(1)

Komunikat Komisji z dnia 29 listopada 2017 r. zatytułowany „Przyszłość rolnictwa i produkcji żywności” określa wyzwania, cele i kierunki przyszłej wspólnej polityki rolnej (WPR) po 2020 r. Cele te obejmują wyraźniejsze ukierunkowanie WPR na rezultaty i na rynek, przyspieszenie modernizacji i pogłębienie zrównoważoności – w tym pod względem gospodarczym, społecznym oraz w zakresie środowiska i klimatu – obszarów rolnych, leśnych i wiejskich, oraz pomoc w zmniejszeniu związanych z prawodawstwem Unii obciążeń administracyjnych dla beneficjentów.

(2)

W celu podjęcia kwestii globalnego wymiaru i wpływu WPR Komisja powinna zapewnić spójność z unijną polityką zewnętrzną w innych obszarach i spójność z zewnętrznymi instrumentami unijnymi, w szczególności w dziedzinie współpracy na rzecz rozwoju i w dziedzinie handlu. Zobowiązanie Unii do zachowania spójności polityki na rzecz rozwoju wymaga uwzględnienia celów i zasad rozwoju przy nakreślaniu polityki.

(3)

Ponieważ należy udoskonalić sposób, w jaki WPR odpowiada na wyzwania i możliwości pojawiające się na poziomie międzynarodowym, unijnym, krajowym, regionalnym, lokalnym oraz na poziomie gospodarstw, konieczne jest usprawnienie zarządzania WPR, a także poprawienie realizacji celów Unii i istotne zmniejszenie obciążeń administracyjnych. WPR powinna opierać się na realizacji celów (zwanej dalej „modelem realizacji”). Unia powinna zatem określić podstawowe parametry polityki, takie jak cele WPR i ich podstawowe wymogi, natomiast odpowiedzialność za sposób realizacji celów i celów końcowych powinna w większym stopniu spoczywać na państwach członkowskich. Udoskonalenie pomocniczości pozwala na lepsze uwzględnianie lokalnych warunków i potrzeb oraz szczególnego charakteru działalności rolniczej, który wynika ze struktury społecznej rolnictwa oraz różnic strukturalnych i naturalnych między poszczególnymi regionami rolniczymi, poprzez takie dostosowywanie wsparcia, aby maksymalnie zwiększyć jego wkład w osiągnięcie celów Unii.

(4)

Do niniejszego rozporządzenia zastosowanie mają horyzontalne zasady finansowe przyjęte przez Parlament Europejski i Radę na podstawie art. 322 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Zasady te zostały ustanowione w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 (zwanym dalej „rozporządzeniem finansowym”) (5) i określają w szczególności procedurę uchwalania i wykonywania budżetu w drodze dotacji, zamówień, nagród i wykonania pośredniego oraz przewidują kontrolę odpowiedzialności podmiotów upoważnionych do działań finansowych. Przepisy przyjęte na podstawie art. 322 TFUE obejmują również ogólny system warunkowości służący ochronie budżetu Unii,

(5)

Przepisy dotyczące środków łączących skuteczność funduszy unijnych z należytym zarządzaniem gospodarczym, dotyczące rozwoju terytorialnego i widoczności wsparcia z funduszy unijnych, określone w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1060 (6), powinny mieć również zastosowanie do wsparcia rozwoju obszarów wiejskich na mocy niniejszego rozporządzenia, aby zapewnić spójność z odnośnymi funduszami unijnymi w odniesieniu do tych aspektów.

(6)

Synergie między EFRROW a programem „Horyzont Europa”, ustanowionym rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/695 (7) powinny zachęcić do jak najlepszego wykorzystania w ramach EFRROW wyników działalności badawczej i innowacyjnej, a w szczególności rezultatów projektów finansowanych ze środków programu „Horyzont Europa” oraz europejskiego partnerstwa innowacyjnego na rzecz wydajnego i zrównoważonego rolnictwa (EPI), co zwiększy innowacyjność w sektorze rolnictwa i na obszarach wiejskich.

(7)

Z uwagi na znaczenie przeciwdziałania radykalnej utracie różnorodności biologicznej wsparcie na podstawie niniejszego rozporządzenia powinno przyczynić się do uwzględnienia działań na rzecz różnorodności biologicznej w politykach Unii oraz do zrealizowania ambicji przeznaczenia 7,5 % rocznych wydatków w ramach wieloletnich ram finansowych (WRF) na cele dotyczące różnorodności biologicznej w 2024 r. oraz 10 % rocznych wydatków w ramach WRF na cele dotyczące różnorodności biologicznej w latach 2026 i 2027.

(8)

Należy pozwolić państwom członkowskim na elastyczność w określaniu niektórych definicji i warunków w swoich planach strategicznych WPR. Aby zapewnić równe warunki działania, należy jednak ustanowić na poziomie unijnym pewne ramy określające niezbędne wspólne elementy, które należy uwzględnić w wyżej wspomnianych definicjach i warunkach (zwanych dalej „definicjami ramowymi”).

(9)

Aby zwiększyć rolę rolnictwa w dostarczaniu dóbr publicznych, konieczne jest ustanowienie odpowiedniej ramowej definicji działalności rolniczej. Ponadto, aby zapewnić, by Unia mogła wypełnić swoje międzynarodowe zobowiązania dotyczące wsparcia wewnętrznego określone w Porozumieniu w sprawie rolnictwa WTO, a w szczególności aby podstawowe wsparcie dochodów do celów zrównoważoności i związane z nim typy interwencji były nadal zgłaszane jako wsparcie kategorii zielonej, które nie powoduje zakłóceń handlu ani zmian w produkcji, lub też czyni to najwyżej w minimalnym stopniu, w ramowej definicji „działalności rolniczej” należy uwzględnić zarówno wytwarzanie produktów rolnych, jak i utrzymywanie użytków rolnych, pozostawiając rolnikom wybór między tymi dwoma rodzajami działalności. Aby dostosować się do warunków lokalnych państwa członkowskie powinny określić obowiązujące definicje „działalności rolniczej” oraz odpowiednie warunki w swoich planach strategicznych WPR.

(10)

Aby zachować istotny, wspólny dla całej Unii element zapewniający porównywalność między decyzjami państw członkowskich, nie ograniczając przy tym jednak tych państw w realizacji celów Unii, należy ustanowić ramową definicję terminu „użytek rolny”. Powiązane ramowe definicje terminów „grunty orne”, „uprawy trwałe” i „trwałe użytki zielone” należy sformułować ogólnie, tak aby umożliwić państwom członkowskim ich doprecyzowanie zgodnie z lokalnymi warunkami.

(11)

Ramową definicję terminu „grunty orne” należy sformułować w taki sposób, aby umożliwiała ona państwom członkowskim uwzględnienie różnych form produkcji oraz aby wprowadzała wymóg włączenia obszarów gruntów ugorowanych w celu zapewnienia oddzielenia interwencji od wielkości produkcji.

(12)

W ramowej definicji terminu „uprawy trwałe” należy uwzględnić obszary rzeczywiście wykorzystywane do celów produkcyjnych oraz obszary nieprodukcyjne, a także szkółki i zagajniki o krótkiej rotacji, które mają zdefiniować państwa członkowskie.

(13)

Ramową definicję terminu „trwałe użytki zielone” należy sformułować w taki sposób, aby w przypadkach, w których przeważają trawy i inne zielne rośliny pastewne, nie wykluczała ona innych gatunków, które mogą nadawać się do wypasu. Powinna ona także umożliwiać państwom członkowskim określenie dalszych kryteriów i włączenie gatunków innych niż trawy lub inne zielne rośliny pastewne, które nadają się do produkcji paszy, niezależnie od tego, czy rzeczywiście stosuje się je do celów produkcji. Może to obejmować gatunki roślin, których części, takie jak liście, kwiaty, łodygi lub owoce, mogą się nadawać do wypasu bezpośrednio lub gdy opadną na ziemię. Państwa członkowskie powinny również mieć możliwość decydowania o ewentualnym ograniczeniu uwzględnienia gruntów, na których trawy i inne zielne rośliny pastewne nie są roślinnością przeważającą lub nie występują na obszarach wypasu, w tym do gruntów stanowiących część utrwalonych praktyk lokalnych.

(14)

Ramowe definicje „użytków rolnych” powinny zapewniać uwzględnianie w nich przez państwa członkowskie systemów rolno-leśnych, w których drzewa są uprawiane na działkach rolnych, na których prowadzona jest działalność rolnicza, w celu poprawy zrównoważonego użytkowania gruntów.

(15)

Aby prawo gwarantowało wypłacanie wsparcia na użytek rolny, który znajduje się w dyspozycji rolnika, i na którym prowadzona jest działalność rolnicza, należy ustanowić definicję ramową terminu „kwalifikujący się hektar” zawierającą najważniejsze elementy. W szczególności państwa członkowskie powinny ustanowić warunki pozwalające na ustalenie, czy grunty znajdują się w dyspozycji rolnika. Ze względu na prawdopodobieństwo okazjonalnego i tymczasowego wykorzystywania gruntów rolnych do działalności niezwiązanej bezpośrednio z rolnictwem oraz potencjał niektórych rodzajów działalności pozarolniczej w zakresie dywersyfikacji dochodów gospodarstw rolnych, państwa członkowskie powinny ustanowić odpowiednie warunki, aby użytki rolne wykorzystywane także do działalności pozarolniczej uznawać za kwalifikujące się hektary.

(16)

Ze względu na wysoki poziom ambicji WPR w zakresie ochrony środowiska nie należy zmniejszać kwalifikującego się obszaru w wyniku wdrożenia określonych zasad warunkowości oraz schematów na rzecz klimatu, środowiska i dobrostanu zwierząt (zwanych dalej „ekoschematami”) w ramach płatności bezpośrednich. Użytki rolne nie powinny przestawać kwalifikować się do płatności bezpośrednich, jeżeli są na nich uprawiane produkty nierolne w wyniku użytkowania torfowisk w ramach schematów unijnych albo krajowych, które przyczyniają się do osiągnięcia co najmniej jednego celu Unii związanego ze środowiskiem lub klimatem. Ponadto użytki rolne powinny nadal kwalifikować się do płatności bezpośrednich, jeżeli podlegają niektórym wymogom unijnym dotyczącym ochrony środowiska lub gdy są zalesione w ramach środków rozwoju obszarów wiejskich, w tym zalesione w ramach programów krajowych zgodnych z odnośnymi przepisami, lub gdy są to obszary objęte niektórymi zobowiązaniami dotyczącymi odłogowania.

(17)

Ponadto, biorąc pod uwagę potrzebę uproszczenia, państwa członkowskie powinny mieć możliwość decydowania, że elementy krajobrazu, które nie utrudniają w istotny sposób prowadzenia działalności rolniczej na działce, pozostają częścią kwalifikującego się obszaru. Przy obliczaniu kwalifikującego się obszaru trwałych użytków zielonych, państwa członkowskie powinny mieć możliwość stosowania uproszczonej metodyki przy odliczaniu powierzchni zajmowanych przez niekwalifikujące się elementy.

(18)

W odniesieniu do obszarów wykorzystywanych do produkcji konopi, w celu ochrony zdrowia publicznego i zapewnienia spójności z innymi przepisami, wykorzystywanie odmian nasion konopi o zawartości tetrahydrokanabinolu poniżej 0,3 % powinno być zawarte w definicji kwalifikującego się hektara.

(19)

W celu dalszej poprawy realizacji celów WPR wsparcie dochodu należy ukierunkować na rolników aktywnych zawodowo. Aby zapewnić wspólne podejście na poziomie unijnym, należy ustanowić ramową definicję terminu „rolnik aktywny zawodowo” zawierającą najważniejsze elementy. W swoich planach strategicznych WPR państwa członkowskie powinny na podstawie obiektywnych warunków określić, których rolników uznaje się za rolników aktywnych zawodowo. Aby zmniejszyć obciążenia administracyjne, państwa członkowskie powinny mieć możliwość przyznawania płatności bezpośrednich małym gospodarstwom, które również przyczyniają się do witalności obszarów wiejskich, oraz ustanawiania negatywnego wykazu rodzajów działalności pozarolniczej, w porównaniu z którymi działalność rolnicza jest zazwyczaj marginalna. Wykaz negatywny nie powinien być jedynym sposobem określenia definicji, lecz powinien być wykorzystywany jako narzędzie uzupełniające pomagające w identyfikacji takiej działalności pozarolniczej, bez uszczerbku dla możliwości udowodnienia przez zainteresowane osoby, że spełniają kryteria definicji rolnika aktywnego zawodowo. Aby zapewnić lepsze dochody, wzmocnić strukturę społeczno-ekonomiczną obszarów wiejskich lub osiągnąć związane z tym cele, definicja rolnika aktywnego zawodowo nie powinna wykluczać przyznania wsparcia rolnikom prowadzącym działalność rolniczą i nierolniczą lub prowadzącym działalność rolniczą w niepełnym wymiarze godzin, którzy oprócz działalności rolniczej prowadzą również działalność pozarolniczą.

(20)

Aby w ramach realizacji celu wymiany pokoleń zapewnić spójność między rodzajami interwencji w formie płatności bezpośrednich a rodzajami interwencji związanymi z rozwojem obszarów wiejskich, należy ustanowić na poziomie unijnym ramową definicję terminu „młody rolnik” zawierającą najważniejsze elementy.

(21)

Aby w ramach realizacji celu ułatwiania rozwoju działalności gospodarczej na obszarach wiejskich zapewnić spójność między rodzajami interwencji w formie płatności bezpośrednich a rodzajami interwencji związanymi z rozwojem obszarów wiejskich, należy ustanowić na poziomie unijnym ramową definicję terminu „nowy rolnik” zawierającą wspólne elementy.

