–

w imieniu MP przez A. Mackenziego i T. Tridimasa, barristers, A. Gananathana, solicitor, oraz R. Husaina, QC,

–

w imieniu rządu Zjednoczonego Królestwa przez S. Brandona, działającego w charakterze pełnomocnika, wspieranego przez B. Laska, barrister,

–

w imieniu Komisji Europejskiej przez M. Condou-Durande oraz M. Wilderspina, działających w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 2 lit. e) i art. 15 lit. b) dyrektywy Rady 2004/83/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie minimalnych norm dla kwalifikacji i statusu obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców jako uchodźców lub jako osób, które z innych względów potrzebują międzynarodowej ochrony, oraz zawartości przyznawanej ochrony (Dz.U. 2004, L 304, s. 12 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 19, t. 7, s. 96).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu między MP a Secretary of State for the Home Department (ministrem spraw wewnętrznych, Zjednoczone Królestwo) w przedmiocie oddalenia wniosku MP o udzielenie azylu.

3

Artykuł 3 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, podpisanej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r. (zwanej dalej „EKPC”) stanowi:

„Nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu”.

4

Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, przyjęta w Nowym Jorku w dniu 10 grudnia 1984 r. (zwana dalej „konwencją w sprawie zakazu stosowania tortur”) ma na celu, zgodnie ze swym motywem szóstym, „zwiększ[enie] efektywnoś[ci] walki przeciw torturom oraz innemu okrutnemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu w całym świecie”.

5

Artykuł 2 ust. 1 i 2 tej konwencji stanowi:

„1.   Każde Państwo‑Strona podejmuje skuteczne środki ustawodawcze, administracyjne, sądowe oraz inne w celu zapobieżenia stosowaniu tortur na całym terytorium znajdującym się pod jego jurysdykcją.

2.   Żadne okoliczności wyjątkowe, takie jak stan wojny, groźba wojny, brak wewnętrznej stabilizacji politycznej lub jakakolwiek inna sytuacja wyjątkowa, nie mogą stanowić usprawiedliwienia dla stosowania tortur”.

6

Artykuł 3 tej konwencji przewiduje:

„1.   Żadne Państwo‑Strona nie może wydalać, zwracać lub wydawać innemu państwu danej osoby, jeżeli istnieją poważne podstawy, by sądzić, że może jej tam grozić stosowanie tortur.

2.   Dla ustalenia istnienia takich podstaw właściwe władze uwzględniają wszelkie stosowne okoliczności, w tym, w odpowiednich wypadkach, istnienie w danym państwie stałej praktyki poważnych, jawnych i masowych naruszeń praw człowieka”.

7

Artykuł 14 ust. 1 tej samej konwencji stanowi:

„Każde Państwo‑Strona zapewni w swoim systemie prawnym, aby ofiara tortur miała gwarantowane prawo do zadośćuczynienia oraz sprawiedliwego i adekwatnego odszkodowania, łącznie ze środkami niezbędnymi dla możliwie najpełniejszej rehabilitacji. W razie śmierci ofiary w wyniku stosowania tortur, prawo do odszkodowania przechodzi na osoby, które pozostawały na jej utrzymaniu”.

8

Zgodnie z motywami 6 i 25 dyrektywy 2004/83:

[…]

9

Artykuł 2 tej dyrektywy stanowi:

„Do celów niniejszej dyrektywy:

[…]

[…]”.

10

Zgodnie z art. 4 ust. 4 tej dyrektywy:

„Fakt, iż wnioskodawca już był prześladowany lub doznał poważnej krzywdy albo był bezpośrednio zagrożony takim prześladowaniem lub poważną krzywdą, jest istotnym wskazaniem na istnienie uzasadnionej obawy prześladowania lub rzeczywistego ryzyka wystąpienia poważnej krzywdy, chyba że nie istniały [chyba że istnieją] wystarczające powody, aby uznać, iż prześladowanie lub poważna krzywda nie będą się powtarzać”.

