KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 16.6.2023

COM(2023) 312 final

2023/0180(NLE)

Wniosek

DECYZJA RADY

w sprawie podpisania, w imieniu Unii Europejskiej, Umowy o ułatwieniach w zrównoważonych inwestycjach między Unią Europejską a Republiką Angoli

UZASADNIENIE

1.KONTEKST WNIOSKU

•Przyczyny i cele wniosku

W 2020 r. w kompleksowej strategii współpracy Unii Europejskiej (UE) z Afryką „proponuje się, aby UE poczyniła ambitniejsze ustalenia zmierzające do ułatwienia, przyciągnięcia i wsparcia inwestycji w Afryce” 1 .

Republika Angoli (zwana dalej „Angolą”) jest siódmym co do wielkości rynkiem inwestycji dla inwestorów z UE na kontynencie afrykańskim. Inwestycje w tym państwie odpowiadają za 5,4 % bezpośrednich inwestycji zagranicznych UE (9,9 mld EUR bezpośrednich inwestycji zagranicznych w 2020 r.). Gospodarka Angoli opiera się obecnie na bogactwie w surowce i zasoby energetyczne. Niemniej jednak kraj ten stara się zdywersyfikować swój model gospodarczy i w ostatnich latach podjął znaczne wysiłki na rzecz poprawy klimatu inwestycyjnego dla inwestorów zagranicznych i lokalnych. Angola rozpoczyna negocjacje w sprawie przystąpienia do umowy o partnerstwie gospodarczym (UPG) między UE a niektórymi państwami wchodzącymi w skład Południowoafrykańskiej Wspólnoty Rozwoju (SADC). UPG nie zawiera jednak szczegółowych postanowień dotyczących inwestycji.

8 września 2020 r. wiceprzewodniczący wykonawczy Komisji Europejskiej Valdis Dombrovskis oraz minister handlu i przemysłu Angoli Victor Fernandes potwierdzili zamiar rozpoczęcia wstępnych rozmów na temat umowy inwestycyjnej między UE a Angolą – oprócz umowy o partnerstwie gospodarczym – dotyczącej przede wszystkim ułatwień w inwestycjach 2 .

23 marca 2021 r. Komisja przyjęła zalecenie w sprawie decyzji Rady 3 upoważniającej do podjęcia rokowań z Angolą w sprawie umowy o ułatwieniach inwestycyjnych. 26 maja 2021 r. Rada Unii Europejskiej zatwierdziła rozpoczęcie negocjacji 4 i przyjęła wytyczne negocjacyjne.

22 czerwca 2021 r. UE i Angola przystąpiły do negocjacji w sprawie Umowy o ułatwieniach w zrównoważonych inwestycjach (zwanej dalej „Umową”). Po czterech rundach, 18 listopada 2022 r., UE i Angola zakończyły negocjacje.

Ogólnym celem Umowy jest poprawa klimatu inwestycyjnego oraz ułatwienie uruchamiania i utrzymywania inwestycji między UE i Angolą na podstawie nowoczesnych i uproszczonych zasad, środków i procedur dotyczących bezpośrednich inwestycji zagranicznych. W ten sposób Umowa sprzyja zrównoważonemu rozwojowi, wzrostowi gospodarczemu i tworzeniu miejsc pracy oraz przyczynia się do zacieśnienia dwustronnych stosunków inwestycyjnych. Umowa zapewnia również solidną platformę służącą dywersyfikacji gospodarki Angoli i jej integracji z gospodarką światową.

Przedmiotowa Umowa jest pierwszą umową o ułatwieniach inwestycyjnych, którą UE kiedykolwiek wynegocjowała, a załączony wniosek dotyczący decyzji Rady stanowi instrument prawny upoważniający do podpisania Umowy w imieniu Unii Europejskiej.

•Spójność z przepisami obowiązującymi w tej dziedzinie polityki

Powyższe cele są w pełni spójne z Traktatem o Unii Europejskiej (TUE), który stanowi, że UE powinna zachęcać wszystkie kraje do integracji w ramach gospodarki światowej, między innymi drogą stopniowego znoszenia ograniczeń w handlu międzynarodowym 5 .

Cele te są również w pełni zgodne z celami umowy z Kotonu 6 oraz z zasadami ogólnymi promowanymi w tej umowie.

Przedmiotowa Umowa odpowiada głównemu działaniu 12 („d) dążenie do zawarcia umów dotyczących zrównoważonych inwestycji z Afryką i południowym sąsiedztwem”) w dokonanym przez Komisję przeglądzie polityki handlowej 7 . Komisja zapowiedziała w nim, że „zaproponuje zainteresowanym partnerom lub regionom w Afryce i południowym sąsiedztwie nową inicjatywę w zakresie zrównoważonych inwestycji [...] w formie odrębnych umów inwestycyjnych lub w ramach aktualizacji istniejących umów handlowych”.

Przedmiotowa Umowa będzie również stanowić uzupełnienie przyszłego porozumienia w sprawie ułatwień inwestycji na rzecz rozwoju, które obecnie jest przedmiotem negocjacji toczących się w ramach Światowej Organizacji Handlu.

•Spójność z innymi politykami Unii

2.PODSTAWA PRAWNA, POMOCNICZOŚĆ I PROPORCJONALNOŚĆ

•Podstawa prawna

W rezultacie przedmiotowa Umowa ma zostać podpisana przez Unię na mocy decyzji Rady wydanej na podstawie art. 218 ust. 5 TFUE i zawarta przez Unię na mocy decyzji Rady wydanej na podstawie art. 218 ust. 6 TFUE, po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego.

•Pomocniczość (w przypadku kompetencji niewyłącznych)

•Proporcjonalność

Przedmiotowa Umowa jest zgodna z zasadą proporcjonalności, ponieważ zawarcie umowy międzynarodowej stanowi stosowny instrument przyjmowania wzajemnych praw i obowiązków wraz z podmiotem prawa międzynarodowego, takim jak państwo obce.

Przedmiotowa Umowa służy bezpośrednio osiągnięciu celu UE w zakresie działań zewnętrznych i przyczynia się do realizacji priorytetu politycznego „Silniejsza pozycja UE na arenie międzynarodowej”. Jest ona zgodna z kierunkami globalnej strategii na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej, które zakładają, że aby zrealizować priorytety działań zewnętrznych UE, należy współdziałać z innymi partnerami i w sposób odpowiedzialny zreorganizować partnerstwa zewnętrzne. Umowa przyczynia się do osiągnięcia celów UE w zakresie stworzenia bezpiecznych, zdywersyfikowanych i odpornych łańcuchów dostaw 8 , a także w zakresie handlu i rozwoju.

•Wybór instrumentu

Niniejszy wniosek jest zgodny z art. 218 ust. 5 TFUE, który przewiduje przyjmowanie przez Radę decyzji dotyczących podpisania umów międzynarodowych. Nie istnieje żaden inny instrument prawny, który mógłby posłużyć do osiągnięcia celu wyrażonego w niniejszym wniosku.

3.WYNIKI OCEN EX POST, KONSULTACJI Z ZAINTERESOWANYMI STRONAMI I OCEN SKUTKÓW

•Oceny ex post/oceny adekwatności obowiązującego prawodawstwa

Nie dotyczy.

•Konsultacje z zainteresowanymi stronami

Przed negocjacjami i w ich trakcie państwa członkowskie UE były również systematycznie informowane i regularnie zasięgano ich opinii, ustnie i pisemnie, na temat różnych aspektów negocjacji za pośrednictwem – działających przy Radzie – Grupy Roboczej ds. Państw AKP oraz Komitetu ds. Polityki Handlowej - eksperci (usługi i inwestycje). Parlament Europejski był informowany za pośrednictwem działającej przy nim Komisji Handlu Międzynarodowego, w szczególności w kontekście specjalnych warsztatów 12 , które odbyły się 26 października 2022 r. Sukcesywnie przygotowywane podczas negocjacji teksty były na bieżąco przedstawiane Radzie i Parlamentowi Europejskiemu.

Podczas negocjacji Komisja publikowała ponadto na swojej stronie internetowej 13 i regularnie aktualizowała sprawozdania z rund negocjacyjnych, propozycje tekstów, komunikaty prasowe, arkusze informacyjne i inne materiały informacyjne.

•Gromadzenie i wykorzystanie wiedzy eksperckiej

•Ocena skutków

W czasie trwania negocjacji zewnętrzny wykonawca przeprowadził ocenę wpływu na zrównoważony rozwój obejmującą zarówno przystąpienie Angoli do umowy o partnerstwie gospodarczym między UE a SADC (UE-SADC UPG) 16 , jak i do przedmiotowej Umowy. Celem tej oceny jest określenie potencjalnych skutków gospodarczych, społecznych, dotyczących praw człowieka i wpływu na środowisko wynikających z przepisów umowy o partnerstwie gospodarczym i Umowy. W ramach oceny wykonawca skonsultował się z ekspertami wewnętrznymi i zewnętrznymi oraz z zainteresowanymi stronami zarówno w UE, jak i w Angoli.

•Sprawność regulacyjna i uproszczenie

•Prawa podstawowe

Wniosek nie ma wpływu na ochronę praw podstawowych w Unii.

4.WPŁYW NA BUDŻET

5.ELEMENTY FAKULTATYWNE

•Plany wdrożenia i monitorowanie, ocena i sprawozdania

Umowa obejmuje postanowienia instytucjonalne ustanawiające strukturę organów wykonawczych, które mają za zadanie stale monitorować wprowadzenie w życie Umowy, jej funkcjonowanie i wpływ.

W rozdziale Umowy dotyczącym współpracy i postanowień instytucjonalnych powołuje się komitet ds. ułatwiania inwestycji, którego głównym zadaniem jest zapewnienie sprawnego i skutecznego funkcjonowania Umowy. Umowa przewiduje także prowadzenie dialogu ze społeczeństwem obywatelskim, który będzie odbywać się raz w roku przy okazji posiedzenia komitetu ds. ułatwień inwestycyjnych.

•Dokumenty wyjaśniające (w przypadku dyrektyw)

•Szczegółowe objaśnienia poszczególnych przepisów wniosku

Ogólnym celem przedmiotowej Umowy jest ułatwienie przyciągania i zwiększania zakresu inwestycji między UE a Angolą z myślą o dywersyfikacji gospodarczej i zrównoważonym rozwoju tego państwa.

Umowa składa się z czterech rozdziałów merytorycznych dotyczących:

·zapewnienia przewidywalności i przejrzystości środków związanych z inwestycjami, na przykład przez wprowadzenie obowiązku publikowania wszystkich przepisów i warunków dotyczących inwestycji oraz promowanie korzystania z portalów informacyjnych dla inwestorów;

·usprawnienia procedur udzielania zezwoleń dzięki szybkiemu rozpatrywaniu wniosków i wspieraniu administracji elektronicznej;

·zapewnienia punktów kontaktowych i zaangażowania zainteresowanych stron, aby ułatwić interakcje między inwestorami a administracją;

·dbania o inwestycje i zrównoważony rozwój przez stosowanie najnowszego podejścia UE do zobowiązań w zakresie handlu i zrównoważonego rozwoju oraz do odpowiedzialnego prowadzenia działalności gospodarczej.

