10.6.2016   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 208/1

10.6.2016   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 208/2

—

gezien de belangrijkste VN- en Afrikaanse mensenrechtenconventies en -verdragen, waaronder het Afrikaans handvest inzake de rechten van mensen en volken,

—

gezien het Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van discriminatie van vrouwen en het bijbehorende facultatief protocol,

—

gezien het Protocol inzake de rechten van vrouwen in Afrika dat is gehecht aan het Afrikaanse Handvest van de rechten van de mens en de volkeren,

—

gezien het Statuut van Rome dat op 17 juli 1998 werd goedgekeurd en op 1 juli 2002 in werking is getreden,

—

gezien de Overeenkomst van Cotonou die op 23 juni 2000 werd ondertekend en op 22 juni 2010 werd herzien,

—

gezien de conclusies van de Raad van 25 juni 2012 over het strategisch EU-kader voor mensenrechten en democratie en het EU-actieplan inzake mensenrechten en democratie, alsmede het besluit van de Raad van 25 juli 2012 inzake de benoeming van de speciale vertegenwoordiger van de EU voor de mensenrechten (1) en het besluit van de Raad van 18 maart 2013 inzake de benoeming van de speciale vertegenwoordiger van de EU voor de Sahel (2), in het bijzonder de mensenrechtenartikelen in zijn mandaat,

—

gezien de conclusies van de Raad over de Sahel, in het bijzonder over Mali, met inbegrip van de conclusies van 21 maart 2011 over de EU-strategie voor veiligheid en ontwikkeling in de Sahel alsook meer recente conclusies, bijvoorbeeld die van 17 en 31 januari, 18 februari, 22 april, 27 mei en 24 juni 2013,

—

gezien de VN-Verklaring inzake de bescherming van vrouwen en kinderen tijdens noodsituaties en gewapende conflicten en de resoluties 1325(2000) en 1820(2008) van de VN-Veiligheidsraad betreffende vrouwen, vrede en veiligheid,

—

gezien de conclusies van de Raad van 14 juni 2011 over de indicatoren van de EU voor de alomvattende aanpak ten aanzien van de tenuitvoerlegging door de EU van de resoluties 1325(2000) en 1820(2008) van de VN-Veiligheidsraad over vrouwen, vrede en veiligheid,

—

gezien de EU-richtsnoeren inzake mensenrechten,

—

gezien de EU-richtsnoeren inzake geweld tegen vrouwen en meisjes en de bestrijding van alle vormen van discriminatie van vrouwen en meisjes,

—

gezien de resoluties van de VN-Veiligheidsraad en de verslagen van de secretaris-generaal van de VN en de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de mensenrechten met betrekking tot de Sahel, en met name Mali,

—

gezien het verslag van de secretaris-generaal van de VN aan de VN-Veiligheidsraad over de situatie in de Sahelregio van 14 juni 2013 en de bijgevoegde geïntegreerde strategie van de VN voor de Sahel,

—

gezien het VN-verslag over menselijke ontwikkeling van 2013,

—

gezien de programma's van de Europese Commissie inzake de uitvoering van humanitaire hulp ten behoeve van de Sahel,

—

gezien de conclusies van de gezamenlijke voorzitters van de internationale donorconferentie „Samen voor een nieuw Mali” die op 15 mei 2013 in Brussel werd gehouden,

—

gezien de conferentie op hoog niveau over vrouwelijk leiderschap in de Sahel die op 9 april 2013 in Brussel werd gehouden op initiatief van de Europese Unie, het kantoor van de speciale gezant van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties voor de Sahel en UN Women,

—

gezien het EU-Actieplan voor gendergelijkheid en empowerment van vrouwen in het kader van ontwikkelingssamenwerking (2010-2015),

—

gezien het verslag van de secretaris-generaal van de VN aan de VN-Veiligheidsraad over de Westelijke Sahara van 8 april 2013, en met name de verwijzing hierin naar de onderlinge verwevenheid van de Westelijke Sahara en de situatie in de Sahel; gezien de door de Europese Dienst voor extern optreden (EDEO) opgestelde strategie voor veiligheid en ontwikkeling in de Sahel, en met name de bevestiging daarin dat de problemen in de Sahel grensoverschrijdend zijn en nauw met elkaar zijn verbonden en dat alleen een regionale benadering en een alomvattende strategie die ook de omringende Maghreb-landen omvat voor vooruitgang in de regio kunnen zorgen,

—

gezien het verslag van de speciale VN-rapporteur voor foltering en andere wrede, onmenselijke of onterende behandeling of bestraffing van 28 februari 2013 over zijn missie naar Marokko, waaronder de Westelijke Sahara,

—

gezien zijn resolutie van 25 november 2010 over de situatie in de Westelijke Sahara (3),

—

gezien zijn resolutie van 13 december 2012 over het jaarverslag over mensenrechten en democratie in de wereld in 2011 en het beleid van de Europese Unie ter zake (4),

—

gezien zijn resolutie van 7 februari 2013 over de 22e zitting van de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties (5),

—

gezien zijn resolutie van 16 februari 2012 over het standpunt van het Parlement inzake de 19e zitting van de VN-Raad voor de rechten van de mens (6),

—

gezien het op 4 oktober 2012 door de Raad goedgekeurde jaarverslag over het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid van de hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid aan het Europees Parlement,

—

gezien artikel 48 van zijn Reglement,

—

gezien het verslag van de Commissie buitenlandse zaken en de adviezen van de Commissie ontwikkelingssamenwerking en de Commissie rechten van de vrouw en gendergelijkheid (A7-0325/2013),

A.

overwegende dat de Sahel een van de armste regio's ter wereld is, die kampt met ernstige problemen op het gebied van mensenrechten, de rechtsstaat, veiligheid en gewapende conflicten, alsook op het gebied van economische en sociale ontwikkeling; overwegende dat de extreme armoede in de regio wordt weerspiegeld in de VN-index voor menselijke ontwikkeling van 2012, volgens welke Niger (186e plaats), Tsjaad (184e), Burkina Faso (183e) en Mali (182e) tot de zes minst ontwikkelde landen ter wereld behoren;

B.

overwegende dat een van de karakteristieke kenmerken van de regio — in hoofdzaak veroorzaakt door politieke instabiliteit, armoede en onbeveiligde grenzen — het zogeheten „spill-over effect” is dat in heel de Sahel inherent tot gedeelde mensenrechtenuitdagingen leidt; overwegende dat dit kenmerk noopt tot een goed gecoördineerde en holistische aanpak voor de hele eco-geografische Sahelregio;

C.

overwegende dat de totstandbrenging van democratie, vrede en goed bestuur een cruciale uitdaging vormt voor de Sahel-landen; overwegende dat deze landen de weg moeten inslaan van bevordering van de mensenrechten en de fundamentele vrijheden, uitroeiing van discriminatie van vrouwen en minderheden, en bevordering van onderwijs en etnische verzoening;

D.

overwegende dat deze resolutie betrekking heeft op de landen die zijn opgenomen in de Sahel-strategie van de EU, met name Mauritanië, Mali, Niger en bepaalde delen van Burkina Faso en Tsjaad; overwegende dat de bredere geografische en ecologische definitie van de Sahel eveneens van groot belang blijft met betrekking tot de gedeelde uitdagingen van de regio op mensenrechtengebied welke voortvloeien uit conflicten en uiteenlopende bedreigingen van de menselijke veiligheid, waaronder landen met een zwak staatsbestel; overwegende dat in dit verslag tevens de mensenrechtensituatie in het niet-zelfbesturende deel van de Westelijke Sahara en in de kampen bij Tindouf zullen worden behandeld;

E.

overwegende dat het percentage moedersterfte in Mali, dat wordt geschat op 1 100 sterfgevallen per 100 000 levend geborenen, volgens gegevens van de VN het hoogste ter wereld is; overwegende dat in het VN-verslag over menselijke ontwikkeling van 2013 met name Niger en Mali worden genoemd als landen met een zeer hoog sterftepercentage onder kinderen jonger dan vijf jaar, dat oploopt tot boven de 200 sterfgevallen per 1 000 levend geborenen, en waar moeders geen enkele voorlichting krijgen; overwegende dat de inschrijvingspercentages voor het basisonderwijs in Niger en Mali volgens schattingen van de Wereldbank tot de laagste ter wereld behoren en respectievelijk 62 % en 63 % bedragen; overwegende dat volgens schattingen van de VN circa 18 miljoen mensen zijn getroffen door de ernstige voedsel- en levensmiddelencrisis van 2012 in de Sahel en West-Afrika; overwegende dat volgens schattingen van de Commissie in 2013 nog steeds 10,3 miljoen mensen in de regio, waarvan 4,2 miljoen Malinezen, te kampen hebben met voedselonzekerheid, waarbij 1,4 miljoen kinderen van jonger dan vijf jaar het risico van ernstige acute ondervoeding lopen, terwijl nog eens ,3,1 miljoen kinderen met gemiddelde acute ondervoeding worden bedreigd; overwegende dat de Commissie een grote rol heeft gespeeld bij de totstandbrenging van de wereldwijde alliantie voor het weerbaarheidsinitiatief in de Sahel (AGIR_Sahel) en 517 miljoen EUR aan humanitaire en ontwikkelingshulp heeft toegezegd voor 2012-2013;

F.

overwegende dat delen van de bevolking van deze landen geen toegang hebben tot gezondheidszorg en aan vele endemische ziekten lijden, zoals cholera, meningitis, mazelen en HIV/AIDS; overwegende dat het aantal sterfgevallen als gevolg van HIV/AIDS hoog is, met in Tsjaad 11 000 doden als gevolg van de ziekte per jaar, in Burkina Faso 7 100 doden per jaar, in Mali 4 400 doden per jaar en in Niger 4 300 doden per jaar;

G.

overwegende dat de Sahel-landen rijk zijn aan natuurlijke hulpbronnen, met name aardolie, goud en uranium, maar dat de inkomsten die uit de winning hiervan worden verkregen niet in voldoende mate terugvloeien naar de plaatselijke economie teneinde de ontwikkeling van deze landen te bevorderen;

H.

overwegende dat burgeroorlogen en etnische conflicten tot volksverhuizingen leiden en de oprichting van vluchtelingenkampen tot gevolg hebben, zoals de kampen van Mentao in Burkina Faso, van Mangaize in Niger, van M'Bera in Mauretanië en van Breijing in Tsjaad; overwegende dat de leefomstandigheden en de hygiëne in deze kampen erbarmelijk zijn;

I.

overwegende dat er in de afgelopen 20 jaar regelmatig verkiezingen hebben plaatsgevonden in Mali; overwegende dat dit land voordat de militaire staatsgreep plaatsvond als een relatief succesverhaal van de democratie in Afrika werd gezien;

J.

overwegende dat de Malinese crisis vele facetten heeft en niet kan worden gereduceerd tot een etnisch conflict; overwegende evenwel dat de onvrede onder Toearegs en het streven naar onafhankelijkheid of grotere autonomie voor het noorden van Mali zijn uitgebuit door gewapende jihadistische groeperingen die begin 2012 een verbond sloten met de in opstand gekomen seculiere Nationale beweging voor de bevrijding van Azawad (MNLA), om de plaats van deze beweging vervolgens in te nemen; overwegende dat deze groeperingen, met name Ansar Dine, Al Qaida in de Islamitische Maghreb (AQIM) en de Beweging voor Eenheid en Jihad in West-Afrika (MUJAO), voorts hebben geprofiteerd van de instabiliteit als gevolg van de latere staatsgreep in Bamako en van de algehele instabiliteit in de regio, en worden bevoorraad via de ongecontroleerde wapenarsenalen in Libië; overwegende dat de existentiële bedreiging voor de Malinese staat zelf in combinatie met de systematische mensenrechtenschendingen in het noorden de gewapende interventies door Franse, Afrikaanse en VN-strijdkrachten hebben bespoedigd die tot doel hadden een einde te maken aan de wreedheden en de mensenrechtenschendingen door terroristische groeperingen, en de democratie, de rechtsstaat, het gezag van de Malinese staat en de eerbiediging van de mensenrechten te herstellen; overwegende dat er op 18 juni 2013 een voorlopig vredesakkoord is gesloten tussen de Malinese regering en de rebellenlegers; overwegende dat de situatie in Mali noopt tot een reactie die verder gaat dan het aanpakken van louter veiligheidsbedreigingen en ook een langetermijninzet en een resoluut optreden vergt van de zijde van de internationale gemeenschap om de diepgewortelde politieke, ontwikkelings- en humanitaire problemen te bestrijden;

K.

overwegende dat de aanwezigheid van terroristische groeperingen in de Sahel leidt tot een zeer instabiele en onveilige situatie in de regio, waar mensen worden gegijzeld en aanslagen worden gepleegd; overwegende dat de Sahel een doorvoergebied is voor drugssmokkel door criminele bendes uit Latijns-Amerika; overwegende dat drugssmokkelaars vaak banden hebben met terroristische groeperingen, die zorgen voor een veilige doorvoer; overwegende dat de aanwezigheid van deze smokkelaars een bron van instabiliteit is voor zowel de Sahel als de Europese Unie, die vaak de eindbestemming van deze smokkel is;

L.

overwegende dat de regeringen van de Sahelregio de desbetreffende bevolkingsgroepen inspraak moeten bieden om tot een duurzame oplossing voor de crisis te komen; overwegende dat met name de deelname van vrouwen aan de oplossing van de Sahelcrisis noodzakelijk is voor de verwezenlijking van langdurige stabiliteit; overwegende dat bestrijding van straffeloosheid, onder meer voor gendergerelateerd geweld tijdens conflicten, van cruciaal belang is voor de stabiliteit van de regio en de totstandbrenging van duurzame vrede;

