(1)

Er dienen een aantal wijzigingen te worden aangebracht in Verordening (EG) nr. 1371/2007 van het Europees Parlement en de Raad (3) om voor een betere bescherming van reizigers te zorgen en het reizen per trein te bevorderen, met inachtneming van met name de artikelen 11, 12 en 14 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU). Gezien die wijzigingen en in het belang van de duidelijkheid moet Verordening (EG) nr. 1371/2007 daarom worden herschikt.

(2)

In het kader van het gemeenschappelijke vervoerbeleid is het belangrijk de gebruikersrechten voor treinreizigers te waarborgen en de kwaliteit en effectiviteit van treinreizigersdiensten te verbeteren, teneinde het aandeel van het spoorvervoer ten opzichte van dat van andere vervoerswijzen te helpen vergroten.

(3)

Hoewel er in de Unie al aanzienlijke vooruitgang is geboekt op het gebied van consumentenbescherming, moet de bescherming van treinreizigersrechten nog verder worden verbeterd.

(4)

Met name omdat de treinreiziger de zwakkere partij bij de vervoerovereenkomst is, dienen treinreizigersrechten te worden gewaarborgd.

(5)

Door treinreizigers op internationale diensten en binnenlandse diensten dezelfde rechten te verlenen, wordt getracht het niveau van consumentenbescherming in de Unie te verbeteren, te zorgen voor een gelijk speelveld voor spoorwegondernemingen alsook eenzelfde niveau van reizigersrechten. Reizigers moeten zo nauwkeurig mogelijke informatie krijgen over hun rechten. Aangezien het met bepaalde moderne formats van vervoerbewijzen niet altijd mogelijk is de informatie fysiek op het vervoerbewijs af te drukken, moet de bij deze verordening voorgeschreven informatie op andere manieren kunnen worden verstrekt.

(6)

Treindiensten die alleen voor historische of toeristische doeleinden worden aangeboden, beantwoorden doorgaans niet aan normale vervoersbehoeften. Dergelijke diensten functioneren doorgaans los van de rest van het spoorwegsysteem van de Unie, en zijn mogelijk slechts beperkt toegankelijk door de gebruikte technologie. Met uitzondering van een aantal bepalingen die voor alle treinreizigersdiensten in de Unie dienen te gelden, moeten de lidstaten vrijstellingen van de toepassing van de bepalingen van deze verordening kunnen verlenen voor treindiensten die alleen voor historische of toeristische doeleinden worden aangeboden.

(7)

Stads-, voorstads- en regionale treinreizigersdiensten hebben een ander karakter dan langeafstandstreinreizigersdiensten. De lidstaten moeten dergelijke diensten dan ook kunnen vrijstellen van sommige bepalingen van deze verordening inzake reizigersrechten. Dergelijke vrijstellingen mogen echter niet van toepassing zijn op essentiële voorschriften, met name niet op die bepalingen in verband met niet-discriminerende voorwaarden van vervoerovereenkomsten, inzake de rechten om vervoerbewijzen voor de trein te kopen zonder nodeloze moeilijkheden, inzake de aansprakelijkheid van spoorwegondernemingen voor reizigers en hun bagage, inzake de eis dat spoorwegondernemingen adequaat verzekerd moeten zijn, en inzake de eis dat toereikende maatregelen worden genomen om de persoonlijke veiligheid van reizigers in spoorwegstations en op treinen te waarborgen. Regionale diensten zijn beter geïntegreerd in de rest van het spoorwegsysteem van de Unie en de betrokken trajecten zijn langer. Voor regionale treinreizigersdiensten moeten de mogelijke vrijstellingen daarom nog verder worden beperkt. Voor regionale treinreizigersdiensten moeten de vrijstellingen van de bepalingen van deze verordening die het gebruik van treindiensten door personen met een handicap of door personen met beperkte mobiliteit vergemakkelijken, volledig uit worden gefaseerd en vrijstellingen mogen niet gelden ten aanzien van bepalingen van deze verordening die het gebruik van fietsen bevorderen. Voorts moet de mogelijkheid om regionale diensten vrij te stellen van bepaalde verplichtingen inzake de verstrekking van doorgaande tickets en vervoer langs een andere route in de tijd worden beperkt.

(8)

Met deze verordening wordt beoogd de treinreizigersdiensten binnen de Unie te verbeteren. Daarom moeten de lidstaten vrijstellingen kunnen verlenen voor diensten in gebieden waar een aanzienlijk deel van de dienst buiten de Unie wordt geëxploiteerd.

(9)

Om een soepele overgang mogelijk te maken van het op grond van Verordening (EG) nr. 1371/2007 ingestelde kader naar het nieuwe kader, moeten eerdere nationale vrijstellingen bovendien geleidelijk uit worden gefaseerd om de nodige rechtszekerheid en continuïteit te waarborgen. De lidstaten die momenteel op grond van artikel 2, lid 4, van Verordening (EG) nr. 1371/2007 vrijstellingen hebben verleend, moeten binnenlandse treinreizigersdiensten alleen van de bepalingen van deze verordening vrijstellen die een belangrijke aanpassing vereisen, en dit in elk geval slechts voor een beperkte periode. De lidstaten moeten gedurende een overgangsperiode ook een vrijstelling van de verplichting tot het verspreiden van verkeers- en reisinformatie tussen exploitanten kunnen verlenen, maar alleen indien het voor de infrastructuurbeheerder technisch niet haalbaar is realtime-informatie te verstrekken aan spoorwegondernemingen, verkopers van vervoerbewijzen, touroperators of stationsbeheerders. De technische haalbaarheid moet ten minste om de twee jaar worden beoordeeld.

(10)

Wanneer de lidstaten treinreizigersdiensten vrijstellen van de toepassing van sommige bepalingen van deze verordening, moeten zij de Commissie daarvan in kennis stellen. Bij het verstrekken van deze informatie, moeten de lidstaten de redenen opgeven voor de verlening van die vrijstellingen alsook voor de genomen of beoogde maatregelen om aan de verplichtingen uit hoofde van deze verordening te voldoen wanneer de desbetreffende vrijstellingen vervallen.

(11)

Indien meerdere stationsbeheerders verantwoordelijk zijn voor één station, moeten de lidstaten kunnen bepalen welke instantie belast is met de in deze verordening bedoelde verantwoordelijkheden.

(12)

Door toegang te verlenen tot realtime-reisinformatie, met inbegrip over tarieven, wordt reizen per trein toegankelijker voor nieuwe klanten en kunnen zij kiezen uit een groter aantal reismogelijkheden en tarieven. Spoorwegondernemingen moeten andere spoorwegondernemingen, verkopers van vervoerbewijzen en touroperators die hun diensten verkopen, toegang geven tot dergelijke reisinformatie en hun de mogelijkheid geven om reserveringen te boeken en te annuleren, teneinde reizen per trein te faciliteren. Infrastructuurbeheerders moeten realtime-informatie over de aankomst en het vertrek van treinen verstrekken aan spoorwegondernemingen en stationsbeheerders, alsmede aan verkopers van vervoerbewijzen en touroperators om reizen per trein te faciliteren.

(13)

Nadere vereisten in verband met de verstrekking van reisinformatie zijn te vinden in de technische specificaties inzake interoperabiliteit als bedoeld in Verordening (EU) nr. 454/2011 van de Commissie (4).

(14)

De versterking van de rechten van treinreizigers moet worden gebaseerd op het bestaande internationaal recht dat is opgenomen in aanhangsel A — Uniforme Regelen betreffende de overeenkomst van internationaal spoorwegvervoer van reizigers (CIV) — bij het Verdrag betreffende het internationale spoorwegvervoer (COTIF) van 9 mei 1980, zoals gewijzigd bij het Protocol houdende wijziging van het Verdrag betreffende het internationaal spoorwegvervoer van 3 juni 1999 (het Protocol van 1999). Het is echter wenselijk om het toepassingsgebied van deze verordening uit te breiden en niet alleen internationale maar ook nationale treinreizigers te beschermen. Op 23 februari 2013 is de Unie toegetreden tot het COTIF.

(15)

De lidstaten moeten discriminatie op basis van de nationaliteit van de reiziger of op basis van de plaats van vestiging in de Unie van de spoorwegonderneming, de verkoper van vervoerbewijzen of de touroperator verbieden. Sociale tarieven en de aanmoediging voor een ruimer gebruik van openbaar vervoer mogen evenwel niet worden verboden, voor zover dergelijke maatregelen proportioneel zijn en losstaan van de nationaliteit van de betrokken reiziger. Spoorwegondernemingen, verkopers van vervoerbewijzen en touroperators kunnen hun commerciële praktijken, met inbegrip van het gebruik van speciale aanbiedingen en promotie van bepaalde verkoopkanalen, vrij bepalen. In het licht van de ontwikkeling van onlineplatforms voor de verkoop van vervoerbewijzen aan reizigers, moeten de lidstaten er met name op toezien dat zich geen discriminatie voordoet bij de toegang tot online interfaces of bij de aankoop van vervoerbewijzen. Voorts moet, ongeacht de wijze waarop een bepaald type vervoerbewijs wordt gekocht, het beschermingsniveau van de reiziger gelijk zijn.

(16)

De toenemende populariteit van fietsen in de hele Unie heeft gevolgen voor de algehele mobiliteit en het toerisme. Het toenemend gebruik van de combinatie zowel de trein en de fiets vermindert de gevolgen van het vervoer op het milieu. Spoorwegondernemingen moeten de combinatie van trein en fiets daarom zoveel mogelijk aanmoedigen. Meer bepaald moeten zij bij de aankoop van nieuw rollend materieel aankopen of bij het ingrijpend verbeteren van bestaand rollend materieel in een toereikend aantal plaatsen voor fietsen voorzien, tenzij de aankoop of verbetering betrekking heeft op restauratierijtuigen, slaaprijtuigen of ligrijtuigen. Om negatieve gevolgen voor de veiligheidsprestaties van bestaand rollend materieel te voorkomen, mag die verplichting alleen gelden in geval van een ingrijpende verbetering die noopt tot een nieuwe vergunning voor het in de handel brengen van een voertuig.

(17)

Bij het bepalen van het toereikend aantal plaatsen voor fietsen in een treinsamenstelling moet rekening worden gehouden met de omvang van de treinsamenstelling, het soort dienst en de vraag naar vervoer van fietsen. Spoorwegondernemingen moeten na raadpleging van het publiek plannen met de concrete aantallen fietsplaatsen voor hun diensten kunnen opstellen. Indien spoorwegondernemingen ervoor kiezen geen plannen op te stellen, moet een wettelijk aantal van toepassing zijn. Dat wettelijk aantal moet ook als leidraad dienen voor de spoorwegondernemingen bij het opstellen van hun plannen. Een aantal dat lager is dan het wettelijk aantal mag alleen als toereikend worden beschouwd indien dat gerechtvaardigd is door bijzondere omstandigheden, zoals de exploitatie van treindiensten in de winter wanneer er duidelijk weinig of geen vraag is naar vervoer van fietsen. Voorts is de vraag naar vervoer van fietsen in sommige lidstaten bijzonder hoog bij bepaalde soorten diensten. Daarom moeten de lidstaten voor bepaalde soorten diensten het minimale toereikende aantal fietsplaatsen kunnen vaststellen. Deze aantallen moeten voorrang hebben op de in de plannen van spoorwegondernemingen genoemde concrete aantallen. Dit mag het vrije verkeer van rollend spoorwegmaterieel binnen de Unie niet belemmeren. De reizigers moeten worden geïnformeerd over de beschikbare ruimte voor fietsen.

(18)

De rechten en verplichtingen met betrekking tot het vervoer van fietsen in treinen moeten van toepassing zijn op fietsen die vóór en na de treinreis rijklaar zijn. Vervoer van fietsen in pakken of zakken valt, waar van toepassing, onder de bepalingen van deze verordening inzake bagage.

(19)

Treinreizigersrechten inzake treindiensten omvatten het ontvangen van informatie over de dienst zowel vóór als tijdens de reis. Spoorwegondernemingen, verkopers van vervoerbewijzen en touroperators moeten vóór de reis algemene informatie over de treindienst verstrekken. Die informatie moet worden verstrekt in een format dat toegankelijk is voor personen met een handicap of personen met beperkte mobiliteit. Spoorwegondernemingen en, waar mogelijk, verkopers van vervoerbewijzen en touroperators, moeten de reiziger tijdens de reis verdere informatie verstrekken zoals vereist door deze verordening. Indien een stationsbeheerder over deze informatie beschikt, moet hij die ook aan de reizigers verstrekken.

(20)

Verkopers van vervoerbewijzen kunnen sterk in grootte verschillen — van micro- tot grote ondernemingen — en sommige verkopers van vervoerbewijzen bieden hun diensten alleen offline of enkel online aan. De verplichting om reizigers reisinformatie te verstrekken, moet dan ook in verhouding staan tot de verschillende grootten en dus de verschillende capaciteiten van verkopers van vervoerbewijzen.

(21)

Deze verordening mag spoorwegondernemingen, touroperators of verkopers van vervoerbewijzen niet beletten om reizigers gunstigere voorwaarden aan te bieden dan de in deze verordening vastgelegde voorwaarden. Deze verordening mag er echter niet toe leiden dat een spoorwegonderneming gebonden wordt door gunstigere voorwaarden van de overeenkomst die worden aangeboden door een touroperator of verkoper van vervoerbewijzen, tenzij een regeling tussen de spoorwegonderneming en de touroperator of de verkoper van vervoerbewijzen anders bepaalt.

(22)

Met doorgaande tickets kunnen reizigers zonder moeite van A naar B reizen en dus moeten alle redelijke inspanningen worden geleverd om dit soort vervoerbewijzen aan te bieden voor zowel internationale als binnenlandse langeafstands-, stads-, voorstads- en regionale treinreizigersdiensten, met inbegrip van de bij deze verordening vrijgestelde treinreizigersdiensten. Voor de berekening van de totale vertraging waarvoor een vergoeding beschikbaar is, moeten de vertragingsperioden kunnen worden uitgesloten die zich voordeden tijdens delen van de reis die zijn gemaakt met uit hoofde van deze verordening vrijgestelde treindiensten.

(23)

Bij diensten die door dezelfde spoorwegonderneming worden geëxploiteerd, moet de overstap van treinreizigers van de ene naar de andere dienst worden vergemakkelijkt door de invoering van een verplichting om doorgaande tickets te verstrekken, aangezien er dan geen commerciële overeenkomsten tussen spoorwegondernemingen nodig zijn. De eis om doorgaande tickets te verstrekken, moet ook gelden voor diensten die worden geëxploiteerd door spoorwegondernemingen die tot dezelfde eigenaar behoren of die volledige dochterondernemingen zijn van een van de spoorwegondernemingen die tot de reis behorende treindiensten aanbieden. De spoorwegonderneming moet de mogelijkheid hebben om op het doorgaande ticket de vertrektijd te vermelden van elke treindienst, met inbegrip van regionale diensten, waarvoor het doorgaande ticket geldig is.

(24)

Reizigers moeten duidelijk worden ingelicht of de door een spoorwegonderneming in één enkele handelstransactie verkochte vervoerbewijzen samen een doorgaand ticket vormen. Indien reizigers niet correct worden ingelicht, heeft de spoorwegonderneming dezelfde aansprakelijkheid als het geval waarin de vervoerbewijzen een doorgaand ticket zouden vormen.

(25)

De aanbieding van doorgaande tickets moet worden bevorderd. Correcte informatie over de treindienst is echter ook van wezenlijk belang wanneer reizigers vervoerbewijzen kopen van een verkoper van vervoerbewijzen of een touroperator. Indien de verkoper van vervoerbewijzen of de touroperator afzonderlijke vervoerbewijzen in een bundel verkoopt, moet hij de reiziger er duidelijk van in kennis stellen dat die tickets niet hetzelfde beschermingsniveau bieden als doorgaande tickets en niet als doorgaande tickets zijn afgegeven door de spoorwegonderneming(en) die de dienst verleent (verlenen). Indien de verkopers van vervoerbewijzen of de touroperators deze verplichting niet naleven, moet hun aansprakelijkheid verder gaan dan de terugbetaling van de vervoerbewijzen.

(26)

Bij het aanbieden van doorgaande tickets is het van belang dat de spoorwegondernemingen bij de oorspronkelijke reservering rekening houden met realistische en toepasselijke minimale aansluitingstijden, alsook met alle relevante factoren zoals de omvang en locatie van de respectieve stations en perrons.

(27)

In het licht van het Verdrag van de Verenigde Naties inzake de rechten van personen met een handicap, en teneinde personen met een handicap en personen met beperkte mobiliteit de mogelijkheid te bieden per trein te reizen zoals andere burgers, moeten regels inzake niet-discriminatie en bijstand tijdens hun reis worden vastgesteld. Personen met een handicap en personen met beperkte mobiliteit genieten dezelfde rechten op vrij verkeer en niet-discriminatie als alle andere burgers. Er moet onder meer speciale aandacht worden besteed aan het informeren van personen met een handicap en personen met beperkte mobiliteit over de toegankelijkheid van treindiensten, toegang tot het rollend materieel en de faciliteiten aan boord. Om reizigers met zintuiglijke beperkingen zo goed mogelijk over vertragingen in te lichten, dienen, voor zover passend, visuele en auditieve systemen te worden gebruikt. Personen met een handicap moeten hun vervoerbewijs aan boord van de trein kunnen kopen, zonder extra kosten, indien er geen toegankelijke manier is om het vervoerbewijs te kopen vóór het instappen. Dit recht moet echter kunnen worden beperkt in omstandigheden die verband houden met de veiligheid of met verplichte reservering van een treinreis. Het personeel moet adequaat worden opgeleid om tegemoet te komen aan de behoeften van personen met een handicap en personen met beperkte mobiliteit, in het bijzonder bij de verlening van bijstand. Om gelijke reisvoorwaarden te garanderen, moeten dergelijke personen bijstand krijgen op het station en aan boord van de trein of, indien aan boord van de trein of op het station geen geschoold begeleidend personeel aanwezig, moeten alle redelijke inspanningen worden geleverd om toegang tot het treinreizen mogelijk te maken.

(28)

Spoorwegondernemingen en stationsbeheerders moeten actief samenwerken met organisaties die personen met een handicap vertegenwoordigen teneinde vervoerdiensten toegankelijker te maken.

(29)

Om personen met een handicap en personen met beperkte mobiliteit betere toegang tot treinreizigersdiensten te bieden, moeten de lidstaten spoorwegondernemingen en stationsbeheerders kunnen verplichten nationale centrale contactpunten op te zetten van waaruit informatie en bijstand worden gecoördineerd.

(30)

Om ervoor te zorgen dat personen met een handicap en personen met beperkte mobiliteit bijstand krijgen, moet de spoorwegonderneming, de stationsbeheerder, de verkoper van vervoerbewijzen of de touroperator om praktische redenen vooraf in kennis worden gesteld van de behoefte aan bijstand. Hoewel deze verordening voorziet in een gemeenschappelijke maximumtermijn voor dergelijke voorafgaande kennisgevingen, zijn vrijwillige regelingen die voorzien in kortere termijnen nuttigindien zij de mobiliteit van personen met een handicap en personen met beperkte mobiliteit ten goede komen. Om de informatie over dergelijke kortere termijnen zo ruim mogelijk te verspreiden, is het belangrijk dat de Commissie in haar verslag over de uitvoering en de resultaten van deze verordening informatie opneemt over de ontwikkeling van regelingen met kortere termijnen voor voorafgaande kennisgevingen en de daarmee samenhangende informatievoorziening.

(31)

Spoorwegondernemingen en stationsbeheerders moeten rekening houden met de behoeften van personen met een handicap of personen met beperkte mobiliteit, door middel van de naleving van Richtlijn (EU) 2019/882 van het Europees Parlement en de Raad (5) en Verordening (EU) nr. 1300/2014 van de Commissie (6). Indien in deze verordening naar de bepalingen van Richtlijn (EU) 2019/882 wordt verwezen, moeten die bepalingen vanaf 28 juni 2025 door de lidstaten worden toegepast overeenkomstig de overgangsmaatregelen van artikel 32 van die richtlijn. Voor treinreizigersdiensten is het toepassingsgebied van die bepalingen vastgesteld in artikel 2, lid 2, punt c), van die richtlijn.

(32)

Sommige dieren worden opgeleid om personen met een handicap bij te staan zelfstandig te kunnen bewegen. Daartoe is het van essentieel belang dat deze dieren kunnen worden meegenomen aan boord van de trein. Deze verordening stelt gemeenschappelijke rechten en verplichtingen vast voor hulphonden. De lidstaten moeten echter tests met andere mobiliteitshulpdieren kunnen uitvoeren en deze kunnen laten meereizen op hun binnenlandse treindiensten. Het is belangrijk dat de Commissie de ontwikkelingen ter zake volgt met het oog op toekomstige werkzaamheden rond mobiliteitshulpdieren.

(33)

Het is wenselijk dat deze verordening voorziet in een regeling voor de vergoeding van reizigers bij vertragingen, ook indien de vertraging wordt veroorzaakt door de annulering van een dienst of een gemiste aansluiting. In het geval van vertraging van een treinreizigersdienst moeten de spoorwegondernemingen de reizigers vergoeding betalen op basis van een percentage van de prijs van het vervoerbewijs.

(34)

Spoorwegondernemingen moeten worden verplicht zich te verzekeren, of voor toereikende garanties te zorgen, voor hun aansprakelijkheid jegens treinreizigers bij ongevallen.

(35)

Betere rechten inzake vergoeding en bijstand in het geval van vertraging, gemiste aansluiting of annulering van een dienst moeten leiden tot krachtiger stimulansen voor de treinreizigersmarkt, ten voordele van de reizigers.

(36)

Bij vertragingen moeten reizigers de optie krijgen om hun reis al dan niet langs een andere route voort te zetten onder vergelijkbare vervoervoorwaarden. In dat geval moet rekening worden gehouden met de behoeften van personen met een handicap of personen met beperkte mobiliteit.

(37)

Een spoorwegonderneming mag echter niet worden verplicht een vergoeding te betalen als zij kan aantonen dat de vertraging te wijten was aan buitengewone omstandigheden zoals extreme weersomstandigheden of grote natuurrampen die de veilige exploitatie van de dienst in gevaar brachten. Het dient te gaan om uitzonderlijke natuurrampen en niet om normale seizoensgebonden weersomstandigheden zoals herfststormen of regelmatige overstromingen in stedelijke gebieden ten gevolge van getijdenwerking of smeltende sneeuw. Een spoorwegonderneming mag evenmin worden verplicht een vergoeding te betalen als zij kan aantonen dat de vertraging te wijten was aan een grote gezondheidscrisis zoals een pandemie. Ook indien de vertraging wordt veroorzaakt door de reiziger of door bepaalde handelingen van derden, mag de spoorwegonderneming niet worden verplicht tot vergoeding voor de vertraging. De spoorwegonderneming moet aantonen dat zij zulke gebeurtenissen niet kon voorzien of vermijden en de vertraging niet kon voorkomen, ook niet door het nemen van alle redelijke maatregelen, zoals passend preventief onderhoud van haar rollend materieel. Stakingen door het personeel van de spoorwegonderneming en handelen of nalaten door andere spoorwegexploitanten die dezelfde infrastructuur gebruiken, infrastructuurbeheerders of stationsbeheerders laten de aansprakelijkheid voor vertragingen onverlet. De omstandigheden waarin de spoorwegonderneming niet verplicht is een vergoeding te betalen, moeten objectief gerechtvaardigd zijn. Indien de spoorwegonderneming beschikt over mededelingen of documenten van de spoorweginfrastructuurbeheerder, een overheidsinstantie of een andere instantie die onafhankelijk is van de spoorwegonderneming, waarin de omstandigheden staan vermeld waarop de spoorwegonderneming zich beroept om te worden vrijgesteld van de verplichting tot het betalen van een vergoeding, dient zij deze mededelingen of documenten kenbaar te maken aan de reizigers en, in voorkomend geval, aan de betrokken instanties.

(38)

Spoorwegondernemingen moeten worden aangespoord om de procedure waarmee reizigers vergoeding of terugbetaling kunnen aanvragen, te vereenvoudigen. Meer specifiek moeten de lidstaten spoorwegondernemingen de verplichting kunnen opleggen om aanvragen die via bepaalde communicatiemiddelen worden verzonden — bijvoorbeeld websites of mobiele applicaties — te aanvaarden, op voorwaarde dat die verplichtingen niet discriminerend zijn.

(39)

Om het makkelijker te maken voor reizigers om overeenkomstig deze verordening terugbetaling of vergoeding aan te vragen, moeten aanvraagformulieren worden opgesteld die in de hele Unie geldig zijn. Reizigers moeten hun aanvraag met behulp van een dergelijk formulier kunnen indienen.

(40)

Spoorwegondernemingen moeten, in samenwerking met infrastructuurbeheerders en stationsbeheerders, noodplannen opstellen om de gevolgen van grote verstoringen tot een minimum te beperken door gestrande reizigers toereikende informatie en zorg te verstrekken.

(41)

Het is ook wenselijk de onmiddellijke financiële problemen van slachtoffers van ongevallen en hun personen ten laste in de periode meteen na een ongeval te verlichten.

(42)

Het is in het belang van treinreizigers dat, met instemming van de overheidsinstanties, passende maatregelen worden genomen om hun persoonlijke veiligheid op de stations en aan boord van de trein te waarborgen.

(43)

Treinreizigers moeten bij elke betrokken spoorwegonderneming, bij de stationsbeheerder van bepaalde stations of, in voorkomend geval, bij de verkoper van vervoerbewijzen en de touroperator een klacht kunnen indienen met betrekking tot de rechten en verplichtingen uit hoofde van deze verordening, voor zover het hun respectieve verantwoordelijkheidsgebieden betreft. Treinreizigers moeten daarop binnen een redelijke termijn antwoord krijgen.

(44)

Met het oog op een efficiënte klachtafhandeling moeten spoorwegondernemingen en stationsbeheerders gerechtigd zijn gezamenlijke klantendiensten en klachtafhandelingsmechanismen op te zetten. Informatie over de klachtenbehandelingsprocedures moet openbaar zijn en gemakkelijk toegankelijk voor alle reizigers.

(45)

Deze verordening doet geen afbreuk aan de rechten van reizigers om een klacht in te dienen bij een nationale instantie of om in het kader van nationale procedures verhaal te halen.

(46)

Spoorwegondernemingen en stationsbeheerders moeten kwaliteitsnormen voor de treinreizigersdiensten uitwerken, beheren en opvolgen. Spoorwegondernemingen moeten ook informatie over hun dienstkwaliteitsprestatie openbaar maken.

(47)

Om een hoog niveau van consumentenbescherming in het spoorvervoer te behouden, moeten de lidstaten worden verplicht nationale handhavingsinstanties aan te wijzen om nauw toezicht te houden op de toepassing van deze verordening en om deze op nationaal niveau te handhaven. Die instanties moeten verschillende handhavingsmaatregelen kunnen nemen. Reizigers moeten bij deze instanties een klacht kunnen indienen over vermeende inbreuken op de verordening. Om ervoor te zorgen dat dergelijke klachten naar behoren worden behandeld, moeten de instanties ook samenwerken met de nationale handhavingsinstanties van andere lidstaten.

(48)

Voor de lidstaten die niet over een spoorwegsysteem beschikken en er geen onmiddellijk vooruitzicht op hebben, zouden de bij deze verordening vastgestelde handhavingsverplichtingen met betrekking tot stationsbeheerders en infrastructuurbeheerders een onevenredige en nutteloze last betekenen. Hetzelfde geldt voor handhavingsverplichtingen ten aanzien van spoorwegondernemingen zolang een lidstaat geen vergunning heeft verleend aan een spoorwegonderneming. Daarom moeten die lidstaten van die verplichtingen worden vrijgesteld.

(49)

De verwerking van persoonsgegevens moet geschieden overeenkomstig het Unierecht inzake de bescherming van persoonsgegevens, met name van Verordening (EU) 2016/679 van het Europees Parlement en de Raad (7).

(50)

De lidstaten moeten sancties vaststellen voor inbreuken op deze verordening en ervoor zorgen dat deze sancties worden toegepast. De sancties, die ook het betalen van een vergoeding aan de betrokkene kunnen omvatten, moeten doeltreffend, evenredig en afschrikkend zijn.

(51)

Daar de doelstellingen van deze verordening, namelijk de ontwikkeling van de spoorwegen in de Unie en de versterking van treinreizigersrechten niet voldoende door de lidstaten kunnen worden verwezenlijkt en derhalve beter door de Unie kunnen worden verwezenlijkt, kan de Unie maatregelen nemen overeenkomstig het in artikel 5 van het Verdrag betreffende de Europese Unie verankerde subsidiariteitsbeginsel. Overeenkomstig het in hetzelfde artikel neergelegd evenredigheidsbeginsel gaat deze verordening niet verder dan nodig is om deze doelstellingen te verwezenlijken.

(52)

Om een hoog niveau van reizigersbescherming te waarborgen, moet aan de Commissie de bevoegdheid worden overgedragen om overeenkomstig artikel 290 VWEU handelingen vast te stellen met betrekking tot de wijziging van bijlage I voor wat betreft de Uniforme Regelen betreffende de CIV en de aanpassing van het minimumbedrag van het voorschot in geval van overlijden van een reiziger op grond van wijzigingen in het voor de gehele EU geldende geharmoniseerde indexcijfer van de consumptieprijzen. Het is van bijzonder belang dat de Commissie bij haar voorbereidende werkzaamheden tot passende raadplegingen overgaat, onder meer op deskundigenniveau, en dat die raadplegingen gebeuren overeenkomstig de beginselen die zijn vastgelegd in het Interinstitutioneel Akkoord van 13 april 2016 (8) over beter wetgeven. Met name om te zorgen voor gelijke deelname aan de voorbereiding van gedelegeerde handelingen ontvangen het Europees Parlement en de Raad alle documenten op hetzelfde tijdstip als de deskundigen van de lidstaten, en hebben hun deskundigen systematisch toegang tot de vergaderingen van de deskundigengroepen van de Commissie die zich bezighouden met de voorbereiding van de gedelegeerde handelingen.

(53)

Om eenvormige voorwaarden te waarborgen voor de uitvoering van deze verordening, moeten aan de Commissie uitvoeringsbevoegdheden worden toegekend. Die bevoegdheden moeten worden uitgeoefend overeenkomstig Verordening (EU) nr. 182/2011 van het Europees Parlement en de Raad (9).

(54)

Bij deze verordening worden de grondrechten en de beginselen geëerbiedigd die in het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie zijn erkend, met name de artikelen 21, 26, 38 en 47 inzake respectievelijk het verbod op elke vorm van discriminatie, de integratie van personen met een handicap, het verzekeren van een hoog niveau van consumentenbescherming, en het recht op een doeltreffende voorziening in rechte en het recht op een onpartijdig gerecht. De gerechten van de lidstaten moeten deze verordening toepassen op een wijze die overeenstemt met deze rechten en beginselen,

(1)

Door de wetgeving en het beleid van de Unie inzake milieu, klimaat en, waar relevant, energie is de toestand van het milieu aanzienlijk verbeterd. Er blijven evenwel grote milieu- en klimaatuitdagingen bestaan, die, indien er niets wordt ondernomen, aanzienlijke negatieve gevolgen voor de Unie en het welzijn van haar burgers zullen hebben.

(2)

Het programma voor het milieu en klimaatactie (LIFE), vastgesteld bij Verordening (EU) nr. 1293/2013 van het Europees Parlement en de Raad (4), voor de periode 2014 tot en met 2020, is het recentste van een reeks programma’s van de Unie waarmee sinds 1992 de uitvoering van wetgeving en beleidsprioriteiten inzake milieu en klimaat is ondersteund. Bij een recente evaluatie halverwege is LIFE positief beoordeeld, waarbij is opgemerkt dat het programma op koers ligt om doeltreffend, doelmatig en relevant te zijn. Bijgevolg moet het programma voor het milieu en klimaatactie (LIFE) (“LIFE-programma”) worden vastgesteld voor een periode van zeven jaar, zodat de looptijd van het programma kan worden afgestemd op die van het meerjarig financieel kader dat is vastgesteld bij Verordening (EU, Euratom) 2020/2093 van de Raad (5).

(3)

In het nastreven van verwezenlijking van de doelstellingen en streefdoelen zoals vastgelegd in wetgeving, beleid en plannen, met name de doelstellingen die zijn uiteengezet in de mededeling van de Commissie van 11 december 2019 getiteld: “de Europese Green Deal” (“de Europese Green Deal”) en internationale verplichtingen van de Unie inzake milieu, klimaat en, waar relevant, energie, moet het LIFE-programma bijdragen aan een eerlijke transitie naar een duurzame, circulaire, energie-efficiënte, op hernieuwbare energie gebaseerde, klimaatneutrale en klimaatbestendige economie, aan de bescherming, het herstel en de verbetering van de kwaliteit van het milieu, met inbegrip van de lucht, het water en de bodem, en van de gezondheid, en aan het tot staan brengen en ombuigen van biodiversiteitsverlies, onder meer door de uitvoering en het beheer van het Natura 2000-netwerk te ondersteunen en door de aantasting van ecosystemen tegen te gaan, hetzij door rechtstreekse interventies, hetzij door ondersteuning van de integratie van die doelstellingen in ander beleid. Het LIFE-programma moet ook de uitvoering ondersteunen van de overeenkomstig artikel 192, lid 3, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie vastgestelde algemene actieprogramma’s, zoals het zevende milieuactieprogramma (6) en navolgende milieuactieprogramma’s van de Unie.

(4)

De Unie is vastberaden te komen tot een alomvattend antwoord op de duurzameontwikkelingsdoelstellingen van de Agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling van de Verenigde Naties, die nadruk leggen op het intrinsieke verband tussen het beheer van natuurlijke hulpbronnen om de beschikbaarheid daarvan voor lange termijn te waarborgen en ecosysteemdiensten, en het verband van deze beide aspecten met de menselijke gezondheid, en duurzame en sociaal inclusieve economische groei. In deze geest moet het LIFE-programma de beginselen van solidariteit weerspiegelen en een substantiële bijdrage leveren aan zowel de economische ontwikkeling als de sociale cohesie.

(5)

Ter bevordering van duurzame ontwikkeling moeten bij het vaststellen en uitvoeren van alle beleidsmaatregelen en activiteiten van de Unie, eisen inzake milieu- en klimaatbescherming worden geïntegreerd. Daarom moeten synergie en complementariteit met andere financieringsprogramma’s van de Unie worden bevorderd, onder meer door de financiering te vergemakkelijken van activiteiten die een aanvulling vormen op strategische geïntegreerde projecten en strategische natuurprojecten en die de introductie en duplicatie uit hoofde van het LIFE-programma ontwikkelde oplossingen ondersteunen. Er is coördinatie nodig om dubbele financiering te voorkomen. De Commissie en de lidstaten dienen stappen te zetten om te voorkomen dat begunstigden van projecten te maken krijgen met administratieve overlapping en een administratieve last die voortvloeit uit verslagleggingsverplichtingen van verschillende financieringsinstrumenten.

(6)

Het LIFE-programma moet bijdragen aan duurzame ontwikkeling en aan de verwezenlijking van de doelstellingen en streefdoelen van de wetgeving, strategieën, plannen en internationale verplichtingen van de Unie inzake milieu, klimaat en, waar relevant, energie, met name ten aanzien van de Agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling van de Verenigde Naties, het Verdrag inzake biologische diversiteit (7) en de Overeenkomst van Parijs die is vastgesteld binnen het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake klimaatverandering (8) (de “Overeenkomst van Parijs inzake klimaatverandering”) en, onder meer, het Verdrag betreffende toegang tot informatie, inspraak bij besluitvorming en toegang tot de rechter inzake milieuaangelegenheden van de Economische Commissie van de Verenigde Naties voor Europa (VN/ECE) (9) (het “Verdrag van Aarhus”), het Verdrag betreffende grensoverschrijdende luchtverontreiniging over lange afstand van de VN/ECE, het VN-Verdrag van Bazel inzake de beheersing van de grensoverschrijdende overbrenging van gevaarlijke afvalstoffen, en de verwijdering ervan, het VN-Verdrag van Rotterdam inzake de procedure met betrekking tot voorafgaande geïnformeerde toestemming ten aanzien van bepaalde gevaarlijke chemische stoffen en pesticiden in de internationale handel, en het VN-Verdrag van Stockholm inzake persistente organische verontreinigende stoffen.

(7)

De Unie hecht groot belang aan de duurzaamheid op de lange termijn van de resultaten van door het LIFE-programma gefinancierde projecten, en aan het vermogen om deze resultaten veilig te stellen en te behouden nadat projecten zijn uitgevoerd, onder meer door voortzetting van projecten of door duplicatie of overdracht van resultaten.

(8)

Om de verplichtingen van de Unie uit hoofde van de Overeenkomst van Parijs inzake klimaatverandering na te komen, is het nodig de Unie om te vormen tot een duurzame, circulaire, energie-efficiënte, op hernieuwbare energie gebaseerde, klimaatneutrale en klimaatbestendige samenleving. Een dergelijke omvorming vereist op haar beurt actie, die in het bijzondere gericht is op sectoren die het meest bijdragen aan de huidige niveaus van broeikasgasemissies en verontreiniging, die energie-efficiëntie en hernieuwbare energie bevorderen en die tevens bijdragen aan de uitvoering van het beleidskader voor klimaat en energie 2030 en de geïntegreerde nationale energie- en klimaatplannen van de lidstaten, en aan de uitvoering van de klimaat- en energiestrategie van de Unie op de lange termijn, overeenkomstig de langetermijndoelstellingen van de Overeenkomst van Parijs inzake klimaatverandering. Het LIFE-programma moet ook maatregelen omvatten die bijdragen aan de uitvoering van het klimaatadaptatiebeleid van de Unie teneinde de kwetsbaarheid voor de negatieve gevolgen van klimaatverandering te verminderen.

(9)

Projecten uit hoofde van het subprogramma “Transitie naar schone energie” van het LIFE-programma moeten gericht zijn op capaciteitsopbouw en verspreiding van kennis, vaardigheden, innovatieve technieken, methoden en oplossingen ter verwezenlijking van de doelstellingen van de wetgeving en het beleid van de Unie inzake de transitie naar hernieuwbare energie en grotere energie-efficiëntie. Deze capaciteitsopbouw en verspreiding van kennis bestaan meestal uit coördinatie- en ondersteuningsacties met een grote meerwaarde op Unieniveau, die beogen marktbelemmeringen die de sociaal-economische transitie naar duurzame energie bemoeilijken, weg te nemen, doorgaans in samenspraak met kleine en middelgrote entiteiten, alsook diverse actoren, zoals lokale en regionale overheden en non-profitorganisaties. Dergelijke acties brengen tal van nevenvoordelen met zich mee, zoals het tegengaan van energiearmoede, een betere luchtkwaliteit binnenshuis, minder plaatselijk verontreinigende stoffen dankzij een betere energie-efficiëntie en meer decentrale hernieuwbare energie, en dragen bij tot positieve lokale economische effecten en meer sociaal inclusieve groei.

(10)

Om bij te dragen aan klimaatmitigatie en aan de internationale verplichtingen van de Unie wat het koolstofvrij maken betreft moet de transformatie van de energiesector worden versneld. Acties voor capaciteitsopbouw ter bevordering van de energie-efficiëntie en hernieuwbare energie, die tot en met 2020 uit hoofde van Horizon 2020 (10) worden gefinancierd, moeten in het subprogramma Transitie naar schone energie van het LIFE-programma worden geïntegreerd, aangezien ze niet gericht zijn op het genereren van excellentie en innovatie, maar op het in gang zetten van reeds beschikbare technologie voor hernieuwbare energie en energie-efficiëntie, die zal bijdragen aan klimaatmitigatie. Bij het LIFE-programma moet een rol weggelegd zijn voor alle belanghebbenden en sectoren die bij de transitie naar schone energie betrokken zijn. Door dergelijke acties voor capaciteitsopbouw in het LIFE-programma op te nemen, kan synergie tussen de subprogramma’s ontstaan en wordt de algehele samenhang van de EU-financiering vergroot. Daarom moeten gegevens worden verzameld en verspreid met betrekking tot het overnemen van bestaande onderzoeks- en innovatieresultaten in de projecten van het LIFE-programma, met inbegrip van die uit het bij Verordening (EU) 2021/695 van het Europees Parlement en de Raad (11) vastgestelde programma Horizon Europa ( “Horizon Europa”) en de programma’s die daaraan voorafgingen.

(11)

Volgens ramingen in de effectbeoordeling bij het voorstel van de Commissie voor Richtlijn (EU) 2018/2002 van het Europees Parlement en de Raad (12) tot wijziging van Richtlijn 2012/27/EG van het Europees Parlement en de Raad (13) zullen voor de verwezenlijking van de energiestreefcijfers van de Unie voor 2030 in de periode 2021-2030 aanvullende investeringen van 177 miljard EUR per jaar nodig zijn. De grootste tekortkomingen betreffen de investeringen in het koolstofvrij maken van gebouwen om de energie-efficiëntie en het gebruik kleinschalige hernieuwbare energiebronnen te stimuleren, waarbij kapitaal naar in hoge mate gedecentraliseerde projecten moet worden geleid. Een van de doelstellingen van het subprogramma “Transitie naar schone energie”, dat betrekking heeft op energie-efficiëntie en op de snelle inzet van hernieuwbare energie en, is capaciteitsopbouw voor het ontwikkelen en bundelen van dergelijke projecten, waardoor ook meer middelen uit de Europese structuur- en investeringsfondsen worden aangesproken en als katalysator dienen voor investeringen in hernieuwbare energie en energie-efficiëntie, ook met behulp van de uit hoofde van Verordening (EU) 2021/523 van het Europees Parlement en de Raad (14) verstrekte financieringsinstrumenten.

(12)

Het LIFE-programma is het enige programma dat specifiek gericht is op het milieu en op klimaatactie, en speelt bijgevolg een cruciale rol bij de ondersteuning van de uitvoering van de wetgeving en het beleid van de Unie op die gebieden.

(13)

Synergie met Horizon Europa moet ertoe bijdragen dat de onderzoeks- en innovatiebehoeften die moeten worden vervuld om binnen de Unie het hoofd te kunnen bieden aan de uitdagingen op het gebied van milieu, klimaat en energie, in het kader van het strategische onderzoeks- en planningsproces van Horizon Europa, worden geïdentificeerd en worden vastgelegd. Het LIFE-programma moet blijven fungeren als katalysator voor de uitvoering van wetgeving en beleidsmaatregelen van de Unie op het gebied van milieu, klimaat en, waar relevant, energie, onder meer door de resultaten van onderzoek en innovatie uit Horizon Europa te benutten en toe te passen, en te helpen deze op grotere schaal in te zetten indien dit kan helpen bij vraagstukken in verband met milieu, klimaat of de energietransitie. De Europese Innovatieraad van Horizon Europa kan ondersteuning bieden bij het opschalen en commercialiseren van nieuwe, baanbrekende ideeën die zouden kunnen voortkomen uit de uitvoering van LIFE-projecten. Ook synergie met het innovatiefonds uit hoofde van het bij Richtlijn 2003/87/EG van het Europees Parlement en de Raad (15) vastgestelde emissiehandelssysteem moet in aanmerking worden genomen.

(14)

Aan een actie waaraan een bijdrage is toegekend uit het LIFE-programma, moet ook een bijdrage kunnen worden toegekend uit andere Unieprogramma’s, op voorwaarde dat dergelijke bijdragen niet dezelfde kosten dekken. Acties die cumulatieve financiering uit verschillende Unieprogramma’s ontvangen, mogen slechts één keer worden gecontroleerd, op een manier die alle programma’s van de Unie en hun respectieve toepasselijke regels bestrijkt.

(15)

De mededeling van de Commissie van 3 februari 2017 over de EU-evaluatie van de tenuitvoerlegging van het milieubeleid: gemeenschappelijke uitdagingen en hoe inspanningen te bundelen om betere resultaten te realiseren (Environmental Implementation Review – EIR) geeft aan dat er aanzienlijke vooruitgang moet worden geboekt om de uitvoering van het milieuacquis van de Unie te versnellen en ervoor te zorgen dat milieu- en klimaatdoelstellingen beter in het beleid worden opgenomen en gemainstreamd. Het LIFE-programma moet dan ook als katalysator fungeren om horizontale systemische uitdagingen alsook de diepere oorzaken van de in de EIR geïdentificeerde tekortkomingen aan te pakken, en om de vereiste vooruitgang te kunnen verwezenlijken door nieuwe benaderingen te ontwikkelen, te testen en te dupliceren; door beleidsontwikkeling, -monitoring en -evaluatie te ondersteunen; door de governance inzake milieu, klimaatverandering en de daarmee verband houdende energietransitie te verbeteren, onder meer door de betrokkenheid van belanghebbenden op alle niveaus te vergroten, de capaciteitsopbouw, communicatie en bewustmaking te versterken; door investeringen beschikbaar te stellen uit investeringsprogramma’s van de Unie of andere financieringsbronnen, en door steun te verlenen aan acties die tot doel hebben de verschillende belemmeringen voor de doeltreffende uitvoering van de belangrijkste in de milieuwetgeving voorgeschreven plannen weg te nemen.

(16)

Om het biodiversiteitsverlies en de aantasting van ecosystemen, ook in mariene ecosystemen, een halt toe te roepen en te keren, moet de ontwikkeling, uitvoering, handhaving en beoordeling van wetgeving en beleid van de Unie ter zake, waaronder de mededeling van de Commissie van 20 mei 2020 getiteld “EU-biodiversiteitsstrategie voor 2030 — De natuur terug in ons leven brengen”, Richtlijn 92/43/EEG van de Raad (16), Richtlijn 2009/147/EG van het Europees Parlement en de Raad (17) en Verordening (EU) nr. 1143/2014 van het Europees Parlement en de Raad (18) worden ondersteund, met name door de kennisbasis voor de ontwikkeling en uitvoering van beleid uit te bouwen en door beste praktijken en oplossingen, zoals doeltreffend beheer, op kleine schaal of toegesneden op de specifieke lokale, regionale of nationale situatie, te ontwikkelen, te testen, te demonstreren en toe te passen, met inbegrip van geïntegreerde benaderingen voor de uitvoering van de krachtens Richtlijn 92/43/EEG vastgestelde prioritaire actiekaders. De onderhavige verordening moet bijdragen tot het mainstreamen van biodiversiteitsmaatregelen in het beleid van de Unie en tot de verwezenlijking van de algemene ambitie om in 2024 7,5 % van de jaarlijkse uitgaven op grond van het meerjarig financieel kader te besteden aan biodiversiteitsdoelstellingen en in 2026 en in 2027 10 %, daarbij rekening houdend met de bestaande overlappingen tussen klimaat- en biodiversiteitsdoelstellingen.

De Unie en de lidstaten moeten hun biodiversiteitsgerelateerde uitgaven traceren om te voldoen aan hun verslagleggingsverplichtingen uit hoofde van het Verdrag inzake biologische diversiteit. Aan traceringvoorschriften die zijn opgenomen in andere relevante wetgeving van de Unie moet eveneens worden voldaan. De biodiversiteitsgerelateerde uitgaven van de Unie moeten worden getraceerd op basis van een door de Commissie in samenwerking met het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie te ontwikkelen doeltreffende, transparante en alomvattende methode als bedoeld in het Interinstitutioneel Akkoord van 16 december 2020 tussen het Europees Parlement, de Raad van de Europese Unie en de Europese Commissie betreffende de begrotingsdiscipline, de samenwerking in begrotingszaken en een goed financieel beheer, alsmede betreffende nieuwe eigen middelen, met inbegrip van een routekaart voor de invoering van nieuwe eigen middelen (19).

(17)

Uit recente evaluaties en beoordelingen, met inbegrip van de tussentijdse evaluatie van de EU-biodiversiteitsstrategie voor 2020 en de geschiktheidscontrole van de natuurwetgeving, blijkt gebrek aan adequate financiering een van de belangrijkste onderliggende oorzaken van de ontoereikende uitvoering van de natuurwetgeving van de Unie en van de biodiversiteitsstrategie te zijn.

De voornaamste financieringsinstrumenten van de Unie, waaronder het bij Verordening (EU) nr. 1301/2013 van het Europees Parlement en de Raad (20) opgerichte Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (het “Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling”) en het bij Verordening (EU) nr. 1300/2013 van het Europees Parlement en de Raad (21) opgerichte Cohesiefonds (het “Cohesiefonds”), het bij Verordening (EU) nr. 1305/2013 van het Europees Parlement en de Raad (22) opgerichte Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling (het “Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling”) en het bij een verordening van het Europees Parlement en de Raad inzake het Europees Fonds voor Maritieme Zaken, Visserij en Aquacultuur en tot intrekking van Verordening (EU) nr. 508/2014 opgerichte Europees Fonds voor Maritieme Zaken, Visserij en Aquacultuur (het “Europees Fonds voor Maritieme Zaken, Visserij en Aquacultuur”), kunnen ter aanvulling een aanzienlijke bijdrage leveren aan het vervullen van deze behoeften. Het LIFE-programma kan deze mainstreaming nog efficiënter maken door middel van strategische natuurprojecten die tot doel hebben als katalysator te fungeren voor de uitvoering van wetgeving en beleid van de Unie inzake natuur en biodiversiteit, met inbegrip van de acties van de krachtens Richtlijn 92/43/EEG vastgestelde prioritaire actiekaders. De strategische natuurprojecten moeten ondersteuning bieden voor actieprogramma’s in de lidstaten die gericht zijn op de mainstreaming van relevante doelstellingen op het gebied van natuur en biodiversiteit in ander beleid en in andere financieringsprogramma’s en er zo voor zorgen dat passende middelen voor beleidsuitvoering beschikbaar worden gesteld.

De lidstaten moeten er in het kader van hun strategisch plan voor het gemeenschappelijk landbouwbeleid voor kunnen kiezen een bepaald deel van de toewijzing uit het Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling te gebruiken om de steun voor acties die een aanvulling vormen op de strategische natuurprojecten in de zin van deze verordening, verder te brengen.

(18)

Om de circulaire economie en hulpbronnenefficiëntie te bevorderen, moet er een verschuiving komen in de manier waarop materialen en producten, waaronder kunststoffen, worden ontworpen, geproduceerd, geconsumeerd, hersteld, hergebruikt, gerecycled en verwijderd, en de nadruk worden gelegd op de gehele levenscyclus van producten. Het LIFE-programma moet bijdragen aan de transitie naar een circulaire economie door middel van financiële steun die gericht is op een veelheid van actoren zoals ondernemingen, overheden en consumenten, met name door het toepassen, ontwikkelen en dupliceren van de beste, op de specifieke lokale, regionale of nationale situatie toegesneden technologieën, praktijken en oplossingen, waaronder geïntegreerde benaderingen voor de toepassing van de afvalhiërarchie en de uitvoering van plannen voor afvalbeheer en -preventie. Door de uitvoering van de mededeling van de Commissie van 16 januari 2018: “een Europese strategie voor kunststoffen in een circulaire economie” te ondersteunen, zouden maatregelen kunnen worden genomen om met name het probleem van zwerfvuil op zee aan te pakken.

(19)

Een hoog niveau van milieubescherming is van fundamenteel belang voor de gezondheid en het welzijn van de burgers van de Unie. Het LIFE-programma moet steun verlenen aan de doelstellingen van de Unie wat betreft het zodanig produceren en gebruiken van chemische stoffen dat deze zo min mogelijk aanzienlijke schadelijke gevolgen hebben voor de gezondheid van mens en milieu, teneinde de doelstelling van een niet-toxisch milieu in de Unie te verwezenlijken. Het LIFE-programma moet ook activiteiten ondersteunen die tot doel hebben de uitvoering van Richtlijn 2002/49/EG van het Europees Parlement en de Raad (23) te vergemakkelijken, teneinde geluidsniveaus te bereiken die geen aanzienlijke schadelijke gevolgen en risico’s voor de menselijke gezondheid met zich meebrengen.

(20)

De langetermijndoelstelling van de Unie voor het beleid inzake luchtkwaliteit is om luchtkwaliteitsniveaus te behalen die geen significante negatieve effecten en risico’s voor de menselijke gezondheid en het milieu met zich brengen, en tegelijkertijd de synergieën tussen verbeteringen van de luchtkwaliteit en de vermindering van de broeikasgasemissies te vergroten. Het publieke bewustzijn over luchtvervuiling is sterk ontwikkeld en burgers verwachten dat de overheid optreedt, met name in gebieden waar de bevolking en de ecosystemen worden blootgesteld aan grote hoeveelheden luchtverontreinigende stoffen. In Richtlijn (EU) 2016/2284 van het Europees Parlement en de Raad (24) wordt benadrukt hoe financiering door de Unie kan bijdragen aan de verwezenlijking van de schoneluchtdoelstellingen. Het LIFE-programma moet daarom steun verlenen aan projecten, waaronder strategische geïntegreerde projecten, die publieke en particuliere middelen kunnen aantrekken, voorbeelden van beste praktijken kunnen zijn en als katalysator kunnen fungeren voor de uitvoering van plannen en wetgeving inzake luchtkwaliteit op lokaal, regionaal, multiregionaal, nationaal en transnationaal niveau.

(21)

Bij Richtlijn 2000/60/EG van het Europees Parlement en de Raad (25) is een kader vastgesteld voor de bescherming van de oppervlaktewateren, kustwateren en overgangswateren en het grondwater in de Unie. De doelstellingen van die richtlijn zouden worden ondersteund door betere implementatie en integratie van de doelstellingen van het waterbeleid in andere beleidsgebieden. Het LIFE-programma moet daarom steun verlenen aan projecten die bijdragen tot de doeltreffende uitvoering van Richtlijn 2000/60/EG en andere relevante waterwetgeving van de Unie die mede een goede toestand van de waterlichamen van de Unie bewerkstelligen, door beste praktijken toe te passen, te ontwikkelen en te dupliceren en door aanvullende acties uit hoofde van andere programma’s of financieringsbronnen van de Unie in gang te zetten.

(22)

De bescherming en het herstel van het mariene milieu is een van de algemene doelstellingen van het milieubeleid van de Unie. Het LIFE-programma moet steun verstrekken aan: het beheer, de instandhouding, het herstel en de monitoring van de biodiversiteit en mariene ecosystemen, met name in de mariene gebieden van Natura 2000, en aan de bescherming van soorten overeenkomstig de krachtens Richtlijn 92/43/EEG vastgestelde prioritaire actiekaders; het bewerkstelligen van een goede milieutoestand in de zin van Richtlijn 2008/56/EG van het Europees Parlement en de Raad (26); het bevorderen van schone en gezonde zeeën; de uitvoering van de mededeling van de Commissie van 16 januari 2018 over een Europese strategie voor kunststoffen in een circulaire economie, met name om het probleem van verloren vistuig en zwerfvuil op zee aan te pakken; en het bevorderen van de rol van de Unie in de internationale oceaangovernance, die van essentieel belang is voor het verwezenlijken van de doelstellingen van Agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling van de Verenigde Naties en voor het veiligstellen van gezonde oceanen voor toekomstige generaties. De strategische geïntegreerde projecten en strategische natuurprojecten van het LIFE-programma moeten relevante acties omvatten die gericht zijn op de bescherming van het mariene milieu.

(23)

Verbetering van de governance inzake milieu, klimaatverandering en de daarmee verband houdende energietransitie vereist betrokkenheid van het maatschappelijk middenveld dankzij bewustmaking van het publiek, onder andere door middel van een communicatiestrategie waarin rekening wordt gehouden met nieuwe media en sociale netwerken, consumentenparticipatie en een bredere betrokkenheid van belanghebbenden, ook van niet-gouvernementele organisaties (ngo’s), bij het overleg over en de uitvoering van aanverwant beleid, op alle niveaus. Daarom is het passend dat het LIFE-programma ondersteuning biedt aan een breed scala van ngo’s en netwerken van entiteiten zonder winstoogmerk die een doelstelling van algemeen Uniebelang nastreven en voornamelijk actief zijn op het gebied van milieu of klimaatactie, door op concurrerende en transparante wijze exploitatiesubsidies toe te kennen en deze ngo’s, netwerken en entiteiten zo te helpen effectieve bijdragen te leveren aan het Uniebeleid en hun capaciteit op te bouwen en te versterken om efficiëntere partners te worden.

(24)

Hoewel verbetering van de governance op alle niveaus een horizontale doelstelling voor alle subprogramma’s van het LIFE-programma moet zijn, moet het LIFE-programma de ontwikkeling, uitvoering, handhaving en naleving van het acquis inzake milieu en klimaat, en met name de horizontale wetgeving inzake milieugovernance ondersteunen, met inbegrip van de wetgeving tot uitvoering van het Verdrag van Aarhus.

(25)

Het LIFE-programma moet marktpartijen voorbereiden op en ondersteunen bij de overgang naar een duurzame, circulaire, energie-efficiënte, op hernieuwbare energie gebaseerde, klimaatneutrale en klimaatbestendige economie door nieuwe zakelijke kansen te toetsen, beroepsvaardigheden te verbeteren, de toegang van consumenten tot duurzame producten en diensten te versoepelen, influencers te betrekken en hen in staat te stellen zich van hun taak te kwijten, en nieuwe methoden te testen om de bestaande processen en het huidige ondernemingslandschap aan te passen. Opdat duurzame oplossingen breder door de markt worden overgenomen, moeten een algemeen maatschappelijk draagvlak en consumentenparticipatie worden bevorderd.

(26)

Het LIFE-programma is ontworpen met het oog op het ondersteunen van de demonstratie van technieken, benaderingen en beste praktijken die kunnen worden gedupliceerd en opgeschaald. Innovatieve oplossingen zouden bijdragen tot de verbetering van milieuprestaties en duurzaamheid, met name voor de ontwikkeling van duurzame landbouwpraktijken in de gebieden die actief zijn wat klimaat, water, bodem, biodiversiteit en afval betreft. In dit verband moet de nadruk worden gelegd op synergieën met andere programma’s en beleidslijnen, zoals het Europees innovatiepartnerschap voor productiviteit en duurzaamheid in de landbouw en het milieubeheer- en milieuauditsysteem van de Unie.

(27)

Op Unieniveau worden grote investeringen in milieu- en klimaatacties hoofdzakelijk gefinancierd door de belangrijkste financieringsprogramma’s van de Unie. Daarom is het noodzakelijk de inspanningen voor mainstreaming te intensiveren, teneinde te garanderen dat activiteiten uit hoofde van andere financieringsprogramma’s van de Unie de bestendigheidstoets inzake duurzaamheid, biodiversiteit en klimaatverandering doorstaan en duurzaamheidswaarborgen worden opgenomen in alle instrumenten van de Unie. In het kader van hun rol als katalysator moeten de uit hoofde van het LIFE-programma te ontwikkelen strategische geïntegreerde projecten en strategische natuurprojecten als hefboom dienen voor financieringsmogelijkheden uit hoofde van die financieringsprogramma’s en andere financieringsbronnen zoals nationale middelen, en synergie creëren.

(28)

Het succes van strategische natuurprojecten en strategische geïntegreerde projecten hangt af van nauwe samenwerking tussen nationale, regionale en lokale autoriteiten en de niet-overheidsactoren die gevolgen ondervinden van de doelstellingen van het LIFE-programma. De beginselen van transparantie en openbaarmaking met betrekking tot besluiten betreffende de ontwikkeling, uitvoering, evaluatie en monitoring van projecten moeten daarom worden toegepast, met name in het geval van mainstreaming of wanneer er sprake is van meerdere financieringsbronnen.

(29)

Om op een gecoördineerde en ambitieuze wijze recht te doen aan het aanpakken van de klimaatverandering, in overeenstemming met de toezeggingen van de Unie om de Overeenkomst van Parijs inzake klimaatverandering uit te voeren en de duurzameontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties te verwezenlijken, zal het LIFE-programma bijdragen tot het mainstreamen van klimaatacties en tot het verwezenlijken van de algemene doelstelling om ten minste 30 % van de EU-begrotingsuitgaven aan klimaatdoelen te besteden. De acties uit hoofde van het LIFE-programma zullen naar verwachting 61 % van de totale financiële middelen van het programma besteden aan het verwezenlijken van de klimaatdoelen. Acties op dit gebied zullen in kaart worden gebracht tijdens de voorbereiding en uitvoering van het programma, en opnieuw worden beoordeeld in de toepasselijke evaluaties en toetsingsprocessen. In overeenstemming met de Europese Green Deal moeten de acties van het LIFE-programma voldoen aan het niet-schadenbeginsel.

(30)

Bij de uitvoering van het LIFE-programma moet terdege rekening worden gehouden met de strategie voor ultraperifere gebieden, vervat in de mededeling van de Commissie van 24 oktober 2017: “Een nieuw en sterker strategisch partnerschap met de ultraperifere gebieden van de EU”, in het licht van artikel 349 VWEU en de specifieke behoeften en kwetsbaarheden van die gebieden. Andere Uniebeleidsmaatregelen dan milieu-, klimaat- en relevante energiebeleidsmaatregelen moet eveneens in aanmerking worden genomen.

(31)

Om de uitvoering van het LIFE-programma te bevorderen, moet de Commissie samenwerken met het netwerk van nationale contactpunten van het LIFE-programma, teneinde samenwerking te stimuleren om tot betere en doeltreffender diensten van de nationale contactpunten in de hele Unie te komen en de algemene kwaliteit van de ingediende voorstellen te verhogen, seminars en workshops organiseren, lijsten van uit hoofde van het LIFE-programma gefinancierde projecten publiceren of andere activiteiten zoals mediacampagnes voeren om projectresultaten beter te verspreiden en de uitwisseling van ervaring, kennis en beste praktijken en de duplicatie van projectresultaten in de hele Unie te faciliteren. Dergelijke activiteiten moeten met name gericht zijn op lidstaten waar de middelen slechts in beperkte mate worden benut en moeten de communicatie en samenwerking tussen begunstigden, aanvragers en belanghebbenden van voltooide of lopende projecten op hetzelfde gebied bevorderen. Het is van wezenlijk belang dat deze communicatie- en samenwerkingsactiviteiten op regionale en lokale autoriteiten en belanghebbenden gericht zijn.

(32)

Kwaliteit moet hét criterium zijn bij het evaluatie- en toewijzingsproces van het LIFE-programma. Om de uitvoering van de doelstellingen van het LIFE-programma in de hele Unie te vergemakkelijken en hoge kwaliteit in projectvoorstellen te bevorderen, moeten er financiële middelen ter beschikking worden gesteld voor op de effectieve deelname aan het LIFE-programma gerichte projecten voor technische bijstand. De Commissie moet een effectieve, op kwaliteit gebaseerde geografische dekking binnen heel de Unie nastreven, onder meer door de lidstaten met capaciteitsopbouw te ondersteunen bij het verhogen van de kwaliteit van de projecten. Lage effectieve deelname, subsidiabele activiteiten en toekenningscriteria voor het LIFE-programma moeten in het meerjarig werkprogramma worden gespecificeerd op basis van de participatiegraad en het percentage succesvolle aanvragers uit de betrokken lidstaten, onder meer rekening houdend met bevolking en bevolkingsdichtheid, de totale oppervlakte van de Natura 2000-gebieden in elke lidstaat, uitgedrukt als percentage van de totale oppervlakte aan Natura 2000-gebieden, en het aandeel van het grondgebied van een lidstaat dat door Natura 2000-gebieden wordt ingenomen. Subsidiabele activiteiten moeten van dien aard zijn dat zij gericht zijn op het verbeteren van de kwaliteit van de projectaanvragen.

(33)

Overeenkomstig de mededeling van de Commissie van 18 januari 2018: “EU-maatregelen om de naleving van de milieuwetgeving en milieugovernance te verbeteren” zijn het netwerk van de Europese Unie voor de implementatie en handhaving van de milieuwetgeving (Impel), het Europees netwerk van openbaar aanklagers voor het milieu (ENPE) en het forum van de Europese Unie van milieurechters (Eufje) opgericht, teneinde de samenwerking tussen de lidstaten te vergemakkelijken en spelen zij een unieke rol in de handhaving van de milieuwetgeving van de Unie. Ze dragen in aanzienlijke mate bij tot een consistentere uitvoering en handhaving van de milieuwetgeving van de Unie in de verschillende lidstaten, tot het voorkomen van concurrentieverstoringen en tot het verbeteren van de kwaliteit van milieu-inspecties en rechtshandhavingsmechanismen middels een netwerksysteem op zowel Unie- als lidstaatniveau, en zij zorgen voor uitwisseling van informatie en ervaring, zowel op verschillende bestuurlijke niveaus als via opleidingen en diepgaande discussies over milieukwesties en handhavingsaspecten, waaronder monitoring- en vergunningsprocedures. Gezien hun bijdrage aan de doelstellingen van het LIFE-programma is het passend toe te staan dat aan het Impel, het ENPE en het Eufje subsidies zonder oproep tot het indienen van voorstellen worden toegekend, zodat de activiteiten van deze organen verder kunnen worden ondersteund. Daarnaast kan in andere gevallen een oproep niet nodig zijn krachtens de algemene vereisten van Verordening (EU, Euratom) 2018/1046 van het Europees Parlement en de Raad (27) (het “Financieel Reglement”), bijvoorbeeld voor organen die door de lidstaten zijn aangewezen en die onder hun verantwoordelijkheid vallen, indien in een wetgevingshandeling van de Unie is vastgesteld dat die lidstaten begunstigden van een subsidie zijn.

(34)

Het is passend de financiële middelen voor het LIFE-programma vast te leggen die voor het Europees Parlement en de Raad in de loop van de jaarlijkse begrotingsprocedure het voornaamste referentiebedrag moeten vormen in de zin van punt 18 van het Interinstitutioneel Akkoord van16 december 2020 tussen het Europees Parlement, de Raad van de Europese Unie en de Europese Commissie betreffende de begrotingsdiscipline, de samenwerking in begrotingszaken en een goed financieel beheer, alsmede betreffende nieuwe eigen middelen, met inbegrip van een routekaart voor de invoering van nieuwe eigen middelen.

(35)

De maximale medefinancieringspercentages van subsidies die uit hoofde van het LIFE-programma zijn gefinancierd, moeten worden vastgesteld op de niveaus die noodzakelijk zijn om het effectieve niveau van de door het LIFE-programma verleende steun te handhaven. Gezien het aanpassingsvermogen dat nodig is om op het bestaande scala van acties en entiteiten te kunnen inspelen, moet met specifieke medefinancieringspercentages worden gezorgd voor meer zekerheid, waarbij tegelijk een passende mate van flexibiliteit wordt behouden om te voldoen aan specifieke behoeften of vereisten. Voor de specifieke medefinancieringspercentages moeten altijd de vastgestelde desbetreffende maximale medefinancieringspercentages gelden.

(36)

Het Financieel Reglement dat het Europees Parlement en de Raad op grond van artikel 322 VWEU hebben vastgesteld, is op deze verordening van toepassing. Het Financieel Reglement stelt regels voor de uitvoering van de Uniebegroting vast, waaronder regels voor subsidies, prijzen, aanbestedingen, indirect beheer, financieringsinstrumenten, begrotingsgaranties, financiële bijstand en de vergoeding van externe deskundigen, en voorziet in controles op de verantwoordelijkheid van financiële actoren. De op grond van artikel 322 VWEU vastgestelde regels De op grond van artikel 322 VWEU vastgestelde regels omvatten tevens een algemeen conditionaliteitsregime ter bescherming van de Uniebegroting.

(37)

Overeenkomstig het Financieel Reglement, Verordening (EU, Euratom) nr. 883/2013 van het Europees Parlement en Raad (28) en Verordeningen (EG, Euratom) nr. 2988/95 (29), (Euratom, EG) nr. 2185/96 (30) en (EU) 2017/1939 (31) van de Raad moeten de financiële belangen van de Unie worden beschermd door middel van evenredige maatregelen, onder meer maatregelen met betrekking tot preventie, opsporing, correctie en onderzoek van onregelmatigheden, waaronder fraude, met betrekking tot terugvordering van verloren gegane, ten onrechte betaalde of onjuist bestede financiële middelen en, waar passend, met betrekking tot het opleggen van administratieve sancties. Met name heeft het Europees Bureau voor fraudebestrijding (OLAF) overeenkomstig Verordeningen (Euratom, EG) nr. 2185/96 en (EU, Euratom) nr. 883/2013 de bevoegdheid administratieve onderzoeken uit te voeren, met inbegrip van controles en verificaties ter plaatse, om vast te stellen of er sprake is van fraude, corruptie of andere onwettige activiteiten waardoor de financiële belangen van de Unie worden geschaad.

Het Europees Openbaar Ministerie (EOM) is overeenkomstig Verordening (EU) 2017/1939 bevoegd over te gaan tot onderzoek en vervolging van strafbare feiten waardoor de financiële belangen van de Unie worden geschaad als bepaald in Richtlijn (EU) 2017/1371 van het Europees Parlement en de Raad (32). Personen of entiteiten die middelen van de Unie ontvangen, moeten overeenkomstig het Financieel Reglement volledig meewerken aan de bescherming van de financiële belangen van de Unie, de nodige rechten en toegang verlenen aan de Commissie, OLAF, de Rekenkamer en, ten aanzien van de lidstaten die deelnemen aan nauwere samenwerking op grond van Verordening (EU) 2017/1939, het EOM, alsmede ervoor zorgen dat derden die betrokken zijn bij de uitvoering van financiële middelen van de Unie gelijkwaardige rechten verlenen.

(38)

De financieringsvormen en de uitvoeringsmethoden van de begroting van het LIFE-programma moeten worden gekozen op basis van de mogelijkheden die ze bieden voor het bereiken van de specifieke doelstellingen van de acties en voor het behalen van resultaten, waarbij met name rekening wordt gehouden met de kosten van controles, de administratieve lasten en het te verwachten risico op niet-naleving. Voor subsidies moet dit mede inhouden dat het gebruik van vaste bedragen, vaste percentages en schalen van eenheidskosten moet worden overwogen. De Commissie moet erop toezien dat de uitvoering gemakkelijk te begrijpen is, en moet zorgen voor een reële vereenvoudiging ten behoeve van de initiatiefnemers van de projecten.

(39)

In voorkomend geval moeten de beleidsdoelstellingen van het LIFE-programma ook worden bereikt via financieringsinstrumenten en begrotingsgaranties uit hoofde van Verordening (EU) 2021/523, onder meer via het toegewezen bedrag van het LIFE-programma zoals vermeld in de meerjarige werkprogramma’s uit hoofde van dat programma.

(40)

Krachtens artikel 94 van Besluit 2013/755/EU van de Raad (33) komen in landen en gebieden overzee gevestigde entiteiten in aanmerking voor financiering, overeenkomstig de voorschriften en doelstellingen van het LIFE-programma en eventuele regelingen die van toepassing zijn op de lidstaat waarmee het desbetreffende land of gebied overzee banden heeft. De deelname van dergelijke entiteiten aan het LIFE-programma moet vooral gericht zijn op projecten die uit hoofde van het subprogramma Natuur en biodiversiteit vallen.

(41)

De vrijwillige regeling ten behoeve van biodiversiteit en ecosysteemdiensten in de Europese landen en gebieden overzee en gebieden overzee (BEST) bevordert de instandhouding van biodiversiteit, met inbegrip van mariene biodiversiteit, en het duurzame gebruik van ecosysteemdiensten, met inbegrip van op ecosystemen gebaseerde benaderingen voor klimaatmitigatie en -adaptatie in de ultraperifere gebieden van de Unie en de landen en gebieden overzee. BEST heeft, dankzij de voorbereidende BEST-actie die in 2011 is vastgesteld en het programma BEST 2.0 en het project BEST RUP die daarop volgden, bijgedragen aan bewustmaking van het ecologische belang van de ultraperifere gebieden en de landen en gebieden overzee en hun sleutelrol bij de instandhouding van de wereldwijde biodiversiteit. Volgens de Commissie bedraagt de behoefte aan financiële steun voor acties op het terrein in die gebieden jaarlijks naar schatting 8 miljoen EUR. In hun ministeriële verklaringen van 2017 en 2018 hebben de landen en gebieden overzee hun waardering geuit voor dit programma voor kleine subsidies ten behoeve van de biodiversiteit. Het is daarom passend dat het LIFE-programma kleine subsidies voor biodiversiteit, onder meer voor capaciteitsopbouw en acties met een katalysatoreffect, in zowel de ultraperifere gebieden als de landen en gebieden overzee financiert.

(42)

Het LIFE-programma moet openstaan voor derde landen overeenkomstig de tussen de Unie en die landen gesloten overeenkomsten waarin de specifieke voorwaarden voor hun deelname zijn vastgesteld.

(43)

Derde landen die lid zijn van de Europese Economische Ruimte (EER) kunnen aan het programma deelnemen in het kader van de samenwerking uit hoofde van de Overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte (34), die bepaalt dat programma’s van de Unie worden uitgevoerd bij een op grond van die overeenkomst vastgesteld besluit. Derde landen kunnen ook deelnemen op grond van andere rechtsinstrumenten. Deze verordening moet voorzien in een specifieke bepaling die van derde landen verlangt dat zij de nodige rechten en toegang aan de bevoegde ordonnateur, OLAF en de Rekenkamer toekennen zodat zij hun respectieve bevoegdheden ten volle kunnen uitoefenen.

(44)

Op grond van de leden 22 en 23 van het Interinstitutioneel Akkoord van 13 april 2016 over beter wetgeven (35) moet het LIFE-programma worden geëvalueerd op basis van overeenkomstig specifieke monitoringvoorschriften verzamelde informatie, waarbij administratieve lasten, in het bijzonder voor de lidstaten, en overregulering moeten worden vermeden. Die voorschriften moeten, waar passend, meetbare indicatoren omvatten als maatstaf om de effecten van het LIFE-programma in de praktijk te evalueren. Het volledige effect van het LIFE-programma ontvouwt zich via indirecte, zich over de lange termijn uitstrekkende en moeilijk meetbare bijdragen aan de verwezenlijking van de volledige reeks milieu- en klimaatdoelstellingen van de Unie. Voor het toezicht op het LIFE-programma moeten de in deze verordening vastgestelde directe outputindicatoren en traceringsvoorschriften worden aangevuld door specifieke indicatoren op projectniveau te bundelen; die moeten in de meerjarige werkprogramma’s en oproepen tot het indienen van voorstellen worden beschreven, onder meer met betrekking tot Natura 2000 en emissies van bepaalde luchtverontreinigende stoffen.

(45)

Om eenvormige voorwaarden te waarborgen voor de uitvoering van deze verordening met betrekking tot de vaststelling van de meerjarige werkprogramma’s, moeten aan de Commissie uitvoeringsbevoegdheden worden toegekend. Die bevoegdheden moeten worden uitgeoefend overeenkomstig Verordening (EU) nr. 182/2011 van het Europees Parlement en de Raad (36).

(46)

Teneinde te waarborgen dat de steun en de uitvoering van het LIFE-programma in overeenstemming zijn met het beleid en de prioriteiten van de Unie, moet aan de Commissie de bevoegdheid worden overgedragen om overeenkomstig artikel 290 VWEU handelingen vast te stellen, teneinde deze verordening te wijzigen door de indicatoren te evalueren of aan te vullen of deze verordening aan te vullen door specifieke indicatoren voor elk subprogramma en projecttype te bepalen, en door een monitoring- en evaluatiekader vast te stellen. Het is van bijzonder belang dat de Commissie bij haar voorbereidende werkzaamheden tot passende raadplegingen overgaat, onder meer op deskundigenniveau, en dat die raadplegingen gebeuren overeenkomstig de beginselen die zijn vastgelegd in het Interinstitutioneel Akkoord van 13 april 2016 over beter wetgeven. Met name om te zorgen voor gelijke deelname aan de voorbereiding van gedelegeerde handelingen ontvangen het Europees Parlement en de Raad alle documenten op hetzelfde tijdstip als de deskundigen van de lidstaten, en hebben hun deskundigen systematisch toegang tot de vergaderingen van de deskundigengroepen van de Commissie die zich bezighouden met de voorbereiding van de gedelegeerde handelingen.

(47)

Daar de doelstellingen van deze verordening, namelijk bijdragen aan een hoog milieubeschermingsniveau en ambitieuze klimaatactie, aan duurzame ontwikkeling en aan de verwezenlijking van de doelstellingen en streefdoelen van wetgeving, strategieën, plannen en internationale verplichtingen inzake milieu, biodiversiteit, klimaat, circulaire economie en, waar relevant, hernieuwbare energie en energie-efficiëntie, door goede governance en een multistakeholderbenadering, niet voldoende door de lidstaten kunnen worden verwezenlijkt, maar vanwege de omvang en de gevolgen van deze verordening beter door de Unie kunnen worden verwezenlijkt, kan de Unie, overeenkomstig het in artikel 5 van het Verdrag betreffende de Europese Unie neergelegde subsidiariteitsbeginsel, maatregelen nemen. Overeenkomstig het in hetzelfde artikel neergelegde evenredigheidsbeginsel gaat deze verordening niet verder dan nodig is om deze doelstellingen te verwezenlijken.

(49)

Verordening (EU) nr. 1293/2013 moet derhalve worden ingetrokken.

(49)

Er moet voor worden gezorgd dat de overgang tussen het vorige programma voor het milieu en klimaatactie (LIFE) en het LIFE-programma soepel en ononderbroken verloopt en dat de start van het LIFE-programma wordt afgestemd op die van het meerjarig financieel kader zoals bepaald in Verordening (EU, Euratom) 2020/2093. Deze verordening moet derhalve met spoed in werking treden en met terugwerkende kracht van toepassing zijn met ingang van 1 januari 2021,

(1)

Deze verordening heeft tot doel te zorgen voor de goede werking van de digitale eengemaakte markt in een open en democratische samenleving, door misbruik van hostingdiensten voor terroristische doeleinden tegen te gaan en bij te dragen tot de openbare veiligheid in de Unie. De werking van de digitale eengemaakte markt moet worden verbeterd door aanbieders van hostingdiensten meer rechtszekerheid te bieden, het vertrouwen van de gebruikers in de online-omgeving te vergroten en de waarborgen voor de vrijheid van meningsuiting, inclusief de vrijheid om inlichtingen of denkbeelden te ontvangen en door te geven in een open en democratische samenleving, evenals de waarborgen voor de vrijheid en het pluralisme van de media, solider te maken.

(2)

Regelgeving om de verspreiding van terroristische online-inhoud tegen te gaan, moet worden aangevuld met strategieën van de lidstaten voor terrorismebestrijding, met inbegrip van het vergroten van mediawijsheid en het verbeteren van kritisch denken, het ontwikkelen van alternatieve en tegenverhalen, en andere initiatieven om het effect van en de kwetsbaarheid voor terroristische online-inhoud te verminderen, alsook het investeren in maatschappelijk werk, deradicaliseringsinitiatieven en contacten met getroffen gemeenschappen om radicalisering in de samenleving duurzaam te voorkomen.

(3)

Het tegengaan van terroristische online-inhoud, wat een onderdeel is van een breder probleem van illegale online-inhoud, vergt een combinatie van wetgevende, niet-wetgevende en vrijwillige maatregelen op basis van samenwerking tussen autoriteiten en aanbieders van hostingdiensten, op een manier die de grondrechten ten volle eerbiedigt.

(4)

Aanbieders van hostingdiensten die op het internet actief zijn, spelen een essentiële rol in de digitale economie doordat zij ondernemingen en burgers met elkaar verbinden en het publieke debat en de verspreiding en ontvangst van informatie, meningen en ideeën faciliteren, wat een aanzienlijke bijdrage levert aan innovatie, economische groei en banencreatie in de Unie. De diensten van de aanbieders van hostingdiensten worden echter in bepaalde gevallen door derden misbruikt met als doel online illegale activiteiten uit te voeren. Bijzonder zorgwekkend is het misbruik van die diensten door terroristische groeperingen en hun aanhangers met als doel terroristische online-inhoud te verspreiden om hun boodschap uit te dragen, volgelingen te radicaliseren en te werven, en terroristische activiteiten te faciliteren en aan te sturen.

(5)

De aanwezigheid van terroristische online-inhoud is weliswaar niet de enige factor, maar is een katalysator gebleken voor de radicalisering van personen die kan leiden tot terroristische daden, en heeft derhalve ernstige negatieve gevolgen voor de gebruikers, de burgers en de samenleving in het algemeen alsook voor de aanbieders van onlinediensten die zulke inhoud hosten, omdat hierdoor het vertrouwen van hun gebruikers wordt ondermijnd en hun bedrijfsmodellen worden geschaad. Aanbieders van hostingdiensten hebben, gezien hun centrale rol en de technologische middelen en mogelijkheden die met de door hen verleende diensten gepaard gaan, een bijzondere maatschappelijke verantwoordelijkheid om hun diensten te beschermen tegen misbruik door terroristen en om te helpen bij het tegengaan van de verspreiding van terroristische inhoud die via hun diensten online wordt verspreid, zonder het fundamentele belang van de vrijheid van meningsuiting, inclusief de vrijheid kennis te nemen en te geven van informatie en ideeën in een open en democratische samenleving, uit het oog te verliezen.

(6)

De inspanningen op Unieniveau om terroristische online-inhoud te bestrijden, zijn in 2015 opgestart met een kader voor vrijwillige samenwerking tussen lidstaten en aanbieders van hostingdiensten. Die inspanningen moeten worden aangevuld met een duidelijk wetgevend kader teneinde terroristische online-inhoud nog minder toegankelijk te maken en een zich snel ontwikkelend probleem adequaat aan te pakken. Het wetgevend kader moet voortbouwen op de vrijwillige inspanningen, die zijn versterkt door Aanbeveling (EU) 2018/334 van de Commissie (3), en biedt een antwoord op de oproep van het Europees Parlement om de maatregelen tegen illegale en schadelijke online-inhoud aan te scherpen, overeenkomstig het bij Richtlijn 2000/31/EG van het Europees Parlement en de Raad (4) vastgestelde horizontale kader, en de oproep van de Europese Raad om de opsporing en verwijdering van online-inhoud die tot terroristische daden aanzet, te verbeteren.

(7)

Deze verordening mag geen afbreuk doen aan de toepassing van Richtlijn 2000/31/EG. Met name mogen maatregelen die een aanbieder van hostingdiensten ter naleving van deze verordening heeft genomen, inclusief specifieke maatregelen, er op zich niet toe leiden dat die aanbieder van hostingdiensten de vrijstelling van aansprakelijkheid verliest waarin die richtlijn voorziet. De bevoegdheden van nationale autoriteiten en rechterlijke instanties om aanbieders van hostingdiensten aansprakelijk te stellen indien niet is voldaan aan de in die richtlijn vastgestelde voorwaarden voor vrijstelling van aansprakelijkheid, worden door deze verordening bovendien onverlet gelaten.

(8)

In geval van strijdigheid tussen deze verordening en Richtlijn 2010/13/EU van het Europees Parlement en de Raad (5) met betrekking tot bepalingen betreffende audiovisuele mediadiensten in de zin van artikel 1, lid 1, punt a), van die richtlijn, moet Richtlijn 2010/13/EU voorrang hebben. Dat moet de verplichtingen uit hoofde van deze verordening, met name ten aanzien van aanbieders van videoplatforms, onverlet laten.

(9)

In deze verordening moeten regels worden vastgesteld om het misbruik van hostingdiensten voor de verspreiding van terroristische online-inhoud tegen te gaan teneinde de goede werking van de interne markt te waarborgen. Die regels moeten de in de Unie beschermde grondrechten ten volle eerbiedigen, met name die welke zijn verankerd in het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (“het Handvest”).

(10)

Doel van deze verordening is bij te dragen aan de bescherming van de openbare veiligheid en tegelijk passende en solide waarborgen te bieden om de bescherming van de grondrechten te garanderen, waaronder het recht op eerbiediging van het privéleven, het recht op de bescherming van persoonsgegevens, het recht op vrijheid van meningsuiting, waaronder de vrijheid kennis te nemen en te geven van informatie, de vrijheid van ondernemerschap en het recht op een doeltreffende voorziening in rechte. Bovendien is iedere discriminatie verboden. De bevoegde autoriteiten en de aanbieders van hostingdiensten mogen alleen maatregelen vaststellen die noodzakelijk, geschikt en proportioneel zijn in een democratische samenleving, waarbij zij rekening houden met het bijzondere belang van de vrijheid van meningsuiting en van informatie, en de vrijheid en het pluralisme van de media, die essentiële fundamenten zijn van een pluralistische en democratische samenleving en de waarden zijn waarop de Unie is gegrondvest. Maatregelen die de vrijheid van meningsuiting en van informatie aantasten moeten strikt afgebakend zijn om de verspreiding van terroristische online-inhoud tegen te gaan, en tegelijk het recht om op rechtmatige wijze kennis te nemen en te geven van informatie te eerbiedigen, rekening houdend met de centrale rol van aanbieders van hostingdiensten bij het faciliteren van het publieke debat en het verspreiden en kennis nemen van feiten, meningen en ideeën, overeenkomstig het recht. Doeltreffende maatregelen om terroristische online-inhoud tegen te gaan en de bescherming van de vrijheid van meningsuiting en van informatie zijn geen tegenstrijdige doelstellingen, maar vullen elkaar juist aan en versterken elkaar.

(11)

Om duidelijkheid te verschaffen over de maatregelen die zowel aanbieders van hostingdiensten als bevoegde autoriteiten moeten nemen om de verspreiding van terroristische online-inhoud tegen te gaan, moet deze verordening met het oog op preventie een definitie van “terroristische inhoud” vaststellen die spoort met de definities van de relevante misdrijven van Richtlijn (EU) 2017/541 van het Europees Parlement en de Raad (6). Omdat de schadelijkste terroristische onlinepropaganda moet worden aangepakt, moet die eerste definitie ook materiaal omvatten dat iemand aanzet of aanspoort tot het plegen van, of tot het leveren van een bijdrage aan het plegen van, terroristische misdrijven, dat iemand aanspoort om deel te nemen aan activiteiten van een terroristische groepering, of dat terroristische activiteiten verheerlijkt, met inbegrip van materiaal waarop een terroristische aanslag wordt afgebeeld. De definitie moet ook materiaal omvatten dat instructies geeft voor het maken of gebruiken van explosieven, vuurwapens of andere wapens of schadelijke of gevaarlijke stoffen, evenals chemische, biologische, radiologische en nucleaire stoffen (CBRN-stoffen), of voor andere specifieke methoden of technieken, met inbegrip van het selecteren van doelwitten, voor het plegen of het bijdragen aan het plegen van terroristische misdrijven. Dergelijk materiaal omvat tekst, beelden, geluidsopnamen en video’s, alsmede het rechtstreeks uitzenden van terroristische misdrijven, waardoor het gevaar ontstaat dat nog meer zulke misdrijven worden gepleegd. Bij de beoordeling of materiaal terroristische inhoud in de zin van deze verordening uitmaakt, moeten bevoegde autoriteiten en aanbieders van hostingdiensten rekening houden met factoren zoals de aard en de bewoordingen van verklaringen, de context waarin de verklaringen zijn afgelegd en hun potentieel om schadelijke gevolgen voor de veiligheid en beveiliging van personen teweeg te brengen. Het feit dat het materiaal geproduceerd is door, toe te rekenen is aan of verspreid is namens een persoon, groep of entiteit die opgenomen is in de Unielijst van personen, groepen en entiteiten die betrokken zijn bij terroristische activiteiten en aan beperkende maatregelen onderworpen zijn, moet een belangrijke factor in de beoordeling zijn.

(12)

Materiaal dat voor educatieve, journalistieke, artistieke of onderzoeksdoeleinden of bij voorlichtingsactiviteiten op het gebied van de bestrijding van terroristische activiteiten wordt verspreid, mag niet als terroristische inhoud worden beschouwd. Bij het bepalen of het door een aanbieder van inhoud verstrekt materiaal “terroristische inhoud” is als omschreven in deze verordening, moet met name rekening worden gehouden met het recht op vrijheid van meningsuiting en van informatie, waaronder de vrijheid en het pluralisme van de media, en de vrijheid van kunsten en wetenschappen. In het bijzonder in gevallen waarin de aanbieder van inhoud redactionele verantwoordelijkheid draagt, moet bij elk besluit over de verwijdering van het verspreide materiaal rekening worden gehouden met de journalistieke normen die in overeenstemming met het Unierecht, met inbegrip van het Handvest, zijn vastgesteld in de pers- of mediaregelgeving. Voorts mag de uiting van radicale, polemische of controversiële standpunten in het publieke debat over gevoelige politieke vraagstukken niet als terroristische inhoud worden beschouwd.

(13)

Om de verspreiding van terroristische online-inhoud effectief aan te pakken en tegelijk de eerbiediging van het privéleven van personen te garanderen, moet deze verordening van toepassing zijn op aanbieders van diensten van de informatiemaatschappij die door een gebruiker van de dienst verstrekte informatie en verstrekt materiaal op zijn verzoek opslaan en onder het publiek verspreiden, ongeacht of de opslag van dergelijke informatie en dergelijk materiaal en de verspreiding ervan onder het publiek louter technisch, automatisch en passief van aard is. Onder het begrip “opslag” wordt verstaan het bewaren van gegevens in het geheugen van een fysieke of virtuele server. Aanbieders van “mere conduit” of “caching”-diensten en van andere diensten die in andere lagen van de internetinfrastructuur worden aangeboden en die geen opslag omvatten, zoals registers en registrators, alsook aanbieders van domeinnaamsystemen (DNS), betalingsdiensten of diensten die bescherming bieden tegen distributed-denial-of-service (DdoS), moeten derhalve buiten het toepassingsgebied van deze verordening vallen.

(14)

Het begrip “onder het publiek verspreiden” moet inhouden dat informatie beschikbaar wordt gesteld aan een mogelijk onbeperkt aantal personen, namelijk dat de informatie gemakkelijk toegankelijk wordt gemaakt voor gebruikers in het algemeen, zonder dat de aanbieder van inhoud verdere maatregelen hoeft te nemen, ongeacht of die personen zich daadwerkelijk toegang verschaffen tot de betrokken informatie. Wanneer voor de toegang tot informatie registratie of toelating tot een groep gebruikers vereist is, mag die informatie dan ook alleen worden geacht onder het publiek te worden verspreid wanneer gebruikers die toegang tot de informatie wensen, automatisch worden geregistreerd of toegelaten zonder menselijke beslissing of selectie van wie toegang krijgt. Interpersoonlijke communicatiediensten, als omschreven in artikel 2, punt 5), van Richtlijn (EU) 2018/1972 van het Europees Parlement en de Raad (7), zoals e-mails of particuliere berichtendiensten, moeten buiten het toepassingsgebied van deze verordening vallen. Informatie mag alleen worden beschouwd als opgeslagen en verspreid onder het publiek in de zin van deze verordening wanneer dergelijke activiteiten op rechtstreeks verzoek van de aanbieder van inhoud worden verricht. Bijgevolg mogen aanbieders van diensten, zoals cloudinfrastructuur, die op verzoek van andere partijen dan de aanbieders van inhoud worden verleend en alleen indirect ten goede komen aan laatstgenoemden, niet onder deze verordening vallen. Deze verordening moet bijvoorbeeld aanbieders van socialemedia-, video-, image- en audio-sharing-diensten omvatten, alsook filesharingdiensten en andere clouddiensten, voor zover die diensten worden gebruikt om de opgeslagen informatie op rechtstreeks verzoek van de aanbieder van inhoud aan het publiek beschikbaar te stellen. Wanneer een aanbieder van hostingdiensten meerdere diensten aanbiedt, mag deze verordening alleen van toepassing zijn op de diensten die onder haar toepassingsgebied vallen.

(15)

Terroristische inhoud wordt vaak onder het publiek verspreid via diensten van in derde landen gevestigde aanbieders van hostingdiensten. Om gebruikers in de Unie te beschermen en ervoor te zorgen dat voor alle aanbieders van hostingdiensten die actief zijn op de digitale eengemaakte markt dezelfde voorschriften gelden, moet deze verordening van toepassing zijn op alle aanbieders van de betreffende diensten die in de Unie worden aangeboden, ongeacht in welk land zij hun hoofdvestiging hebben. Een aanbieder van hostingdiensten moet geacht worden diensten aan te bieden in de Unie, als hij natuurlijke personen of rechtspersonen in een of meer lidstaten in staat stelt gebruik te maken van zijn diensten en een wezenlijke band heeft met die lidstaat of lidstaten.

(16)

Een wezenlijke band met de Unie moet bestaan wanneer de aanbieder van hostingdiensten een vestiging in de Unie heeft, wanneer zijn diensten gebruikt worden door een aanzienlijk aantal gebruikers in een of meer lidstaten, of wanneer zijn activiteiten op een of meer lidstaten gericht zijn. Of de activiteiten op een of meer lidstaten gericht zijn, moet worden bepaald aan de hand van alle relevante omstandigheden, waaronder factoren zoals het gebruik van een taal of een munteenheid die in de betrokken lidstaat gangbaar is, of de mogelijkheid goederen of diensten vanuit die lidstaat te bestellen. Of de activiteiten op een lidstaat gericht zijn, kan ook afgeleid worden uit de beschikbaarheid van een applicatie in de betrokken nationale appstore, uit het maken van lokale reclame of reclame in een taal die in de betrokken lidstaat gangbaar is, of uit het onderhouden van klantenrelaties, bijvoorbeeld door het bieden van klantenservice in een taal die in die lidstaat gangbaar is. Een wezenlijke band moet ook worden verondersteld wanneer een aanbieder van hostingdiensten zijn activiteiten op een of meer lidstaten richt zoals bepaald in artikel 17, lid 1, punt c), van Verordening (EU) nr. 1215/2012 van het Europees Parlement en de Raad (8). De loutere toegankelijkheid van de website van een aanbieder van hostingdiensten, van een e-mailadres of van andere contactgegevens in een of meer lidstaten, mag op zichzelf niet volstaan om van een wezenlijke band te kunnen spreken. Bovendien mag het aanbieden van een dienst met het oog op de loutere naleving van het discriminatieverbod dat in Verordening (EU) 2018/302 van het Europees Parlement en de Raad (9) is opgenomen, op die grond alleen niet worden beschouwd als een wezenlijke band met de Unie uitmakend.

(17)

De procedure en verplichtingen die voortvloeien uit verwijderingsbevelen waarbij van aanbieders van hostingdiensten na een beoordeling door de bevoegde autoriteiten wordt geëist dat ze terroristische inhoud verwijderen of de toegang daartoe blokkeren, moeten worden geharmoniseerd. Gezien de snelheid waarmee terroristische inhoud via onlinediensten wordt verspreid, moet aan aanbieders van hostingdiensten een verplichting worden opgelegd om de in het verwijderingsbevel geïdentificeerde terroristische inhoud binnen één uur na ontvangst van het verwijderingsbevel te verwijderen of de toegang daartoe in alle lidstaten te blokkeren. Behalve in terdege gemotiveerde noodgevallen moet de bevoegde autoriteit aan de aanbieder van hostingdiensten ten minste 12 uur voordat een verwijderingsbevel voor de eerste keer aan die aanbieder van hostingdiensten werd uitgevaardigd, informatie verstrekken over de procedures en toepasselijke termijnen. Terdege gemotiveerde noodgevallen doen zich voor wanneer het verwijderen van of het blokkeren van de toegang tot de terroristische inhoud later dan één uur na de ontvangst van het verwijderingsbevel tot ernstige schade zou leiden, bijvoorbeeld in situaties van een onmiddellijke bedreiging voor het leven of de fysieke integriteit van een persoon of wanneer die inhoud lopende gebeurtenissen afbeeldt die schade aan het leven of de fysieke integriteit van een persoon teweegbrengen. Het is aan de bevoegde autoriteit om te bepalen of gevallen dergelijke noodgevallen uitmaken en om haar besluit terdege te motiveren in het verwijderingsbesluit. Indien de aanbieder van hostingdiensten het verwijderingsbevel niet binnen een uur na de ontvangst ervan kan uitvoeren, vanwege overmacht of omdat het feitelijk onmogelijk is, met inbegrip van objectief te motiveren technische of operationele redenen, moet hij de bevoegde autoriteit die het verwijderingsbevel heeft uitgevaardigd daarvan zo spoedig mogelijk in kennis stellen en het verwijderingsbevel naleven zodra de situatie opgelost is.

(18)

Het verwijderingsbevel moet een motivering bevatten waarom het materiaal dat verwijderd moet worden of waartoe de toegang geblokkeerd moet worden, als terroristische inhoud wordt aangemerkt, en het moet voldoende informatie bevatten om die inhoud te kunnen vinden, en wel door de exacte URL en indien nodig alle andere bijkomende informatie te verstrekken, zoals een screenshot van de betrokken inhoud. Die motivering moet de aanbieder van hostingdiensten en, uiteindelijk, de aanbieder van inhoud in staat stellen hun recht op voorziening in rechte doeltreffend uit te oefenen. De motivering mag geen gevoelige informatie openbaar maken die lopende onderzoeken in het gedrang kan brengen.

(19)

De bevoegde autoriteit moet het verwijderingsbevel rechtstreeks bij het voor de toepassing van deze verordening door de aanbieder van hostingdiensten aangegeven of opgerichte contactpunt indienen door middel van elektronische middelen die een schriftelijk bewijs kunnen genereren op zodanige wijze dat de aanbieder van hostingdiensten de authenticiteit van het verwijderingsbevel kan vaststellen, inclusief de juistheid van de datum en het tijdstip van de verzending en de ontvangst van het bevel, bijvoorbeeld via beveiligde e-mail of platformen of andere beveiligde kanalen, met inbegrip van die welke door de aanbieder van hostingdiensten beschikbaar worden gesteld, overeenkomstig het Unierecht inzake de bescherming van persoonsgegevens. Het moet mogelijk zijn dat vereiste na te leven onder meer door het gebruik van gekwalificeerde diensten voor elektronisch aangetekende bezorging in de zin van Verordening (EU) nr. 910/2014 van het Europees Parlement en de Raad (10). Wanneer de hoofdvestiging van de aanbieder van hostingdiensten of de verblijf- of vestigingsplaats van zijn wettelijke vertegenwoordiger zich in een andere lidstaat bevindt dan die van de bevoegde autoriteit die het verwijderingsbevel uitvaardigt, moet tegelijkertijd een kopie van het verwijderingsbevel bij de bevoegde autoriteit van die lidstaat ingediend worden.

(20)

Het moet voor de bevoegde autoriteit van de lidstaat waar de aanbieder van hostingdiensten zijn hoofdvestiging of waar zijn wettelijke vertegenwoordiger zijn verblijf- of vestigingsplaats heeft, mogelijk zijn om het verwijderingsbevel van de bevoegde autoriteiten van een andere lidstaat te toetsen om na te gaan of het geen inbreuk vormt op deze verordening of op de grondrechten uit hoofde van het Handvest. Zowel de aanbieder van inhoud als de aanbieder van hostingdiensten moet het recht hebben om te verzoeken om een dergelijke toetsing door de bevoegde autoriteit in de lidstaat waar de aanbieder van hostingdiensten zijn hoofdvestiging of waar zijn wettelijke vertegenwoordiger zijn verblijf- of vestigingsplaats heeft. Indien een dergelijk verzoek wordt gedaan, moet die bevoegde autoriteit een besluit nemen over de vraag of het verwijderingsbevel een dergelijke inbreuk bevat. Indien dat besluit een dergelijke inbreuk vaststelt, mag het verwijderingsbevel geen rechtsgevolgen meer hebben. De toetsing moet snel worden uitgevoerd om ervoor te zorgen dat inhoud die onterecht verwijderd is of waartoe de toegang onterecht geblokkeerd is, zo spoedig mogelijk hersteld wordt of weer toegankelijk gemaakt wordt.

(21)

Aanbieders van hostingdiensten die aan terroristische inhoud worden blootgesteld, moeten in hun algemene voorwaarden — als ze die hebben — bepalingen opnemen om het misbruik van hun diensten voor de verspreiding van terroristische inhoud tegen te gaan. Zij moeten die bepalingen op een zorgvuldige, transparante, proportionele en niet-discriminerende wijze toepassen.

(22)

Gezien de omvang van het probleem en de snelheid die nodig is om terroristische inhoud effectief te identificeren en te verwijderen, zijn doeltreffende en proportionele specifieke maatregelen een essentieel element om terroristische online-inhoud tegen te gaan. Om terroristische inhoud op hun diensten minder toegankelijk te maken, moeten aanbieders van hostingdiensten die aan terroristische inhoud blootgesteld worden, specifieke maatregelen invoeren, rekening houdend met de risico’s en de mate van blootstelling aan terroristische inhoud alsook met de gevolgen voor de rechten van derden en het publieke belang van informatie. Aanbieders van hostingdiensten moeten bepalen welke passende, doeltreffende en proportionele specifieke maatregel ingevoerd moet worden om terroristische inhoud te identificeren en te verwijderen. Specifieke maatregelen kunnen passende technische of operationele maatregelen of capaciteiten omvatten, zoals personele of technische middelen om terroristische inhoud te identificeren en snel te verwijderen of de toegang daartoe snel te blokkeren, mechanismen voor gebruikers om vermeende terroristische inhoud te melden of markeren, of andere maatregelen die de aanbieder van hostingdiensten passend en doeltreffend acht om de beschikbaarheid van terroristische inhoud op zijn diensten tegen te gaan.

(23)

Bij het invoeren van specifieke maatregelen moeten aanbieders van hostingdiensten ervoor zorgen dat het recht van gebruikers op vrijheid van meningsuiting en van informatie en de vrijheid en het pluralisme van de media als beschermd uit hoofde van het Handvest behouden blijven. Aanbieders van hostingdiensten moeten niet alleen alle in het recht neergelegde vereisten naleven, waaronder wetgeving inzake de bescherming van persoonsgegevens, maar, waar passend, ook de nodige zorgvuldigheid aan de dag leggen en waarborgen instellen, onder meer toezicht en verificatie door mensen, om onbedoelde of onterechte besluiten te voorkomen die leiden tot de verwijdering van of de blokkering van de toegang tot inhoud die geen terroristische inhoud is.

(24)

De aanbieder van hostingdiensten moet bij de bevoegde autoriteit verslag uitbrengen over de specifieke maatregelen zodat die bevoegde autoriteit kan beoordelen of de maatregelen doeltreffend en proportioneel zijn en of, indien automatische middelen worden gebruikt, de aanbieder van hostingdiensten over de nodige capaciteiten beschikt voor toezicht en verificatie door mensen. Bij het beoordelen van de doeltreffendheid en proportionaliteit van de maatregelen moeten de bevoegde autoriteiten rekening houden met relevante parameters, waaronder het aantal tegen de aanbieder van hostingdiensten uitgevaardigde verwijderingsbevelen, de omvang en economische draagkracht van de aanbieder van hostingdiensten en de invloed van zijn diensten op de verspreiding van terroristische inhoud, bijvoorbeeld op basis van het aantal gebruikers in de Unie, alsook met de waarborgen die zijn ingevoerd om misbruik van zijn diensten voor de verspreiding van terroristische online-inhoud tegen te gaan.

(25)

Indien de bevoegde autoriteit van oordeel is dat de ingevoerde specifieke maatregelen niet volstaan om de risico’s te ondervangen, moet zij kunnen eisen dat bijkomende geschikte, doeltreffende en proportionele specifieke maatregelen worden genomen. Het vereiste om dergelijke bijkomende specifieke maatregelen te nemen, mag niet leiden tot een algemene verplichting tot toezicht of om actief naar feiten te zoeken in de zin van artikel 15, lid 1, van Richtlijn 2000/31/EG, noch tot een verplichting om automatische instrumenten te gebruiken. Het moet evenwel mogelijk zijn voor aanbieders van hostingdiensten om automatische instrumenten te gebruiken indien zij dit geschikt en noodzakelijk achten om misbruik van hun diensten voor de verspreiding van terroristische inhoud doeltreffend tegen te gaan.

(26)

De verplichting voor aanbieders van hostingdiensten om verwijderde inhoud en bijbehorende gegevens te bewaren, moet worden opgelegd voor specifieke doeleinden en in de tijd beperkt zijn tot het noodzakelijke. De verplichting tot bewaring moet worden uitgebreid tot de bijbehorende gegevens, als die gegevens bij de verwijdering van de betreffende terroristische inhoud anders verloren zouden gaan. Bijbehorende gegevens kunnen abonneegegevens zijn, waaronder met name gegevens betreffende de identiteit van de aanbieder van inhoud, en toegangsgegevens, waaronder gegevens over de datum en het tijdstip van gebruik door de aanbieder van inhoud en over het in- en uitloggen uit de dienst, samen met het IP-adres dat door de aanbieder van internettoegang aan de aanbieder van inhoud wordt toegekend.

(27)

De verplichting tot bewaring van de inhoud met het oog op administratieve of gerechtelijke toetsingsprocedures is noodzakelijk en gerechtvaardigd gelet op de noodzaak om ervoor te zorgen dat de aanbieders van inhoud die verwijderd werd of waartoe de toegang geblokkeerd werd, over doeltreffende voorzieningen in rechte beschikken, en om ervoor te zorgen dat die inhoud hersteld of weer toegankelijk gemaakt wordt, afhankelijk van de uitkomst van die procedures. De verplichting tot bewaring van materiaal met het oog op onderzoek of vervolging is gerechtvaardigd en noodzakelijk gelet op de waarde die het materiaal kan hebben voor het voorkomen of verstoren van terroristische activiteiten. Daarom moet de bewaring van verwijderde terroristische inhoud met het oog op het voorkomen, opsporen, onderzoeken en vervolgen van terroristische misdrijven, ook als gerechtvaardigd worden beschouwd. De terroristische inhoud en de daarmee samenhangende gegevens mogen slechts worden opgeslagen voor de periode die noodzakelijk is om de rechtshandhavingsinstanties in de gelegenheid te stellen die terroristische inhoud te controleren en te beslissen of hij voor die doeleinden nodig is. Voor het voorkomen, opsporen, onderzoeken en vervolgen van terroristische misdrijven moet de vereiste gegevensbewaring beperkt zijn tot gegevens die waarschijnlijk verband houden met terroristische misdrijven, en derhalve kunnen bijdragen tot het vervolgen van terroristische misdrijven of tot het voorkomen van ernstige risico’s voor de openbare veiligheid. Wanneer aanbieders van hostingdiensten materiaal verwijderen of de toegang daartoe blokkeren, met name door middel van hun eigen specifieke maatregelen, moeten zij de bevoegde autoriteiten onmiddellijk in kennis stellen van inhoud die informatie bevat die betrekking heeft op een onmiddellijk levensbedreigend gevaar of een vermoedelijk terroristisch misdrijf.

(28)

Met het oog op de proportionaliteit moet de bewaringstermijn worden beperkt tot zes maanden om aanbieders van inhoud voldoende tijd te geven om de administratieve of gerechtelijke toetsingsprocedures op te starten, en om de rechtshandhavingsinstanties toegang te bieden tot relevante gegevens voor het onderzoek naar en de vervolging van terroristische misdrijven. Het moet echter mogelijk zijn om die termijn op verzoek van de bevoegde autoriteit of rechterlijke instantie voor zo lang als nodig te verlengen indien die procedures zijn ingeleid maar niet binnen die termijn van zes maanden zijn afgerond. De duur van die bewaringstermijn moet volstaan om de rechtshandhavingsinstanties in staat te stellen het nodige materiaal in verband met onderzoeken en vervolgingen te bewaren, en tegelijk het evenwicht met de grondrechten te garanderen.

(29)

Deze verordening heeft geen gevolgen voor de procedurele waarborgen en procedurele onderzoeksmaatregelen in verband met toegang tot inhoud en bijbehorende gegevens die worden bewaard met het oog op het onderzoek naar en de vervolging van terroristische misdrijven, zoals geregeld in het Unierecht of het nationale recht.

(30)

Transparantie van het beleid van aanbieders van hostingdiensten met betrekking tot terroristische inhoud is essentieel om hun verantwoordingsplicht tegenover hun gebruikers en het vertrouwen van burgers in de digitale eengemaakte markt te vergroten. Aanbieders van hostingdiensten die op grond van deze verordening maatregelen hebben genomen of verplicht waren maatregelen te nemen in een bepaald kalenderjaar, moeten jaarlijkse transparantierapporten openbaar maken met informatie over de genomen maatregelen in verband met de identificatie en verwijdering van terroristische inhoud.

(31)

De bevoegde autoriteiten moeten jaarlijkse transparantierapporten publiceren met informatie over het aantal verwijderingsbevelen, het aantal zaken waarin een verwijderingsbevel niet werd uitgevoerd, het aantal besluiten betreffende specifieke maatregelen, het aantal zaken dat aan administratieve of gerechtelijke toetsingsprocedures werd onderworpen en het aantal besluiten waarbij sancties werden opgelegd.

(32)

Het recht op een doeltreffende voorziening in rechte is vastgelegd in artikel 19 van het Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU) en artikel 47 van het Handvest. Elke natuurlijke of rechtspersoon heeft recht op een doeltreffende voorziening in rechte voor de bevoegde nationale rechterlijke instantie tegen overeenkomstig deze verordening genomen maatregelen die de rechten van die persoon kunnen aantasten. Dat recht moet met name de mogelijkheid voor aanbieders van hostingdiensten en aanbieders van inhoud omvatten om verwijderingsbevelen of besluiten die voortvloeien uit de toetsing van verwijderingsbevelen uit hoofde van deze verordening daadwerkelijk te betwisten voor een rechterlijke instantie van de lidstaat waarvan de bevoegde autoriteit het verwijderingsbevel heeft uitgevaardigd of het besluit heeft genomen, en voor aanbieders van hostingdiensten om een besluit betreffende specifieke maatregelen of sancties te betwisten voor een rechterlijke instantie van de lidstaat waarvan de bevoegde autoriteit dat besluit heeft genomen.

(33)

Klachtenprocedures vormen een noodzakelijke waarborg tegen de onterechte verwijdering van of de onterechte blokkering van de toegang tot online-inhoud indien die online-inhoud onder de vrijheid van meningsuiting en van informatie valt. Aanbieders van hostingdiensten moeten daarom gebruiksvriendelijke klachtenmechanismen instellen en ervoor zorgen dat klachten snel en met volledige transparantie jegens de aanbieder van inhoud worden behandeld. Het vereiste dat de aanbieder van hostingdiensten inhoud moet herstellen of weer toegankelijk maken wanneer die ten onrechte verwijderd werd of wanneer de toegang daartoe onterecht geblokkeerd werd, moet de mogelijkheid onverlet laten dat de aanbieder van hostingdiensten zijn eigen algemene voorwaarden handhaaft.

(34)

Een doeltreffende voorziening in rechte in de zin van artikel 19 VEU en artikel 47 van het Handvest vereist dat aanbieders van inhoud kunnen nagaan om welke redenen de door hen verstrekte inhoud verwijderd is of om welke redenen de toegang tot die inhoud geblokkeerd is. Daartoe moet de aanbieder van hostingdiensten aan de aanbieder van inhoud informatie beschikbaar stellen voor het betwisten van de verwijdering van of de blokkering van de toegang tot die informatie. Afhankelijk van de omstandigheden kunnen aanbieders van hostingdiensten inhoud die verwijderd is of waartoe de toegang geblokkeerd is, vervangen door een bericht dat die inhoud overeenkomstig deze verordening verwijderd werd of dat de toegang tot die inhoud overeenkomstig deze verordening geblokkeerd werd. Op verzoek van de aanbieder van inhoud moet nadere informatie worden verstrekt over de verwijdering van of de blokkering van de toegang tot de inhoud en over de voorzieningen in rechte om de verwijdering of de blokkering van de toegang te betwisten. Wanneer de bevoegde autoriteiten besluiten dat het om redenen van openbare veiligheid, onder meer in het kader van een onderzoek, niet wenselijk is of contraproductief is de aanbieder van inhoud rechtstreeks in kennis te stellen van de verwijdering of de blokkering van de toegang, moeten zij de aanbieder van hostingdiensten daarvan in kennis stellen.

(35)

Voor de toepassing van deze verordening moeten de lidstaten bevoegde autoriteiten aanwijzen. Dit hoeft echter niet noodzakelijk te betekenen dat er een nieuwe autoriteit moet worden opgericht, en het moet mogelijk zijn om een bestaande instantie met de in deze verordening voorziene functies te belasten. Deze verordening moet de aanwijzing vereisen van autoriteiten die bevoegd zijn voor het uitvaardigen van verwijderingsbevelen, het toetsen van verwijderingsbevelen, het toezicht houden op specifieke maatregelen en het opleggen van sancties, terwijl het voor elke lidstaat mogelijk moet zijn om zelf te beslissen over het aantal aan te wijzen bevoegde autoriteiten en of het administratieve, rechtshandhavings- of gerechtelijke autoriteiten zijn. De lidstaten moeten ervoor zorgen dat de bevoegde autoriteiten hun taken op objectieve en niet-discriminerende wijze uitvoeren en geen instructies van andere instanties vragen of aanvaarden met betrekking tot de uitoefening van de hun uit hoofde van deze verordening opgedragen taken. Dat mag geen beletsel vormen voor toezicht overeenkomstig het nationale constitutionele recht. De lidstaten moeten de Commissie in kennis stellen van de uit hoofde van deze verordening aangewezen bevoegde autoriteiten, en de Commissie moet online een register van de bevoegde autoriteiten publiceren. Dat onlineregister moet gemakkelijk toegankelijk zijn, zodat de authenticiteit van verwijderingsbevelen snel door de aanbieders van hostingdiensten kan worden nagegaan.

(36)

Om dubbel werk en mogelijke inmenging in onderzoeken te vermijden en de lasten voor de getroffen aanbieders van hostingdiensten tot een minimum te beperken, moeten de bevoegde autoriteiten informatie uitwisselen en onderling, en waar passend met Europol, coördineren en samenwerken, voordat verwijderingsbevelen worden uitgevaardigd. Wanneer de bevoegde autoriteit overweegt een verwijderingsbevel uit te vaardigen, moet zij terdege rekening houden met alle kennisgevingen van inmenging die in strijd is met het belang van het onderzoek (conflictoplossing). Wanneer een bevoegde autoriteit door een bevoegde autoriteit van een andere lidstaat op de hoogte wordt gebracht van een bestaand verwijderingsbevel, mag zij geen tweede bevel uitvaardigen dat op hetzelfde onderwerp betrekking heeft. Bij de uitvoering van de bepalingen van deze verordening kan Europol steun verlenen in overeenstemming met zijn huidige mandaat en het bestaande juridisch kader.

(37)

Om te garanderen dat door aanbieders van hostingdiensten genomen specifieke maatregelen doeltreffend en voldoende coherent worden uitgevoerd, moeten de bevoegde autoriteiten met elkaar coördineren en samenwerken in verband met de uitwisselingen met aanbieders van hostingdiensten over verwijderingsbevelen en de identificatie, uitvoering en beoordeling van specifieke maatregelen. Coördinatie en samenwerking zijn ook nodig met betrekking tot andere maatregelen ter uitvoering van deze verordening, ook ten aanzien van de vaststelling van regels inzake sancties en de handhaving van sancties. De Commissie moet een dergelijke coördinatie en samenwerking faciliteren.

(38)

Het is essentieel dat de bevoegde autoriteit van de lidstaat die voor het opleggen van sancties verantwoordelijk is, volledig wordt ingelicht over de uitvaardiging van verwijderingsbevelen en van de daaropvolgende uitwisselingen tussen de aanbieder van hostingdiensten en de bevoegde autoriteiten in andere lidstaten. Daartoe moeten de lidstaten zorgen voor geschikte en veilige communicatiekanalen en -mechanismen om relevante informatie tijdig te kunnen delen.

(39)

Om snelle uitwisselingen tussen de bevoegde autoriteiten en met aanbieders van hostingdiensten te faciliteren, en om dubbel werk te voorkomen, moeten de lidstaten aangemoedigd worden om gebruik te maken van de specifieke instrumenten die door Europol zijn ontwikkeld, zoals de huidige toepassing voor het beheer van de melding van internetuitingen of de opvolgers daarvan.

(40)

Meldingen door de lidstaten en Europol zijn een doeltreffend en snel middel gebleken om aanbieders van hostingdiensten bewuster te maken van specifieke inhoud die via hun diensten beschikbaar is en hen in staat te stellen snel actie te ondernemen. Dergelijke meldingen, die een mechanisme zijn om aanbieders van hostingdiensten te waarschuwen voor informatie die als terroristische inhoud kan worden beschouwd, opdat de aanbieder vrijwillig nagaat of die inhoud verenigbaar is met zijn eigen algemene voorwaarden, moeten beschikbaar blijven naast de verwijderingsbevelen. Het blijft de aanbieder van hostingdiensten die uiteindelijk besluit of hij informatie verwijdert omdat die onverenigbaar is met zijn algemene voorwaarden. Deze verordening mag geen invloed hebben op het mandaat van Europol overeenkomstig Verordening (EU) 2016/7941 van het Europees Parlement en de Raad (11). Derhalve mag niets in deze verordening worden uitgelegd als een beletsel voor de lidstaten en Europol om meldingen te gebruiken als instrument om terroristische online-inhoud tegen te gaan.

(41)

Gezien de bijzonder ernstige gevolgen van bepaalde terroristische online-inhoud moeten aanbieders van hostingdiensten de relevante autoriteiten in de betrokken lidstaat of de bevoegde autoriteiten van de lidstaat waar zij gevestigd zijn of waar zij een wettelijke vertegenwoordiger hebben, snel in kennis stellen van terroristische inhoud die informatie bevat die betrekking heeft op een onmiddellijk levensbedreigend gevaar of een vermoedelijk terroristisch misdrijf. Met het oog op de proportionaliteit moet die verplichting beperkt zijn tot terroristische misdrijven als omschreven in artikel 3, lid 1, van Richtlijn (EU) 2017/541. Die informatieverplichting mag niet betekenen dat aanbieders van hostingdiensten verplicht zijn actief te zoeken naar bewijzen van dergelijk onmiddellijk levensbedreigend gevaar of een dergelijk vermoedelijk terroristisch misdrijf. De betrokken lidstaat moet begrepen worden als de lidstaat die rechtsmacht heeft voor het onderzoek naar en de vervolging van die terroristische misdrijven op grond van de nationaliteit van de dader of van het potentiële slachtoffer van het misdrijf of op grond van de beoogde plaats van de terroristische daad. In geval van twijfel moeten aanbieders van hostingdiensten de informatie doorgeven aan Europol, die daaraan het gepaste gevolg moet geven overeenkomstig zijn mandaat, inclusief het doorzenden van die informatie aan de relevante nationale autoriteiten. De bevoegde autoriteiten van de lidstaten moeten die informatie kunnen gebruiken om onderzoeksmaatregelen te nemen waarin het Unierecht of het nationale recht voorziet.

(42)

De aanbieders van hostingdiensten moeten contactpunten aanwijzen of oprichten om de snelle behandeling van verwijderingsbevelen te faciliteren. Het contactpunt mag enkel voor operationele doeleinden dienen. Het contactpunt moet bestaan uit ongeacht welke, interne of uitbestede, specifieke middelen waarmee verwijderingsbevelen elektronisch kunnen worden ingediend en uit de technische of personele middelen om die snel te kunnen verwerken. Het contactpunt hoeft niet in de Unie te zijn gevestigd. De aanbieder van hostingdiensten moet vrij zijn om gebruik te maken van een bestaand contactpunt, op voorwaarde dat het contactpunt de in deze verordening vastgestelde functies kan uitoefenen. Om ervoor te zorgen dat terroristische inhoud binnen een uur na ontvangst van een verwijderingsbevel verwijderd wordt of dat de toegang daartoe binnen een uur na ontvangst van een verwijderingsbevel geblokkeerd wordt, moeten de contactpunten van aanbieders van hostingdiensten die aan terroristische inhoud worden blootgesteld, te allen tijde bereikbaar zijn. De informatie over het contactpunt moet onder meer aangeven in welke taal het contactpunt kan worden aangesproken. Om de communicatie tussen de aanbieders van hostingdiensten en de bevoegde autoriteiten te faciliteren, worden aanbieders van hostingdiensten aangemoedigd om communicatie mogelijk te maken in een van de officiële talen van de instellingen van de Unie waarin hun algemene voorwaarden beschikbaar zijn.

(43)

Aangezien er geen algemene verplichting geldt voor aanbieders van hostingdiensten om een fysieke aanwezigheid op het grondgebied van de Unie te garanderen, moet duidelijkheid worden verschaft over de vraag welke lidstaat rechtsmacht heeft voor de aanbieder van hostingdiensten die diensten in de Unie verricht. Als algemene regel geldt dat de aanbieder van hostingdiensten onder de rechtsmacht valt van de lidstaat waar hij zijn hoofdvestiging heeft of waar zijn wettelijke vertegenwoordiger zijn verblijf- of vestigingsplaats heeft. Dat mag geen afbreuk doen aan de bevoegdheidsregels die zijn vastgesteld met het oog op verwijderingsbevelen en besluiten die voortvloeien uit de toetsing van verwijderingsbevelen uit hoofde van deze verordening. Ten aanzien van een aanbieder van hostingdiensten die geen vestiging in de Unie heeft en geen wettelijke vertegenwoordiger aanwijst, moet elke lidstaat niettemin rechtsmacht hebben en bijgevolg sancties kunnen opleggen, mits het ne bis in idem-beginsel wordt geëerbiedigd.

(44)

Aanbieders van hostingdiensten die niet in de Unie zijn gevestigd, moeten schriftelijk een wettelijke vertegenwoordiger aanwijzen om de naleving en handhaving van de verplichtingen uit hoofde van deze verordening te garanderen. Het moet voor aanbieders van hostingdiensten mogelijk zijn om voor de toepassing van deze verordening een wettelijke vertegenwoordiger aan te wijzen die al voor andere doeleinden werd aangewezen, op voorwaarde dat die wettelijke vertegenwoordiger in staat is de in deze verordening voorziene taken uit te oefenen. De wettelijke vertegenwoordiger moet wettelijk bevoegd zijn om namens de aanbieder van hostingdiensten te handelen.

(45)

Sancties zijn noodzakelijk om de effectieve uitvoering van deze verordening door aanbieders van hostingdiensten te garanderen. De lidstaten moeten regels inzake sancties, die zowel van administratieve als van strafrechtelijke aard kunnen zijn, vaststellen, alsook, waar passend, richtsnoeren voor het opleggen van geldboeten. Niet-naleving in individuele gevallen kan met eerbiediging van het ne bis in idem-beginsel en het proportionaliteitsbeginsel worden bestraft, waarbij de sancties rekening houden met systematisch verzuim. Sancties kunnen verschillende vormen aannemen, waaronder formele waarschuwingen in geval van kleine inbreuken of financiële sancties in verband met zwaardere of systematische inbreuken. Bijzonder zware sancties moeten worden opgelegd ingeval de aanbieder van hostingdiensten systematisch of aanhoudend verzuimt terroristische inhoud binnen één uur na ontvangst van een verwijderingsbevel te verwijderen of de toegang daartoe binnen één uur na ontvangst van een verwijderingsbevel te blokkeren. Met het oog op de rechtszekerheid moet in deze verordening worden bepaald welke inbreuken onderhevig zijn aan sancties en welke omstandigheden relevant zijn om het type en de omvang van die sancties in te schatten. Bij het bepalen of er financiële sancties moeten worden opgelegd, moet terdege rekening worden gehouden met de financiële draagkracht van de aanbieder van hostingdiensten. Bovendien moet de bevoegde autoriteit rekening houden met de vraag of de aanbieder van hostingdiensten een startende onderneming of een kleine, middelgrote of micro-onderneming is zoals omschreven in Aanbeveling 2003/361/EG van de Commissie (12). Er moet rekening worden gehouden met nog andere omstandigheden, zoals de vraag of het gedrag van de aanbieder van hostingdiensten objectief onvoorzichtig of laakbaar was, en of de inbreuk uit onachtzaamheid of opzettelijk werd gepleegd. De lidstaten moeten ervoor zorgen dat sancties die opgelegd worden voor inbreuken op deze verordening, niet in de hand werken dat materiaal dat geen terroristische inhoud uitmaakt, verwijderd wordt.

(46)

Het gebruik van gestandaardiseerde modellen faciliteert samenwerking en de uitwisseling van informatie tussen bevoegde autoriteiten en aanbieders van hostingdiensten, doordat zij sneller en doeltreffender kunnen communiceren. Het is van bijzonder belang dat na de ontvangst van een verwijderingsbevel snel wordt opgetreden. Modellen verminderen de vertaalkosten en dragen bij aan een hogere standaard van het proces. Feedbackmodellen maken een gestandaardiseerde uitwisseling van informatie mogelijk en zijn bijzonder belangrijk als aanbieders van hostingdiensten niet aan een verwijderingsbevel kunnen voldoen. Gecertificeerde indieningskanalen kunnen de authenticiteit van het verwijderingsbevel garanderen, met inbegrip van de datum en het tijdstip van verzending en ontvangst van het bevel.

(47)

Teneinde de inhoud van de modellen die voor de toepassing van deze verordening moeten worden gebruikt, zo nodig snel te kunnen wijzigen, moet aan de Commissie de bevoegdheid worden overgedragen om overeenkomstig artikel 290 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie handelingen vast te stellen ten aanzien van de wijziging van de bijlagen bij deze verordening. Om rekening te kunnen houden met technologische ontwikkelingen en de ontwikkeling van het juridisch kader ter zake, moet de Commissie ook de bevoegdheid krijgen om gedelegeerde handelingen vast te stellen tot aanvulling van deze verordening met technische voorschriften voor de elektronische middelen die de bevoegde autoriteiten moeten gebruiken voor de verzending van verwijderingsbevelen. Het is van bijzonder belang dat de Commissie bij haar voorbereidende werkzaamheden tot passende raadplegingen overgaat, onder meer op deskundigenniveau, en dat die raadplegingen geschieden in overeenstemming met de beginselen van het Interinstitutioneel Akkoord van 13 april 2016 over beter wetgeven (13). Met name om te zorgen voor gelijke deelname aan de voorbereiding van gedelegeerde handelingen ontvangen het Europees Parlement en de Raad alle documenten op hetzelfde tijdstip als de deskundigen van de lidstaten, en hebben hun deskundigen systematisch toegang tot de vergaderingen van de deskundigengroepen van de Commissie die zich bezighouden met de voorbereiding van de gedelegeerde handelingen.

(48)

De lidstaten moeten informatie verzamelen over de uitvoering van deze verordening. Het moet mogelijk zijn voor de lidstaten om gebruik te maken van de transparantierapporten van aanbieders van hostingdiensten en die zo nodig aanvullen met meer gedetailleerde informatie, zoals hun eigen transparantierapporten op grond van deze verordening. Er moet een gedetailleerd programma voor de monitoring van de outputs, resultaten en effecten van deze verordening worden vastgesteld, zodat die in een evaluatie van de uitvoering van deze verordening kunnen worden meegenomen.

(49)

Op basis van de bevindingen en conclusies in het uitvoeringsverslag en de uitkomst van de monitoringexercitie moet de Commissie uiterlijk drie jaar na de datum van inwerkingtreding van deze verordening een evaluatie ervan uitvoeren. De evaluatie moet gebaseerd zijn op de volgende criteria: doelmatigheid, noodzakelijkheid, doeltreffendheid, proportionaliteit, relevantie, samenhang en Unie-meerwaarde. De evaluatie moet een beoordeling maken van de werking van de verschillende operationele en technische maatregelen waarin de verordening voorziet, met inbegrip van de effectiviteit van de maatregelen om de opsporing, identificatie en verwijdering van terroristische online-inhoud te verbeteren, de doeltreffendheid van de waarborgmechanismen alsook de gevolgen voor eventueel geschonden grondrechten, zoals de vrijheid van meningsuiting en van informatie, met inbegrip van de vrijheid en het pluralisme van de media, de vrijheid van ondernemerschap, het recht op privacy en de bescherming van persoonsgegevens. Bovendien moet de Commissie de gevolgen voor mogelijk geschade belangen van derden beoordelen.

(50)

Daar de doelstelling van deze verordening, namelijk het garanderen van de goede werking van de digitale eengemaakte markt door de verspreiding van terroristische online-inhoud tegen te gaan, niet voldoende door de lidstaten kan worden verwezenlijkt, maar vanwege de omvang en de gevolgen ervan beter door de Unie kan worden verwezenlijkt, kan de Unie, overeenkomstig het in artikel 5 VEU neergelegde subsidiariteitsbeginsel, maatregelen nemen. Overeenkomstig het in hetzelfde artikel neergelegde evenredigheidsbeginsel gaat deze verordening niet verder dan nodig is om die doelstelling te verwezenlijken,

(1)

Op grond van artikel 325 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) dienen de Unie en de lidstaten fraude en alle andere onwettige activiteiten waardoor de financiële belangen van de Unie worden geschaad, te bestrijden. De Unie moet op deze gebieden ondernomen acties ondersteunen.

(2)

In het verleden voor dergelijke acties verleende steun door middel van Besluit nr. 804/2004/EG van het Europees Parlement en de Raad (3) (het Hercules-programma), zoals gewijzigd en verlengd bij Besluit nr. 878/2007/EG van het Europees Parlement en de Raad (4) (het Hercules II-programma), ingetrokken en vervangen bij Verordening (EU) nr. 250/2014 van het Europees Parlement en de Raad (5) (het Hercules III-programma), heeft een impuls gegeven aan het optreden van de Unie en de lidstaten tegen fraude, corruptie en alle andere onwettige activiteiten waardoor de financiële belangen van de Unie worden geschaad.

(3)

Uniewetgeving waarin regels worden vastgelegd voor het Europees Landbouwgarantiefonds en het Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling, het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling, het Europees Sociaal Fonds, het Cohesiefonds, het Europees Fonds voor maritieme zaken en visserij, het Fonds voor asiel, migratie en integratie en het instrument voor financiële steun voor politiële samenwerking, voorkoming en bestrijding van criminaliteit, en crisisbeheersing, het Fonds voor Europese hulp aan de meest behoeftigen, alsook voor pretoetredingssteun betreffende de programmeringsperiode 2014 tot en met 2020 en daarna, voorziet in een verplichting voor lidstaten, kandidaat-lidstaten en potentiële kandidaat-lidstaten om onregelmatigheden en fraude te rapporteren waardoor de financiële belangen van de Unie worden geschaad. Het beheersysteem voor onregelmatigheden (Irregularity Management System — IMS) is een beveiligd elektronisch communicatiemiddel dat de lidstaten alsook kandidaat-lidstaten en potentiële kandidaat-lidstaten helpt hun plicht om ontdekte onregelmatigheden te melden, na te komen, en dat voorts het beheer en de analyse van onregelmatigheden ondersteunt.