimo powszechnego
wykorzystania popularnych narzędzi informacyjnych w okresie rewolucji
arabskiej Maghreb jest regionem, w którym dostęp do internetu ciągle
jeszcze utrzymuje się na poziomie od 5,5 % do 34 % w Libii/Tunezji (niskim
w porównaniu ze standardami światowymi). Pozostające w tyle
infrastruktury technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) oraz ramy
regulacyjne uniemożliwiają poszczególnym państwom pełne
odnoszenie korzyści ze społeczeństwa informacyjnego oraz
wykorzystywanie potencjału produkcyjnego ICT. Ponadto spóźniona
liberalizacja usług telekomunikacyjnych może stworzyć
poważne przeszkody na drodze do regionalnej integracji wymiany handlowej. 36. UE może: Ø udostępnić
pomoc techniczną ukierunkowaną na szczególne potrzeby regionu
Maghrebu w obszarze regulacyjnego zbliżenia za pośrednictwem wymiany
najlepszych praktyk; Ø wesprzeć
współpracę między organami regulacyjnymi UE oraz regionu
Maghrebu; Ø wesprzeć
badania dotyczące gospodarczego i prawnego wpływu, jaki wywarłby
przegląd obowiązujących ram regulacyjnych na komunikację
elektroniczną i e-biznes z perspektywy krajowej i regionalnej; Ø rozważyć działania zmierzające do poprawy
regionalnych połączeń i wspierające proces tworzenia
potencjału środowiska naukowego, jak również do rozwoju i
wykorzystania regionalnej e-infrastruktury. Energia 37. UE i Maghreb już od dawna
są partnerami w sektorze energii (handel ropą naftową i gazem,
rurociągi, rozwój węglowodorów – na przykład w Algierii i Libii,
synchroniczne wzajemne połączenia energetyczne, przepływ energii
elektrycznej do Maroka). Dzięki wspomnianej współpracy pojawiła
się obecnie faktyczna możliwość rozwoju zintegrowanego
obszaru energii elektrycznej w drodze pogłębionego partnerstwa, które
dotyczyłoby przede wszystkim energii odnawialnej, większej
efektywności energetycznej i rozwoju zintegrowanego rynku energii
elektrycznej, z czego korzyści odniosłyby zarówno państwa
regionu Maghrebu, jak i UE. Obszar ten mógłby przyczynić się do
realizacji szerszego celu, jakim jest ożywienie wymiany handlowej
wewnątrz regionu Maghrebu, a także wymiany handlowej między UE a
Maghrebem i państwami regionu śródziemnomorskiego. Mógłby on
również pomóc UE w realizacji jej własnych celów w kontekście
rozwoju energii odnawialnej po 2020 r.[11].
Inwestycje na dużą skalę w energię odnawialną, w tym w
obejmujące cały region Maghrebu instalacje produkujące
energię rezerwową, również przyczyniłyby się do
większego bezpieczeństwa energetycznego. Z kolei takie inwestycje
pomogłyby w tworzeniu większej ilości nowych miejsc pracy,
między innymi przez rozwój lokalnych sektorów energii odnawialnej,
badań i innowacji, konkurencyjności na rynkach międzynarodowych,
jakości powietrza i zdrowia. Przyczyniłyby się one również
do wysiłków w celu przeciwdziałania zmianie klimatu i wdrażania
strategii rozwoju niskoemisyjnego. Zasilanie rynku energii w regionie Maghrebu
w coraz większym stopniu energią odnawialną zmniejszyłoby
koszty przywozu energii i pozwoliłoby producentom węglowodorów na
bardziej elastyczne wykorzystywanie swoich rezerw. 38. Maghreb jako subregion
mógłby przejąć rolę pierwszoplanową w obszarze
śródziemnomorskim, zachowując spójność z szerszymi
strategiami (np. z Unią dla Śródziemnomorza, śródziemnomorskim
planem słonecznym itd.). W tym kontekście można przewidzieć
szereg konkretnych działań na rzecz rozwoju
zachodniośródziemnomorskiego rynku energetycznego do 2020–2025 r.: Ø regionalne
struktury współpracy (MEDREG dla organów regulacyjnych oraz MED-TSO dla
operatorów systemów przesyłowych) są gotowe, aby – w oparciu o zestaw
wspólnych zasad technicznych – w dalszym ciągu współpracować
przy opracowywaniu wspólnych kodeksów sieci przesyłowych, które
mogłyby być wykorzystywane w regionie Maghrebu w fazie
pilotażowej; Ø należy
określić etapy prowadzące do integracji rynku – oparte przede
wszystkim na harmonogramie działań z Algieru. Należą do
nich takie elementy jak: dwustronne przydzielenie mocy w oparciu o wspólne
zasady do 2014 r., skoordynowane przydzielenie mocy do 2016 r., utworzenie regionalnej
platformy obrotu energią elektryczną do 2016–2020 r. itd.; Ø możliwe
jest udzielenie większego wsparcia dla reform w sektorze energetycznym, w
tym na rzecz współpracy regionalnej i organizacji regionalnych (np.