(22)

Aby skonkretyzować cele WPR określone w art. 39 TFUE oraz zapewnić, by Unia w odpowiedni sposób odpowiadała na stojące przed nią najnowsze wyzwania, należy określić zestaw celów ogólnych odzwierciedlających kierunki wyznaczone w komunikacie Komisji pt. „Przyszłość rolnictwa i produkcji żywności”. Na poziomie Unii należy doprecyzować zestaw celów szczegółowych, które powinny być stosowane przez państwa członkowskie w ich planach strategicznych WPR, z uwzględnieniem faktu, że w państwach członkowskich rolnictwo stanowi sektor ściśle powiązany z gospodarką w ujęciu ogólnym. Zachowując równowagę między różnymi aspektami zrównoważonego rozwoju zgodnie z oceną skutków, te cele szczegółowe powinny umożliwić przełożenie celów ogólnych WPR na bardziej konkretne priorytety z uwzględnieniem odpowiedniego prawodawstwa Unii, w szczególności w odniesieniu do klimatu, energii i środowiska.

(23)

Bardziej inteligentna, nowoczesna i zrównoważona WPR musi wykorzystywać badania naukowe i innowacje, aby mogła wspierać wielofunkcyjność unijnych systemów rolnictwa, leśnictwa i produkcji żywności poprzez inwestowanie w rozwój technologiczny i cyfryzację, a także usprawnianie absorpcji i skutecznego zastosowania technologii, w szczególności technologii cyfrowych oraz poprawę dostępu do bezstronnej, rzetelnej, odpowiedniej i nowej wiedzy oraz jej zwiększone upowszechnianie.

(24)

Unia musi dążyć do nowoczesnego, konkurencyjnego, odpornego i zróżnicowanego sektora rolnictwa, czerpiącego korzyści z wysokiej jakości produkcji i zasobooszczędności oraz zapewniającego długoterminowe bezpieczeństwo żywnościowe w ramach konkurencyjnego i produktywnego sektora rolno-spożywczego, chroniąc jednocześnie model gospodarstwa rodzinnego.

(25)

Aby wspierać godziwe dochody gospodarstw rolnych i odporność sektora rolnictwa w całej Unii w celu zwiększenia długoterminowego bezpieczeństwa żywnościowego, istnieje potrzeba poprawy pozycji rolników w łańcuchu wartości, w szczególności poprzez zachęcanie do form współpracy, które angażują rolników i przynoszą im korzyści, a także poprzez promowanie krótkich łańcuchów dostaw i poprawę przejrzystości rynku.

(26)

Unia musi lepiej reagować na potrzeby społeczne w zakresie żywności i zdrowia, w tym żywności wysokiej jakości, bezpiecznej, bogatej w składniki odżywcze i produkowanej w zrównoważony sposób. Aby poczynić postępy w tym kierunku konieczne będzie promowanie konkretnych zrównoważonych praktyk rolniczych, takich jak rolnictwo ekologiczne, integrowana ochrona roślin, agroekologia, agroleśnictwo lub rolnictwo precyzyjne. Należy również stymulować działania promujące wyższy poziom dobrostanu zwierząt oraz inicjatywy na rzecz zwalczania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe.

(27)

Model realizacji nie powinien prowadzić do sytuacji, w której będziemy mieli do czynienia z 27 różnymi krajowymi politykami rolnymi, co będzie groziło utratą wspólnego charakteru WPR i zagrozi rynkowi wewnętrznemu. Państwa członkowskie powinny jednak zachować pewien stopień elastyczności w obrębie solidnych wspólnych ram regulacyjnych. Niniejsze rozporządzenie powinno zatem wyznaczać cele Unii i ustalić rodzaje interwencji, a także wspólne wymogi unijne mające zastosowanie do państw członkowskich, zapewniając tym samym wspólny charakter WPR. Państwa członkowskie powinny być odpowiedzialne za przełożenie tych unijnych ram regulacyjnych na rozwiązania dotyczące wsparcia mające zastosowanie do beneficjentów przy wykorzystaniu zwiększonego poziomu elastyczności. W tym kontekście państwa członkowskie powinny działać zgodnie z Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej i ogólnymi zasadami prawa Unii oraz zapewnić, by ramy prawne przyznawania wsparcia unijnego beneficjentom opierały się na krajowych planach strategicznych WPR i były zgodne z zasadami i wymogami określonymi w niniejszym rozporządzeniu i rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2116 (8). Powinny one również wdrażać swoje plany strategiczne WPR zatwierdzone przez Komisję.

(28)

Płatności bezpośrednie są nadal istotnym elementem służącym zagwarantowaniu rolnikom sprawiedliwego wsparcia dochodów, by wspierać inteligentny i odporny sektor rolnictwa. Aby zwiększyć korzyści rynkowe dla rolników, konieczne są także inwestycje w restrukturyzację gospodarstw, modernizację, innowacje, dywersyfikację i absorpcję nowych praktyk i technologii.

(29)

W kontekście wyraźniejszego zorientowania WPR na rynek, jak określono w komunikacie Komisji pt. „Przyszłość rolnictwa i produkcji żywności”, ekspozycja na działanie sił rynkowych, zmiana klimatu i związana z nią częstotliwość i nasilenie ekstremalnych zdarzeń pogodowych, a także kryzysy sanitarne i fitosanitarne mogą wiązać się z ryzykiem zmienności cen i większą presją na dochody, w szczególności w przypadku producentów pierwotnych. W związku z tym, chociaż to rolnicy ponoszą ostatecznie odpowiedzialność za kształtowanie strategii dotyczących swoich gospodarstw oraz za poprawę odporności swoich gospodarstw, należy ustanowić solidne ramy zapewniające odpowiednie zarządzanie ryzykiem.

(30)

W kontekście przyszłości unijnego rolnictwa i leśnictwa bardzo wysoki priorytet ma wspieranie i ulepszanie ochrony środowiska i działań na rzecz klimatu oraz przyczynianie się do osiągnięcia unijnych celów dotyczących środowiska i klimatu. WPR powinna przyczyniać się zarówno do ograniczania negatywnego wpływu na środowisko i klimat, w tym na różnorodność biologiczną, oraz do większego dostarczania środowiskowych dóbr publicznych – na wszystkich rodzajach gruntów rolnych i leśnych (w tym na obszarach o wysokiej wartości przyrodniczej) oraz na obszarach wiejskich w ujęciu ogólnym. Struktura WPR powinna zatem odzwierciedlać większe ambicje względem tych celów. Powinna obejmować elementy, które wspierają lub w inny sposób pobudzają szeroki zakres działań służących realizacji celów – w rolnictwie, produkcji żywności, leśnictwie i na obszarach wiejskich w ujęciu ogólnym.

(31)

Najlepsza kombinacja rodzajów działań służących osiągnięciu tych celów będzie różna w poszczególnych państwach członkowskich. Równolegle z potrzebą zwiększenia wysiłków w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu, duże znaczenie dla łagodzenia zmiany klimatu ma zarówno redukcja emisji gazów cieplarnianych, jak i zwiększenie sekwestracji węgla. Produkcja i wykorzystanie energii wspierane w ramach WPR powinny dotyczyć energii, która wyraźnie wykazuje cechy zrównoważoności, w tym w odniesieniu do gazów cieplarnianych. W kwestii gospodarowania zasobami naturalnymi, szczególnie pomocne może być zmniejszenie zależności od substancji chemicznych, takich jak nawozy sztuczne i pestycydy, w tym w odniesieniu do ochrony różnorodności biologicznej, w przypadku której w wielu częściach Unii istnieje pilna potrzeba w odpowiednim czasie zmniejszenia uzależnienia od pestycydów oraz podjęcia działań mających na celu powstrzymanie i odwrócenie spadku liczebności owadów zapylających.

(32)

Ponieważ wiele obszarów wiejskich w Unii cierpi na problemy strukturalne, takie jak brak atrakcyjnych możliwości zatrudnienia, niedobór wykwalifikowanej siły roboczej, niedoinwestowanie sektora sieci szerokopasmowych, infrastruktury cyfrowej i innej oraz podstawowych usług, a także odpływ młodzieży, zasadnicze znaczenie ma wzmocnienie struktury społeczno-ekonomicznej na tych obszarach, zgodnie z deklaracją Cork 2.0. „Lepsze życie na obszarach wiejskich”, w szczególności poprzez tworzenie miejsc pracy i wymianę pokoleń, wprowadzenie na obszarach wiejskich programu Komisji w zakresie zatrudnienia i wzrostu gospodarczego, wspieranie włączenia społecznego, pomoc młodym ludziom, wymianę pokoleń i rozwój „inteligentnych wsi” w rejonach wiejskich w całej Unii Europejskiej, oraz przez przyczynienie się do łagodzenia zjawiska wyludniania się.

(33)

Równość kobiet i mężczyzn jest podstawową zasadą Unii, a uwzględnianie aspektu płci jest ważnym narzędziem służącym włączeniu tej zasady do WPR. Należy zatem poświęcić szczególną uwagę promowaniu udziału kobiet w rozwoju społeczno-ekonomicznym obszarów wiejskich, kładąc specjalny nacisk na rolnictwo i wspierając kluczową rolę kobiet. Państwa członkowskie powinny być zobowiązane do oceny sytuacji kobiet w rolnictwie i do podejmowania wyzwań w swoich planach strategicznych WPR. Zasady równości płci powinny stanowić integralną część przygotowania, realizacji i oceny ewaluacji w ramach WPR. Ponadto państwa członkowskie powinny również umacniać swoje zdolności w zakresie uwzględniania aspektu płci i gromadzenia danych zdezagregowanych według płci.

(34)

W celu ustabilizowania i zdywersyfikowania gospodarki wiejskiej należy wspierać rozwój, tworzenie i stabilność przedsiębiorstw prowadzących działalność pozarolniczą. Jak wskazano w komunikacie pt. „Przyszłość rolnictwa i produkcji żywności”, nowe łańcuchy wartości na obszarach wiejskich, takie jak energia ze źródeł odnawialnych, rozwijająca się biogospodarka, gospodarka o obiegu zamkniętym i ekoturystyka, mogą oferować duże możliwości w zakresie wzrostu gospodarczego i zatrudnienia na tych obszarach przy jednoczesnej ochronie zasobów naturalnych. W tym kontekście kluczową rolę w zapewnieniu dostępu do finansowania oraz we wzmacnianiu zdolności gospodarstw rolnych i przedsiębiorstw do rozwoju mogą odegrać instrumenty finansowe oraz wykorzystanie gwarancji UE w ramach InvestEU, ustanowionego na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/523 (9). Obszary wiejskie mają potencjał, jeśli chodzi o możliwości zatrudniania legalnie przebywających obywateli państw trzecich oraz wspieranie ich integracji społecznej i ekonomicznej, zwłaszcza w ramach strategii rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność.

(35)

WPR powinna nadal zapewniać bezpieczeństwo żywnościowe, które należy rozumieć jako stały dostęp do wystarczającej ilości bezpiecznej i bogatej w składniki odżywcze żywności. Ponadto powinna ona przyczyniać się do poprawy reagowania unijnego rolnictwa na nowe potrzeby społeczne w zakresie żywności i zdrowia, w tym dotyczące zrównoważonej produkcji rolnej, zdrowszego odżywiania, dobrostanu zwierząt, oraz ograniczenia marnowania żywności. WPR powinna nadal promować produkcję o szczególnych i cennych cechach, wspierając rolników w aktywnym dostosowywaniu produkcji do sygnałów płynących z rynku i oczekiwań konsumentów.

(36)

Z uwagi na zakres reform, które są niezbędne do osiągnięcia zamierzonych celów i zareagowania na zgłoszone obawy, należy ustanowić nowe ramy prawne w postaci jednego rozporządzenia regulującego wsparcie Unii finansowane ze środków Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) i Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i zastępującego ustalenia określone obecnie w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 (10) oraz rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 (11).

(37)

W niniejszym rozporządzeniu należy ustanowić przepisy mające zastosowanie do unijnego wsparcia finansowanego ze środków EFRG i EFRROW i przyznawanego w formie rodzajów interwencji określonych w planach strategicznych WPR sporządzonych przez państwa członkowskie i zatwierdzonych przez Komisję.

(38)

Aby Unia mogła wywiązać się ze swoich międzynarodowych zobowiązań dotyczących wsparcia wewnętrznego, określonych w Porozumieniu w sprawie rolnictwa WTO, niektóre rodzaje interwencji przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu powinny być nadal zgłaszane jako wsparcie kategorii zielonej, które nie powoduje zakłóceń handlu ani zmian w produkcji, lub co najwyżej czyni to w minimalnym stopniu, lub jako wsparcie kategorii niebieskiej w ramach programów ograniczania produkcji, a zatem jest wyłączone z zobowiązań redukcyjnych. Chociaż przepisy niniejszego rozporządzenia w odniesieniu do takich rodzajów interwencji są już zgodne z wymogami w zakresie kategorii zielonej określonymi w załączniku 2 do Porozumienia w sprawie rolnictwa WTO lub wymogami w zakresie kategorii niebieskiej określonymi w art. 6 ust. 5 Porozumienia, należy zapewnić, aby interwencje zaplanowane przez państwa członkowskie w planach strategicznych WPR dla tych rodzajów interwencji były nadal zgodne z tymi wymogami. W szczególności płatność specyficzna w odniesieniu do bawełny na podstawie niniejszego rozporządzenia powinna nadal być zaprojektowana tak, by pozostawać w zgodności z postanowieniami dotyczącymi kategorii niebieskiej.

(39)

Należy zapewnić, aby interwencje, w tym wsparcie dochodów związane z produkcją, były zgodne z międzynarodowymi zobowiązaniami Unii. Obejmuje to wymogi protokołu ustaleń między Europejską Wspólnotą Gospodarczą a Stanami Zjednoczonymi Ameryki w sprawie nasion oleistych w ramach GATT (12), odpowiednio do zmian w oddzielnym obszarze bazowym Unii dla nasion oleistych, wynikających ze zmian w składzie Unii.

(40)

Informacje i ocena realizacji celów WPR w oparciu o wdrażanie planów strategicznych WPR zostaną uwzględnione w regularnych ocenach Komisji dotyczących spójności polityki na rzecz zrównoważonego rozwoju, ustanowionych na podstawie Agendy na rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030.