Rozdział „Unikanie i rozstrzyganie sporów” zakłada współpracę między stronami Umowy i poszukiwanie wspólnie uzgodnionego rozwiązania, ale przewiduje również – oprócz mediacji – arbitraż między państwami, z którego będzie można korzystać w ostateczności.

Ogólnie rzecz ujmując, Umowa ma doprowadzić do poprawy klimatu biznesowego w Angoli, z korzyścią zarówno dla przedsiębiorstw zagranicznych, jak i krajowych. W związku z tym inwestorów zagranicznych będzie zachęcać się do pozostania dłużej na lokalnym rynku i tym samym wnoszenia długoterminowego wkładu w lokalną gospodarkę. Oprócz obecnych inwestorów Umowa ma również na celu przyciągnięcie do Angoli nowych inwestorów, zwłaszcza małych i średnich przedsiębiorstw, dla których długie i złożone procedury inwestowania za granicą stanowią większą przeszkodę.

Fakt, iż Umowa zwiększa pewność prawa w odniesieniu do inwestycji we wszystkich sektorach, ma zgodnie z założeniami przyczynić się do dywersyfikacji gospodarczej Angoli i otwarcia się tego państwa na nowe sektory, takie jak eksport żywności, jej produkcja lub usługi w tym zakresie. Umowa zawiera również postanowienia mające wzmocnić powiązania między inwestorami zagranicznymi a dostawcami krajowymi.

Co więcej, Umowa przewiduje również, że stosunki inwestycyjne między UE a Angolą będą miały istotny wymiar związany ze zrównoważonym rozwojem, co oznacza m.in. zobowiązanie do niełagodzenia przepisów i norm w zakresie ochrony środowiska lub pracy w celu przyciągania inwestycji, a także zobowiązanie do niestosowania odstępstw od tych przepisów. Umowa zawiera także zobowiązanie do skutecznego wykonywania międzynarodowych umów w sprawie pracy i ochrony środowiska, w tym porozumienia paryskiego. Umowa wymaga od Stron rozpowszechniania odpowiedzialnych praktyk biznesowych oraz zakłada zacieśnienie współpracy dwustronnej w zakresie związanych z inwestycjami aspektów polityki w dziedzinie zmiany klimatu i równouprawnienia płci.

2023/0180 (NLE)

Wniosek

DECYZJA RADY

w sprawie podpisania, w imieniu Unii Europejskiej, Umowy o ułatwieniach w zrównoważonych inwestycjach między Unią Europejską a Republiką Angoli

RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 207 ust. 4 akapit pierwszy, w związku z art. 218 ust. 5,

uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,

a także mając na uwadze, co następuje:

1.6 maja 2021 r. Rada upoważniła Komisję do podjęcia negocjacji w sprawie umowy o ułatwieniach inwestycyjnych między Unią Europejską a Republiką Angoli („Umowa”).

2.18 listopada 2022 r. pomyślnie zakończono negocjacje w sprawie Umowy między Unią Europejską a Angolą.

3.Należy zatem podpisać Umowę w imieniu Unii, z zastrzeżeniem zawarcia przedmiotowej Umowy w późniejszym terminie,

PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:

Artykuł 1

Niniejszym zatwierdza się podpisanie Umowy o ułatwieniach w zrównoważonych inwestycjach między Unią Europejską a Republiką Angoli („Umowa”) w imieniu Unii, z zastrzeżeniem zawarcia Umowy.

Artykuł 2

Sekretariat Generalny Rady ustanawia instrument przekazujący pełne uprawnienia do podpisania Umowy w imieniu Unii, z zastrzeżeniem jej zawarcia, osobie wskazanej lub osobom wskazanym przez negocjatora tej Umowy.

Artykuł 3

Niniejsza decyzja wchodzi w życie z dniem jej przyjęcia.

Sporządzono w Brukseli dnia […] r.

(1)    Wspólny komunikat z 2020 r. pt. „W kierunku kompleksowej strategii współpracy z Afryką”, JOIN(2020) 4 final https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52020JC0004&qid=1615382921173&from=PL

(2)    https://www.eeas.europa.eu/eeas/5th-angola-eu-ministerial-meeting-joint-way-forward_en?etrans=pl

(3)    Zalecenie dotyczące decyzji Rady upoważniającej do podjęcia rokowań w sprawie umowy o ułatwieniach inwestycyjnych między Unią Europejską a Republiką Angoli, COM(2021)138 final.

(4)    Decyzja Rady w sprawie upoważnienia do podjęcia negocjacji z Republiką Angoli w sprawie umowy o ułatwieniach inwestycyjnych, 8441/21, 20 maja 2021 r.

(5)    Art. 21 ust. 2 lit. e) TUE.

(6)    Umowa o partnerstwie między członkami grupy państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku z jednej strony, a Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi z drugiej strony, podpisana w Kotonu dnia 23 czerwca 2000 r.

(7)    Komunikat Komisji „Przegląd polityki handlowej – otwarta, zrównoważona i asertywna polityka handlowa”, COM(2021) 66 final.

(8)    Komunikat Komisji „Bezpieczne i zrównoważone dostawy surowców krytycznych jako wsparcie dwojakiej transformacji”, COM(2023) 165 final.

(9)     https://policy.trade.ec.europa.eu/consultations/consultation-trade-policy-review_pl

(10)     http://ec.europa.eu/trade/trade-policy-and-you/expert-groups/  

(11)     https://policy.trade.ec.europa.eu/analysis-and-assessment/eu-trade-meetings-civil-society_pl  

(12)    Warsztaty nt. „Przyszłość stosunków handlowych i inwestycyjnych między UE a Afryką”, 26 października 2022 r.

(13)     https://policy.trade.ec.europa.eu/eu-trade-relationships-country-and-region/countries-and-regions/southern-african-development-community-sadc/eu-angola-negotiations_pl  

(14)    Zob. UNCTAD, „Investment Policy Review of Angola” [Przegląd polityki inwestycyjnej Angoli] https://unctad.org/system/files/official-document/diaepcb2019d4_en.pdf  

(15)    Zob. Bank Światowy, „Retention and Expansion of Foreign Direct Investment, Political Risk and Policy Responses” [Utrzymanie i rozwój bezpośrednich inwestycji zagranicznych, ryzyko polityczne i działania w zakresie polityki] http://documents1.worldbank.org/curated/en/387801576142339003/pdf/Political-Risk-and-Policy-Responses.pdf

(16)    Zob. „Ocena wpływu na zrównoważony rozwój wspierająca negocjacje handlowe z Angolą dotyczące przystąpienia do umowy o partnerstwie gospodarczym między UE a SADC”, sprawozdanie końcowe, grudzień 2021 r., https://circabc.europa.eu/ui/group/09242a36-a438-40fd-a7af-fe32e36cbd0e/library/f9babf9b-6d05-475f-a322-1bfc4e5c9982?p=1&n=10&sort=modified_DESC

KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 16.6.2023

COM(2023) 312 final

ZAŁĄCZNIK

do

wniosku dotyczącego decyzji Rady

w sprawie podpisania, w imieniu Unii Europejskiej, Umowy o ułatwieniach w zrównoważonych inwestycjach między Unią Europejską a Republiką Angoli

UMOWA O UŁATWIENIACH W ZRÓWNOWAŻONYCH INWESTYCJACH

MIĘDZY UNIĄ EUROPEJSKĄ A REPUBLIKĄ ANGOLI

Treść

Rozdział I        Przepisy ogólne

Rozdział II        Przejrzystość i przewidywalność

Rozdział III        Usprawnienie procedur udzielania zezwoleń

Rozdział IV        Punkty kontaktowe i zaangażowanie zainteresowanych stron

Rozdział V        Inwestycje i zrównoważony rozwój

Rozdział VI        Unikanie i rozstrzyganie sporów

Rozdział VII        Współpraca i postanowienia instytucjonalne

Rozdział VIII        Przepisy końcowe

PREAMBUŁA

UNIA EUROPEJSKA, zwana dalej „Unią”,

oraz

REPUBLIKA ANGOLI (zwana dalej „Angolą”),

zwane dalej łącznie „Stronami” lub pojedynczo „Stroną”,

MAJĄC NA UWADZE pragnienie dalszego wzmacniania więzi gospodarczych oraz ustanowienia bliskich i trwałych stosunków opartych na partnerstwie i współpracy w celu promowania zrównoważonego rozwoju;

PRAGNĄC uruchomić i utrzymać inwestycje, stworzyć nowe możliwości zatrudnienia i poprawić poziom życia na swoich terytoriach;

UZNAJĄC potrzebę ułatwienia inwestycji w drodze zwiększenia przejrzystości i przewidywalności, usprawnienia procedur udzielania zezwoleń i zaangażowania zainteresowanych stron w celu poprawy klimatu inwestycyjnego;

WIERZĄC, że środki ułatwiające inwestycje stymulują inwestycje w mikroprzedsiębiorstwa oraz małe i średnie przedsiębiorstwa (zwane dalej „MMŚP”), a także inwestycje podejmowane przez takie przedsiębiorstwa;

UZNAJĄC, że inwestycje mogą wspierać zrównoważony rozwój, wzrost gospodarczy, dywersyfikację działalności gospodarczej i przyczyniać się do osiągnięcia celów określonych w oenzetowskiej Agendzie na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030, przyjętej 25 września 2015 r. przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych (zwanej dalej „Agendą 2030”);

UZNAJĄC znaczenie pomocy technicznej i budowania zdolności dla wykonania niniejszej Umowy;

POTWIERDZAJĄC swoje zobowiązanie w ramach Karty Narodów Zjednoczonych oraz mając na uwadze zasady zapisane w Powszechnej deklaracji praw człowieka;

UWZGLĘDNIAJĄC Umowę o partnerstwie między członkami grupy państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku, z jednej strony, a Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z drugiej strony, podpisaną w Kotonu 23 czerwca 2000 r. (zwaną dalej „umową z Kotonu”), w tym jej istotne i zasadnicze elementy;

UZGADNIAJĄ, CO NASTĘPUJE:

ROZDZIAŁ I

PRZEPISY OGÓLNE

ARTYKUŁ 1

Cele

Niniejsza Umowa ma ułatwić przyciąganie, rozwój i utrzymanie bezpośrednich inwestycji zagranicznych między Stronami w celu dywersyfikacji gospodarczej i zrównoważonego rozwoju.

ARTYKUŁ 2

Zakres

1.    Niniejsza Umowa ma zastosowanie do przyjętych lub utrzymanych przez Strony środków wpływających na inwestycje.

2.    Strony potwierdzają prawo do wprowadzania regulacji na swoich terytoriach, aby osiągać uzasadnione cele polityki, takie jak ochrona zdrowia publicznego, usługi społeczne, edukacja publiczna, bezpieczeństwo, środowisko, w tym zmiana klimatu, moralność publiczna, ochrona socjalna lub ochrona konsumentów, prywatność i ochrona danych oraz propagowanie i ochrona różnorodności kulturowej.