11

Artykuł 6 tej samej dyrektywy stanowi:

„Podmiotami dopuszczającymi się prześladowań lub wyrządzającymi poważną krzywdę są:

12

Artykuł 15 dyrektywy 2004/83 stanowi:

„Poważna krzywda obejmuje:

13

Zgodnie z art. 16 tej dyrektywy:

„1.   Obywatel państwa trzeciego lub bezpaństwowiec przestaje kwalifikować się do uzyskania ochrony uzupełniającej, kiedy okoliczności, które prowadzą do przyznania statusu ochrony uzupełniającej, przestały istnieć lub uległy zmianie, w takim stopniu, że ochrona nie jest dłużej wymagana.

2.   Przy stosowaniu ust. 1 państwa członkowskie biorą pod uwagę, czy zmiany okoliczności mają charakter na tyle znaczący i długotrwały, iż osoba kwalifikująca się do ochrony uzupełniającej nie napotyka rzeczywistego ryzyka doznania poważnej krzywdy”.

14

Artykuł 18 rzeczonej dyrektywy stanowi:

„Państwa członkowskie przyznają status ochrony uzupełniającej obywatelowi państwa trzeciego lub bezpaństwowcowi, który kwalifikuje się do ochrony uzupełniającej zgodnie z rozdziałami II i V”.

15

Artykuł 5 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/115/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie wspólnych norm i procedur stosowanych przez państwa członkowskie w odniesieniu do powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich (Dz.U. 2008, L 348, s. 98) przewiduje:

„Wprowadzając w życie niniejszą dyrektywę, państwa członkowskie należycie uwzględniają

i przestrzegają zasady non-refoulement”.

16

MP jest obywatelem Sri Lanki, który przybył na terytorium Zjednoczonego Królestwa w styczniu 2005 r. i otrzymał zgodę na pobyt jako student do dnia 30 września 2008 r.

17

W dniu 5 stycznia 2009 r. złożył wniosek o udzielenie azylu, powołując się w szczególności na fakt, że był przetrzymywany i torturowany przez siły bezpieczeństwa Sri Lanki z powodu przynależności do organizacji „Tygrysy – Wyzwoliciele Tamilskiego Ilamu” i w przypadku powrotu na Sri Lankę ponownie byłby narażony na brutalne traktowanie z tego samego powodu.

18

Decyzją z dnia 23 lutego 2009 r. wniosek ten został oddalony przez właściwy organ krajowy, ponieważ organ ten nie uwzględnił argumentu, iż po powrocie MP do kraju będzie on nadal pozostawać w sferze zainteresowania władz lankijskich lub że będzie narażony na ponowne brutalne traktowanie.

19

MP zaskarżył tę decyzję do Upper Tribunal (Immigration and Asylum Chamber) [sądu administracyjnego wyższej instancji (wydział ds. imigracji i azylu), Zjednoczone Królestwo]. Sąd ten dysponował dowodami medycznymi na to, że skarżący cierpi wskutek następstw tortur, ma silny zespół stresu pourazowego i głęboką depresję, wykazuje dużą skłonność do zachowań samobójczych i zdaje się mieć bardzo poważny zamiar popełnienia samobójstwa w razie jego odesłania do Sri Lanki.

20

Upper Tribunal (Immigration and Asylum Chamber) [sąd administracyjny wyższej instancji (wydział ds. imigracji i azylu), Zjednoczone Królestwo], mimo przyjęcia, że skarżący w postępowaniu głównym odczuwa rzeczywisty strach przed powrotem na Sri Lankę oraz że ma problem z zaufaniem do przedstawicieli władzy i współpracą z nimi – w tym w Zjednoczonym Królestwie – ze względu na doznane tortury, oddalił skargę MP w zakresie, w jakim jej podstawą była Konwencja dotycząca statusu uchodźców podpisana w Genewie w dniu 28 lipca 1951 r. [Recueil des traités des Nations unies, vol. 189, s. 150, nr 2545 (1954)] i dyrektywa 2004/83. Sąd ten nie zgodził się bowiem z argumentem, że MP nadal może pozostawać w zainteresowaniu władz Sri Lanki.