(41)

Bazując na wcześniejszym systemie zasady wzajemnej zgodności wdrożonym do 2022 r., system nowej warunkowości uzależnia otrzymanie pełnego wsparcia z WPR od zapewnienia przez rolników i innych beneficjentów zgodności z podstawowymi normami dotyczącymi środowiska, zmiany klimatu, zdrowia publicznego, zdrowia roślin i dobrostanu zwierząt. Podstawowe normy obejmują – w uproszczonej formie – wykaz wymogów podstawowych w zakresie zarządzania oraz norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska. Te podstawowe normy powinny lepiej uwzględniać wyzwania związane ze środowiskiem i zmianą klimatu oraz nową zieloną strukturę WPR, zapewniając tym samym wyższy poziom ambicji w zakresie ochrony środowiska i klimatu, określonych w komunikacie Komisji pt. „Przyszłość rolnictwa i produkcji żywności” i w WRF na lata 2021–2027, ustanowionych rozporządzeniem Rady (UE, Euratom) 2020/2093 (13).

(42)

Warunkowość ma na celu przyczynienie się do rozwoju zrównoważonego rolnictwa poprzez zwiększenie świadomości beneficjentów co do potrzeby przestrzegania tych podstawowych norm. Ma ona również na celu większe dostosowanie WPR do oczekiwań społecznych poprzez poprawę spójności WPR z celami w dziedzinie środowiska, zdrowia publicznego, zdrowia roślin oraz dobrostanu zwierząt. Warunkowość powinna stać się integralną częścią zielonej struktury WPR i jednym z elementów tworzących podstawy dla bardziej ambitnych zobowiązań związanych z ochroną środowiska i klimatu. Powinna być też kompleksowo stosowana w całej Unii. Państwa członkowskie powinny zapewnić stosowanie proporcjonalnych, skutecznych i odstraszających kar zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2021/2116 w odniesieniu do rolników i innych beneficjentów, którzy nie spełniają tych wymogów.

(43)

Ramy norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska mają na celu przyczynienie się do łagodzenia zmiany klimatu i przystosowania się do niej, stawiania czoła wyzwaniom związanym z wodą, przyczynienie się do ochrony gleby i poprawy jej jakości oraz ochrony różnorodności biologicznej i poprawy jej jakości. Powyższe ramy należy udoskonalić, w szczególności uwzględniając praktyki określone do 2022 r. w ramach zazieleniania płatności bezpośrednich, a także łagodzenie zmiany klimatu oraz potrzebę poprawy zrównoważoności gospodarstw rolnych i ich przyczyniania się do różnorodności biologicznej. Uznaje się, że każda norma dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska przyczynia się do realizacji wielu celów. W celu wdrożenia przedmiotowych ram państwa członkowskie powinny określić normę krajową w odniesieniu do każdej normy ustanowionej na szczeblu unijnym, uwzględniając szczególne cechy danego obszaru, w tym warunki glebowe i klimatyczne, istniejące warunki gospodarki rolnej, praktyki rolnicze, wielkość gospodarstw i strukturę gospodarstw rolnych, użytkowanie gruntów oraz specyfikę regionów najbardziej oddalonych. Państwa członkowskie powinny mieć możliwość ustanowienia innych krajowych norm w odniesieniu do głównych celów norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska celem osiągania lepszych wyników dotyczących środowiska i klimatu w ramach norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska. Biorąc pod uwagę istniejące praktyki w ramach systemu rolnictwa ekologicznego, w przypadku rolników ekologicznych nie powinno się nakładać żadnego dodatkowego wymogu dotyczącego zmianowania upraw. Ponadto, państwa członkowskie powinny mieć możliwość rozważenia wprowadzenia pewnych wyjątków od norm dotyczących zmianowania upraw i przeznaczania minimalnego odsetka gruntów ornych na poprawę różnorodności biologicznej w celu uniknięcia nadmiernego obciążenia mniejszych gospodarstw rolnych lub wyłączenia niektórych gospodarstw rolnych, które spełniają już cel norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska, gdyż są pokryte w znacznym stopniu użytkami zielonymi, gruntami ugorowanymi lub roślinami strączkowymi. Należy również przewidzieć wyjątek dla wymogu różnorodności biologicznej dotyczący minimalnego odsetka gruntów ornych w przypadku państw członkowskich w przeważającym stopniu zalesionych.

(44)

Państwa członkowskie muszą w pełni wdrożyć wymogi podstawowe w zakresie zarządzania, aby zaczęły one obowiązywać na poziomie gospodarstw i zapewniały równe traktowanie rolników. W celu zagwarantowania spójności przepisów dotyczących warunkowości podczas zwiększania zrównoważonego charakteru polityki, wymogi podstawowe w zakresie zarządzania powinny obejmować główne akty prawne Unii w dziedzinie środowiska, zdrowia publicznego, zdrowia roślin oraz dobrostanu zwierząt, wdrożone na poziomie krajowym, które nakładają na rolników indywidualnych i innych beneficjentów ściśle określone obowiązki, w tym obowiązki wynikające z dyrektywy Rady 92/43/EWG (14) i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE (15) lub dyrektywy Rady 91/676/EWG (16). W nawiązaniu do wspólnego oświadczenia złożonego przez Parlament Europejski i Radę, załączonego do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013 (17), odpowiednie przepisy dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (18) i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/128/WE (19) powinny zostać włączone w zakres warunkowości w formie wymogów podstawowych w zakresie zarządzania oraz powinno się odpowiednio dostosować wykaz norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska.

(45)

Aby przyczynić się do rozwoju zrównoważonego społecznie rolnictwa poprzez lepszą wiedzę beneficjentów wsparcia w ramach WPR na temat norm zatrudnienia i norm społecznych, należy wprowadzić nowy mechanizm uwzględniający kwestie społeczne.

(46)

Taki mechanizm powinien łączyć pełne otrzymywanie w ramach WPR płatności bezpośrednich, a także płatności z tytułu zobowiązań środowiskowych, klimatycznych i innych zobowiązań w dziedzinie zarządzania, płatności dotyczących ograniczeń naturalnych lub innych szczególnych ograniczeń oraz płatności dotyczących niedogodności szczególne dla danego obszaru wynikające z niektórych obowiązkowych wymogów z przestrzeganiem przez rolników i innych beneficjentów podstawowych norm dotyczących warunków pracy i zatrudnienia pracowników gospodarstwa oraz bezpieczeństwa i higieny pracy, w szczególności określonymi normami na mocy dyrektywy Rady 89/391/EWG (20) oraz dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/104/WE (21) i (UE) 2019/1152 (22). Do 2025 r. Komisja powinna ocenić wykonalność włączenia art. 7 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 492/2011 (23) oraz, w stosownym przypadku, powinna zaproponować odpowiednie przepisy.

(47)

Państwa członkowskie powinny zapewnić stosowanie proporcjonalnych, skutecznych i odstraszających kar zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2021/2116 w stosunku do rolników i innych beneficjentów, którzy nie spełniają tych wymogów. Ze względu na zasadę niezawisłości sędziowskiej nie jest możliwe nałożenie na systemy sądowe szczególnych wymogów dotyczących sposobu wydawania orzeczeń i wyroków skazujących, innych niż wymogi przewidziane w przepisach, na których opierają się te orzeczenia i /wyroki skazujące.

(48)

Przy ustanawianiu mechanizmu warunkowości społecznej, w celu poszanowania prawa państw członkowskich do określania podstawowych zasad ich systemów socjalnych i systemów pracy należy odpowiednio uwzględnić zróżnicowane ramy krajowe. W związku z tym należy rozważyć wybór przez państwa członkowskie metod egzekwowania, rokowań zbiorowych i roli partnerów społecznych, w tym, w stosownych przypadkach, we wdrażaniu dyrektyw w dziedzinie społecznej i zatrudnienia. Należy przestrzegać krajowych modeli rynku pracy i autonomii partnerów społecznych. Niniejsze rozporządzenie nie powinno nakładać żadnych obowiązków na partnerów społecznych ani na państwa członkowskie w odniesieniu do egzekwowania lub kontroli w obszarach, za które zgodnie z krajowymi modelami rynku pracy odpowiedzialni są partnerzy społeczni.

(49)

Ze względu na złożoność tworzenia na szczeblu krajowym systemów zachowujących autonomię i specyfikę systemów krajowych, państwa członkowskie powinny mieć możliwość podjęcia decyzji o wdrożeniu warunkowości społecznej w późniejszym terminie, ale w żadnym wypadku nie później niż 1 stycznia 2025 r.

(50)

Aby usprawnić zrównoważone zarządzanie i ogólne wyniki gospodarstw rolnych i podmiotów prowadzących działalność gospodarczą na obszarach wiejskich, państwa członkowskie powinny zapewnić usługi doradcze dla rolników dostosowane do różnych typów produkcji, obejmujące aspekty gospodarcze, środowiskowe i społeczne, a także określające niezbędne działania usprawniające na poziomie gospodarstwa przewidziane w planach strategicznych WPR, w tym w zakresie cyfryzacji. Dzięki usługom doradczym rolnicy i inni beneficjenci wsparcia w ramach WPR powinni zyskać większą świadomość związku między prowadzeniem gospodarstwa i gospodarowaniem gruntami z jednej strony a niektórymi normami, wymogami i informacjami, w tym dotyczącymi środowiska i klimatu, z drugiej strony. Wykaz takich norm, wymogów i informacji obejmuje normy odnoszące się do rolników i innych beneficjentów WPR, w tym spółdzielni, lub dla nich istotne określone w planie strategicznym WPR, a także normy, wymogi i informacje wynikające z przepisów dotyczących wody i zrównoważonego stosowania pestycydów, gospodarki składnikami odżywczymi, jak również dotyczące inicjatyw w zakresie zwalczania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe. Powinno być również dostępne doradztwo w zakresie zarządzania ryzykiem oraz wspierania innowacji w zakresie przygotowywania i wdrażania wyłaniających się projektów grup operacyjnych EPI, przy jednoczesnym uchwyceniu i wykorzystaniu oddolnych innowacyjnych pomysłów. W celu poprawy jakości i skuteczności doradztwa państwa członkowskie powinny włączyć wszystkich publicznych i prywatnych doradców świadczących usługi doradcze i sieci takich doradców do systemów wiedzy i innowacji w dziedzinie rolnictwa („AKIS”), aby móc dostarczać aktualnych informacji technologicznych i naukowych opracowanych w ramach badań naukowych i innowacji.

(51)

Aby wspierać realizację celów zarówno agronomicznych, jak i środowiskowych przez gospodarstwa rolne, informacje na temat gospodarowania składnikami odżywczymi ze szczególnym uwzględnieniem azotu i fosforanu, które to składniki odżywcze mogą stanowić szczególne wyzwanie z punktu widzenia ochrony środowiska i w związku z tym zasługują na szczególną uwagę, powinny być przekazywane indywidualnym rolnikom za pomocą specjalnego elektronicznego narzędzia dotyczącego zrównoważonego gospodarowania składnikami odżywczymi, udostępnianego przez państwa członkowskie. Narzędzie dotyczące zrównoważonego gospodarowania składnikami odżywczymi powinno zapewniać wsparcie w podejmowaniu decyzji w gospodarstwach rolnych. Aby zapewnić równe warunki działania dla rolników w całej Unii, Komisja powinna mieć możliwość wsparcia państw członkowskich w opracowywaniu narzędzia dotyczącego zrównoważonego gospodarowania składnikami odżywczymi.

(52)

Aby lepiej informować rolników i doradzać im w zakresie ich obowiązków wobec pracowników w ramach społecznego wymiaru WPR, usługi doradcze dla rolników powinny obejmować informacje o wymogach dotyczących przekazywania na piśmie informacji, o których mowa w art. 4 dyrektywy (UE) 2019/1152, oraz o normach bezpieczeństwa i higieny pracy mających zastosowanie do gospodarstw rolnych.

(53)

Aby zapewnić bardziej sprawiedliwy podział wsparcia dochodu, państwa członkowskie powinny mieć możliwość do określenia limitu lub zmniejszania kwot płatności bezpośrednich powyżej określonego pułapu, a uzyskaną kwotę należy wykorzystać do celów płatności bezpośrednich niezwiązanych z wielkością produkcji, w tym w pierwszej kolejności jako uzupełniające redystrybucyjne wsparcie dochodów do celów zrównoważoności, albo przesunąć ją do EFRROW. Aby uniknąć negatywnego wpływu na miejsca pracy, przy stosowaniu tego mechanizmu państwa członkowskie powinny mieć możliwość uwzględniania kwestii zatrudnienia.

(54)

Aby uniknąć nadmiernego obciążenia administracyjnego spowodowanego zarządzaniem licznymi płatnościami w małych kwotach oraz aby zapewnić skuteczny wkład wsparcia w realizację celów WPR, do których przyczyniają się płatności bezpośrednie, państwa członkowskie powinny określić w swoich planach strategicznych WPR wymogi dotyczące minimalnego obszaru lub minimalnej kwoty wsparcia uprawniających do otrzymywania płatności bezpośrednich. W przypadku gdy państwa członkowskie podejmą decyzję o przyznaniu wsparcia dochodów związanego z produkcją zwierzęcą, płatną na zwierzę, powinny zawsze ustalać próg w postaci kwoty minimalnej, aby nie pozbawiać wsparcia rolników, którzy kwalifikują się do jego otrzymania, ale których obszar jest poniżej progu. Ze względu na bardzo specyficzną strukturę rolniczą na mniejszych wyspach Morza Egejskiego Grecja powinna mieć możliwość decydowania, czy w tym obszarze należy stosować jakikolwiek minimalny próg.

(55)

Biorąc pod uwagę znaczenie udziału rolników w narzędziach zarządzania ryzykiem, państwa członkowskie powinny mieć możliwość przeznaczania pewnego odsetka płatności bezpośrednich na wsparcie wkładów rolników na rzecz takich narzędzi.

