3.11.2005   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 289/1

(1)

Dyrektywa 2003/55/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej z dnia 26 czerwca 2003 r. dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego (3) wniosła istotny wkład w działania zmierzające do utworzenia wewnętrznego rynku gazu ziemnego. Aby znieść pozostałe bariery uniemożliwiające zakończenie tworzenia wewnętrznego rynku, szczególnie w odniesieniu do handlu gazem, konieczne jest obecnie wprowadzenie strukturalnych zmian w ramach prawnych. Niezbędne są dodatkowe techniczne przepisy, szczególnie dotyczące dostępu stron trzecich, zasad odnoszących się do mechanizmów alokacji zdolności przesyłowej, procedur zarządzania ograniczeniami w przesyle oraz wymogów zachowania przejrzystości.

(2)

Doświadczenie zdobyte w czasie wdrażania i monitorowania pierwszego zestawu Wytycznych dotyczących dobrych praktyk, przyjętych przez Europejskie Forum Regulacji Gazu (Forum) w 2002 roku pokazuje, że w celu zapewnienia pełnego wprowadzenia w życie zasad ustanowionych w Wytycznych we wszystkich Państwach Członkowskich oraz w celu zapewnienia minimalnej gwarancji warunków równego dostępu do rynku zasady te muszą mieć podstawę prawną ich stosowania.

(3)

Drugi zbiór wspólnych zasad pt. „Drugie wytyczne dotyczące dobrych praktyk” został przyjęty na spotkaniu Forum, które odbyło się w dniach 24–25 września 2003 r. i celem niniejszego rozporządzenia jest ustanowienie, na podstawie tych Wytycznych, podstawowych zasad i reguł dotyczących dostępu do sieci, usług związanych z dostępem stron trzecich, procedur zarządzania ograniczeniami w przesyle, przejrzystości, bilansowania i handlu prawami dostępu do zdolności przesyłowych.

(4)

Artykuł 15 dyrektywy 2003/55/WE zezwala na działalność operatora połączonych systemów przesyłu i dystrybucji. Dlatego też zasady ustalone w niniejszym rozporządzeniu nie wymagają wprowadzania zmian w organizacji krajowych systemów przesyłu i dystrybucji, jeśli jest ona zgodna z odpowiednimi przepisami dyrektywy 2003/55/WE, w szczególności jej art. 15.

(5)

Zakres niniejszego rozporządzenia obejmuje gazociągi wysokociśnieniowe podłączające lokalnych dystrybutorów do sieci gazowych, które nie są przede wszystkim wykorzystywane do celów lokalnej dystrybucji.

(6)

Należy określić kryteria, według których ustalane są taryfy za dostęp do sieci w celu zapewnienia, że kryteria te są w pełni zgodne z zasadą niedyskryminacyjnego dostępu do sieci i wymogami dobrze funkcjonującego rynku wewnętrznego oraz że w pełni uwzględniają one potrzebę zachowania integralności systemu i odzwierciedlają faktycznie poniesione koszty w stopniu, w jakim koszty te odpowiadają tym, jakie ponosi porównywalny pod względem skuteczności i struktury operator sieci oraz są przejrzyste, zapewniając jednocześnie odpowiedni zwrot nakładów inwestycyjnych, a w stosownych przypadkach uwzględniając analizy porównawcze taryf przeprowadzone przez urzędy regulacyjne.

(7)

Przy obliczaniu taryf za dostęp do sieci należy uwzględnić faktycznie poniesione koszty w stopniu, w jakim koszty te odpowiadają tym, jakie ponosi porównywalny pod względem skuteczności i struktury operator sieci oraz są przejrzyste, jak również potrzebę zapewnienia odpowiedniego zwrotu nakładów inwestycyjnych oraz bodźców zachęcających do budowania nowej infrastruktury. W związku z tym, a w szczególności jeżeli istnieje rzeczywista konkurencja między gazociągami, właściwe będzie rozważenie przeprowadzenia analizy porównawczej taryf przez urzędy regulacyjne.