21

Natomiast rzeczony sąd uwzględnił skargę MP w zakresie, w jakim jej podstawą był art. 3 EKPC. Zasadniczo wskazał on, że gdyby MP został odesłany do Sri Lanki, zostałby objęty systemem opieki zdrowotnej tego państwa, że w całej Sri Lance praktykuje jedynie 25 psychiatrów oraz że – mimo istnienia specjalistycznych zakładów opieki psychiatrycznej – z notatki United Kingdom Border Agency (straży granicznej Zjednoczonego Królestwa) wynika, że środki finansowe na ochronę zdrowia psychicznego w rzeczywistości przeznaczane są na duże zakłady w głównych miastach, do których dostęp jest utrudniony i które nie zapewniają odpowiedniej opieki osobom psychicznie chorym. W tych okolicznościach rzeczony sąd uznał, że o ile MP zasadniczo mógłby zostać odesłany do Sri Lanki, a odesłanie samo w sobie by mu nie zaszkodziło, o tyle już po przybyciu na miejsce jego los znalazłby się w rękach lankijskiej służby zdrowia psychicznego, a zatem – ze względu poważny charakter jego choroby psychicznej oraz w świetle braku dostępu do dostosowanej do tej choroby opieki w jego przypadku – takie odesłanie byłoby niezgodne z art. 3 EKPC.

22

Wyrok Upper Tribunal (Immigration and Asylum Chamber) [sądu administracyjnego wyższej instancji (wydział ds. imigracji i azylu), Zjednoczone Królestwo] został utrzymany w mocy wyrokiem Court of Appeal (England & Wales) (Civil Division) [sądu apelacyjnego (Anglia i Walia) (wydział cywilny), Zjednoczone Królestwo]. Ten ostatni sąd uznał, że celem dyrektywy 2004/83 nie jest uwzględnienie przypadków – wchodzących w zakres art. 3 EKPC – w których ryzyko odnosi się do zdrowia lub wiąże się raczej z samobójstwem niż prześladowaniem.

23

MP odwołał się od tego wyroku do sądu odsyłającego, który wskazuje, że kluczową kwestią tego odwołania jest ustalenie, czy MP może być beneficjentem statusu ochrony uzupełniającej określonego w art. 2 i 15 dyrektywy 2004/83.

24

MP podnosi, że Upper Tribunal (Immigration and Asylum Chamber) [sąd administracyjny wyższej instancji (wydział ds. imigracji i azylu), Zjednoczone Królestwo] oraz Court of Appeal (England & Wales) [(sąd apelacyjny (Anglii i Walii) (wydział cywilny), Zjednoczone Królestwo] przyjęły zbyt wąską wykładnię zakresu zastosowania dyrektywy 2004/83. Uważa on, że skoro nie można uznać, że jego choroba wystąpiła w sposób naturalny, ponieważ wynika z tortur zastosowanych wobec niego przez władze lankijskie, to powinien móc skorzystać ze statusu ochrony uzupełniającej ze względu na brutalne traktowanie, któremu został w przeszłości poddany przez te władze, oraz ze względu na to, że infrastruktura medyczna na miejscu jest niewystarczająca do leczenia następstw tego brutalnego traktowania. Nie ma natomiast jego zdaniem znaczenia okoliczność, że nie istniej już ryzyko powtórzenia się brutalnego traktowania, które jest przyczyną jego obecnego stanu zdrowia.

25

Sąd odsyłający jest zdania, że kwestia ta nie została jeszcze dokładnie rozstrzygnięta ani przez Trybunał, w szczególności w wyroku z dnia 18 grudnia 2014 r., M’Bodj (C‑542/13, EU:C:2014:2452), ani przez Europejski Trybunał Praw Człowieka.

26

W tych okolicznościach Supreme Court of the United Kingdom (sąd najwyższy Zjednoczonego Królestwa) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy art. 2 lit. e) w związku z art. 15 lit. b) dyrektywy 2004/83 obejmuje sytuację, w której powrót wnioskodawcy do państwa pochodzenia może narazić go na rzeczywiste ryzyko doznania poważnej krzywdy w sferze zdrowia fizycznego lub psychicznego wynikające z tortur lub nieludzkiego lub poniżającego traktowania doznanych w przeszłości, za które odpowiedzialność ponosi państwo pochodzenia?”.