3.    Niniejsza Umowa nie prowadzi do powstania i nie zmienia zobowiązań związanych z liberalizacją inwestycji, ani nie tworzy i nie zmienia zasad dotyczących ochrony inwestorów mających siedzibę na terytorium Stron lub dotyczących ich inwestycji bądź rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem.

ARTYKUŁ 3

Definicje

Do celów niniejszej Umowy stosuje się następujące definicje:

a)    „działania prowadzone w związku ze sprawowaniem władzy publicznej” oznaczają działania, w tym świadczone usługi, które nie są realizowane na zasadach komercyjnych ani w ramach konkurencji z jednym przedsiębiorcą lub większą ich liczbą;

b)    „zezwolenie” oznacza zezwolenie na prowadzenie dowolnej działalności gospodarczej związanej z inwestycją, wynikające z procedury, której inwestor musi przestrzegać w celu wykazania zgodności z niezbędnymi wymogami;

c)    „właściwy organ” oznacza władze lub organy administracji centralnej, regionalnej lub lokalnej bądź podmiot pozarządowy uczestniczący w sprawowaniu władzy delegowanej przez władze lub organy administracji centralnej, regionalnej lub lokalnej, odpowiedzialny za podejmowanie decyzji dotyczących zezwolenia;

d)    „działalność gospodarcza” oznacza wszelką działalność o charakterze przemysłowym, handlowym lub zawodowym lub działalność rzemieślniczą, w tym świadczenie usług, z wyjątkiem działań prowadzonych w związku ze sprawowaniem władzy publicznej;

e)    „przedsiębiorstwo” oznacza osobę prawną, oddział lub przedstawicielstwo osoby prawnej;

f)    „zakładanie przedsiębiorstw” oznacza ustanowienie lub nabycie osoby prawnej, między innymi w oparciu o udział kapitałowy, lub założenie oddziału lub przedstawicielstwa na terytorium Strony, w celu ustanowienia lub utrzymania trwałych powiązań gospodarczych;

g)    „inwestycja” oznacza zakładanie i prowadzenie działalności gospodarczej przez inwestorów jednej Strony na terytorium drugiej Strony;

h)    „inwestor Strony” oznacza osobę fizyczną lub prawną Strony, która to osoba zamierza założyć, jest w trakcie zakładania lub założyła przedsiębiorstwo zgodnie z lit. f), na terytorium drugiej Strony;

i)    „osoba prawna” oznacza każdy podmiot prawny właściwie utworzony lub w inny sposób zorganizowany na podstawie mającego zastosowanie prawa, do celów komercyjnych lub innych, prywatny lub publiczny, w tym każde przedsiębiorstwo, fundusz powierniczy, spółkę jawną lub osobową, spółkę joint venture, firmę jednoosobową lub stowarzyszenie;

j)    „osoba prawna Strony” oznacza:

(i)    w przypadku Unii Europejskiej: osobę prawną utworzoną lub zorganizowaną na mocy prawa Unii Europejskiej lub jej państw członkowskich i prowadzącą znaczące operacje gospodarcze 1 na terytorium Unii Europejskiej;

(ii)    w przypadku Angoli: osobę prawną utworzoną lub zorganizowaną na mocy prawa Angoli i prowadzącą znaczące operacje gospodarcze na terytorium tego państwa;

k)    „środek” oznacza dowolny środek przyjęty przez Stronę, w formie ustawy, rozporządzenia, przepisu, procedury, decyzji, działania administracyjnego lub w jakiejkolwiek innej formie;

l)    „środki Strony” oznaczają dowolne środki przyjmowane lub utrzymywane przez 2 :

(i)    władze lub organy administracji centralnej, regionalnej lub lokalnej; lub

(ii)    podmioty spoza administracji rządowej uczestniczące w sprawowaniu władzy delegowanej przez władze lub organy administracji centralnej, regionalnej lub lokalnej;

m)    „osoba fizyczna Strony” oznacza:

(i)    w przypadku Unii Europejskiej, obywatela państwa członkowskiego zgodnie z jego prawem 3 ;

(ii)    w przypadku Angoli, obywatel Angoli zgodnie z prawem tego państwa;

n)    „działalność” oznacza prowadzenie przedsiębiorstwa, zarządzanie nim, utrzymywanie go, korzystanie z niego, a także jego sprzedaż lub rozporządzanie nim w inny sposób; oraz

o)    „publikowanie” oznacza udostępnianie w urzędowej publikacji, takiej jak dziennik urzędowy, lub na oficjalnej stronie internetowej.

ARTYKUŁ 4

Zasada największego uprzywilejowania

1.    Każda ze Stron przyznaje inwestorom drugiej Strony i ich inwestycjom niezwłocznie i bezwarunkowo traktowanie nie mniej korzystne niż to, które przyznaje w podobnych sytuacjach inwestorom z dowolnego innego kraju i ich inwestycjom w odniesieniu do stosowania niniejszej Umowy na swoim terytorium.

2.    Ust. 1 nie należy rozumieć jako zobowiązującego jedną Stronę do rozszerzenia na inwestorów drugiej Strony lub na ich inwestycje jakiegokolwiek traktowania wynikającego:

a)    ze środków przewidujących uznanie, w tym uznanie norm lub kryteriów dotyczących upoważniania, licencjonowania lub certyfikacji osoby fizycznej lub przedsiębiorstwa do prowadzenia działalności gospodarczej lub uznania środków ostrożnościowych, o których mowa w ust. 3 załącznika dotyczącego usług finansowych do Układu ogólnego w sprawie handlu usługami określonego w załączniku 1B do Porozumienia z Marrakeszu ustanawiającego Światową Organizację Handlu, sporządzonego w Marrakeszu, 15 kwietnia 1994 r. lub

b)    z dowolnej umowy dwustronnej, regionalnej lub wielostronnej, która obejmuje zobowiązania do zniesienia zasadniczo wszelkich przeszkód dla inwestycji między Stronami lub wymaga zbliżenia prawodawstwa Stron w przynajmniej jednym sektorze gospodarki.

3.    Dla większej pewności postanowienia innych umów międzynarodowych zawartych przez Stronę nie stanowią same w sobie „traktowania”, o którym mowa w ust. 1, a zatem nie mogą być brane pod uwagę przy ocenie naruszenia niniejszej Umowy.

ARTYKUŁ 5

Środki zwalczania korupcji i innych nielegalnych działań

1.Strony uznają negatywny wpływ korupcji, prania pieniędzy, finansowania terroryzmu, oszustw podatkowych i uchylania się od opodatkowania na gospodarki i społeczeństwa, gdyż zjawiska te m.in. utrudniają zrównoważony rozwój i zniechęcają do inwestycji.

2.Każda ze Stron potwierdza swoje zobowiązanie do podjęcia odpowiednich środków, aby zapobiegać korupcji, praniu pieniędzy, finansowaniu terroryzmu, oszustwom podatkowym i uchylaniu się od opodatkowania oraz zwalczać te zjawiska w odniesieniu do kwestii objętych niniejszą Umową, zgodnie z normami uzgodnionymi na poziomie międzynarodowym, zatwierdzonymi lub wspieranymi przez daną Stronę, takimi jak Konwencja Narodów Zjednoczonych przeciwko korupcji, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 31 października 2003 r., oraz wytyczne z 2011 r. Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (zwanej dalej „OECD”) dla przedsiębiorstw wielonarodowych, jak również normy obowiązujące w dziedzinie międzynarodowego opodatkowania.

ROZDZIAŁ II

PRZEWIDYWALNOŚĆ I PRZEJRZYSTOŚĆ

ARTYKUŁ 6

Stosowanie środków o zasięgu ogólnym

Każda ze Stron zapewnia racjonalne, obiektywne i bezstronne stosowanie wszystkich środków o zasięgu ogólnym wchodzących w zakres niniejszej Umowy.

ARTYKUŁ 7

Wymogi dotyczące publikacji

Każda ze Stron niezwłocznie publikuje wszystkie odpowiednie środki o zasięgu ogólnym wchodzące w zakres niniejszej Umowy lub w inny sposób udostępnia publicznie na piśmie informacje o środkach oraz, z wyjątkiem sytuacji nadzwyczajnych, najpóźniej do dnia ich wejścia w życie, w taki sposób, aby umożliwić inwestorom uzyskanie informacji o tych środkach.

ARTYKUŁ 8

Publikacja z wyprzedzeniem i możliwość zgłaszania uwag

1.    W zakresie, w jakim jest to możliwe, oraz w sposób zgodny z własnym systemem prawnym dotyczącym przyjmowania środków, każda ze Stron 4 publikuje z wyprzedzeniem:

a)    wnioski w sprawie przepisów ustawowych i wykonawczych o zasięgu ogólnym, które mają zostać przyjęte w odniesieniu do kwestii wchodzących w zakres niniejszej Umowy; lub

b)    dokumenty, które zawierają wystarczająco szczegółowe informacje na temat wniosków, o których mowa w lit. a), aby umożliwić inwestorom i innym zainteresowanym osobom ocenę, czy i w jaki sposób może dojść do znaczącego naruszenia ich interesów. 

2.    Każdą ze Stron zachęca się w zakresie, w jakim jest to możliwe, oraz w sposób zgodny z jej systemem prawnym dotyczącym przyjmowania środków, do stosowania ust. 1 do procedur i zarządzeń administracyjnych mających ogólne zastosowanie, które proponuje ona przyjąć w odniesieniu do spraw wchodzących w zakres niniejszej Umowy.

3.    W zakresie, w jakim jest to możliwe, oraz w sposób zgodny z własnym systemem prawnym dotyczącym przyjmowania środków, każda ze Stron zapewnia inwestorom i innym zainteresowanym osobom, zgodnie z zasadą niedyskryminacji, odpowiednią możliwość zgłaszania uwag do takich proponowanych środków lub dokumentów opublikowanych na podstawie ust. 1 lub 2.

4.    W zakresie, w jakim jest to możliwe, oraz w sposób zgodny z własnym systemem prawnym dotyczącym przyjmowania środków, każda ze Stron rozpatruje uwagi otrzymane na podstawie ust. 3 5 .

5.    Przy publikowaniu przepisów ustawowych lub wykonawczych o zasięgu ogólnym, o których mowa w ust.1, lub przed taką publikacją, w zakresie, w jakim jest to możliwe, i w sposób zgodny z systemem prawnym danej Strony dotyczącym przyjmowania środków, każda ze Stron dokłada starań, aby wyjaśnić cel tych przepisów ustawowych lub wykonawczych i je uzasadnić.

6.    Każda ze Stron, w zakresie, w jakim jest to możliwe, dokłada starań, aby zapewnić rozsądny czas między publikacją przepisów ustawowych lub wykonawczych, o których mowa w ust. 1, a datą ich stosowania wobec inwestorów.