M.

overwegende dat de EU meer aandacht heeft besteed aan de Sahel, zoals blijkt uit de goedkeuring van de EU-strategie voor de veiligheid en de ontwikkeling van de Sahel in 2011, het begin van de EU-capaciteitsopbouwmissie voor de Sahel (EUCAP Sahel Niger) van het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid (GVDB) in juli 2012 en van de EU-GVDB-trainingsmissie (EUTM) in Mali in februari 2013, en de benoeming van een speciale vertegenwoordiger van de EU voor de Sahel; overwegende dat het op 18 maart 2013 goedgekeurde mandaat van de nieuwe speciale vertegenwoordiger van de EU een sterke mensenrechtencomponent bevat;

N.

overwegende dat complexe en onderling verweven problemen om een allesomvattende aanpak vragen waarbij gebruik wordt gemaakt van het volledige scala aan instrumenten en beleidsmaatregelen van de EU en waarbij doelstellingen van de EU op het gebied van crisisbeheer, de veiligheidssector, ontwikkelingssamenwerking en ecologische duurzaamheid moeten worden gekoppeld aan inspanningen van de EU op het gebied van mensenrechten, ondersteuning van de democratie en de rechtsstaat; overwegende dat een brede strategie voor de regio tevens doeltreffende coördinatie door de HV/VV moet omvatten van de desbetreffende commissarissen, zoals de commissaris voor ontwikkelingssamenwerking en humanitaire hulp, de EDEO, de speciale vertegenwoordigers van de EU (SVEU), met inbegrip van de SVEU voor de mensenrechten en de SVEU voor de Sahel, alsmede de EU-coördinator voor terrorismebestrijding en de lidstaten; overwegende dat een doeltreffende oplossing van de huidige crisis tevens economisch en sociaal beleid moet omvatten ter verbetering van de levensstandaard van de bevolking;

O.

overwegende dat de beleidsmaatregelen van de EU in het bijzonder gericht moeten zijn op plattelandsontwikkeling en landbouw teneinde te zorgen voor voedselzekerheid als bijdrage aan een duurzame sociaaleconomische ontwikkeling van Afrika bezuiden de Sahara; overwegende dat de Commissie in samenwerking met het Bureau voor de Coördinatie van Humanitaire Aangelegenheden van de Verenigde Naties (UNOCHA), het Kinderfonds van de Verenigde Naties (UNICEF) de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor Vluchtelingen (UNHCR) en het Wereldvoedselprogramma (WVP) onder meer het AGIR-Sahelinitiatief gelanceerd heeft, waarmee beoogd wordt om in het kader van de alomvattende benadering van de EU de samenwerking tussen organisaties bij de bestrijding van de voedselcrisis in de Sahel te verbeteren; overwegende dat de partners hebben vastgesteld dat er minimaal een investering van 750 miljoen EUR nodig is om te voorzien in een sociaal veiligheidsnet ter bescherming van de meest kwetsbare groepen in geval van nieuwe perioden van droogte in de toekomst;

P.

overwegende dat de schendingen van de mensenrechten en de politieke, ecologische, humanitaire en ontwikkelingscrisis in de Sahel vooral de vrouwen treffen, die vaak het slachtoffer van discriminatie, uitzonderlijke fysieke en menselijke onzekerheid, chronische armoede en marginalisering zijn; overwegende dat gendergelijkheid, het versterken van de politieke en economische positie van vrouwen, het bevorderen van gendergelijkheid en het verdedigen van de rechten van vrouwen van essentieel belang zijn om de armoede te bestrijden en de duurzame ontwikkeling te stimuleren; overwegende dat de mobiliteit en productiviteit van vrouwen en uiteindelijk hun vermogen om als effectieve leiders en voorvechters op het gebied van vrouwenrechten te fungeren, worden beperkt door een steeds restrictievere sociale omgeving; overwegende dat de kleine boeren in de Sahel voor het grootste gedeelte uit vrouwen bestaat en dat zij desalniettemin worden achtergesteld op het gebied van eigendomsrechten op grond; overwegende dat dit ontbreken van grondbezit bijdraagt aan de armoede onder vrouwen; overwegende dat uit onderzoek blijkt dat wanneer vrouwen worden opgeleid en in staat worden gesteld een inkomen te verdienen en te beheren, dit een aantal positieve resultaten heeft, zoals de daling van de kraamvrouwen- en zuigelingensterfte, verbetering van de gezondheid en voeding van moeders en kinderen, stijging van de landbouwproductiviteit, vermindering van de klimaatverandering, een langzamere stijging van de bevolkingsgroei, meer besparingen en doorbreking van armoedecycli;

Q.

overwegende dat tijdens de Top inzake gezinsplanning in Londen in juli 2012 meer dan honderd regeringen, internationale agentschappen en ngo’s zich tot doel hebben gesteld om voor 2020 nog eens 4 miljard dollar te investeren om het aantal vrouwen dat anticonceptie gebruikt in de 69 armste landen ter wereld, waaronder ook de landen in de Sahel, met 120 miljoen te verhogen; overwegende dat dit bedrag bovenop de 10 miljard dollar komt die hiervoor reeds werd vrijgemaakt;

R.

overwegende dat de Sahellanden de Overeenkomst van Cotonou hebben ondertekend; overwegende dat het partnerschap met de Europese Unie berust op onderling overeengekomen bepalingen inzake mensenrechten en goed bestuur, en onder meer betrekking heeft op ontwikkelingshulp, goed bestuur, de bevordering van de mensenrechten en humanitaire hulp;

S.

overwegende dat samenwerking van de EU met de Afrikaanse Unie (AU), de Economische Gemeenschap van West-Afrikaanse Staten (Ecowas), de Unie van de Arabische Maghreb, regionale mensenrechteninstanties en de VN-organen voor mensenrechten en maatschappelijke organisaties een absolute voorwaarde blijft voor de effectieve ondersteuning van de bescherming en bevordering van mensenrechten in de Sahel;

T.

overwegende dat de secretaris-generaal van de VN in zijn verslag aan de VN-Veiligheidsraad van 14 juni 2013 een geïntegreerde strategie voor de Sahel heeft voorgesteld gebaseerd op drie strategische pijlers, namelijk verbetering van het inclusief en effectief bestuur in de gehele regio, de opbouw van nationale en regionale veiligheidsmechanismen waarmee grensoverschrijdende bedreigingen het hoofd kan worden geboden, en integratie van humanitaire en ontwikkelingsplannen en -interventies om de regio duurzaam veerkrachtig te maken;

U.

overwegende dat in de Westelijke Sahara sinds 1991 een staakt-het-vuren van kracht is tussen de Marokkaanse regering en het Polisario-front; overwegende dat de VN de Westelijke Sahara beschouwen als een niet-zelfbesturend gebied; overwegende dat de Democratische Arabische Republiek Sahrawi een volwaardig lid is van de Afrikaanse Unie en momenteel door meer dan 35 VN-lidstaten wordt erkend, doch niet door de gehele VN noch door de lidstaten van de EU; overwegende dat Marokko wettelijke verplichtingen heeft om rekenschap af te leggen over zijn de facto bestuurlijke macht over het grondgebied en de bevolking van de Westelijke Sahara; overwegende dat de VN, onder auspiciën van de Veiligheidsraad, optreden als bemiddelaar om een oplossing voor het conflict te vinden; overwegende dat er volgens de secretaris-generaal van de VN evenwel geen vooruitgang is geboekt bij de belangrijkste kwesties met betrekking tot de toekomstige status van het gebied; overwegende dat een referendum over de status van de Westelijke Sahara, waarover in 1988 voor het eerst overeenstemming werd bereikt, nog steeds niet heeft plaatsgevonden;

V.

overwegende dat Marokko verschillende internationale verdragen en mensenrechtenverdragen heeft ondertekend en geratificeerd zoals het Internationaal Verdrag inzake de bescherming van alle personen tegen gedwongen verdwijning, het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten (ICCPR), het Verdrag tegen foltering (CAT), het Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van discriminatie van vrouwen en de VN-verklaring inzake de bescherming van de verdedigers van de mensenrechten (UNPHRD);

W.

overwegende dat de resoluties 1754(2007), 1783(2007), 1871(2009), 1920(2010), 1979(2011), 2044(2012) en 2099(2013) van de Veiligheidsraad de buurlanden oproepen om onderling en met de Verenigde Naties volledig samen te werken en hun engagement te versterken teneinde de huidige impasse te doorbreken en vooruitgang te boeken in de richting van een politieke oplossing;

X.

overwegende dat de vluchtelingenkampen nabij Tindouf in Algerije, die zevenendertig jaar geleden werden opgezet, de op een na grootste operationele vluchtelingenkampen ter wereld zijn; overwegende dat een politieke impasse iedere realistische mogelijkheid voor ontmanteling van deze kampen in de nabije toekomst, of hervestiging of repatriëring van de inwoners ervan, in de weg staat;

Y.

overwegende dat zowel de Marokkaanse regering als het Polisario-front van mensenrechtenschendingen zijn beschuldigd; overwegende dat de VN-missie voor het referendum in de Westelijke Sahara (MINURSO) geen mensenrechtencomponent in haar mandaat heeft, en niet voorziet in een mechanisme voor de melding van vermeende mensenrechtenschendingen; overwegende dat de VN-Veiligheidsraad met zijn resolutie 2099 van 25 april 2013 het mandaat van MINURSO heeft verlengd; overwegende dat de secretaris-generaal van de VN in zijn verslag van 8 april 2013 drie pagina's wijdt aan de mensenrechtensituatie; overwegende dat de VN-Veiligheidsraad en de EU-lidstaten die zitting hebben in de VN-Veiligheidsraad zich niet achter het voorstel van de VS hebben geschaard om MINURSO een mensenrechtenmandaat te geven, hetgeen tot demonstraties van de bevolking in de Westelijke Sahara heeft geleid;

1.

spreekt zijn ernstige bezorgdheid uit over de mensenrechtensituatie in de Sahelregio, die is verslechterd door meervoudige crises op politiek, sociaal, economisch en ecologisch gebied; benadrukt dat diep gewortelde problemen een geïntegreerde en alomvattende beleidsrespons vereisen en dat hiervoor een politieke oplossing moet worden gezocht in samenwerking met de diverse partijen die bij het conflict betrokken zijn;

2.

wijst erop dat de mensenrechtensituatie in de Sahel van groter internationaal belang is geworden als gevolg van het gewapende conflict in Mali en de interventie door Franse, Afrikaanse en VN-troepen; erkent dat dit conflict specifieke problemen in dat land heeft gecreëerd en de reeds aanwezige structurele problemen in Mali en elders in de regio, zoals in Libië, heeft verergerd; benadrukt evenwel dat de directe zorgen met betrekking tot Mali de aandacht niet mogen afleiden van de chronische en wijdverspreide problemen die van grote invloed zijn op de mensenrechten in de rest van de Sahel, met name georganiseerde misdaad, slavernij en mensenhandel, wapen- en drugssmokkel, jihadistisch extremisme en radicalisering, zwak overheidsbestuur en institutionele corruptie, structurele en ondermijnende armoede, kindsoldaten en discriminatie van vrouwen;

3.

herinnert eraan dat poreuze grenzen een van de hoofdkenmerken van de landen in de regio vormen; onderstreept dat de achteruitgang van de situatie in de Sahel nauw verbonden is met het feit dat na de oorlog in Libië grote hoeveelheden wapens het noorden van Mali zijn binnengebracht, terwijl de Libische rebellen aan de grenzen van de overige landen in de regio systematisch ontwapend zijn; herhaalt zijn oproep tot regulering van de wapenverkoop en strenge controle daarop, om zeker te stellen dat de lidstaten niet meewerken aan de proliferatie van conflicten;

4.

is ingenomen met de toegenomen aandacht voor mensenrechten in het EU-beleid; wijst erop dat de VN een alomvattende strategie voor de Sahel heeft ontwikkeld met een sterke mensenrechtendimensie; brengt in herinnering dat de EU en de landen van de Sahel, als ondertekenaars van de Overeenkomst van Cotonou, wederzijdse verplichtingen zijn aangegaan tot bescherming van de mensenrechten en democratische beginselen, gebaseerd op de rechtsstaat en transparant en controleerbaar bestuur; herinnert eraan dat de Sahel-landen partij zijn bij de meeste internationale verdragen tot bescherming van de mensenrechten, de rechten van de vrouw en de rechten van kinderen;

5.

benadrukt de belangrijke rol van de EU als ’s werelds grootste hulpdonor bij de aanpak van de ontwikkelingsuitdagingen waar de Sahelregio mee kampt; acht het van groot belang dat andere internationale actoren betrokken worden bij onder meer de uitroeiing van armoede en honger, de bevordering van gendergelijkheid en de vermindering van de kindersterfte overeenkomstig de millenniumontwikkelingsdoelstellingen;

6.