27

Zgodnie z art. 18 dyrektywy 2004/83 państwa członkowskie przyznają status ochrony uzupełniającej obywatelowi państwa trzeciego, który kwalifikuje się do otrzymania takiej ochrony.

28

W tej kwestii należy przypomnieć, że na podstawie art. 2 lit. e) tej dyrektywy obywatel państwa trzeciego może korzystać z ochrony uzupełniającej tylko wtedy, gdy istnieją istotne podstawy do uznania, iż jeśli wnioskodawca powróci do swojego państwa pochodzenia, to może być tam narażony na rzeczywiste ryzyko doznania jednego z trzech rodzajów poważnej krzywdy określonych w art. 15 tej dyrektywy (zob. podobnie wyrok z dnia 18 grudnia 2014 r., M’Bodj, C‑542/13, EU:C:2014:2452, pkt 30 i przytoczone tam orzecznictwo).

29

Wśród poważnych krzywd określonych w art. 15 dyrektywy 2004/83 figurują, w art. 15 pkt b), tortury lub niehumanitarne lub poniżające traktowanie lub karanie wnioskodawcy w państwie pochodzenia.

30

W tym kontekście należy, po pierwsze, zauważyć, że okoliczność, iż dana osoba była w przeszłości ofiarą tortur, których sprawcą były władze jej państwa pochodzenia, sama w sobie nie jest wystarczająca, by uzasadnić przyznanie ochrony uzupełniającej w czasie, gdy nie istnieje już rzeczywiste ryzyko, że takie tortury mogą się powtórzyć w wypadku odesłania jej do tego państwa.

31

Zgodnie bowiem z art. 2 lit. e) dyrektywy 2004/83 system ochrony uzupełniającej ma na celu zabezpieczenie jednostki przed rzeczywistym ryzykiem poważnej krzywdy w wypadku powrotu do państwa pochodzenia, co oznacza, że istnieją istotne podstawy do uznania, że gdyby dana osoba została odesłana do państwa pochodzenia, byłaby narażona na takie ryzyko.

32

Wykładnia ta znajduje potwierdzenie w ogólnej systematyce dyrektywy 2004/83.

33

O ile bowiem na podstawie art. 4 ust. 4 dyrektywy 2004/83 istnienie wcześniejszej poważnej krzywdy jest istotnym wskazaniem na istnienie rzeczywistego ryzyka, że wnioskodawca ponownie dozna poważnej krzywdy, o tyle w przepisie tym uściślono, że nie ma to miejsca w sytuacji, gdy istnieją wystarczające powody, aby uznać, iż doznana w przeszłości poważna krzywda nie powtórzy się lub nie będzie trwać nadal.

34

Ponadto art. 16 tej dyrektywy przewiduje utratę statusu ochrony uzupełniającej, jeżeli okoliczności będące podstawą udzielenia takiej ochrony przestają istnieć lub ulegają zmianie w takim stopniu, że ochrona nie jest już konieczna.

35

Należy jednak wskazać, po drugie, że – jak wskazują informacje zawarte w aktach przedłożonych Trybunałowi – wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy obywatela państwa trzeciego, który nie tylko został w przeszłości poddany torturom przez władze państwa pochodzenia, ale ponadto, nawet jeżeli nie jest już narażony na takie ryzyko w wypadku odesłania go do to tego państwa, to nawet obecnie cierpi na poważne psychiczne następstwa aktów tortur doznanych w przeszłości, które to następstwa, zgodnie z należycie udokumentowanym rozpoznaniem lekarskim, uległyby w razie odesłania znaczącemu nasileniu, łącznie z ryzykiem popełnienia przez tę osobę samobójstwa.

36

W tej kwestii należy zauważyć, że art. 15 lit. b) dyrektywy 2004/83 powinien być interpretowany i stosowany z poszanowaniem praw gwarantowanych w art. 4 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”), który wyraża jedną z podstawowych wartości Unii i jej państw członkowskich oraz ma charakter bezwzględny, jako że jest on ściśle związany z poszanowaniem godności człowieka, o której mowa w art. 1 karty (zob. podobnie wyroki: z dnia 5 kwietnia 2016 r., Aranyosi i Căldăraru, C‑404/15 i C‑659/15 PPU, EU:C:2016:198, pkt 85–87; a także z dnia 16 lutego 2017 r., C.K. i in., C‑578/16 PPU, EU:C:2017:127, pkt 59).

37

Ponadto należy przypomnieć, że zgodnie z art. 52 ust. 3 karty gdy prawa gwarantowane w jej art. 4 odpowiadają prawom zagwarantowanym w art. 3 EKPC, znaczenie i zakres tych praw są takie same jak praw przyznanych w rzeczonym art. 3 EKPC.

38

Otóż z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dotyczącego art. 3 EKPC wynika, że cierpienie spowodowane naturalnie powstałą chorobą, czy to fizyczną, czy psychiczną, może być objęte zakresem art. 3 EKPC, gdy ulega ono pogorszeniu lub istnieje ryzyko jego pogorszenia w następstwie traktowania będącego skutkiem warunków zatrzymania, wydalenia lub innych środków, za które władze mogą być odpowiedzialne, i to pod warunkiem że cierpienie stąd wynikające osiągnie minimum poważnego charakteru wymaganego przez ten artykuł (zob. podobnie ETPC, wyrok z dnia 13 grudnia 2016 r., Paposhvili przeciwko Belgii, CE:ECHR:2016:1213JUD004173810, §§ 174, 175); wyrok z dnia 16 lutego 2017 r., C.K. i in., C‑578/16 PPU, EU:C:2017:127, pkt 68).

39

Zgodnie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka taki sam próg poważnego charakteru powinien być osiągnięty, by art. 3 EKPC mógł stanowić przeszkodę dla wydalenia osoby, u której choroba nie wystąpiła naturalnie, w wypadku gdy brak opieki, na który osoba ta byłaby narażona po wydaleniu, nie wynika z celowego działania lub zaniechania państwa, do którego jest odsyłana (zob. podobnie wyrok ETPC z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie S.H.H. przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, CE:ECHR:2013:0129JUD 006036710, § 89).

40

Jeżeli chodzi konkretniej o próg poważnego charakteru wymagany, by zaistniało naruszenie art. 3 EKPC, to z najnowszego orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wynika, że postanowienie to stoi na przeszkodzie wydaleniu ciężko chorej osoby, w przypadku której istnieje ryzyko bliskiej śmierci lub istnieją istotne podstawy, aby uznać, że mimo braku ryzyka bliskiej śmierci musiałaby ona z powodu braku odpowiedniego leczenia w państwie pochodzenia lub braku dostępu do tego leczenia zmierzyć się z rzeczywistym ryzykiem, że jej stan zdrowia ulegnie poważnemu, szybkiemu i nieodwracalnemu pogorszeniu, powodując dotkliwe cierpienia lub znaczące skrócenie oczekiwanej długości życia (zob. podobnie wyrok ETPC z dnia 13 grudnia 2016 r. w sprawie Paposhvili przeciwko Belgii, E:ECHR:2016:1213JUD 004173810, § 178, 183).

41

W tym samym kierunku – art. 4 karty należy interpretować w ten sposób, że wydalenie obywatela państwa trzeciego cierpiącego na szczególnie ciężką chorobę psychiczną lub fizyczną stanowi niehumanitarne lub poniżające traktowanie w rozumieniu tego przepisu, jeżeli wydalenie to stwarza rzeczywiste i udowodnione ryzyko znacznego i nieodwracalnego pogorszenia stanu zdrowia tego obywatela (zob. analogicznie wyrok z dnia 16 lutego 2017 r., C.K. i in., C‑578/16 PPU, EU:C:2017:127, pkt 74). Ten sam wniosek może posłużyć do celów stosowania art. 19 ust. 2 karty, zgodnie z którym nikt nie może być usunięty do państwa, w którym istnieje poważne ryzyko, iż może być poddany nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu.