(56)

Aby zagwarantować minimalny poziom wsparcia dochodów z działalności rolniczej dla wszystkich rolników aktywnych zawodowo oraz aby zachować zgodność z celem dotyczącym zapewniania odpowiedniego poziomu życia ludności wiejskiej określonym w art. 39 ust. 1 lit. b) TFUE, należy ustanowić roczną płatność obszarową niezwiązaną z wielkością produkcji, należącą do rodzaju interwencji „podstawowe wsparcie dochodów do celów zrównoważoności”. Aby lepiej ukierunkować to wsparcie, powinno być możliwe zróżnicowanie kwot płatności dla różnych grup terytoriów w oparciu o warunki społeczno-ekonomiczne lub agronomiczne, lub zmniejszenie ich przy uwzględnieniu innych interwencji. W celu uniknięcia zaburzeń w dochodach rolników, państwa członkowskie powinny mieć możliwość wdrożenia podstawowego wsparcia dochodów do celów zrównoważoności w oparciu o uprawnienia do płatności. W takim przypadku wartość uprawnień do płatności przed jakąkolwiek dalszą konwergencją powinna być proporcjonalna do ich wartości określonej w ramach systemów płatności podstawowej zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 1307/2013, z uwzględnieniem także płatności z tytułu praktyk rolniczych korzystnych dla klimatu i środowiska. Państwa członkowskie powinny osiągnąć większą konwergencję, aby kontynuować stopniowe odchodzenie od wcześniejszych wartości.

(57)

Przyznając bezpośrednie płatności niezwiązane z wielkością produkcji w oparciu o system uprawnień do płatności, państwa członkowskie powinny nadal zarządzać rezerwą krajową lub rezerwami krajowymi w podziale na grupy terytoriów. Rezerwy te należy wykorzystywać w pierwszej kolejności na rzecz młodych rolników i nowych rolników. Aby zagwarantować sprawne funkcjonowanie systemu, konieczne jest również ustanowienie przepisów dotyczących wykorzystywania i przekazywania uprawnień do płatności.

(58)

Podstawą rolnictwa Unii pozostają małe gospodarstwa, które odgrywają bardzo istotną rolę we wspieraniu zatrudnienia na obszarach wiejskich i przyczyniają się do rozwoju terytorialnego. Aby promować bardziej zrównoważony podział wsparcia i zmniejszyć obciążenia administracyjne dla beneficjentów otrzymujących niewielkie kwoty, państwa członkowskie powinny mieć możliwość opracowania specjalnej interwencji dla małych gospodarstw zastępującej inne interwencje w formie płatności bezpośrednich. Aby zapewnić lepszej ukierunkowanie tego wsparcia, powinna istnieć możliwość zróżnicowania płatności. Aby umożliwić małym gospodarstwom wybór systemu najlepiej odpowiadającego ich potrzebom, udział rolników w interwencji powinien być opcjonalny.

(59)

Ze względu na uznaną potrzebę promowania bardziej zrównoważonego podziału wsparcia dla małych i średnich gospodarstw w widoczny i wymierny sposób państwa członkowskie powinny wdrożyć uzupełniające redystrybucyjne wsparcie dochodów do celów zrównoważoności oraz przeznaczyć na takie wsparcie co najmniej 10 % puli płatności bezpośrednich. Aby umożliwić lepsze ukierunkowanie tego wsparcia uzupełniającego oraz z uwagi na różnice w strukturze gospodarstw w Unii, państwa członkowskie powinny mieć możliwość wypłacania różnych kwot wsparcia uzupełniającego w zależności od zakresu, w jakim mieści się powierzchnia gospodarstw mierzona w hektarach, a także zróżnicowania wsparcia na poziomie regionalnym lub według tych samych grup terytoriów, jakie określono w ich planach strategicznych WPR dla podstawowego wsparcia dochodów do celów zrównoważoności.

(60)

Do obowiązków państw członkowskich należy zapewnienie ukierunkowanej dystrybucji płatności bezpośrednich oraz zwiększenie wsparcia dochodu dla tych, którzy tego najbardziej potrzebują. Do realizacji tego celu mogą skutecznie przyczynić się różne instrumenty dostępne dla państw członkowskich, w tym ograniczenia i degresywność a także interwencje, takie jak uzupełniające redystrybucyjne wsparcie dochodów do celów zrównoważoności i płatności dla małych gospodarstw. Przegląd działań państw członkowskich w tym zakresie powinien zostać przedstawiony w planie strategicznym WPR. W zależności od potrzeb w zakresie sprawiedliwszego podziału płatności bezpośrednich, w tym potrzeb opartych na konkretnej strukturze gospodarstw, państwa członkowskie powinny mieć możliwość wyboru między stosowaniem obowiązkowej płatności redystrybucyjnej i odpowiadającej jej minimalnej wartości procentowej, a stosowaniem innych odpowiednich środków, w tym płatności redystrybucyjnej o niższym odsetku.

(61)

Zakładanie i rozwój nowej działalności gospodarczej w sektorze rolnictwa przez młodych rolników wymaga znacznych środków finansowych i stanowi element, który należy rozważyć przy planowaniu strategii interwencji odnośnie do przydziału środków i ukierunkowywania płatności bezpośrednich. Rozwój ten jest kluczowy dla konkurencyjności sektora rolnictwa w Unii i w związku z tym państwa członkowskie powinny mieć możliwość ustanowienia uzupełniającego wsparcia dochodów dla młodych rolników. Taki rodzaj interwencji powinien zapewniać młodym rolnikom dodatkowe wsparcie dochodu po rozpoczęciu działalności. Na podstawie oceny potrzeb państwa członkowskie powinny mieć możliwość podjęcia decyzji w sprawie metody obliczania płatności: na hektar lub w formie płatności ryczałtowej, ewentualnie ograniczonej do maksymalnej liczby hektarów. Ponieważ powinna ona obejmować jedynie początkowy okres działalności gospodarczej, płatność taka powinna być przyznawana jedynie przez maksymalny okres po złożeniu wniosku o przyznanie pomocy i wkrótce po rozpoczęciu działalności. W przypadku gdy okres płatności wykracza poza 2027 r., państwa członkowskie powinny zapewnić, aby nie powstały żadne uzasadnione oczekiwania beneficjentów w odniesieniu do okresu po tym roku.

(62)

WPR powinna zapewnić osiąganie przez państwa członkowskie lepszych wyników dotyczących środowiska poprzez poszanowanie lokalnych potrzeb i faktycznej sytuacji rolników. W swoich planach strategicznych WPR państwa członkowskie powinny wprowadzić, w ramach płatności bezpośrednich, ekoschematy, które są dobrowolne dla rolników i które powinny być w pełni skoordynowane z innymi odpowiednimi interwencjami. Państwa członkowskie powinny je określić jako płatność przyznawaną w charakterze zachęty do dostarczania dóbr publicznych lub wynagrodzenia za dostarczanie dóbr publicznych poprzez stosowanie praktyk rolniczych korzystnych dla środowiska i klimatu albo jako rekompensatę za stosowanie takich praktyk. W obu przypadkach powinny one mieć na celu lepszą realizację celów WPR związanych ze środowiskiem i klimatem, a zatem być opracowane w taki sposób, aby wychodziły poza obowiązkowe wymogi, które przewidziano już w systemie warunkowości.

(63)

Aby zapewnić efektywność, ekoschematy powinny zasadniczo obejmować co najmniej dwa obszary działań na rzecz klimatu, środowiska, dobrostanu zwierząt i walki z opornością na środki przeciwdrobnoustrojowe. W tym samym celu, podczas gdy rekompensata powinna opierać się na poniesionych kosztach, utraconych dochodach i kosztach transakcyjnych wynikających z podejmowanych praktyk rolniczych, przy uwzględnieniu celów określonych w ramach ekoschematów, płatności dodatkowe w stosunku do podstawowego wsparcia dochodu muszą odzwierciedlać poziom ambicji podejmowanych praktyk. Państwa członkowskie powinny mieć możliwość ustanowienia ekoschematów dotyczących praktyk rolniczych stosowanych przez rolników na obszarach rolnych, w szczególności działalności rolniczej, ale także niektórych praktyk, wykraczających poza działalność rolniczą. Te praktyki mogą obejmować ulepszone zarządzanie pastwiskami trwałymi i elementami krajobrazu, nawadnianie, użytkowanie torfowisk oraz rolnictwo ekologiczne.

(64)

Rolnictwo ekologiczne, regulowane rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/848 (24), jest systemem rolniczym, który może znacząco przyczynić się do osiągnięcia wielu celów szczegółowych WPR; zwłaszcza jej celów szczegółowych dotyczących środowiska i klimatu. Ze względu na pozytywny wpływ rolnictwa ekologicznego na środowisko i klimat, państwa członkowskie powinny mieć w szczególności możliwość brania pod uwagę rolnictwa ekologicznego przy ustanawianiu ekoschematów dotyczących praktyk rolniczych i ocenić w tym kontekście poziom wsparcia potrzebnego dla gruntów rolnych zarządzanych w ramach systemu rolnictwa ekologicznego.

(65)

Państwa członkowskie powinny mieć możliwość ustanowienia ekoschematów jako „programów podstawowych”, które stanowią dla rolników warunek uczestnictwa w podjęciu bardziej ambitnych zobowiązań związanych ze środowiskiem, klimatem i dobrostanem zwierząt w ramach rozwoju obszarów wiejskich oraz bardziej zaawansowanych ekoschematów. W celu zapewnienia uproszczenia, państwa członkowskie powinny mieć możliwość ustanowienia zaawansowanych ekoschematów. Państwa członkowskie powinny mieć również możliwość ustanowienia ekoschematów wspierających praktyki w zakresie dobrostanu zwierząt i oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe.

(66)

Aby zapewnić rolnikom równe warunki działania, należy określić maksymalny przydział środków na wsparcie dochodów związane z produkcją w ramach płatności bezpośrednich, którego państwa członkowskie mogą udzielać w celu zwiększania konkurencyjności, zrównoważoności lub podnoszenia jakości w niektórych sektorach i rodzajach produkcji, które są szczególnie istotne z przyczyn społecznych, ekonomicznych lub środowiskowych i napotykają na pewne trudności. Opracowując te interwencje, państwa członkowskie powinny wziąć pod uwagę ich potencjalny wpływ na rynek wewnętrzny.

(67)

Ponieważ powszechnie uznaje się, że produkcja roślin wysokobiałkowych napotyka poważne trudności w Unii, nie ma potrzeby wykazywania takich trudności w przypadku interwencji wsparcia dochodów związanego z produkcją ukierunkowanych na te uprawy. Należy również pozwolić państwom członkowskim na wykorzystywanie dodatkowej części swoich pułapów finansowych przeznaczonych na płatności bezpośrednie do przyznawania wsparcia dochodów związanego z produkcją konkretnie na wsparcie z tytułu produkcji roślin wysokobiałkowych, aby zmniejszyć unijny deficyt w tym sektorze. Ponadto państwa członkowskie powinny móc wspierać mieszanki roślin strączkowych i traw w ramach wsparcia dochodów związanego z produkcją, o ile rośliny strączkowe przeważają w mieszance.

(68)

Zgodnie z celami określonymi w protokole nr 4 w sprawie bawełny załączonym do Aktu przystąpienia z 1979 r. należy kontynuować „płatność specyficzną” na kwalifikujący się hektar związaną z uprawą bawełny, a także wsparcie na rzecz organizacji międzybranżowych w regionach produkcji bawełny. Ponieważ jednak przydział budżetowy na bawełnę jest ustalony i nie można go wykorzystać do innych celów oraz z uwagi na fakt, że ta płatność specyficzna ma podstawę prawną w Traktatach, płatności w odniesieniu do bawełny nie powinny stanowić części interwencji zatwierdzonych w planie strategicznym WPR i nie powinny podlegać rozliczeniu z realizacji celów ani przeglądowi realizacji celów. Należy zatem ustanowić odpowiednie przepisy szczegółowe oraz odstępstwa od niniejszego rozporządzenia i rozporządzenia (UE) 2021/2116. W celu zachowania spójności należy uczynić to w niniejszym rozporządzeniu.

(69)

Aby przyczynić się do realizacji celów WPR i wzmocnić synergie z innymi instrumentami WPR, konieczne są rodzaje interwencji w niektórych sektorach. Zgodnie z modelem realizacji minimalne wymogi dotyczące treści i celów takich rodzajów interwencji w niektórych sektorach powinny zostać ustanowione na poziomie unijnym, aby zapewnić równe szanse na rynku wewnętrznym i zapobiec powstaniu sytuacji nierównej i niesprawiedliwej konkurencji. Państwa członkowskie powinny uzasadnić włączenie takich rodzajów interwencji do swoich planów strategicznych WPR i zapewnić spójność z innymi interwencjami na poziomie sektorowym. Szeroko rozumiane rodzaje interwencji, które należy ustanowić na poziomie unijnym, powinny zostać ustanowione dla sektorów owoców i warzyw, wina, produktów pszczelich, oliwy z oliwek i oliwek stołowych oraz chmielu i innych sektorów spośród tych, o których mowa w art. 1 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 (25), i sektorów obejmujących produkty, które zostaną wymienione w załączniku do niniejszego rozporządzenia i w przypadku których uznano, że ustanowienie specyficznych interwencji będzie miało korzystny wpływ na osiągnięcie niektórych lub wszystkich celów ogólnych i szczegółowych WPR wyznaczonych w niniejszym rozporządzeniu. W szczególności, biorąc pod uwagę deficyt Unii w zakresie białek roślinnych i korzyści dla środowiska płynące z ich produkcji, rośliny strączkowe należy włączyć do produktów wymienionych w tym załączniku, przy jednoczesnym przestrzeganiu obowiązującej UE listy koncesyjnej WTO dotyczącej nasion oleistych, a korzyści te należy promować między innymi za pośrednictwem usług doradczych dla rolników.