ustanowienie organów regulacyjnych w sektorze energii w Maroku i Tunezji do
2014 r., w Libii – do 2016 r. oraz niezależnych pod względem
funkcjonalnym operatorów systemów przesyłowych w państwach Maghrebu
do 2015 r. itd.); Ø potrzebne
jest pogłębienie współpracy w zakresie energii odnawialnej i
efektywności energetycznej, w tym w drodze ściślejszego
zaangażowania krajów partnerskich w dyskusje polityczne dotyczące
unijnej energii odnawialnej oraz w stosowane w sektorze instrumenty. Powinny
się one opierać na istniejących środkach wsparcia
realizowanych za pośrednictwem sąsiedzkiego funduszu inwestycyjnego
oraz europejskich instytucji finansowania rozwoju, finansowania dotacji, pomocy
technicznej oraz operacji związanych z kapitałem podwyższonego
ryzyka. Można sporządzać wspólne wezwania do realizacji
projektów w obszarze innowacji. Można uzgodnić zasady inwestycji w
energię odnawialną i wymianę handlową w tym sektorze; Ø w
przypadku Mauretanii, podobnie jak w innych krajach Afryki subsaharyjskiej,
inicjatywa „Zrównoważonej energia dla wszystkich” może być
wykorzystywana w celu wspierania współpracy w dziedzinie energii za
pośrednictwem odpowiednich instrumentów finansowych. 39 Perspektywy dotyczące
energii elektrycznej w regionie w roku 2020 wymagają znacznych inwestycji
w moce wytwórcze (głównie konwencjonalne, ale z rosnącym
udziałem energii odnawialnej) oraz w infrastrukturę sieci. W
związku z tworzeniem nowych możliwości przepływu energii
elektrycznej w regionie większego znaczenia nabiera kwestia utworzenia
pętli energii elektrycznej w zachodniej części regionu Morza
Śródziemnego wzdłuż dwóch korytarzy
(Algieria-Maroko-Hiszpania-Francja oraz Algiera/Libia-Tunezja-Włochy). 40 Istnieją już studia
dotyczące wykonalności technicznej, jednak regulacyjny i finansowy
model nowych połączeń będzie wymagał szczególnej uwagi
i prawdopodobnie szczegółowych ram prawnych (porozumienie
międzyrządowe). Wymagane będzie podejście „korytarzowe” i
znaczące działania koordynacyjne. W związku z powyższym UE
proponuje powołać w porozumieniu z zainteresowanymi państwami
specjalnego koordynatora. 41. Ponadto: Ø w
celu utrzymania nowego tempa, uzyskanego dzięki ministerialnemu spotkaniu
dotyczącemu energii, które odbyło się w czerwcu 2010 r. w
Algierze, proponuje się powoływać co roku Radę Energii na
linii UE-Maghreb, przy czym następna miałaby odbyć się w
pierwszym półroczu 2013 r.; Ø UE
proponuje zapoczątkować dogłębny dialog techniczny ze
wszystkimi zainteresowanymi podmiotami, który umożliwi przedyskutowanie
wszystkich kolejnych etapów na drodze do integracji rynku. W 2013 r. można
byłoby zorganizować forum ds. energii elektrycznej, na wzór unijnego
Forum Florenckiego; Ø regionalne
instytucje, takie jak MEDREG i MED-TSO realizują prace techniczne
dotyczące integracji regionalnej. Mogłyby zostać one
uzupełnione o konkretny projekt pomocy technicznej, który
rozpocząłby się w 2013 r. (organizacja i przygotowanie
wkładu do forum ds. energii elektrycznej, wsparcie pracy technicznej,
szczegółowe zadania dla MEDREG i MED-TSO dotyczące regionu Maghrebu,
logistyczne wsparcie dla corocznych spotkań ministerialnych itd.).