(8)

Korzystanie z mechanizmów rynkowych takich jak aukcje w celu określenia taryf musi być zgodne z przepisami zawartymi w dyrektywie 2003/55/WE.

(9)

W celu zapewnienia we Wspólnocie wspólnego minimalnego standardu usług związanych z dostępem stron trzecich oraz w celu zapewnienia, że usługi związane z dostępem stron trzecich są wystarczająco kompatybilne, jak również w celu czerpania korzyści wynikających z dobrze funkcjonującego wewnętrznego rynku gazu ziemnego potrzebny jest wspólny, minimalny pakiet usług związanych z dostępem stron trzecich.

(10)

Odniesienia do zharmonizowanych umów przesyłowych w kontekście niedyskryminacyjnego dostępu do sieci operatorów systemu przesyłowego nie oznaczają, że warunki umów przesyłowych danego operatora systemu w Państwie Członkowskim muszą być takie same, jak warunki umów innego operatora systemu przesyłowego w tym lub w innym Państwie Członkowskim, chyba że zostaną ustalone minimalne wymogi, jakie muszą spełniać wszystkie umowy przesyłowe.

(11)

Zarządzanie kontraktowymi ograniczeniami w przesyle sieci jest ważnym zagadnieniem w tworzeniu wewnętrznego rynku gazu ziemnego. Należy stworzyć wspólne zasady, które równoważyłyby potrzebę udostępniania niewykorzystanej zdolności przesyłowej zgodnie z zasadą „wykorzystaj lub strać” – (use-it-or-loose-it) z prawami posiadacza zdolności przesyłowej do jej wykorzystania w razie potrzeby, przy jednoczesnym zwiększeniu płynności zdolności przesyłowej.

(12)

Mimo iż obecnie we Wspólnocie fizyczne ograniczenia w przesyle w sieci rzadko są problemem, w przyszłości mogą się nim stać. Dlatego też ważne jest wprowadzenie podstawowych zasad dotyczących alokacji ograniczonej zdolności przesyłowej w takich okolicznościach.

(13)

Aby uzyskać skuteczny dostęp do sieci gazowych oraz wykorzystać możliwości, jakie stwarza rynek wewnętrzny, użytkownicy sieci potrzebują informacji, szczególnie na temat wymogów technicznych i dostępnej przepustowości. Konieczne są wspólne minimalne standardy dotyczące wymogów przejrzystości. Informacje takie mogą być publikowane w różny sposób, w tym również za pomocą elektronicznych środków przekazu.

(14)

Niedyskryminacyjne i przejrzyste systemy bilansowania gazu, stosowane przez operatorów systemów przesyłowych stanowią ważne mechanizmy, szczególnie dla nowych uczestników rynku, którzy mogą napotykać na więcej trudności w bilansowaniu swojego portfela całkowitej sprzedaży niż firmy już istniejące na danym rynku. Dlatego też niezbędne jest, aby ustanowić przepisy zmierzające do zapewnienia, że operatorzy systemów przesyłowych będą posługiwać się takimi mechanizmami w sposób zgodny z równymi, przejrzystymi i gwarantującymi skuteczny dostęp do sieci warunkami.

(15)

Handel prawami do zdolności przesyłowej uzyskanymi na rynku pierwotnym stanowi ważny element rozwoju konkurencyjnego rynku i tworzenia jego płynności. Dlatego też niniejsze rozporządzenie ustanawia podstawowe zasady dotyczące tej kwestii.

(16)

Należy zapewnić, aby przedsiębiorstwa nabywające prawa do zdolności przesyłowej mogły ją odsprzedawać innym koncesjonowanym przedsiębiorstwom w celu zapewnienia odpowiedniego poziomu płynności na rynku zdolności przesyłowych. Jednakże podejście to nie stanowi przeszkody dla istnienia systemu, w którym zdolność przesyłowa niewykorzystana przez dany okres, określony na poziomie krajowym, byłaby ponownie udostępniana na zasadach rynkowych według sprawiedliwych reguł.