(70)

Krajowe pule środków finansowych lub inne ograniczenia w postaci górnych limitów są konieczne do utrzymania specyfiki interwencji i ułatwienia programowania interwencji dotyczących produktów pszczelich, wina, oliwy z oliwek i oliwek stołowych, chmielu i innych sektorów zdefiniowanych w niniejszym rozporządzeniu. Jednak nadal aby nie utrudniać realizacji celów rodzajów interwencji w sektorze owoców i warzyw, zgodnie z obecnym podejściem nie powinny mieć zastosowania ograniczenia finansowe. W przypadku gdy państwa członkowskie wprowadzą w swoich planach strategicznych WPR wsparcie dla rodzajów interwencji w innych sektorach, odpowiedni przydział finansowy należy odliczyć od przydziałów w formie płatności bezpośrednich danego państwa członkowskiego, aby zachować neutralność finansową. Jeżeli państwo członkowskie zdecyduje się nie wdrażać szczególnych interwencji w odniesieniu do sektora chmielu lub sektora oliwy z oliwek i sektora oliwek stołowych, odpowiednie przydziały środków dla tego państwa członkowskiego należy udostępnić jako dodatkowe przydziały środków na rodzaje interwencji w formie płatności bezpośrednich.

(71)

Zasady odnoszące się do interwencji związanych z rozwojem obszarów wiejskich określane są na szczeblu unijnym, szczególnie w zakresie podstawowych wymogów dotyczących stosowania przez państwa członkowskie kryteriów wyboru. Państwa członkowskie powinny jednak mieć duży margines swobody, jeśli chodzi o określanie konkretnych warunków zgodnie z własnymi potrzebami. Rodzaje interwencji związanych z rozwojem obszarów wiejskich obejmują płatności z tytułu zobowiązań środowiskowych, klimatycznych i innych zobowiązań w dziedzinie zarządzania, które państwa członkowskie powinny wspierać na całym swoim terytorium zgodnie ze swoimi szczególnymi potrzebami krajowymi, regionalnymi lub lokalnymi. Państwa członkowskie powinny przyznawać płatności rolnikom i innym zarządcom gruntu, którzy dobrowolnie podejmują zobowiązania w dziedzinie zarządzania przyczyniające się do łagodzenia zmiany klimatu i przystosowania się do niej oraz do ochrony i poprawy stanu środowiska naturalnego, w tym jakości i ilości wody, jakości powietrza, gleby, bioróżnorodności i usług ekosystemowych, w tym dobrowolne zobowiązania w ramach sieci Natura 2000 oraz w celu wsparcia dla różnorodności genetycznej. Wsparcie w ramach płatności z tytułu zobowiązań w dziedzinie zarządzania można również przyznawać w formie podejść kierowanych lokalnie, zintegrowanych lub opierających się na współpracy oraz w formie interwencji zorientowanych na rezultaty.

(72)

Wsparcie z tytułu zobowiązań w dziedzinie zarządzania może w szczególności obejmować premie dla rolnictwa ekologicznego na utrzymywanie gruntów ekologicznych lub konwersję na grunty ekologiczne. Państwa członkowskie powinny – na podstawie dogłębnej analizy sektora produkcji ekologicznej i przy uwzględnieniu celów, które zamierzają osiągnąć w odniesieniu do produkcji ekologicznej – uwzględnić rolnictwo ekologiczne w ramach zobowiązań w dziedzinie zarządzania zgodnie ze swoimi szczególnymi potrzebami terytorialnymi, przydzielić wsparcie na zwiększenie udziału gruntów rolnych zarządzanych w ramach systemu rolnictwa ekologicznego oraz dopilnować, by przydzielone budżety odpowiadały oczekiwanemu wzrostowi produkcji ekologicznej. Wsparcie zobowiązań w dziedzinie zarządzania mogłoby także obejmować płatności z tytułu innych rodzajów interwencji wspierających systemy produkcji przyjazne dla środowiska, takie jak agroekologia, uprawa konserwująca i integrowana produkcja; usługi leśno-środowiskowe i klimatyczne oraz ochrona lasów; premie z tytułu lasów i zakładania systemów rolno-leśnych; dobrostan zwierząt; zachowanie oraz zrównoważone wykorzystanie i rozwój zasobów genetycznych, w szczególności za pomocą tradycyjnych metod hodowli. W ramach tego rodzaju interwencji państwa członkowskie powinny mieć możliwość opracowywania innych systemów w zależności od swoich potrzeb. Ten rodzaj płatności powinien pokrywać wyłącznie dodatkowe koszty i utracone dochody będące rezultatem zobowiązań przekraczających wartość bazową obowiązkowych norm i wymogów ustanowionych w prawie unijnym i krajowym, jak również warunkowości, zgodnie z planem strategicznym WPR. Powinno być możliwe podejmowanie zobowiązań związanych z tym rodzajem interwencji na ustalony wcześniej roczny lub wieloletni okres, przy czym w należycie uzasadnionych przypadkach okres ten może przekraczać siedem lat.

(73)

Interwencje w zakresie leśnictwa powinny przyczyniać się do realizacji komunikatu Komisji z dnia 16 lipca 2021 r. zatytułowanego „Nowa strategia leśna UE 2030” oraz, w stosownych przypadkach, do szerszego wykorzystywania systemów rolno-leśnych. Powinny one być oparte na krajowych lub regionalnych programach leśnych państw członkowskich lub równoważnych instrumentach, które należy opracowywać na podstawie zobowiązań wynikających z rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/841 (26) oraz zobowiązań podjętych przez uczestników konferencji ministerialnych w sprawie ochrony lasów w Europie. Interwencje powinny opierać się na zrównoważonych planach urządzenia lasu lub równoważnych instrumentach, które w należyty sposób uwzględniają skuteczne składowanie i sekwestrację węgla z atmosfery, a jednocześnie zwiększają ochronę bioróżnorodności i mogą obejmować rozwój obszarów leśnych i zrównoważoną gospodarkę leśną, w tym zalesianie gruntów, zapobieganie pożarom oraz tworzenie i odnawianie systemów rolno-leśnych; ochronę, odtwarzanie i poprawę stanu zasobów leśnych, z uwzględnieniem potrzeb adaptacyjnych; inwestycje służące zagwarantowaniu i poprawie ochrony lasu i jego odporności, a także świadczenia usług w zakresie ekosystemów leśnych i klimatu oraz środki i inwestycje wspierające odnawialne źródła energii oraz biogospodarkę.

(74)

Aby zapewnić godziwy dochód i odporność sektora rolnictwa na całym terytorium Unii, państwa członkowskie powinny mieć możliwość przyznania wsparcia rolnikom prowadzącym działalność w miejscach, gdzie występują ograniczenia naturalne lub inne ograniczenia szczególne dla danego obszaru, w tym na obszarach górskich i wyspiarskich. Jeżeli chodzi o płatności w miejscach, gdzie występują ograniczenia naturalne lub inne szczególne ograniczenia dla danego obszaru, należy nadal stosować wyznaczenie obszarów dokonane na podstawie art. 32 rozporządzenia (UE) nr 1305/2013.

(75)

Aby WPR wnosiła zwiększoną unijną wartość dodaną dla środowiska i w celu wzmocnienia synergii tej polityki z finansowaniem inwestycji w środowisko i różnorodność biologiczną, konieczne jest utrzymanie odrębnego środka mającego na celu rekompensowanie beneficjentom niedogodności związanych z wdrażaniem sieci Natura 2000 zgodnie z dyrektywą 92/43/EWG i dyrektywą 2000/60/WE. W związku z tym należy w dalszym ciągu przyznawać wsparcie rolnikom i posiadaczom lasów, by pomóc im przezwyciężyć szczególne niedogodności wynikające z wdrażania dyrektyw 92/43/EWG i 2009/147/WE oraz aby przyczynić się do skutecznego zarządzania obszarami Natura 2000. Należy również udostępniać rolnikom wsparcie, aby pomóc im w przezwyciężaniu niedogodności na obszarach znajdujących się w dorzeczach, wynikających z wdrażania dyrektywy 2000/60/WE. Wsparcie powinno być powiązane z określonymi wymogami opisanymi w planach strategicznych WPR, wykraczającymi poza odnośne obowiązkowe normy i wymogi. Państwa członkowskie powinny również zapewnić, aby płatności dla rolników nie prowadziły do podwójnego finansowania równolegle do środków ekoschematów, a by plany strategiczne WPR pozostawiały wystarczającą elastyczność, by ułatwiać komplementarność różnych rodzajów interwencji. Opracowując plany strategiczne WPR, państwa członkowskie powinny ponadto uwzględniać szczególne potrzeby obszarów Natura 2000.

(76)

Cele WPR należy również realizować poprzez wspieranie inwestycji produkcyjnych i nieprodukcyjnych, w gospodarstwach, jak i poza terenem gospodarstw. Tego rodzaju inwestycje mogą dotyczyć m.in. infrastruktury związanej z rozwojem, modernizacją lub przystosowaniem się do zmiany klimatu rolnictwa i leśnictwa, w tym dostępem do gruntów rolnych i leśnych, scalaniem i poprawą gruntów oraz dostawami i oszczędzaniem energii i wody. Mogą również obejmować inwestycje w przywrócenie potencjału rolnego lub leśnego w następstwie klęsk żywiołowych, niekorzystnych zjawisk klimatycznych lub katastrof, w tym pożarów, burz, powodzi, pojawu agrofagów i chorób. Aby skuteczniej zapewnić spójność planów strategicznych WPR z celami Unii, a także równe warunki działania w państwach członkowskich, w niniejszym rozporządzeniu należy ująć wykaz negatywny tematów inwestycji. Państwa członkowskie powinny jak najlepiej wykorzystywać dostępne środki na inwestycje poprzez dostosowanie wsparcia inwestycji do odpowiednich przepisów unijnych w dziedzinie środowiska i dobrostanu zwierząt.

(77)

Młodzi rolnicy muszą w szczególności modernizować swoje gospodarstwa, aby stały się one rentowne w perspektywie długoterminowej. W pierwszych latach prowadzenia działalności często jednak doświadczają problemu niskich obrotów. Ważne jest zatem, aby państwa członkowskie ułatwiały i traktowały priorytetowo interwencje dotyczące inwestycji realizowanych przez młodych rolników. W tym celu państwa członkowskie powinny mieć możliwość określenia w swoich planach strategicznych WPR wyższe poziomy wsparcia i inne preferencyjne warunki dla inwestycji w gospodarstwa rolne młodych rolników. Państwa członkowskie powinny również mieć możliwość udzielania większego wsparcia inwestycyjnego małym gospodarstwom.

(78)

Udzielając wsparcia inwestycyjnego, państwa członkowskie powinny szczególnie uwzględniać przekrojowy cel modernizacji rolnictwa i obszarów wiejskich przez sprzyjanie rozwojowi wiedzy, innowacji i cyfryzacji oraz ich upowszechnianie w rolnictwie i na obszarach wiejskich, a także zachęcanie do ich wykorzystywania. W zamieszczonym w planach strategicznych WPR opisie wkładu tych planów w przekrojowy cel ogólny należy uwzględnić wsparcie na rzecz inwestycji we wprowadzanie technologii cyfrowych w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich, takich jak inwestycje w rolnictwo precyzyjne, inteligentne wsie, przedsiębiorstwa wiejskie i infrastrukturę technologii informacyjno-komunikacyjnych.

(79)

Uwzględniając cel Unii, jakim jest dobry stan jednolitych części wód, oraz potrzebę dostosowania inwestycji do tego celu, ważne jest ustanowienie przepisów dotyczących wsparcia modernizacji i rozwoju infrastruktury nawadniającej, tak aby wykorzystanie wody w rolnictwie nie zagrażało temu celowi.

(80)

Mając na uwadze konieczność wyeliminowania luk inwestycyjnych w unijnym sektorze rolnictwa i usprawnienia dostępu do finansowania dla grup priorytetowych, w szczególności dla młodych rolników i nowych rolników o wyższym profilu ryzyka, należy zachęcać do korzystania z gwarancji UE w ramach InvestEU oraz do łączenia dotacji z instrumentami finansowymi. Ponieważ korzystanie z instrumentów finansowych w państwach członkowskich jest mocno zróżnicowane ze względu na różnice dotyczące dostępu do finansowania, rozwoju sektora bankowego, obecności kapitału wysokiego ryzyka oraz obeznania administracji publicznych i potencjalnych beneficjentów z instrumentami finansowymi, państwa członkowskie powinny ustanowić w planach strategicznych WPR odpowiednie cele końcowe, beneficjentów i warunki preferencyjne, a także inne możliwe zasady kwalifikowalności.

(81)

Młodzi rolnicy, nowi rolnicy i inne nowe podmioty wciąż napotykają znaczne przeszkody dotyczące dostępu do gruntów, wysokich cen lub dostępu do kredytów. Ich przedsiębiorstwa są w większym stopniu zagrożone zmiennością cen zarówno w odniesieniu do nakładów, jak i produkcji, a oni sami mają duże potrzeby w zakresie szkolenia z umiejętności w dziedzinie przedsiębiorczości, zapobiegania ryzyku i ryzyku zarządzania. Istotne jest zatem, aby kontynuować udzielanie wsparcia na rozpoczęcie działalności nowych przedsiębiorstw i nowych gospodarstw rolnych. Państwa członkowskie powinny również mieć możliwość określania w swoich planach strategicznych WPR preferencyjne warunki dotyczące instrumentów finansowych dla młodych rolników, nowych rolników i innych nowych podmiotów. Należy zwiększyć maksymalną kwotę pomocy na rozpoczynanie działalności przez młodych rolników i na zakładanie przedsiębiorstw wiejskich do 100 000 EUR, z której można skorzystać również za pośrednictwem instrumentów finansowych lub w połączeniu z taką formą wsparcia.