ARTYKUŁ 9

Przejrzystość ram inwestycyjnych

1.    Każda ze Stron udostępnia za pomocą środków elektronicznych takich jak strona internetowa i, w miarę możliwości, za pośrednictwem jednego portalu oraz aktualizuje, w miarę możliwości i w stosownych przypadkach, następujące informacje:

a)    przepisy ustawowe i wykonawcze dotyczące inwestycji;

b)    ograniczenia i warunki mające zastosowanie do inwestycji; oraz

c)    dane kontaktowe odpowiednich organów właściwych do udzielania zezwolenia na inwestycję.

2.    Każda ze Stron udostępnia w miarę możliwości za pomocą środków elektronicznych takich jak strona internetowa i publikuje za pośrednictwem jednego portalu, o którym mowa w ust. 1, oraz aktualizuje, w miarę możliwości i w stosownych przypadkach, opis informujący inwestorów i inne zainteresowane osoby o praktycznych krokach niezbędnych do inwestowania na jej terytorium, w tym o wymogach i procedurach związanych z:

a)    zakładaniem przedsiębiorstw i rejestracją działalności gospodarczej;

b)    podłączeniem do podstawowych mediów, takich jak energia elektryczna i woda;

c)    nabywaniem i rejestrowaniem własności takich jak prawa własności gruntów;

d)    pozwoleniami na budowę;

e)    postępowaniami upadłościowymi;

f)    transferami kapitałowymi i płatnościami;

g)    wymienialnością waluty;

h)    opłacaniem podatków; oraz

(i)    dostępem do finansowania, zwłaszcza dla MMŚP.

3.    Na inwestorów z terytorium Stron nie nakłada się opłat za dostęp do informacji przekazywanych na mocy niniejszego artykułu lub art. 7.

ARTYKUŁ 10

Przejrzystość zachęt inwestycyjnych

1.    Każda ze Stron udostępnia za pomocą środków elektronicznych takich jak strona internetowa i w miarę możliwości za pośrednictwem jednego portalu oraz aktualizuje, w miarę możliwości i w stosownych przypadkach, informacje na temat zachęt inwestycyjnych.

2.    Informacje, o których mowa w ust. 1, obejmują wszystkie zachęty dostępne dla inwestorów, w tym zachęty finansowe, zachęty podatkowe, a także transfery rzeczowe, w tym zachęty niefinansowe.

3.    Informacje, o których mowa w ust. 1, obejmują następujące elementy:

a)    podstawę prawną zachęty;

b)    formę zachęty;

c)    wymogi kwalifikowalności obowiązujące w przypadku zachęty;    

d)    proces składania wniosków o przyznanie zachęty, w tym wymagane formularze i dokumenty; oraz

e)    dane kontaktowe właściwego organu.

ARTYKUŁ 11

Powiązania z gospodarką przyjmującą

Zachęca się każdą ze Stron do udostępniania inwestorom i osobom zamierzającym inwestować informacje na temat dostawców krajowych w celu wzmocnienia powiązań z lokalną gospodarką, poprawy konkurencyjności dostawców krajowych i zwiększenia wkładu inwestycji w zrównoważony rozwój.

ARTYKUŁ 12

Ujawnianie informacji poufnych

Żadne z postanowień niniejszej Umowy nie wymaga od Strony przekazywania informacji poufnych, których ujawnienie utrudniłoby egzekwowanie prawa lub w inny sposób byłoby sprzeczne z interesem publicznym, czy też naruszałoby uzasadnione interesy handlowe poszczególnych przedsiębiorstw publicznych lub prywatnych.

ROZDZIAŁ III

USPRAWNIENIE PROCEDUR UDZIELANIA ZEZWOLEŃ

ARTYKUŁ 13

Zakres

Niniejszy rozdział ma zastosowanie do środków, jakie Strony stosują w przypadku zezwoleń na inwestycje.

ARTYKUŁ 14

Składanie wniosków

Każda ze Stron unika, w możliwym stopniu, wymagania od wnioskodawcy, aby zwracał się do więcej niż jednego właściwego organu z każdym wnioskiem o udzielenie zezwolenia. Jeżeli działalność będąca przedmiotem wniosku o udzielenie zezwolenia podlega kompetencji wielu właściwych organów, wymagane może być złożenie kilku wniosków.

ARTYKUŁ 15

Terminy składania wniosków

Jeżeli Strona wymaga zezwolenia, dopilnowuje, aby jej właściwe organy dopuszczały, w możliwym stopniu, składanie wniosków w dowolnym czasie w ciągu roku. Jeżeli na złożenie wniosku o zezwolenie przewidziano określony termin, Strona dopilnowuje, aby właściwe organy wyznaczały rozsądny termin na jego złożenie.

ARTYKUŁ 16

Wnioski elektroniczne i uznawanie kopii

Jeżeli Strona wymaga zezwolenia, dopilnowuje, aby jej właściwe organy:

a)    w miarę możliwości przyjmowały wnioski w formacie elektronicznym; oraz

b)    uznawały kopie dokumentów uwierzytelnionych zgodnie z prawem danej Strony zamiast oryginałów dokumentów, chyba że właściwe organy wymagają oryginałów dokumentów na potrzeby ochrony integralności procesu udzielania zezwoleń.

ARTYKUŁ 17

Rozpatrywanie wniosków

1.    Jeżeli Strona wymaga zezwolenia, dopilnowuje, aby jej właściwe organy:

a)    w zakresie, w jakim jest to możliwe, podawały orientacyjny czas rozpatrywania wniosku;

b)    na prośbę wnioskodawcy udzielały bez zbędnej zwłoki informacji dotyczących statusu jego wniosku;

c)    w zakresie, w jakim jest to możliwe, sprawdzały bez zbędnej zwłoki kompletność wniosku do celów rozpatrzenia zgodnie z wewnętrznymi przepisami ustawowymi i wykonawczymi danej Strony;

d)    jeżeli uznają wniosek za kompletny do celów rozpatrzenia zgodnie z przepisami ustawowymi i wykonawczymi 6 , dopilnowały w rozsądnym terminie po jego złożeniu, aby:

(i)    rozpatrzono wniosek; oraz

(ii)    wnioskodawca został poinformowany o decyzji dotyczącej wniosku, w miarę możliwości, na piśmie 7 ;

e)    jeżeli uznają wniosek za niekompletny do celów rozpatrzenia zgodnie z przepisami ustawowymi i wykonawczymi danej Strony, w rozsądnym terminie, w zakresie, w jakim jest to możliwe:

(i)    poinformowały wnioskodawcę, że wniosek jest niekompletny;

(ii)    na prośbę wnioskodawcy wskazały dodatkowe informacje wymagane do uzupełnienia wniosku lub w inny sposób wyjaśniły, dlaczego wniosek został uznany za niekompletny; oraz

(iii)    zapewniły wnioskodawcy możliwość dostarczenia dodatkowych informacji wymaganych w celu uzupełnienia wniosku 8 ;

jeżeli żadne z działań, o których mowa w pkt (i), (ii) oraz (iii), nie jest możliwe, a wniosek zostanie odrzucony z powodu niekompletności, właściwe organy zapewniają poinformowanie o tym wnioskodawcy w rozsądnym terminie; oraz

f)    jeżeli wniosek zostanie odrzucony, poinformowały wnioskodawcę, z własnej inicjatywy albo na prośbę wnioskodawcy, o przyczynach odrzucenia wniosku oraz terminie odwołania, a także, o ile ma to zastosowanie, o procedurach ponownego złożenia wniosku; wnioskodawcy nie można odmówić złożenia kolejnego wniosku wyłącznie z uwagi na wcześniej odrzucony wniosek.

2.    Każda ze Stron dopilnowuje, aby jej właściwe organy udzielały zezwolenia niezwłocznie po stwierdzeniu, w świetle przeprowadzonego odpowiedniego badania, że wnioskodawca spełnia warunki niezbędne do uzyskania takiego zezwolenia.

3.    Każda ze Stron dopilnowuje, aby zezwolenie, z chwilą jego udzielenia, stało się skuteczne bez zbędnej zwłoki, z zastrzeżeniem mających zastosowanie warunków 9 .

ARTYKUŁ 18

Opłaty

1.    W odniesieniu do wszelkiej działalności gospodarczej innej niż usługi finansowe każda ze Stron dopilnowuje, aby opłaty za zezwolenia pobierane przez jej właściwe organy były rozsądne i przejrzyste oraz aby same w sobie nie ograniczały inwestycji.

2.    W zakresie usług finansowych każda ze Stron dopilnowuje, aby jej właściwe organy przekazywały wnioskodawcom wykaz pobieranych przez nie opłat z tytułu udzielania zezwoleń lub informacje na temat sposobu ich naliczania, a także nie traktowały tych opłat jako środków umożliwiających Stronie uniknięcie zobowiązań lub obowiązków.

3.    Opłaty za zezwolenie nie obejmują opłat z tytułu eksploatacji zasobów naturalnych, płatności aukcyjnych, przetargowych lub innych niedyskryminujących środków dotyczących przyznania koncesji ani obowiązkowych składek za świadczenie usług powszechnych.

4.    Z wyjątkiem pilnych okoliczności każda ze Stron dopuszcza odpowiedni czas między publikacją informacji o nowych lub zmienionych opłatach i należnościach związanych z procedurami udzielania zezwoleń na inwestycje, a ich wejściem w życie, aby umożliwić inwestorom zrozumienie sposobu obliczania tych opłat i należności. Wspomniane wyżej opłaty i należności nie mają zastosowania do czasu opublikowania takich informacji.

5.    Każda ze Stron, w możliwym stopniu, przyjmuje lub utrzymuje procedury umożliwiające regulowanie drogą elektroniczną opłat i należności pobieranych przez odpowiednie właściwe organy z tytułu zezwolenia na inwestycje.

ARTYKUŁ 19

Obiektywizm, bezstronność i niezależność

Jeżeli Strona przyjmuje lub zachowuje środek dotyczący zezwolenia, dopilnowuje, aby właściwy organ rozpatrywał wnioski, podejmował decyzje i zarządzał nimi obiektywnie i bezstronnie oraz bez ulegania nadmiernemu wpływowi jakiejkolwiek osoby prowadzącej działalność gospodarczą, w odniesieniu do której wymagane jest zezwolenie.

ARTYKUŁ 20

Publikacja i dostępne informacje

1.    Jeżeli Strona wymaga zezwolenia, niezwłocznie publikuje informacje niezbędne dla inwestorów lub osób zamierzających inwestować, aby mogły one spełnić wymogi, standardy techniczne i procedury uzyskania, utrzymania, zmiany lub odnowienia takiego zezwolenia 10 . Informacje te obejmują, o ile takie istnieją:

a)    wymogi i procedury dotyczące uzyskania licencji i posiadania kwalifikacji;

b)    dane kontaktowe odpowiednich właściwych organów;

c)    opłaty za zezwolenie;

d)    obowiązujące standardy techniczne;

e)    procedury odwoławcze lub kontrolne w odniesieniu do decyzji w sprawie wniosków;

f)    procedury monitorowania lub egzekwowania zgodności z warunkami licencji lub kwalifikacji;

g)    możliwości udziału obywateli, na przykład w formie wysłuchania lub zgłoszenia uwag; oraz

h)    orientacyjne ramy czasowe rozpatrywania wniosku.

2.    Każdą ze Stron zachęca się do konsolidowania publikacji elektronicznych w jednym portalu.

ARTYKUŁ 21

Opracowywanie środków

Jeżeli Strona przyjmuje lub utrzymuje środki związane z udzielaniem zezwoleń, dopilnowuje, aby:

a)    takie środki opierały się na jasnych, obiektywnych i przejrzystych kryteriach, które mogą obejmować kompetencje i zdolność do prowadzenia działalności gospodarczej – m.in. zgodnie z wymogami regulacyjnymi Strony, takimi jak wymogi zdrowotne i środowiskowe – przy czym właściwe organy mogą ocenić wagę przypisaną każdemu z kryteriów;

b)    procedury były bezstronne, łatwo dostępne dla wszystkich wnioskodawców i odpowiednie, aby umożliwić im wykazanie, czy spełniają wymogi; oraz

c)    procedury same w sobie nie stanowiły nieuzasadnionej przeszkody w spełnieniu takich wymogów.

ROZDZIAŁ IV

PUNKTY KONTAKTOWE I ZAANGAŻOWANIE ZAINTERESOWANYCH STRON

ARTYKUŁ 22

Punkty kontaktowe ds. ułatwiania inwestycji

1.    Każda ze Stron, zgodnie z jej systemem prawnym, utrzymuje lub ustanawia odpowiednie punkty kontaktowe ds. ułatwiania inwestycji służące za punkty pierwszego kontaktu dla inwestorów w odniesieniu do środków mających wpływ na inwestycje.

2.    Aby zapewnić skuteczne stosowanie niniejszej umowy, każda ze Stron dopilnowuje, aby punkty kontaktowe ds. ułatwiania inwestycji odpowiadały na zapytania inwestorów oraz lokalnych punktów kontaktowych ds. ułatwień inwestycyjnych ustanowionych przez drugą Stronę na mocy niniejszego artykułu.

3.    Jeżeli punkt kontaktowy ds. ułatwień inwestycyjnych nie jest w stanie udzielić odpowiedzi na zapytania, o których mowa w ust. 2, dokłada starań, aby udzielić składającym zapytania niezbędnej pomocy w uzyskaniu odpowiednich informacji.

4.    Każda ze Stron umożliwia kierowanie zapytań i udzielanie informacji na podstawie niniejszego artykułu drogą elektroniczną.

5.    Informacje przekazywane zgodnie z niniejszym artykułem nie mają wpływu na ustalenie, czy dany środek jest zgodny z niniejszą Umową.

ARTYKUŁ 23

Mechanizmy rozwiązywania problemów

1.Z myślą o inwestorach lub osobach zamierzających inwestować każda ze Stron dokłada starań, aby ustanowić lub utrzymać odpowiednie mechanizmy rozwiązywania problemów, które mogą wystąpić w związku ze stosowaniem dowolnego ze środków o zasięgu ogólnym objętych niniejszą Umową.

2.Mechanizmy, o których mowa w ust. 1, muszą być łatwo dostępne, w tym również dla MMŚP, określone w czasie i przejrzyste. Pozostają one bez uszczerbku dla postępowań odwoławczych lub przeglądowych ustanowionych lub stosowanych przez Strony. Mechanizmy te pozostają również bez uszczerbku dla mechanizmu rozstrzygania sporów na mocy niniejszej Umowy.

ARTYKUŁ 24

Wewnętrzna koordynacja między agencjami

1.    Strony uznają znaczenie ścisłej wewnętrznej koordynacji organów i agencji odpowiedzialnych za uregulowania prawne i wdrażanie środków i procedur związanych z inwestycjami, gdyż taka koordynacja pozwala ułatwiać, przyciągać, utrzymać i rozszerzać inwestycje.

2.    Każda ze Stron dąży do ustanowienia lub utrzymania mechanizmów koordynacji działań w celu:

a)    ułatwiania inwestycji;

b)    wspierania spójności przepisów i przewidywalności środków i procedur rządowych; oraz

c)    promowania spójności środków i procedur inwestycyjnych na poziomie centralnym, regionalnym i lokalnym.

3.    Aby ułatwiać koordynację, zachęca się Strony do wyznaczenia wiodącej agencji zgodnie z systemem prawnym każdej ze Stron.

ARTYKUŁ 25

Spójność przepisów i ocena skutków

1.    Strony uznają znaczenie skutecznych, spójnych, przejrzystych i przewidywalnych ram regulacyjnych dla inwestycji.

2.    Zachęca się każdą ze Stron do przeprowadzenia – zgodnie z ich odpowiednimi zasadami i procedurami – oceny skutków głównych 11 środków o zasięgu ogólnym, które są przygotowywane przez każdą ze Stron i które wchodzą w zakres niniejszej Umowy.

3.    Strony uznają, że w trakcie oceny skutków, o której mowa w ust. 2, należy uwzględnić potencjalny wpływ proponowanych środków na MMŚP i na zrównoważony rozwój.

ARTYKUŁ 26

Konsultacje z zainteresowanymi stronami i okresowe przeglądy

1.    Zachęca się każdą ze Stron do dokonywania, w odstępach czasu, które uzna za stosowne, przeglądu swoich środków o zasięgu ogólnym objętych niniejszą Umową, mających wpływ na inwestycje, w celu ustalenia, czy konkretne środki, które wdrożyła, powinny zostać zmienione, usprawnione, rozszerzone lub uchylone, tak aby ramy inwestycyjne każdej ze Stron pozwalały skuteczniej osiągać jej cele polityczne i zaspokajać szczególne potrzeby MMŚP.

2.    Zachęca się każdą ze Stron do okresowego przeglądu opłat i należności z tytułu udzielania zezwoleń w celu zmniejszenia liczby i różnorodności takich opłat i należności.

3.    Zachęca się każdą ze Stron, by w swoich przeglądach uwzględniała uwagi zainteresowanych stron i korzystała z odpowiednich międzynarodowych wskaźników skuteczności działania.

4.    Strony wzywa się do wymiany na forum komitetu ds. ułatwiania inwestycji, o którym mowa w art. 43, doświadczeń w dokonywaniu okresowych przeglądów i wdrażaniu wynikających z nich zaleceń politycznych.

ARTYKUŁ 27

Rozstrzyganie sporów

Rozdział VI nie ma zastosowania do art. 24, 25 i 26.

ROZDZIAŁ V

INWESTYCJE I ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ

ARTYKUŁ 28

Cele

1.    Strony uznają, że zrównoważony rozwój obejmuje rozwój gospodarczy, rozwój społeczny i ochronę środowiska, przy czym wszystkie trzy są współzależne i wzajemnie się uzupełniają; Strony potwierdzają ponadto swoje zobowiązanie do ułatwiania inwestycji w sposób przyczyniający się do osiągnięcia celu zrównoważonego rozwoju.

2.    Celem niniejszego rozdziału jest lepsze włączenie zrównoważonego rozwoju, w szczególności jego aspektów związanych z pracą i środowiskiem, do stosunków inwestycyjnych Stron w sposób przyczyniający się do osiągnięcia celów w zakresie zrównoważonego rozwoju określonych w Agendzie 2030.

ARTYKUŁ 29

Prawo do regulacji oraz poziomy ochrony

1.    Strony uznają prawo każdej ze Stron do określania swojej polityki i priorytetów zrównoważonego rozwoju, do ustanawiania wewnętrznych poziomów ochrony środowiska i ochrony pracy, jakie uzna za stosowne, oraz do przyjmowania lub zmieniania swoich odpowiednich przepisów prawnych i polityk. Takie poziomy ochrony, przepisy prawne oraz polityki muszą być zgodne z zobowiązaniami każdej ze Stron do przestrzegania uznanych międzynarodowych norm i umów, o których mowa w niniejszym rozdziale.

2.    Każda ze Stron dąży do zapewnienia, aby jej odpowiednie przepisy prawne i polityki przewidywały i wspierały wysoki poziom ochrony środowiska i pracy, oraz dąży do poprawy tych poziomów, przepisów prawnych i polityk.

3.    Aby przyciągać inwestycje, Strona nie może łagodzić ani zmniejszać poziomów ochrony przewidzianych w swoim prawie ochrony środowiska lub prawie pracy.

4.    Aby przyciągać inwestycje, Strona nie może wstrzymywać się od stosowania swojego prawa ochrony środowiska lub prawa pracy ani w inny sposób stosować odstępstw od nich, ani proponować takiego wstrzymania lub odstępstwa.

5.    Aby przyciągać inwestycje, Strona nie może przez ciągłe lub nagminne działanie lub zaniechanie uchylać się od skutecznego egzekwowania jej prawa ochrony środowiska lub prawa pracy.

6.    Strony nie mogą stosować swoich przepisów prawa ochrony środowiska lub prawa pracy w sposób, który stanowiłby środek arbitralnej lub nieuzasadnionej dyskryminacji lub ukryte ograniczanie inwestycji międzynarodowych.

ARTYKUŁ 30

Wielostronne normy i umowy dotyczące pracy

1.    Strony potwierdzają swoje zobowiązanie do wspierania rozwoju inwestycji w sposób sprzyjający godnej pracy dla wszystkich, zgodnie z Deklaracją Międzynarodowej Organizacji Pracy (zwaną dalej „MOP”) dotyczącą sprawiedliwości społecznej na rzecz uczciwej globalizacji, przyjętą w Genewie 10 czerwca 2008 r. przez Międzynarodową Konferencję Pracy (zwaną dalej „Deklaracją MOP z 2008 r. dotyczącą sprawiedliwości społecznej na rzecz uczciwej globalizacji”).

2.    Zgodnie z Konstytucją MOP oraz przyjętą przez Międzynarodową Konferencję Pracy w Genewie 18 czerwca 1998 r. Deklaracją MOP dotyczącą podstawowych zasad i praw w pracy oraz jej działaniami następczymi, każda ze Stron respektuje, promuje i skutecznie wdraża na swoim terytorium – w tym w „strefach przetwórstwa wywozowego” i innych „specjalnych strefach ekonomicznych” – uznane na poziomie międzynarodowym podstawowe normy pracy określone w podstawowych konwencjach MOP oraz skutecznie wdraża dalsze konwencje MOP ratyfikowane odpowiednio przez państwa członkowskie Unii i Angolę.

3.    Zgodnie ze swoim zobowiązaniem do zwiększenia wkładu inwestycji w osiągnięcie celu zrównoważonego rozwoju, w tym jego aspektów dotyczących pracy, każda ze Stron promuje polityki inwestycyjne, które przyczyniają się do osiągania celów programu godnej pracy, zgodnie z Deklaracją MOP z 2008 r. dotyczącą sprawiedliwości społecznej na rzecz uczciwej globalizacji oraz z Deklaracją na rzecz przyszłości pracy z okazji stulecia MOP przyjętą w Genewie 21 czerwca 2019 r. przez Międzynarodową Konferencję Pracy.

4.    Każda ze Stron ustanawia, o ile jeszcze tego nie uczyniła, i utrzymuje skuteczny system inspekcji pracy dla wszystkich sektorów gospodarki, w tym dla rolnictwa i działalności górniczej.

5.    Strony wspólnie dążą do zacieśnienia współpracy w zakresie związanych z inwestycjami aspektów polityki i środków w dziedzinie pracy, w stosownych przypadkach w ramach stosunków dwustronnych, na poziomie regionalnym i na forach międzynarodowych, w tym w ramach MOP.

ARTYKUŁ 31

Wielostronne normy i umowy dotyczące środowiska

1.    Strony uznają znaczenie Zgromadzenia ONZ ds. Ochrony Środowiska (zwanego dalej „UNEA”) Programu Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (zwanego dalej „UNEP”) oraz wielostronnego zarządzania środowiskiem i porozumień w tej dziedzinie jako odpowiedzi wspólnoty międzynarodowej na globalne lub regionalne wyzwania związane ze środowiskiem oraz podkreślają potrzebę zwiększenia wzajemnego wspierania się polityk w dziedzinie inwestycji i środowiska.

2.    Każda ze Stron skutecznie wprowadza w życie ratyfikowane przez siebie wielostronne umowy środowiskowe, protokoły i zmiany do niej (zwane dalej „MEA”). Strony potwierdzają swoje zobowiązanie do wspierania rozwoju inwestycji w sposób sprzyjający wysokiemu poziomowi ochrony środowiska.

3.    Strony wspólnie dążą do zacieśnienia współpracy w zakresie związanych z inwestycjami aspektów polityk i środków ochrony środowiska, w stosownych przypadkach w ramach stosunków dwustronnych, na poziomie regionalnym i na forach międzynarodowych, w tym w ramach Forum Politycznym Wysokiego Szczebla ONZ ds. Zrównoważonego Rozwoju, UNEP, UNEA, MEA lub Światowej Organizacji Handlu (zwanej dalej „WTO”).

ARTYKUŁ 32

Inwestowanie i zmiana klimatu

1.    Strony uznają znaczenie podjęcia pilnych działań przeciwdziałających zmianie klimatu i jej skutkom oraz rolę inwestycji w osiągnięciu tego celu, zgodnie z Ramową konwencją Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, sporządzoną w Nowym Jorku 9 maja 1992 r. (zwaną dalej „UNFCCC”), założeniami i celami porozumienia paryskiego w ramach Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, sporządzonego w Paryżu dnia 12 grudnia 2015 r., (zwanego dalej „porozumieniem paryskim”), a także z innymi MEA i instrumentami wielostronnymi w dziedzinie zmiany klimatu.

2.    Każda ze Stron zobowiązana jest do:

a)    skutecznego wdrożenia UNFCCC i porozumienia paryskiego, w tym swoich zobowiązań w odniesieniu do ustalonych na poziomie krajowym wkładów; oraz

b)    wzajemnego wspierania polityk i środków w zakresie inwestycji i klimatu, przyczyniając się w ten sposób do przejścia na gospodarkę niskoemisyjną i zasobooszczędną oraz do rozwoju odpornego na zmianę klimatu.

3.    Strony wspólnie dążą do zacieśnienia współpracy w zakresie związanych z inwestycjami aspektów polityk i środków w dziedzinie zmiany klimatu, w stosownych przypadkach w ramach stosunków dwustronnych, na poziomie regionalnym i na forach międzynarodowych, w tym w ramach UNFCCC, WTO, Protokołu montrealskiego w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową sporządzonego w Montrealu 16 września 1987 r. oraz Międzynarodowej Organizacji Morskiej.

ARTYKUŁ 33

Inwestycje przyczyniające się do zrównoważonego rozwoju

1.    Zgodnie ze swoim zobowiązaniem do zwiększenia wkładu inwestycji w osiągnięcie zrównoważonego rozwoju Strony ułatwiają i wspierają inwestycje w zrównoważoną produkcję i konsumpcję, w towary i usługi związane z przemysłem ekologicznym oraz inwestycje mające znaczenie dla łagodzenia zmiany klimatu i przystosowania się do niej.

2.    Strony uznają znaczenie zachowania i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej oraz rolę inwestycji w dążeniu do tych celów zgodnie z Konwencją o różnorodności biologicznej (zwaną dalej „CBD”), sporządzoną w Rio de Janeiro 5 czerwca 1992 r., i protokołami do niej, Konwencją o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem, sporządzoną w Waszyngtonie 3 marca 1973 r. (zwaną dalej „CITES”), innymi odpowiednimi MEA, których są stronami, oraz decyzjami przyjętymi na podstawie tych instrumentów.

3.    Każda ze Stron ułatwia inwestycje na rzecz zrównoważonego użytkowania zasobów biologicznych i ochrony bioróżnorodności oraz podejmuje środki w celu zachowania bioróżnorodności, gdy podlega ona presji związanej z inwestycjami.

4.    Strony wspólnie dążą do zacieśnienia współpracy w zakresie związanych z inwestycjami aspektów polityki i środków w dziedzinie bioróżnorodności, w stosownych przypadkach w ramach stosunków dwustronnych, na poziomie regionalnym i na forach międzynarodowych, w tym w ramach MOP i CITES.

5.    Strony uznają znaczenie zrównoważonej gospodarki leśnej oraz rolę inwestycji w dążeniu do tego celu. W związku z tym każda ze Stron ułatwia inwestycje w sposób spójny z ochroną lasów i zrównoważoną gospodarką leśną.

6.    Strony uznają znaczenie ochrony morskich zasobów biologicznych i ekosystemów morskich oraz zrównoważonego zarządzania nimi, a także rolę inwestycji w osiąganiu tych celów. W związku z tym każda ze Stron ułatwia inwestycje w sposób spójny z ochroną morskich zasobów biologicznych i ekosystemów morskich oraz zrównoważonego zarządzania nimi.

ARTYKUŁ 34

Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw i odpowiedzialne prowadzenie działalności gospodarczej

1.    Strony uznają znaczenie dochowania przez inwestorów należytej staranności, aby ustalić niekorzystny wpływ, np. na środowisko, warunki pracy, ich działalność, łańcuchy dostaw i inne relacje biznesowe, oraz mu przeciwdziałać. Strony zachęcają przedsiębiorstwa i inwestorów do przyjmowania społecznej odpowiedzialności biznesu lub stosowania odpowiedzialnych praktyk biznesowych w celu przyczynienia się do zrównoważonego rozwoju i odpowiedzialnych inwestycji.

2.    Strony wspierają rozpowszechnianie i stosowanie odpowiednich instrumentów uzgodnionych na poziomie międzynarodowym, które Strony zatwierdziły lub wspierają, takie jak Wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka, inicjatywa ONZ Global Compact, Trójstronna deklaracja zasad dotyczących przedsiębiorstw wielonarodowych i polityki społecznej, Wytyczne OECD dla przedsiębiorstw międzynarodowych z 2011 r. oraz powiązane z nimi wytyczne dotyczące należytej staranności.

3.    Strony wymieniają się informacjami i najlepszymi praktykami na temat zagadnień wchodzących w zakres niniejszego artykułu, m.in. możliwych sposobów ułatwiania przedsiębiorstwom i inwestorom przyjęcia społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, stosowania odpowiedzialnych praktyk i sprawozdawczości, w ramach komitetu ds. ułatwień inwestycyjnych. W tym celu komitet utrzymuje bliskie kontakty z odpowiednimi organizacjami międzynarodowymi działającymi w dziedzinie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw lub odpowiedzialnego prowadzenia działalności gospodarczej.

ARTYKUŁ 35

Inwestycje i równouprawnienie płci

1.    Strony uznają, że polityka inwestycyjna sprzyjająca włączeniu społecznemu może przyczynić się do wzmocnienia pozycji gospodarczej kobiet i równouprawnienia płci, zgodnie z celem zrównoważonego rozwoju nr 5 Agendy 2030. Strony uznają istotny wkład kobiet we wzrost gospodarczy z racji ich udziału w działalności gospodarczej, w tym w inwestycjach. Strony podkreślają, że zamierzają zrealizować niniejszą Umowę w sposób wspierający i zwiększający równouprawnienie płci.

2.    Strony wspólnie dążą, w stosownych przypadkach w ramach stosunków dwustronnych i na odpowiednich forach, do zacieśnienia współpracy w zakresie związanych z inwestycjami aspektów polityk i środków dotyczących równouprawnienia płci, m.in. działań mających zwiększyć możliwości i poprawić warunki dla kobiet, w tym kobiet będących pracownikami, kobietami biznesu i przedsiębiorcami, do uzyskania dostępu do możliwości stwarzanych przez niniejszą Umowę i korzystania z nich.

ROZDZIAŁ VI

UNIKANIE I ROZSTRZYGANIE SPORÓW

ARTYKUŁ 36

Konsultacje

1.    Strony dokładają wszelkich starań, aby rozwiązywać wszelkie spory między sobą dotyczące interpretacji i stosowania postanowień niniejszej Umowy, o ile niniejsza Umowa nie stanowi inaczej, w drodze konsultacji prowadzonych w dobrej wierze w celu osiągnięcia wspólnie uzgodnionych rozwiązań.

2.    Strona zwraca się o przeprowadzenie konsultacji w drodze pisemnego wniosku skierowanego do drugiej Strony, w którym określa sporne środki i zobowiązania wynikające z niniejszej Umowy, których jej zdaniem druga Strona nie wypełniła.

3.    Strona, do której taki wniosek o konsultacje jest kierowany, udziela odpowiedzi w terminie 10 dni od daty jego otrzymania. O ile Strony nie postanowią inaczej, konsultacje przeprowadza się nie później niż 30 dni od dnia dostarczenia wniosku i na terytorium Strony, do której kierowany jest taki wniosek.

4.    Podczas konsultacji każda ze Stron przekazuje wystarczające informacje oparte na faktach, tak aby umożliwić pełne zbadanie tego, w jaki sposób sporny środek może spowodować naruszenie stosownych zobowiązań wynikających z niniejszej Umowy. Każda ze Stron stara się zapewnić udział personelu swoich właściwych organów publicznych posiadającego wiedzę ekspercką w kwestiach będących przedmiotem konsultacji.

5.    W ramach konsultacji na temat kwestii związanych z wielostronnymi porozumieniami lub instrumentami dotyczącymi środowiska lub pracy, o których mowa w niniejszej Umowie, Strony biorą pod uwagę informacje pochodzące od MOP bądź odpowiednich organów lub organizacji ustanowionych na mocy wielostronnych umów środowiskowych, aby promować spójność między pracą Stron a tymi organami lub organizacjami. W stosownych przypadkach Strony zwracają się o poradę do takich organów lub organizacji, lub do jakichkolwiek innych ekspertów bądź organów, które uznają za stosowne.