(17)

Krajowe urzędy regulacji powinny zapewnić przestrzeganie zasad zawartych w niniejszym rozporządzeniu i w wytycznych przyjętych na jego podstawie.

(18)

W Wytycznych załączonych do niniejszego rozporządzenia określone są, na podstawie Drugich wytycznych dotyczących dobrych praktyk, szczegółowe reguły dotyczące ich wdrażania. W stosownych przypadkach reguły te będą z czasem doprecyzowywane z uwzględnieniem różnic pomiędzy krajowymi systemami gazowymi.

(19)

Proponując zmiany do Wytycznych zawartych w załączniku do niniejszego rozporządzenia, Komisja powinna zapewnić przeprowadzenie wcześniejszych konsultacji ze wszystkimi właściwymi podmiotami, których te wytyczne dotyczą, reprezentowanymi przez organizacje branżowe oraz z Państwami Członkowskimi uczestniczącymi w Forum, jak również powinna zwrócić się z prośbą o opinię do Europejskiej Grupy Regulatorów Energii Elektrycznej i Gazu.

(20)

Państwa Członkowskie i właściwe władze krajowe powinny być zobowiązane do dostarczania Komisji odpowiednich informacji. Takie informacje powinny być traktowane przez Komisję jako poufne.

(21)

Niniejsze rozporządzenie i wytyczne przyjęte zgodnie z tym rozporządzeniem nie uchybiają stosowaniu wspólnotowych reguł konkurencji.

(22)

Środki niezbędne do wprowadzenia w życie niniejszego rozporządzenia powinny być przyjęte zgodnie z decyzją Rady 1999/468/WE z 28 czerwca 1999 r. ustanawiającą warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji (4).

(23)

Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, mianowicie stworzenie uczciwych reguł dotyczących warunków dostępu do systemów przesyłowych gazu ziemnego, nie może być w wystarczający sposób osiągnięty przez Państwa Członkowskie, natomiast z uwagi na zakres i skutki działań, może być lepiej zrealizowany na poziomie Wspólnoty, Wspólnota może zastosować środki zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza działania konieczne dla osiągnięcia powyższego celu,

1)

„przesył” oznacza transport gazu ziemnego siecią składającą się głównie z gazociągów wysokociśnieniowych, inną niż sieć gazociągów kopalnianych i inną niż część wysokociśnieniowych gazociągów używanych głównie w ramach dystrybucji lokalnej gazu ziemnego, w celu dostarczenia go odbiorcom, z wyłączeniem dostawy;

2)

„umowa przesyłowa” oznacza umowę, jaką operator systemu przesyłowego zawarł z użytkownikiem sieci w celu świadczenia usługi przesyłu;

3)

„zdolność przesyłowa” oznacza maksymalny przepływ, wyrażony w normalnych metrach sześciennych na jednostkę czasu lub w jednostkach energii na jednostkę czasu, do którego użytkownik sieci jest uprawniony zgodnie z postanowieniami umowy przesyłowej;

4)

„niewykorzystana zdolność przesyłowa” oznacza stałą zdolność przesyłową, jaką użytkownik sieci nabył zgodnie z umową przesyłową, ale na którą nie zgłosił zapotrzebowania w terminie określonym w umowie;

5)

„zarządzanie ograniczeniami w przesyle” oznacza zarządzanie portfelem zdolności przesyłowej operatora systemu przesyłowego w celu optymalnego i maksymalnego wykorzystania technicznej zdolności przesyłowej oraz określenie we właściwym czasie przyszłej przepustowości oraz wykrycie wąskich gardeł;

6)

„rynek wtórny” oznacza rynek handlu zdolnością przesyłową inny niż rynek pierwotny;

7)

„zgłoszenie zapotrzebowania” oznacza wcześniejsze powiadomienie operatora systemu przesyłowego przez użytkownika sieci o faktycznej ilości gazu, którą użytkownik chciałby wprowadzić do systemu lub z niego odebrać;

8)

„ponowne zgłoszenie zapotrzebowania” oznacza powiadomienie operatora o skorygowanym zapotrzebowaniu;

9)

„integralność systemu” w odniesieniu do sieci przesyłowej, włączając w to niezbędne urządzenia przesyłowe, oznacza każdą sytuację, w której ciśnienie i jakość gazu ziemnego pozostaje wewnątrz przedziału, którego dolną i górną granicę określi operator systemu przesyłowego tak, że przesyłanie gazu ziemnego będzie zapewnione z technicznego punktu widzenia;

10)

„okres bilansowania” oznacza okres, w którym odbiór pewnej ilości gazu ziemnego z systemu, wyrażonej w jednostkach energii, musi być wyrównany przez każdego użytkownika sieci poprzez wprowadzenie tej samej objętości gazu do sieci przesyłowej zgodnie z umową przesyłową lub kodeksem sieci;

11)

„użytkownicy sieci” oznaczają odbiorcę lub potencjalnego odbiorcę usług świadczonych przez operatora systemu przesyłowego, jak również samych operatorów systemu przesyłowego w takim zakresie, w jakim jest to niezbędne dla wypełniania ich funkcji związanych z przesyłem;

12)

„usługi przerywane” oznaczają usługi oferowane przez operatora systemu przesyłowego w odniesieniu do przerywanej zdolności przesyłowej;

13)

„przerywana zdolność przesyłowa” oznacza zdolność przesyłową gazu, która może być przerwana przez operatora systemu przesyłowego zgodnie z warunkami określonymi w umowie przesyłowej;

14)

„usługi długoterminowe” oznaczają usługi, które operator systemu przesyłowego oferuje na okres jednego roku lub dłużej;

15)

„usługi krótkoterminowe” oznaczają usługi, które operator systemu przesyłowego oferuje na okres krótszy niż rok;

16)

„ciągła zdolność przesyłowa” oznacza zdolność przesyłową gazu zagwarantowaną w umowie przez operatora systemu przesyłowego jako zdolność nieprzerywana;

17)

„usługi ciągłe” oznaczają usługi oferowane przez operatora systemu przesyłowego w odniesieniu do ciągłej zdolności przesyłowej;

18)

„techniczna zdolność przesyłowa” oznacza maksymalną ciągłą zdolność przesyłową, jaką operator systemu przesyłowego może zaoferować użytkownikom sieci, biorąc pod uwagę integralność systemu i wymagania eksploatacyjne sieci przesyłowej;

19)

„zakontraktowana zdolność przesyłowa” oznacza zdolność, jaką operator systemu przesyłowego przydzielił użytkownikowi sieci na podstawie umowy przesyłowej;

20)

„dostępna zdolność przesyłowa” oznacza część technicznej zdolności przesyłowej, która nie została przydzielona i w danym momencie jest dostępna w ramach systemu;

21)

„ograniczenia kontraktowe w przesyle” oznaczają sytuację, w której poziom zapotrzebowania na ciągłą zdolność przesyłową przekracza techniczną zdolność przesyłową;

22)

„rynek pierwotny” oznacza rynek, na którym zdolność przesyłowa sprzedawana jest bezpośrednio przez operatora systemu przesyłowego;

23)

„ograniczenia fizyczne w przesyle” oznaczają sytuację, w której poziom zapotrzebowania na faktyczne dostawy przekracza techniczną zdolność przesyłową w określonym punkcie i w określonym czasie.

