(1)

De brede bruikbaarheid en relatief lage kostprijs van kunststof betekent dat dit materiaal steeds meer voorkomt in het dagelijkse leven. Hoewel kunststof een nuttige rol speelt in de economie en essentiële toepassingsmogelijkheden in vele sectoren biedt, heeft het toenemende gebruik ervan in toepassingen met een korte levensduur, die niet met het oog op hergebruik of kostenefficiënte recycling zijn ontworpen, ervoor gezorgd dat de bijbehorende productie- en consumptiepatronen steeds minder efficiënt en meer lineair zijn geworden. Om die reden heeft de Commissie, binnen de context van het actieplan voor de circulaire economie, die vastgesteld is in de mededeling van de Commissie van 2 december 2015 getiteld „Maak de cirkel rond — Een EU-actieplan voor de circulaire economie”, in de Europese kunststoffenstrategie die vastgelegd is in haar mededeling van 16 januari 2018 getiteld „Een Europese strategie voor kunststoffen in een circulaire economie” besloten dat de gestaag toenemende productie van kunststofafval en het feit dat dit kunststofafval in het milieu terechtkomt, in het bijzonder in het mariene milieu, moeten worden aangepakt om tot een circulaire levenscyclus voor kunststoffen te kunnen komen. De Europese kunststoffenstrategie is een stap op weg naar de totstandbrenging van een circulaire economie, waarbij bij het ontwerp en de productie van kunststoffen en kunststofproducten ten volle met hergebruik, reparatie en recycling rekening wordt gehouden en duurzamere materialen worden ontwikkeld en gepromoot. Het schadelijke effect van sommige kunststofproducten op het milieu, de gezondheid en de economie is dermate aanzienlijk dat een speciaal juridisch kader moet worden opgezet om dat schadelijke effect daadwerkelijk te verminderen.

(2)

Deze richtlijn bevordert circulaire benaderingen waarin duurzame en niet-toxische herbruikbare producten en systemen voor hergebruik voorrang krijgen op producten voor eenmalig gebruik; zij is in eerste plaats gericht op een vermindering van het gegenereerde afval. Dit soort afvalpreventie staat aan de top van de afvalhiërarchie zoals vastgesteld in Richtlijn 2008/98/EG van het Europees Parlement en de Raad (4). Onderhavige richtlijn zal bijdragen aan het werelddoel voor duurzame ontwikkeling nr. 12 van de Verenigde Naties (VN), nl. het tot stand brengen van duurzame consumptie- en productiepatronen, dat deel uitmaakt van de Agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling die de Algemene Vergadering van de VN op 25 september 2015 heeft goedgekeurd. Door de waarde van producten en materialen zo lang mogelijk in stand te houden en minder afval te produceren, kan de economie van de Unie concurrerender en veerkrachtiger worden, terwijl de druk op kostbare hulpbronnen en het milieu afneemt.

(3)

Marien zwerfafval is naar zijn aard grensoverschrijdend en wordt erkend als een toenemend wereldwijd probleem. Het mariene zwerfafval verminderen, is van essentieel belang voor werelddoel voor duurzame ontwikkeling nr. 14 van de VN, nl. het behoud en het duurzame gebruik van de oceanen, zeeën en mariene hulpbronnen met het oog op duurzame ontwikkeling. De Unie moet haar bijdrage leveren aan het voorkomen en aanpakken van marien zwerfafval en moet ernaar streven voor de rest van de wereld de norm te zijn. Ter bevordering van gecoördineerde actie werkt de Unie in die context samen met partners in een groot aantal internationale fora zoals de G20, de G-7 en de VN en deze richtlijn maakt deel uit van de inspanningen van de Unie op dat gebied. Om ervoor te zorgen dat die inspanningen doeltreffend zijn, is het evenzeer van belang dat de uitvoer van kunststofafval uit de Unie niet elders voor meer marien zwerfafval zorgt.

(4)

In overeenstemming met het Verdrag van de Verenigde Naties inzake het recht van de zee van 10 december 1982 (Unclos) (5), het Verdrag ter voorkoming van verontreiniging van de zee ten gevolg van het storten van afval en andere stoffen van 29 december 1972 („Verdrag van Londen”) en het bijbehorende Protocol van 1996 („Protocol van Londen”), bijlage V bij het Internationaal Verdrag ter voorkoming van verontreiniging door schepen uit 1973 (Marpol), zoals gewijzigd bij het bijbehorende Protocol van 1978, en het Verdrag van Bazel inzake de beheersing van de grensoverschrijdende overbrenging van gevaarlijke afvalstoffen en de verwijdering ervan van 22 maart 1989 (6) en met de afvalwetgeving van de Unie, namelijk Richtlijn 2008/98/EG en Richtlijn 2000/59/EG van het Europees Parlement en de Raad (7) dienen de lidstaten te zorgen voor een degelijk afvalbeheer teneinde marien zwerfafval, afkomstig van bronnen op zee dan wel op het land, te voorkomen en te verminderen. In overeenstemming met de waterwetgeving van de Unie, namelijk Richtlijnen 2000/60/EG (8) en 2008/56/EG van het Europees Parlement en de Raad (9), dienen de lidstaten marien zwerfafval ook aan te pakken wanneer dat het bereiken van een goede milieutoestand van hun mariene wateren in het gedrang brengt, ook als bijdrage aan werelddoel voor duurzame ontwikkeling nr. 14 van de VN.