6.    Każda ze Stron może w stosownych przypadkach zwrócić się o opinię społeczeństwa obywatelskiego, o którym mowa w art. 46.

7.    Konsultacje, a w szczególności wszelkie ujawnione informacje i stanowiska przyjęte przez Strony w trakcie konsultacji, są poufne.

ARTYKUŁ 37

Wspólnie uzgodnione rozwiązania

1.    Strony mogą w dowolnym czasie wspólnie uzgodnić rozwiązanie wszelkich sporów, o których mowa w art. 36.

2.    Każda ze Stron przyjmuje środki niezbędne do wprowadzenia wspólnie uzgodnionego rozwiązania. Jeżeli wprowadzenie nie jest możliwe w trybie natychmiastowym, Strony uzgadniają rozsądny termin.

3.    Nie później niż w dniu upływu uzgodnionego terminu, o którym mowa w ust. 2, Strona wprowadzająca rozwiązanie powiadamia drugą Stronę na piśmie o wszelkich środkach przedsięwziętych w celu wprowadzenia wspólnie uzgodnionego rozwiązania.

4.    Jeżeli Strony nie są w stanie uzgodnić rozwiązania w ciągu 120 dni od daty złożenia wniosku o konsultacje lub jeżeli wspólnie uzgodnione rozwiązanie nie zostanie wprowadzone w terminie, o którym mowa w ust. 2, Strona, która wystąpiła z wnioskiem o przeprowadzenie konsultacji na podstawie art. 36, może wystąpić o skorzystanie z arbitrażu między państwami w celu rozstrzygnięcia sporu. Strona, do której taki wniosek o arbitraż jest kierowany, przyjmuje lub odrzuca wniosek w terminie 30 dni od jego daty. W przypadku braku odpowiedzi uznaje się, że wniosek został odrzucony.

ARTYKUŁ 38

Arbitraż

1.    Strony dokładają wszelkich starań, aby uzgodnić skład organu arbitrażowego. Jeżeli Strony nie uczynią tego w ciągu 30 dni od przyjęcia wniosku o arbitraż zgodnie z art. 37 ust. 4, każda ze Stron wyznacza arbitra w ciągu kolejnych 30 dni. Arbitrzy wyznaczeni przez Strony wspólnie wybierają przewodniczącego organu arbitrażowego, przy czym taki przewodniczący nie może mieć obywatelstwa żadnej ze Stron.

2.    Organ arbitrażowy dokonuje obiektywnej oceny przedłożonej mu sprawy. O ile Strony nie postanowią inaczej, organ arbitrażowy określa obowiązujący regulamin wewnętrzny.

3.    Jeżeli organ arbitrażowy stwierdzi, że sporny środek nie jest zgodny z postanowieniami niniejszego rozdziału, Strona, przeciwko której wysunięto zarzut, podejmuje wszelkie niezbędne działania, aby doprowadzić do zgodności takiego środka.

4.    W przypadku odrzucenia wniosku o arbitraż przez Stronę, do której skierowano taki wniosek, lub w przypadku niezastosowania się do sprawozdania organu arbitrażowego, Strona, która wystąpiła o arbitraż, może przyjąć środki objęte zakresem niniejszej Umowy, które są proporcjonalne do niewypełnienia określonych obowiązków.

ARTYKUŁ 39

Przejrzystość

Każda ze Stron niezwłocznie podaje do wiadomości publicznej:

a)    wniosek o konsultacje zgodnie z art. 36;

b)    wzajemnie uzgodnione rozwiązanie zgodnie z art. 37; oraz

c)    środki zgodnie z art. 38.

ARTYKUŁ 40

Terminy

1.    O ile nie postanowiono inaczej, wszystkie terminy określone w niniejszym rozdziale liczy się w dniach kalendarzowych od dnia następującego po czynności, do której się odnoszą.

2.    Każdy termin określony w niniejszym rozdziale może zostać zmieniony za porozumieniem Stron.

ARTYKUŁ 41

Postępowanie Mediacyjne

1.    Strona może w dowolnej chwili zażądać przystąpienia do postępowania mediacyjnego w odniesieniu do dowolnego środka Strony rzekomo negatywnie wpływającego na inwestycje między Stronami.

2.    Postępowanie mediacyjne można wszcząć wyłącznie za porozumieniem Stron w celu przeanalizowania wspólnie uzgodnionych rozwiązań oraz rozważenia wszelkich porad i rozwiązań przedstawionych przez mediatora wyznaczonego przez Strony.

3.    Strony dokładają starań, by osiągnąć wspólnie uzgodnione rozwiązanie w ciągu 60 dni od daty wyznaczenia mediatora.

4.    O ile Strony nie uzgodnią inaczej, wszystkie etapy postępowania mediacyjnego, w tym wszelkie porady lub zaproponowane rozwiązanie, są poufne. Strona może podać do wiadomości publicznej informację o toczących się mediacjach.

5.    Postępowanie mediacyjne pozostaje bez uszczerbku dla praw i obowiązków Stron wynikających z art. 36 i 38 lub z procedur rozstrzygania sporów lub z wszelkich innych umów.

ROZDZIAŁ VII

WSPÓŁPRACA I POSTANOWIENIA INSTYTUCJONALNE

ARTYKUŁ 42

Pomoc techniczna i budowanie zdolności w zakresie ułatwiania inwestycji

1.    Strony uznają znaczenie pomocy technicznej i budowania zdolności oraz zobowiązują się do współpracy na rzecz poprawy klimatu inwestycyjnego w Angoli i wspierania wykonania niniejszej Umowy.

2.    Działania te prowadzone są w ramach zasad i odpowiednich procedur współpracy i instrumentów Unii Europejskiej na rzecz rozwoju.

3.    Wnioski o pomoc powinny być oparte na stwierdzonych potrzebach i zgodne z krajowymi reformami ułatwiającymi inwestycje. Pomoc podlega wzajemnie uzgodnionym warunkom.

4.    Strony w ramach komitetu ds. ułatwiania inwestycji:

a)    wymieniają się informacjami na temat pomocy technicznej i wsparcia na rzecz budowania zdolności w zakresie wykonania niniejszej Umowy oraz dokonują przeglądu postępów w tym zakresie; oraz

b)    określają potrzeby w zakresie pomocy technicznej i budowania zdolności.

ARTYKUŁ 43

Komitet ds. ułatwiania inwestycji

1.    Aby zapewnić prawidłowe i skuteczne funkcjonowanie niniejszej Umowy, Strony niniejszym ustanawiają komitet ds. ułatwiania inwestycji składający się z przedstawicieli obu Stron.

2.    Pierwsze posiedzenie komitetu ds. ułatwiania inwestycji odbędzie się nie później niż sześć miesięcy od daty wejścia w życie niniejszej Umowy. Następnie komitet ds. ułatwiania inwestycji zbiera się co roku, o ile przedstawiciele Stron nie uzgodnią inaczej, lub bez zbędnej zwłoki na wniosek którejkolwiek ze Stron.

3.    O ile Strony nie postanowią inaczej, posiedzenia komitetu ds. ułatwiania inwestycji odbywają się naprzemiennie w Unii lub Angoli. Komitet ds. ułatwiania inwestycji może zbierać się osobiście lub za pośrednictwem innych odpowiednich środków komunikacji uzgodnionych przez przedstawicieli Stron.

4.    Komitetowi ds. ułatwiania inwestycji współprzewodniczą, w przypadku Angoli, minister gospodarki i planowania oraz minister przemysłu i handlu, a w przypadku Unii – członek Komisji Europejskiej odpowiedzialny za handel, lub wyznaczone przez nich osoby.

ARTYKUŁ 44

Funkcje komitetu ds. ułatwiania inwestycji

1.    Komitet ds. ułatwiania inwestycji:

a)    rozważa sposoby dalszego zacieśnienia stosunków inwestycyjnych między Stronami;

b)    nadzoruje i ułatwia wykonanie i stosowanie niniejszej Umowy oraz wspiera osiąganie jej ogólnych celów;

c)    poszukuje odpowiednich sposobów i metod zapobiegania problemom lub rozwiązywania problemów, które mogą wystąpić w dziedzinach objętych niniejszą Umową, lub rozwiązywania sporów, które mogą powstać w związku z interpretacją lub stosowaniem niniejszej Umowy;

d)    rozpatruje wszelkie inne kwestie będące przedmiotem zainteresowania, dotyczące dowolnej dziedziny objętej zakresem niniejszej Umowy, uzgodnione przez przedstawicieli Stron;

e)    rozpatruje bieżące zapytania, o których mowa w art. 22, i wnioski o pomoc administracyjną;

f)    omawia ewentualne ulepszenia niniejszej Umowy, w szczególności w świetle doświadczeń i rozwoju wydarzeń na innych forach międzynarodowych oraz w ramach innych umów zawartych przez Strony; oraz

g)    na pierwszym posiedzeniu przyjmuje swój regulamin wewnętrzny.

ARTYKUŁ 45

Decyzje i zalecenia komitetu ds. ułatwiania inwestycji

1.    Na potrzeby osiągnięcia celów niniejszej Umowy komitet ds. ułatwiania inwestycji uprawniony jest do podejmowania decyzji w przypadkach przewidzianych w niniejszej Umowie. Decyzje podejmowane przez komitet ds. ułatwiania inwestycji na mocy niniejszej Umowy są wiążące dla Stron. Strony przyjmują środki niezbędne do wykonania tych decyzji.

2.    Aby osiągnąć cele niniejszej Umowy, komitet ds. ułatwiania inwestycji może wydawać odpowiednie zalecenia w odniesieniu do wszystkich kwestii objętych zakresem niniejszej Umowy.

3.    Komitet ds. ułatwiania inwestycji podejmuje decyzje i wydaje zalecenia w drodze konsensusu.

ARTYKUŁ 46

Dialog ze społeczeństwem obywatelskim

1.    Strony organizują dialog ze społeczeństwem obywatelskim („dialog”) w celu omówienia wykonania niniejszej Umowy.

2.    W ramach dialogu Strony propagują zrównoważoną reprezentację odpowiednich zainteresowanych podmiotów, w tym organizacji pozarządowych, organizacji przedsiębiorców i pracodawców oraz związków zawodowych, zajmujących się kwestiami gospodarczymi, zrównoważonym rozwojem, kwestiami społecznymi, ochroną środowiska i innymi zagadnieniami.

3.    O ile Strony nie uzgodnią inaczej, dialog prowadzony jest raz w roku, przy okazji posiedzenia komitetu ds. ułatwiania inwestycji.

4.    Do celów dialogu Strony dostarczają informacji na temat wykonania niniejszej Umowy. Opinie i uwagi wyrażone w trakcie dialogu można przedkładać komitetowi ds. ułatwiania inwestycji i podawać do wiadomości publicznej.

5.    W stosownych przypadkach Strony mogą podjąć decyzję o zorganizowaniu dialogu za pośrednictwem istniejących mechanizmów przez nie ustanowionych w celu zaangażowania społeczeństwa obywatelskiego.

