KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 2.7.2019

COM(2019) 287 final

SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

dotyczące realizacji i wyników programu „Perykles 2020” w dziedzinie ochrony euro przed fałszowaniem w 2018 r.

SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

dotyczące realizacji i wyników programu „Perykles 2020” w dziedzinie ochrony euro przed fałszowaniem w 2018 r.

1.Wprowadzenie

Program „Perykles 2020” (dalej zwany „programem”) jest programem wymiany, pomocy i szkoleń w dziedzinie ochrony euro przed fałszowaniem. Zastępuje on program „Perykles” ustanowiony w 2001 r. i realizowany w latach 2002–2013. Program został ustanowiony na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 331/2014 z dnia 11 marca 2014 r 1 . Zakres jego stosowania rozszerzono na nieuczestniczące państwa członkowskie rozporządzeniem Rady (UE) 2015/768 z dnia 11 maja 2015 r. 2 Rozporządzenie (UE) nr 331/2014 stanowi, że program będzie obowiązywał do dnia 31 grudnia 2020 r. W art. 13 ust. 3 rozporządzenia zobowiązano Komisję do corocznego przedstawiania Parlamentowi Europejskiemu i Radzie informacji o wynikach programu. Przedstawiając niniejsze sprawozdanie roczne, Komisja spełnia ten wymóg w odniesieniu do 2018 r.

2.Roczny program prac na 2018 r.

a.Wdrażanie rocznego programu prac w 2018 r.

Roczny budżet na realizację programu w 2018 r. ustalono na poziomie 1 055 100 EUR i sfinansowano z linii budżetowej 01. 02 04 00 budżetu ogólnego Unii Europejskiej na 2018 r. W 2018 r. wykorzystano środki w wysokości 993 388,74 EUR. Program jest realizowany poprzez działania współfinansowane (dotacje) zgłaszane przez właściwe organy państw członkowskich i w ramach „działań Komisji” organizowanych bezpośrednio przez Komisję. W 2018 r. z budżetu na dotacje dokonano przesunięcia kwoty 167 199,89 EUR do budżetu na działania Komisji, aby uzupełnić działania państw członkowskich.

Program odzwierciedla zaangażowanie państw członkowskich i Komisji w ochronę euro przed fałszowaniem. Dzięki dyskusjom na temat wieloletniej strategii na posiedzeniach Grupy Ekspertów ds. Fałszowania Euro (ECEG) w 2018 r. możliwe było zaciągnięcie zobowiązań na 94,15 % łącznego budżetu. W 2018 r. w ramach programu sfinansowano łącznie 11 projektów 3 . W sumie na podstawie wniosków złożonych przez właściwe organy państw członkowskich udzielono 8 dotacji. Oznacza to spadek w stosunku do 2017 r., w którym udzielono 10 dotacji. Ponadto sfinansowano 3 działania Komisji – tyle samo, co w roku poprzednim. W 2018 r. zrealizowano 5 działań, a 6 jest w trakcie realizacji lub zostanie zrealizowanych w 2019 r. lub później.

Wykresy I i II: Rodzaj finansowanych działań i liczba działań w podziale na państwa członkowskie (działania, na które przeznaczono środki w 2018 r. – zob. załącznik I) 4

Uczestnikami programu w 2018 r. są dwa państwa członkowskie, a mianowicie Włochy i Hiszpania. Wynika to z tego, że ze środków z programu „Perykles” częściej korzystają państwa najbardziej narażone na fałszowanie euro. Ich wysiłki przyczyniają się do poprawy ochrony euro, co przynosi korzyść wszystkim państwom członkowskim należącym do strefy euro.

Działania, na które przeznaczono środki w 2018 r., obejmują 3 seminaria/konferencje, 2 szkolenia techniczne, 4 wymiany pracowników oraz dokonanie 2 zakupów sprzętu. Wyraźna jest względnie wysoka liczba wymian pracowników, stanowiąca racjonalne pod względem kosztów i skierowane do względnie licznej grupy działanie ułatwiające wymianę praktycznej wiedzy i stworzenie zharmonizowanych ram ochrony euro przed fałszowaniem. Ponadto dokonanie dodatkowych 2 zakupów sprzętu dla organów państwa trzeciego potwierdza słuszność wprowadzenia tego środka jako działania kwalifikowalnego w ramach programu „Perykles 2020”. Działania odbywają się 5 zarówno w UE, jak i poza nią, w zależności od konkretnych potrzeb w zakresie ochrony euro przed fałszowaniem. Od czasu powstania program przyczynił się do ugruntowania podejścia regionalnego dzięki realizacji działań obejmujących regiony świata szczególnie narażone na problem fałszowania euro. Szczególny nacisk kładzie się na Amerykę Łacińską (2 działania zorganizowane przez Hiszpanię i 1 działanie Komisji) oraz Europę Południowo-Wschodnią (4 działania zorganizowane przez Włochy).