kent bijzondere prioriteit toe aan de mensenrechtensituatie in Mali, gezien de berichten over ernstige mensenrechtenschendingen in het noorden van Mali door gewapende Toearegrebellen en jihadistische groeperingen; wijst erop dat vermeende misdaden onder meer massaverkrachting, marteling, verminking en wrede behandeling, zoals amputaties en openbare geseling, openbare steniging voor vermeend overspel, geweld op etnische gronden, pogingen tot etnische zuivering, buitengerechtelijke en standrechtelijke executies van gevangenen, afslachting van Malinese soldaten, illegale arrestaties en vasthoudingen, veroordelingen zonder behoorlijk proces, gedwongen huwelijken en seksuele slavernij, opzettelijke aanvallen op culturele objecten, en de vernieling en plundering van bezittingen omvatten; is ernstig bezorgd over de nieuwe trends op het vlak van terroristische en criminele technieken, waaronder zelfmoordaanslagen, ontvoeringen en gijzelingen, alsook het gebruik van kinderen als menselijk schild; wijst erop dat er sinds januari 2013 tevens geregeld melding wordt gemaakt van mensenrechtenschendingen door onderdelen van de Malinese veiligheidstroepen en, in mindere mate, door burgerwachtgroeperingen gericht tegen vermeende jihadisten of personen waarvan wordt gedacht dat zij hebben samengewerkt met rebellengroepen; merkt op dat degenen tegen wie deze aanvallen waren gericht hoofdzakelijk afkomstig waren uit de Toeareg-, Arabische en Peuhlgemeenschappen en dat het leger bij herhaling is beschuldigd van represailles op etnische gronden; is ernstig bezorgd over het feit dat het bij de vermeende misdaden tevens om marteling en onmenselijke behandeling, gedwongen verdwijningen alsook buitengerechtelijke en standrechtelijke executies van zowel gevangenen als burgers gaat; is voorts bezorgd over de meldingen in het zuiden van Mali dat het leger leden van de veiligheidsdiensten die loyaal waren aan het Touréregime van vóór de staatsgreep vermoordt, foltert en doet verdwijnen; is bovendien zeer gealarmeerd over de berichten dat Malinese burgers, kinderen incluis, omkomen of verminkt raken door landmijnen; doet een beroep op alle strijdende partijen om geen landmijnen te gebruiken en om snel en doeltreffend samen te werken met regionale en internationale actoren om deze wapens volledig te verwijderen;

7.

is ingenomen met het feit dat op 18 juni 2013 in Mali een vredesakkoord werd ondertekend om de weg vrij te maken voor de succesvol verlopen presidentsverkiezingen en voor de vredesonderhandelingen tussen de Malinese autoriteiten gewapende rebellengroeperingen in het noorden van Mali; verwelkomt daarbij de bereidheid van alle ondertekenende partijen om zich in te zetten voor de beëindiging van iedere vorm van mensenrechtenschendingen; sluit zich volledig aan bij hun streven naar eenheid, dialoog en herstel van de grondwettelijke orde; onderkent niettemin dat dit een voorlopige overeenkomst is die nog gevolgd moet worden door concrete maatregelen aan beide zijden om het conflict definitief te beëindigen; dringt er in dit verband bij de Malinese autoriteiten en hun internationale partners op aan de nieuwe patronen van mensenrechtenschendingen nauwlettend in de gaten te houden, met name de represailles op grond van etniciteit die zich hebben voorgedaan sinds de herovering van bepaalde delen van het noorden van Mali en die een ernstige belemmering zouden kunnen vormen voor vredesopbouw en verzoening indien zij niet op adequate wijze worden aangepakt; is in deze context ingenomen met de oprichting door de Malinese regering van eenheden die moeten toezien op de militaire operaties van het leger in het noorden van het land en met de instelling van onderzoeken naar de mensenrechtenschendingen die zouden zijn begaan door bepaalde elementen van de Malinese strijdkrachten; dringt er bij de strijdkrachten op aan professioneel te opereren wanneer zij hun gezag herstellen in gebieden die in handen van de rebellen waren; verzoekt de Malinese regering bovendien haar inspanningen te verdubbelen om het melden van dergelijke schendingen bij de huidige operaties en bij eventuele toekomstige offensieven mogelijk te maken, onder meer via steun aan de Nationale Mensenrechtencommissie, en om voor een eerlijke procesvoering te zorgen wanneer verdachte militanten worden ondervraagd; veroordeelt nogmaals de gemelde gruweldaden die jegens de burgerbevolking, gevangenen en soldaten zijn gepleegd; herinnert aan de conclusie van de aanklager van het Internationaal Strafhof dat het aannemelijk lijkt dat de in Mali gepleegde gruweldaden wellicht oorlogsmisdaden zijn; is voorts van mening dat sommige gruweldaden misdaden tegen de menselijkheid zouden kunnen vormen;

8.

wijst met grote bezorgdheid op de almaar toenemende corruptie die de situatie in Mali nog verder dreigt te destabiliseren, doordat de bevolking in het noorden met inbegrip van de Toearegs, de Songhai, de Arabieren en anderen niet meer bereikt kunnen worden met internationale hulp; benadrukt dat culturele en etnische scheiding van het noorden en zuiden van Mali een van de meest gevaarlijke effecten van corruptie zou kunnen zijn;

9.

neemt met grote zorg kennis van de schatting van de UNHCR dat er in Mali bijna 300 000 intern ontheemden zijn, naast de meer dan 175 000 vluchtelingen in het naburige Burkina Faso, Niger, Mauritanië en in mindere mate Algerije; dringt aan op onmiddellijke actie in de vluchtelingenkampen en de delen van Mali die naar verluidt te maken hebben met cholera, extreme voedseltekorten en alarmerende niveaus van kindersterfte die als gevolg van ondervoeding en gebrekkige toegang tot veilig water en gezondheidszorg vele malen hoger liggen dan in de regio als geheel; roept de internationale donors dringend op hun financiële verplichtingen na te komen en onverwijld de ontbrekende 290 miljoen dollar bijeen te brengen om de UNHCR in staat te stellen de ernstige voedselcrisis te beëindigen waarvan 3,4 miljoen Malinezen momenteel het slachtoffer zijn; benadrukt dat het van groot belang is de veiligheid van de vluchtelingen en de intern ontheemden te waarborgen, en ervoor te zorgen dat zij op ordelijke wijze naar huis kunnen terugkeren, hetgeen een belangrijk onderdeel is van nationale verzoening;

10.

wijst op het grote lijden van vrouwen in het recente conflict in Mali; veroordeelt met name het gebruik van ontvoering en verkrachting als oorlogswapens als een oorlogsmisdaad; verwacht van de EU en andere internationale partners van Mali dat zij nauw samenwerken met de Malinese autoriteiten teneinde de uit de resoluties 1325 en a1820 van de VN-Veiligheidsraad en de alomvattende aanpak van de EU voortvloeiende verplichtingen ten uitvoer te leggen; wijst op het belang van mechanismen voor overgangsjustitie om een einde te maken aan de straffeloosheid voor daders van gendergerelateerd geweld;

11.

dringt er bij de EU en de Sahellanden op aan om de volgende resoluties van de VN-Veiligheidsraad volledig ten uitvoer te leggen: resolutie 1325 betreffende vrouwen, vrede en veiligheid, waarin wordt opgeroepen tot de participatie van vrouwen in alle aspecten en op alle niveaus van de oplossing van conflicten, resolutie 1820 betreffende seksueel geweld in en na conflictsituaties en de daaropvolgende resoluties 1888, 1889 en 1960, die op de voornoemde resoluties zijn gebaseerd; dringt er derhalve op aan de participatie van vrouwen in vredesprocessen te benadrukken en te garanderen, en te erkennen dat het noodzakelijk is om bij conflictpreventie, vredeshandhavingsoperaties, humanitaire hulp en wederopbouw na conflicten rekening te houden met het genderperspectief; wijst op het extreme lijden dat vrouwen in conflictgebieden wordt berokkend, enkel omdat zij vrouw zijn; benadrukt dat daden zoals de verkrachting van meisjes door soldaten, gedwongen prostitutie, gedwongen zwangerschap, seksuele slavernij, verkrachting en aanranding en ontvoering (door middel van verleiding), misdaden zijn die niet mogen worden genegeerd; is van mening dat deze misdaden door de EU moeten worden beschouwd als fundamentele problemen waar rekening mee moet worden gehouden; onderstreept dat het absoluut noodzakelijk is om de toegang tot abortus te garanderen voor vrouwen en meisjes die het slachtoffer worden van verkrachting in gewapende conflicten;

12.

wijst erop dat vrouwen vaak worden gediscrimineerd bij de erkenning van hun strijd voor de vrede; wijst erop dat, wanneer vrouwen regelmatig worden betrokken bij de oplossing van conflicten en de bestendiging van de vrede, zij bij de vredesonderhandelingen een sleutelrol spelen en de reikwijdte van de wederopbouw, rehabilitatie en vredesbestendiging vergroten; dringt derhalve aan op de participatie van vrouwen in alle nationale, regionale en internationale verzoeningsprocessen voor Mali, en met name voor het noorden van het land; eist dat de nationale actieplannen in het kader van resolutie 1325 van de VN-Veiligheidsraad regelmatig worden geëvalueerd en dat de prioriteiten ervan regelmatig worden bijgewerkt;

13.

spreekt zijn afschuw uit over de ernstige schendingen en brute gewelddadigheden tegen kinderen in Mali, met inbegrip van de goed gedocumenteerde ronseling en het gebruik van kindsoldaten door vrijwel alle gewapende groeperingen die in het noorden actief zijn, de regeringstroepen incluis; benadrukt dat moet worden gezorgd voor voldoende middelen voor de demobilisatie en rehabilitatie van kindsoldaten; is in dat opzicht ingenomen met de in voorbereiding zijnde ontwerpovereenkomst tussen de Malinese regering en de Verenigde Naties inzake de overdracht van bij gewapende groeperingen aangesloten kindsoldaten aan VN-vertegenwoordigers, en prijst de inspanningen van UNICEF om deze kinderen te herintegreren; is ernstig bezorgd over de bevindingen van het meest recente VN-verslag over kinderen en gewapende conflicten, waarin wordt onderstreept hoe de aard en de tactieken van het conflict in Mali ongekende bedreigingen voor kinderen hebben gecreëerd; veroordeelt in krachtige bewoordingen het vermoorden en verminken van kinderen, de verkrachtingen en het seksuele geweld, de gedwongen huwelijken, de ontvoeringen, de aanvallen op scholen en ziekenhuizen, alsook de beperkingen van de toegang van meisjes tot onderwijs die zich gedurende het conflict in Mali hebben voorgedaan; merkt op dat het leeuwendeel van de scholen in het noorden nog niet heropend is en dringt aan op onmiddellijke maatregelen om dit alsnog mogelijk te maken; vraagt aandacht voor de gevallen van in de steek gelaten kinderen geboren uit moeders die in het noorden van het land werden verkracht, hetgeen een zorgelijke trend is waarvoor met spoed een oplossing moet worden gevonden; spreekt bovendien zijn ernstige bezorgdheid uit over meldingen dat kinderen samen met volwassenen gevangen worden gehouden en zonder behoorlijke bescherming onderworpen worden aan verhoor; is in dit verband ingenomen met het streven van de VN-Veiligheidsraad om door het gewapende conflict getroffen vrouwen en kinderen specifieke bescherming te bieden;

14.

verzoekt alle Sahellanden zich in te zetten voor een preventie- en beschermingsbeleid om te voorkomen dat kinderen met geweld worden gerekruteerd door gewapende groeperingen; dringt er bij deze landen op aan te voorkomen dat deze kinderen in het gewone leger worden opgenomen, en eenieder te veroordelen die zich schuldig maakt aan deze oorlogsmisdaad;

15.

betreurt de pogingen om het kostbare culturele erfgoed in het noorden van Mali te vernietigen, waarbij gewapende groepen antieke Sufi-heiligdommen en andere waardevolle monumenten in Timboektoe en Gao hebben vernietigd, samen met circa 4 200 antieke manuscripten, ceremoniële maskers van de etnische Dogon en cultuurhuizen (togunas) in Douentza, evenals bibliotheken in Kidal en elders; is van mening dat de culturele ontheiliging die in het noorden van Mali heeft plaatsgevonden een oorlogsmisdaad is; is ingenomen met en dringt aan op EU-steun voor het actieplan van UNESCO voor het herstel van het cultureel erfgoed en de bescherming van antieke manuscripten in Mali;

16.

is verheugd over de op 11 januari 2013 ingezette Franse militaire operatie „Serval” ten behoeve van de soevereiniteit, eenheid en territoriale integriteit van Mali, als eerste stap op weg naar de wederopbouw en democratisering van Mali; verwelkomt derhalve resolutie 2100 van de VN-Veiligheidsraad, aangenomen op 25 april 2013, die sterk is gericht op de mensenrechten, en de opdracht in het mandaat van de geïntegreerde multidimensionele stabilisatiemissie van de VN in Mali (MINUSMA) om toe te zien op, onderzoek te bevorderen naar en verslag uit te brengen aan de Veiligheidsraad over alle vormen van misbruik, mensenrechtenschendingen of schendingen van het internationaal humanitair recht; verwelkomt de opname van een onderdeel mensenrechtentraining in de trainingsmissie van de Europese Unie (EUTM) in Mali;

17.

steunt de internationale ondersteuningsmissie ten behoeve van Mali en MINUSMA, die haar taak op 1 juli 2013 heeft overgenomen, alsmede de missie EUCAP Sahel; is verheugd over het voorstel van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties van 14 juni 2013 met het oog op de invoering van een „geïntegreerde strategie van de Verenigde Naties voor de Sahel” die alle aspecten van de crisis zou moeten omvatten: verbetering van het bestuur, misdaadbestrijding (drugs-, mensen-, wapen- en sigarettenhandel, witwassen van geld) en terrorismebestrijding, humanitaire hulp; is vooral ingenomen met de doelstellingen van deze strategie om doelmatig en globaal bestuur in het hele gebied te bevorderen en om plannen en interventies op humanitair en ontwikkelingsgebied hierin op te nemen om de weerbaarheid op de lange termijn te waarborgen;

18.

is ingenomen met de belangrijke rol die momenteel gespeeld wordt door de internationale ondersteuningsmissie ten behoeve van Mali onder Afrikaanse leiding (AFISMA), die de basis gelegd heeft voor MINUSMA; is voorts verheugd over de aanzienlijke Afrikaanse vertegenwoordiging in de MINUSMA-missie, en in het bijzonder met het besluit van de AU om mensenrechtenwaarnemers met deze missie mee te sturen; hoopt dat deze beide kenmerken ook in toekomstige Afrikaanse operaties de norm zullen blijven; is ingenomen met het feit dat zowel de Malinese autoriteiten als gewapende groeperingen in het voorlopige vredesakkoord hebben beloofd de inzet van mensenrechtenwaarnemers te vergemakkelijken; is verheugd over de aankomst van waarnemers in Gao en Timboektoe en hoopt dat het spoedig mogelijk zal zijn eveneens waarnemers naar Kidal te sturen, aangezien het belangrijk is de beschuldigingen van schendingen van de mensenrechten in het noorden door alle partijen in het conflict in Mali, te onderzoeken; is voorts verheugd over de steun van de Commissie aan deze waarnemers en haar inspanningen om extra lokale en regionale waarnemers uit het maatschappelijke middenveld in te zetten en op te leiden met behulp van het Europees instrument voor democratie en mensenrechten; dringt er bij de EU op aan van haar ervaringen te leren en via de spelers van het nationale en plaatselijke Malinese maatschappelijk middenveld passende manieren te onderzoeken om over groepen van opgeleide deskundigen te beschikken die in noodsituaties op korte termijn ter plaatse kunnen worden ingezet teneinde EU-beleidsmakers indien nodig professioneel advies te verlenen;

19.

wijst op de dringende noodzaak van verbeterde naleving van de internationale mensenrechten en de humanitaire rechtsnormen in gewapende conflicten; verzoekt de hoge vertegenwoordiger de nodige lessen te trekken uit de tragische gebeurtenissen in Mali en andere recente conflicten teneinde op basis daarvan de richtsnoeren van de EU inzake het internationaal humanitair recht te herzien, de uitvoering van deze richtsnoeren te verbeteren en het lopende initiatief van het Internationale Comité van het Rode Kruis en de Zwitserse regering ter hervorming van het huidige internationale governancekader voor het internationaal humanitair recht te steunen;

20.

is ingenomen met de conclusies van de internationale donorconferentie „Samen voor een nieuw Mali”, die op 15 mei 2013 werd gehouden; wijst op het feit dat de donoren zich ertoe hebben verplicht om in de komende twee jaar 3,25 miljard EUR aan Mali te doneren, waarbij de EU het voortouw heeft genomen door 520 miljoen EUR toe te zeggen; prijst het plan voor een duurzaam herstel van Mali van de Malinese regering; is ingenomen met de specifieke inspanningen met betrekking tot transparantie van de overheidsfinanciën en het financiële beheer van de winningsindustrieën; steunt de goedkeuring door de Malinese regering van de ontwerpwet tegen wederrechtelijke verrijking en wijst op het grote belang van verwezenlijking van de toezegging van de donorconferentie om toe te zien op de systematische tenuitvoerlegging van deze wet wanneer die is aangenomen; betreurt dat in de conclusies van de conferentie met geen woord gerept wordt over de toezegging van de EU om haar ontwikkelingssamenwerking op een op rechten gebaseerde aanpak te zullen schoeien; roept de EU en haar internationale partners op hun toezeggingen waar te maken in het kader van een efficiënte en gecoördineerde follow-up van de conferentie; wijst nogmaals op de noodzaak om hulp te koppelen aan institutionele hervormingen en waarneembare ontwikkelingen op sociaal en politiek gebied; prijst voorts de constructieve betrokkenheid van regionale actoren; dringt erop aan dat, gelet op de wijdverspreide corruptie binnen de Malinese autoriteiten, alle noodzakelijke garanties en waarborgen worden gegeven en alle noodzakelijke controles worden uitgevoerd om ervoor te zorgen dat de uitgekeerde bedragen daadwerkelijk en zo spoedig mogelijk ten goede komen aan de Malinese bevolking;

21.

wijst nogmaals op het belang van de mensenrechtenclausule van de EU in alle eventuele overeenkomsten met derde landen, met inbegrip van die van de Sahelregio; beschouwt de clausule als een van de meest efficiënte middelen van de EU om niet alleen te komen tot duurzame ontwikkeling van de minst ontwikkelde landen, maar ook tot een behoorlijke naleving en bescherming van de mensenrechten in die landen;

22.

wijst op de noodzaak om straffeloosheid te bestrijden, slachtoffers schadeloos te stellen en alle plegers van ernstige mensenrechtenschendingen te vervolgen, ongeacht hun connecties en status, ook in verband met gendergerelateerd geweld tijdens conflicten hetgeen de waardigheid van vrouwen ondermijnt, en is van mening dat dit belangrijk is om blijvende vrede en stabiliteit in Mali te waarborgen; is daarom verheugd over het feit dat de Malinese regering de situatie heeft doorverwezen naar het Internationaal Strafhof en dat de aanklager van het Internationaal Strafhof een formeel onderzoek heeft ingesteld, alsook over de door de Malinese regering en rebellengroepen in artikel 18 van het voorlopige vredesakkoord uitgesproken wens een internationale onderzoekscommissie in te stellen voor het onderzoeken van beschuldigingen van oorlogsmisdaden, misdaden tegen de mensheid en andere ernstige schendingen van de mensenrechten en inbreuken op het internationaal en humanitair recht in Mali; dringt er bij de EU en andere internationale partners van Mali op aan tijdens de vredesbesprekingen prioriteit toe te kennen aan de kwestie van straffeloosheid, de regering te helpen bij haar streven om gevallen van misbruik te onderzoeken en te vervolgen en de bepalingen van het voorlopige vredesakkoord ten uitvoer te leggen, en te waarborgen dat de daders van seksueel geweld voor de rechter worden gebracht; herhaalt dat hierbij door alle betrokken partijen gepleegde misdaden en gruwelijkheden moeten worden onderzocht en vervolgd;

23.

is verheugd over de oprichting door de Malinese regering van een nationale commissie voor dialoog en verzoening op 6 maart 2013, voor een termijn van twee jaar; onderstreept dat deze nationale commissie zo representatief mogelijk moet zijn en dat zij zo spoedig mogelijk concrete resultaten moet opleveren; is in dit verband met name verheugd over het inclusieve lidmaatschap van de nationale commissie, zoals blijkt uit de vicevoorzitters ervan, en ziet dit als een als een teken dat belang wordt gehecht aan inclusiviteit en pluralisme in het politieke proces; merkt op dat de nationale commissie is belast met de documentering van de mensenrechtenschendingen sinds het begin van het conflict; spoort de commissie voorts aan om de kwesties te onderzoeken die aan de crisis in Mali ten grondslag lagen, om alle beschuldigingen van misbruik en discriminatie tegen de Toeareggemeenschappen sinds de onafhankelijkheid van Mali op een open en alomvattende manier te onderzoeken, en om vervolgens aanbevelingen te doen voor zinvolle verbeteringen; is eveneens ingenomen met de benoeming door de Malinese regering van een gezant om de dialoog met de gewapende groeperingen in het noorden voort te zetten; spreekt in dit verband de oprechte hoop uit dat het postelectorale landschap in Mali een verregaande dialoog en versterkt vertrouwen tussen de verschillende gemeenschappen zal bevorderen, aangezien dit voorwaarden zijn voor vrede en stabiliteit, en dat alle Malinese gemeenschappen ernaar zullen streven hun kinderen wederzijdse tolerantie en respect bij te brengen; roept de EU en haar partners van de internationale gemeenschap op het proces van nationale verzoening en een inclusieve dialoog volledig te ondersteunen;

24.

onderstreept dat de verschillende conflicten in de Sahel hebben geleid tot een toename van het aantal ontheemden binnen de landen zelf, alsmede van het aantal vluchtelingen; is uiterst bezorgd over de meervoudige vluchtelingencrisis en de omstandigheden waaronder vluchtelingen, waarvan velen niets met de crisis in Mali van doen hebben, in de regio leven moeten; wijst in het bijzonder op de duizenden Darfuri-vluchtelingen in het oosten van Tsjaad en de Tsjaadse vluchtelingen die terugkeren uit Darfur, die allemaal een gebrek hebben aan schoon water, goed onderdak en gezondheidszorg en merkt op dat als gevolg van het semi-aride klimaat de concurrentie om natuurlijke hulpbronnen met de plaatselijke bevolking des te groter is en daarmee ook het risico op instabiliteit des te groter; wijst bovendien op het lot van vele duizenden vluchtelingen uit de Centraal Afrikaanse Republiek in het zuiden van Tsjaad waar huizen en landbouw bedreigd worden door overstromingen; sluit zich in dit verband aan bij de oproepen van de UNHCR om de financiële en logistieke steun aan de Tsjaadse veiligheidstroepen die de kampen beschermen, te vergroten, zeker gezien de aanvallen op humanitaire kampen waarvan melding is gemaakt; is verder bezorgd om de mensen in Nigeria die op de vlucht zijn voor de recente gevechten in het noorden van Nigeria; roept de gehele internationale gemeenschap op om waar nodig het aandeel hulp aan de vluchtelingenkampen in de Sahel te vergroten en een verdere humanitaire crisis onder de vluchtelingen in de regio te helpen voorkomen; dringt aan op coördinatie van het beleid ten behoeve van de vluchtelingen tussen de Unie, de Sahellanden, de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor vluchtelingen, de Afrikaanse Unie en de Ecowas, om het mogelijk te maken vluchtelingen op te vangen waarbij de humanitaire veiligheid van de kwetsbaarste groepen wordt gewaarborgd en zelfhulpprogramma's worden opgezet; spoort de opvangende landen aan om samen te werken met de VN en andere actoren om met name de toegang tot onderdak, sanitaire voorzieningen, gezondheidszorg, water, voeding en onderwijs te verbeteren en kinderen die een specifiek risico lopen te beschermen; herinnert eraan dat, naast het verschaffen van opvang en bescherming, inspanningen nodig zijn om de economische veiligheid van en banden met gescheiden families van vluchtelingen en intern ontheemden te bevorderen, en om de documentatie inzake vluchtelingen te verbeteren, zodat zij zoveel mogelijk naar hun plaats van oorsprong kunnen terugkeren;

25.

doet een beroep op de staten, alsmede op de plaatselijke en regionale autoriteiten om maatregelen te nemen met het oog op menselijke veiligheid ten behoeve van de vluchtelingen, ontheemden en de kwetsbaarste bevolkingsgroepen ter bestrijding van terrorisme, geweld tegen vrouwen, uitbuiting, drugs- en wapenhandel en -smokkel, evenals mensenhandel;

26.

is van mening dat de huidige uitdagingen op het gebied van mensenrechten niet los gezien kunnen worden van een algemene bestuurscrisis, die onder meer tot uiting komt in wijdverspreide corruptie binnen d overheid, zwakke basisvoorzieningen, een slechte tenuitvoerlegging van sociale en economische rechten, en, met name in de uitgestrekte en vaak dunbevolkte regio's van de Sahara, ernstige problemen bij de handhaving van de rechtsstaat en de uitvoering van doeltreffende grenscontroles; betreurt de schade die als gevolg hiervan is toegebracht aan de instituties en politieke stelsels van de regio; is beducht voor het risico van verdere conflicten en wanorde in de toekomst indien dergelijke kwesties niet op adequate wijze worden aangepakt; herinnert eraan dat de toegang van de bevolkingsgroepen tot hun natuurlijke hulpbronnen en tot onderwijs, gezondheidszorg en overheidsdiensten een grondrecht is dat op doeltreffende wijze moet worden uitgeoefend om op lange termijn de kwestie van de instabiliteit in deze regio op te lossen;

27.

neemt met grote bezorgdheid kennis van de rol die deze factoren spelen bij de toename in de regio van internationale georganiseerde misdaad- en terroristische netwerken; benadrukt dat deze netwerken ernstige bedreigingen vormen voor de mensenrechten, de regionale stabiliteit, het overheidsbestuur, de rechtsstaat en daarmee voor de ontwikkelingsvooruitzichten, en dat deze bedreigingen moeten worden aangepakt in het belang van de bevolking van de Sahelregio; slaat met name alarm over de smokkelroutes die dankzij de poreuze grenzen Afrika vanaf de West-Afrikaanse kust van west naar oost en van zuid naar noord doorkruisen, en waarlangs wapens, drugs, sigaretten, olie, namaakgeneesmiddelen en mensen worden vervoerd; vraagt aandacht voor de gevolgen van deze activiteiten voor de bredere regio, alsook voor de EU, aangezien die de bestemming is van een groot deel van de illegale handel; wijst op het onlangs door de secretaris-generaal van de VN uitgebrachte verslag over de Sahel waarin wordt geconcludeerd dat de historische handelsroutes door de Sahel het meest kwetsbaar zijn voor terroristische en criminele netwerken; prijst de inspanningen van de Sahellanden om terrorisme en de georganiseerde misdaad te bestrijden, niet in het minst wanneer het de handel in zware wapens betreft, en moedigt de landen aan de regionale coördinatie en samenwerking te versterken, hun inspanningen om hun gemeenschappelijke landsgrenzen te beveiligen te verdubbelen en de Ecowas hierbij te betrekken; spoort deze landen voorts aan om in samenwerking met de VN en andere internationale actoren en partners een allesomvattende antismokkelstrategie te ontwikkelen in het kader waarvan onder meer gegevens worden vergaard en geanalyseerd, smokkelaars worden vervolgd en gestraft, alsook maatregelen worden getroffen voor de rehabilitatie en sociale integratie van alle slachtoffers van mensenhandel, voor het leeuwendeel vrouwen en meisjes; dringt er bij de leiders van de Sahellanden op aan zich gezamenlijk in te spannen voor de versterking van wetshandhavingssystemen om alle vormen van illegale handel uit te roeien, maar in het bijzonder de mensenhandel, waardoor sommige van de jongste en armste vrouwen in de regio worden getroffen;

28.

wijst erop dat de Sahel verder dreigt te destabiliseren als gevolg van de verspreiding van lichte wapens afkomstig uit Libië en als gevolg van andere neveneffecten van de situatie in dat land; benadrukt dat instabiliteit en slecht bestuur in Libië de regionale wapensmokkel alsook de verspreiding van handvuurwapens en lichte wapens, de drugssmokkel en de illegale handel verder in de hand werken;

29.

veroordeelt het toegenomen aantal ontvoeringen en gijzelingen in de regio, die zeer lucratief blijken te zijn voor criminele en terroristische groepen; is ingenomen met de werkzaamheden van de adviesgroep van de VN-Raad voor de mensenrechten met betrekking tot het effect van terroristische gijzelingen op de mensenrechten; pleit voor veel nauwere samenwerking tussen de regeringen van de Sahellanden onderling en met de regeringen van belangrijke landen in de regio als Algerije, Libië, Marokko en Soedan, alsook met de EU en andere supranationale instellingen, teneinde deze problemen doeltreffend en gecoördineerd met behulp van politieke, veiligheids- en gerechtelijke instellingen te bestrijden;

30.

herinnert eraan dat terroristische activiteiten grensoverschrijdend zijn en dat organisaties hun krachten bundelen met het oog op de uitvoering van deze activiteiten; wijst erop dat de groepering Boko Haram een zeer brede basis heeft in Nigeria en de stabiliteit van Niger in gevaar brengt, en dat de groepering AQIM, die wordt geleid door drie Algerijnen (Abou Zeid, Yahya Abou Al-Hammam en Mokhtar Belmokhtar), probeert het zuiden van Algerije te destabiliseren; is ingenomen met de missie van de Europese Unie voor bijstandverlening inzake grensbeheer (EUBAM) in Libië die tot doel heeft de Libische grenzen te beveiligen; roept derhalve de Sahellanden op om hun inspanningen te coördineren teneinde de gehele regio en eerst en vooral de grenzen te beveiligen, en om in de strijd tegen het terrorisme nauwer samen te werken met alle betrokken landen, met inbegrip van Algerije, Nigeria, Marokko en Libië; roept de EU, de AU, de Ecowas en de internationale gemeenschap op om alle technische, materiële en menselijke steun te verlenen die de Sahellanden nodig hebben;

31.

waarschuwt voor de waargenomen opleving van het extremisme in de landen van de Arabische Lente — Tunesië, Egypte en Libië — en roept de VV/HV op om leiderschap te tonen in het samenwerkingsproces met de regeringen, instellingen en maatschappelijke organisaties van deze landen ter ondersteuning van een ware democratische overgang en teneinde tegelijkertijd te zorgen voor de stabilisering van conflictgevoelige nabijgelegen regio's, met name de Sahel;

32.

verzoekt de Sahellanden een intensieve samenwerking tot stand te brengen met Senegal, Guinee-Bissau en Ghana, die allemaal doorvoerhavens zijn voor drugs afkomstig van criminele groeperingen in Latijns-Amerika met Europa als bestemming; roept de Europese Unie op de Sahellanden te steunen in de strijd tegen deze drugssmokkel;

33.

acht het in dit verband van essentieel belang om de hervorming van instanties die verantwoordelijk zijn voor gerechtelijke, veiligheids- en basisdiensten in de Sahellanden te bevorderen, teneinde te helpen de rechtsstaat te herstellen en betere omstandigheden te creëren voor democratische transitie, mensenrechten, duurzame ontwikkeling en institutionele legitimiteit; moedigt de regeringen van de Sahellanden aan om het proces van decentralisatie voort te zetten, meer bevoegdheden en middelen over te dragen aan lokale autoriteiten en de capaciteit, legitimiteit en verantwoordingsplicht van deze autoriteiten te vergroten; benadrukt met name het belang van duidelijke structuren voor het afleggen van verantwoording teneinde de efficiëntie en de transparantie te vergroten, en dringt er bij de EU op aan met lokale autoriteiten samen te werken om mechanismen voor civiele controle en civiel toezicht te versterken en anticorruptie-initiatieven te intensiveren; wijst tevens op de eveneens in de nieuwe geïntegreerde VN-strategie voor de Sahel genoemde noodzaak voor ondersteuning van de versterking van het interne en externe toezicht, alsook voor mechanismen ter waarborging van de integriteit voor rechtshandhavingsambtenaren, leden van de rechterlijke macht en rechtbankbeambten;

34.

wijst op de noodzaak om met name in Mali te zorgen voor toereikende personele en financiële middelen voor het Ministerie van Justitie, alsook voor de professionele opleiding van het personeel van dit ministerie; roept de regeringen van de Sahellanden op de onafhankelijkheid en de onpartijdigheid van de rechtbanken te eerbiedigen, aangezien dit fundamentele waarborgen zijn van de democratie en de rechtsstaat; verzoekt de Sahellanden zich te blijven inspannen om de opleiding van gerechtelijke functionarissen te verbeteren; verzoekt de Europese Unie steun te geven aan projecten van ngo's die tot doel hebben het bewustzijn van gerechtelijk personeel met betrekking tot de mensenrechten te vergroten; spoort voorts de Malinese autoriteiten aan om ambtenaren die betrokken zijn bij corruptie en georganiseerde misdaad te vervolgen, daar dit een cruciaal element is voor het herstel van vertrouwen en beperking van de voedingsbodem voor toekomstige instabiliteit; merkt op dat de georganiseerde misdaad gepaard gaat met wijdverspreide corruptie in alle gelederen van de overheid; verzoekt de Sahellanden derhalve alle vormen van corruptie krachtig te veroordelen;

35.

is ingenomen met de nadruk die in de nieuwe geïntegreerde VN-strategie voor de Sahel wordt gelegd op de noodzaak van totstandbrenging en ondersteuning van waarheidsvindingsprocessen, nationale raadplegingen over overgangsjustitie, mechanismen voor gerechtelijke verantwoordingsplicht en compensatieprogramma’s, onder meer voor slachtoffers van seksueel geweld; roept de EU op samen te werken met de desbetreffende bureaus van de Verenigde Naties teneinde de regeringen van de Sahellanden te helpen deze hervormingen uit te voeren;

36.

prijst de overeenkomst tussen Senegal en de AU om een speciaal tribunaal op te richten voor de vervolging van de voormalige president van Tsjaad, Hissène Habré, voor oorlogsmisdaden, marteling en misdaden tegen de menselijkheid, en is ingenomen met de overeenkomst tussen de regering van Senegal en Tsjaad op basis waarvan Senegalese rechters onderzoek kunnen doen in Tsjaad; dringt er bij de politieke leiders in de Sahellanden en bij alle overheidsautoriteiten met klem op aan hun inspanningen om een einde te maken aan de cultuur van straffeloosheid ten aanzien van vermeende oorlogsmisdadigers en mensenrechtenschenders in Tsjaad en elders in de regio snel te concretiseren en in daden om te zetten; merkt in dit verband op dat Tsjaad als enig Sahelland het protocol inzake de oprichting van een Afrikaans Hof voor de rechten van de mens en de volkeren bij het Afrikaanse Handvest van de rechten van de mens en de volkeren nog niet heeft ondertekend; roept Tsjaad op dit alsnog te doen, als een ferm signaal dat het vastbesloten is systematische inbreuken op de mensenrechten te bestraffen en de slachtoffers daarvan schadeloos te stellen; betreurt voorts dat Burkina Faso recentelijk een wet heeft goedgekeurd waarmee staatshoofden amnestie wordt verleend; vreest dat hiermee het verkeerde signaal wordt afgegeven aan schenders van de mensenrechten in de regio en acht deze wet strijdig met de beoogde bestrijding van straffeloosheid;

37.

is ingenomen met de vreedzame oplossing van het grensconflict tussen Niger en Burkina Faso, die dit conflict aanhangig hadden gemaakt bij het Internationaal Strafhof, dat daarover op 16 april 2013 een uitspraak heeft gedaan; verzoekt de Sahellanden dit voorbeeld te volgen;

38.

dringt er bij de Sahellanden op aan samen te werken met het Internationaal Strafhof teneinde het Hof in staat te stellen op vrije en volledig onpartijdige wijze onderzoeken in te stellen; vraagt de deelnemende landen de door het Internationaal Strafhof uitgevaardigde internationale arrestatiebevelen uit te voeren en de besluiten van het Hof onverwijld ten uitvoer te leggen; stelt voor dat de VN de Sahellanden steun verlenen bij het opzetten van onpartijdige en onafhankelijke gerechtelijke instanties voor de berechting van daders van internationale misdaden, naar het voorbeeld van de Speciale Rechtbank voor Sierra Leone; merkt op dat Mauritanië het enige Sahelland — en een van de weinige Afrikaanse landen — is dat nog niet is toegetreden tot het Statuut van Rome van het Internationaal Strafhof; spoort het land aan dit alsnog te doen en zo een ferm signaal af te geven dat het de cultuur van straffeloosheid afkeurt; wijst in dit verband op het belang van ontwikkeling van een EU-beleid inzake overgangsjustitie zoals uiteengezet in het EU-actieplan inzake mensenrechten;

39.

dringt er bij alle landen in de regio op aan snel actie te ondernemen naar aanleiding van de hardnekkige berichten over vermeende willekeurige arrestaties, mishandeling en misbruik, ondanks wetgeving die dergelijke praktijken verbiedt; toont zich uitermate bezorgd over de berichten van marteling in detentiecentra en willekeurige arrestaties van duizenden migranten in Mauritanië, alsook over het feit dat de autoriteiten al sinds twee jaar weigeren om de familieleden van een aantal veroordeelde gevangenen te informeren over hun verblijfplaats; is gealarmeerd door berichten dat in Tsjaad gevangenen massaal worden mishandeld, mensen zonder proces worden vastgehouden en er honderden gedwongen uitzettingen plaatsvinden in N'Djamena, naast de gedwongen verdwijning van gevangenen; herinnert eraan dat de gedwongen verdwijningen krachtens het Statuut van Rome als oorlogsmisdaden worden beschouwd; veroordeelt de berichten over uitermate slechte omstandigheden in enkele van de gevangenissen in de regio, met name in Tsjaad en Mali, die de meest basale gezondheidszorg ontberen en de gedetineerden groot leed berokkenen; vraagt de Sahellanden om de leefomstandigheden van gedetineerden te verbeteren, en om met name de veiligheid van de meest kwetsbare groepen, zoals minderjarigen en vrouwen, te waarborgen; wijst bovendien op de recente doodsvonnissen door de Malinese rechtbanken voor misdrijven als beroving, deelname aan een criminele organisatie en illegaal vuurwapenbezit;

40.

benadrukt dat de noodzaak om veiligheid te bewerkstelligen in het huidige conflict in Mali de aandacht niet mag afleiden van de voor de hele regio geldende prioritaire doelstellingen inzake een inclusieve nationale dialoog, goed bestuur en democratische hervormingen als de motor van politieke stabiliteit en duurzaamheid; wijst erop dat deze kwesties onlosmakelijk verbonden zijn met verbeteringen op het gebied van ontwikkeling en mensenrechten; spoort alle partijen in Mali aan wat deze doelstellingen betreft het goede voorbeeld te geven aan de rest van de regio;

41.

steunt de toezegging in de resolutie van de VN-Veiligheidsraad om de Malinese overgangsautoriteiten bijstand te verlenen bij de tenuitvoerlegging van de routekaart voor volledig herstel van de constitutionele orde, het democratisch bestuur en nationale eenheid, daar dit essentiële bouwstenen zijn voor het gehele vredesproces; acht het van essentieel belang omstandigheden te creëren die bevorderlijk zijn voor het houden van vrije, eerlijke en democratische verkiezingen, in overeenstemming met internationale normen; benadrukt dat een oplossing moet worden gevonden voor problemen die verband houden met de stemregelingen in de kampen van intern ontheemden en vluchtelingen, teneinde verdere politieke marginalisatie te voorkomen; dringt aan op onmiddellijke actie van de zijde van de Malinese regering en haar internationale partners; is ingenomen met de overeenkomst die de Malinese regering en de Toearegrebellen hebben ondertekend en die de weg bereidt voor de terugkeer van het Malinese leger en de Malinese overheid naar het noorden en waarmee een belangrijk obstakel voor het houden van de presidentsverkiezingen in juli uit de weg werd geruimd; onderstreept dat de veilige deelname van vrouwen aan het electorale proces moet worden gewaarborgd;

42.

is ingenomen met de verkiezingswaarnemingsmissie van de EU bij de verkiezingen in Mali; wijst er evenwel nogmaals op dat de EDEO moet zorgen voor een goede opvolging van de aanbevelingen van deze missie en in bredere zin voor integratie van deze aanbevelingen in het EU-beleid op de lange termijn; is er in het bijzonder van overtuigd dat verkiezingswaarnemingsmissies positief kunnen bijdragen aan verkiezingen in de Sahel doordat deze toezicht kunnen houden op mensenrechtenaspecten en terug kunnen rapporteren aan EU-delegaties zodat, indien nodig, passende maatregelen in gang kunnen worden gezet;

43.