42

W tej kwestii Trybunał orzekł, że nie można – w szczególności gdy chodzi o ciężką chorobę psychiczną – ograniczać się jedynie do konsekwencji fizycznego transportu danej osoby z jednego do drugiego państwa członkowskiego, lecz należy uwzględnić całość znacznych i nieodwracalnych konsekwencji, jakie wynikałyby z tego przekazania (zob. analogicznie wyrok z dnia 16 lutego 2017 r., C.K. i in., C‑578/16 PPU, EU:C:2017:127, pkt 76). Należy też dodać, mając na względzie fundamentalne znaczenie zakazu tortur oraz nieludzkiego lub poniżającego traktowania przewidzianego w art. 4 karty, że na specjalną uwagę zasługuje szczególna wrażliwość osób, których cierpienia psychiczne, podatne na nasilenie w wypadku wydalenia, zostały spowodowane torturami lub nieludzkim lub poniżającym traktowaniem doznanymi w państwie pochodzenia.

43

Wynika stąd, że art. 4 i art. 19 ust. 2 karty interpretowane w świetle art. 3 EKPC stoją na przeszkodzie temu, by państwo członkowskie wydaliło obywatela państwa trzeciego, jeżeli to wydalenie doprowadziłoby zasadniczo do znaczącego i nieodwracalnego nasilenia się zaburzeń psychicznych, na które osoba ta cierpi, w szczególności jeżeli, jak w niniejszej sprawie, to pogorszenie stanowiłoby zagrożenie dla życia tej osoby.

44

Trybunał orzekł zresztą, że w takich wyjątkowych wypadkach wydalenie cierpiącego na poważną chorobę obywatela państwa trzeciego do państwa, w którym brak jest odpowiedniego leczenia, może stanowić naruszenie zasady non-refoulement, a tym samym naruszenie art. 5 dyrektywy 2008/115 w związku z art. 19 karty (zob. podobnie wyrok z dnia 18 grudnia 2014 r., Abdida, C‑562/13, EU:C:2014:2453, pkt 48.

45

Z wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wynika jednak, że sądy krajowe orzekły, iż art. 3 EKPC stoi na przeszkodzie odesłaniu MP ze Zjednoczonego Królestwa do Sri Lanki. Niniejsza sprawa nie dotyczy zatem ochrony przed wydaleniem wynikającej z zakazu – w myśl art. 3 EKPC – narażenia danej osoby na nieludzkie lub poniżające traktowanie, lecz innej kwestii, mianowicie ustalenia, czy przyjmujące państwo członkowskie ma obowiązek przyznania statusu ochrony uzupełniającej na podstawie dyrektywy 2004/83 obywatelowi państwa trzeciego, który był wcześniej torturowany przez władze państwa pochodzenia, a w przypadku którego odesłanie mogłoby wywołać znaczące nasilenie ciężkich następstw psychicznych tych tortur, łącznie z istnieniem poważnego ryzyka popełnienia samobójstwa.

46

Prawdą jest także, że Trybunał orzekł już, że okoliczność, iż art. 3 EKPC, jak wskazano w pkt 39–41 niniejszego wyroku, w bardzo wyjątkowych wypadkach stoi na przeszkodzie temu, by obywatel państwa trzeciego cierpiący na poważną chorobę został wydalony do państwa, w którym brak jest odpowiedniego leczenia, nie oznacza, że powinno się mu zezwolić na przebywanie w państwie członkowskim z tytułu ochrony uzupełniającej na mocy dyrektywy 2004/83 (zob. podobnie wyrok z dnia 18 grudnia 2014 r., M’Bodj, C‑542/13, EU:C:2014:2452, pkt 40).

47

Należy jednak zauważyć, że w odróżnieniu od sprawy zakończonej wyrokiem z dnia 18 grudnia 2014 r., M’Bodj (C‑542/13, EU:C:2014:2452), dotyczącej obywatela państwa trzeciego, który padł ofiarą agresji w państwie pobytu, sprawa niniejsza dotyczy obywatela państwa trzeciego, który był ofiarą aktów tortur ze strony władz państwa pochodzenia i który, zgodnie z należycie udokumentowanym rozpoznaniem lekarskim, nadal cierpi na spowodowane tymi aktami następstwa pourazowe, które w wypadku odesłania go do tego państwa mogą ulec znaczącemu i nieodwracalnemu nasileniu, do tego stopnia, że mogą stanowić zagrożenie dla jego życia.