Na wykresach III i IV przedstawiono podział uczestników programu według pochodzenia i profilu zawodowego:

Wykresy III i IV: Pochodzenie i profil zawodowy uczestników 6 (działania, na które przeznaczono środki w 2018 r. – zob. załącznik I) 7

Szacuje się, że w działaniach w ramach programu, na które przeznaczono środki w 2018 r., wzięło udział 568 ekspertów.

Uczestnicy pochodzą z 58 krajów. Większość uczestników szkoleń (67 %) to osoby z Europy: 37 % pochodzi z państw członkowskich strefy euro, podczas gdy 19 % stanowią uczestnicy z krajów europejskich nienależących do UE, natomiast 11 % z państw członkowskich spoza strefy euro; 26 % uczestników pochodzi z Ameryki Łacińskiej, co stanowi znaczny wzrost w stosunku do poprzedniego roku 8 . Ponadto 1 % uczestników pochodzi z Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej oraz 1 % z Azji.

Jeśli chodzi o profil zawodowy uczestników, 54 % ogółu stanowią przedstawiciele służb policyjnych. Ta znacząca obecność wynika z faktu, że organy policji są na pierwszej linii walki z fałszowaniem euro, a wśród przedstawicieli policji znajdują się zarówno oficerowie śledczy, jak i personel techniczny.

Na inne kategorie uczestników przypada 46 % ogólnej liczby, co stanowi spadek w porównaniu z 58 % w roku poprzednim. Udział banków centralnych pozostał na niemal niezmienionym wysokim poziomie (23 %); utrzymuje się też udział przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości (4 %). Na szczególną uwagę zasługuje obecność uczestników z mennic (2 %), ministerstw finansów (1 %) i sektora transportu gotówki (2 %), co świadczy o tym, że reprezentowane są wszystkie profile zawodowe. Realizacja działania Komisji „drugie spotkanie platformy 1210” zaowocowała licznym udziałem przedstawicieli branży zajmującej się urządzeniami do weryfikacji monet (6 %). Udział tej branży jest wysoki już trzeci rok z rzędu, co potwierdza znaczącą rolę sektora prywatnego w walce z fałszowaniem pieniądza.

Dzięki temu realizacja programu ma wymiar transnarodowy i multidyscyplinarny, o którym mowa w przepisach rozporządzenia (UE) nr 331/2014.

b.Przegląd działań w ramach rocznego programu prac na 2018 r.

Kompleksowy przegląd działań przewidzianych w programie „Perykles”, na które przeznaczono środki w ramach rocznego programu prac na 2018 r., znajduje się w załączniku I. Poniżej wskazano najważniejsze działania:

Regionalna współpraca międzynarodowa w Europie Południowo-Wschodniej

W ramach programu w 2018 r. udało się utrzymać, a nawet wzmocnić ścisłą regionalną współpracę międzynarodową w Europie Południowo-Wschodniej. Jednym z najważniejszych wydarzeń w 2018 r. była zorganizowana przez UCAMP konferencja zatytułowana „Wspólnotowa strategia ochrony euro w regionie Morza Śródziemnego”, która odbyła się w Serbii w 2018 r. W działaniu tym uczestniczyło siedem krajów z Europy Południowo-Wschodniej oraz Francja. Uczestnikom udało się utrzymać skuteczną sieć ekspertów w jednym z regionów najbardziej narażonych na problem fałszowania euro. W następstwie tego działania podpisano trzy porozumienia o współpracy administracyjnej mającej na celu ochronę monet euro pomiędzy Komisją Europejską i odpowiednio Serbią, Czarnogórą i Kosowem o statusie określonym rezolucją RB ONZ nr 1244. Ponadto UCIFM, włoski urząd zajmujący się walką z fałszowaniem pieniędzy, zorganizował zakup sprzętu wykorzystywanego przez wyspecjalizowane organy ds. zwalczania fałszowania do ochrony euro przed fałszowaniem oraz do szkolenia funkcjonariuszy policji i pracowników Narodowego Banku w Czarnogórze.