(82)

W świetle potrzeby zapewnienia odpowiednich narzędzi zarządzania ryzykiem wsparcie, które ma pomóc rolnikom w zarządzaniu ryzykiem związanym z produkcją i utratą dochodów, powinno zostać utrzymane i rozszerzone w ramach EFRROW. W szczególności powinno zostać zachowane wsparcie na rzecz składek ubezpieczeniowych i funduszy wspólnego inwestowania, w tym narzędzie stabilizacji dochodów, ale należy również udostępnić wsparcie na rzecz innych narzędzi zarządzania ryzykiem. Ponadto wszystkie rodzaje narzędzi zarządzania ryzykiem powinny obejmować ryzyko związane z produkcją lub utratą dochodów, przy czym powinno być możliwe ich ukierunkowanie na potrzebujące ich sektory rolnictwa lub obszary terytorialne. Państwa członkowskie powinny mieć możliwość korzystania z uproszczeń proceduralnych, takich jak poleganie na wskaźnikach do obliczenia produkcji i dochodu rolnika, przy jednoczesnym zapewnieniu odpowiedniej możliwości dostosowania narzędzi do indywidualnych wyników rolników i unikania nadmiernej rekompensaty strat.

(83)

Wsparcie powinno umożliwiać ustanowienie i wdrożenie współpracy między co najmniej dwoma podmiotami, aby zrealizować cele WPR. Powinno być możliwe, aby takie wsparcie obejmowało wszystkie aspekty takiej współpracy, takie jak: tworzenie systemów jakości oraz odnośne działania informacyjne i promocyjne dla takich systemów jakości; wspólne działania na rzecz środowiska i klimatu; promowanie krótkich łańcuchów dostaw i rynków lokalnych; projekty pilotażowe; projekty grup operacyjnych EPI, lokalne projekty rozwojowe, inteligentne wsie, stowarzyszenia kupujących i kółka rolnicze; partnerstwa gospodarstw rolnych; plany urządzenia lasu; sieci i klastry; rolnictwo społeczne; rolnictwo wspierane przez społeczność lokalną; działania wchodzące w zakres inicjatywy LEADER; oraz ustanawianie grup producentów i organizacji producentów, a także innych form współpracy uznanej za niezbędną do realizacji celów szczegółowych WPR.

(84)

Ważne jest wspieranie przygotowania niektórych rodzajów współpracy, w szczególności w odniesieniu do grup operacyjnych EPI, grup działania LEADER oraz strategii inteligentnych wsi.

(85)

Komunikat pt. „Przyszłość rolnictwa i produkcji żywności” odnosi się do dzielenia się wiedzą i skoncentrowania się na innowacjach jako do przekrojowego celu nowej WPR. W ramach WPR należy dalej wspierać interaktywny model innowacji, dzięki któremu podmioty prowadzą ściślejszą współpracę, aby jak najlepiej wykorzystać uzupełniającą wiedzę w celu rozpowszechniania rozwiązań, które można zastosować w praktyce. Należy wzmocnić świadczenie usług doradczych dla rolników w ramach systemu wiedzy i innowacji w dziedzinie rolnictwa (AKIS). W planie strategicznym WPR powinny znaleźć się informacje na temat metod współpracy podmiotów świadczących usługi doradcze, naukowców i krajowej sieci WPR. Każde państwo członkowskie lub, w stosownych przypadkach, region w celu wzmocnienia AKIS i zgodnie ze swoim strategicznym podejściem w ramach swojego AKIS, powinno mieć możliwość finansowania niektórych działań mających na celu wymianę wiedzy i innowacje, a także ułatwianie rolnikom opracowywania strategii na poziomie gospodarstwa w celu zwiększenia odporności ich gospodarstw, z wykorzystaniem rodzajów interwencji, o których mowa w niniejszym rozporządzeniu. Ponadto każde państwo członkowskie powinno ustanowić strategię rozwoju technologii cyfrowych i wykorzystania tych technologii w celu zademonstrowania, w jaki sposób będzie pobudzana cyfryzacja w rolnictwie i na obszarach wiejskich.

(86)

Należy kontynuować finansowanie ze środków EFRG rodzajów interwencji w formie płatności bezpośrednich i rodzajów interwencji w niektórych sektorach, podczas gdy EFRROW powinien nadal służyć jako źródło finansowania rodzajów interwencji związanych z rozwojem obszarów wiejskich. Przepisy dotyczące zarządzania finansowego WPR należy określić oddzielnie w odniesieniu do obu funduszy i do działań wspieranych przez każdy z nich, uwzględniając fakt, że nowy model realizacji pozwala państwom członkowskim na większą elastyczność i zwiększa zakres pomocniczości w realizacji ich celów. Rodzaje interwencji na podstawie niniejszego rozporządzenia powinny obejmować okres od 1 stycznia 2023 r. do 31 grudnia 2027 r.

(87)

Wsparcie na rzecz płatności bezpośrednich w ramach planów strategicznych WPR należy przyznawać w ramach przydziałów krajowych ustalonych w niniejszym rozporządzeniu. Te przydziały krajowe powinny odzwierciedlać fakt kontynuowania zmian, które polegają na stopniowym zwiększaniu przydziałów dla państw członkowskich o najniższym poziomie wsparcia na hektar, aby zniwelować 50 % różnicy między poziomem najniższego wsparcia a 90 % średniej unijnej. Aby uwzględnić mechanizm zmniejszania płatności i wykorzystywania uzyskanych kwot w państwie członkowskim, należy zezwolić na to, aby w planie strategicznym WPR danego państwa członkowskiego całkowite orientacyjne przydziały finansowe na rok były większe niż przydział krajowy.

(88)

Aby ułatwić zarządzanie środkami finansowymi EFRROW, należy ustalić jednolitą wielkość wkładu dla wsparcia z EFRROW w odniesieniu do wydatków publicznych w państwach członkowskich. W odniesieniu do niektórych rodzajów operacji należy ustalić szczególne wielkości wkładu, aby uwzględnić ich szczególne znaczenie lub charakter. Aby złagodzić szczególne ograniczenia wynikające z poziomu ich rozwoju, oddalenia lub ich odizolowania, należy ustalić odpowiednią wielkość wkładu EFRROW dla regionów słabiej rozwiniętych, regionów najbardziej oddalonych i, mniejszych wysp Morza Egejskiego oraz regionów w okresie przejściowym.

(89)

Należy ustalić obiektywne kryteria kategoryzacji regionów i obszarów na szczeblu Unii do celów udzielania wsparcia z EFRROW. W tym celu identyfikacja regionów i obszarów na poziomie Unii powinna opierać się na wspólnym systemie klasyfikacji regionów ustanowionym rozporządzeniem (WE) nr 1059/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady (27). Aby zapewnić adekwatność wsparcia, należy wykorzystywać najnowsze klasyfikacje i dane, w szczególności w celu podjęcia działań w odniesieniu do regionów słabiej rozwiniętych i dysproporcji międzyregionalnych w ramach państwa członkowskiego.

(90)

Ze środków EFRROW nie należy wspierać inwestycji, które szkodziłyby środowisku naturalnemu. W związku z tym konieczne jest wprowadzenie w niniejszym rozporządzeniu przepisów dotyczących wykluczenia. W szczególności ze środków EFRROW nie należy finansować inwestycji w nawadnianie, które nie przyczyniają się do osiągnięcia lub utrzymania dobrego stanu danej jednolitej części wód lub jednolitych części wód, ani nie należy finansować inwestycji w zalesianie, które nie są spójne z celami związanymi ze środowiskiem i klimatem, zgodnymi z zasadami zrównoważonej gospodarki leśnej.

(91)

W celu zapewnienia odpowiedniego finansowania niektórych priorytetów należy określić zasady dotyczące minimalnych i maksymalnych przydziałów finansowych dla tych priorytetów. Przed jakimkolwiek przesunięciem środków na interwencje ukierunkowane na wymianę pokoleń państwa członkowskie powinny zarezerwować co najmniej kwotę odpowiadającą 3 % ich rocznej puli płatności bezpośrednich. Takie interwencje mogą obejmować zwiększone wsparcie dochodu i wsparcie z tytułu rozpoczęcia działalności. Biorąc pod uwagę znaczenie wsparcia inwestycyjnego dla młodych rolników, aby zapewnić rentowność ich gospodarstw w perspektywie długoterminowej i zwiększyć atrakcyjność sektora, część wydatków na interwencje inwestycyjne o wyższym poziomie wsparcia dla młodych rolników może również zostać zaliczona na poczet minimalnej kwoty, która ma zostać zarezerwowana na wkład w realizację celu szczegółowego polegającego na przyciąganiu i wspieraniu młodych rolników i nowych rolników oraz ułatwianiu rozwoju zrównoważonej działalności gospodarczej na obszarach wiejskich.

(92)

Aby zapewnić dostępność wystarczających środków finansowych w ramach WPR na realizację celów związanych ze środowiskiem, klimatem i dobrostanem zwierząt zgodnie z priorytetami Unii, na te cele należy zarezerwować pewną część wsparcia z EFRROW, w tym inwestycji, oraz płatności bezpośrednich. Biorąc pod uwagę fakt, że programy na rzecz klimatu, środowiska i dobrostanu zwierząt są wprowadzane po raz pierwszy w ramach płatności bezpośrednich, należy przyznać pewną elastyczność w zakresie planowania i wdrażania, w szczególności w ciągu pierwszych dwóch lat, aby umożliwić państwom członkowskim i rolnikom zdobycie doświadczenia oraz zapewnić sprawne i skuteczne wdrażanie, uwzględniając również poziom ambicji w zakresie środowiska i klimatu w ramach EFRROW. Aby zapewnić zgodność z ogólnymi ambicjami w zakresie środowiska i klimatu, taka elastyczność powinna być określona i podlegać kompensacji w określonych granicach.

(93)

Podejście LEADER do rozwoju lokalnego udowodniło swoją skuteczność we wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich poprzez pełne uwzględnienie wielosektorowych potrzeb w zakresie endogenicznego rozwoju obszarów wiejskich z zastosowaniem podejścia oddolnego. Z tego względu należy kontynuować stosowanie podejścia LEADER w przyszłości, przy czym podejście to powinno pozostać obowiązkowe i obejmować minimalny przydział środków z EFRROW.

(94)

Odzwierciedlając znaczenie przeciwdziałania zmianie klimatu zgodnie z zobowiązaniami Unii dotyczącymi realizacji porozumienia paryskiego i celów zrównoważonego rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych, WPR powinna przyczynić się do uwzględnienia działań na rzecz klimatu w politykach Unii oraz do osiągnięcia celu końcowego, jakim jest przeznaczanie 30 % wydatków z budżetu Unii na realizację celów związanych z klimatem. W odniesieniu do działań realizowanych w ramach WPR oczekuje się, że 40 % całkowitej puli środków finansowych WPR będzie przyczyniać się do realizacji celów klimatycznych. Odpowiednie działania powinny zostać określone w trakcie przygotowania i realizacji planów strategicznych WPR oraz zostać poddane ponownej ocenie w kontekście odpowiednich ewaluacji i przeglądów.

(95)

W przypadku gdy kwoty jednostkowe nie są oparte na rzeczywistych kosztach lub utraconych dochodach, państwa członkowskie powinny ustalić odpowiedni poziom wsparcia w oparciu o ocenę ich potrzeb. Odpowiednią kwotę jednostkową może stanowić zakres odpowiednich kwot jednostkowych, a nie pojedyncza jednolita lub średnia kwota jednostkowa. Zatem państwa członkowskie powinny mieć również możliwość określenia w swoich planach strategicznych WPR uzasadnionej maksymalnej lub minimalnej kwoty jednostkowej dla niektórych interwencji, bez uszczerbku dla przepisów dotyczących poziomu płatności z tytułu odnośnych interwencji.

(96)

Przekazanie państwom członkowskim odpowiedzialności za ocenę potrzeb i osiągnięcie celów końcowych idzie w parze z większą elastycznością w łączeniu rodzajów interwencji w formie płatności bezpośrednich, rodzajów interwencji w pewnych sektorach oraz rodzajów interwencji związanych z rozwojem obszarów wiejskich. Powinien to ułatwić pewien stopień elastyczności w dostosowywaniu odpowiednich krajowych przydziałów środków finansowych. Dlatego w przypadku gdy państwa członkowskie szacują, że pula wstępnie przydzielonych środków jest zbyt niska w stosunku do wszystkich planowanych środków, uzasadniona jest pewna doza elastyczności; należy unikać znacznych wahań poziomu rocznego bezpośredniego wsparcia dochodów w stosunku do kwot dostępnych na potrzeby wieloletnich interwencji w ramach EFRROW.

(97)

Aby zwiększyć unijną wartość dodaną i utrzymać dobrze funkcjonujący rynek wewnętrzny produktów rolnych oraz dążyć do realizacji celów ogólnych i szczegółowych WPR, państwa członkowskie nie powinny podejmować decyzji na podstawie niniejszego rozporządzenia w izolacji, lecz w ramach zorganizowanego procesu, który powinien znaleźć odzwierciedlenie w planie strategicznym WPR. W odgórnych przepisach unijnych należy określić ogólnounijne cele WPR, główne rodzaje interwencji, ramy realizacji celów oraz strukturę zarządzania. Celem takiego podziału zadań jest zagwarantowanie, aby zainwestowane środki finansowe w pełni odpowiadały osiąganym rezultatom.

(98)

W celu zapewnienia wyraźnego strategicznego charakteru planów strategicznych WPR oraz ułatwienia powiązań z innymi politykami Unii, a w szczególności z ustalonymi długoterminowymi celami krajowymi wynikającymi z prawodawstwa Unii lub umów międzynarodowych, np. dotyczącymi zmiany klimatu, lasów, różnorodności biologicznej i wody, każde państwo członkowskie powinno posiadać jeden plan strategiczny WPR uwzględniający jego przepisy konstytucyjne i instytucjonalne. W stosownych przypadkach plan strategiczny WPR może obejmować interwencje regionalne.

(99)

W trakcie opracowywania planów strategicznych WPR państwa członkowskie powinny przeanalizować swoją specyficzną sytuację i potrzeby, wyznaczyć cele końcowe związane z realizacją celów WPR i opracować interwencje, które pozwolą na osiągnięcie tych celów końcowych i równocześnie będą dostosowane do szczególnych warunków krajowych i regionalnych, w tym warunków w regionach najbardziej oddalonych. Proces ten powinien wzmocnić zasadę pomocniczości we wspólnych unijnych ramach, przy jednoczesnym zapewnieniu zgodności z ogólnymi zasadami prawa Unii i celami WPR. W związku z tym należy ustanowić przepisy dotyczące struktury i treści planów strategicznych WPR.