48

W tych okolicznościach należy zauważyć, że zarówno przyczyna obecnego stanu zdrowia obywatela państwa trzeciego w sytuacji takiej jak w sprawie w postępowaniu głównym, to jest akty tortur, którym został on poddany w przeszłości przez władze państwa pochodzenia, jak i znaczące nasilenie, w wypadku jego odesłania do państwa pochodzenia, zaburzeń psychicznych w związku z traumą psychiczną nadal odczuwaną z powodu tych tortur, stanowią elementy mające znaczenie dla wykładni art. 15 lit. b) dyrektywy 2004/83.

49

Jednak takie znaczące nasilenie się zaburzeń nie może samo w sobie być uważane za nieludzkie lub poniżające traktowanie tego obywatela w państwie pochodzenia w rozumieniu art. 15 lit. b) rzeczonej dyrektywy.

50

W tej kwestii należy zbadać – do czego zachęca postanowienie odsyłające – wpływ, jaki może mieć brak w państwie pochodzenia danej osoby infrastruktury zdrowotnej przystosowanej do leczenia fizycznych lub psychicznych następstw aktów tortur dokonanych przez władze tego państwa.

51

W tym kontekście należy przypomnieć, że Trybunał orzekł już, że poważna krzywda, o której mowa w art. 15 lit. b) dyrektywy 2004/83, nie może wynikać po prostu z ogólnych niedostatków systemu opieki zdrowotnej państwa pochodzenia. Ryzyko pogorszenia się stanu zdrowia obywatela państwa trzeciego cierpiącego na poważną chorobę wynikające z braku odpowiedniego leczenia w jego państwie pochodzenia, jeżeli nie chodzi o celowe pozbawienie tego obywatela państwa trzeciego opieki, nie może wystarczać do przyznania mu ochrony uzupełniającej (zob. podobnie wyrok z dnia 18 grudnia 2014 r., M’Bodj, C‑542/13, EU:C:2014:2452, pkt 35, 36).

52

Do celów oceny, czy obywatel państwa trzeciego, który był w przeszłości torturowany przez władze państwa pochodzenia, będzie w razie odesłania do tego państwa narażony na rzeczywiste ryzyko celowego pozbawienia go opieki właściwej do leczenia fizycznych lub psychicznych następstw aktów tortur dokonanych przez te władze, należy – w świetle uściśleń dokonanych w pkt 50 niniejszego wyroku oraz motywu 25 dyrektywy 2004/83, zgodnie z którym kryteria przyznawania ochrony uzupełniającej są określane na podstawie międzynarodowych instrumentów ochrony praw człowieka – uwzględnić art. 14 konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur.

53

Zgodnie z tym postanowieniem państwa‑strony tej konwencji mają obowiązek zapewnienia w swoich systemach prawnych, aby ofiara tortur miała gwarantowane prawo do zadośćuczynienia, łącznie ze środkami niezbędnymi dla możliwie najpełniejszej rehabilitacji.

54

W tej kwestii należy jednak wskazać, że mechanizmy wdrożone dyrektywą 2004/83 służą realizacji innych celów oraz wprowadzają mechanizmy ochrony wyraźnie odmienne od tych, które przewiduje konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur (zob. analogicznie wyrok z dnia 30 stycznia 2014 r., Diakité, C‑285/12, EU:C:2014:39, pkt 24).

55

I tak, jak wynika z motywu szóstego oraz z art. 2 konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur, jej głównym celem jest zwiększenie efektywności walki przeciw torturom oraz innemu okrutnemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu w całym świecie poprzez zapobieganie popełnianiu takich aktów. Natomiast głównym celem dyrektywy 2004/83, zapisanym w jej motywie 6, jest zapewnienie z jednej strony – aby państwa członkowskie stosowały wspólne kryteria dla identyfikacji osób rzeczywiście potrzebujących międzynarodowej ochrony, a z drugiej strony – aby we wszystkich państwach członkowskich był dostępny minimalny poziom świadczeń dla takich osób. Jeżeli chodzi dokładniej o beneficjentów statusu ochrony uzupełniającej, dyrektywa ta ma na celu zapewnienie na terytorium państw członkowskich ochrony – analogicznej do tej, jaką Konwencja dotycząca statutu uchodźców, podpisana w Genewie w dniu 28 lipca 1951 r. [Recueil des traités des Nations unies, vol. 189, s. 150, nr 2545 (1954)] przyznaje uchodźcom – osobom, które nie mogą być uznane za uchodźców, lecz w wypadku odesłania do państwa pochodzenia byłyby narażone na ryzyko poddania torturom lub nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu.

