—

gezien de doelstellingen inzake duurzame ontwikkeling (SDG's) 2015-2030 van de Verenigde Naties,

—

gezien de Overeenkomst van Parijs die is bereikt in het kader van de 21e Conferentie van de Partijen bij het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake klimaatverandering (COP 21),

—

gezien technisch verslag 2013-063 van de Commissie getiteld „The impact of EU consumption on deforestation” (De effecten van EU-consumptie op ontbossing) (2013-063) (1),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 17 oktober 2008 getiteld „De uitdagingen van ontbossing en aantasting van bossen aangaan om de klimaatverandering en het verlies aan biodiversiteit aan te pakken” (COM(2008)0645),

—

gezien de verklaring van Amsterdam van 7 december 2015 getiteld „Towards Eliminating Deforestation from Agricultural Commodity Chains with European Countries” (Naar de uitbanning van ontbossing die het gevolg is van ketens van landbouwgrondstoffen met Europese landen) waarin wordt gepleit voor een volledig duurzame toeleveringsketen voor palmolie, alsook voor de stopzetting van illegale ontbossing tegen 2020,

—

gezien de toezegging van vijf lidstaten en ondertekenende partijen bij de verklaring van Amsterdam, te weten Denemarken, Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Nederland, om overheidssteun uit te trekken voor het plan om tegen 2020 een 100 % duurzame palmolie-industrie tot stand te brengen,

—

gezien de Europese strategie voor emissiearme mobiliteit van juli 2016 en het voorstel van de Commissie van 30 november 2016 voor een richtlijn van het Europees Parlement en de Raad ter bevordering van het gebruik van energie uit hernieuwbare bronnen (herschikking) (COM(2016)0767),

—

gezien de in opdracht van de Commissie uitgevoerde en door haar gefinancierde studie van 4 oktober 2016 getiteld „The land use change impact of biofuels consumed in the EU: Quantification of area and greenhouse gas impacts” (De effecten van in de EU geconsumeerde biobrandstoffen wat betreft verandering van landgebruik: kwantificering van de effecten met betrekking tot landoppervlakte en broeikasgassen),

—

gezien het verslag getiteld „Globiom: the basis for biofuel policy post-2020” (Globiom: de basis voor het beleid inzake biobrandstoffen na 2020),

—

gezien Speciaal verslag nr. 18/2016 van de Rekenkamer getiteld „Het certificeringssysteem van de EU voor duurzame biobrandstoffen”,

—

gezien het Verdrag van de Verenigde Naties inzake biologische diversiteit,

—

gezien de Overeenkomst inzake de internationale handel in bedreigde in het wild levende dier- en plantensoorten (CITES),

—

gezien het Protocol van Nagoya inzake toegang tot genetische rijkdommen en de eerlijke en billijke verdeling van voordelen voortvloeiende uit hun gebruik bij het Verdrag inzake biologische diversiteit, dat is vastgesteld op 29 oktober 2010 in Nagoya, Japan, en op 12 oktober 2014 in werking is getreden,

—

gezien de EU-biodiversiteitsstrategie voor 2020, en de daarmee verband houdende tussentijdse herziening (2),

—

gezien zijn resolutie van 2 februari 2016 over de tussentijdse evaluatie van de biodiversiteitsstrategie van de EU (3),

—

gezien het World Conservation Congress 2016 van de Internationale Unie voor het behoud van de natuur en de natuurlijke hulpbronnen (IUCN) gehouden in Hawaii in 2016 en de daaruit voortkomende motie 066 over de beperking van de effecten die een uitbreiding van de palmolieproductie en palmolie-exploitatie heeft op biodiversiteit,

—

gezien de Verklaring van de Verenigde Naties over de rechten van inheemse volkeren (UNDRIP),

—

gezien artikel 52 van zijn Reglement,

—

gezien het verslag van de Commissie milieubeheer, volksgezondheid en voedselveiligheid en de adviezen van de Commissie ontwikkelingssamenwerking, de Commissie internationale handel en de Commissie landbouw en plattelandsontwikkeling (A8-0066/2017),

A.

overwegende dat de Europese Unie de Overeenkomst van Parijs heeft geratificeerd en een cruciale rol moet spelen bij de verwezenlijking van de vastgestelde doelstellingen op het gebied van de strijd tegen klimaatverandering en bij het boeken van resultaten op het vlak van milieubescherming en duurzame ontwikkeling;

B.

overwegende dat de Europese Unie een belangrijke rol heeft gespeeld bij het formuleren van de doelstellingen inzake duurzame ontwikkeling die nauw gerelateerd zijn aan de palmolieproblematiek (doelstellingen 2, 3, 6, 14, 16, 17 en met name 12, 13 en 15);

C.

overwegende dat de EU er zich in het kader van de Agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling toe heeft verbonden te ijveren voor de toepassing van duurzaam beheer van alle soorten bossen, ontbossing een halt toe te roepen, beschadigde bossen te herstellen en zowel bebossing als herbebossing tegen 2020 overal ter wereld aanzienlijk te doen toenemen; overwegende dat de EU er zich in het kader van de Agenda 2030 tevens toe heeft verbonden om duurzame consumptie- en productiepatronen te waarborgen, om ondernemingen aan te sporen duurzame praktijken in te voeren en informatie over duurzaamheid op te nemen in hun rapportagecyclus, en om duurzame openbare aanbestedingen te bevorderen, in overeenstemming met nationaal beleid en mondiale prioriteiten tegen 2020;

D.

overwegende dat er tal van factoren zijn die wereldwijde ontbossing in de hand werken, waaronder de productie van landbouwgrondstoffen zoals soja, rundvlees, mais en palmolie;

E.

overwegende dat bijna de helft (49 %) van alle recente gevallen van tropische ontbossing het gevolg is van illegale ontginning voor commerciële landbouwdoeleinden en dat deze vernietiging wordt ingegeven door de overzeese vraag naar landbouwgrondstoffen, waaronder palmolie, rundvlees, soja en houtproducten; overwegende dat wordt geschat dat de illegale conversie van tropisch regenwoud voor commerciële landbouwdoeleinden jaarlijks 1,47 gigaton koolstof veroorzaakt, wat overeenkomt met 25 % van de jaarlijkse van fossiele brandstoffen afkomstige emissies in de EU (4);

F.

overwegende dat de ongecontroleerde bosbranden van 2015 in Indonesië en op Borneo de ergste branden in bijna twintig jaar tijd zijn geweest en dat ze werden veroorzaakt door verandering in landgebruik, ontbossing en de wereldwijde klimaatverandering; overwegende dat de regio's in kwestie in de toekomst naar alle waarschijnlijkheid vaker zullen worden geteisterd door extreme droogte, tenzij er gezamenlijk actie wordt ondernomen om te voorkomen dat er branden uitbreken;

G.

overwegende dat in Indonesië en op Borneo 69 miljoen mensen zijn blootgesteld aan de schadelijke luchtvervuiling die werd veroorzaakt door de ongecontroleerde bosbranden, en dat deze branden aan duizenden mensen het leven hebben gekost;

H.

overwegende dat branden in Indonesië een typisch gevolg zijn van het ontginnen van land voor de productie van palmolie en andere landbouwdoeleinden; overwegende dat 52 % van de branden in Indonesië in 2015 heeft plaatsgevonden op koolstofrijke veengronden en dat het land daardoor een van de grootste veroorzakers van de opwarming van de aarde is geworden (5);

I.

overwegende dat het ontbreken van nauwkeurige palmolieconcessiekaarten en openbare kadasters in veel producerende landen het moeilijk maakt om vast te stellen wie verantwoordelijk is voor bosbranden;

J.

overwegende dat de EU in het kader van de verklaring van New York inzake bossen heeft toegezegd om de particuliere sector te helpen bij de verwezenlijking van de doelstelling om de ontbossing die wordt veroorzaakt door de productie van landbouwgrondstoffen zoals palmolie, soja, papier en rundvleesproducten uiterlijk in 2020 uit te bannen, in het volle besef dat sommige ondernemingen zelfs nog ambitieuzer zijn;

K.

overwegende dat de EU er zich in 2008 toe heeft verbonden de ontbossing uiterlijk in 2020 ten minste te halveren en ervoor te zorgen dat er uiterlijk in 2030 op wereldschaal geen bosareaal meer verloren gaat;

L.

overwegende dat waardevolle tropische ecosystemen, die amper 7 % van de oppervlakte van de aarde uitmaken, steeds meer onder druk komen te staan door ontbossing; overwegende dat de aanleg van palmolieplantages leidt tot enorme bosbranden, het droogvallen van rivieren, bodemerosie, drooglegging van veengronden, verontreiniging van waterwegen en een algemeen verlies aan biodiversiteit, wat op zijn beurt in de hand werkt dat vele ecosysteemdiensten verloren gaan en grote gevolgen heeft voor het klimaat, de instandhouding van natuurlijke hulpbronnen en de bescherming van het milieu in de hele wereld voor huidige en toekomstige generaties;

M.

overwegende dat de consumptie van palmolie en daarvan afgeleide verwerkte goederen een belangrijke factor is voor de mate waarin de EU-consumptie bijdraagt aan de wereldwijde ontbossing;

N.

overwegende dat de vraag naar plantaardige olie in het algemeen wellicht zal stijgen (6), terwijl schattingen erop wijzen dat de vraag naar palmolie tegen 2050 zal verdubbelen (7); overwegende dat 90 % van de toename van de palmolieproductie sinds de jaren '70 van de twintigste eeuw zich concentreert in Indonesië en Maleisië; overwegende dat de teelt van oliepalmen bovendien ook in andere Aziatische landen en in Afrika en Latijns-Amerika van de grond aan het komen is en dat daar voortdurend nieuwe plantages worden aangelegd, terwijl bestaande plantages worden uitgebreid; overwegende dat deze stand van zaken zal leiden tot verdere milieuschade; overwegende dat er echter nog meer behoefte aan landbouwgronden zou ontstaan als palmolie zou worden vervangen door andere plantaardige oliën;

O.

overwegende dat het grootscheepse gebruik van palmolie voornamelijk toe te schrijven is aan de lage kosten van het product, die te danken zijn aan het toegenomen aantal oliepalmplantages in ontboste gebieden; overwegende dat het gebruik van palmolie in de levensmiddelenindustrie bovendien past in het model van niet-duurzame massaproductie en -consumptie, hetgeen volledig haaks staat op het gebruik en de bevordering van biologische, kwalitatief hoogstaande nul-kilometeringrediënten en -producten;

P.

overwegende dat er steeds meer palmolie wordt gebruikt als biobrandstof en in verwerkte levensmiddelen (circa 50 % van de verpakte producten bevat inmiddels palmolie);

Q.

overwegende dat sommige bedrijven die palmolie verhandelen er niet in slagen om onweerlegbaar aan te tonen dat de palmolie in hun productieketen niet in verband kan worden gebracht met ontbossing, drooglegging van veengronden of milieuvervuiling en om te bewijzen dat de palmolie is geproduceerd met volledige inachtneming van de fundamentele mensenrechten en adequate sociale normen;

R.

overwegende dat de Commissie in het kader van het Zevende Milieuactieprogramma (MAP) verplicht is het milieueffect van de consumptie van grondstoffen voor levensmiddelen en non-foodproducten in de Unie in een mondiale context te beoordelen en, indien nodig, beleidsvoorstellen uit te werken om de resultaten van deze beoordelingen aan te pakken, alsook moet overwegen een EU-actieplan inzake ontbossing en bosdegradatie op te stellen;

S.

overwegende dat de Commissie studies plant over ontbossing en palmolie;

T.

overwegende dat niet bekend is hoeveel broeikasgasemissies er in totaal worden veroorzaakt door verandering in landgebruik die verband houdt met palmolie; overwegende dat een verbetering van de wetenschappelijke beoordelingen in dit verband noodzakelijk is;

U.

overwegende dat er in de producerende landen geen betrouwbare gegevens beschikbaar zijn over de stukken land die, al dan niet met toestemming, worden gebruikt voor de teelt van oliepalmen; overwegende dat de maatregelen die worden genomen om de duurzaamheid van palmolie te certificeren door deze belemmering van meet af aan op de helling komen te staan;

V.

overwegende dat de energiesector in 2014 verantwoordelijk was voor 60 % van de in de EU geïmporteerde palmolie, en dat 46 % van de geïmporteerde palmolie is gebruikt als brandstof in de vervoersector (een verzesvoudiging ten opzichte van 2010) en 15 % voor de opwekking van elektriciteit en warmte;

W.

overwegende dat in de periode van nu tot 2020 wereldwijd naar schatting 1 miljoen hectare land zal worden geconverteerd voor de productie van palmolie voor biodiesel, waarvan 0,57 miljoen hectare in gebieden in Zuidoost-Azië met oerbossen (8);

X.

overwegende dat de totale door het biobrandstofmandaat van de EU 2020-strategie veroorzaakte verandering in landgebruik 8,8 miljoen hectare bedraagt, en dat daarvan 2,1 miljoen hectare als gevolg van uitbreidingen van oliepalmplantages is geconverteerd in Zuidoost-Azië, waarvan de helft ten koste van tropische bossen en veengronden;

Y.

overwegende dat de ontbossing van regenwoud leidt tot de vernietiging van de natuurlijke habitats van meer dan de helft van de diersoorten die onze planeet rijk is en meer dan twee derde van de plantensoorten, waardoor deze soorten in hun voortbestaan worden bedreigd; overwegende dat het regenwoud een aantal van 's werelds zeldzaamste en vaak endemische soorten herbergt, die op de rode lijst van de Internationale Unie voor behoud van de natuur en de natuurlijke hulpbronnen (IUCN) zijn ingedeeld in de categorie van ernstig bedreigde soorten, waarvan wordt aangenomen dat ze te maken hebben gehad met een waargenomen, geschatte, afgeleide of vermoede achteruitgang van de populaties in de afgelopen tien jaar of over drie generaties van meer dan 80 %; overwegende dat de EU-consument beter op de hoogte moet worden gesteld van de inspanningen die worden gedaan om deze dier- en plantensoorten te beschermen;

Z.

overwegende dat uit diverse onderzoeken blijkt dat er in tal van landen bij de aanleg en de exploitatie van palmolieplantages sprake is van grootschalige schendingen van fundamentele mensenrechten, waaronder gedwongen uitzettingen, gewapend geweld, kinderarbeid, schuldslavernij of discriminatie van inheemse gemeenschappen;

AA.

overwegende dat ons erg verontrustende berichten (9) bereiken waarin wordt gemeld dat er bij een substantieel deel van de wereldwijde productie van palmolie sprake is van schendingen van fundamentele mensenrechten en adequate sociale normen, dat er regelmatig gebruik wordt gemaakt van kinderarbeid en dat er tal van grondgeschillen zijn tussen lokale en inheemse gemeenschappen enerzijds en palmolieconcessiehouders anderzijds;

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

42.

43.

44.

45.

46.

47.

48.

49.

50.

51.

52.

53.

54.

55.

56.

57.

58.

59.

60.

61.

62.

63.

64.

65.

66.

67.

68.

69.

70.

71.

72.

73.

74.

75.

76.

77.

78.

79.

80.

81.

82.

83.

84.

85.

—

gezien de artikelen 2 en 3 van het Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU) en artikel 157, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU),

—

gezien Protocol nr. 1 betreffende de rol van de nationale parlementen in de Europese Unie,

—

gezien Protocol nr. 2 betreffende de toepassing van de beginselen van subsidiariteit en evenredigheid,

—

gezien de artikelen 21 en 23 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie,

—

gezien het actieprogramma van Peking,

—

gezien het VN-Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van discriminatie van vrouwen, dat in 1979 werd aangenomen,

—

gezien Richtlijn 79/7/EEG van de Raad van 19 december 1978 betreffende de geleidelijke tenuitvoerlegging van het beginsel van gelijke behandeling van mannen en vrouwen op het gebied van de sociale zekerheid (1),

—

gezien Richtlijn 2006/54/EG van het Europees Parlement en de Raad van 5 juli 2006 betreffende de toepassing van het beginsel van gelijke kansen en gelijke behandeling van mannen en vrouwen in arbeid en beroep (2),

—

gezien Richtlijn 2010/41/EU van het Europees Parlement en de Raad van 7 juli 2010 betreffende de toepassing van het beginsel van gelijke behandeling van zelfstandig werkzame mannen en vrouwen en tot intrekking van Richtlijn 86/613/EEG van de Raad (3),

—

gezien Verordening (EU) nr. 1303/2013 van het Europees Parlement en de Raad van 17 december 2013 houdende gemeenschappelijke bepalingen inzake het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling, het Europees Sociaal Fonds, het Cohesiefonds, het Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling en het Europees Fonds voor maritieme zaken en visserij en algemene bepalingen inzake het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling, het Europees Sociaal Fonds, het Cohesiefonds en het Europees Fonds voor maritieme zaken en visserij, en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 1083/2006 van de Raad (4),

—

gezien Verordening (EU) nr. 1305/2013 van het Europees Parlement en de Raad van 17 december 2013 inzake steun voor plattelandsontwikkeling uit het Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling (ELFPO) en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 1698/2005 van de Raad (5),

—

gezien artikel 7 van Verordening (EU) nr. 1305/2013 over het Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling,

—

gezien zijn resolutie van 12 maart 2008 over de situatie van de vrouw in de plattelandsgebieden van de EU (6),

—

gezien zijn resolutie van 5 april 2011 over de rol van vrouwen in de landbouw en op het platteland (7),

—

gezien zijn resolutie van 8 juli 2015 over het initiatief voor groene werkgelegenheid: het banenpotentieel van de groene economie benutten (8),

—

gezien zijn resolutie van 8 september 2015 over familiebedrijven in Europa (9),

—

gezien de aanbevelingen van het VN-Comité inzake Wereldvoedselzekerheid van 17 oktober 2016 inzake veeteelt en mondiale voedselzekerheid, met name die met betrekking tot gendergelijkheid en emancipatie van vrouwen,

—

gezien zijn resolutie van donderdag 27 oktober 2016 over hoe het GLB de werkgelegenheid in landelijke gebieden kan verbeteren (10),

—

gezien artikel 52 van zijn Reglement,

—

gezien het gezamenlijke overleg van de Commissie landbouw en plattelandsontwikkeling en de Commissie rechten van de vrouw en gendergelijkheid overeenkomstig artikel 55 van het Reglement,

—

gezien het verslag van de Commissie landbouw en plattelandsontwikkeling en van de Commissie rechten van de vrouw en gendergelijkheid (A8-0058/2017),

A.

overwegende dat de economische en levensomstandigheden de laatste decennia grondig veranderd zijn en aanzienlijk verschillen zowel tussen de lidstaten als binnen de lidstaten;

B.

overwegende dat vrouwen aanzienlijke bijdragen leveren aan de plattelandseconomie en overwegende dat de diversificatiemaatregelen en het begrip multifunctionaliteit, als een essentiële basis voor strategieën voor duurzame ontwikkeling, weliswaar nog niet in alle gebieden ten volle benut zijn maar dat zij toch nieuwe kansen voor vrouwen hebben gecreëerd, dankzij innovatie en de ontwikkeling van nieuwe concepten waarmee het platteland een nieuwe dynamiek kan worden gegeven;

C.

overwegende dat vrouwen vaak de motor zijn achter de ontwikkeling van bijkomende activiteiten op of buiten de boerderij die verder gaan dan landbouwproductie en een reële toegevoegde waarde voor activiteiten in plattelandsgebieden opleveren;

D.

overwegende dat vrouwen die in plattelandsgebieden wonen geen homogene groep zijn en dat hun situatie, hun bezigheden, hun bijdragen tot de maatschappij en uiteindelijk hun behoeften en belangen aanzienlijk verschillen tussen en binnen de lidstaten;

E.

overwegende dat vrouwen actief betrokken zijn bij landbouwactiviteiten, ondernemerschap en toerisme en een belangrijke rol vervullen in het behoud van culturele tradities in plattelandsgebieden, die de regionale identiteit kunnen helpen opbouwen en/of versterken;

F.

overwegende dat gelijkheid van vrouwen en mannen een kernbeginsel is van de Europese Unie en haar lidstaten en dat de bevordering van deze gelijkheid een van haar voornaamste doelstellingen is; overwegende dat gelijkheid van vrouwen en mannen een elementaire waarde is van de EU zoals in de Verdragen en in het Handvest van de grondrechten erkend, en dat de EU zich specifiek tot taak heeft gesteld hieraan in al haar activiteiten een plaats toe te kennen; overwegende dat gendermainstreaming een belangrijk instrument is om dit beginsel in EU-beleid, -maatregelen en -acties te integreren met het oog op de bevordering van de gelijkheid tussen mannen en vrouwen en de bestrijding van discriminatie, teneinde de actieve betrokkenheid van vrouwen in de arbeidsmarkt en economische en sociale activiteiten te vergroten; overwegende dat dit instrument ook kan worden toegepast in de Europese structuur- en investeringsfondsen, onder meer het ELFPO;

G.

overwegende dat de familiale landbouw het meest verspreide landbouwmodel in de EU-28 is, waarbij 76,5 % van het werk wordt verricht door de eigenaar of door leden van zijn of haar familie (11) en dat deze dus moet worden ondersteund en beschermd; overwegende dat het bestaan van familielandbouwbedrijven solidariteit tussen generaties en sociale en milieuverantwoordelijkheid bevordert en dus bijdraagt tot de duurzame ontwikkeling van plattelandsgebieden;

H.

overwegende dat het tegen de achtergrond van de toenemende verstedelijking voor de samenleving essentieel is een actieve, dynamische en welvarende bevolking in plattelandsgebieden te handhaven, met bijzondere aandacht voor gebieden met natuurlijke beperkingen, aangezien het behoud van het milieu en het landschap daarvan afhangt;

I.

overwegende dat de vergrijzing van de bevolking, in combinatie met de afname van landbouwactiviteiten en de economische achteruitgang in de plattelandsgebieden van de EU, de voornaamste oorzaken vormen voor de ontvolking en de uittocht van vrouwen uit het platteland, wat een negatieve impact heeft niet alleen op de arbeidsmarkt, maar ook op de sociale infrastructuur; overwegende dat deze situatie alleen een halt kan worden toegeroepen indien de Europese instellingen en regeringen al het mogelijke doen om te zorgen voor meer erkenning van hun werk en hun rechten en om plattelandsgebieden te voorzien van de nodige diensten die de combinatie van werk en privéleven mogelijk maken;

J.

overwegende dat het agrotoerisme, dat onder meer het platteland voorziet van goederen en diensten via familiebedrijven en coöperatieve ondernemingen, met geringe bedrijfsrisico's gepaard gaat, banen creëert, de mogelijkheid biedt tot het combineren van werk, gezin en privéleven en plattelandsvlucht, met name onder vrouwen, tegengaat;

K.

overwegende dat de economische crisis de Europese Unie heeft getroffen en een ernstige impact heeft gehad op vele plattelandsgebieden en -regio’s; overwegende dat de gevolgen van de crisis nog steeds zichtbaar zijn en dat jongeren uit plattelandsgebieden te kampen hebben met hoge werkloosheidscijfers, armoede en ontvolking waarvan vooral vrouwen de gevolgen ondervinden; overwegende dat vrouwen de impact van de crisis direct ervaren bij het beheer van hun landbouwbedrijf en hun huishouden;

L.

overwegende dat deze situatie een ernstige uitdaging vormt voor het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB), dat moet zorgen voor de ontwikkeling van plattelandsgebieden en de verhoging van hun potentieel;

M.

overwegende dat het noodzakelijk is een duurzame en levendige landbouwsector te handhaven als de fundamentele economische, milieu- en sociale basis van plattelandsgebieden, die bijdraagt aan plattelandsontwikkeling, voedselproductie, biodiversiteit en het scheppen van banen;

N.

overwegende dat de status van kleine boeren of familielandbouwbedrijven als primaire voedselproducenten moet worden verbeterd en dat hun landbouw- en veeteeltactiviteiten moeten worden gehandhaafd door innovatie en voldoende financiële middelen en maatregelen op EU-niveau te bevorderen; overwegende dat tussen 2005 en 2010 2,4 miljoen landbouwbedrijven in de EU zijn verdwenen, de meeste daarvan kleine of familiebedrijven, en dat de werkloosheid in de plattelandsgebieden daardoor is toegenomen;

O.

overwegende dat de bevordering van diversificatiemaatregelen en de ontwikkeling van korte toeleveringsketens, alsmede de bevordering van producentenorganisaties, kan bijdragen tot de weerbaarheid van de sector, die geconfronteerd wordt met de problemen van oneerlijke handelspraktijken en markten die steeds instabieler worden;

P.

overwegende dat het van belang is de deelname van vrouwen aan de waardeketen op het gebied van agrovoeding te ondersteunen en bevorderen, aangezien zij met name een rol spelen bij de productie- en verwerkingsprocessen;

Q.

overwegende dat toegang tot een leven lang leren, de mogelijkheid om in een niet-formele context verkregen vaardigheden te benutten en de mogelijkheid tot omscholing en verkrijging van vaardigheden die op een dynamische arbeidsmarkt gebruikt kunnen worden, essentiële voorwaarden zijn voor de verruiming van de werkgelegenheid voor vrouwen in plattelandsgebieden;

R.

overwegende dat coöperatieven, onderlinge maatschappijen, sociale ondernemingen en andere alternatieve bedrijfsmodellen een enorm potentieel bieden om een duurzame en inclusieve economische groei te stimuleren en de economische positie van vrouwen in plattelandsgebieden en in de landbouwsector te versterken;

S.

overwegende dat de deelname van vrouwen en meisjes aan onderwijs en „een leven lang leren”, met name op het gebied van wetenschap, technologie, engineering en wiskunde (STEM), alsook aan ondernemerschap van essentieel belang is om gendergelijkheid in de landbouw- en voedselproductiesector te bewerkstelligen, alsook in de toeristische sector en andere bedrijfstakken in plattelandsgebieden;

T.

overwegende dat iets minder dan 50 % van de totale beroepsbevolking van plattelandsgebieden in de EU vrouw is, maar dat zij slechts circa 45 % van de totale beroepsbevolking vormen; overwegende dat vele vrouwen niet als werkloos geregistreerd staan of worden meegeteld in de werkloosheidsstatistieken en dat er geen duidelijke gegevens bestaan over vrouwen die in de landbouw werkzaam zijn als bedrijfseigenares of als werkneemster;

U.

overwegende dat in de overwegend rurale gebieden van de EU in 2009 slechts 61 % van vrouwen in de leefdtijdscategorie van 20 tot 64 jaar in dienstverband werkzaam was (12); overwegende dat in veel lidstaten vrouwen in plattelandsgebieden beperkte toegang tot banen in de landbouw hebben en relatief weinig arbeidskansen krijgen in deze sector, maar dat zij niettemin een belangrijke rol vervullen in plattelandsontwikkeling en het sociale netwerk van plattelandsgebieden doordat zij zorgen voor een inkomen voor huishoudens of de levensomstandigheden verbeteren;

V.

overwegende dat vrouwen in 2014 instonden voor ongeveer 35 % van de totale arbeidstijd in de landbouw, waarbij zij 53,8 % van het deeltijdwerk en 30,8 % van het voltijdwerk verrichtten, en dat zij zodoende een belangrijke bijdrage leveren aan de landbouwproductie; overwegende dat het werk dat wordt verricht door echtgenotes en andere vrouwelijke familieleden in landbouwbedrijven vaak onontbeerlijk is en als „onzichtbaar werk” wordt ondergewaardeerd als gevolg van het ontbreken van een beroepsstatus, waardoor het erkend kan worden en de vrouwen in kwestie in de socialezekerheidsdiensten kunnen worden ingeschreven, wat het mogelijke verlies van rechten zoals het recht op ziekteverlof en zwangerschapsverlof zou voorkomen en zou zorgen voor hun financiële onafhankelijkheid;

W.

overwegende dat er in sommige lidstaten, zoals bijvoorbeeld Frankrijk, verschillende juridische statussen bestaan voor echtgenotes die op het bedrijf een regelmatige beroepsactiviteit uitoefenen (bedrijfsmedewerker, werknemer of bedrijfshoofd), waardoor zij werkelijke sociale bescherming genieten tegen risico's in het beroeps- en het privéleven;

X.

overwegende dat gemiddeld slechts 30 % van de landbouwbedrijven in de EU door vrouwen wordt beheerd; overwegende dat een groot aantal vrouwen in de landbouw werkzaam is en dat de meeste vrouwen worden aangemerkt als echtgenote van de eigenaar, hetgeen in 2007 gold voor 80,1 % van alle echtgenotes (13);

Y.

overwegende dat de eigenaar van het landbouwbedrijf de persoon is die wordt vermeld op bankdocumenten, in aanmerking komt voor subsidies en rechten opbouwt, en ook de persoon is die het landbouwbedrijf vertegenwoordigt bij verenigingen en collectieve organisaties; overwegende dat wie geen eigenaar is van het landbouwbedrijf geen enkele van de met deze eigendomsstatus verbonden rechten heeft (recht op bedrijfstoeslagen, premies voor zoogkoeien, aanplantrechten voor wijnstokken, inkomen, enz.) en dat dit vrouwen in een kwetsbare en nadelige positie plaatst;

Z.

overwegende dat vrouwen, om te kunnen profiteren van voordelige hulpregelingen voor in de landbouw werkende vrouwen, moeten worden erkend als eigenaars of mede-eigenaars; overwegende dat het eigenaarschap of mede-eigenaarschap van landbouwbedrijven voor vrouwen moet worden bevorderd door de Europese Unie, wat een gunstig effect zou hebben op hun situatie op de arbeidsmarkt, sociale rechten en economische onafhankelijkheid en er dus zou voor zorgen dat zij in de plattelandsgebieden een grotere zichtbaarheid krijgen (en erkenning van hun bijdrage aan de economie en de inkomens) en meer toegang tot land;

AA.

overwegende dat in Europese, nationale en regionale statistieken meer zichtbaarheid moet worden gegeven aan vrouwen in plattelandsgebieden, zodat een beeld wordt gegeven van hun situatie en de rol die zij vervullen;

AB.

overwegende dat een betere toegang van jongeren en vrouwen tot land ten goede zou komen aan de overname van landbouwbedrijven door de jongere generatie en een positieve invloed zou hebben op de economische groei en het sociale welzijn;

AC.

overwegende dat het voor alle bewoners van plattelandsgebieden belangrijk is dat kwaliteitsvolle en betaalbare openbare en particuliere diensten worden verstrekt, onder meer kinderopvang en zorg voor ouderen en andere zorgbehoevenden, met inbegrip van personen met een handicap; overwegende dat deze diensten met name van belang zijn voor een beter evenwicht tussen werk en gezin, vooral voor vrouwen, aangezien zij meer betrokken zijn bij de zorg voor de jongere, zorgbehoevende en oudere leden van de familie;

AD.

overwegende dat vrouwen een multifunctionele rol hebben in plattelandsgebieden en dat deze diensten hen derhalve in staat zouden stellen te werken en hun loopbaan verder te ontwikkelen, met een eerlijke verdeling van familiale en zorgtaken;

AE.

overwegende dat de basis voor het verbeteren van de levenskwaliteit in plattelandsgebieden gevormd wordt door de beschikbaarheid van infrastructuur zoals vervoersverbindingen, toegang tot snel breedbandinternet, inclusief mobiele gegevensdiensten en energievoorziening, alsmede kwaliteitsvolle sociale, gezondheids- en onderwijsdiensten;

AF.

overwegende dat de breedbanddekking in plattelandsgebieden in de gehele EU-28 nog steeds achter blijft bij de nationale dekking; overwegende dat in 2015 98,4 % van de huishoudens in plattelandsgebieden over ten minste één breedbandtechnologie beschikten, maar dat slechts 27,8 % toegang had tot diensten van de volgende generatie; overwegende dat digitale infrastructuur, die niet volledig ontwikkeld is in alle plattelandsgebieden van de EU, zeer nuttig kan zijn voor de toegang tot informatie en onderwijs, het delen van informatie en de uitwisseling van goede praktijken tussen vrouwen in plattelandsgebieden en een sleutelelement kan vormen in de steun die nodig is om de vrouwelijke bevolking van deze gebieden te handhaven;

AG.

overwegende dat onderwijs een fundamenteel instrument vormt voor de bevordering van gelijkheid, een waarde die horizontaal moet worden gestimuleerd, niet alleen op scholen maar ook in beroepsopleidingen, en met name op de primaire sector gerichte opleidingen;

AH.

overwegende dat verbetering van de algemene omstandigheden in plattelandsgebieden een verbeterde positie van vrouwen in deze gebieden tot gevolg zullen hebben;

AI.

overwegende dat de aanzienlijke bijdrage die vrouwen leveren aan lokale en plattelandsontwikkeling onvoldoende weerspiegeld wordt in hun deelname aan de desbetreffende besluitvormingsprocessen, aangezien vrouwen in plattelandsgebieden vaak ondervertegenwoordigd zijn in besluitvormingsorganen, zoals landbouwcoöperatieven, vakbonden en gemeentebesturen; overwegende dat het uiterst belangrijk is de vertegenwoordiging van vrouwen in dergelijke organen te vergroten;

AJ.

overwegende dat vrouwen in plattelandsgebieden ook te lijden hebben onder pensioen- en loonkloven, die in sommige lidstaten groter worden; overwegende dat daarom meer aandacht moet worden besteed aan het opstellen van geactualiseerde statistieken over de arbeidsparticipatie van vrouwen in plattelandsgebieden, alsook over hun werk- en leefomstandigheden;

AK.

overwegende dat er tot nu toe geen thematische subprogramma's gecreëerd zijn met betrekking tot „Vrouwen in plattelandsgebieden” en dat de participatie van vrouwen in het gebruik van de instrumenten die in het kader van plattelandsontwikkelingsprogramma's beschikbaar waren tot 2014 betreurenswaardig laag was; overwegende dat van de 6,1 miljoen deelnemers aan opleidingsmaatregelen, slechts 28 % vrouw was; overwegende dat slechts 19 % van de begunstigden van fysieke investeringen in landbouwbedrijven ten behoeve van modernisering en 33 % van de begunstigden van diversificatiemaatregelen vrouw was; overwegende dat van de banen die zijn gecreëerd als gevolg van maatregelen uit hoofde van as 3 (diversificatie van de economie in plattelandsgebieden) slechts 38 % naar vrouwen is gegaan;

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

42.

43.

44.

45.

46.

47.

48.

49.

50.

51.

52.

53.

54.

—

gezien artikel 50 van het Verdrag betreffende de Europese Unie,

—

gezien artikel 3, lid 5, artikel 4, lid 3, en artikel 8 van het Verdrag betreffende de Europese Unie,

—

gezien de artikelen 217 en 218 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie,

—

gezien de kennisgeving van de premier van het Verenigd Koninkrijk aan de Europese Raad op 29 maart 2017 overeenkomstig artikel 50, lid 2, van het Verdrag betreffende de Europese Unie,

—

gezien zijn resolutie van 28 juni 2016 over de beslissing om de EU te verlaten als gevolg van het referendum in het Verenigd Koninkrijk (1),

—

gezien zijn resoluties van 16 februari 2017 over mogelijke ontwikkelingen en aanpassingen van het huidige institutionele bestel van de Europese Unie (2), over verbetering van de werking van de Europese Unie, voortbouwend op het potentieel van het Verdrag van Lissabon (3), en over begrotingscapaciteit voor de eurozone (4),

—

gezien artikel 123, leden 2 en 4, van zijn Reglement,

A.

overwegende dat met de kennisgeving van de regering van het Verenigd Koninkrijk aan de Europese Raad het proces begint waarmee dat land ophoudt een lidstaat van de Europese Unie te zijn en de Verdragen niet langer op dat land van toepassing zullen zijn;

B.

overwegende dat dit een unieke en betreurenswaardige gebeurtenis is, aangezien het nog niet eerder is voorgekomen dat een lidstaat zich uit de Europese Unie terugtrekt; overwegende dat de terugtrekking ordelijk moet verlopen, teneinde de Europese Unie, haar burgers en het proces van Europese integratie niet negatief te beïnvloeden;

C.

overwegende dat het Europees Parlement alle burgers van de Europese Unie vertegenwoordigt en zich gedurende het hele proces van terugtrekking van het Verenigd Koninkrijk voor hun belangen zal inzetten;

D.

overwegende dat, hoewel elke lidstaat het soevereine recht heeft zich uit te Europese Unie terug te trekken, het de taak van alle resterende lidstaten is eensgezind te handelen ter verdediging van de belangen en de integriteit van de Europese Unie; overwegende dat de onderhandelingen derhalve zullen plaatsvinden tussen het Verenigd Koninkrijk, enerzijds, en de Commissie namens de Europese Unie en de resterende 27 lidstaten (de EU-27), anderzijds;

E.

overwegende dat de onderhandelingen over de terugtrekking van het Verenigd Koninkrijk zullen starten na de vaststelling door de Europese Raad van richtsnoeren voor die onderhandelingen; overwegende dat deze resolutie het standpunt van het Europees Parlement over deze richtsnoeren bevat, en tevens de basis zal vormen voor de beoordeling — door het Europees Parlement — van het onderhandelingsproces en van elk akkoord tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk;

F.

overwegende dat voor het Verenigd Koninkrijk — tot het moment waarop het land de Europese Unie verlaat — alle uit de Verdragen voortvloeiende rechten en verplichtingen gelden, met inbegrip van het beginsel van loyale samenwerking zoals vervat in artikel 4, lid 3, van het Verdrag betreffende de Europese Unie;

G.

overwegende dat het Verenigd Koninkrijk in de kennisgeving van 29 maart 2017 zijn voornemen kenbaar heeft gemaakt niet langer onder de jurisdictie van het Hof van Justitie van de Europese Unie te vallen;

H.

overwegende dat de regering van het Verenigd Koninkrijk in dezelfde kennisgeving ook heeft aangegeven dat zijn toekomstige betrekkingen met de Europese Unie noch het lidmaatschap van de interne markt noch het lidmaatschap van de douane-unie zal omvatten;

I.

overwegende dat voortzetting van het lidmaatschap van het Verenigd Koninkrijk van de interne markt, de Europese Economische Ruimte en/of de douane-unie zowel voor het Verenigd Koninkrijk, als voor de EU-27 overigens de beste oplossing zou zijn geweest; overwegende dat dit niet mogelijk is zolang de regering van het Verenigd Koninkrijk haar bezwaren tegen de vier vrijheden en de jurisdictie van het Hof van Justitie van de Europese Unie handhaaft, weigert een algemene bijdrage aan de begroting van de Unie te leveren en haar eigen handelsbeleid wenst te voeren;

J.

overwegende dat het besluit over „een nieuwe regeling voor het Verenigd Koninkrijk binnen de Europese Unie”, dat als bijlage bij de conclusies van de Europese Raad van 18 en 19 februari 2016 is gevoegd, gezien de uitkomst van het referendum over uittreding sowieso in al zijn bepalingen van nul en generlei waarde is;

K.

overwegende dat de onderhandelingen moeten worden gevoerd met als doel het waarborgen van rechtszekerheid, het tot een minimum beperken van ontwrichting en het formuleren van een duidelijke toekomstvisie voor burgers en rechtspersonen;

L.

overwegende dat herroeping van de kennisgeving alleen mogelijk moet zijn indien wordt voldaan aan voorwaarden die door alle lidstaten van de EU-27 zijn overeengekomen, om te vermijden dat deze als een procedureel middel wordt ingezet of wordt gebruikt in een poging de huidige voorwaarden van het lidmaatschap van het Verenigd Koninkrijk te verbeteren;

M.

overwegende dat het Verenigd Koninkrijk bij ontstentenis van een akkoord over terugtrekking de Europese Unie op 30 maart 2019 automatisch zou verlaten, en wel op niet-ordelijke wijze;

N.

overwegende dat veel burgers van het Verenigd Koninkrijk, waaronder een meerderheid in Noord-Ierland en Schotland, vóór voortzetting van het lidmaatschap van de Europese Unie hebben gestemd;

O.

overwegende dat het Europees Parlement zich in het bijzonder zorgen maakt over de gevolgen van de terugtrekking van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie voor Noord-Ierland en de toekomstige betrekkingen van Noord-Ierland met Ierland; overwegende dat het in dit verband van essentieel belang is de vrede te waarborgen en dus het Goede Vrijdag-akkoord, dat met de actieve deelname van de Unie tot stand is gekomen, in al zijn onderdelen te handhaven, zoals het Europees Parlement in zijn resolutie van 13 november 2014 over het vredesproces in Noord-Ierland heeft beklemtoond (5);

P.

overwegende dat de terugtrekking van het Verenigd Koninkrijk voor de EU-27 en de instellingen van de Unie aanleiding zou moeten zijn een beter antwoord op de huidige uitdagingen te formuleren, en na te denken over hun toekomst en over de manier waarop het Europese project doeltreffender, democratischer en burgervriendelijker kan worden gemaakt; overwegende dat de routekaart van Bratislava, de resoluties van het Europees Parlement daarover, het Witboek van de Commissie over de toekomst van Europa van 1 maart 2017, de Verklaring van Rome van 25 maart 2017 en de voorstellen van de groep op hoog niveau Eigen Middelen van 17 januari 2017 hiervoor als uitgangspunt zouden kunnen dienen;

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

—

gezien het voorstel van de Commissie voor een verordening van de Raad houdende wijziging van Verordening (EU, Euratom) nr. 1311/2013 tot bepaling van het meerjarig financieel kader voor de jaren 2014-2020 (COM(2016)0604),

—

gezien de ontwerpverordening van de Raad houdende wijziging van Verordening (EU, Euratom) nr. 1311/2013 tot bepaling van het meerjarig financieel kader voor de jaren 2014-2020 (14942/2016) en het corrigendum van de Raad (14942/2016 COR2),

—

gezien het verzoek om goedkeuring dat de Raad heeft ingediend krachtens artikel 312 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie en artikel 106 bis van het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie (C8-0103/2017),

—

gezien het beginselakkoord van de Raad van 7 maart 2017 over de herziening van het meerjarig financieel kader 2014-2020 (1),

—

gezien zijn resolutie van 6 juli 2016 over de voorbereiding van de postelectorale herziening van het MFK 2014-2020: bijdrage van het Parlement in afwachting van het Commissievoorstel (2),

—

gezien zijn resolutie van 26 oktober 2016 over de tussentijdse herziening van het MFK 2014-2020 (3),

—

gezien zijn wetgevingsresolutie van 5 april 2017 over de ontwerpverordening (4),

—

gezien artikel 99, lid 2, van zijn Reglement,

—

gezien het verslag van de Begrotingscommissie (A8-0117/2017),

1.

2.

3.

4.

—

gezien het ontwerp van uitvoeringsbesluit van de Commissie tot verlening van een vergunning voor het in de handel brengen van producten die geheel of gedeeltelijk bestaan uit of zijn geproduceerd met de genetisch gemodificeerde mais Bt11 × 59122 × MIR604 × 1507 × GA21, en genetisch gemodificeerde maissoorten die bestaan uit een combinatie van twee, drie of vier van de events Bt11, 59122, MIR604, 1507 en GA21, ingevolge Verordening (EG) nr. 1829/2003 van het Europees Parlement en de Raad inzake genetisch gemodificeerde levensmiddelen en diervoeders (D049280),

—

gezien Verordening (EG) nr. 1829/2003 van het Europees Parlement en de Raad van 22 september 2003 inzake genetisch gemodificeerde levensmiddelen en diervoeders (1), en met name artikel 7, lid 3, artikel 9, lid 2, en artikel 21, lid 2,

—

gezien de stemming op 27 januari 2017 van het Permanent Comité voor de voedselketen en de diergezondheid als bedoeld in artikel 35 van Verordening (EG) nr. 1829/2003, waarbij geen advies is geformuleerd, en gezien de stemming op 27 maart 2017 van het comité van beroep, dat evenmin een advies heeft opgeleverd,

—

gezien de artikelen 11 en 13 van Verordening (EU) nr. 182/2011 van het Europees Parlement en de Raad van 16 februari 2011 tot vaststelling van de algemene voorschriften en beginselen die van toepassing zijn op de wijze waarop de lidstaten de uitoefening van de uitvoeringsbevoegdheden door de Commissie controleren (2),

—

gezien het advies dat op 15 juli 2016 (3) is geformuleerd door de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA), dat een minderheidsstandpunt omvat, en de eerdere EFSA-adviezen inzake maissoorten die gedeeltelijk bestaan uit de afzonderlijke events Bt11 (dat de Cry1Ab- en PAT-eiwitten tot expressie brengt), 59122 (dat de Cry34Ab1-, Cry35Ab1- en PAT-eiwitten tot expressie brengt), MIR604 (dat de mCry3A- en PMI-eiwitten tot expressie brengt), 1507 (dat de Cry1F- en PAT-eiwitten produceert) en GA21 (dat het mEPSPS-eiwit tot expressie brengt),

—

gezien het voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad tot wijziging van Verordening (EU) nr. 182/2011 tot vaststelling van de algemene voorschriften en beginselen die van toepassing zijn op de wijze waarop de lidstaten de uitoefening van de uitvoeringsbevoegdheden door de Commissie controleren (COM(2017)0085, COD(2017)0035),

—

gezien zijn eerdere resoluties waarin bezwaar wordt gemaakt tegen het verlenen van vergunningen voor genetisch gemanipuleerde organismen (4),

—

gezien de ontwerpresolutie van de Commissie milieubeheer, volksgezondheid en voedselveiligheid,

—

gezien artikel 106, leden 2 en 3, van zijn Reglement,

A.

overwegende dat Syngenta op 1 juli 2011 bij de nationale bevoegde instantie van Duitsland een aanvraag heeft ingediend om levensmiddelen, levensmiddeleningrediënten en diervoeders die geheel of gedeeltelijk bestaan uit of zijn geproduceerd met mais Bt11 × 59122 × MIR604 × 1507 × GA21 in de handel te brengen, overeenkomstig de artikelen 5 en 17 van Verordening (EG) nr. 1829/2003; overwegende dat deze aanvraag ook betrekking heeft op het in de handel brengen van genetisch gemodificeerde mais Bt11 × 59122 × MIR604 × 1507 × GA21 in producten die er geheel of gedeeltelijk uit bestaan, voor andere toepassingen dan als levensmiddel of als diervoeder die ook voor andere maissoorten zijn toegelaten, met uitzondering van de teelt;

B.

overwegende dat Syngenta het toepassingsgebied van de aanvraag op 21 februari 2014 heeft uitgebreid naar alle subcombinaties van de afzonderlijke genetische-modificatie-events die samen mais Bt11 × 59122 × MIR604 × 1507 × GA21 vormen, met uitzondering van de subcombinatie 1507 × 59122, waarvoor reeds een vergunning was verkregen uit hoofde van Besluit 2010/432/EU van de Commissie (5);

C.

overwegende dat Syngenta het toepassingsgebied van de aanvraag op 31 maart 2016 heeft aangepast door de volgende vier subcombinaties, die in het toepassingsgebied van een andere aanvraag waren ondergebracht, te schrappen: mais Bt11 × GA21, mais MIR604 × GA21, mais Bt11 × MIR604 en mais Bt11 × MIR604 × GA21 (6);

D.

overwegende dat de aanvrager over geen enkele van de twintig subcombinaties specifieke gegevens heeft verstrekt (7);

E.

overwegende dat het gebruik van de met vijf events gemodificeerde plant bedoeld is om schadelijke lepidoptera en coleoptera te bestrijden bij mais en om te zorgen voor tolerantie voor herbiciden die glufosinaatammonium of glyfosaat bevatten (8); overwegende dat het beoogde gebruik vergelijkbaar is bij de verschillende subcombinaties, naargelang de combinatie;

F.

overwegende dat de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) op 26 augustus 2016 overeenkomstig de artikelen 6 en 18 van Verordening (EG) nr. 1829/2003 een gunstig advies heeft uitgebracht met betrekking tot genetisch gemodificeerde mais Bt11 × 59122 × MIR604 × 1507 × GA21 en alle subcombinaties die tot het toepassingsgebied van de aanvraag behoren; overwegende dat het EFSA-advies een minderheidsstandpunt omvatte;

G.

overwegende dat de EFSA bevestigt dat er voor geen enkele van de twintig subcombinaties specifieke gegevens zijn ingediend, dat vele van deze combinaties nog niet zijn gecreëerd en dat het literatuuronderzoek geen wetenschappelijke informatie over deze combinaties heeft opgeleverd, maar niettemin concludeert dat alle twintig subcombinaties „even veilig zouden moeten zijn als de met vijf events gemodificeerde maisplant”;

H.

overwegende dat de EFSA monitoring na het in de handel brengen van de betrokken genetische-modificatie-events niet nodig acht; overwegende dat de EFSA zich beperkt tot de verklaring dat de monitoringverplichting moet worden overwogen op basis van de nieuwe verstrekte eiwitexpressiegegevens, indien deze subcombinaties zouden worden gecreëerd door middel van gerichte veredelingsmethoden en in de Unie zouden worden ingevoerd;

I.

overwegende dat de lidstaten gedurende de overlegperiode van drie maanden honderden kritische opmerkingen hebben ingediend (9); overwegende dat in deze opmerkingen onder meer wordt verwezen naar ontbrekende informatie en gegevens, slecht uitgevoerde studies, ontbrekende studies, ontbrekende bewijzen om bepaalde blootstellingsroutes uit te sluiten, een ontoereikende gegevensbasis, bijv. met betrekking tot verteerbaarheid, het feit dat geen rekening is gehouden met de gecombineerde effecten van de verschillende Bt-toxine-eiwitten bij de beoordeling van de allergeniciteits- en toxiciteitsgrens, tekortkomingen met betrekking tot de proefopzet van de veldproeven en de statistische analyse, ontbrekende verslagen over de resultaten van de monitoring, gebrek aan bewijzen dat het product geen schadelijke gevolgen heeft voor het milieu, gebrek aan verdere beoordeling van aan het licht gekomen statistisch significante verschillen, bijv. in de nutritionele samenstelling, en het verzuim om immunologische tests te verrichten met betrekking tot een mogelijk hogere allergeniciteitsgrens;

J.

overwegende dat er een minderheidsstandpunt werd geformuleerd door Jean-Michel Wal, lid van het ggo-panel van de EFSA (10), waarin hij verklaart dat: „de aanvrager over geen enkele van deze twintig subcombinaties specifieke gegevens heeft verstrekt en evenmin een bevredigende motivering heeft gegeven waarin wordt uitgelegd waarom deze gegevens ontbreken en/of waarom ze volgens de aanvrager niet nodig zijn voor de risicobeoordeling. Dit is meer dan reden genoeg om dit minderheidsstandpunt te formuleren, ervan uitgaande dat er geen sprake kan zijn van twee soorten risicobeoordeling, een uitgebreide beoordeling op basis van volledige gegevens en een andere beoordeling waarvoor helemaal geen specifieke gegevens voorhanden zijn en die gebaseerd is op veronderstellingen en indirecte overwegingen van het panel, afgeleid aan de hand van de zogenaamde „op bewijskracht gebaseerde benadering” en extrapolatie van beschikbare gegevens voor de afzonderlijke events, de met vijf events gemodificeerde plant en andere gemodificeerde planten die in andere aanvragen zijn ingediend en beoordeeld. Bovenop deze princiepskwestie kan er in dit geval ook sprake zijn van onbeheerste risico's voor de gezondheid van menselijke consumenten in bepaalde segmenten van de bevolking.”;

K.

overwegende dat hij zich in het minderheidsstandpunt meer bepaald afvraagt waarom de gekozen vorm van extrapolatie om de mogelijke schadelijke effecten te beoordelen niet nauwkeurig omschreven wordt: „De criteria, procedure en het betrouwbaarheidsniveau die voor deze extrapolatie vereist zouden moeten zijn, zijn nergens te bespeuren en er wordt evenmin een kritische evaluatie gegeven van de beperkingen van de extrapolatie. Er is geen beoordeling verricht van de onzekerheid die dit met zich meebrengt, bijv. aan de hand van een probabilistische analyse, zoals aanbevolen in de ontwerprichtsnoeren betreffende onzekerheid bij het uitvoeren van wetenschappelijke beoordelingen van de EFSA (herziene versie voor interne tests), opgesteld door het wetenschappelijk comité van de EFSA. Deze tekortkomingen maken de algemene conclusie mogelijk ongeldig.”;

L.

overwegende dat in het EFSA-minderheidsstandpunt ook wordt gewezen op verscheidene tekortkomingen en contradictorische argumenten met betrekking tot de aanvraag, bijvoorbeeld dat de aanvrager enerzijds doet uitschijnen dat alle subcombinaties werden geproduceerd en dat het eiwitexpressieniveau werd geanalyseerd (11), maar anderzijds over geen enkele van de subcombinaties gegevens verstrekt;

M.

overwegende dat de betrokken genetisch gemodificeerde maisvariëteiten SYN-BTØ11-1, DAS-59122-7 en DAS-Ø15Ø7-1 een PAT-eiwit tot expressie brengen dat tolerantie geeft voor glufosinaatammoniumherbiciden; overwegende dat glufosinaat is ingedeeld als toxisch voor de voortplanting en derhalve onder de uitsluitingscriteria van Verordening (EG) nr. 1107/2009 valt; overwegende dat de goedkeuring van glufosinaat afloopt op 31 juli 2018 (12);

N.

overwegende dat de in de aanvragen beschreven genetisch gemodificeerde mais MON-ØØØ21-9 het mEPSPS-eiwit tot expressie brengt dat tolerantie geeft voor glyfosaatherbiciden; overwegende dat glyfosaat door het Internationaal Agentschap voor kankeronderzoek (IARC) — het gespecialiseerde kankeragentschap van de Wereldgezondheidsorganisatie — op 20 maart 2015 is ingedeeld als waarschijnlijk kankerverwekkend voor mensen (13);

O.

overwegende dat de stemming op 27 januari 2017 van het Permanent Comité voor de voedselketen en de diergezondheid als bedoeld in artikel 35 van Verordening (EG) nr. 1829/2003 geen advies heeft opgeleverd; overwegende dat amper tien lidstaten, goed voor slechts 38,43 % van de EU-bevolking, voor stemden, tegenover dertien lidstaten die tegen stemden, bij vier onthoudingen; overwegende dat bij de stemming op 27 maart 2017 van het comité van beroep evenmin een advies is uitgebracht;

P.

overwegende dat de Commissie zowel in de toelichting van haar wetsvoorstel van 22 april 2015 tot wijziging van Verordening (EG) nr. 1829/2003 wat betreft de mogelijkheid voor de lidstaten het gebruik van genetisch gemodificeerde levensmiddelen en diervoeders op hun grondgebied te beperken of te verbieden, als in de toelichting van het wetgevingsvoorstel van 14 februari 2017 tot wijziging van Verordening (EU) nr. 182/2011, haar ongenoegen heeft laten blijken over het feit dat vergunningsbesluiten sinds de inwerkingtreding van Verordening (EG) nr. 1829/2003 worden vastgesteld door de Commissie zonder gesteund te worden door het advies van het Comité lidstaten, en dat de terugzending van het dossier naar de Commissie voor een definitieve beslissing, bedoeld als uitzondering voor de procedure in zijn geheel, de norm is geworden voor de besluitvorming rond het verlenen van vergunningen voor genetisch gemodificeerde levensmiddelen en diervoeders; overwegende dat Commissievoorzitter Juncker meermaals zijn ongenoegen heeft geuit over het povere democratisch gehalte van deze werkwijze (14);

Q.

overwegende dat het wetgevingsvoorstel van 22 april 2015 tot wijziging van Verordening (EG) nr. 1829/2003 op 28 oktober 2015 door het Parlement is verworpen met als argument dat, hoewel de teelt noodzakelijkerwijs plaatsvindt op het grondgebied van een lidstaat, de handel in ggo's grensoverschrijdend is, wat betekent dat een nationaal verbod op verkoop en gebruik, zoals de Commissie voorstelt, onmogelijk kan worden gehandhaafd zonder opnieuw grenscontroles op import in te voeren; overwegende dat het Parlement het wetgevingsvoorstel niet alleen heeft verworpen, maar de Commissie er ook toe heeft opgeroepen haar voorstel in te trekken en een nieuw in te dienen;

R.

overwegende dat in overweging 14 van Verordening (EU) nr. 182/2011 van het Europees Parlement en de Raad van 16 februari 2011 tot vaststelling van de algemene voorschriften en beginselen die van toepassing zijn op de wijze waarop de lidstaten de uitoefening van de uitvoeringsbevoegdheden door de Commissie controleren, reeds duidelijk het volgende wordt bepaald: „Wanneer de Commissie overweegt uitvoeringshandelingen vast te stellen op bijzonder gevoelige terreinen zoals belastingheffing, gezondheid van de consument, voedselveiligheid en milieubescherming, zal zij, omwille van een evenwichtige oplossing, zoveel mogelijk dusdanig handelen dat wordt voorkomen dat wordt ingegaan tegen een eventueel meerderheidsstandpunt binnen het comité van beroep dat afwijzend staat tegenover de gepastheid van een uitvoeringshandeling.” (15);

1.

2.

3.

4.

5.

—

resolutie van 16 januari 2014 over het voorstel voor een besluit van de Raad betreffende het in de handel brengen voor de teelt, overeenkomstig Richtlijn 2001/18/EG van het Europees Parlement en de Raad, van een maisproduct (Zea mays L., lijn 1507), genetisch gemodificeerd met het oog op resistentie tegen bepaalde schadelijke schubvleugelige insecten (PB C 482 van 23.12.2016, blz. 110),

—

resolutie van 16 december 2015 over Uitvoeringsbesluit (EU) 2015/2279 van de Commissie van 4 december 2015 tot verlening van een vergunning voor het in de handel brengen van producten die geheel of gedeeltelijk bestaan uit of zijn geproduceerd met de genetisch gemodificeerde mais NK603 × T25 (P8_TA(2015)0456),

—

resolutie van 3 februari 2016 over het ontwerp van uitvoeringsbesluit van de Commissie tot verlening van een vergunning voor het in de handel brengen van producten die geheel of gedeeltelijk bestaan uit of zijn geproduceerd met genetisch gemodificeerde soja MON 87705 × MON 89788 (P8_TA(2016)0040),

—

resolutie van 3 februari 2016 over het ontwerp van uitvoeringsbesluit van de Commissie tot verlening van een vergunning voor het in de handel brengen van producten die geheel of gedeeltelijk bestaan uit of zijn geproduceerd met genetisch gemodificeerde soja MON 87708 × MON 89788 (P8_TA(2016)0039),

—

resolutie van 3 februari 2016 over het ontwerp van uitvoeringsbesluit van de Commissie tot verlening van een vergunning voor het in de handel brengen van producten die geheel of gedeeltelijk bestaan uit of zijn geproduceerd met genetisch gemodificeerde soja FG72 (MST-FGØ72-2) (P8_TA(2016)0038),

—

resolutie van 8 juni 2016 over het ontwerp van uitvoeringsbesluit van de Commissie tot verlening van een vergunning voor het in de handel brengen van producten die geheel of gedeeltelijk bestaan uit of zijn geproduceerd met de genetisch gemodificeerde mais Bt11 × MIR162 × MIR604 × GA21, en genetisch gemodificeerde maissoorten die bestaan uit een combinatie van twee of drie van de „events” Bt11, MIR162, MIR604 en GA21 (P8_TA(2016)0271),

—

resolutie van 8 juni 2016 over het ontwerp van uitvoeringsbesluit van de Commissie betreffende het in de handel brengen van een genetisch gemodificeerde anjer (Dianthus caryophyllus L., lijn SHD-27531-4) (P8_TA(2016)0272),

—

resolutie van 6 oktober 2016 over het ontwerp van uitvoeringsbesluit betreffende de verlenging van de vergunning voor het in de handel brengen voor aanplanting van zaad van genetisch gemodificeerde mais MON 810 (P8_TA(2016)0388),

—

resolutie van 6 oktober 2016 over het ontwerp van uitvoeringsbesluit van de Commissie tot verlening van een vergunning voor het in de handel brengen van producten van genetisch gemodificeerde maïs MON 810 (P8_TA(2016)0389),

—

resolutie van 6 oktober 2016 over het ontwerp van uitvoeringsbesluit van de Commissie betreffende het in de handel brengen voor aanplanting van zaad van genetisch gemodificeerde mais Bt11 (P8_TA(2016)0386),

—

resolutie van 6 oktober 2016 over het ontwerp van uitvoeringsbesluit van de Commissie betreffende het in de handel brengen voor de teelt van zaden van genetisch gemodificeerde mais 1507 (P8_TA(2016)0387),

—

resolutie van 6 oktober 2016 over het ontwerp van uitvoeringsbesluit van de Commissie tot verlening van een vergunning voor het in de handel brengen van producten die geheel of gedeeltelijk bestaan uit of zijn geproduceerd met genetisch gemodificeerd katoen 281-24-236 × 3006-210-23 × MON 88913 (P8_TA(2016)0390).

—

gezien de artikelen 3, 8 en 21 van het EU-Verdrag (VEU) en de artikelen 80, 208 en 216 van het Verdrag betreffende de werking van de EU (VWEU),

—

gezien de mondiale strategie van de Europese Unie voor buitenlands en veiligheidsbeleid die in juni 2016 is gepubliceerd,

—

gezien de mededelingen van de Commissie getiteld: „Een Europese migratieagenda” van 13 mei 2015 (COM(2015)0240); „Gedwongen ontheemding en ontwikkeling” van 26 april 2016 (COM(2016)0234); „Een nieuw partnerschapskader met derde landen in het kader van de Europese migratieagenda” van 7 juni 2016 (COM(2016)0385); en „Stimuleren van Europese investeringen voor banen en groei: naar een tweede fase van het Europees Fonds voor strategische investeringen en een nieuw Europees extern investeringsplan” van 14 september 2016 (COM(2016)0581); en gezien de gezamenlijke mededelingen van de Europese Commissie en de hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid getiteld „Aanpak van de vluchtelingencrisis in Europa: de rol van het externe optreden van de EU” van 9 september 2015 (JOIN(2015)0040); „Migratie langs de centrale Middellandse Zeeroute: Migrantenstromen beheersen en levens redden” van 25 januari 2017 (JOIN(2017)0004); en „Herziening van het Europees nabuurschapsbeleid” van 18 november 2015 (JOIN(2015)0050),

—

gezien de conclusies van de Raad Algemene Zaken over de totaalaanpak van migratie en mobiliteit (TAMM) van 3 mei 2012,

—

gezien de conclusies van de Europese Raad over migratie van 25-26 juni, 15 oktober en 17-18 december 2015 en van 17-18 maart en 28 juni 2016,

—

gezien de conclusies van de Raad Buitenlandse Zaken over migratie in de EU-ontwikkelingssamenwerking van 12 december 2014, over migratie van 12 oktober 2015, over de EU-aanpak van gedwongen ontheemding en ontwikkeling of 12 mei 2016 en over externe aspecten van migratie van 23 mei 2016,

—

gezien de conclusies van de Raad Buitenlandse Zaken over de toekomstige partnerschapsprioriteiten en pacten met Jordanië en Libanon op 17 oktober 2016,

—

gezien de verklaring van de Conferentie op hoog niveau over de oostelijke route door het Middellandse Zeegebied en de Westelijke Balkanroute van 8 oktober 2015,

—

gezien de politieke verklaring en het actieplan van de top van Valletta op 11 en 12 november 2015,

—

gezien de conclusies van de top van Bratislava van 16 september 2016,

—

gezien Speciaal verslag nr. 9/2016 van de Europese Rekenkamer getiteld „EU-uitgaven voor externe migratie in de buurlanden in het oosten en in het zuidelijke Middellandse Zeegebied tot 2014”,

—

gezien het VN-verdrag en -protocol betreffende de status van vluchtelingen en gezien de belangrijkste mensenrechtenverdragen, het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en het EU-Handvest van de grondrechten,

—

gezien de Verdragen van Genève en de bijbehorende aanvullende protocollen met betrekking tot de rechtsregels voor gewapende conflicten en het beperken van de gevolgen hiervan,

—

gezien het einddocument van de VN-Top inzake duurzame ontwikkeling van 25 september 2015 getiteld „Transforming our World: the 2030 Agenda for Sustainable Development”,

—

gezien de New York-verklaring over vluchtelingen en migranten van de bijeenkomst op hoog niveau van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties over de aanpak van grote vluchtelingen- en migratiestromen van 19 september 2016 en de bijlagen daarbij getiteld „Comprehensive refugee response framework” en „Towards a global compact for safe, orderly and regular migration”,

—

gezien zijn eerdere resoluties, met name die van 9 juli 2015 over de herziening van het Europees nabuurschapsbeleid (1), van 8 maart 2016 over de situatie van vrouwelijke vluchtelingen en asielzoekers in de Europese Unie (2), van 12 april 2016 over de situatie in het Middellandse Zeegebied en de noodzaak van een holistische EU-aanpak van migratie (3), van 13 september 2016 over het Trustfonds van de EU voor Afrika: de gevolgen voor ontwikkelings- en humanitaire hulp (4), en van 25 oktober 2016 over mensenrechten en migratie in derde landen (5),

—

gezien artikel 52 van zijn Reglement,

—

gezien de gezamenlijke vergaderingen van de Commissie buitenlandse zaken en de Begrotingscommissie overeenkomstig artikel 55 van het Reglement,

—

gezien het verslag van de Commissie buitenlandse zaken en de Commissie ontwikkelingssamenwerking en de adviezen van de Begrotingscommissie en de Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken (A8-0045/2017),

A.

overwegende dat migratie een mensenrecht is dat is verankerd in artikel 13 van de Verklaring van de Rechten van de Mens van de VN; overwegende dat mensen het recht hebben hun leven te leven in hun thuisland en de regio waar ze zijn geboren en getogen en hun culturele en sociale identiteit vorm heeft gekregen;

B.

overwegende dat er met 244 miljoen internationale migranten sprake is van een ongekend grote menselijke mobiliteit, waaraan verschillende redenen ten grondslag liggen en die zowel vrijwillig als onvrijwillig van aard is; overwegende dat dergelijke internationale migratie hoofdzakelijk plaatsvindt binnen dezelfde regio en tussen ontwikkelingslanden; overwegende dat volgens de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM), vrouwelijke migranten de meerderheid van de groep internationale migranten in Europa (52,4 %) en Noord-Amerika (51,2 %) uitmaken; overwegende dat de zuid-zuidmigratiestromen zijn blijven toenemen in vergelijking met de zuid-noordmigratie: in 2015 woonden 90,2 miljoen internationale migranten uit ontwikkelingslanden in het zuidelijk deel van de wereld, terwijl 85,3 miljoen mensen die in het zuiden zijn geboren in landen in het noordelijk deel van de wereld woonden;

C.

overwegende dat er steeds meer alleenstaande minderjarigen de Middellandse Zee oversteken en dat het aantal doden op de Middellandse Zee ondanks het toenemende aantal reddingen blijft stijgen (5 079 in 2016 tegen 3 777 in 2015 volgens de IOM);

D.

overwegende dat volgens het Bureau van de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor vluchtelingen (UNHCR) in 2015 een recordaantal van 65,3 miljoen mensen — onder wie 40,8 miljoen binnenlandse ontheemden en 21,3 miljoen vluchtelingen — verdreven blijven wegens conflicten, geweld, mensenrechtenschendingen, schendingen van het internationaal humanitair recht en destabilisering; overwegende dat zij moeten worden opgeteld bij degenen die ontheemd zijn geraakt als gevolg van natuurrampen, ongelijkheden, armoede, ontoereikende sociaaleconomische toekomstperspectieven, klimaatverandering, het ontbreken van een serieus en doeltreffend ontwikkelingsbeleid voor de lange termijn en het gebrek aan politieke wil om de problemen die ten grondslag liggen aan deze migratiestromen krachtdadig aan te pakken; overwegende dat het UNHCR vaststelt dat er minstens 10 miljoen staatlozen zijn;

E.

overwegende dat de momenteel beschikbare gegevens laten zien dat het aantal vluchtelingen in de afgelopen vijf jaar met meer dan 50 % is toegenomen; overwegende dat deze dramatische stijging meerdere oorzaken kent, waaronder het feit dat het niveau van vrijwillige repatriëring van vluchtelingen sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw niet zo laag is geweest, dat het aantal vluchtelingen dat mogelijkheden geboden krijgt voor lokale integratie beperkt blijft, en dat de hervestigingscijfers stabiel blijven op circa 100 000 per jaar;

F.

overwegende dat 6,7 miljoen vluchtelingen langdurig ontheemd zijn –met een geschatte gemiddelde duur van 26 jaar — zonder enige vorm van perspectief; overwegende dat duurzame oplossingen voor ontheemding op een onacceptabel laag niveau blijven als gevolg waarvan het noodzakelijk is gedwongen ontheemding als een probleem op politiek en ontwikkelingsvlak te beschouwen, en niet alleen als een humanitair probleem;

G.

overwegende dat deze mondiale uitdaging een holistische en multilaterale aanpak vergt op basis van internationale samenwerking en synergieën, evenals gecoördineerde en concrete oplossingen die niet alleen een reactie vormen maar eveneens anticiperen op mogelijke toekomstige crises; overwegende dat 86 % van de vluchtelingen in de wereld in arme gebieden leeft, waarbij de minst ontwikkelde landen 26 % van het totale aantal vluchtelingen opvangen en dus kampen met overbelaste capaciteit en verdere destabilisering van hun eigen sociale en economische cohesie en ontwikkeling; overwegende dat deze landen slechts zelden over instrumenten beschikken om de rechten van migranten te beschermen en zelfs geen instrumenten op het gebied van asiel hebben; overwegende dat de miljoen mensen die in 2015 in de EU arriveerden 0,2 % van de EU-bevolking vormen, terwijl in buurlanden of in Europa gedurende de jaren negentig van de vorige eeuw veel grotere percentages mensen (tot wel 20 %) binnenkwamen;

H.

overwegende dat vluchtelingen, binnenlandse ontheemden en migranten wettelijk twee verschillende categorieën vormen, maar dat grootschalige, gemengde verplaatsingen van mensen in werkelijkheid vaak ontstaan vanwege een veelheid aan grensoverschrijdende politieke, economische, sociale, ontwikkelings-, humanitaire en mensenrechtengevolgen; overwegende dat de menselijke waardigheid van alle personen die in deze migratiestromen verzeild zijn geraakt, centraal moet staan in het Europese beleid ter zake en dat bovendien de vluchtelingen en asielzoekers altijd overeenkomstig hun status moeten worden behandeld en dat hun in geen geval het genot van de rechten die voortvloeien uit de internationale verdragen ter zake en het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie kan worden ontzegd; overwegende dat dit juridisch onderscheid niet betekent dat migratie om economische redenen of migratie door mensen die op zoek zijn naar een beter leven minder legitiem is dan migratie als gevolg van het ontvluchten van vervolging; overwegende dat in de meeste gevallen zowel politieke als economische rechten, evenals andere fundamentele mensenrechten, gevaar lopen in het geval van conflicten, instabiliteit en onrust en deze als gevolg van gedwongen ontheemding aanhoudend in het gedrang komen;

I.

overwegende dat de levensmiddelen- en voedselcrisis in de Sahel de weerbaarheid van de mensen ondermijnt, wat nog eens wordt versterkt door de elkaar snel opvolgende crises, het ontbreken van elementaire voorzieningen en de conflicten in de regio; overwegende dat deze situatie tot meer migratie zal leiden;

J.

overwegende dat migranten gedurende ieder stadium van hun tocht blootstaan aan allerlei fysieke en psychologische gevaren waaronder geweld, uitbuiting, mensenhandel en seksueel en gendergerelateerd misbruik; overwegende dat dit met name geldt voor kwetsbare personen, zoals vrouwen (bv. vrouwelijke gezinshoofden of zwangere vrouwen), kinderen — zonder begeleiding, gescheiden van of samen met hun familie — LGBTI-personen, personen met een handicap, personen die dringend behoefte hebben aan een medische behandeling en ouderen; overwegende dat deze kwetsbare groepen als onderdeel van hun hervestiging of terwijl hun asielaanvraag overeenkomstig het toepasselijk recht wordt behandeld, dringend humanitaire bescherming moeten krijgen evenals toegang tot bescherming, verwijzingsmechanismen, een verblijfsstatus en elementaire voorzieningen, waaronder gezondheidszorg;

K.

overwegende dat de toename van menselijke mobiliteit, indien zij op een veilige, ordelijke, reguliere, verantwoorde en proactieve wijze wordt beheerd, de blootstelling van migranten en vluchtelingen aan gevaar kan verlichten, aanzienlijke voordelen kan bieden, zoals wordt onderkend in de Agenda 2030, en een belangrijke factor van groei kan zijn voor de gastlanden, met inbegrip van de EU; overwegende dat deze voordelen vaak danig worden onderschat; overwegende dat de EU werkbare oplossingen moet aanreiken, waaronder het inschakelen van buitenlandse werknemers, om te anticiperen op de toenemende vergrijzing in Europa, teneinde een evenwicht te garanderen tussen mensen die betaald werk verrichten en de niet-actieve bevolking en te voorzien in de specifieke behoeften van de arbeidsmarkt;

L.

overwegende dat de EU in haar aanpak verschillende interne en externe instrumenten heeft gemobiliseerd, maar het erop lijkt dat ze zich te veel heeft gericht op de korte termijn en het inperken of stoppen van bewegingen; overwegende dat deze kortetermijnbenadering noch de oorzaken van de gedwongen ontheemding en migratie noch de humanitaire behoeften van migranten aanpakt; overwegende dat de EU-respons verder verbeterd moet worden wat betreft crisisbeheersings- en conflictpreventie-instrumenten, aangezien gewelddadige conflicten de belangrijkste oorzaak van gedwongen ontheemding vormen;

M.

overwegende dat de Europese Rekenkamer ernstige twijfels heeft geuit over de doeltreffendheid van de EU-uitgaven voor externe migratie, onder meer aan projecten met betrekking tot de mensenrechten van migranten; overwegende dat de Rekenkamer daarnaast tot de conclusie is gekomen dat veiligheid en grensbescherming de kernelementen van de Europese migratie-uitgaven vormden;

N.

overwegende dat humanitaire hulp gebaseerd op de behoeften van mensen en eerbiediging van de beginselen van menselijkheid, neutraliteit, onpartijdigheid en onafhankelijkheid, evenals het internationaal humanitair recht en de mensenrechten uit hoofde van de Verdragen van Genève en de bijbehorende aanvullende protocollen, centraal moet staan in het externe optreden van de EU; overwegende dat de onafhankelijkheid van de hulp voorop moet staan, d.w.z. dat de hulp los moet staan van politieke, economische of veiligheidsoverwegingen en vrij moet zijn van enige vorm van discriminatie;

O.

overwegende dat de succesvolle tenuitvoerlegging van een op mensenrechten gebaseerd migratiebeleid vereist dat wordt ingegaan tegen negatieve percepties van migratie en dat een positieve benadering wordt ontwikkeld om migratiebewegingen te presenteren als een kans voor de gastlanden, teneinde zo het extremisme en populisme in te dammen;

P.

overwegende dat de EU de verantwoordelijkheid heeft haar uitvoerende partners te steunen bij het verlenen van snelle, doeltreffende en kwalitatief hoogwaardige hulp en bescherming en verantwoording moet afleggen aan de getroffen bevolking; overwegende dat de EU-partners, met het oog hierop, tijdige en voorspelbare financiering nodig hebben, en dat besluiten met betrekking tot de toewijzing van middelen voor veranderende of nieuwe prioriteiten hen voldoende tijd moeten geven voor hun planning en het nemen van verzachtende maatregelen;

Q.

overwegende dat gedecentraliseerde samenwerking kan bijdragen aan de verwerving van een beter beeld van de behoeften en culturen van binnenlandse ontheemden, migranten en vluchtelingen, en de lokale bevolking meer bewust kan maken van de problemen waar migranten in hun land van herkomst mee te maken hebben; overwegende dat lokale en regionale Europese overheden door middel van capaciteitsopbouw een sleutelrol kunnen spelen bij het aanpakken van deze oorzaken;

R.

overwegende dat in artikel 21 van het Verdrag betreffende de Europese Unie expliciet is bepaald dat „het internationaal optreden van de Unie berust en gericht is op de wereldwijde verspreiding van de beginselen die aan de oprichting, de ontwikkeling en de uitbreiding van de Unie ten grondslag liggen: de democratie, de rechtsstaat, de universaliteit en de ondeelbaarheid van de mensenrechten en de fundamentele vrijheden, de eerbiediging van de menselijke waardigheid, de beginselen van gelijkheid en solidariteit en de naleving van de beginselen van het Handvest van de Verenigde Naties en het internationaal recht”; overwegende dat overeenkomstig artikel 208 van het Verdrag van Lissabon ontwikkelingshulp als doel heeft het verminderen en uiteindelijk uitroeien van de armoede in derde landen;

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

42.

43.

44.

45.

46.

47.

48.

49.

50.

51.

52.

53.

54.

55.

56.

57.

58.

59.

60.

61.

62.

63.

64.

65.

66.

67.

68.

69.

70.

71.

72.

73.

74.

75.

76.

77.

78.

79.

80.

81.

82.

83.

84.

85.

86.

87.

88.

89.

90.

91.

92.

93.

94.

—

gezien zijn eerdere resoluties over Rusland, met name zijn resoluties van 23 oktober 2012 (1), van 13 juni 2013 over de rechtsstaat in Rusland (2), van 13 maart 2014 over Rusland: veroordeling van demonstranten die betrokken waren bij de protesten op het Bolotnaya-plein (3), zijn aanbeveling van 2 april 2014, zijn resoluties van 23 oktober 2014 over de opheffing in Rusland van Memorial (Sacharovprijs 2009) (4), van 15 januari 2015 over Rusland, in het bijzonder de zaak van Aleksej Navalny (5), van 12 maart 2015 over de moord op de Russische oppositieleider Boris Nemtsov en de toestand van de democratie in Rusland (6), en van 24 november 2016 over de zaak van Ildar Dadin, gewetensgevangene in Rusland (7),

—

gezien de Russische grondwet, met name artikel 29, dat de vrijheid van meningsuiting beschermt, en artikel 31, dat het recht van vreedzame vergadering vastlegt, en gezien de internationale mensenrechtenverplichtingen die Rusland dient na te komen als lid van de Raad van Europa, de Organisatie voor veiligheid en samenwerking in Europa (OVSE) en de VN,

—

gezien het „moderniseringspartnerschap” waartoe in 2010 het startsein werd gegeven in Rostov aan de Don, en de toezegging van de Russische leiders dat zij zich sterk willen maken voor de rechtsstaat als fundament voor de modernisering van Rusland,

—

gezien artikel 5 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en artikel 7 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten, die er beide in voorzien dat niemand mag worden onderworpen aan folteringen, noch aan een wrede, onmenselijke of onterende behandeling of bestraffing, en waarbij de Russische Federatie partij is,

—

gezien de VN-verklaring over mensenrechtenverdedigers, aangenomen door de Algemene Vergadering van de VN op 9 december 1998,

—

gezien zijn resolutie van 16 maart 2017 over Oekraïense politieke gevangenen in Rusland en de situatie op de Krim (8),

—

gezien het zevende periodieke verslag van de Russische Federatie dat de mensenrechtencommissie van de Verenigde Naties tijdens haar 3136e en 3137e vergadering op 16 en 17 maart 2015 heeft behandeld,

—

gezien artikel 135, lid 5, en artikel 123, lid 4, van zijn Reglement,

A.

overwegende dat op 26 maart 2017 tussen de 33 000 en 93 000 mensen deelnamen aan anticorruptiemarsen en -demonstraties in meer dan 80 steden in heel Rusland; overwegende dat ruim 2 000 demonstranten door de politie zijn gearresteerd in steden in heel Rusland, waaronder 1 000 in Moskou; overwegende dat de oppositiepoliticus Aleksej Navalny is vastgezet en een boete van $ 350 dollar heeft gekregen wegens het organiseren van verboden protesten, en is veroordeeld tot 15 dagen gevangenisstraf; overwegende dat de demonstraties worden beschouwd als de grootste sinds de anti-Kremlindemonstraties in 2011 en 2012;

B.

overwegende dat de veroordeling door het Leninski-hof in Kirov (8 februari 2017) van de Russische oppositiepoliticus Aleksej Navalny op beschuldiging van verduistering neerkomt op een poging om opnieuw een onafhankelijk politiek geluid in de Russische Federatie het zwijgen op te leggen; overwegende dat het Europees Hof voor de rechten van de mens heeft geoordeeld dat Navalny zijn recht op een eerlijk proces is ontzegd bij zijn vervolging in 2013 voor dezelfde strafbare feiten;

C.

overwegende dat de Russische regering een strafrechtelijk onderzoek is gestart tegen ongeïdentificeerde personen die via internet hebben opgeroepen mee te doen aan demonstraties in Moskou op 2 april 2017, en daarbij het ontslag eisten van premier Dmitri Medvedev, alsmede het beëindigen van de Russische militaire operaties in Oekraïne en Syrië, de vrijlating van Navalny en de betaling van compensatie aan demonstranten die tijdens een demonstratie op 26 maart 2017 in Moskou zijn opgesloten; overwegende dat op 2 april 2017 minstens 31 mensen zijn gearresteerd tijdens protesten in Moskou en daarna zijn opgesloten wegens „verstoring van de openbare orde”;

D.

overwegende dat de Russische Federatie, als volwaardig lid van de Raad van Europa, ondertekenaar van de Universele Verklaring van de rechten van de Mens en van het VN-Verdrag tegen foltering en andere wrede, onmenselijke of onterende behandeling of bestraffing zich heeft verplicht om de beginselen van de democratie en de rechtsstaat na te leven en de fundamentele vrijheden en mensenrechten te eerbiedigen; overwegende dat de Europese Unie herhaaldelijk aanvullende bijstand en expertise heeft aangeboden om Rusland te helpen met de modernisering en de naleving van zijn constitutionele en juridische stelsel, overeenkomstig de normen van de Raad van Europa;

E.

overwegende dat er bezorgdheid heerst over de ontwikkelingen in de Russische Federatie ten aanzien van de eerbiediging en de bescherming van de rechten van de mens en de naleving van algemeen aanvaarde democratische beginselen en de rechtsstaat; overwegende dat de Russische Federatie 11 van de 18 internationale mensenrechtenverdragen heeft geratificeerd;

F.

overwegende dat het strafrecht in de Russische Federatie is gewijzigd en dat een nieuw artikel 212.1 is ingevoerd, inhoudende dat een persoon kan worden aangeklaagd voor overtreding van de wet betreffende publieke bijeenkomsten, wat echter een beperking betekent van de vrijheid van meningsuiting en vergadering;

G.

overwegende dat volgens het Memorial-mensenrechtencentrum het aantal politieke gevangenen in het land de laatste jaren aanzienlijk is toegenomen, tot 102 personen in 2016;

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

—

gezien zijn eerdere resoluties en aanbevelingen over Belarus, ook over het Europees Nabuurschapsbeleid,

—

gezien de verklaringen van de voorzitter van de Delegatie voor de betrekkingen met Belarus van 27 maart 2017, van de woordvoerder van de Europese Dienst voor extern optreden van 17 maart 2017, van de speciale rapporteur van de VN voor de mensenrechtensituatie in Belarus van 14 en 28 maart 2017, van de Parlementaire Vergadering van de OVSE van 24 maart 2017, van de directeur van de OVSE/ODIHR van 17 en 26 maart 2017, van de mensenrechtencommissie van de Parlementaire Vergadering van de OVSE van 27 maart 2017 en van het Waarnemingscentrum voor de bescherming van de verdedigers van de mensenrechten (FIDH-OMCT) van 29 maart 2017 over de recente arrestaties van vreedzame demonstranten en onrechtmatige detenties in Belarus,

—

gezien de conclusies van de Raad over Belarus, met name die van 15 februari 2016 waarmee de sancties tegen 170 individuen en 3 Belarussische bedrijven worden opgeheven,

—

gezien Besluit (GBVB) 2017/350 van de Raad van 27 februari 2017 (1) waardoor de beperkende maatregelen tegen Belarus worden verlengd tot 28 februari 2018, waaronder een wapenembargo en de bevriezing van tegoeden en een reisverbod tegen vier personen die op de lijst waren opgenomen in verband met de onopgeloste verdwijning van twee leden van de oppositie, een zakenman en een journalist in 1999 en 2000,

—

gezien de op 11 september 2016 gehouden parlementsverkiezingen en de op 11 oktober 2015 gehouden presidentsverkiezingen, gezien de vele verklaringen van de Belarussische autoriteiten dat sommige van de aanbevelingen van de OVSE/ODIHR na de presidentsverkiezingen van 2015 zouden worden uitgevoerd vóór de parlementsverkiezingen van 2016 en gezien het eindrapport van 28 januari 2016 van de OVSE/ODIHR over de presidentsverkiezingen van 11 oktober 2015 in Belarus,

—

gezien het verslag van de Internationale Federatie voor de rechten van de mens (FIDH) en het mensenrechtencentrum Vjasna over dwangarbeid en verregaande schendingen van de rechten van werknemers in Belarus,

—

gezien de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, de verklaring van de VN over mensenrechtenverdedigers, het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten, het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten,

—

gezien artikel 135, lid 5, en artikel 123, lid 4, van zijn Reglement,

A.

overwegende dat de regering van Belarus presidentieel decreet nr. 3 over „de preventie van sociale afhankelijkheid” heeft ingevoerd, de zogenaamde „belasting op sociale parasieten”, die in 2015 door president Aljaksandr Loekasjenka werd ondertekend en sinds februari 2017 wordt uitgevoerd, waardoor werkloosheid wordt bestraft met een speciale vergoeding om de overheidsuitgaven te financieren, gaande van een vergoeding van ongeveer 240 EUR, ongeveer twee derde van het gemiddeld maandsalaris in Belarus, tot dwangarbeid voor burgers die minder dan 183 dagen per jaar hebben gewerkt; overwegende dat het decreet op wijdverspreide kritiek van burgers, activisten en journalisten werd onthaald;

B.

overwegende dat sinds 17 februari en in de loop van maart 2017, ondanks de druk van de staatsmedia en veiligheidstroepen en de aanwezigheid van gewapende officieren om demonstranten uit elkaar te drijven, in tientallen steden in heel Belarus vreedzame massaprotesten van duizenden burgers hebben plaatsgevonden als reactie op de aanname van presidentieel decreet nr. 3 en tegen de bouw van een zakencentrum in de omgeving van Koerapaty, een gedenkplaats voor de slachtoffers van Stalin;

C.

overwegende dat de autoriteiten gewelddadig hebben opgetreden tegen de demonstraties, in het bijzonder op 25 en 26 maart 2017; overwegende dat vreedzame demonstranten op 25 maart, dag van de vrijheid, hebben getracht op de hoofdstraat van Minsk te betogen, maar door een kordon van de oproerpolitie werden tegengehouden; overwegende dat de veiligheidstroepen de demonstranten hebben aangevallen en vrouwen, minderjarigen en ouderen hebben geslagen; overwegende dat honderden demonstranten werden gearresteerd, onder wie binnenlandse en buitenlandse journalisten die over de gebeurtenissen verslag uitbrachten; overwegende dat minstens 700 personen in Minsk werden vastgehouden, van wie sommigen toevallige toeschouwers waren;

D.

overwegende dat een grote groep mensenrechtenactivisten werden gearresteerd terwijl ze de vreedzame demonstraties observeerden; overwegende dat volgens het mensenrechtencentrum Vjasna op 27 maart 2017, aan het eind van de dag in totaal 177 personen een gerechtelijke uitspraak op basis van administratieve beschuldigingen van hun deelname aan de protesten van 25 maart hadden ontvangen, hetgeen in 74 gevallen tot een administratieve aanhouding heeft geleid en in 93 gevallen tot een boete; overwegende dat meer dan 100 oppositieleden vóór de protesten preventief werden gearresteerd;

E.

overwegende dat 27 personen, onder wie Zmitser Dasjkevitsj, een voormalige politieke gevangene en een leider van de beweging Jong Front, werden gearresteerd op beschuldiging van het beramen van een opstand door in Oekraïne, Polen en Litouwen getrainde groepen; overwegende dat zij worden beschuldigd van een misdaad die kan worden bestraft met een gevangenisstraf van maximaal drie jaar; overwegende dat de KGB (dienst voor staatsveiligheid) weigert vrij te geven hoeveel personen werden gearresteerd in verband met de zogenaamde „massaopstand”;

F.

overwegende dat Mikola Statkevitsj, een belangrijke oppositiefiguur en voormalige presidentskandidaat, die de demonstratie in Minsk moest leiden, werd gearresteerd en gedurende drie dagen in een detentiecentrum van de KGB werd vastgehouden, zonder informatie over zijn verblijfplaats; overwegende dat Sergej Koelinitsj en Sergej Koentsevitsj eveneens werden gearresteerd; overwegende dat Oeladzimir Njakljaev, een bekende Belarussische dichter en presidentskandidaat in 2010, ook illegaal werd vastgehouden voor het protest van 25 maart 2017 en daardoor in het ziekenhuis moest worden opgenomen met een verzwakte gezondheid; overwegende dat Pavel Sevjarinets, Vitalij Rimasjevski, Anatol Ljabedzka en Joerij Hoebarevitsj samen met een aantal burgeractivisten werden gearresteerd in de loop van maart 2017; overwegende dat Ales Lahvinets, vicevoorzitter van de beweging Voor Vrijheid, op 23 maart werd gearresteerd in Minsk; overwegende dat ongeveer 60 mensenrechtenwaarnemers preventief werden vastgehouden;

G.

overwegende dat de politie op 25 maart 2017 een inval heeft gedaan in het mensenrechtencentrum Vjasna in de Belarussiche hoofdstad en daarbij minstens 57 personen die betrokken waren bij de monitoring van de vreedzame demonstraties, preventief heeft gearresteerd; overwegende dat andere mensenrechtenverdedigers, zoals Oleg Voltsjek, een hoofd van het mensenrechtencentrum Juridische Bijstand aan de bevolking, en Anatolij Paplavni, een lid van de afdeling in Gomel van het mensenrechtencentrum Vjasna, hiervoor reeds werden gearresteerd en tot korte gevangenisstraffen werden veroordeeld; overwegende dat Leonid Sudalenka, een lid van Vjasna, ook werd vastgehouden en veroordeeld voor het indienen van meer dan 200 klachten van burgers tegen de bepalingen van bovenvermeld presidentieel decreet nr. 3;

H.

overwegende dat volgens de Vereniging van journalisten van Wit-Rusland 120 gevallen van schendingen van journalistenrechten werden geregistreerd; overwegende dat het internet in het hele land werd afgesloten en journalisten werden bestraft voor het uitbrengen van verslag over de gebeurtenissen of veroordeeld tot gevangenisstraffen wegens hooliganisme of het niet volgen van politiebevelen; overwegende dat sommigen van hen nog steeds op hun proces wachten; overwegende dat sinds 12 maart 2017 meer dan twintig gevallen van intimidatie van journalisten van Belsat TV werden geregistreerd en overwegende dat de politie op 31 maart 2017 een inval heeft gedaan in de kantoren van Belsat TV, deze heeft doorzocht en sommige apparatuur in beslag heeft genomen en heeft verwijderd;

I.

overwegende dat deze gebeurtenissen de ernstigste zijn sinds de wrede onderdrukking van demonstraties in 2010 en als een betreurenswaardige terugval kunnen worden beschouwd; overwegende dat deze nieuwe golf van repressie plaatsvindt exact één jaar na het besluit van de EU om geleidelijk opnieuw betrekking aan te knopen met Belarus;

J.

overwegende dat Belarus een OVSE-deelnemende staat is en ermee heeft ingestemd het recht op vreedzame vergadering en vereniging te eerbiedigen; overwegende dat bovenvermelde massa-arrestaties, het buitensporig gebruik van geweld tegen demonstranten en de invallen bij organisaties van het maatschappelijk middenveld duidelijke schendingen van deze toezeggingen zijn;

K.

overwegende dat Belarus als enige land in Europa de doodstraf nog uitvoert; overwegende dat de eerste doodstraf in 2017 op 17 maart 2017 werd uitgevoerd;

L.

overwegende dat de EU de meeste van haar beperkende maatregelen tegen Belarussische ambtenaren en rechtspersonen in februari 2016 heeft opgeheven, als een gebaar van goede wil om Belarus aan te moedigen om de stand van de mensenrechten, de democratie en de rechtsstaat in het land te verbeteren; overwegende dat de Raad in zijn conclusies over Belarus van 15 februari 2016 heeft benadrukt dat de samenwerking tussen de EU en Belarus moet worden versterkt op een aantal gebieden op het vlak van economie, handel en hulpverlening, waardoor het mogelijk is geworden voor Belarus om EIB- en EBWO-financiering aan te vragen;

M.

overwegende dat verwacht wordt dat de economische situatie in Belarus nog zal verslechteren, met belangrijke sectoren die staatsbezit blijven en onder administratief beheer en controle staan; overwegende dat de afhankelijkheid van Belarus van Russische economische steun alsmaar toeneemt;

N.

overwegende dat de deelname van Belarus aan het Oostelijk Partnerschap en zijn parlementaire tak Euronest mede tot doel heeft de samenwerking tussen het land en de EU te versterken; overwegende dat het parlement van Belarus geen officiële status heeft in de Parlementaire Vergadering Euronest;

O.

overwegende dat Belarus deel uitmaakt van de Organisatie van het verdrag voor collectieve veiligheid (Collective Security Treaty Organisation, CSTO) en deelneemt aan „Zapad 2017”, de gezamenlijke legeroefeningen met Rusland die scenario's met aanvallen op westerse buurlanden omvatten, waarbij onder meer het gebruik van nucleaire wapens wordt gesimuleerd, en die een potentieel negatieve impact op de veiligheid en de nationale soevereiniteit van de Republiek Belarus hebben;

P.

overwegende dat de EU zich inzet voor een stabiele, democratische en voorspoedige toekomst voor Belarus en voor de Belarussische bevolking; overwegende dat een aanzienlijke verbetering van de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van de media, de eerbiediging van de politieke rechten van gewone burgers en oppositie-activisten en de volledige eerbiediging van de rechtsstaat en de grondrechten de randvoorwaarden zijn voor betere betrekkingen tussen de EU en Belarus;

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.