dringt er bij de Malinese regering en de internationale gemeenschap op aan lessen te trekken uit de overgang naar democratie in Niger en het constitutionele proces in 2010-2011, met name ten aanzien van de uitgebreide raadpleging van het maatschappelijk middenveld en andere belanghebbenden, de inspanningen om de politieke deelname en kandidaatstelling van vrouwen te bevorderen, en de betrokkenheid van het maatschappelijk middenveld bij de organisatie van verkiezingswaarneming door burgers, kiezersvoorlichting en activiteiten; benadrukt dat de steun aan Niger in het belang van de gehele Sahelregio moet worden voortgezet, teneinde het vertrouwen van de burgers in het democratische systeem te bestendigen en toe te zien op de in de nieuwe grondwet vastgelegde verplichting om de transparantie te vergroten en de strijd tegen corruptie bij het beheer van winningsindustrieën te intensiveren, onder meer door alle mijncontracten van enige omvang en informatie over de hiermee gegenereerde inkomsten openbaar te maken;

44.

betreurt de beperkingen op de vrijheid van meningsuiting, vergadering en vereniging in de Sahelregio ten zeerste; is met name bezorgd over berichten dat journalisten, politieke tegenstanders, vakbondsleden, geestelijken en andere maatschappelijke activisten en mensenrechtenverdedigers in Tsjaad worden getreiterd, geïntimideerd en gearresteerd; uit voorts zijn zorg over de arrestaties van en het vermeende geweld tegen vreedzame demonstranten in Mauritanië en de vermeende pogingen de oppositie in Mali het zwijgen op te leggen, onder meer door journalisten en politieke tegenstanders te arresteren en de media te censureren; benadrukt in dit verband dat het in de Sahel van groot belang is mensenrechtenverdedigers, een onafhankelijk maatschappelijk middenveld, met inbegrip van vrouwenverenigingen, en vrije media te ondersteunen als belangrijke actoren in de democratische samenleving, met name ten tijde van verkiezingen; is ingenomen met de positieve ontwikkelingen op het gebied van de vrijheid van meningsuiting, vergadering en vereniging elders in de regio en verzoekt de EU deze verbeteringen samen met lokale partners te blijven aanmoedigen; roept de EU bovendien op om het maatschappelijk middenveld te helpen in kaart te brengen als uitgangspunt voor doeltreffendere steun; doet de EU de aanbeveling maatschappelijke organisaties en mensenrechtenverdedigers zowel strategisch als financieel bij te staan door op de lange termijn gerichte uitwisselingen te initiëren, onder meer via de desbetreffende EU-delegaties;

45.

is van mening dat de bescherming en de bevordering van de vrijheid van meningsuiting van cruciaal belang is voor de ontwikkeling van een actief en betrokken maatschappelijk middenveld dat naar behoren kan bijdragen aan de ontwikkeling van de gehele regio; veroordeelt in dit verband alle pogingen tot censuur, intimidatie van journalisten of mensenrechtenactivisten alsook iedere vorm van directe of indirecte druk op particuliere of publieke media;

46.

vraagt de Sahellanden een einde te maken aan alle willekeurige arrestaties en aan intimidatiecampagnes tegen pers en media, mensenrechtenverdedigers of oppositieleden; roept de landen in de Sahel-/Sahararegio evenals de landen in Noord-Afrika op de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid om te demonstreren van niet-gewelddadige groeperingen ten volle te eerbiedigen; verzoekt de gerechtelijke instanties om gevangen genomen oppositieleden een eerlijk proces te geven en daarbij het geldende recht te eerbiedigen; dringt er bij de Sahellanden op aan de invoering van een meerpartijenstelsel te bevorderen en politieke partijen die de rechtsstaat respecteren toe te staan deel te nemen aan verkiezingen zonder dat zij bang hoeven te zijn voor represailles, en vraagt hen tevens de bevolking in staat te stellen aan de verkiezingen deel te nemen;

47.

bevestigt andermaal de onlosmakelijke band tussen menselijke veiligheid en ontwikkeling in de Sahellanden, zoals omschreven in de strategie van de Europese Unie voor veiligheid en ontwikkeling in de Sahel uit 2011; onderstreept hoe belangrijk stabiliteit op het vlak van veiligheid, economie, politiek en eerbiediging van de mensenrechten en de fundamentele vrijheden in de Sahel is voor het duurzame welslagen van het ontwikkelingsbeleid; wijst er wel op dat het met het oog op de veiligheid van het gebied onontbeerlijk is in ontwikkelingshulp te investeren, opdat de bevolking voldoende bestaansmiddelen krijgt om te zorgen voor een betere stabiliteit van het gebied; wijst erop dat aldus gevallen van smokkel en illegale transacties ten gevolge van de extreme armoede en het gebrek aan bestaansmiddelen en alternatieven grotendeels kunnen worden voorkomen;

48.

wijst met grote ernst op de extreme en wijdverbreide armoede in de Sahel, met name in Mali, Niger, Tsjaad en Burkina Faso, maar ook in Mauritanië; erkent het nadelige effect van armoede op de mogelijkheden om mensenrechten te verwezenlijken; merkt op dat vrouwen en meisjes disproportioneel het slachtoffer zijn van armoede en onderontwikkeling en uit diepe bezorgdheid over de hoge percentages moedersterfte en sterfte van kinderen jonger dan vijf jaar in de regio; benadrukt het omgekeerd evenredige verband tussen het opleidingsniveau van moeders en het percentage van zuigelingensterfte; wijst in dit verband op de noodzaak om meisjes aan te moedigen naar school te gaan; benadrukt de bevindingen van de VN dat de sterftecijfers lager zijn onder beter opgeleide moeders en doet in dit kader een krachtige oproep voor toegankelijk onderwijs voor iedereen; wijst erop dat de snelle bevolkingsgroei van veelal meer dan 3 % per jaar het vermogen van regeringen om zelfs de meest elementaire economische en sociale rechten te beschermen, extra onder druk zet; is van mening dat het derhalve noodzakelijk is de toegang tot gezondheidszorg en, voor wat betreft de seksuele en reproductieve rechten, tot gezinsplanningsdiensten te verbeteren;

49.

benadrukt de onderlinge afhankelijkheid van ontwikkeling, democratie, mensenrechten, goed bestuur en veiligheid in de Sahel; spreekt nogmaals zijn steun uit voor de op mensenrechten gebaseerde benadering en democratische zeggenschap in ontwikkelingssamenwerking, gebaseerd op lokale deelname en kennis om ontwikkelingsdoelen ter plaatse te verwezenlijken, alsook voor sterke, doeltreffende en onafhankelijke controlemechanismen, waarbij parlementen, andere daadwerkelijke representatieve organen en het lokale en regionale maatschappelijk middenveld op zowel nationaal als internationaal niveau betrokken worden; herinnert aan en ondersteunt de toezeggingen van de EU om haar ontwikkelingssamenwerking op een mensenrechtenbenadering te stoelen, zoals onder meer aangegeven in de EU-strategie inzake mensenrechten en het actieplan daarbij;

50.

herinnert aan de noodzaak de voor staten bestemde ontwikkelingshulp afhankelijk te maken van de eerbiediging van de grondrechten; herhaalt dat het voor een efficiënte toewijzing van de middelen voor Europese ontwikkelingshulp noodzakelijk is dat de Europese Unie in staat is het gebruik van deze middelen doeltreffend te controleren en zich ervan te vergewissen dat zij niet voor andere dan de oorspronkelijke doeleinden worden gebruikt; bevestigt dat het voor een doeltreffende bevordering van de mensenrechten noodzakelijk is de samenhang tussen het extern en intern beleid van de Unie te verbeteren, overeenkomstig de EU-doelstellingen inzake ontwikkeling;

51.

verzoekt de Commissie in de Sahel alle middelen ten behoeve van ontwikkeling te besteden, al naargelang de behoeften van de van tevoren aangewezen bevolkingsgroepen: Europees instrument voor democratie en mensenrechten, Europees Ontwikkelingsfonds, financieringsinstrument voor ontwikkelingssamenwerking, Fonds voor weerbaarheid in de Sahel;

52.

verzoekt de Europese Unie alle maatregelen te ondersteunen die de Sahellanden, ngo's en het maatschappelijk middenveld nemen om de toegang tot gezondheidszorg te verbeteren, met name voor de meest kwetsbare bevolkingsgroepen; dringt er bij internationale organisaties op aan de strijd tegen HIV/AIDS, tuberculose, malaria en meningitis voort te zetten, aangezien deze ziekten veel sterfgevallen veroorzaken; onderstreept de noodzaak om ter versterking van de gezondheidsstelsels gezondheidsprogramma's te ontwerpen en uit te voeren, gezien het feit dat de wereldwijde economische crisis de vooruitgang op het gebied van de bestrijding van hiv/aids, tuberculose, malaria en andere ziekten ondermijnd heeft; herinnert eraan dat bepaalde bevolkingsgroepen in de Sahel nomaden zijn en dat zij moeilijk toegang krijgen tot gezondheidszorg; dringt er in dit verband op aan steun te verlenen aan voorlichtings- en opleidingscampagnes op het gebied van gezondheidszorg;

53.

wijst erop dat de besparingen op gebieden als voedselzekerheid, gezondheid en onderwijs, die van essentieel belang zijn om de millenniumontwikkelingsdoelstellingen te verwezenlijken, de humanitaire en voedselcrisis in de Sahel verergeren; benadrukt dat structurele interventies op het gebied van landbouw, voedselzekerheid en voeding en concrete maatregelen om de toe-eigening van land een halt toe te roepen van essentieel belang zijn om een inclusieve en duurzame groei te bewerkstelligen en om te vermijden dat de voedselcrises in de Sahel zich jaar na jaar herhalen;

54.

is van mening dat de politieke instabiliteit in de Sahel, in combinatie met de ernstige droogte waaronder miljoenen mensen te lijden hebben, een ernstige bedreiging vormt voor de democratie, de rechtsstaat en de eerbiediging van de mensenrechten en de sociale en economische rechten, hetgeen een negatieve weerslag heeft op een behoorlijk inkomen van de bevolking; herinnert eraan dat de rechtsstaat, behoorlijk bestuur en de eerbiediging van de mensenrechten onontbeerlijk zijn voor de stabiliteit van landen, veiligheid en eerbiediging van de fundamentele vrijheden;

55.

roept de plaatselijke en regionale autoriteiten, samen met het maatschappelijk middenveld, op om te zorgen voor doelmatige voorwaarden voor de veiligheid en de eerbiediging van de mensenrechten binnen de Sahellanden en aan hun grenzen, met het oog op de optimale verwezenlijking van het ontwikkelingsbeleid en het beleid inzake humanitaire hulp;

56.

doet een beroep op de regeringen van de Sahellanden om de fundamentele oorzaken van de crisis aan te pakken middels een strategie voor duurzame economische ontwikkeling waarmee wordt ingegaan op de politieke, economische en sociale noden van hun burgers, zoals de toegang tot voedsel, onderwijs, gezondheidszorg, werkgelegenheid, huisvesting, herverdeling van rijkdom, een behoorlijk inkomen, enz.;

57.

benadrukt de noodzaak van corruptiebestrijding teneinde de institutionele legitimiteit te versterken en het groeiende aantal ontwikkelings- en mensenrechtenproblemen in de regio aan te pakken; merkt op dat de toegang tot basale gezondheidszorg en onderwijs ernstig te lijden heeft onder uiteenlopende vormen van corruptie; onderstreept voorts het belang van een vrij, georganiseerd maatschappelijk middenveld en vrije media voor het toezicht op en de melding van uiteenlopende vormen van misbruik;

58.

stelt vast dat vrouwen een essentiële rol spelen in de ontwikkeling van de Sahel, met name op het gebied van voeding, voedselzekerheid en de productie van levensmiddelen, aangezien vrouwen primair verantwoordelijk zijn voor de landbouw, hoewel zij nagenoeg nooit eigenaar kunnen worden van het land dat zij bewerken; verzoekt de Commissie de fundamentele bijdrage van vrouwen, als kleine boeren, aan de voedselveiligheid te erkennen en in programma's voor de specifieke ondersteuning van vrouwen te investeren; wijst met klem op het feit dat de EU-strategie tevens gericht dient te zijn op maatregelen die ervoor moeten zorgen dat de kwetsbaarste mensen — met name in plattelandsgebieden — landbouwscholing, onderricht in de voedingsleer en goede gezondheids- en arbeidsomstandigheden kunnen krijgen, en indien nodig kunnen terugvallen op een veiligheidsnet; benadrukt dat om ervoor te zorgen dat kleine boeren, met name vrouwen, niet alleen op een duurzame manier produceren maar ook hun productiecapaciteit ontwikkelen, de toegang tot microkredieten moet worden verbeterd voor investeringen in beter zaad, betere meststoffen en betere irrigatiemechanismen en in de nodige werktuigen om de gewassen te beschermen tegen plagen en ziekten;

59.

wijst erop dat er dringend humanitaire hulp van de EU moet worden verleend die kan helpen om de millenniumontwikkelingsdoelstellingen te verwezenlijken; wijst op het belang van de doelstelling om de gezondheid van moeders te verbeteren om zo de kraamvrouwensterfte te verminderen en een universele toegang tot seksuele en reproductieve gezondheidszorg en gezinsplanning te verzekeren; benadrukt het belang van voorlichting over en bewustzijn van seksuele en reproductieve gezondheid als een onontbeerlijk deel van de agenda voor de gezondheid van vrouwen;

60.

stelt vast dat er zorgwekkende tekenen zijn dat de gehele Sahel dit jaar zal worden getroffen door een ernstige voedsel- en voedingscrisis, en doet een beroep op de Commissie om genoeg financiële middelen uit te trekken voor haar humanitaire hulp aan het gebied;