Regionalna współpraca międzynarodowa w Ameryce Łacińskiej

W ramach programu udało się również utrzymać, a nawet wzmocnić ścisłą regionalną współpracę międzynarodową w Ameryce Łacińskiej:

·Hiszpańska instytucja BIBE (Brigada de Investigación del Banco de España) zorganizowała w 2018 r. w Panamie szkolenie dotyczące fałszowania pieniędzy dla ekspertów z krajów Ameryki Łacińskiej, w którym uczestniczyli przedstawiciele organów państwowych z 18 krajów Ameryki Łacińskiej, promujące środki mające na celu ochronę euro przed fałszowaniem w krajach Ameryki Łacińskiej, w których takie zagrożenie potencjalnie występuje. Szkolenie to stanowiło wsparcie dla ustanowienia i działania krajowych centralnych urzędów do walki z fałszowaniem pieniędzy w uczestniczących w szkoleniu krajach. W oparciu o wcześniejsze szkolenie o tym samym charakterze Argentyna ustanowiła taki centralny urząd.

·Aby chronić euro przed fałszowaniem, hiszpańska BIBE dokonała dla specjalistów nowoutworzonego argentyńskiego urzędu zakupu sprzętu wykorzystywanego przez specjalistów ds. zwalczania fałszowania pieniędzy.

·Komisja przeprowadzi w 2019 r. w Medellin w Kolumbii swoje organizowane co dwa lata „techniczne szkolenie taktyczne”, skierowane do funkcjonariuszy organów ścigania i organów sądowych w Kolumbii.

3.Realizacja działań w 2018 r., na które przeznaczono środki w ramach poprzednich budżetów programu

W 2018 r. zrealizowano 10 działań, na które przeznaczono środki w ramach poprzednich budżetów programu 9 . 8 z tych działań zgłosiły właściwe organy krajowe państw członkowskich – Francji, Hiszpanii, Portugalii, Rumunii, Austrii, Chorwacji i Włoch – natomiast 2 działania podjęto z inicjatywy Komisji. Obejmowały one 3 seminaria, 1 szkolenie techniczne, 4 wymiany pracowników, 1 zakup sprzętu oraz badanie naukowe. Szczególny nacisk położono na obszary Europy Południowo-Wschodniej, Chin i Ameryki Łacińskiej oraz na problematykę ukrytej sieci i weryfikacji autentyczności monet euro. Poniżej wskazano najważniejsze działania:

Regionalna współpraca międzynarodowa w Europie Południowo-Wschodniej

W 2018 r. zrealizowano szereg działań związanych z programem „Perykles 2020”, które miały głównie na celu propagowanie i wspieranie ścisłej współpracy pomiędzy właściwymi organami krajowymi w Europie Południowo-Wschodniej. Działania te obejmowały wymianę pracowników organizowaną odpowiednio przez organy policji w Rumunii i Włoszech. Rumunia ustanowiła i utrzymuje współpracę z krajami na Bałkanach Wschodnich i w regionie Morza Czarnego, w tym z Turcją, z Mołdawią i z Ukrainą. Ponadto przedstawiciele narodowych i komercyjnych banków z regionu wzięli wspólnie udział w „3. Konferencji Sieci Bałkańskiej” zorganizowanej przez Narodowy Bank Chorwacji, co usprawniło funkcjonowanie systemu wczesnego ostrzegania i wymianę informacji pomiędzy uczestniczącymi krajami.

Regionalna współpraca międzynarodowa w Ameryce Łacińskiej

Również wzmocnienie ścisłej międzynarodowej regionalnej współpracy w Ameryce Łacińskiej można wskazać jako ważny przykład wdrażania działań w ramach programu „Perykles 2020” w 2018 r. Portugalska Policia Judiciaria włączyła przedstawicieli właściwych organów z Brazylii do swojego programu wymiany personelu. Efektem zdywersyfikowanego podejścia hiszpańskiej agencji BIBE było zorganizowanie konferencji szkoleniowej, a także wymiana personelu i zakup sprzętu dla funkcjonariuszy w regionie, co zapewniło udział większej liczby uczestników z wielu państw Ameryki Łacińskiej

Internet/ukryta sieć: Konferencja pt. „ICIT – Śledztwa dotyczące ukrytej sieci – Ochrona euro”

Niektóre z wdrożonych w 2018 r. działań dotyczyły zagrożenia, jakie w walce z fałszowaniem pieniądza stanowią internet i ukryta sieć; skupiały się one na skuteczności technik dochodzeniowych oraz potrzebie skoordynowanej reakcji na to zagrożenie. W szczególności konferencja „ICIT – Śledztwa dotyczące ukrytej sieci – Ochrona euro” była w całości poświęcona temu tematowi i zgromadziła ekspertów sądowych i policyjnych w tej dziedzinie z 19 krajów. Na konferencji wydano wiele zaleceń, takich jak np. potrzeba stworzenia regionalnej sieci specjalistów prowadzących śledztwa dotyczące ukrytej sieci i podręcznika zawierającego najlepsze praktyki ścigania przestępstw.