56

Zatem bez naruszania zakresów każdego z tych dwóch systemów nie jest możliwe zakwalifikowanie cudzoziemca znajdującego się w sytuacji takiej jak MP do ochrony uzupełniającej na podstawie jakiegokolwiek naruszenia przez jego państwo pochodzenia art. 14 konwencji w sprawie zakazu tortur.

57

W konsekwencji sąd odsyłający powinien ustalić, w świetle wszystkich aktualnych i istotnych informacji, w szczególności sprawozdań międzynarodowych i pozarządowych organizacji ochrony praw człowieka, czy w niniejszej sprawie MP może być w razie odesłania do państwa pochodzenia narażony na ryzyko celowego pozbawienia opieki właściwej do leczenia fizycznych lub psychicznych następstw aktów tortur dokonanych przez władze rzeczonego państwa. Byłoby tak w szczególności w wypadku, gdyby w okolicznościach takich jak w sprawie w postępowaniu głównym, gdy istnieje ryzyko popełnienia przez obywatela państwa trzeciego samobójstwa z powodu traumy doznanej w wyniku aktów tortur, którym został poddany przez władze państwa pochodzenia, było oczywiste, że władze te, mimo obowiązku wynikającego z art. 14 konwencji w sprawie zakazu tortur, nie zapewnią mu rehabilitacji. Takie ryzyko mogłoby się również pojawić, gdyby okazało się, że rzeczone władze prezentują dyskryminującą postawę w odniesieniu do dostępu do leczenia, skutkującą trudniejszym dostępem niektórych grup etnicznych lub niektórych kategorii osób, do których należałby MP, do właściwego leczenia fizycznych lub psychicznych następstw aktów tortur dokonanych przez te władze.

58

Z powyższych rozważań wynika, że art. 2 lit. e) i art. 15 lit. b) dyrektywy 2004/83 w związku z art. 4 karty należy interpretować w ten sposób, że do statusu ochrony uzupełniającej kwalifikuje się obywatel państwa trzeciego, który był w przeszłości torturowany przez władze państwa pochodzenia i który w wypadku odesłania do tego państwa nie jest już narażony na ryzyko poddania torturom, lecz którego stan zdrowia fizycznego lub psychicznego może w takim wypadku ulec poważnemu pogorszeniu, łącznie z ryzykiem popełnienia przez tego obywatela samobójstwa z powodu traumy doznanej w wyniku aktów tortur, których był ofiarą, jeżeli istnieje rzeczywiste ryzyko celowego pozbawienia tego obywatela w rzeczonym państwie opieki właściwej do leczenia fizycznych lub psychicznych następstw aktów tortur, co powinien ustalić sąd odsyłający.

59

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (wielka izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 2 lit. e) i art. 15 lit. b) dyrektywy Rady 2004/83/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie minimalnych norm dla kwalifikacji i statusu obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców jako uchodźców lub jako osób, które z innych względów potrzebują międzynarodowej ochrony, oraz zawartości przyznawanej ochrony w związku z art. 4 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej należy interpretować w ten sposób, że do statusu ochrony uzupełniającej kwalifikuje się obywatel państwa trzeciego, który był w przeszłości torturowany przez władze państwa pochodzenia i który w wypadku odesłania do tego państwa nie jest już narażony na ryzyko poddania torturom, lecz którego stan zdrowia fizycznego lub psychicznego może w takim wypadku ulec poważnemu pogorszeniu, łącznie z ryzykiem popełnienia przez tego obywatela samobójstwa z powodu traumy doznanej w wyniku aktów tortur, których był ofiarą, jeżeli istnieje rzeczywiste ryzyko celowego pozbawienia tego obywatela w rzeczonym państwie opieki właściwej do leczenia fizycznych lub psychicznych następstw aktów tortur, co powinien ustalić sąd odsyłający.