(5)

Gemeten in aantal stuks bestaat 80 tot 85 % van het marien zwerfafval dat op stranden van de Unie wordt aangetroffen uit kunststoffen: 50 % betreft kunststofproducten voor eenmalig gebruik, en 27 % van de totale producten die te maken hebben met de visserij. Kunststofproducten voor eenmalig gebruik omvatten een grote verscheidenheid aan veelgebruikte en consumptieartikelen met een korte levensduur die na één keer te zijn gebruikt zoals voorzien, worden weggegooid, zelden worden gerecycled, en vaak als zwerfafval eindigen. Een groot deel van het vistuig dat in de handel wordt gebracht, wordt niet voor afvalverwerking ingezameld. Kunststofproducten voor eenmalig gebruik en kunststofhoudend vistuig vormen dan ook een zeer ernstig probleem binnen de context van marien zwerfafval, en een ernstig risico voor de mariene ecosystemen, de biodiversiteit en de menselijke gezondheid en zij zijn ook nadelig voor activiteiten als toerisme, visvangst en scheepvaart.

(6)

Een goed afvalbeheer blijft essentieel om zwerfafval te voorkomen, ook marien zwerfafval. In de bestaande wetgeving van Richtlijn 2008/98/EG, Richtlijn 2000/59/EG, Richtlijn 2000/60/EG, Richtlijn 2008/56/EG en Verordening (EG) nr. 1224/2009 van de Raad (10) en beleidsinstrumenten van de Unie worden enkele regelgevende oplossingen aangeboden om het probleem van marien zwerfafval aan te pakken. Met name kunststofafval is onderworpen aan algemene Europese maatregelen en doelstellingen inzake afvalbeheer, zoals de doelstelling voor recycling van kunststoffen verpakkingsafval zoals vastgelegd in Richtlijn 94/62/EG van het Europees Parlement en de Raad (11) en de doelstelling in de Europese strategie voor kunststoffen, die ervoor moeten zorgen dat uiterlijk in 2030 al het in de Unie in de handel gebrachte kunststoffen verpakkingsmateriaal herbruikbaar of gemakkelijk gerecycled is. Het effect van deze maatregelen op marien zwerfafval is echter ontoereikend, en de nationale maatregelen ter preventie en vermindering van marien zwerfafval verschillen in reikwijdte en ambitieniveau. Bovendien kunnen sommige van die maatregelen, met name de marktbeperkingen voor kunststofproducten voor eenmalig gebruik, de handel in de Unie belemmeren en de concurrentie verstoren.

(7)

Om de inspanningen te concentreren op de gebieden waar zij het hardst nodig zijn, dient deze richtlijn alleen van toepassing te zijn op die kunststofproducten voor eenmalig gebruik die het vaakst op de stranden van de Unie worden aangetroffen, op vistuig dat kunststoffen bevat en op producten vervaardigd uit oxo-degradeerbare kunststoffen. Naar schatting valt ongeveer 86 % — in aantal — van de kunststofproducten voor eenmalig gebruik die op de stranden van de Unie worden aangetroffen onder de maatregelen van deze richtlijn voor kunststofproducten voor eenmalig gebruik. Aangezien ze niet tot de kunststofproducten voor éénmalig gebruik behoren die het vaakst op de stranden van de Unie worden aangetroffen, dienen glazen en metalen drankverpakkingen niet onder deze richtlijn te vallen

(8)

Microplastics vallen niet rechtstreeks binnen het toepassingsgebied van deze richtlijn, maar dragen wel bij aan marien zwerfafval; daarom dient de Unie een alomvattende aanpak voor dat probleem vast te stellen. De Unie dient alle producenten aan te sporen om de hoeveelheid microplastics in hun bereidingen strikt te beperken.

(9)

Grotere kunststoffen voorwerpen en daarvan afkomstige fragmenten of microplastics kunnen aanzienlijke land- en bodemverontreiniging veroorzaken en in het mariene milieu terechtkomen.

