This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 62017CJ0535
Judgment of the Court (First Chamber) of 6 February 2019.#NK v BNP Paribas Fortis NV.#Request for a preliminary ruling from the Hoge Raad der Nederlanden.#Reference for a preliminary ruling — Judicial cooperation in civil matters — Jurisdiction and the enforcement of judgments in civil and commercial matters — Regulation (EC) No 44/2001 and Regulation (EC) No 1346/2000 — Scope of those regulations — Bankruptcy of a bailiff — Action brought by the liquidator in charge of administering and liquidating the bankruptcy.#Case C-535/17.
Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 6 lutego 2019 r.
NK przeciwko BNP Paribas Fortis NV.
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Hoge Raad der Nederlanden.
Odesłanie prejudycjalne – Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Jurysdykcja i wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych – Rozporządzenie (WE) nr 44/2001 i rozporządzenie (WE) nr 1346/2000 – Odpowiednie zakresy stosowania – Upadłość komornika sądowego – Powództwo wytoczone przez zarządcę upadłościowego odpowiedzialnego za zarząd masą upadłości i jej podział.
Sprawa C-535/17.
Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 6 lutego 2019 r.
NK przeciwko BNP Paribas Fortis NV.
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Hoge Raad der Nederlanden.
Odesłanie prejudycjalne – Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Jurysdykcja i wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych – Rozporządzenie (WE) nr 44/2001 i rozporządzenie (WE) nr 1346/2000 – Odpowiednie zakresy stosowania – Upadłość komornika sądowego – Powództwo wytoczone przez zarządcę upadłościowego odpowiedzialnego za zarząd masą upadłości i jej podział.
Sprawa C-535/17.
Court reports – general
ECLI identifier: ECLI:EU:C:2019:96
*A9* Hoge Raad der Nederlanden, Eerste Kamer, Arrest van 08/09/2017 (16/02741)
- Bos, T.M.: Kwalificatie van de Peeters/Gatzen-vordering, Weekblad voor privaatrecht, notariaat en registratie 2018 p.199-204
*P1* Hoge Raad der Nederlanden, Civiele Kamer, Uitspraak van 03/07/2020 (ECLI:NL:HR:2020:1223)
WYROK TRYBUNAŁU (pierwsza izba)
z dnia 6 lutego 2019 r. ( *1 )
Odesłanie prejudycjalne – Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Jurysdykcja i wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych – Rozporządzenie (WE) nr 44/2001 i rozporządzenie (WE) nr 1346/2000 – Odpowiednie zakresy stosowania – Upadłość komornika sądowego – Powództwo wytoczone przez zarządcę upadłościowego odpowiedzialnego za zarząd masą upadłości i jej podział
W sprawie C‑535/17
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Hoge Raad der Nederlanden (sąd najwyższy Niderlandów) postanowieniem z dnia 8 września 2017 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 11 września 2017 r., w postępowaniu:
NK, zarządca masy upadłości PI Gerechtsdeurwaarderskantoor BV i PI
przeciwko
BNP Paribas Fortis NV,
TRYBUNAŁ (pierwsza izba),
w składzie: R. Silva de Lapuerta (sprawozdawca), wiceprezes Trybunału, pełniąca obowiązki prezesa pierwszej izby, A. Arabadjiev, E. Regan, C.G. Fernlund i S. Rodin, sędziowie,
rzecznik generalny: M. Bobek,
sekretarz: R. Schiano, administrator,
uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 5 lipca 2018 r.,
rozważywszy uwagi przedstawione:
– |
w imieniu NK, zarządcy masy upadłości PI Gerechtsdeurwaarderskantoor BV i PI przez B.I. Kraaipoela, T.V.J. Bila, P.M. Vedera i R.J.M.C. Rosbeeka, advocaten, |
