20.12.2013   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 347/289

(1)

Artykuł 176 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) stanowi, że Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) ma na celu przyczynianie się do zmniejszenia głównych zróżnicowań regionalnych w Unii. Zgodnie z tym artykułem oraz z art. 174 akapit drugi i trzeci TFUE, EFRR ma przyczyniać się do zmniejszania zróżnicowań w poziomach rozwoju różnych regionów oraz opóźnienia regionów najmniej uprzywilejowanych, wśród których szczególną uwagę należy zwrócić na regiony cierpiące na skutek poważnych i trwałych niekorzystnych warunków przyrodniczych lub demograficznych, takie jak regiony najbardziej wysunięte na północ o bardzo niskiej gęstości zaludnienia oraz regiony wyspiarskie, transgraniczne i górskie.

(2)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 (3) określa przepisy wspólne dla EFRR, Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS), Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego.

(3)

Należy ustanowić przepisy szczególne dotyczące rodzajów przedsięwzięć, które mogą uzyskać wsparcie z EFRR, aby przyczyniać się do realizacji priorytetów inwestycyjnych w ramach celów tematycznych określonych w rozporządzeniu (UE) nr 1303/2013. Jednocześnie należy zdefiniować i opisać przedsięwzięcia niewchodzące w zakres EFRR, w tym inwestycje służące redukcji emisji gazów cieplarnianych w ramach działań wymienionych w załączniku I do dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (4). Aby nie dopuścić do nadmiernego finansowania, inwestycje takie nie powinny kwalifikować się do wsparcia z EFRR ponieważ czerpią już korzyści finansowe ze stosowania dyrektywy 2003/87/WE. Wyłączenie to nie powinno ograniczać możliwości wykorzystania EFRR do wspierania działań nieuwzględnionych w załączniku I do dyrektywy 2003/87/WE, nawet jeżeli są one realizowane przez te same podmioty gospodarcze, takich jak: inwestycje w zakresie efektywności energetycznej w lokalnych sieciach ciepłowniczych, inteligentne systemy dystrybucji, magazynowania i przesyłu energii oraz środki mające na celu redukcję zanieczyszczenia powietrza, nawet jeśli jednym z pośrednich skutków takich inwestycji jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych lub jeśli są one wymienione w krajowym planie, o którym mowa w dyrektywie 2003/87/WE.

(4)

Należy określić, jakie dodatkowe działania mogą być wspierane z EFRR w ramach celu „Europejska współpraca terytorialna”.

(5)

EFRR powinien przyczynić się do realizacji unijnej strategii na rzecz inteligentnego i zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu, zapewniając w ten sposób większą koncentrację wsparcia EFRR na priorytetach Unii. W zależności od kategorii wspieranych regionów, wsparcie z EFRR w ramach celu „Inwestycje na rzecz wzrostu i zatrudnienia” powinno koncentrować się na badaniach i innowacjach, technologiach informacyjno-komunikacyjnych (TIK), małych i średnich przedsiębiorstwach (MŚP) oraz wspieraniu gospodarki niskoemisyjnej. Koncentrację tematyczną należy osiągnąć na poziomie krajowym, dopuszczając elastyczność na poziomie programów operacyjnych i pomiędzy różnymi kategoriami regionów. Tam, gdzie jest to uzasadnione, koncentracja tematyczna powinna zostać dostosowana, aby uwzględnić środki z Funduszu Spójności przeznaczone na wsparcie priorytetów inwestycyjnych dotyczących gospodarki niskoemisyjnej, o których mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1300/2013 (5). Stopień koncentracji tematycznej powinien uwzględniać poziom rozwoju regionu, w odpowiednich przypadkach wkład pochodzący ze środków z Funduszu Spójności, a także specyficzne potrzeby regionów, których PKB na mieszkańca wykorzystany jako kryterium kwalifikowalności w okresie programowania na lata 2007–2013 był niższy niż 75 % średniej PKB na mieszkańca UE-25 w okresie odniesienia, regionów objętych wygasającą pomocą przejściową w okresie programowania na lata 2007–2013 oraz niektórych regionów na poziomie NUTS 2 stanowiących w całości państwa członkowskie położone na wyspach lub wyspy.