4.Wnioski i dalsze działania

Program „Perykles 2020” jest nadal znaczącym i skutecznym instrumentem służącym zwalczaniu fałszowania pieniądza. Program stanowi podstawę wspierania badań, utrzymania i rozwoju współpracy oraz wymiany najlepszych praktyk między wszystkimi podmiotami zaangażowanymi w walkę z fałszowaniem euro.

Komisja na bieżąco przekazuje ekspertom z ECEG wyniki działań wspieranych w ramach programu. W 2018 r. grupa ta odbyła trzy posiedzenia. Program uzupełnia inne właściwe programy i działania na szczeblu Unii i jest z nimi w wysokim stopniu spójny, ponieważ jest poświęcony wyłącznie zapobieganiu konkretnej formie przestępczości zorganizowanej, tj. fałszowaniu pieniądza, oraz jej zwalczaniu, i skupia się na tych działaniach. W związku z tym jest komplementarny do Instrumentu pomocy technicznej i wymiany informacji (TAIEX), który jest najczęściej wykorzystywany jako wsparcie negocjacji akcesyjnych, oraz Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego – części dotyczącej współpracy policyjnej 10 , który obejmuje ogólnie pojęte zapobieganie przestępczości i jej zwalczanie.

Uwzględniając zalecenie w sprawie przedłużenia trwania programu po 2020 r. i udowodnioną skuteczność programu, którą podkreślono w średniookresowej ocenie programu „Perykles 2020” 11 , jak również pozytywne wsparcie zainteresowanych stron, takich jak państwa członkowskie, EBC i Europol, Komisja przyjęła w ramach wieloletnich ram finansowych wniosek w sprawie kontynuowania programu po 2020 r., pod nazwą „Perykles IV” 12 . Rada przyjęła częściowe podejście ogólne w dniu 19 grudnia 2018 r. Wspierające podejście Rady odzwierciedla szerokie poparcie dla wniosku Komisji dotyczącego programu „Perykles IV”. W Parlamencie Europejskim komisja LIBE przyjęła w dniu 4 lutego 2019 r. jednogłośnie swoje stanowisko w sprawie wniosku Komisji dotyczącego programu „Perykles IV”, wyrażając swoje poparcie dla kontynuacji programu.

Na podstawie wyników realizacji programu i ciągłej analizy pojawiających się zagrożeń, które są przedmiotem dyskusji na forum ECEG, na 2019 r. określono następujące priorytety 13 :

·wspieranie działań mających na celu poprawę współpracy między państwami członkowskimi, które są najbardziej narażone na problem produkcji i dystrybucji fałszywych pieniędzy;

·wspieranie współpracy z organami tych państw trzecich, w przypadku których istnieje podejrzenie produkcji fałszywych euro lub istnieją na to dowody;

·utrzymanie skutecznych ram ochrony euro w Europie Południowo-Wschodniej;

·bieżące wyzwania/kwestie: zabezpieczenia monet euro, wdrożenie rozporządzenia (UE) nr 1210/2010 w sprawie weryfikacji autentyczności monet euro oraz postępowania z monetami euro nienadającymi się do obiegu, dystrybucja fałszywych pieniędzy i wysokiej jakości komponentów przez internet, wsparcie dla ustanawiania/wzmacniania krajowych centralnych urzędów do walki z fałszowaniem pieniędzy.

(1)    Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 331/2014 ustanawiające program wymiany, pomocy i szkoleń w dziedzinie ochrony euro przed fałszowaniem (program „Perykles 2020”) (Dz.U. L 103 z 5.4.2014, s. 1). Rozporządzenie to uchyliło decyzje Rady 2001/923/WE, 2006/75/WE oraz 2006/849/WE.

(2)  Rozporządzenie Rady (UE) 2015/768 z dnia 11 maja 2015 r. rozszerzające stosowanie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 331/2014 ustanawiającego program wymiany, pomocy i szkoleń dla ochrony euro przed fałszowaniem (program „Perykles 2020”) na nieuczestniczące państwa członkowskie (Dz.U. L 121 z 14.5.2015, s. 1).

(3)  Kompleksowy przegląd działań w ramach programu „Perykles”, na które przeznaczono środki w 2018 r., znajduje się w załączniku I.

(4)  Wszystkie dane dotyczą zarówno działań zrealizowanych w 2018 r., jak i działań, które są lub będą realizowane po 2018 roku.