– |
w imieniu BNP Paribas Fortis NV przez F.E. Vermeulena i R.J. van Galena, advocaten, |
– |
w imieniu rządu portugalskiego przez L. Ineza Fernandesa, M. Figueireda i P. Lacerdę, działających w charakterze pełnomocników, |
– |
w imieniu Komisji Europejskiej przez R. Troostersa i M. Heller, działających w charakterze pełnomocników, |
po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 18 października 2018 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 |
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 1 ust. 2 lit. b) rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. 2001, L 12, s. 1 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 19, t. 4, s. 42), art. 4 ust. 1 i art. 13 rozporządzenia Rady (WE) nr 1346/2000 z dnia 29 maja 2000 r. w sprawie postępowania upadłościowego (Dz.U. 2000, L 160, s. 1 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 19, t. 1, s. 191), a także art. 17 rozporządzenia (WE) nr 864/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. dotyczącego prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych („Rzym II”) (Dz.U. 2007, L 199, s. 40). |
2 |
Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy NK, działającym w charakterze zarządcy masy upadłości PI Gerechtsdeurwaarderskantoor BV i PI (zwanym dalej „zarządcą”) a BNP Paribas Fortis NV (zwanym dalej „Fortisem”) w przedmiocie dochodzenia przez zarządcę w ramach postępowania upadłościowego wszczętego w Niderlandach kwoty nienależnie podjętej przez jednego z upadłych z konta prowadzonego przez Fortis w Belgii. |
Ramy prawne
Rozporządzenie nr 1346/2000
3 |
Motywy 4, 6, 7 i 23 rozporządzenia nr 1346/2000 stanowią:
[…]
[…]
|
4 |
Artykuł 3 ust. 1 tego rozporządzenia ma następujące brzmienie: „Sądy państwa członkowskiego, na terytorium którego znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika, są właściwe dla wszczęcia postępowania upadłościowego. W przypadku spółek i osób prawnych domniemywa się, że głównym ośrodkiem ich podstawowej działalności jest siedziba określona w statucie, chyba że zostanie przeprowadzony dowód przeciwny”. |
5 |
Artykuł 4 wspomnianego rozporządzenia przewiduje: „1. O ile niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej, dla postępowania upadłościowego i jego skutków właściwe jest prawo państwa członkowskiego, w którym zostaje wszczęte postępowanie, określanego dalej jako »państwo wszczęcia postępowania«. 2. Prawo państwa wszczęcia postępowania określa przesłanki wszczęcia postępowania upadłościowego, sposób jego prowadzenia i ukończenia. W szczególności określa ono: […]
[…]
[…]
[…]
|
6 |
Zgodnie z art. 13 tegoż rozporządzenia: „Artykuł 4 ust. 2 lit. m) nie stosuje się, w wypadku gdy osoba, która odniosła korzyść z czynności dokonanej z pokrzywdzeniem ogółu wierzycieli, wykaże, że:
oraz
|
Rozporządzenie nr 44/2001
7 |
Artykuł 1 rozporządzenia nr 44/2001, dotyczący zakresu stosowania tego rozporządzenia, ma następujące brzmienie: „1. Niniejsze rozporządzenie ma zastosowanie w sprawach cywilnych i handlowych, niezależnie od rodzaju sądu. Nie obejmuje ono w szczególności spraw podatkowych, celnych i administracyjnych. 2. Niniejszego rozporządzenia nie stosuje się do:
[…]”. |
Rozporządzenie nr 864/2007
8 |
Artykuł 17 rozporządzenia nr 864/2007 ma następujące brzmienie: „Oceniając postępowanie osoby, której przypisuje się odpowiedzialność, uwzględnia się, na ile okaże się to wskazane, i jako element stanu faktycznego, zasady bezpieczeństwa i postępowania, obowiązujące w miejscu i czasie wystąpienia zdarzenia stanowiącego źródło odpowiedzialności”. |