(100)

Aby zapewnić odpowiednie ustalenie celów końcowych przez państwa członkowskie oraz odpowiednią formę interwencji, umożliwiającą maksymalizację ich wkładu w realizację celów WPR, konieczne jest oparcie strategii planów strategicznych WPR na wcześniejszej analizie warunków lokalnych i ocenie potrzeb w odniesieniu do celów WPR. Ważne jest również zapewnienie, aby plany strategiczne WPR mogły odpowiednio odzwierciedlać zmiany istniejących w państwach członkowskich warunków, struktur (zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych) i sytuacji na rynku i aby można je było z czasem dostosować w celu odzwierciedlenia tych zmian.

(101)

Opracowując plany strategiczne WPR, należy dążyć do zapewnienia jak największej spójności między różnorodnymi narzędziami WPR, ponieważ powinny one obejmować rodzaje interwencji w formie płatności bezpośrednich, rodzaje interwencji w pewnych sektorach oraz rodzaje interwencji związanych z rozwojem obszarów wiejskich. W planach tych należy również zagwarantować i zademonstrować odpowiednie dostosowanie wyborów dokonanych przez państwa członkowskie do priorytetów i celów Unii i adekwatność tych wyborów. W tym kontekście plany strategiczne WPR powinny zawierać przegląd i wyjaśnienie narzędzi zapewniających sprawiedliwszą dystrybucję oraz skuteczniejsze i efektywniejsze ukierunkowanie wsparcia dochodów. W związku z tym powinny one zawierać zorientowaną na rezultaty strategię interwencji zbudowaną wokół celów szczegółowych WPR, w tym związane z tymi celami ilościowe cele końcowe. Aby umożliwić ich monitorowanie w skali rocznej, wyżej wspomniane cele końcowe powinny się opierać na wskaźnikach rezultatu.

(102)

Strategia interwencji powinna również podkreślać zarówno wzajemną komplementarność różnych narzędzi WPR, jak i komplementarność tych narzędzi z pozostałymi politykami Unii. W szczególności każdy plan strategiczny WPR powinien uwzględniać odpowiednie przepisy dotyczące ochrony środowiska i klimatu, a opracowane na podstawie tych przepisów plany krajowe należy opisać w ramach analizy bieżącej sytuacji (zwanej dalej „analizą SWOT”). Należy sporządzić wykaz aktów prawnych, do których w szczególności należy się odnieść w planie strategicznym WPR.

(103)

Ze względu na fakt, że państwom członkowskim należy przyznać elastyczność w odniesieniu do możliwości przekazania, w oparciu o strukturę krajową, części zadań związanych z projektowaniem i wdrażaniem ich planów strategicznych WPR na poziom regionalny, w celu ułatwienia koordynacji w podejmowaniu problemów ogólnokrajowych przez regiony, plany strategiczne WPR powinny zawierać opis powiązań między interwencjami krajowymi a regionalnymi.

(104)

Ponieważ plany strategiczne WPR powinny umożliwiać Komisji realizację powierzonego jej zadania zarządzania budżetem Unii oraz gwarantować państwom członkowskim pewność prawa w odniesieniu do niektórych elementów planu strategicznego WPR, plany strategiczne WPR powinny zawierać szczegółowy opis poszczególnych interwencji, w tym warunki kwalifikowalności, przydziały budżetowe, planowane produkty oraz koszty jednostkowe. Aby przedstawić przegląd wszystkich aspektów budżetowych z podziałem na poszczególne interwencje, konieczny jest plan finansowy oraz plan dotyczący celów końcowych.

(105)

W celu zapewnienia niezwłocznego rozpoczęcia i efektywnej realizacji planów strategicznych WPR, warunkiem otrzymania wsparcia z EFRG i z EFRROW powinno być istnienie należytych ramowych warunków administracyjnych. W każdym planie strategicznym WPR należy zatem określić wszystkie struktury zarządzania i koordynacji tego planu, w tym systemy kontroli i kar, oraz strukturę monitorowania i sprawozdawczości.

(106)

Ze względu na znaczenie celu szczegółowego dotyczącego modernizacji obszarów rolniczych i wiejskich oraz jego przekrojowy charakter, państwa członkowskie powinny uwzględnić w swoich planach strategicznych WPR specjalny opis wkładu, jaki takie plany strategiczne WPR wniosą w realizację tego celu, w tym ich wkładu w transformację cyfrową.

(107)

W świetle obaw dotyczących obciążenia administracyjnego związanego z zarządzaniem dzielonym, szczególną uwagę w planach strategicznych WPR należy poświęcić uproszczeniu.

(108)

Ze względu na fakt, że nie jest właściwe, aby Komisja zatwierdzała informacje, które można uznać za dotyczące ogólnego kontekstu lub informacji historycznej lub które wchodzą w zakres kompetencji państw członkowskich, niektóre informacje należy przedstawić w załącznikach do planu strategicznego WPR.

(109)

Zgodnie z pkt 22 i 23 porozumienia międzyinstytucjonalnego na rzecz lepszego stanowienia prawa z dnia 13 kwietnia 2016 r. (28) zachodzi potrzeba ewaluacji funduszy unijnych w oparciu o informacje zgromadzone w kontekście konkretnych wymogów dotyczących monitorowania, przy czym należy unikać nadmiernej regulacji i obciążeń administracyjnych, zwłaszcza względem państw członkowskich. Wymogi te mogą, w stosownych przypadkach, obejmować mierzalne wskaźniki służące jako podstawa ewaluacji rzeczywistego oddziaływania funduszy.

(110)

Zatwierdzenie planu strategicznego WPR przez Komisję stanowi zasadniczy krok na drodze do zapewnienia, aby polityka była wdrażana zgodnie ze wspólnymi celami. Zgodnie z zasadą pomocniczości Komisja powinna zapewnić państwom członkowskim odpowiednie wytyczne dotyczące przedstawiania spójnej i ambitnej logiki interwencji.

(111)

Należy zapewnić możliwość programowania planów strategicznych WPR i dokonywania ich przeglądów, zgodnie z warunkami określonymi w niniejszym rozporządzeniu.

(112)

Za zarządzanie każdym planem strategicznym WPR i za jego wdrażanie powinna być odpowiedzialna krajowa instytucja zarządzająca, która powinna być także głównym punktem kontaktowym dla Komisji. Jednak w przypadku gdy aspekty związane z polityką rozwoju obszarów wiejskich są regulowane na szczeblu regionalnym, państwa członkowskie powinny mieć możliwość ustanowienia regionalnych organów zarządzających. Organy zarządzające powinny mieć możliwość delegowania części swoich obowiązków, zachowując jednocześnie odpowiedzialność za efektywność i prawidłowość zarządzania oraz zapewniając spójność i konsekwencję planu strategicznego WPR oraz koordynację między krajową instytucją zarządzającą a regionalnymi organami zarządzającymi. Państwa członkowskie powinny zapewnić, aby w ramach zarządzania ich planami strategicznymi WPR i ich wdrażania, interesy finansowe Unii były chronione, zgodnie z rozporządzeniem finansowym i rozporządzeniem (UE) 2021/2116.

(113)

Odpowiedzialność za monitorowanie planów strategicznych WPR powinna być podzielona między krajową instytucję zarządzającą a ustanowiony w tym celu krajowy komitet monitorujący. Krajowy komitet monitorujący powinien być odpowiedzialny za monitorowanie skuteczności wdrażania planów strategicznych WPR. W tym celu należy określić obowiązki tego komitetu. W przypadku gdy plan strategiczny WPR zawiera elementy ustalane przez regiony, państwa członkowskie i zainteresowane regiony powinny mieć możliwość powoływania i tworzenia regionalnych komitetów monitorujących. W takim przypadku należy doprecyzować zasady dotyczące koordynacji z krajowym komitetem monitorującym.

(114)

EFRROW powinien wspierać – udzielając pomocy technicznej, z inicjatywy Komisji – działania związane z wykonywaniem zadań, o których mowa w art. 7 rozporządzenia (UE) 2021/2116. Pomocy technicznej można również udzielać, z inicjatywy państw członkowskich, do celów realizacji zadań niezbędnych do skutecznego zarządzania wsparciem i jego wdrażania w związku z planem strategicznym WPR. Zwiększenie pomocy technicznej udzielanej z inicjatywy państw członkowskich jest możliwe jedynie w przypadku państw członkowskich, których przydział środków z EFRROW nie przekracza 1,1 mld EUR. Wsparcie z EFRROW na pomoc techniczną powinno uwzględniać budowanie większych zdolności administracyjnych w odniesieniu do nowych systemów zarządzania i kontroli w państwach członkowskich.

(115)

W sytuacji gdy państwa członkowskie dysponują o wiele większą elastycznością przy jednoczesnym zwiększeniu zakresu pomocniczości w odniesieniu do opracowywania interwencji, by osiągnąć wspólne cele, kluczowym narzędziem realizowania polityki i sterowania nią oraz propagowania zaangażowania stron, dzielenia się wiedzą i budowania zdolności państw członkowskich i innych podmiotów, są sieci. Zakres działań służących tworzeniu sieci kontaktów zostanie rozszerzony z rozwoju obszarów wiejskich na oba filary WPR. Pojedyncza sieć WPR na szczeblu Unii powinna zapewniać lepszą koordynację działań służących tworzeniu sieci kontaktów na szczeblu unijnym oraz na szczeblach krajowym i regionalnym. Europejskie i krajowe sieci WPR powinny zastąpić obecną Europejską Sieć na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz sieć EPI–AGRI na szczeblu Unii, a także krajowe sieci obszarów wiejskich. Europejska sieć WPR powinna w miarę możliwości przyczyniać się do działań krajowych sieci WPR. Sieci powinny zapewniać platformę służącą propagowaniu intensywniejszej wymiany wiedzy, aby usprawnić wdrażanie planów strategicznych WPR i wykorzystać rezultaty i wartość dodaną polityki na szczeblu Unii, w tym programu „Horyzont Europa” i prowadzonych w jego ramach projektów obejmujących wiele podmiotów. W kontekście wyżej wspomnianej intensywniejszej wymiany wiedzy i innowacji EPI, wspierane przez europejskie i krajowe sieci WPR, powinno ułatwiać wdrażanie interaktywnego modelu innowacji zgodnie z metodyką określoną w niniejszym rozporządzeniu.

(116)

Każdy plan strategiczny WPR powinien podlegać regularnemu monitorowaniu pod kątem wdrażania i postępów w realizacji wyznaczonych celów końcowych. Należy ustanowić ramy realizacji celów, monitorowania i ewaluacji WPR, które będą służyły wykazywaniu postępów i ocenie wpływu wdrażania polityki i jej skuteczności.

(117)

Ukierunkowanie na rezultaty wynikające z modelu realizacji wymaga silnych ram realizacji celów, szczególnie z uwagi na fakt, że plany strategiczne WPR przyczyniają się do realizacji szeroko zakrojonych celów ogólnych innych polityk w ramach zarządzania dzielonego. W przypadku polityki zorientowanej na realizację celów konieczne jest przeprowadzanie rocznej i wieloletniej oceny na podstawie wybranych produktów oraz wskaźników rezultatu i oddziaływania, określonych w ramach realizacji celów, monitorowania i ewaluacji. W tym celu należy wybrać ograniczony i ukierunkowany zestaw wskaźników, który pozwoli na możliwie dokładne stwierdzenie, czy wspierana interwencja przyczynia się do osiągnięcia wyznaczonych celów. Powinno być możliwe, by wskaźniki odnoszące się do celów szczegółowych związanych ze środowiskiem i klimatem obejmowały interwencje, które przyczyniają się do wypełnienia zobowiązań wynikających z odpowiednich aktów ustawodawczych Unii.

(118)

Częścią ram realizacji celów, monitorowania i ewaluacji powinno być monitorowanie przez państwa członkowskie osiągniętych postępów oraz przekazywanie przez nie Komisji rocznych sprawozdań na ten temat. Na podstawie informacji przekazywanych przez państwa członkowskie Komisja powinna informować o postępach w osiąganiu celów szczegółowych przez cały okres planu strategicznego WPR, używając w tym celu podstawowego zestawu wskaźników.

(119)

Należy wdrożyć mechanizmy podejmowania działań w celu ochrony interesów finansowych Unii w przypadku gdy wdrażanie planu strategicznego WPR znacznie odbiega od wytyczonych celów końcowych. Komisja powinna mieć możliwość poproszenia państw członkowskich mogą być zatem poproszone o przedłożenie planów działania w przypadku znaczącego i nieuzasadnionego niskiego poziomu realizacji celów. Może to prowadzić do zawieszenia, a ostatecznie – w przypadku nieosiągnięcia planowanych rezultatów – zmniejszenia unijnego finansowania.

(120)

Zgodnie z zasadą zarządzania dzielonego państwa członkowskie, w stosownych przypadkach zapewniając zaangażowanie regionów w opracowywanie planu ewaluacji oraz w monitorowanie i interwencji regionalnych w ramach planu strategicznego WPR, powinny być odpowiedzialne za ewaluację swoich planów strategicznych WPR, natomiast Komisja powinna być odpowiedzialna za syntezy na poziomie Unii ewaluacji ex ante, ewaluacji śródokresowych i za przeprowadzanie ewaluacji ex post państw członkowskich.

(121)

Aby zapewnić kompleksową i rzeczową ewaluację WPR na poziomie Unii, Komisja powinna opierać się na wskaźnikach kontekstu i oddziaływania. Wskaźniki te powinny opierać się przede wszystkim na ustalonych źródłach danych. Komisja i państwa członkowskie powinny współpracować w celu zapewnienia i dalszej poprawy wiarygodności danych potrzebnych do celów wskaźników kontekstu i oddziaływania.