ROZDZIAŁ VIII

PRZEPISY KOŃCOWE

ARTYKUŁ 47

Wyjątki o charakterze ogólnym

Żadne z postanowień niniejszej Umowy nie może być interpretowane w sposób uniemożliwiający przyjęcie lub egzekwowanie przez dowolną ze Stron środków:

a)    niezbędnych do ochrony bezpieczeństwa publicznego lub moralności publicznej lub utrzymania porządku publicznego 12 ;

b)    niezbędnych do ochrony życia lub zdrowia ludzi, zwierząt lub roślin;

c)    niezbędnych do zapewnienia przestrzegania przepisów ustawowych lub wykonawczych, które nie są sprzeczne z postanowieniami niniejszej Umowy, w tym odnoszących się do:

(i)    zapobiegania praktykom wprowadzającym w błąd lub oszukańczym lub postępowania ze skutkami niewykonania umów;

(ii)    ochrony życia prywatnego osób fizycznych w zakresie przetwarzania i rozpowszechniania danych osobowych oraz ochrony poufności ich osobistych akt i rachunków;

(iii)    bezpieczeństwa.

ARTYKUŁ 48

Wyjątki ze względów bezpieczeństwa

Żadne z postanowień niniejszej Umowy nie może być interpretowane jako:

a)    wymagające, aby Strona dostarczała jakichkolwiek informacji, których ujawnienie uważa za szkodzące podstawowym interesom bezpieczeństwa; lub

b)    uniemożliwiające Stronie przeprowadzenie jakiegokolwiek działania uznanego przez nią za niezbędne do ochrony jej podstawowych interesów bezpieczeństwa:

(i)    związanych z produkcją broni, amunicji i materiałów wojennych lub handlem nimi, oraz związanych z tego rodzaju handlem i transakcjami obejmującymi inne towary i materiały, usługi i technologie, a także związanych z działalnością gospodarczą prowadzoną bezpośrednio lub pośrednio w celu zaopatrywania obiektu wojskowego;

(ii)    odnoszących się do materiałów rozszczepialnych i materiałów do syntezy jądrowej lub materiałów służących do ich uzyskania; lub

(iii)    podjętego w czasie wojny lub w obliczu innego zagrożenia w stosunkach międzynarodowych; lub

c)    uniemożliwiającego Stronie podejmowanie jakiegokolwiek działania w ramach wypełniania jej obowiązków wynikających z Karty Narodów Zjednoczonych w celu utrzymania pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego.

ARTYKUŁ 49

Związki z umową z Kotonu

Żadne z postanowień niniejszej Umowy nie może być interpretowane jako uniemożliwiające przyjęcie przez którąkolwiek ze Stron odpowiednich środków zgodnie z umową z Kotonu.

ARTYKUŁ 50

Czas trwania

Niniejsza Umowa zostaje zawarta na okres 20 lat i jest automatycznie odnawiana na równe i następujące po sobie okresy.

ARTYKUŁ 51

Wypowiedzenie

1.    Każda ze Stron może pisemnie powiadomić drugą Stronę o swoim zamiarze wypowiedzenia niniejszej Umowy.

2.    Wypowiedzenie staje się skuteczne sześć miesięcy po dacie otrzymania przez drugą Stronę powiadomienia, o którym mowa w ust. 1.

ARTYKUŁ 52

Terytorialny zakres stosowania

1.    Niniejsza Umowa ma zastosowanie

a)    w przypadku Unii – do terytoriów, na których stosuje się Traktat o Unii Europejskiej i Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, na warunkach określonych w tych traktatach; oraz

b)    w odniesieniu do Angoli – do terytoriów, na których Angola sprawuje suwerenność lub suwerenne prawa zgodnie z prawem międzynarodowym i prawem krajowym, w tym do terytorium lądowego, wód wewnętrznych, morza terytorialnego i przestrzeni powietrznej nad nimi, a także obszarów morskich przylegających do morza terytorialnego, w tym dna morskiego, szelfu kontynentalnego i odpowiadającego mu podglebia.

2.    Odniesienia do „terytorium” w niniejszej Umowie należy rozumieć w znaczeniu, o którym mowa w ust. 1.

3.    Dla większej pewności odniesienia do prawa międzynarodowego w niniejszym artykule obejmują w szczególności Konwencję Narodów Zjednoczonych o prawie morza sporządzoną w Montego Bay 10 grudnia 1982 r. W przypadku niezgodności między prawem krajowym a prawem międzynarodowym nadrzędne są przepisy prawa międzynarodowego.

ARTYKUŁ 53

Zmiany

Strony mogą wyrazić pisemną zgodę na dokonanie zmian w niniejszej Umowie. Takie zmiany wchodzą w życie zgodnie z art. 57.

ARTYKUŁ 54

Przystąpienie nowych państw członkowskich do Unii Europejskiej

1.    Unia informuje Angolę o każdym wniosku o przystąpienie państwa trzeciego do Unii.

2.    Unia powiadamia Angolę o wejściu w życie każdego Traktatu dotyczącego przystąpienia państwa trzeciego do Unii.

ARTYKUŁ 55

Prawa i obowiązki wynikające z niniejszej Umowy

Żadne z postanowień niniejszej Umowy nie może być interpretowane jako przyznające osobom prawa lub nakładające na nie obowiązki inne niż prawa i obowiązki powstałe między Stronami na mocy prawa międzynarodowego publicznego, ani jako dopuszczające bezpośrednie powoływanie się na niniejszą Umowę w wewnętrznych systemach prawnych Stron.

ARTYKUŁ 56

Odesłania do przepisów i innych umów

1.    O ile nie określono inaczej, w przypadku odniesienia do przepisów ustawowych i wykonawczych Strony, takie przepisy ustawowe i wykonawcze traktuje się jako obejmujące ich zmiany.

2.    W przypadku gdy w niniejszej Umowie zamieszczono odniesienie do umów międzynarodowych lub gdy je do niej, w całości lub w części, włączono, należy rozumieć, że umowy te obejmują zmiany do nich lub je zastępujące umowy wchodzące w życie dla obu Stron w dniu podpisania niniejszej Umowy lub w późniejszym terminie. W przypadku wystąpienia jakiejkolwiek kwestii dotyczącej wykonania lub stosowania niniejszej Umowy w wyniku takich zmian lub umów ją zastępujących Strony mogą, na wniosek jednej ze Stron, konsultować się z sobą, aby wypracować wzajemnie zadowalające rozwiązanie.

ARTYKUŁ 57

Wejście w życie

1.    Niniejsza Umowa wchodzi w życie pierwszego dnia drugiego miesiąca następującego po dniu, w którym Strony wymienią powiadomienia o zakończeniu swoich odpowiednich procedur wewnętrznych w tym celu.

2.    Powiadomienia dokonywane zgodnie z niniejszym artykułem przesyła się, w przypadku Unii, do Sekretariatu Generalnego Rady Unii Europejskiej, a w przypadku Angoli – do ministra spraw zagranicznych, dyrektora krajowego ds. współpracy międzynarodowej.

ARTYKUŁ 58

Języki oraz teksty autentyczne

Umowa jest sporządzona w dwóch egzemplarzach w języku angielskim, bułgarskim, chorwackim, czeskim, duńskim, estońskim, fińskim, francuskim, irlandzkim, greckim, hiszpańskim, litewskim, łotewskim, maltańskim, niderlandzkim, niemieckim, polskim, portugalskim, rumuńskim, słowackim, słoweńskim, szwedzkim, węgierskim i włoskim, a każdy z tych tekstów jest jednakowo autentyczny.

NA DOWÓD CZEGO niżej podpisani pełnomocnicy, należycie do tego upoważnieni, podpisali niniejszą Umowę.

Sporządzono w […] dnia […] r.

W imieniu Unii Europejskiej

W imieniu Republiki Angoli

(1)

   Zgodnie z komunikatem w sprawie Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską skierowanym do członków WTO (dok. WT/REG39/1) Unia Europejska uznaje, że pojęcie „rzeczywistego i trwałego powiązania” z gospodarką państwa członkowskiego Unii Europejskiej na gruncie art. 54 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej jest równoważne pojęciu „znaczących operacji gospodarczych”.

(2)

   Dla większej pewności „środki Strony” obejmują środki przyjmowane lub utrzymywane przez podmioty wymienione w lit. l) pkt (i) oraz (ii), które to środki są przyjmowane lub utrzymywane w drodze – bezpośrednio lub pośrednio –wydawania poleceń dotyczących postępowania innych podmiotów w odniesieniu do tych środków, kierowania tym postępowaniem lub jego kontrolowania.

(3)

   Definicja osoby fizycznej obejmuje również osoby stale zamieszkujące w Republice Łotewskiej, które nie są obywatelami Republiki Łotewskiej ani jakiegokolwiek innego państwa, ale które na mocy prawa Republiki Łotewskiej są uprawnione do otrzymania paszportu nieobywatelskiego.

(4)

     Strony przyjmują do wiadomości, że w ust. 1–4 uznaje, że Strony posiadają różne systemy konsultacji w sprawie niektórych środków, zanim staną się one wiążące, oraz że rozwiązania alternatywne określone w ust. 1 odzwierciedlają różne systemy prawne.

(5)

     Postanowienie to nie nakłada żadnego obowiązku na ostateczną decyzję Strony, która przyjmuje lub utrzymuje dowolny środek w celu uzyskania zezwolenia na inwestycję.

(6)

     Właściwe organy mogą wymagać przedkładania wszystkich informacji w określonym formacie, aby można było je uznać za „kompletne do celów rozpatrzenia”.

(7)

   Właściwe organy mogą spełnić wymóg określony w pkt (ii) przez poinformowanie wnioskodawcy uprzednio na piśmie, m.in. za pomocą opublikowanego środka, że brak odpowiedzi po upływie określonego czasu od daty złożenia wniosku oznacza jego akceptację. Przez sformułowanie „na piśmie” należy również rozumieć format elektroniczny.

(8)

   Taka „możliwość” nie wymaga od właściwego organu przedłużenia terminów.

(9)

     Właściwe organy nie ponoszą odpowiedzialności za opóźnienia wynikające z przyczyn będących poza zakresem ich odpowiedzialności.

(10)

   Strony mogą udzielać zezwoleń, nie przestrzegając przepisów niniejszego artykułu w każdym z następujących przypadków związanych z węglowodorami:

a) dany obszar był przedmiotem wcześniejszej procedury zgodnej z niniejszym artykułem, która nie doprowadziła do udzielenia zezwolenia;

b) dany obszar jest stale dostępny do celów poszukiwawczych lub wydobywczych; lub

c) zrezygnowano z udzielonego zezwolenia przed datą jego wygaśnięcia.

(11)

   Do celów niniejszej Umowy każda ze Stron może ustalić, co stanowi „główne” środki o zasięgu ogólnym.

(12)

Na wyjątki dotyczące bezpieczeństwa publicznego i porządku publicznego można powoływać się jedynie w przypadku wystąpienia rzeczywistego i wystarczająco poważnego zagrożenia dla podstawowych interesów społeczeństwa.