Spór w postępowaniu głównym i pytania prejudycjalne
9 |
PI był komornikiem sądowym w Niderlandach, począwszy od 2002 r. do czasu odwołania go z tej funkcji w grudniu 2008 r. Na potrzeby prowadzonej kancelarii komorniczej PI posiadał rachunek bieżący prowadzony w Belgii przez Fortis. To na to konto miały wpływać kwoty uzyskiwane od osób, w stosunku do których PI prowadził postępowania w zakresie windykacji wierzytelności. |
10 |
W 2006 r. PI założył PI Gerechtsdeurwaarderskantoor BV (zwaną dalej „PI.BV”), spółkę prawa niderlandzkiego, której był jedynym udziałowcem i dyrektorem. Przedmiotem działalności spółki było wykonywanie zadań komorniczych. PI przeniósł na tę spółkę majątek kancelarii komorniczej PI, włącznie z rachunkiem bieżącym prowadzonym przez Fortis. W imieniu PI.BV był prowadzony również rachunek służący do obsługi osób trzecich w innym banku, z siedzibą w Niderlandach, na którym obsługiwano środki ok. 200 klientów kancelarii. |
11 |
W okresie od 23 do 26 września 2008 r. PI dokonał przelewu elektronicznego łącznej kwoty 550000 EUR z rachunku służącego do obsługi osób trzecich w Rabobank na rachunek bieżący w Fortis. Kilka dnia później, pomiędzy 1 i 3 października 2008 r., PI podjął rzeczoną kwotę w gotówce z rachunku bieżącego prowadzonego przez Fortis. Działanie to zostało zakwalifikowane jako sprzeniewierzenie środków. PI został za ten czyn skazany na karę pozbawienia wolności. |
12 |
Upadłość PI.BV, a następnie PI, zostały ogłoszone odpowiednio w dniu 23 czerwca 2009 r. i 2 marca 2010 r. |
13 |
W ramach owych postępowań zarządca dochodzi przed rechtbank Maastricht (sądem rejonowym w Maastricht) zasądzenia od Fortis zapłaty 550000 EUR. W uzasadnieniu swojego żądania twierdzi on, że Fortis działał z naruszeniem interesów ogółu wierzycieli PI.BV oraz PI, uczestnicząc PI – bez podjęcia kroków służących wyjaśnieniu sytuacji – w umożliwieniu podjęcia przez PI spornej kwoty w gotówce, z naruszeniem obowiązków ciążących na nim z mocy prawa, i powodując poniesienie szkody przez wierzycieli masy upadłości w obydwu postępowaniach upadłościowych. |
14 |
Rechtbank Maastricht (sąd rejonowy w Maastricht) stwierdził swoją właściwość do rozstrzygnięcia w przedmiocie żądania zarządcy. Postanowieniem z dnia 4 czerwca 2013 r. Gerechtshof ’s-Hertogenbosch (sąd apelacyjny w ’s-Hertogenbosch) utrzymał w mocy postanowienie Rechtbank, stwierdziwszy, że żądanie podnoszone przez zarządcę masy upadłości znajduje swoją podstawę w upadłości PI oraz PI.BV i w związku z powyższym jest objęte zakresem stosowania rozporządzenia nr 1346/2000. |
15 |
W tej sytuacji, w wyroku rozstrzygającym co do istoty sprawy, rechtbank Maastricht zasadził od Fortis zapłatę kwoty 550000 EUR tytułem naprawienia szkody poniesionej przez wierzycieli. |
16 |
W postępowaniu w przedmiocie środka odwoławczego, w postanowieniu z dnia 16 lutego 2016 r. Gerechtshof ’s-Hertogenbosch (sąd apelacyjny w ’s-Hertogenbosch) orzekł, że jako iż w postanowieniu z dnia 4 czerwca 2013 r. rozstrzygnął już w przedmiocie jurysdykcji sądów niderlandzkich, co do zasady nie może poddać tej kwestii ponownej ocenie. Gerechtshof ’s-Hertogenbosch (sąd apelacyjny w ’s-Hertogenbosch) wskazał jednak w przywołanym postanowieniu z dnia 16 lutego 2016 r., że z wyroków Trybunału z dnia 4 września 2014 r., Nickel & Goeldner Spedition (C‑157/13, EU:C:2014:2145) i z dnia 11 czerwca 2015 r., Comité d’entreprise de Nortel Networks i in. (C‑649/13, EU:C:2015:384) wynika, iż argumenty Fortis, w myśl których rozstrzygnięcie w przedmiocie jurysdykcji sądów niderlandzkich, zawarte w postanowieniu z dnia 4 czerwca 2013 r. było błędne, są a priori słuszne i z tego względu sąd ten postanowił uznać skargę kasacyjną za w tym zakresie dopuszczalną. |