(122)

Oceniając proponowane plany strategiczne WPR Komisja powinna ocenić spójność i wkład proponowanych planów strategicznych WPR w unijne przepisy i zobowiązania dotyczące środowiska i klimatu, a w szczególności w realizację celów Unii na 2030 r. określonych w komunikacie Komisji z dnia 20 maja 2020 r. zatytułowanym „Strategia »od pola do stołu« na rzecz sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego” („strategia »od pola do stołu«”) oraz w komunikacie Komisji z dnia 20 maja 2020 r. zatytułowanym „Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności na okres do 2030 r.: przywracanie przyrody do naszego życia” („unijna strategia na rzecz bioróżnorodności”).

(123)

Państwa członkowskie powinny być zobowiązane do wykazania, za pośrednictwem swoich planów strategicznych WPR, wyższego ogólnego poziomu ambicji niż w przeszłości w odniesieniu do celów szczegółowych WPR związanych ze środowiskiem i klimatem. Takie ambicje należy uznać za obejmujące wiele elementów związanych m.in. ze wskaźnikami oddziaływania, celami końcowymi wyznaczonymi w stosunku do wskaźników rezultatu, planowaniem interwencji, zamierzonym wdrażaniem systemu warunkowości oraz planowaniem finansowym. Państwa członkowskie powinny być zobowiązane do wyjaśnienia w swoich planach strategicznych WPR, w jaki sposób wykazują wymagany wyższy ogólny poziom ambicji, odnosząc się do tych różnych odpowiednich elementów. Wyjaśnienie to powinno obejmować krajowe wkłady w realizację celów Unii na 2030 r. określonych w strategii „od pola do stołu” oraz w unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności.

(124)

Komisja powinna sporządzić sprawozdanie podsumowujące plany strategiczne WPR państw członkowskich, aby ocenić wspólne wysiłki i zbiorcze ambicje państw członkowskich na rzecz realizacji celów szczegółowych WPR na początku okresu wdrażania, z uwzględnieniem unijnych celów na 2030 r. określonych w strategii „od pola do stołu” i unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności.

(125)

Komisja powinna przedłożyć Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie w celu oceny funkcjonowania nowego modelu realizacji w państwach członkowskich oraz połączonego wkładu interwencji określonych w ramach planów strategicznych państw członkowskich w realizację zobowiązań Unii związanych ze środowiskiem i klimatem, w szczególności tych wynikających z Europejskiego Zielonego Ładu.

(126)

Do wsparcia rodzajów interwencji na podstawie niniejszego rozporządzenia powinny mieć zastosowanie art. 107, 108 i 109 TFUE. Niemniej jednak, ze względu na szczególny charakter sektora rolnictwa, wspomniane postanowienia TFUE nie powinny mieć zastosowania do rodzajów interwencji w formie płatności bezpośrednich i rodzajów interwencji związanych z rozwojem obszarów wiejskich w odniesieniu do operacji wchodzących w zakres stosowania art. 42 TFUE, które są przeprowadzane na podstawie niniejszego rozporządzenia i zgodnie z nim, ani do płatności dokonywanych przez państwa członkowskie, mających stanowić dodatkowe krajowe finansowanie rodzajów interwencji związanych z rozwojem obszarów wiejskich, którym przyznano wsparcie unijne i które wchodzą w zakres stosowania art. 42 TFUE.

(127)

Aby uniknąć nagłego i znacznego spadku wsparcia w niektórych sektorach państw członkowskich, które przyznały przejściowe wsparcie krajowe w latach 2015–2022, te państwa członkowskie powinny mieć możliwość dalszego przyznawania takiego wsparcia pod pewnymi warunkami i ograniczeniami. Biorąc pod uwagę przejściowy charakter tego wsparcia, należy kontynuować jego stopniowe wycofywanie poprzez stopniowe zmniejszanie, w ujęciu rocznym, sektorowych pul środków finansowych przeznaczonych na tę pomoc.

(128)

Dane osobowe zgromadzone do celów stosowania jakichkolwiek przepisów określonych w niniejszym rozporządzeniu należy przetwarzać w sposób zgodny z tymi celami. Dane te powinny być również zanonimizowane w przypadku przetwarzania do celów monitorowania i ewaluacji, oraz chronione zgodnie z prawem unijnym dotyczącym ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych oraz swobodnego przepływu takich danych, w szczególności z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 (29) oraz z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1725 (30). Osoby, których dane dotyczą, należy poinformować o takim przetwarzaniu oraz o ich prawach w odniesieniu do ochrony danych.

(129)

Na potrzeby stosowania niniejszego rozporządzenia, a także w celu monitorowania i analizowania uprawnień finansowych oraz administrowania nimi niezbędne są powiadomienia od państw członkowskich.

(130)

W celu uzupełnienia lub zmiany niektórych, innych niż istotne, elementów niniejszego rozporządzenia należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym w sprawie lepszego stanowienia prawa. W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.

(131)

W celu zapewnienia pewności prawa, ochrony praw rolników i zapewnienia równych warunków między państwami członkowskimi w odniesieniu do wspólnych wymagań i wskaźników należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania określonych aktów w odniesieniu do dostosowania wspólnych wskaźników dotyczących produktu, rezultatu, oddziaływania i wskaźników kontekstowych celem rozwiązania problemów technicznych z ich wdrożeniem i przepisów w odniesieniu do współczynnika dotyczącego normy 1 dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska.

(132)

Aby zagwarantować pewność prawa, ochronę praw rolników oraz sprawne, spójne i efektywne funkcjonowanie rodzajów interwencji w formie płatności bezpośrednich, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania określonych aktów w odniesieniu do przepisów uzależniających przyznanie płatności od wykorzystania kwalifikowanego materiału siewnego niektórych odmian konopi oraz ustanawiających procedurę określania odmian konopi i weryfikacji zawartości tetrahydrokannabinolu; przepisów ustanawiających zharmonizowaną podstawę obliczania zmniejszenia płatności w ramach ograniczania i degresywności; środków mających zapobiegać odczuwaniu przez beneficjentów wsparcia dochodów związanego z produkcją strukturalnych zakłóceń równowagi na rynku w danym sektorze, w tym decyzji, że takie wsparcie może być nadal wypłacane do 2027 r. na podstawie jednostek produkcyjnych, w odniesieniu do których zostało ono przyznane we wcześniejszym okresie odniesienia; przepisów i warunków dotyczących zatwierdzania gruntów i odmian do celów płatności specyficznej w odniesieniu do bawełny oraz przepisów w zakresie warunków przyznawania tej płatności oraz dotyczących jej wymogów kwalifikowalności i praktyk agronomicznych, przepisów w odniesieniu do kryteriów zatwierdzania organizacji międzybranżowych oraz przepisów regulujących skutki, gdy zatwierdzona organizacja międzybranżowa nie spełnia tych kryteriów i obowiązków mających zastosowanie do producentów.

(133)

Aby rodzaje interwencji w niektórych sektorach przyczyniały się do realizacji celów WPR i aby wzmocnić synergie z innymi instrumentami WPR oraz zapewnić równe warunki działania na rynku wewnętrznym i uniknąć nierównej lub nieuczciwej konkurencji, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania określonych aktów w odniesieniu do przepisów dotyczących właściwego funkcjonowania rodzajów interwencji w niektórych sektorach, rodzaju wydatków, które mają zostać pokryte, a w szczególności kosztów administracyjnych i kosztów personelu, podstawy obliczania unijnej pomocy finansowej, w tym okresów odniesienia i wartości sprzedanej produkcji oraz stopnia zorganizowania producentów w pewnych regionach i maksymalnego poziomu unijnej pomocy finansowej w przypadku pewnych interwencji na rzecz zapobiegania kryzysowi rynkowemu i zarządzania ryzykiem w pewnych sektorach; przepisów dotyczących określania pułapu wydatków na ponowne sadzenie sadów, gajów oliwnych lub winnic; przepisów, na podstawie których producenci mają wycofywać produkty uboczne produkcji wina, i dotyczących wyjątków od tego obowiązku mających na celu uniknięcie dodatkowego obciążenia administracyjnego, przepisów dotyczących dobrowolnej certyfikacji destylarni i przepisów dotyczących różnych form wsparcia i minimalnej trwałości wspieranych inwestycji w niektórych sektorach, a także łączenia finansowania niektórych interwencji w sektorze wina. W szczególności w celu zapewnienia wydajnego i skutecznego wykorzystania unijnych środków finansowych na interwencje w sektorze pszczelarskim, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania określonych aktów w odniesieniu do dodatkowych wymogów w zakresie obowiązku powiadamiania oraz w odniesieniu do ustanowienia minimalnego wkładu Unii na rzecz wydatków na wdrożenie tych rodzajów interwencji.

(134)

Aby zagwarantować pewność prawa oraz osiąganie celów interwencji związanych z rozwojem obszarów wiejskich, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania określonych aktów w odniesieniu do wsparcia dla zobowiązań w dziedzinie zarządzania dotyczących zasobów genetycznych i dobrostanu zwierząt i w dziedzinie systemów jakości.

(135)

W celu uwzględnienia przyszłych zmian w przydziałach środków państw członkowskich lub celem rozwiązania problemów państw członkowskich we wdrażaniu ich planów strategicznych WPR należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania niektórych aktów w odniesieniu do przydziału środków dla państw członkowskich na rodzaje interwencji w formie płatności bezpośrednich, modyfikacji zastosowanych wyrównań w celu wsparcia w oparciu o ich wkład polityki w realizację celów dotyczących zmiany klimatu oraz w odniesieniu do przepisów dotyczących treści planu strategicznego WPR.

(136)

Aby ułatwić przejście od ustaleń określonych w rozporządzeniach (UE) nr 1305/2013 i (UE) nr 1307/2013 do ustaleń określonych w niniejszym rozporządzeniu, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania określonych aktów w odniesieniu do środków w zakresie ochrony wszelkich nabytych praw i uzasadnionych oczekiwań beneficjentów.

(137)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia oraz zapobieżenia nieuczciwej konkurencji lub dyskryminacji wśród rolników należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do: ustalania obszarów odniesienia do celów wsparcia z tytułu produkcji nasion oleistych; zasad zatwierdzania gruntów i odmian do celów płatności specyficznej w odniesieniu do bawełny i związanych z nią powiadomień; obliczania zmniejszenia płatności w przypadku gdy kwalifikujący się obszar bawełny przekroczy powierzchnię obszaru bazowego; unijnej pomocy finansowej na destylację produktów ubocznych powstających podczas produkcji wina; zasad dotyczących przedstawiania elementów, które należy uwzględnić w planie strategicznym WPR; jednolitych warunków stosowania wymogów dotyczących informowania i promocji w zakresie możliwości oferowanych przez plan strategiczny WPR; określenia struktury organizacyjnej i funkcjonowania europejskiej sieci WPR; zasad dotyczących ram realizacji celów, monitorowania i ewaluacji; sposobu prezentacji treści rocznych sprawozdań z realizacji celów; zasad dotyczących informacji, które mają być przekazywane przez państwa członkowskie na potrzeby oceny realizacji celów przez Komisję; przepisów dotyczących potrzebnych danych i synergii między potencjalnymi źródłami danych, oraz przepisów dotyczących funkcjonowania systemu umożliwiającego bezpieczną wymianę danych będących przedmiotem wspólnego zainteresowania między Komisją a państwami członkowskimi. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 (31).

(138)

W świetle faktu, że wskaźniki do celów monitorowania, ewaluacji i rocznej sprawozdawczości z realizacji celów zostały już określone w załączniku I, przyjęcie innych wskaźników do celów monitorowania i ewaluacji WPR powinno zostać poddane dodatkowej kontroli przez państwa członkowskie. Podobnie przekazanie Komisji przez państwa członkowskie wymaganych dodatkowych informacji do celów monitorowania i ewaluacji WPR powinno być uzależnione od pozytywnej opinii Komitetu ds. Wspólnej Polityki Rolnej. W związku z tym Komisja nie powinna mieć możliwości nakładania na państwa członkowskie obowiązku dostarczania dodatkowych wskaźników i informacji na temat wdrażania WPR na potrzeby monitorowania i ewaluacji WPR, jeżeli Komitet ds. Wspólnej Polityki Rolnej nie stwierdzi większości kwalifikowanej za odnośnym wnioskiem Komisji lub przeciwko niemu, a zatem nie może wyrazić opinii.

(139)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze do przyjmowania aktów wykonawczych bez stosowania rozporządzenia (UE) nr 182/2011 przy zatwierdzaniu planów strategicznych WPR i ich zmian.

(140)

W przypadkach uzasadnionych szczególnie pilną potrzebą wynikającą z konieczności rozwiązania szczególnych problemów przy jednoczesnym zachowaniu ciągłości systemu płatności bezpośrednich z uwagi na nadzwyczajne okoliczności, Komisja powinna przyjmować akty wykonawcze mające natychmiastowe zastosowanie. Ponadto w celu rozwiązania pilnych problemów w co najmniej jednym z państw członkowskich, przy jednoczesnym zapewnieniu ciągłości systemu płatności bezpośrednich, Komisja powinna przyjmować akty wykonawcze mające natychmiastowe zastosowanie, jeżeli, w należycie uzasadnionych przypadkach, nadzwyczajne okoliczności mają wpływ na przyznanie wsparcia oraz zagrażają skutecznemu wykonaniu płatności w ramach systemów wsparcia wymienionych w niniejszym rozporządzeniu.

(141)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 228/2013 (32) oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 229/2013 (33) powinny pozostać poza zakresem niniejszego rozporządzenia, chyba że znajduje się w nim wyraźne do nich odniesienie.

(142)

Ponieważ cele niniejszego rozporządzenia nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie ze względu na różnice między poszczególnymi obszarami wiejskimi i ograniczone środki finansowe państw członkowskich, natomiast możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii dzięki wieloletniej gwarancji finansowania unijnego i skoncentrowaniu się na wyraźnie określonych priorytetach, Unia może przyjąć środki zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.

(143)

Należy zatem uchylić rozporządzenia (UE) nr 1305/2013 i (UE) nr 1307/2013.

(144)

W celu zapewnienia sprawnego wdrożenia przewidzianych środków oraz z uwagi na pilną potrzebę, niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie z dniem jego opublikowania w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej,