VERZOEK OM INPUT

VOOR EEN INITIATIEF (zonder effectbeoordeling)

Dit document dient om het publiek en belanghebbenden te informeren over de werkzaamheden van de Commissie, zodat zij feedback kunnen geven en effectief kunnen deelnemen aan raadplegingen.

Wij verzoeken deze groepen hun standpunt te geven over de analyse van het probleem door de Commissie en over mogelijke oplossingen. Bovendien worden zij uitgenodigd relevante informatie door te geven waarover zij beschikken.

Titel van het initiatief

Obstakels in grensregio’s uit de weg helpen ruimen (gewijzigd voorstel)

Leidend DG – verantwoordelijke eenheid

REGIO D2

Verwacht soort initiatief

Gewijzigd voorstel voor een verordening

Indicatieve planning

Vierde kwartaal 2023

Aanvullende informatie

-

Dit document dient slechts ter informatie. Het loopt niet vooruit op de eindbeslissing van de Commissie over de vraag of dit initiatief zal worden voortgezet en welke invulling dat uiteindelijk zal krijgen. Alle elementen van het initiatief dat in dit document is beschreven, waaronder de planning, kunnen veranderen.

A. Politieke context, probleemomschrijving en subsidiariteitscontrole

Politieke context

·Programma’s van Interreg zijn grensoverschrijdende programma’s. Hoewel ze nieuwe projecten financieel ondersteunen, worden ze vaak met administratieve en juridische obstakels geconfronteerd als gevolg van verschillende wettelijke en administratieve regelingen aan weerszijden van een grens. Het gevolg is dat sommige projecten niet kunnen worden uitgevoerd met negatieve gevolgen voor het welzijn van de bevolking in grensgebieden en voor het functioneren van de eengemaakte markt. Daarom is er behoefte aan een rechtsinstrument van de EU om deze obstakels uit de weg te ruimen.

·Op 14 september 2023 heeft het Europees Parlement een resolutie aangenomen (2022/2194(INL)) waarin de Commissie wordt verzocht een voorstel voor een verordening goed te keuren tot invoering van een instrument om juridische en administratieve belemmeringen in grensregio’s uit de weg te ruimen.

·Het huidige initiatief zou het voorstel uit 2018 wijzigen, waarbij met de punten van zorg van de Raad rekening wordt gehouden en een vervolg aan het wetgevingsinitiatief van het Europees Parlement wordt gegeven.

Probleem dat met het initiatief wordt aangepakt

·Ondanks de eengemaakte markt worden de dagelijkse activiteiten van personen en organisaties in grensregio’s (die goed zijn voor ongeveer een derde van de bevolking en het bbp van de EU) belemmerd door juridische en administratieve obstakels. Maatregelen en activiteiten die vaak van cruciaal belang zijn voor het welzijn en de levenskwaliteit, kunnen in grensregio’s moeilijker dan in andere regio’s worden uitgevoerd of zelfs helemaal niet worden uitgevoerd. Zo doen er zich bijvoorbeeld obstakels voor wanneer burgers grensoverschrijdend willen werken, goederen willen kopen of verkopen, onderwijs willen volgen of een beroep op overheidsdiensten willen doen.

·Obstakels doen zich doorgaans voor wanneer regels en/of administratieve procedures aan de ene kant van een grens niet verenigbaar zijn met die van een aangrenzend gebied aan de andere kant van een grens. Het gaat hier niet om inbreuken, maar om een gebrek aan compatibiliteit tussen verschillende rechtskaders. Een voorbeeld: als ambulances in het ene land een gele sirene moeten hebben en in het andere land een blauwe sirene, kan het illegaal zijn wanneer een ambulance van het ene land een slachtoffer van een auto-ongeval naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis in het andere land vervoert.

·Deze obstakels hebben ook economische gevolgen: een aantasting van het bbp en minder kansen op werkgelegenheid in grensregio’s. Door 20 % van de huidige obstakels uit de weg te ruimen zou het bbp in deze regio’s met 2 % kunnen stijgen.

·Een ander probleem is discriminatie: burgers in grensregio’s hebben minder toegang tot overheidsdiensten, ondervinden problemen bij de interactie met hun buren of worden met hogere kosten in het dagelijks leven opgezadeld (ze moeten bijvoorbeeld voldoen aan twee reeksen technische normen, één voor elke kant van de grens).

·Deze belemmeringen doen zich vaak op lokaal of regionaal niveau voor, maar de wettelijke bevoegdheid om de problemen op te lossen ligt op nationaal niveau. Het gevolg is dat het voor burgers, organisaties en overheden onduidelijk is hoe ze deze belemmeringen moeten aanpakken.

·Dankzij een nieuwe verordening die juridische duidelijkheid schept via een standaardprocedure om obstakels uit de weg te ruimen, kunnen EU-burgers in grensgebieden een (positieve of negatieve) reactie van hun lidstaat krijgen. Tegelijkertijd moet het altijd aan de lidstaten zijn om te beslissen of en hoe een obstakel uit de weg moet worden geruimd. Het moet de lidstaten ook vrij staan om van bestaande structuren gebruik te maken om obstakels in grensregio’s uit de weg te ruimen.

Grondslag van het EU-optreden (rechtsgrondslag en subsidiariteitscontrole)

·Er moet voor worden gezorgd dat de grensregio’s in de EU en de bewoners ervan in staat zijn belemmeringen op te sporen, oplossingen voor te stellen en een adequate respons van de bevoegde autoriteiten te krijgen bij belangrijke obstakels (zo nodig voor elk concreet geval). Sommige lidstaten beschikken over doeltreffende procedures, maar andere niet. In het gewijzigde voorstel moet een procedure worden vastgesteld die ervoor zorgt dat alle grensregio’s over een operationeel mechanisme beschikken om – als ze dat wensen – obstakels uit de weg te ruimen.

·Het zou aan de lidstaten zijn om per geval te beslissen of en hoe een specifiek obstakel uit de weg moet worden geruimd.

Rechtsgrondslag

Artikel 175, derde alinea, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU).

Voorts vormt het initiatief een reactie op de initiatiefresolutie van het Europees Parlement op basis van artikel 225 VWEU.

Praktische noodzaak van EU-optreden

Het gewijzigde voorstel voor een verordening stelt de lidstaten in staat andere instrumenten te gebruiken. Door de in het voorstel van 2018 opgenomen “Europese grensoverschrijdende verbintenis” te schrappen, heerst er niet langer bezorgdheid over de soevereiniteit van de parlementen. Elke afwijking van het nationale recht zal worden geïntegreerd in de nationale wetgeving. Met andere woorden, er is geen sprake van een overdracht van buitenlands recht. De lidstaten zullen meer mogelijkheden hebben om grensoverschrijdende samenwerkingspunten op te zetten, waaronder gezamenlijke samenwerkingspunten met hun buurland(en). Het voorstel heeft betrekking op specifieke gevallen of projecten. Het beoogt niet een obstakel uit de weg te ruimen waarmee een heel grensgebied wordt geconfronteerd.

B. Wat is het beoogde resultaat van het initiatief en hoe wordt dit bereikt?

·De vaststelling van de verordening zou een procedure in het leven roepen die belanghebbenden in grensregio’s juridische duidelijkheid verschaft over de wijze waarop een proces in gang kan worden gezet om een specifiek obstakel in grensregio’s uit de weg te ruimen.

·Er zouden grensoverschrijdende coördinatiepunten in alle lidstaten worden opgericht. Zo zou duidelijk worden wie in elk land bevoegd is om specifieke obstakels in grensregio’s uit de weg te ruimen. Tegelijkertijd zou voor coördinatie tussen overheidsdiensten in verschillende lidstaten worden gezorgd.

·De vaststelling van een verordening zou evenredig zijn, aangezien de in het leven geroepen procedure geen hogere overheidsuitgaven zou meebrengen. De lidstaten zouden over de nodige flexibiliteit beschikken om de grensoverschrijdende coördinatiepunten op te zetten op een wijze die optimaal aan de behoeften in hun grensregio’s voldoet (taken kunnen bijvoorbeeld aan bestaande structuren worden toegewezen of er kunnen nieuwe structuren worden opgezet).

Waarschijnlijke effecten

Dankzij het initiatief zouden oplossingen kunnen worden gevonden voor obstakels die tal van interacties in grensregio’s belemmeren. Het onmiddellijke effect zou zijn dat de lokale en regionale markten (met inbegrip van de arbeidsmarkt) zich in grensoverschrijdende regio’s vlotter zouden ontwikkelen.