(5) Niektóre działania są nadal realizowane w 2019 r.

(6) Kategoria „inne” obejmuje między innymi Interpol, pracowników ministerstw krajowych i przedstawicielstw oraz pracowników instytucji akademickich.

(7)  Wszystkie dane dotyczą zarówno działań zrealizowanych w 2018 r., jak i działań, które są lub będą realizowane po 2018 roku.

(8) Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczące realizacji i wyników programu „Perykles2020” w dziedzinie ochrony euro przed fałszowaniem w 2017 r., COM/2018/581 final.

(9) Kompleksowy przegląd działań w ramach programu „Perykles”, na które przeznaczono środki w poprzednich budżetach programu „Perykles 2020”, a które zrealizowano w 2018 r., znajduje się w załączniku II.

(10)

   Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 513/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. ustanawiające, w ramach Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego, instrument na rzecz wsparcia finansowego współpracy policyjnej, zapobiegania i zwalczania przestępczości oraz zarządzania kryzysowego oraz uchylające decyzję Rady 2007/125/WSiSW (Dz.U. L 150 z 20.5.2014, s. 93).

(11)  Śródokresową ocenę programu przeprowadził niezależny wykonawca na podstawie art. 13 ust. 4 rozporządzenia (UE) nr 331/2014. W dniu 6 grudnia 2017 r. Komisja przyjęła komunikat COM(2017) 741 skierowany do Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wyników oceny śródokresowej programu, w którym stwierdziła, że program powinien być kontynuowany do jego planowego wygaśnięcia w 2020 r., opowiedziała się za kontynuowaniem programu po 2020 r. ze względu na jego wartość dodaną dla UE, długoterminowe skutki i zrównoważony charakter oraz zgodziła się z ustaleniami oceny dotyczącymi kontynuowania programu jako samodzielnego programu po 2020 r., Komunikat COM(2017) 741 final – Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego w sprawie oceny śródokresowej Programu wymiany, pomocy i szkoleń w dziedzinie ochrony euro przed fałszowaniem (program „Perykles 2020”), 6 grudnia 2017 r.

(12)  Wniosek dotyczący ROZPORZĄDZENIA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY ustanawiającego program wymiany, pomocy i szkoleń w dziedzinie ochrony euro przed fałszowaniem na lata 2021–2027 (program „Perykles IV”) COM/2018/369 final - 2018/0194 (COD) oraz wniosek dotyczący ROZPORZĄDZENIA RADY rozszerzającego stosowanie rozporządzenia (UE) nr …/2018 ustanawiającego program wymiany, pomocy i szkoleń w dziedzinie ochrony euro przed fałszowaniem na lata 2021-2027 (program „Perykles IV”) na nieuczestniczące państwa członkowskie COM/2018/371 final - 2018/0219 (APP).

(13)

Priorytety programu na 2019 r. stanowią zasadniczą część rocznego programu prac załączonego do decyzji Komisji C(2019) 806 final z dnia 2 lutego 2019 r. w sprawie przyjęcia programu prac na 2019 r. w odniesieniu do programu „Perykles 2020”.

KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 2.7.2019

COM(2019) 287 final

ZAŁĄCZNIK

do

SPRAWOZDANIA KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

dotyczącego realizacji i wyników programu „Perykles 2020” w dziedzinie ochrony euro przed fałszowaniem w 2018 r.

Załącznik I: Przegląd działań, na które przeznaczono środki w 2018 r.

(1)

     Pełne nazwy organizatorów można znaleźć w wykazie właściwych organów krajowych, o których mowa w art. 2 lit. b) rozporządzenia Rady (WE) nr 1338/2001, Dz.U. C 264 z 12.8.2015, s. 2–29. 

KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 2.7.2019

COM(2019) 287 final

ZAŁĄCZNIK

do

SPRAWOZDANIA KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

dotyczącego realizacji i wyników programu „Perykles 2020” w dziedzinie ochrony euro przed fałszowaniem w 2018 r.

Załącznik II: Działania w ramach programu „Perykles 2020”, na które przeznaczono środki z poprzednich budżetów, ale które zrealizowano w 2018 r.

(1)

     Pełne nazwy organizatorów można znaleźć w wykazie właściwych organów krajowych, o których mowa w art. 2 lit. b) rozporządzenia Rady (WE) nr 1338/2001, Dz.U. C 264 z 12.8.2015, s. 2–29. 

(2)

     Łączna kwota w środkach na zobowiązania obejmuje działanie: Warsztaty dotyczące składania wniosków w 2018 r. w ramach programu „Perykles 2020 i pierwsze spotkanie platformy 1210.