(10)

Onderhavige richtlijn is lex specialis met betrekking tot Richtlijnen 94/62/EG en 2008/98/EG. Indien die beide richtlijnen in strijd zouden zijn met onderhavige richtlijn, heeft, binnen haar toepassingsbereik, onderhavige richtlijn voorrang. Dat is het geval voor beperkingen inzake het in de handel brengen. Met name voor maatregelen ter vermindering van de consumptie, productvereisten, markeringsvoorschriften en uitgebreide producentenverantwoordelijkheid is deze richtlijn een aanvulling op Richtlijnen 94/62/EG en 2008/98/EG en Richtlijn 2014/40/EU van het Europees Parlement en de Raad (12).

(11)

Kunststofproducten voor eenmalig gebruik kunnen van een grote verscheidenheid aan kunststoffen worden gemaakt. Kunststoffen worden doorgaans gedefinieerd als polymere materialen waaraan eventueel additieven zijn toegevoegd. Sommige natuurlijke polymeren kunnen echter ook onder deze definitie vallen. Niet gewijzigde natuurlijke polymeren in de zin van de definitie van „niet chemische gewijzigde stoffen” in artikel 3, punt 40 van Verordening (EG) nr. 1907/2006 van het Europees Parlement en de Raad (13), dienen niet onder deze richtlijn te vallen aangezien zij van nature in het milieu voorkomen. Daarom dient voor de doelstellingen van de onderhavige richtlijn de definitie van polymeer in artikel 3, punt 5, van Verordening (EG) nr. 1907/2006 te worden aangepast en moet een aparte definitie worden ingevoerd. Kunststoffen die met gewijzigde natuurlijke polymeren worden geproduceerd of kunststoffen die op basis van biologische, fossiele of synthetische basisstoffen worden geproduceerd, komen niet in de natuur voor en moeten dan ook wel onder deze richtlijn vallen. De aangepaste definitie van kunststoffen moet daarom ook op polymeren gebaseerde rubberen producten en kunststoffen op biologische basis en biologisch afbreekbare kunststoffen omvatten, ongeacht of zij van biomassa zijn afgeleid of bedoeld zijn om na verloop van tijd biologisch af te breken. Verven, inkten en lijmen dienen buiten deze richtlijn te vallen en derhalve mogen deze polymere materialen niet onder de definitie vallen.

(12)

Om de werkingssfeer van deze richtlijn duidelijk te definiëren, moet de term „kunststofproduct voor eenmalig gebruik” worden gedefinieerd. De definitie moet kunststofproducten uitsluiten die bedacht, ontworpen en in de handel gebracht worden om binnen hun levensduur meerdere omlopen te maken door opnieuw gevuld of opnieuw gebruikt te worden voor hetzelfde doel als waarvoor zij ontworpen zijn. Sommige kunststofproducten voor eenmalig gebruik zijn typisch bestemd om maar eenmaal of voor een korte periode gebruikt te worden voordat ze worden weggegooid. Vochtige doekjes voor persoonlijke hygiëne en voor huishoudelijk gebruik moeten ook onder het toepassingsgebied van deze richtlijn vallen; vochtige doekjes voor industrieel gebruikt moeten daarvan worden uitgesloten. Om verder te verduidelijken of een product moet worden beschouwd als een kunststofproduct voor eenmalig gebruik in het kader van deze richtlijn, dient de Commissie richtsnoeren met betrekking tot kunststofproducten voor eenmalig gebruik op te stellen. In het licht van de criteria in deze richtlijn zijn de volgende producten voorbeelden van voedselverpakkingen die voor de toepassing van deze richtlijn als kunststofproducten voor eenmalig gebruik moeten worden beschouwd: fastfoodverpakkingen of maaltijd-, broodjes-, wrap- en slaatjesdozen met koude of warme voedingsmiddelen, of voedselverpakkingen voor verse of verwerkte voedingsmiddelen waarvoor geen verdere bereiding nodig is zoals fruit, groenten en desserten. Voorbeelden van voedselverpakkingen die voor de toepassing van deze richtlijn niet als kunststofproducten voor eenmalig gebruik moeten worden beschouwd zijn voedselverpakkingen met droge voedingsmiddelen of voedingsmiddelen die koud verkocht worden en verder moeten worden bereid, voedselverpakkingen die meer dan één eenpersoonsportie bevatten of voedselverpakkingen die verkocht worden in meerdere eenheden van eenpersoonsporties.

Voorbeelden van drankverpakkingen die als kunststofproducten voor eenmalig gebruik moeten worden beschouwd zijn drankflessen of samengestelde drankverpakkingen voor bier, wijn, water, frisdranken, sappen en nectars, instantdranken of melk, maar geen drinkbekers aangezien die voor de toepassing van deze richtlijn opgenomen zijn in een afzonderlijke categorie kunststofproducten voor eenmalig gebruik. Aangezien zij niet tot behoren tot de kunststofproducten voor eenmalig gebruik die het vaakst op de stranden in de Unie worden aangetroffen, mogen glazen en metalen drankverpakkingen niet onder deze richtlijn vallen. De Commissie dient echter in de context van de beoordeling van deze richtlijn, de status van onder meer kunststoffen doppen en deksels voor glazen en metalen drankverpakkingen te evalueren.