Geschat wordt dat wanneer voor slechts 20 % van de grensobstakels een oplossing wordt gevonden, het bbp in de grensregio’s met 2 % zou stijgen, wat neerkomt op één miljoen extra banen.

Uit de beoordeling van de Europese meerwaarde, die het Europees Parlement in 2023 ter voorbereiding van het initiatief heeft uitgevoerd, is gebleken dat 20 % minder obstakels in grensregio’s zou leiden tot een stijging van de bruto toegevoegde waarde met 123 miljard EUR per jaar.

Tegelijkertijd blijkt uit het initiatief “b-solutions” (waarbij de Commissie per geval proefoplossingen voor grensobstakels ondersteunt) dat voor 38 % van de beoordeelde gevallen een EU-rechtsinstrument nuttig zou zijn om de grensobstakels uit de weg te ruimen (b-solutions compendium, blz. 156).

De gevolgen zouden vooral voelbaar zijn in grensoverschrijdende regio’s, waar een derde van de EU-bevolking woont. Uit de mededeling “Groei en cohesie stimuleren in grensregio's van de EU” blijkt dat de gevolgen groter zouden zijn in regio’s met intensievere grensoverschrijdende contacten.

Naast de economische gevolgen zou het initiatief er duidelijk toe bijdragen dat niemand aan zijn lot wordt overgelaten. Uit verschillende studies van het Border Focal Point blijkt dat personen in grensregio’s minder toegang tot overheidsdiensten (bijvoorbeeld gezondheidszorg of onderwijs) hebben en met hogere kosten als gevolg van parallelle rechtskaders worden geconfronteerd. Het initiatief zou dit soort discriminatie helpen tegengaan.

Toekomstige monitoring

Het gewijzigde voorstel voor een verordening zou beginselen voor toekomstige monitoring bevatten. De rol van de Commissie zou erin bestaan contacten met de coördinatiepunten in de lidstaten te onderhouden en met name een register bij te houden van alle obstakels die door de verschillende lidstaten in het kader van dit mechanisme zijn aangepakt.

C. Betere regelgeving

Effectbeoordeling

Een effectbeoordeling is niet nodig omdat het initiatief een voorstel voor een verordening wijzigt en de bestaande effectbeoordeling geldig blijft. Alle relevante gegevens zijn reeds beschikbaar en zullen in de toelichting worden opgenomen.

Bovendien volgt het gewijzigde voorstel voor een verordening op de goedkeuring van de initiatiefresolutie van het Europees Parlement. Ter voorbereiding van die resolutie heeft de Onderzoeksdienst van het Europees Parlement reeds een beoordeling van de Europese meerwaarde uitgevoerd voor een mechanisme om juridische en administratieve belemmeringen in een grensoverschrijdende context uit de weg te ruimen.

Raadplegingsstrategie

Dit verzoek om input zal gedurende vier weken op de centrale webpagina van de Commissie voor openbare raadplegingen Uw mening telt worden gepubliceerd om feedback van belanghebbenden in te winnen. Belanghebbenden kunnen nu al reageren op dit verzoek om input. Er zal geen openbare raadpleging worden gehouden: de Commissie en andere organen hebben immers al verschillende raadplegingen van de belanghebbenden georganiseerd (zie hierboven).

Waarom deze raadpleging?

Het verzoek om input heeft tot doel informatie van belanghebbenden in te winnen over de behoefte aan een Europees rechtsinstrument om grensoverschrijdende obstakels uit de weg te ruimen. Het biedt de belanghebbenden ook de kans informatie te verstrekken over obstakels waarmee ze worden geconfronteerd, de gevolgen ervan en het al dan niet bestaan van alternatieve instrumenten om oplossingen te vinden.

Doelgroep

De doelgroep zijn voornamelijk belanghebbenden in grensregio’s. Het gaat daarbij onder meer om regionale en lokale overheden, autoriteiten en projecten van Interreg, het maatschappelijk middenveld en ngo’s. Grensoverschrijdende juridische structuren, zoals Europese groeperingen voor territoriale samenwerking, vormen een andere specifieke doelgroep.