E. Środowisko naturalne,
zmiana klimatu, ochrona ludności Środowisko naturalne i zmiana klimatu 42. UE udziela już wsparcia
państwom regionu Maghrebu i innym partnerom południowego regionu
Morza Śródziemnego w celu umacniania ochrony środowiska i walki ze
zmianą klimatu, dokonując tego za pośrednictwem szeregu
środków dwustronnych jak również inicjatywy „Horyzont 2020”
dotyczącej oczyszczania Morza Śródziemnego. 43. Na poziomie regionu Maghrebu
UE może: Ø zgodnie
z postanowieniami szczytu w Rio+20 opracowywać dalsze działania
związane z zieloną gospodarką w regionie Maghrebu, na
przykład w drodze umacniania lokalnych lub ponadnarodowych komponentów
projektów finansowanych ze środków UE, które dotyczą zrównoważonej
konsumpcji i modeli produkcyjnych; Ø kontynuować
korzystanie z sąsiedzkiego funduszu inwestycyjnego i uruchomić
dodatkowe fundusze w celu pokrycia potrzeb inwestycyjnych regionu
związanych ze zmianą klimatu oraz z projektami infrastrukturalnymi
powiązanymi ze środowiskiem naturalnym; Ø dalej
angażować się w realizację lokalnych lub ponadnarodowych
projektów inwestycyjnych bądź projektów na szczeblu krajowym, które
objęte są uzgodnionymi ramami lub inicjatywami, w szczególności
inicjatywą „Horyzont 2020” dotyczącą oczyszczania Morza
Śródziemnego, dokonując tego przy wsparciu sekretariatu Unii dla
Śródziemnomorza, stosownych międzynarodowych instytucji finansowych
oraz przy zaangażowaniu państw regionu Maghrebu; Ø w
ramach zintegrowanej polityki morskiej w regionie Morza Śródziemnego
można dalej zachęcać państwa Maghrebu do rozwoju lokalnych
lub ponadnarodowych inicjatyw, które podejmują przekrojowe i
dotyczące kwestii morskich zagadnienia, takie jak nadzór morski i
bezpieczeństwo lub autostrady morskie, wiedza na temat zagadnień
morskich, planowanie przestrzenne, i które mogą pozwolić na
uwolnienie potencjału „niebieskiego” wzrostu; Ø umacniać
współpracę między UE a państwami Maghrebu
dotyczącą ochrony żywych zasobów morza, zwłaszcza w ramach
Generalnej Komisji Rybołówstwa Morza Śródziemnego oraz
Międzynarodowej Komisji ds. Ochrony Tuńczyka Atlantyckiego. Taka
współpraca mogłaby ułatwić wykorzystanie środków
naukowych dla lepszej ewaluacji zasobów i zrównoważonego zarządzania
tymi zasobami; Ø wspierać
partnerów w regionie Maghrebu w celu umocnienia potencjału opracowywania i
wykonywania polityk i strategii związanych ze zmianą klimatu,
wspierania rozwoju niskoemisyjnego, wzmocnienia odporności na zmiany
klimatu i zwiększenia dostępu do informacji; Ø w
kontekście wspierania dialogu politycznego między UE a
południowym regionem Morza Śródziemnego w zakresie zmiany klimatu
Komisja będzie nadal zachęcać do rozwoju projektów
pilotażowych w państwach zainteresowanych testowaniem wykonania tak
zwanego Mechanizmu Nowego Rynku, uzgodnionego w kontekście negocjacji
dotyczących Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych o zmianie klimatu w
Durbanie. Komisja zaangażowała się już w odpowiednie
przygotowania za pośrednictwem Partnerstwa na rzecz gotowości
rynkowej w ramach Banku Światowego oraz Partnerskiego Funduszu na rzecz
Wiązania Węgla. Wspomniana inicjatywa oraz podobne inicjatywy
mogłyby – w odpowiednich warunkach – prowadzić do zawierania z
państwami regionu Maghrebu dwustronnych porozumień, które
pozwoliłyby na wykorzystanie kredytów sektorowych pozyskiwanych w
uzupełnieniu własnych działań w sektorze wytwarzania
energii. Celem byłoby wsparcie inwestycji w energię odnawialną
oraz efektywność energetyczną, a także ograniczenie emisji
dwutlenku węgla w sektorze energetycznym. W związku z tym Komisja
zainicjuje konsultacje z partnerami z państw trzecich na temat takich
perspektyw. Jeśli zostaną zapewnione odpowiednie warunki,
będą istniały wystarczające możliwości w zakresie
absorpcji kredytów, a nasi partnerzy będą zainteresowani, Komisja
przygotuje wnioski o udzielenie mandatów negocjacyjnych.