(6)

Wsparcie z EFRR w ramach priorytetu inwestycyjnego „Rozwój lokalny kierowany przez społeczność” powinno móc przyczynić się do osiągnięcia wszystkich celów tematycznych, o których mowa w niniejszym rozporządzeniu.

(7)

Aby uwzględnić specyficzne potrzeby EFRR i zapewnić zgodność z unijną strategią na rzecz inteligentnego, zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu, konieczne jest ustanowienie w ramach każdego celu tematycznego określonego w rozporządzeniu (UE) nr 1303/2013 szczególnych dla EFRR przedsięwzięć stanowiących priorytety inwestycyjne. Te priorytety inwestycyjne powinny określać szczegółowe, niewykluczające się wzajemnie cele, do osiągnięcia których ma przyczynić się EFRR. Takie priorytety inwestycyjne powinny stanowić podstawę do zdefiniowania w ramach programów szczególnych celów uwzględniających potrzeby i specyfikę obszaru objętego programem.

(8)

Należy wspierać innowacje i rozwój MŚP w nowych dziedzinach powiązanych z wyzwaniami na szczeblu europejskim i regionalnym, takich jak sektor kreatywny i sektor kultury oraz innowacyjne usługi stanowiące odpowiedź na nowe potrzeby społeczne lub produkty i usługi związane ze starzeniem się społeczeństwa, opieką i zdrowiem, ekoinnowacjami, gospodarką niskoemisyjną i efektywnym gospodarowaniem zasobami.

(9)

Zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 1303/2013, w celu optymalizacji wartości dodanej inwestycji finansowanych w całości lub częściowo z budżetu Unii w dziedzinie badań i innowacji, należy dążyć do synergii, w szczególności między funkcjonowaniem EFRR a programem ramowym w zakresie badań naukowych i innowacji „Horyzont 2020”, przy jednoczesnym poszanowaniu odrębności ich celów.

(10)

Ważne jest, aby przy promowaniu inwestycji dotyczących zarządzania ryzykiem wzięto pod uwagę specyficzne rodzaje ryzyka na poziomie regionalnym, transgranicznym i transnarodowym.

(11)

Aby zmaksymalizować ich wkład w osiągnięcie celu, którym jest wspieranie wzrostu gospodarczego sprzyjającego zatrudnieniu, przedsięwzięcia wspierające zrównoważoną turystykę, kulturę i dziedzictwo naturalne powinny stanowić część terytorialnej strategii dla konkretnych obszarów, obejmującej również przekształcanie upadających regionów przemysłowych. Wsparcie takich przedsięwzięć powinno również przyczyniać się do zwiększania innowacyjności i wykorzystania TIK, umocnienia MŚP, poprawy stanu środowiska oraz zwiększenia efektywności gospodarowania zasobami lub promowania włączenia społecznego.

(12)

W celu promowania zrównoważonej mobilności regionalnej lub lokalnej lub zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza i zagrożenia hałasem należy wspierać nieszkodzące zdrowiu, zrównoważone i bezpieczne rodzaje środków transportu. Inwestycje w infrastrukturę portów lotniczych wspierane z EFRR powinny promować ekologicznie zrównoważony transport lotniczy, między innymi zwiększając mobilność regionalną poprzez łączenie drugorzędnych i trzeciorzędnych węzłów z infrastrukturą transeuropejskich sieci transportowych (TEN-T), w tym poprzez węzły multimodalne.

(13)

Aby promować osiągnięcie celów dotyczących energetyki i klimatu określonych przez unijną strategię na rzecz inteligentnego i zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu EFRR powinien wspierać inwestycje służące promowaniu efektywności energetycznej i bezpieczeństwa dostaw w państwach członkowskich, między innymi poprzez rozwój inteligentnych systemów dystrybucji, magazynowania i przesyłu energii, w tym poprzez integrację rozproszonego wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych. W celu spełnienia wymogów w zakresie bezpieczeństwa dostaw, w sposób zgodny z celami wynikającymi z unijnej strategii na rzecz inteligentnego i zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu, państwa członkowskie powinny mieć możliwość inwestowania w infrastrukturę energetyczną, która jest zgodna z wybranym przez nie własnym miksem energetycznym.

(14)

MŚP, które mogą obejmować przedsiębiorstwa gospodarki społecznej, należy rozumieć, zgodnie z definicją ustanowioną w rozporządzeniu (UE) nr 1303/2013, jako obejmujące mikroprzedsiębiorstwa oraz małe lub średnie przedsiębiorstwa w rozumieniu zalecenia Komisji 2003/361/WE (6).