17 |
Ponadto Gerechtshof ’s-Hertogenbosch (sąd apelacyjny w ’s-Hertogenbosch) uznał, że w ramach powództwa wytoczonego przez zarządcę od Fortis jest podnoszone roszczenie „Peetersa/Gatzena”, które po raz pierwszy zostało uznane za dopuszczalne w wyroku wydanym w dniu 14 stycznia 1983 r. przez Hoge Raad der Nederlanden (sąd najwyższy Niderlandów). Roszczenie Peetersa/Gatzena umożliwia w pewnych okolicznościach dochodzenie przez zarządcę odszkodowania z tytułu czynów niedozwolonych wobec osoby trzeciej, która uczestniczyła w spowodowaniu szkody poniesionej przez ogół wierzycieli, nawet jeśli upadły nie mógłby sam wystąpić z odnośnym powództwem. Zgodnie z tym orzecznictwem odszkodowanie uzyskane w wyniku powództwa wniesionego w interesie ogółu wierzycieli przez zarządcę zasila masę upadłości. |
18 |
Zarządca wniósł do sądu odsyłającego, Hoge Raad der Nederlanden (sądu najwyższego Niderlandów) skargę kasacyjną od orzeczenia Gerechtshof ’s‑Hertogenbosch (sądu apelacyjnego w ’s-Hertogenbosch) z dnia 16 lutego 2016 r. Fortis, ze swojej strony, wniósł od tego samego orzeczenia wzajemną skargę kasacyjną, zarzucając Gerechtshof ’s-Hertogenbosch (sądowi apelacyjnemu w ’s-Hertogenbosch) m.in., że uznał się w oparciu o rozporządzenie nr 1346/2000 za właściwy do rozpoznania powództwa wytoczonego przez zarządcę. |
19 |
Sąd odsyłający uważa, że istnieją uzasadnione wątpliwości co do tego, czy roszczenie Peetersa/Gatzena należy uznać za podlegające wyłącznie przepisom szczególnym ustanowionym dla postępowania upadłościowego, tak że nie mieściłoby się ono, z tego powodu, w zakresie stosowania rozporządzenia nr 44/2001. |
20 |
Sąd odsyłający ma również wątpliwości co do tego, czy klasyfikacja roszczenia w kontekście badania jurysdykcji nadal ma decydujące znaczenie dla określenia znajdującego do niego zastosowania prawa właściwego, tak aby zgodnie z art. 4 rozporządzenia nr 1346/2000 zawsze zachodził związek między jurysdykcją i prawem właściwym. |
21 |
W końcu, jeżeli prawem materialnym, które znajduje zastosowanie do oceny zasadności roszczenia Peetersa/Gatzena jest prawo niderlandzkie, sąd odsyłający zastanawia się, czy w takiej sytuacji, w ramach badania niezgodności z prawem konkretnego działania należy jednak – analogicznie do art. 17 rozporządzenia nr 864/2007 w związku z art. 13 rozporządzenia nr 1346/2000 – uwzględnić zasady bezpieczeństwa i postępowania [w rozumieniu art. 17 rozporządzenia Rzym II] obowiązujące w miejscu wystąpienia zdarzenia wywołującego szkodę, takie jak np. zasady postępowania narzucone bankom w dziedzinie operacji finansowych. |
22 |
W tych okolicznościach Hoge Raad der Nederlanden (sąd najwyższy Niderlandów) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:
|
W przedmiocie pytań prejudycjalnych
W przedmiocie pytania pierwszego
23 |