Ochrona ludności 44. Region Maghrebu jest
szczególnie podatny na zagrożenia w postaci katastrof spowodowanych przecz
człowieka oraz klęsk żywiołowych, które mogłyby w
zasadniczy sposób naruszyć wysiłki regionu podejmowane w kierunku
zrównoważonego rozwoju. Biorąc pod uwagę ich bliskie
sąsiedztwo i wspólne narażenie na skutki wywołane zmianą
klimatu, państwa Maghrebu mogą odnieść wiele korzyści
ze strategii rozwoju odpornego na zmianę klimatu jak również ze
ścisłej współpracy na szczeblu regionalnym oraz współpracy
z UE, jako że klęski żywiołowe i katastrofy spowodowane
przecz człowieka nie respektują granic państwowych. Ochrona
ludności stanowi kluczowy instrument nawiązywania dobrej
współpracy i umacniania solidarności między państwami. 45. Istnieje już atlas
zagrożeń oraz skuteczna sieć krajowych przedstawicieli ds.
ochrony ludności w regionie Morza Śródziemnego, jednak region
Maghrebu mógłby skorzystać z pogłębionej współpracy,
aby zwiększyć swój potencjał w zakresie zapobiegania
klęskom, przystosowania do klęsk, gotowości i reagowania na nie,
jak również aby przyczynić się do gospodarczej, społecznej
i politycznej stabilizacji w regionie.
Opierając się na istniejącej już w tym obszarze
współpracy (w tym na programie zapobiegania klęskom
żywiołowym i katastrofom spowodowanym przecz człowieka,
gotowości i reagowania na nie, realizowanym w południowym
sąsiedztwie), UE może: Ø propagować
rozwój regionalnej strategii zarządzania klęskami w oparciu o
zapobieganie i gotowość, mniej zaś w oparciu o reagowanie, przy
udziale wszystkich zainteresowanych stron; Ø propagować
wzmocnioną współpracę międzyregionalną w
państwach Maghrebu za pośrednictwem sieci krajowych przedstawicieli
ds. ochrony ludności, która pozwoli zapewnić skoordynowane reakcje w
przypadku klęsk żywiołowych; Ø pomóc
w opracowaniu atlasu zagrożeń, który objąłby
zagrożenia pominięte w pierwszej wersji, a które mogłyby
dotknąć w szczególności region Maghrebu; Ø pomóc
w przygotowaniu analizy rosnących zagrożeń wywoływanych
zmianą klimatu oraz odpowiednich działań adaptacyjnych; Ø pomóc
w tworzeniu potencjału oraz w realizacji działań informacyjnych
w zakresie zapobiegania klęskom żywiołowym oraz gotowości
na nie, a także udostępniać pomoc techniczną na potrzeby
rozwoju inicjatyw, takich jak utworzenie platform krajowych na rzecz
ograniczania zagrożenia klęskami żywiołowymi i strategii
ochrony ludności, które pozwolą wzmocnić potencjał
poszczególnych państw oraz struktury doraźnej prewencji. F. Migracja i
mobilność 46. Migracja i mobilność
ogrywają zasadniczą rolę w kontaktach UE z państwami
regionu Maghrebu. Obie strony stoją w obliczu istotnych, a w dużym
stopniu również zbliżonych, wyzwań w tym obszarze. Obie strony
są zainteresowane lepszą organizacją migracji legalnej,
zwalczaniem migracji nielegalnej, w tym handlu ludźmi; lepszym promowaniem
ochrony międzynarodowej w regionie oraz maksymalizacją wpływu