61.

benadrukt dat ernstige problemen als hongersnood, grote droogtes, aanhoudende honger en het onvermogen van de nationale overheid om de meest basale voedselzekerheid te bieden, de redenen zijn van de ontgoocheling van mensen ter plaatse; wijst nogmaals op de noodzaak tot verbetering van het vermogen van de nationale overheid de bevolking voedselzekerheid te bieden middels verhoogde financiële en politieke ondersteuning voor het AGIR-Sahelinitiatief, ook als een regionale en allesomvattende aanpak ter bestrijding van de onderliggende oorzaken van voedselonzekerheid;

62.

verzoekt de Europese Unie samen met de Sahellanden een prioritair ontwikkelingsbeleid te voeren op grond van een op de mensenrechten en fundamentele vrijheden gebaseerde benadering om aan de voedselcrisis en ondervoeding en hongersnood het hoofd te bieden, om aan de droogte weerstand te bieden en natuurrampen te bestrijden; dringt er bij de Commissie op aan dat de middelen voor de strijd tegen ondervoeding (123,5 miljoen EUR in 2012) optimaal worden ingezet en worden afgestemd op genoemd prioritair beleid, dat deze de noden van de getroffen bevolking dekken en dat hiermee de ontwikkeling van de plaatselijke capaciteiten van deze landen wordt gesteund om te zorgen voor goede resultaten van de hulp;

63.

wijst erop dat een langdurige inzet noodzakelijk is om weerbaarheid tegen de droogte in de Sahel op te bouwen en aldus steeds terugkerende voedselcrises die bij elke nieuwe droogte grootschalige humanitaire hulp vergen, te voorkomen; onderstreept dat voor deze inzet een duurzaam partnerschap tussen de regeringen, regionale instellingen, donors en financiële instellingen vereist is in navolging van het AGIR-Sahel-initiatief van de Europese Unie;

64.

is in het bijzonder bezorgd over het feit dat de toegang tot drinkwater nog altijd problematisch is in de gehele Sahelregio; herhaalt dat met het oog op de ontwikkeling van de regio met name aandacht moet worden besteed aan het vermogen te voorzien in de basisbehoeften van de bevolking van deze regio; benadrukt dat een belangrijk deel van de door de EU verstrekte ontwikkelingshulp hiervoor moet worden ingezet; is in dit verband ingenomen met alle internationale initiatieven ter vermindering van de waterschaarste in de Sahelregio;

65.

onderstreept dat een benadering op de lange termijn, op basis van de toegang tot onderwijs voor iedereen, noodzakelijk is om het dagelijks leven van de inwoners van de Sahel te verbeteren en de ontwikkeling te ondersteunen van een gebied dat in 2040 150 miljoen inwoners zal tellen;

66.

spoort de Sahellanden en de regionale actoren aan om samen met de Verenigde Naties nieuwe bronnen van ontwikkelingshulp aan te boren; is ingenomen met de door de speciaal gezant van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties voor de Sahel in gang gezette besprekingen met de Afrikaanse Ontwikkelingsbank en adviseert om ook de Wereldbank alsmede andere internationale financiële instellingen bij deze besprekingen te betrekken teneinde een actiefonds voor de Sahel op te richten; is verheugd over het geïntegreerde platform voor hulpbronnen van het voorgestelde fonds ter afstemming van regionale ontwikkelingsprojecten op de specifieke behoeften van Sahellanden; moedigt de EU aan haar eigen strategie dienovereenkomstig aan te passen en te coördineren;

67.

is bezorgd over de algehele situatie met betrekking tot de uraniumwinning in de Sahel, in het bijzonder gezien de aanval door de MUJAO op een uraniummijn in Arlit in Noord-Niger op 23 mei 2013; benadrukt dat grote inbreuken op de veiligheid rond de uraniummijnen in Niger desastreuze gevolgen kunnen hebben voor de lokale bevolking en de regionale stabiliteit, en dringt er derhalve bij de Nigeriaanse autoriteiten en hun internationale partners op aan maximale aandacht te besteden aan de veiligheid; wijst bovendien op het belang van waarborging van de veiligheid bij de uraniumwinning zelf; doet voorts een beroep op mijnbouwondernemingen ervoor te zorgen dat het uranium verantwoord gewonnen wordt met de volledige instemming van de lokale gemeenschappen en met minimale schadelijke gevolgen voor de naburige bevolking en hun leefomgeving;

68.

wijst met grote ernst op de frequente voedsel- en voedingscrises en andere humanitaire noodsituaties in de Sahelregio en op de gevolgen hiervan voor de meest fundamentele mensenrechten; is verheugd over de grote betrokkenheid van de EU en haar lidstaten bij de inspanningen ter bestrijding van de humanitaire crisis in de Sahel; benadrukt dat bestrijding van de voedselonzekerheid cruciaal is voor zowel de vrede als de verbetering van de mensenrechten; is van mening dat in dit verband lokale productie en zeggenschap moeten worden gestimuleerd, terwijl distributienetwerken en de mobiliteit van hulpbronnen moeten worden versterkt; merkt op dat de Europese Commissie in 2012 338 miljoen euro aan hulp heeft verstrekt voor de bestrijding van voedsel- en voedingscrises, waarvan 174 miljoen euro voor humanitaire noodhulp, en dat DG ECHO 172 miljoen euro aan humanitaire hulp ter beschikking heeft gesteld, waarvan 58 miljoen euro voor Mali;

69.

verlangt dat de EU de actie ter versterking van de humanitaire hulp in de Sahel voortzet en intensiveert, voor nauwe coördinatie tussen de internationale agentschappen voor humanitaire hulp, het maatschappelijk middenveld en de lagere en centrale overheden zorgt en de nodige bedragen van het 10e EOF (660 miljoen EUR voor 2007-2013) en van het Fonds voor de wereldwijde alliantie voor het weerbaarheidsinitiatief — AGIR-Sahel (172 miljoen EUR voor 2012) vrijmaakt;

70.

onderstreept dat het noodzakelijk is dat alle Sahellanden passend beleid inzake sociale basisinfrastructuur en basisnetwerken (sanitaire voorzieningen, netwerk van medische contactpersonen, vervoer, telecommunicatie) uitstippelen met het oog op een neutrale, universele, niet aan restricties onderhevige, behoorlijke en doeltreffende verlening van de humanitaire hulp; verwacht dat de landen en de plaatselijke en regionale autoriteiten deze netwerken in stand houden en toegankelijk houden;

71.

veroordeelt krachtig de voortdurende slavernij, vaak via overerving, in de Sahelregio en met name in Mauritanië, waar naar verluidt een aanzienlijke minderheid van de bevolking het slachtoffer van slavernij is; merkt op dat slavernij onderdeel is van een rigide kastenstelsel en ondanks de officiële afschaffing ervan in 1981 en de uitdrukkelijke strafbaarstelling in 2007 nog altijd voortbestaat; maakt zich ernstige zorgen over het feit dat deze praktijk zelfs binnen het overheidsbestuur is geïnstitutionaliseerd; wijst tevens op de extreme onwil van de regering van Mauritanië om het voortdurende wijdverbreide bestaan van slavernij te erkennen, en merkt op dat voor zover bekend tot op heden slechts één rechtszaak tegen een slaveneigenaar heeft geresulteerd in succesvolle vervolging; dringt er bij de Mauritaanse regering op aan om haar nationale en internationale juridische verbintenissen en verplichtingen na te komen om alle vormen van slavernij effectief te beëindigen en om antislavernijwetgeving aan te nemen die, onder meer, voorziet in compensatieregelingen; roept de Mauritaanse autoriteiten bovendien op om maatschappelijke activisten die ijveren voor beëindiging van slavernij, niet langer lastig te vallen en zelfs gevangen te zetten, onder meer op grond van afvalligheid; dringt er in dit verband bij de Commissie en de lidstaten op aan het werk van zowel Mauritaanse als internationale antislavernijorganisaties, met inbegrip van de speciale VN-rapporteur voor hedendaagse vormen van slavernij en de Internationale Arbeidsorganisatie, te blijven ondersteunen;

72.

constateert met grote bezorgdheid dat slavernij nog altijd voorkomt in de bredere Sahelregio, waarbij grote aantallen mensen in Mali, Niger en elders gedwongen arbeid verrichten; spoort de verantwoordelijke nationale en internationale autoriteiten aan om in dit verband actie te ondernemen door toe te zien op een behoorlijke uitvoering van de bestaande wetgeving die slavernij verbiedt en strafbaar stelt, met speciale aandacht voor de positie en kwetsbaarheid van vrouwen en meisjes; spoort de autoriteiten aan programma’s te ontwikkelen die onder meer tot doel hebben slachtoffers bij te staan bij hun rehabilitatie en re-integratie, gegevens te verzamelen en bewustwordingscampagnes te organiseren, omdat velen slavernij als een natuurlijk fenomeen beschouwen en deze sociale hiërarchie diep in de samenleving is geworteld; spoort de lokale autoriteiten aan strategieën en programma’ s te ontwikkelen ter integratie van voormalige slaven in de samenleving door hen te voorzien van middelen voor hun levensonderhoud en adequate toegang tot werk;

73.

is uiterst bezorgd over de schending van de fundamentele kinderrechten in de Sahel, in het bijzonder gendergerelateerd geweld en discriminatie, de alom tegenwoordige kinderarbeid, de vermeende detentie van minderjarigen in volwassenengevangenissen in Mauritanië, Mali en elders, en het ronselen van kindsoldaten voor het reguliere leger van Tsjaad; verzoekt de EU nauw met de regeringen van de Sahellanden samen te werken om dergelijke praktijken uit te roeien;

74.

spreekt zijn diepe bezorgdheid uit over bewijzen van kinderarbeid in Malinese goudmijnen en in de land- en bosbouw en andere economische sectoren, waarbij naar verluidt kinderen van amper zes jaar oud betrokken zijn; wijst op in de Sahellanden geldende wetgeving die kinderarbeid verbiedt; wijst er tevens op dat goudwinning buitengewoon riskant is; dringt er derhalve bij de Malinese autoriteiten op aan de beleidsvoorstellen in haar actieplan voor de bestrijding van kinderarbeid (PANETEM) van juni 2011 ten uitvoer te leggen, en onderwijs voor iedereen actiever te bevorderen; verzoekt de EU samen te werken met de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) en andere nationale en internationale organisaties, teneinde kinderarbeid in Mali volledig uit te bannen; dringt er bij de Sahellanden op aan kinderarbeid te bestrijden en onderwijs te bevorderen;

75.

wijst met grote zorg op het feit dat volgens de cijfers van ngo’s in Mali meer dan drie miljoen kinderen onder de 17 jaar werken; betreurt deze situatie, met name omdat zij leidt tot lagere opleidings- en alfabetiseringspercentages;

76.

wijst erop dat de Europese Unie de beginselen van het Kimberleyproces ondersteunt, de actieplanprogramma's betreffende wetshandhaving, governance en handel in de bosbouw (FLEGT) ten uitvoer legt en waar mogelijk ijvert voor de naleving van elementaire internationale normen op het gebied van sociale bescherming, werk en milieu, alsmede voor maatschappelijk verantwoord ondernemen; verzoekt de Europese Unie en de Sahellanden de invoering te overwegen van een proces voor het traceren van goud, naar het voorbeeld van het Kimberleyproces voor diamanten; benadrukt dat het voor Europese bedrijven die dochterondernemingen in de landen van de regio hebben noodzakelijk is om zelf deze basisnormen en de internationale richtsnoeren inzake maatschappelijk verantwoord ondernemen na te leven; herinnert eraan dat de EU binnenkort het beginsel van landsgewijze verslaglegging ten uitvoer gaat leggen;

77.

is zeer bezorgd over de berichten dat in Tsjaad en in andere landen in de regio kinderen worden ontvoerd om losgeld te eisen of om hen te verkopen; wijst erop dat kinderen zowel in het land zelf als in het buitenland worden verhandeld met het oog op gedwongen arbeid, gedwongen uithuwelijking en seksuele uitbuiting; wijst er voorts op dat kinderen in sommige gevallen zijn ontvoerd om vervolgens te worden verkocht aan internationale adoptiebureaus;

78.

verzoekt de Sahellanden de toegang tot onderwijs voor alle kinderen, zowel jongens als meisjes, en voor nomadenvolkeren te bevorderen, zonder daarbij te discrimineren op grond van ras, kaste of etniciteit; dringt er bij de Sahellanden op aan beleid voor beroepsopleiding en de toegang tot hoger onderwijs en de arbeidsmarkt te bevorderen teneinde de jongeren in de Sahel een toekomstperspectief te bieden en aldus te voorkomen dat zij zich aansluiten bij terroristische groeperingen; benadrukt dat de leefomstandigheden van kinderen op scholen moeten voldoen aan minimumcriteria inzake hygiëne, veiligheid en waardigheid, en dat er maatregelen moeten worden getroffen om ervoor te zorgen dat kinderen niet door hun begeleiders worden mishandeld of worden gedwongen te bedelen;

79.

dringt aan op de invoering en follow-up van een doeltreffend gezondheids- en onderwijsbeleid voor de kwetsbaarste bevolkingsgroepen, zoals vrouwen en kinderen, om te trachten de millenniumdoelstellingen voor ontwikkeling te verwezenlijken: basisonderwijs voor iedereen, verbetering van de gezondheid van moeders en toegang tot gezondheidszorg voor iedereen, strijd tegen HIV-AIDS en alle infectieziekten; verlangt dat de Europese Unie in het kader van het 11e EOF jongeren tot prioriteit van haar optreden in de Sahel maakt en een ambitieus onderwijsbeleid ontwikkelt; wijst andermaal op het belang van beleid dat aan vrouwen en de toegang tot werk is gewijd;