Poprzez pytanie pierwsze sąd odsyłający pragnie zasadniczo ustalić, czy art. 1 ust. 1 i art. 1 ust. 2 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001 należy interpretować w ten sposób, że powództwo, takie jak powództwo wytoczone w postępowaniu głównym, mające za przedmiot roszczenie odszkodowawcze z tytułu czynu niedozwolonego, wytoczone przez zarządcę w ramach postępowania upadłościowego, gdy ewentualnie zasądzone odszkodowanie zasila masę upadłości, jest objęte zakresem pojęcia „spraw cywilnych i handlowych” w rozumieniu art. 1 ust. 1 i w związku z tym wchodzi w zakres przedmiotowy rozporządzenia. |
24 |
W tym względzie należy przypomnieć, że – opierając się w szczególności na materiałach przygotowawczych odnoszących się do Konwencji z dnia 27 września 1968 r. o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych (zwanej dalej „konwencją brukselską”), która została zastąpiona rozporządzeniem nr 44/2001 – Trybunał orzekł, że to ostatnie rozporządzenie i rozporządzenie nr 1346/2000 należy interpretować w taki sposób, by uniknąć wszelkiego nakładania się zakresów ustanowionych tymi aktami przepisów oraz wszelkich luk prawnych. Zatem powództwa wyłączone z zakresu zastosowania rozporządzenia nr 44/2001 na podstawie jego art. 1 ust. 2 lit. b) jako dotyczące „upadłości, układów i innych podobnych postępowań” należą do zakresu zastosowania rozporządzenia nr 1346/2000. Natomiast powództwa niewchodzące w zakres stosowania art. 3 ust. 1 rozporządzenia nr 1346/2000 należą do zakresu stosowania rozporządzenia nr 44/2001 (wyrok z dnia 9 listopada 2017 r., Tünkers France i Tünkers Maschinenbau, C‑641/16, EU:C:2017:847, pkt 17). |
25 |
Trybunał wyjaśnił również, że – jak wskazuje w szczególności motyw 7 rozporządzenia nr 44/2001 – intencją prawodawcy Unii było przyjęcie szerokiego pojęcia „spraw cywilnych i handlowych” zawartego w art. 1 ust. 1 tego rozporządzenia i w rezultacie szerokiego zakresu zastosowania owego rozporządzenia. Natomiast zakres zastosowania rozporządzenia nr 1346/2000, zgodnie z jego motywem 6, nie powinien być interpretowany szeroko (wyrok z dnia 9 listopada 2017 r., Tünkers France i Tünkers Maschinenbau (C‑641/16, EU:C:2017:847, pkt 18). |
26 |
Trybunał orzekł również, że jedynie powództwa wytaczane bezpośrednio na podstawie postępowania upadłościowego i ściśle z nim związane są wyłączone z zakresu stosowania rozporządzenia nr 44/2001 (zob. podobnie wyroki: z dnia 22 lutego 1979 r., Gourdain, 133/78, EU:C:1979:49, pkt 4; z dnia 19 kwietnia 2012 r., F-Tex, C‑213/10, EU:C:2012:215, pkt 22, 24). W konsekwencji jedynie te powództwa wchodzą w zakres stosowania rozporządzenia nr 1346/2000 (zob. podobnie wyrok z dnia 9 listopada 2017 r., Tünkers France i Tünkers Maschinenbau, C‑641/16, EU:C:2017:847, pkt 19 i przytoczone tam orzecznictwo). |
27 |
Ponadto to właśnie to kryterium zostało wykształcone w orzecznictwie Trybunału dotyczącym wykładni konwencji brukselskiej, które zostało uwzględnione w motywie 6 rozporządzenia nr 1346/2000 w celu ograniczenia przedmiotu tego ostatniego i zostało potwierdzone rozporządzeniem (UE) 2015/848 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie postępowania upadłościowego (Dz.U. 2015, L 141, s. 19), niemającym zastosowania ratione temporis do niniejszej sprawy i które stanowi w art. 6, że sądy państwa członkowskiego, na którego terytorium wszczęto postępowanie upadłościowe, mają jurysdykcję w odniesieniu do wszelkich działań wynikających bezpośrednio z postępowania upadłościowego i ściśle z nim związanych. |
28 |