migracji na rozwój. 47. W ramach swojego globalnego
podejścia do kwestii migracji i mobilności UE jest zaangażowana
w umacnianie współpracy w kwestiach migracji oraz zwiększanie
mobilności obywateli w bezpiecznym otoczeniu. Na tej podstawie w swoim
komunikacie z maja 2011 r.[12]
UE zaproponowała nawiązanie z niektórymi państwami
południowego regionu Morza Śródziemnego dialogu dotyczącego
migracji, mobilności i bezpieczeństwa, przy czym jej celem jest
umocnienie swoich kontaktów z tymi państwami, zgodnie z ich potrzebami,
chęciami i możliwościami pogłębiania współpracy w
tym obszarze. W związku z powyższym nawiązano oficjalny dialog z
Marokiem i Tunezją, którego celem jest zawarcie w najbliższej
przyszłości partnerstwa na rzecz mobilności. 48. Ponadto istnieje również
znacząca możliwość zwiększenia wsparcia unijnego na
rzecz współpracy dotyczącej migracji i mobilności wewnątrz
regionu Maghrebu oraz między Maghrebem a Afryką subsaharyjską.
Mówiąc bardziej szczegółowo, UE może: Ø podejmować
dalsze wysiłki na rzecz pełnego wykonania istniejących
deklaracji ministerialnych i planów działania w obszarze migracji i
rozwoju po stronie wszystkich zainteresowanych podmiotów, zwłaszcza chodzi
tutaj o dialog między Europą a Afryką na temat migracji i
rozwoju („proces z Rabatu”) oraz partnerstwo Afryka-UE na rzecz migracji,
mobilności i zatrudnienia; Ø wesprzeć
programy legalnej migracji między państwami regionu Maghrebu oraz
między tymi państwami a państwami Afryki subsaharyjskiej; Ø w
sposób bardziej systematyczny korzystać z możliwości na rzecz
wzmacniania mobilności oferowanych przez unijny kodeks wizowy, w tym
mobilności takich grup ludności jak młodzież, studenci lub
społeczeństwo obywatelskie; zwiększyć zrozumienie
obowiązujących systemów wizowych dzięki wymianie informacji; Ø propagować
regionalną współpracę w obszarze nadzoru nad granicami oraz
walki z nielegalną migracją w regionie Maghrebu i w regionie Afryki
subsaharyjskiej, w tym za pośrednictwem wymiany informacji na szczeblu
regionalnym, wspólnych analiz zagrożeń, wspólnego zarządzania
granicami i ich ochrony, a także współpracy policyjnej, w tym
dotyczącej handlu ludźmi i narkotykami; Ø propagować
współpracę między państwami regionu w kwestiach
dotyczących readmisji, zarówno jeżeli chodzi o readmisję
wśród państw Maghrebu, jak również readmisję z państw
Maghrebu do państw Afryki subsaharyjskiej, przy pełnym poszanowaniu
podstawowych praw migrantów; Ø kontynuować
udzielanie pomocy państwom Maghrebu w obszarze azylu i ochrony
międzynarodowej, za pośrednictwem środków tworzenia
potencjału w ramach Północnoafrykańskiego Regionalnego Programu
Ochrony, czy też za pośrednictwem rozpatrywania możliwości
przesiedleń; Ø w
razie potrzeby udostępniać informacje dotyczące kwestii
związanych z unijną pomocą i ochroną konsularną, a
także rozwijać wzajemne porozumienie w tym coraz ważniejszym
obszarze – zarówno dla państw członkowskich UE, jak i państw
regionu Maghrebu.