(13)

Voor de onder deze richtlijn vallende kunststofproducten voor eenmalig gebruik moeten een of meer maatregelen worden vastgesteld, naargelang van diverse factoren zoals de beschikbaarheid van geschikte en duurzamere alternatieven, de haalbaarheid van het veranderen van consumptiepatronen en de mate waarin die producten al vallen onder bestaande wetgeving van de Unie.

(14)

Voor sommige kunststofproducten voor eenmalig gebruik zijn vooralsnog geen geschikte en duurzamere alternatieven beschikbaar; naar verwachting zal de consumptie van dergelijke kunststofproducten voor eenmalig gebruik toenemen. Om die trend te keren en inspanningen voor duurzamere oplossingen te bevorderen, moeten de lidstaten ertoe verplicht worden de nodige maatregelen te nemen, bijvoorbeeld nationale doelstellingen voor consumptievermindering, om tot een ambitieuze en aanhoudende vermindering van de consumptie van die producten te komen, zonder daarbij afbreuk te doen aan de voedselhygiëne, de voedselveiligheid, goede hygiënische praktijken, goede productiepraktijken, informatieverlening aan de consument of de traceerbaarheidseisen in Verordeningen (EG) nr. 178/2002 (14), (EG) nr. 852/2004 (15) en (EG) nr. 1935/2004 van het Europees Parlement en de Raad (16) en andere relevante wetgeving met betrekking tot voedselveiligheid, hygiëne en etikettering. De lidstaten moeten streven naar een zo hoog mogelijk ambitieniveau bij deze maatregelen, die de tendensen van toenemende consumptie in aanzienlijke mate moeten ombuigen en een meetbare kwantitatieve vermindering moeten opleveren. In die maatregelen moet rekening worden gehouden met het effect van producten tijdens hun gehele levenscyclus, ook wanneer ze in het mariene milieu terechtkomen, en moet de afvalhiërarchie in acht worden genomen.

Indien de lidstaten besluiten deze verplichting uit te voeren door middel van marktbeperkingen, zorgen zij ervoor dat die beperkingen evenredig en niet-discriminerend zijn. De lidstaten moeten het gebruik van producten aanmoedigen die geschikt zijn voor meervoudig gebruik en die, nadat ze afval zijn geworden, geschikt zijn om te worden verwerkt voor hergebruik en recycling.

(15)

Voor andere kunststofproducten voor eenmalig gebruik zijn wel geschikte, duurzamere en betaalbare alternatieven beschikbaar. Om het nadelige effect van dergelijke kunststofproducten voor eenmalig gebruik op het milieu te beperken, moeten de lidstaten ertoe verplicht worden het in de handel brengen ervan te verbieden. Op die manier zouden het gebruik van die algemeen beschikbare en duurzamere alternatieven, en innovatieve oplossingen voor duurzamere bedrijfsmodellen, alternatieven voor hergebruik en vervanging van materialen worden bevorderd. De in deze richtlijn ingevoerde beperkingen van het inde handel brengen moeten ook gelden voor producten vervaardigd uit oxo-degradeerbare kunststoffen, aangezien dat soort kunststoffen niet naar behoren biologisch wordt afgebroken en dus bijdraagt aan de milieuvervuiling door microplastics, niet composteerbaar is, de recycling van conventionele kunststoffen negatief beïnvloedt en geen aantoonbaar milieuvoordeel oplevert. Daar in het mariene milieu veel geëxpandeerd polystyreen zwerfafval voorkomt en er alternatieven bestaan, moeten bovendien ook voedsel- en drankverpakkingen en drinkbekers van geëxpandeerd polystyreen voor eenmalig gebruik worden beperkt.

(16)

Kunststofhoudende filters van tabaksproducten zijn het op één na meest gevonden kunststofproduct voor eenmalig gebruik op de stranden van de Unie. De enorme milieugevolgen die ontstaan na consumptie van tabaksproducten met kunststofhoudende filters die rechtstreeks in het milieu worden weggegooid, moeten worden teruggedrongen. Innovatie en productontwikkeling zullen naar verwachting duurzame alternatieven voor kunststofhoudende filters bieden en moeten worden versneld. Ook regelingen inzake uitgebreide producentenverantwoordelijkheid voor tabaksproducten met kunststofhoudende filters dienen innovatie te stimuleren en moeten tot duurzame alternatieven voor kunststofhoudende filters van tabaksproducten leiden. De lidstaten moeten een brede waaier van maatregelen aanmoedigen om ervoor te zorgen dat er minder zwerfafval na consumptie van tabaksproducten met kunststofhoudende filters wordt achtergelaten.

(17)

Kunststoffen doppen en deksels die voor drankverpakkingen worden gebruikt, behoren tot de kunststofproducten voor eenmalig gebruik die het vaakst op de stranden van de Unie worden aangetroffen. Drankverpakkingen die kunststoffenproducten voor eenmalig gebruik zijn, dienen dan ook alleen maar in de handel te mogen worden gebracht als zij voldoen aan specifieke eisen inzake productontwerp, die de verspreiding in het milieu van kunststoffen doppen en deksels van drankverpakkingen als zwerfafval aanzienlijk verminderen. Voor kunststoffen drankverpakkingen voor eenmalig gebruik die zowel kunststoffen producten voor eenmalig gebruik zijn als verpakkingen, komt deze eis bovenop de essentiële eisen van bijlage II bij Richtlijn 94/62/EG over de samenstelling en de herbruikbare en nuttig toe te passen (inclusief recyclebare) aard van verpakkingen.

Om conformiteit met de eis inzake productontwerp te vergemakkelijken en de goede werking van de interne markt te waarborgen, moet een geharmoniseerde, overeenkomstig Verordening (EU) nr. 1025/2012 van het Europees Parlement en van de Raad (17) vastgestelde norm worden ontwikkeld, en geeft de naleving van die norm het vermoeden van conformiteit met die eisen. Daarom heeft het tijdig ontwikkelen van een geharmoniseerde norm de hoogste prioriteit om een doeltreffende implementatie van deze richtlijn te kunnen garanderen. Er moet voldoende tijd worden ingeruimd voor het ontwikkelen van een geharmoniseerde norm en om de producenten de gelegenheid te geven hun productieketens zodanig aan te passen dat zij aan de ontwerpeis voor de producten kunnen voldoen. Om het circulaire gebruik van kunststoffen te waarborgen, is het nodig de aanvaarding door de markt van gerecyclede materialen te promoten. Het is dan ook gepast eisen voor een verplichte minimumhoeveelheid gerecycleerde kunststof in drankflessen voor te schrijven.

(18)

Bij de fabricage van kunststofproducten dient rekening te worden gehouden met de volledige levensduur ervan. Bij het ontwerp van kunststofproducten moet steeds worden gekeken naar de productie- en gebruiksfase, en naar de herbruikbaarheid en recyclingmogelijkheden van het product. In het kader van de evaluatie die krachtens artikel 9, lid 5, van Richtlijn 94/62/EG moet worden uitgevoerd, moet de Commissie de relatieve eigenschappen van de verschillende verpakkingsmaterialen, inclusief composietmaterialen, in aanmerking nemen, op basis van levenscyclusbeoordelingen, met bijzondere aandacht voor afvalpreventie en op circulair gebruik gericht ontwerp.

(19)

In het belang van de gezondheid van vrouwen moet de aanwezigheid van gevaarlijke chemische stoffen in maandverbanden, tampons en inbrenghulzen voor tampons worden voorkomen. In het kader van de beperkingenprocedure krachtens Verordening (EG) nr. 1907/2006, is het passend dat de Commissie verdere beperkingen in verband met dergelijke stoffen evalueert.

(20)

Sommige kunststofproducten voor eenmalig gebruik komen in het milieu terecht door een ongepaste verwijdering via rioleringen of een andere ongepaste lozing in het milieu. Verwijdering via rioleringen kan bovendien aanzienlijke economische schade toebrengen aan de riolering, omdat pompen dichtslibben en buizen blokkeren. Voor die producten is er vaak een groot gebrek aan informatie over de materiaalkenmerken van het product of over de beste manieren om afval te verwijderen. Daarom moeten kunststofproducten voor eenmalig gebruik die vaak via rioleringen of op andere ongepaste manieren worden verwijderd, onderworpen worden aan markeringsvereisten. De markering moet consumenten informeren over passende afvalbeheeropties voor het product of over verwijderingsmanieren die voor het product, overeenkomstig de afvalhiërarchie, vermeden moeten worden, en over de aanwezigheid van kunststoffen in het product alsmede de negatieve gevolgen voor het milieu van zwerfafval of andere ongepaste manieren van verwijdering van het product. De markering dient, naargelang van het geval, op de verpakking van het product of rechtstreeks op het product zelf te worden aangebracht. De Commissie moet worden gemachtigd geharmoniseerde specificaties voor de markering vast te stellen en dient in voorkomend geval na te gaan hoe representatieve groepen consumenten die ervaren, om ervoor te zorgen dat de voorgestelde markering doeltreffend en eenvoudig te begrijpen is. Markeringsvoorschriften voor vistuig gelden reeds op grond van Verordening (EG) nr. 1224/2009.

(21)

Voor kunststofproducten voor eenmalig gebruik waarvoor vooralsnog geen geschikte en duurzamere alternatieven beschikbaar zijn, moeten de lidstaten, volgens het beginsel dat de vervuiler betaalt, ook regelingen voor uitgebreide producentenverantwoordelijkheid invoeren, ter dekking van de noodzakelijke kosten van het afvalbeheer, het opruimen van het zwerfafval en de bewustmakingsmaatregelen ter preventie en vermindering van dergelijk zwerfafval. Die kosten mogen niet meer bedragen dan de kosten die noodzakelijk zijn om deze diensten op een kostenefficiënte manier aan te bieden, en moeten voor de betrokken actoren op transparante wijze worden vastgelegd.

(22)

Richtlijn 2008/98/EG bepaalt algemene minimumvoorschriften voor regelingen voor uitgebreide producentenverantwoordelijkheid. Die voorschriften dienen van toepassing te zijn op de in het kader van deze richtlijn vastgestelde regelingen voor uitgebreide producentenverantwoordelijkheid, ongeacht of zij door middel van een wetgevingshandeling of door overeenkomsten op grond van deze richtlijn worden uitgevoerd. De relevantie van bepaalde voorschriften hangt af van de productkenmerken. Gescheiden inzamelen is geen vereiste om ervoor te zorgen dat tabaksproducten met kunststofhoudende filters, vochtige doekjes en ballonnen correct worden verwerkt in overeenstemming met de afvalhiërarchie. Het mag dan ook niet verplicht zijn om voor deze producten een regeling voor gescheiden inzameling op te zetten. De onderhavige richtlijn moet aanvullende voorschriften inzake uitgebreide producentenverantwoordelijkheid vastleggen in aanvulling op die van Richtlijn 2008/98/EG, bijvoorbeeld het vereiste dat de kosten voor de opruiming van zwerfafval voor rekening zijn van producenten van bepaalde kunststofproducten voor eenmalig gebruik. Het moet ook mogelijk zijn om de kosten te dekken voor het opzetten van specifieke infrastructuur voor het inzamelen van afval van tabaksproducten na gebruik zoals passende afvalcontainers op plekken waar frequent zwerfafval wordt aangetroffen. In de methode voor het berekenen van de kosten voor het opruimen van zwerfafval moet rekening worden gehouden met proportionaliteit. Om de administratieve kosten zo laag mogelijk te houden moeten de lidstaten voor het opruimen van zwerfafval een financiële bijdrage kunnen bepalen door passende meerjarige vaste bedragen vast te stellen.

(23)

Het feit dat een groot percentage van de kunststoffen in het mariene zwerfafval afkomstig is van afgedankt vistuig, ook van achtergelaten en verloren vistuig, geeft aan dat de bij Verordening (EG) nr. 1224/2009, Richtlijn 2000/59/EG en Richtlijn 2008/98/EG vastgestelde bestaande wettelijke vereisten onvoldoende stimulansen bieden om dergelijk vistuig terug aan land te brengen om daar ingezameld en verwerkt te worden. Het systeem voor indirecte bijdragen zoals voorzien in Richtlijn (EU) 2019/883 van het Europees Parlement en de Raad (18) ontneemt de stimulans om scheepsafval op zee te lozen en verzekert een recht van afgifte. Dat systeem moet echter worden aangevuld met andere manieren om vissers financieel te stimuleren hun vistuigafval naar de kust terug te brengen en zo een mogelijke verhoging van de te betalen indirecte afvalbijdrage te vermijden. Aangezien kunststoffen bestanddelen van vistuig een hoog recyclingpotentieel hebben, moeten de lidstaten, volgens het beginsel dat de vervuiler betaalt, een uitgebreide producentenverantwoordelijkheid invoeren voor kunststofhoudend vistuig en kunststofhoudende bestanddelen van vistuig, teneinde voor een gescheiden inzameling van vistuigafval te zorgen en een milieuvriendelijk afvalbeheer — met name de recycling — van dergelijk vistuigafval te financieren.

(24)

In het kader van een uitgebreide producentenverantwoordelijkheid voor kunststofhoudend vistuig moeten de lidstaten, overeenkomstig de in deze richtlijn vastgestelde rapportageverplichtingen, kunststofhoudend vistuig monitoren en beoordelen.

(25)

Terwijl al het kunststofhoudende mariene zwerfafval een risico vormt voor het milieu en voor de menselijke gezondheid, en dus moet worden aangepakt, moet het proportionaliteitsbeginsel ook in overweging worden genomen. Daarom mogen de vissers zelf, noch de ambachtelijke producenten van kunststofhoudend vistuig niet worden beschouwd als producenten en mogen niet aansprakelijk worden gesteld voor het nakomen van de verplichtingen van de producenten inzake de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid.

(26)

Economische en andere aansporingen om duurzame keuzes en een verantwoordelijk gedrag van de consument te ondersteunen, kunnen een doeltreffend hulpmiddel zijn om de doelstellingen van deze richtlijn te verwezenlijken.

(27)

Kunststoffen drankflessen voor eenmalig gebruik behoren tot de vaakst aangetroffen items die als zwerfafval worden aangetroffen op de stranden in de Unie. Dat is het gevolg van niet doeltreffende systemen voor gescheiden inzameling en van het feit dat consumenten weinig gebruikmaken van deze systemen. Om doeltreffender systemen voor gescheiden inzameling te bevorderen, moet een minimumdoelstelling voor gescheiden inzameling worden vastgesteld voor kunststoffen drankverpakkingen voor eenmalig gebruik. Ofschoon de verplichting tot gescheiden inzameling inhoudt dat afval volgens soort en aard gescheiden wordt gehouden, moet het mogelijk zijn bepaalde soorten afval samen in te zamelen, mits dat geen belemmering vormt voor hoogwaardige recycling conform de afvalhiërarchie overeenkomstig artikel 10, lid 2 en lid 3, onder a), van Richtlijn 2008/98/EG. De doelstelling voor gescheiden inzameling moet worden vastgesteld op basis van de hoeveelheid kunststoffen drankflessen voor eenmalig gebruik die in een lidstaat in de handel wordt gebracht of van de hoeveelheid afval van kunststoffen drankflessen voor eenmalig gebruik die in een lidstaat wordt geproduceerd. Bij de berekening van de hoeveelheid afval die in een lidstaat wordt geproduceerd, moet terdege rekening worden gehouden met alle afval van kunststoffen drankflessen voor eenmalig gebruik, ook met de flessen die als zwerfafval eindigen in plaats van in inzamelsystemen terecht te komen. De lidstaten moeten die minimumdoelstelling kunnen halen door voor kunststoffen drankflessen voor eenmalig gebruik doelstellingen voor gescheiden inzameling vast te stellen in het kader van de regelingen voor uitgebreide producentenverantwoordelijkheid, door statiegeldregelingen of andere in hun ogen passende maatregelen vast te stellen. Dat zal een directe, positieve uitwerking hebben op de inzamelingspercentages, de kwaliteit van het ingezamelde materiaal en de kwaliteit van het recyclaat, wat dan weer kansen oplevert voor de recyclingsector en voor de recyclatenmarkt. Op die wijze zal het bijdragen tot het bereiken van de doelstellingen van Richtlijn 94/62/EG voor het recyclen van verpakkingsafval.

(28)

Om zwerfafval en andere ongepaste manieren van afvalverwijdering die leiden tot kunststofhoudend zwerfafval op zee te voorkomen, moeten consumenten van kunststofproducten voor eenmalig gebruik en gebruikers van kunststofhoudend vistuig correct worden geïnformeerd over de beschikbaarheid van herbruikbare alternatieven en systemen voor hergebruik, beste beschikbare afvalbeheeropties en/of over verwijderingsmethoden die vermeden moeten worden, over de beste praktijken met betrekking tot goed afvalbeheer en de milieueffecten van slechte verwijderingspraktijken, en over het kunststofgehalte van bepaalde kunststofproducten voor eenmalig gebruik en van vistuig en de gevolgen van ongepaste afvalverwijdering voor de riolering. Daarom moeten de lidstaten ertoe worden verplicht bewustmakingsmaatregelen te nemen om te garanderen dat dit soort informatie die aan deze consumenten en gebruikers wordt verstrekt. De informatie mag geen promotionele inhoud bevatten die aanspoort tot gebruik van kunststofproducten voor eenmalig gebruik. De lidstaten moeten de maatregelen kunnen kiezen die het best passen bij de aard van het product of het gebruik ervan. Producenten van kunststofproducten voor eenmalig gebruik en kunststofhoudend vistuig dienen de kosten te dekken voor de bewustmakingsmaatregelen als onderdeel van hun verplichte uitgebreide producentenverantwoordelijkheden.

(29)

Doel van deze richtlijn is de bescherming van het milieu en de menselijke gezondheid. Zoals herhaaldelijk door het Hof van Justitie geoordeeld, zou het onverenigbaar zijn met de dwingende werking die in artikel 288 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie aan richtlijnen wordt toegekend, om principieel uit te sluiten dat de betrokken personen zich kunnen beroepen op een bij een richtlijn opgelegde verplichting. Die overweging geldt met name voor een richtlijn die tot doel heeft om de effecten van bepaalde kunststofproducten op het milieu, in het bijzonder op het aquatisch milieu, te voorkomen en te verminderen.

(30)

Om de uitvoering van deze richtlijn te kunnen evalueren is het van belang dat het niveau van de hoeveelheid zwerfafval op zee in de Unie wordt gemonitord. Overeenkomstig Richtlijn 2008/56/EG moeten de lidstaten regelmatig de eigenschappen en hoeveelheid van het mariene zwerfafval monitoren, ook dat van kunststoffen marien zwerfafval. Die monitoringgegevens worden ook aan Commissie meegedeeld.

(31)

De lidstaten moeten regels vaststellen inzake de sancties voor inbreuken op nationale bepalingen die op grond van deze richtlijn zijn vastgesteld en moeten alle nodige maatregelen nemen om ervoor te zorgen dat deze worden uitgevoerd. De vastgestelde sancties dienen doeltreffend, evenredig en afschrikkend te zijn.

(32)

Krachtens punt 22 van het Interinstitutioneel akkoord over beter wetgeven van 13 april 2016 (19) moet de Commissie deze richtlijn evalueren. Deze evaluatie moet gebaseerd zijn op ervaringen die verworven en gegevens die verzameld zijn tijdens de uitvoering van deze richtlijn, en gegevens die verzameld zijn in het kader van Richtlijnen 2008/56/EG en 2008/98/EG. De evaluatie zou de basis moeten zijn voor een beoordeling van mogelijke verdere maatregelen, met inbegrip van het vaststellen van reductiedoelstellingen voor de hele Unie voor 2030 en daarna, en van de beoordeling of, met het oog op de monitoring van marien zwerfafval in de Europese Unie, de bijlage waarin de kunststofproducten voor eenmalig gebruik zijn opgenomen moet worden herzien en of het toepassingsgebied van deze richtlijn kan worden uitgebreid tot andere producten voor eenmalig gebruik.

(33)

Om eenvormige voorwaarden voor de uitvoering van deze richtlijn te waarborgen, moeten uitvoeringsbevoegdheden aan de Commissie worden verleend met betrekking tot de reken- en verificatiemethoden van de jaarlijkse consumptie van kunststofproducten voor eenmalig gebruik waarvoor doelstellingen voor consumptievermindering zijn vastgesteld, de regels voor de reken- en verificatiemethoden voor het behalen van de recyclingdoelstellingen inzake een minimumgehalte aan gerecycled materiaal voor kunststoffen drankflessen voor eenmalig gebruik, de specificaties voor de op bepaalde kunststofproducten voor eenmalig gebruik aan te brengen markeringen, de methode voor het berekenen en verifiëren van de doelstellingen voor de inzameling van kunststofproducten voor eenmalig gebruik waarvoor doelstellingen voor gescheiden inzameling zijn vastgesteld, en het format voor de rapportage van gegevens en informatie over de uitvoering van deze richtlijn. Die bevoegdheden moeten worden uitgeoefend overeenkomstig Verordening (EU) nr. 182/2011 van het Europees Parlement en de Raad (20).

(34)

Het is aangewezen de lidstaten de mogelijkheid te bieden sommige bepalingen van deze richtlijn uit te voeren door middel van overeenkomsten tussen de bevoegde instanties en de betrokken economische sectoren, mits aan bepaalde vereisten is voldaan.

(35)

De bestrijding van zwerfafval is een gedeelde inspanning van bevoegde autoriteiten, producenten en consumenten. Overheidsinstanties, met inbegrip van de Europese instellingen, moeten het goede voorbeeld geven.

(36)

Daar de doelstellingen van deze richtlijn, namelijk het voorkomen en verminderen van de effecten op het milieu en op de menselijke gezondheid van bepaalde kunststofproducten voor eenmalig gebruik, producten vervaardigd uit oxo-degradeerbare kunststoffen en kunststofhoudend vistuig, en het bevorderen van de overgang naar een circulaire economie, met inbegrip van de bevordering van vernieuwende en duurzamere bedrijfsmodellen, producten en materialen, waarmee ook een bijdrage wordt geleverd aan de efficiënte werking van de interne markt, niet voldoende door de lidstaten kunnen worden verwezenlijkt, maar vanwege de omvang en gevolgen van de actie beter op het niveau van de Unie kunnen worden verwezenlijkt, kan de Unie, overeenkomstig het in artikel 5 van het Verdrag betreffende de Europese Unie neergelegde subsidiariteitsbeginsel, maatregelen nemen. Overeenkomstig het in hetzelfde artikel neergelegde evenredigheidsbeginsel gaat deze richtlijn niet verder dan nodig is om deze doelstellingen te verwezenlijken,