Rozstrzygającym kryterium przyjętym przez Trybunał w celu zidentyfikowania dziedziny, do której należy dane powództwo, nie są ramy procesowe, w które się ono wpisuje, lecz jego podstawa prawna. Zgodnie z tym podejściem należy badać, czy źródłem uprawnienia lub obowiązku, który służy jako podstawa powództwa, są ogólne przepisy prawa cywilnego i handlowego, czy też stanowiące od nich odstępstwo przepisy szczególne dla postępowań upadłościowych (wyroki: z dnia 4 września 2014 r., Nickel & Goeldner Spedition, C‑157/13, EU:C:2014:2145, pkt 27; z dnia 9 listopada 2017 r., Tünkers France i Tünkers Maschinenbau, C‑641/16, EU:C:2017:847, pkt 22; z dnia 20 grudnia 2017 r., Valach i in., C‑649/16, EU:C:2017:986, pkt 29). |
29 |
Po pierwsze, fakt, że po wszczęciu postępowania upadłościowego powództwo jest wytaczane przez syndyka wyznaczonego w ramach tego postępowania i że ten ostatni działa w interesie wierzycieli, nie zmienia bowiem w sposób istotny charakteru tego powództwa, które co do zasady pozostaje poddane ogólnym przepisom prawnym (zob. w drodze analogii wyroki: z dnia 10 września 2009 r., German Graphics Graphische Maschinen, C‑292/08, EU:C:2009:544, pkt 31, 33; z dnia 4 września 2014 r., Nickel & Goeldner Spedition, C‑157/13, EU:C:2014:2145, pkt 29). |
30 |
Po drugie, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału to intensywność związku istniejącego pomiędzy wytoczonym powództwem a postępowaniem upadłościowym przesądza o zastosowaniu bądź nie, wyłączenia ustanowionego w art. 1 ust. 2 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001 (wyrok z dnia 9 listopada 2017 r., Tünkers France i Tünkers Maschinenbau, C‑641/16, EU:C:2017:847, pkt 28 i przytoczone tam orzecznictwo). |
31 |
W badanej sprawie po pierwsze z wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wynika, że roszczenia Peetersa/Gatzena, które po raz pierwszy uznano za dopuszczalne w wyroku wydanym w dniu 14 stycznia 1983 r. przez Hoge Raad der Nederlanden (sąd najwyższy Niderlandów), może dochodzić zarządca masy upadłości w interesie ogółu wierzycieli i to w ramach swojego podstawowego zadania powierzonego mu na mocy krajowych przepisów prawa upadłościowego i którym jest zarząd i podział masy upadłości. Ponadto ewentualne odszkodowanie uzyskane w wyniku uwzględnienia powództwa zarządcy zasila masę upadłości, a następnie podlega podziałowi stosownie do planu podziału masy upadłości. Poza tym dla wydania rozstrzygnięcia w przedmiocie analizowanego powództwa w trakcie postępowania upadłościowego po pierwsze nie jest konieczne badanie indywidualnej pozycji każdego z poszkodowanych wierzycieli, a po drugie osoba trzecia, przeciwko której podnosi roszczenie zarządca, nie może powoływać w ramach swojej obrony zarzutów, które mogłaby podnosić w sporze z poszczególnymi wierzycielami indywidualnie. |
32 |
Należy jednak stwierdzić, że wszystkie przywołane w poprzednim punkcie cechy analizowanego powództwa mającego za przedmiot roszczenie Peetersa/Gatzena współdefiniują ramy procesowe, w które wpisuje się to powództwo. Jeśli bowiem takie powództwo jest wytaczane w trakcie postępowania upadłościowego, to dokonuje tego zarządca masy upadłości w ramach zadania, jakim jest zarządzanie masą upadłości i jej podział, zgodnie z krajowymi przepisami prawa upadłościowego, w interesie ogółu wierzycieli, a w konsekwencji ewentualne odszkodowanie zasila masę upadłości. |
33 |
Następnie z akt sprawy przedstawionych Trybunałowi wynika, że powództwo wytoczone przez zarządcę przeciwko Fortis jest powództwem o roszczenie z tytułu czynu niedozwolonego. Celem takiego powództwa jest zatem uzyskanie zasądzenia od Fortis odszkodowania z tytułu zarzucanego mu uchybienia ciążącym na nim obowiązkom kontrolnym, których prawidłowe wykonanie powinno było doprowadzić do udzielenia PI odmowy wypłaty żądanej wypłaty gotówki w kwocie 550000 EUR, co zdaniem zarządcy leży u źródła szkody poniesionej przez wierzycieli. |