Podsumowanie 49. Przedstawione powyżej
propozycje są wyrazem wsparcia UE dla ściślejszej integracji w
regionie Maghrebu oraz bezpośredniego zainteresowania tą
integracją. Postępy w integracji będą w pierwszym
rzędzie zależeć od wysiłków podejmowanych przez
państwa partnerskie na ich własnym terenie. Wzmacnianie dwustronnych
kontaktów między UE a państwami Maghrebu może wspierać ten
cel – aczkolwiek nie bezpośrednio – w drodze większego ujednolicenia
norm, przepisów i strategii. Niemniej jednak niezbędne są
wysiłki podejmowane w regionie Maghrebu, które pozwolą na nadanie
działaniom w tym obszarze nowego tempa. 50. Komisja Europejska i Wysoki
Przedstawiciel oczekują na przedyskutowanie tych propozycji z
państwami członkowskimi UE i innymi instytucjami UE, tak aby
zapewnić jednolite podejście. Konsultacje w sprawie tych propozycji
zostaną przeprowadzone również z podmiotami europejskimi i
maghrebskimi, w tym z przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego.
51. Komisja Europejska i Wysoki
Przedstawiciel proponują zapoczątkowanie między UE a Unią
Maghrebu Arabskiego dialogu na wysokim szczeblu w sprawie tych propozycji.
Wzywają również pozostałe instytucje europejskie, na
przykład Parlament Europejski, do nawiązania takiego dialogu ze
swoimi partnerami z regionu Maghrebu. Proponują również zapewnienie
podjęcia tych kwestii w ramach regularnych dialogów politycznych, które
są realizowane z państwami Maghrebu. Będą również
docierać do podmiotów pozarządowych, takich jak przedstawiciele
społeczeństwa obywatelskiego i środowiska przedsiębiorców.
Komisja Europejska i Wysoki Przedstawiciel mają nadzieję, że za
pośrednictwem takiej wymiany w cenny i trwały sposób przyczynią
się do rozwoju debaty dotyczącej integracji w regionie Maghrebu. [1] „Partnerstwo na rzecz demokracji i wspólnego dobrobytu w
południowym regionie Morza Śródziemnego” (z 8.3.2011 r.) oraz „Nowa
koncepcja działań w obliczu zmian zachodzących w
sąsiedztwie: Przegląd europejskiej polityki sąsiedztwa” (z 25.5.2011
r.). [2] „Zwiększanie wpływu unijnej polityki rozwoju –
Program działań na rzecz zmian” (z 13.10.2011 r.) [3] „Partnerstwo strategiczne Afryka–UE. Wspólna strategia
Afryka–UE”, szczyt UE–Afryka w Lizbonie, 2007 r., ref. 16344/07. [4] Zobacz
Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju: sprawozdanie dotyczące
wyzwań związanych z rozwojem w świecie arabskim w 2011 r. (Arab
Development Challenges Report 2011). [5] Strategia
Unii Europejskiej na rzecz bezpieczeństwa i rozwoju w regionie Sahelu, z
dnia 31 marca 2011 r. [6] Forum zachodniej części regionu Morza
Śródziemnego obejmuje Algierię, Francję, Hiszpanię,
Libię, Maltę, Maroko, Mauretanię, Portugalię, Tunezję
i Włochy. [7] Zgodnie z komunikatem: „Korzenie demokracji i
zrównoważonego rozwoju: Współpraca Europy ze społeczeństwem
obywatelskim w dziedzinie stosunków zewnętrznych”, Bruksela, 12.9.2012 r.,
COM(2012) 492 final, oraz konkluzjami Rady UE z dnia 15 października 2012
r. [8] Zob. przypis 1. [9] Zobacz również: Regional Trade Facilitation and
Infrastructure Study for Maghreb Countries, 20 czerwca 2012 r., Bank
Światowy [10] Tunezja jest jedynym państwem w regionie Maghrebu
już objętym Europejską Siecią Przedsiębiorczości.
[11] „Energia odnawialna: ważny uczestnik europejskiego
rynku energii” COM (2012) 271 z dnia 6 czerwca 2012 r. [12] „Dialog na rzecz migracji, mobilności i
bezpieczeństwa z państwami południowego regionu Morza
Śródziemnego” z 24.5.2011 r., COM (2011) 292 final.