a)

oferować swoje usługi wszystkim użytkownikom sieci w sposób niedyskryminacyjny. W szczególności jeżeli operator systemu przesyłowego oferuje te same usługi różnym odbiorcom, powinien oferować je na równoważnych warunkach umownych, wykorzystując do tego zharmonizowane umowy przesyłowe albo wspólny kodeks sieci, zatwierdzone przez właściwe władze zgodnie z procedurą określoną w art. 25 dyrektywy 2003/55/WE;

b)

zapewniać zarówno ciągłe, jak i przerywane usługi związane z dostępem stron trzecich. Cena przerywanej zdolności przesyłowej odzwierciedla prawdopodobieństwo wystąpienia przerw;

c)

oferować użytkownikom sieci usługi zarówno długo-, jak i krótkoterminowe.

a)

zapewniają właściwe bodźce ekonomiczne dla efektywnego i maksymalnego wykorzystania zdolności przesyłowej i ułatwiają inwestowanie w nową infrastrukturę;

b)

są kompatybilne z mechanizmami rynkowymi, w tym z mechanizmami rynków umów natychmiastowych i węzłów wymiany handlowej, zarazem zachowując elastyczność i możliwość dostosowywania się do zmieniających się uwarunkowań rynkowych;

c)

są zgodne z systemami dostępu do sieci Państw Członkowskich.

a)

w wypadku wystąpienia ograniczeń zdolności przesyłowej związanych z nadmierną zdolnością zakontraktowaną operator systemu przesyłowego powinien zaoferować zdolność przesyłową, na którą nie zgłoszono zapotrzebowania na rynku pierwotnym z przynajmniej jednodniowym wyprzedzeniem i w ramach umowy przerywanej;

b)

użytkownicy sieci, którzy chcą odsprzedać lub udostępnić swoją niewykorzystaną, zakontraktowaną zdolność przesyłową na rynku wtórnym, są do tego uprawnieni. Państwa Członkowskie mogą wymagać, by w takim przypadku użytkownicy sieci zawiadamiali lub informowali o tym operatora systemu przesyłowego.

a)

szczegóły dotyczące usług związanych z dostępem stron trzecich, w tym charakter, czas trwania i inne wymagania dotyczące tych usług, zgodnie z art. 4;

b)

szczegóły dotyczące zasad odnoszących się do mechanizmów alokacji zdolności przesyłowej i stosowania procedur zarządzania ograniczeniami w przesyle, w wypadku zaistnienia ograniczeń związanych z nadmierną, zakontraktowaną zdolnością przesyłową, zgodnie z art. 5;

c)

szczegóły dotyczące informacji technicznych potrzebnych użytkownikom sieci do uzyskania efektywnego dostępu do systemu oraz szczegóły odnośnie do wszystkich właściwych punktów dotyczących wymogów przejrzystości, w tym informacje, które mają być opublikowane we wszystkich odpowiednich punktach i harmonogram, według którego informacje te powinny być opublikowane zgodnie z art. 6.

a)

systemów przesyłowych gazu ziemnego znajdujących się w Państwach Członkowskich, na okres obowiązującego odstępstwa przyznanego zgodnie z art. 28 dyrektywy 2003/55/WE; Państwa Członkowskie, którym przyznano odstępstwo zgodnie z art. 28 dyrektywy 2003/55/WE mogą złożyć do Komisji wniosek o tymczasowe odstępstwo od stosowania niniejszego rozporządzenia na okres do dwóch lat od daty wygaśnięcia odstępstwa, o którym mowa w lit. a);

b)

gazociągów międzysystemowych pomiędzy Państwami Członkowskimi i znacznego zwiększenia zdolności przesyłowej w istniejącej infrastrukturze oraz modyfikacji takiej infrastruktury, umożliwiających rozwój nowych źródeł dostaw gazu określonych w art. 22 ust. 1 i 2 dyrektywy 2003/55/WE, które są wyłączone ze stosowania wymogów art. 18, 19, 20 oraz 25 ust. 2, 3 i 4 tej dyrektywy tak długo, jak są one wyłączone ze stosowania przepisów, o których mowa w niniejszej literze; lub

c)

systemów przesyłowych gazu ziemnego, którym przyznano odstępstwo zgodnie z art. 27 dyrektywy 2003/55/WE.