(15)

W celu promowania włączenia społecznego i walki z ubóstwem, zwłaszcza w marginalizowanych społecznościach, należy poprawić dostęp do usług społecznych, kulturalnych i rekreacyjnych poprzez zapewnienie małej infrastruktury, z uwzględnieniem specyficznych potrzeb osób z niepełnosprawnościami i osób starszych.

(16)

Usługi na poziomie społeczności lokalnych powinny obejmować wszelkie formy usług świadczonych w domu, usług rodzinnych, mieszkaniowych i innych usług na poziomie społeczności lokalnych, które wspierają prawo wszystkich osób do życia w społeczności, zapewniają im równość wyboru i służą zapobieganiu izolacji lub separowaniu od społeczności.

(17)

W celu zwiększenia elastyczności i zmniejszenia obciążeń administracyjnych dzięki wspólnemu wdrażaniu, należy zapewnić spójność pomiędzy priorytetami inwestycyjnymi EFRR i priorytetami inwestycyjnymi Funduszu Spójności w ramach odpowiednich celów tematycznych.

(18)

W załączniku do niniejszego rozporządzenia należy określić wspólny zestaw wskaźników produktu, które umożliwią ocenę łącznych postępów we wdrażaniu programów na poziomie Unii. Wskaźniki te powinny odpowiadać priorytetowi inwestycyjnemu i rodzajowi przedsięwzięcia wspieranego zgodnie z niniejszym rozporządzeniem i odnośnymi przepisami rozporządzenia (UE) nr 1303/2013. Te wspólne wskaźniki produktu należy uzupełnić wskaźnikami rezultatu specyficznymi dla danego programu, a w stosownych przypadkach wskaźnikami produktu specyficznymi dla danego programu.

(19)

W ramach zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich za konieczne uznaje się wspieranie zintegrowanych działań służących rozwiązywaniu problemów gospodarczych, środowiskowych, klimatycznych, demograficznych i społecznych, przed jakimi stoją obszary miejskie, w tym miejskie obszary funkcjonalne, oraz wspieranie powiązań między obszarami miejskimi i wiejskimi. Zasady wyboru obszarów miejskich, na których mają być realizowane zintegrowane działania na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich, oraz szacunkowe kwoty przeznaczone na te działania należy określić w umowie partnerstwa, przeznaczając na ten cel na szczeblu krajowym co najmniej 5 % środków z EFRR. O zakresie uprawnień przekazanych władzom miejskim powinna decydować instytucja zarządzająca w wyniku konsultacji z władzami miejskimi.

(20)

Aby zidentyfikować lub przetestować nowe rozwiązania w celu sprostania wyzwaniom odnoszącym się do zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich oraz istotnych na poziomie Unii, EFRR powinien wspierać innowacyjne działania na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich.

(21)

W celu zwiększenia możliwości budowania potencjału, tworzenia sieci i wymiany doświadczeń między programami i podmiotami odpowiedzialnymi za realizację strategii zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich oraz innowacyjnych działań na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich i w celu uzupełnienia istniejących programów konieczne jest ustanowienie sieci rozwoju obszarów miejskich na szczeblu Unii.

(22)

EFRR powinien także zająć się problemami dostępności obszarów najsłabiej zaludnionych do dużych rynków oraz ich oddalenia od tych rynków, o czym mowa w protokole nr 6 w sprawie szczegółowych postanowień dotyczących Celu 6 w ramach funduszy strukturalnych w Finlandii i Szwecji do Aktu przystąpienia z 1994 r. Aby wesprzeć zrównoważony rozwój niektórych wysp, regionów przygranicznych, regionów górskich i obszarów słabo zaludnionych, spowolniony ich położeniem geograficznym, EFRR powinien także zająć się szczególnymi trudnościami, z jakimi muszą się one zmierzyć.

(23)

Szczególną uwagę należy zwrócić na regiony najbardziej oddalone poprzez przyjęcie środków na podstawie art. 349 TFUE, rozszerzając, w drodze wyjątku, zakres wsparcia z EFRR na finansowanie pomocy operacyjnej związanej z rekompensowaniem dodatkowych kosztów wynikających ze szczególnej sytuacji gospodarczej i społecznej tych regionów, która jest pogłębiona niekorzystnymi warunkami wynikającym z czynników, o których mowa w art. 349 TFUE, mianowicie oddaleniem, charakterem wyspiarskim, niewielkimi rozmiarami, trudną topografią i klimatem oraz zależnością gospodarczą od niewielkiej liczby produktów, podczas gdy trwały charakter i łączne występowanie tych czynników poważnie ograniczają ich rozwój. Pomoc operacyjna udzielona w tym kontekście przez państwa członkowskie podlega zwolnieniu z obowiązku notyfikacji określonego w art. 108 ust. 3 TFUE, jeżeli w momencie jej udzielenia spełnia ona warunki określone w rozporządzeniu w sprawie uznania niektórych kategorii pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zakresie stosowania art. 107 i 108 TFUE, i przyjętym na mocy rozporządzenia Rady (WE) nr 994/98 (7).

(24)

Zgodnie z konkluzjami Rady Europejskiej z dnia 7–8 lutego 2013 r. oraz z uwzględnieniem szczególnych celów określonych w TFUE dotyczących terytoriów najbardziej oddalonych, o których mowa w art. 349 TFUE, na mocy decyzji Rady Europejskiej nr 2012/419/UE (8), z dniem 1 stycznia 2014 r. Majotta uzyska status nowego regionu najbardziej oddalonego. W celu ułatwienia oraz wsparcia szybkiego i ukierunkowanego rozwoju infrastruktury Majotty, powinna istnieć możliwość, na zasadach wyjątku, aby co najmniej 50 % środków z EFRR przyznanych Majotcie zostało alokowanych na pięć z celów tematycznych określonych w rozporządzeniu (UE) nr 1303/2013.

(25)

W celu uzupełnienia niniejszego rozporządzenia określonymi elementami innymi niż istotne należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjęcia aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do szczegółowych zasad dotyczących kryteriów wyboru innowacyjnych działań i zarządzania nimi. Takie uprawnienia zostaną również w uzasadnionych przypadkach przekazane Komisji w odniesieniu do zmiany załącznika I do niniejszego rozporządzenia w celu zapewnienia skutecznej oceny postępów we wdrażaniu programów operacyjnych. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów. Przygotowując i opracowując akty delegowane, Komisja powinna zapewnić jednoczesne, terminowe i odpowiednie przekazywanie stosownych dokumentów Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

(26)

Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, a mianowicie wzmocnienie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej, poprzez niwelowanie głównych dysproporcji regionalnych w Unii nie może zostać osiągnięty w wystarczającym stopniu przez państwa członkowskie ze względu na znaczne zróżnicowania między poziomem rozwoju poszczególnych regionów oraz opóźnienie regionów najmniej uprzywilejowanych, a także ograniczone środki finansowe państw członkowskich i regionów, natomiast ze względu na rozmiary lub skutki proponowanych działań możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest niezbędne do osiągnięcia tego celu.

(27)

Niniejsze rozporządzenie zastępuje rozporządzenie (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady (9). W celu zachowania jasności rozporządzenie (WE) nr 1080/2006 należy zatem uchylić. Jednakże niniejsze rozporządzenie nie powinno mieć wpływu ani na kontynuację, ani na zmianę pomocy zatwierdzonej przez Komisję na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 lub jakichkolwiek innych przepisów mających zastosowanie do tej pomocy na dzień 31 grudnia 2013 r. To rozporządzenie lub jakiekolwiek inne przepisy mające zastosowanie powinny być nadal stosowane po dniu 31 grudnia 2013 r. w odniesieniu do tej pomocy lub do danych operacji aż do ich zamknięcia. Wnioski o dofinansowanie złożone lub zatwierdzone na podstawie rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 powinny zatem zachować ważność.

(28)

Aby umożliwić szybkie zastosowanie przewidzianych środków, niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie w dniu następującym po dniu jego publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej,

a)

inwestycje produkcyjne, przyczyniające się do tworzenia i ochrony trwałych miejsc pracy poprzez bezpośrednie wspieranie inwestycji w MŚP;

b)

inwestycje produkcyjne, bez względu na wielkość danego przedsiębiorstwa, które przyczyniają się do realizacji priorytetów inwestycyjnych określonych w art. 5 pkt 1 i 4, a także w przypadku gdy ta inwestycja wiąże się ze współpracą między dużymi przedsiębiorstwami a MŚP – w art. 5 pkt 2;

c)

inwestycje w infrastrukturę zapewniającą obywatelom podstawowe usługi w dziedzinie energetyki, środowiska, transportu oraz TIK;

d)

inwestycje w infrastrukturę społeczną, zdrowotną, badawczą, innowacyjną biznesową, i edukacyjną;

e)

inwestycje w rozwój potencjału endogenicznego poprzez inwestycje trwałe w wyposażenie i małą infrastrukturę, w tym małą infrastrukturę kulturalną i małą infrastrukturę zrównoważonej turystyki, usługi dla przedsiębiorstw, wsparcie podmiotów zajmujących się badaniami i innowacjami oraz inwestycje w technologie i badania stosowane w przedsiębiorstwach;

f)

tworzenie sieci, współpracę i wymianę doświadczeń pomiędzy właściwymi instytucjami regionalnych, lokalnych, miejskich i innych władz publicznych, partnerami gospodarczymi i społecznymi oraz odpowiednimi podmiotami reprezentującymi społeczeństwo obywatelskie, o których mowa w art. 5 ust. 1 rozporządzenia (UE) nr 1303/2013, badania, działania przygotowawcze i budowanie potencjału.

a)

likwidacji ani budowy elektrowni jądrowych;

b)

inwestycji na rzecz redukcji emisji gazów cieplarnianych pochodzących z listy działań wymienionych w załączniku I do dyrektywy 2003/87/WE;

c)

wytwarzania, przetwórstwa i wprowadzania do obrotu tytoniu i wyrobów tytoniowych;

d)

przedsiębiorstw w trudnej sytuacji w rozumieniu unijnych przepisów dotyczących pomocy państwa;

e)

inwestycji w infrastrukturę portów lotniczych, chyba że są one związane z ochroną środowiska lub towarzyszą im inwestycje niezbędne do łagodzenia lub ograniczenia ich negatywnego oddziaływania na środowisko.

a)

w regionach lepiej rozwiniętych:

b)

w regionach przejściowych:

c)

w regionach słabiej rozwiniętych:

1)

wzmacnianie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji poprzez:

2)

zwiększanie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości TIK poprzez:

3)

wzmacnianie konkurencyjności MŚP poprzez:

4)

wpieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach poprzez:

5)

promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem poprzez:

6)

zachowanie i ochrona środowiska oraz promowanie efektywnego gospodarowania zasobami poprzez:

7)

promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszej infrastruktury sieciowej poprzez:

8)

promowanie trwałego i wysokiej jakości zatrudnienia oraz wsparcie mobilności pracowników poprzez:

9)

promowanie włączenia społecznego, walka z ubóstwem i wszelką dyskryminacją poprzez:

10)

inwestowanie w kształcenie, szkolenie oraz szkolenie zawodowe na rzecz zdobywania umiejętności i uczenia się przez całe życie poprzez rozwój infrastruktury edukacyjnej i szkoleniowej;

11)

wzmacnianie zdolności instytucjonalnych instytucji publicznych i zainteresowanych stron oraz sprawności administracji publicznej poprzez wzmacnianie zdolności instytucjonalnych i sprawności administracji publicznej oraz efektywności usług publicznych związanych z wdrażaniem EFRR, oraz wspieranie przedsięwzięć w ramach EFS w celu wzmocnienia zdolności instytucjonalnych i sprawności administracji publicznej.

a)

celów tematycznych określonych w art. 9 rozporządzenia akapit pierwszy (UE) nr 1303/2013;

b)

usług transportu towarowego i pomocy na rzecz uruchamiania usług transportowych;

c)

operacji związanych z ograniczeniami w przechowywaniu, z nadmierną wielkością i konserwacją narzędzi produkcyjnych oraz niedostatkiem kapitału ludzkiego na lokalnym rynku.

a)

operacji dotyczących produktów wymienionych w załączniku I do TFUE;

b)

pomocy na rzecz przewozu osób dopuszczalnej na mocy art. 107 ust. 2 lit. a) TFUE;

c)

zwolnień podatkowych i zwolnień z obciążeń socjalnych.