34 |
Biorąc jednak pod uwagę przywołane informacje, powództwo takie mogłoby znaleźć podstawę w ogólnych przepisach prawa cywilnego i handlowego, a nie w stanowiących od nich odstępstwo przepisach szczególnych dla postępowań upadłościowych. |
35 |
W końcu, nawet jeśli w postępowaniu głównym istnienie związku z postępowaniem upadłościowym jest niezaprzeczalne, ponieważ chodzi o powództwo wytoczone przez zarządcę masy upadłości w interesie ogółu wierzycieli, niemniej jednak, jak wynika z akt przedstawionych Trybunałowi, przedmiotowego roszczenia mogą dochodzić wierzyciele indywidualnie, czy to przed wszczęciem postępowania upadłościowego, w jego toku, czy też po jego zakończeniu. |
36 |
W tej sytuacji, jak zauważył rzecznik generalny w pkt 68 swojej opinii, powództwo takie jak wytoczone w postępowaniu głównym, które z jednej strony może być wytoczone również przez samego wierzyciela, a zatem nie należy do wyłącznej kompetencji zarządcy masy upadłości i, z drugiej strony, jest niezależne od wszczęcia postępowania upadłościowego, nie może być uważane za stanowiące bezpośrednią i nieodłączną konsekwencję postępowania upadłościowego. |
37 |
W związku z tym należy uznać, że powództwo to znajduje podstawę nie w stanowiących odstępstwo od przepisów ogólnych przepisach szczególnych dla postępowań upadłościowych, lecz przeciwnie, w ogólnych przepisach prawa cywilnego i handlowego, i w konsekwencji nie znajduje się poza zakresem stosowania rozporządzenia nr 44/2001. |
38 |
W świetle powyższych rozważań na pytanie pierwsze należy odpowiedzieć, że art. 1 ust. 1 i 2 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001 należy interpretować w ten sposób, że powództwo, takie jak powództwo wytoczone w postępowaniu głównym, mające za przedmiot roszczenie odszkodowawcze z tytułu czynu niedozwolonego, wytoczone przez zarządcę w ramach postępowania upadłościowego, gdy ewentualnie zasądzone odszkodowanie zasila masę upadłości, jest objęte zakresem pojęcia „spraw cywilnych i handlowych” w rozumieniu art. 1 ust. 1 i w związku z tym wchodzi w zakres przedmiotowy rzeczonego rozporządzenia. |
W przedmiocie pytań drugiego i trzeciego
39 |
Jako iż pytania drugie i trzecie zostały zadane jedynie na wypadek, gdyby Trybunał uznał, że powództwo wytoczone w postępowaniu głównym jest objęte zakresem wyłączenia przewidzianego w art. 1 ust. 2 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001, nie ma potrzeby udzielania na nie odpowiedzi. |
W przedmiocie kosztów
40 |
Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi. |
Z powyższych względów Trybunał (pierwsza izba) orzeka, co następuje: |
Artykuł 1 ust. 1 i art. 1 ust. 2 lit. b) rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych należy interpretować w ten sposób, że powództwo, takie jak powództwo wytoczone w postępowaniu głównym, mające za przedmiot roszczenie odszkodowawcze z tytułu czynu niedozwolonego, wytoczone przez zarządcę w ramach postępowania upadłościowego, gdy ewentualnie zasądzone odszkodowanie zasila masę upadłości, jest objęte zakresem pojęcia „spraw cywilnych i handlowych” w rozumieniu art. 1 ust. 1 i w związku z tym wchodzi w zakres przedmiotowy rzeczonego rozporządzenia. |
Podpisy |
( *1 ) Język postępowania: niederlandzki.