80.

erkent de belangrijke rol die vrouwen vervullen bij de stabilisatie en ontwikkeling van de Sahel, en dringt aan op versterking van hun leiderschap bij de preventie van conflicten, het behoud en het herstel van de vrede, alsmede op het gebied van veiligheid, politiek en economische ontwikkeling; moedigt de ontwikkelingspartners aan om financiële steun te verlenen aan projecten die specifiek gericht zijn op de empowerment van vrouwen in het gebied;

81.

is bezorgd over de discriminatie waar vrouwen en meisjes mee te maken hebben in een groot deel van deze regio, hetgeen zich onder meer uit in gedwongen huwelijken, kinderhuwelijken, seksuele uitbuiting, gebrekkig onderwijs en wijdverbreide genitale verminking, met inbegrip van infibulatie, alsook traditionele praktijken als sororaat- en leviraathuwelijken, en met betrekking tot hun toegang tot onderwijs, banen met rechten en de gezondheidszorg; dringt erop aan dat, in samenwerking met al degenen die betrokken zijn bij de ontwikkeling ter plaatse, beleid wordt ingevoerd voor de bescherming van mensenrechten en gendergelijkheid, met name om ervoor te zorgen dat vrouwenrechten, waaronder seksuele en reproductieve rechten worden geëerbiedigd, beschermd en bevorderd, zonder discriminatie op grond van ras, kaste, leeftijd, etniciteit, religie, burgerlijke staat, herkomst en het al dan niet bezitten van een migrantenstatus; onderstreept dat meer inspanningen nodig zijn om ervoor te zorgen dat hervormingen op het gebied van het overheidsbestuur en de rechtsstaat tegemoetkomen aan de specifieke behoeften van vrouwen;

82.

verzoekt de Sahellanden wetten en concrete maatregelen vast te stellen waarmee alle vormen van geweld tegen vrouwen worden verboden en bestraft, inclusief huiselijk en seksueel geweld, seksuele intimidatie en schadelijke traditionele praktijken, zoals genitale verminking van vrouwen en gedwongen huwelijken, met name in het geval van minderjarige meisjes; wijst op het belang van bescherming van de slachtoffers en gerichte dienstverlening, en van de strijd tegen de straffeloosheid van de daders, waarbij moet worden gegarandeerd dat dergelijke misdaden worden onderzocht, voor de rechtbank worden gebracht en daadwerkelijk worden bestraft alsook dat alle vrouwen volwaardige toegang tot de rechtspraak krijgen, zonder discriminatie op religieuze en/of etnische gronden; benadrukt dat huiselijk geweld geen privéaangelegenheid is die alleen het gezin aangaat, en dat excuses voor geweld op grond van culturele of religieuze overtuigingen onacceptabel zijn;

83.

verzoekt de Sahellanden met klem hun wetten met betrekking tot vrouwen- en eigendomsrechten te herzien; benadrukt dat het belangrijk is dat vrouwen eigenaar zijn van de grond die zij bewerken en waarop zij wonen;

84.

verzoekt de internationale gemeenschap met klem meer financiële middelen beschikbaar te stellen voor de bevordering van de rechten en de empowerment van vrouwen in de regio; is verheugd over de inspanningen van de Afrikaanse Unie ten behoeve van de rechten van de vrouw en wijst andermaal op de sleutelrol van de Ecowas voor de stabiliteit van de regio; doet een beroep op de Sahellanden om nauwer samen te werken teneinde samen met ngo's, het maatschappelijk middenveld, de VN en de EU bewustmakingscampagnes te lanceren over de rechten van vrouwen; verzoekt de EU samen met regionale actoren het onderwijs aan meisjes te bevorderen en maatregelen ter vergroting van de financiële veiligheid en het potentieel van vrouwen te ondersteunen, omdat deze cruciaal zijn voor de sociale, politieke en economische zelfredzaamheid van vrouwen; pleit bovendien voor specifieke beleidsaandacht voor verbetering van de gezondheidszorg voor vrouwen;

85.

roept de Sahellanden op ervoor te zorgen dat alle meisjes bij de geboorte worden geregistreerd en vervolgens voor het basisonderwijs worden ingeschreven;

86.

verzoekt de Commissie, de EDEO en de Raad de landen van de regio nog meer aan te moedigen om expliciete bepalingen in hun wetgeving op te nemen en programma's te promoten waarmee de rechten van vrouwen en meisjes worden gewaarborgd, met name de toegang tot overheidsdiensten, met inbegrip van onderwijs, de toegang tot gezondheid, seksuele en reproductieve rechten, betrouwbare leningen voor voedsel, grond en productiemiddelen, vooral in plattelandsgebieden, en toegang tot de gezondheidszorg en de rechtspraak, ten einde de financiële onafhankelijkheid van vrouwen te vergroten door hen te helpen de overstap te maken van de informele naar de formele sector, hun participatie in de politieke en economische besluitvorming te stimuleren en een einde te maken aan alle vormen van geweld jegens vrouwen en meisjes, met inbegrip van de uitroeiing van gedwongen huwelijken op jonge leeftijd en de barbaarse praktijk van genitale verminking van vrouwen;

87.

verzoekt respectievelijk de SVEU voor de Sahel en de SVEU voor de mensenrechten gezamenlijke acties te ontwikkelen met het oog op een betere waarborging van de rechten van de vrouw in de regio, met name door straffeloosheid voor gendergerelateerd geweld en alle andere vormen van geweld die de waardigheid van vrouwen ondermijnen, te bestrijden; dringt er bij de Europese Commissie, de EDEO en de partnerlanden op aan van de rechten van de vrouw en gendergelijkheid prioriteiten te maken in het kader van de programma's voor bilaterale steun en te voorzien in duurzame en betrouwbare financiering van initiatieven die de positie van de vrouw moeten versterken en de gelijkheid van mannen en vrouwen moeten bevorderen; veroordeelt geweld met name als de voornaamste belemmering voor vrouwen om hun sociale en economische vrijheid uit te oefenen; onderstreept dat de bevordering van gelijke kansen voor mannen en vrouwen moet worden beschouwd als een vraagstuk dat vele terreinen bestrijkt;

88.

verwelkomt de legale status van relaties tussen personen van hetzelfde geslacht in Mali, Niger, Tsjaad en Burkina Faso; betreurt evenwel de nog altijd bestaande maatschappelijke discriminatie; is zeer bezorgd over de toepassing van wetten op het gebied van „openbare schennis van de goede zeden” en wetten die vereniging met „een immoreel doel” verbieden, met betrekking tot de gemeenschap van lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen en transgenders (LGBT) in Mali en de omliggende regio; spreekt de hoop uit dat degenen die tijdens de opstand in het noorden van Mali zijn onderdrukt veilig kunnen terugkeren in hun gemeenschap; is ernstig verontrust over het feit dat relaties tussen lesbiennes, homo's, biseksuelen en transgenders in Mauritanië nog altijd strafbaar zijn, hetgeen voor mannen op papier de doodstraf door openbare steniging inhoudt; merkt evenwel op dat er geen gedocumenteerde gevallen zijn waarin deze straf daadwerkelijk is toegepast; dringt er desalniettemin bij de regering van Mauritanië op aan om in samenwerking met het maatschappelijk middenveld de wetgeving aan te passen en te helpen de levens van lesbiennes, homo's, biseksuelen en transgenders te verbeteren;

89.

is van mening dat een op rechten gebaseerde benadering ten aanzien van de situatie en de ontwikkeling van de Toeareg-bevolking, met oprechte aandacht voor in het verleden wortelende gevoelens van onvrede en rekening houdend met het feit dat de Toeareg-bevolking in het gebied tevens samenleeft met andere etnische groeperingen, essentieel is voor vrede en ontwikkeling in de Sahelregio; is verheugd over de ontwikkelingen in Niger op dit gebied, maar dringt er bij alle landen met een aanzienlijke Toeareg-bevolking — waaronder niet-Sahel-landen als Algerije en Libië — op aan samen te werken met vertegenwoordigers van de gemeenschap teneinde de problemen van onderontwikkeling en vijandschap op zowel politiek als institutioneel niveau op te lossen; wijst voorts op de verscheidenheid aan culturen in de Sahel; is van mening dat al deze volkeren in staat moeten worden gesteld om weer op vreedzame wijze samen te leven; moedigt de regeringen in de regio aan al deze culturen te betrekken bij sociale en politieke dialogen en bij de besluitvormingsprocessen;

90.

verwelkomt de benoeming van de speciale vertegenwoordiger van de EU voor de Sahel en het sterke mensenrechtenelement in zijn mandaat; verwacht dat de nieuwe SVEU nauw samenwerkt met de SVEU voor de mensenrechten, het bureau van de openbare aanklager van het Internationaal Strafhof, het Bureau van de Hoge Commissaris voor de mensenrechten (OHCHR), en de mensenrechtenverdedigers en -waarnemers in de regio als het gaat om de bevordering van de naleving van de mensenrechten en het internationaal humanitair recht; pleit voor goede coördinatie tussen met name de SVEU voor de Sahel en de SVEU voor het zuidelijk Middellandse Zeegebied, alsook met de SVEU voor de Hoorn van Afrika, aangezien crises in Afrika altijd grote regionale gevolgen hebben, dat wil zeggen veelal elders in de regio doorwerken en geostrategisch gezien niet zonder gevolgen blijven; dringt er in dit verband bij de EU op aan al haar inspanningen in Afrika doeltreffend te coördineren, zeker als het gaat om crisisbeheer en inspanningen na beëindiging van conflicten, en roept de VV/HV op deze coördinatie op zich te nemen;

91.

benadrukt dat het van belang is dat de uit het mensenrechtenbeleid van de EU voortvloeiende verplichtingen ten uitvoer worden gelegd, met inbegrip van de richtsnoeren inzake kinderen en gewapende conflicten, inzake geweld tegen vrouwen en meisjes en de bestrijding van alle vormen van discriminatie jegens hen, inzake de bevordering van de naleving van het internationaal humanitair recht, en inzake de bescherming van burgers in GVDB-missies en -operaties, evenals de alomvattende strategie van de EU ten aanzien van de tenuitvoerlegging van de resoluties 1325 en 1820 van de VN-Veiligheidsraad betreffende vrouwen, vrede en veiligheid, onder meer door de ontwikkelingen op dit vlak te monitoren en er verslag over uit te brengen;

92.

betreurt dat noch in de EU-strategie voor veiligheid en ontwikkeling in de Sahel die op 21 maart 2011 werd goedgekeurd, noch in de conclusies hierover die op 23 maart 2012 door de Raad Buitenlandse Zaken werden aangenomen, wordt verwezen naar het bevorderen van gendergelijkheid, de situatie van vrouwen of de verdediging van de rechten van vrouwen;

93.

is ingenomen met de strategische actielijnen in de EU-strategie voor de Sahel met inbegrip van ondersteuning voor en bevordering van goed bestuur en interneconflictoplossing; is evenwel van mening dat de mensenrechten, de rechtsstaat, steun voor democratisering, doeltreffend economisch bestuur en strenge anticorruptiemaatregelen nog steeds niet in voldoende mate centraal zijn gesteld in de strategie, als sleutelelementen ter ondersteuning van de koppeling tussen ontwikkeling en veiligheid; dringt er bij de EU-instellingen op aan samen te werken om tot een herziening van de strategie te komen door concrete voorstellen te doen voor:

94.

doet de EU de aanbeveling te overwegen doelgerichte sancties te treffen in de vorm van de bevriezing van tegoeden, een visumverbod of andere instrumenten, gericht tegen de allerergste schenders van de mensenrechten in zowel Mali als elders in de regio;

95.

is ingenomen met het recente verslag van de secretaris-generaal van de VN over de situatie in de Sahel; wijst op de vierledige aanpak gericht op versterking van het bestuur, de veiligheid, humanitaire vereisten en ontwikkeling als onderdeel van een geïntegreerde strategie; is met name ingenomen met de sterke mensenrechtendimensie van de strategie, en roept de EU op deze strategie te blijven ondersteunen; is voorts verheugd over de nadruk die in de geïntegreerde strategie van de VN gelegd wordt op bevordering van participatie, ondersteuning van het lokale en regionale bestuur, versterking van de sociale en veiligheidscohesie, de ontwikkeling van vroegewaarschuwingssystemen voor toekomstige dreigingen en, in het bijzonder, versterking of consolidering van nationale en regionale mensenrechtenmechanismen; spoort de EU aan om duurzaamheid, veiligheid, humanitaire en ontwikkelingskwesties, en mensenrechten op soortgelijke holistische wijze aan te pakken, in samenwerking en in harmonie met de VN en met oog voor het fundamenteel transnationale, grensoverschrijdende en onderling verweven karakter van de aan te pakken vraagstukken in de Sahel;

96.

benadrukt het voortdurende cruciale belang van intensievere samenwerking tussen de EU en Afrikaanse regionale actoren zoals de AU, de Ecowas, de Unie van de Arabische Maghreb en de Afrikaanse regionale mensenrechteninstrumenten, teneinde duurzame vooruitgang te boeken met betrekking tot de initiatieven inzake mensenrechten en democratie in de Sahel; moedigt buurlanden als Senegal, Algerije en Marokko aan leiderschap te tonen en te helpen een werkelijke regionale dynamiek te bewerkstelligen waarmee de economische ontwikkeling van de regio en de mensenrechten kunnen worden bevorderd; onderkent ten slotte dat duurzame oplossingen voor de problemen in de Sahel van binnenuit moeten komen en door de eigen bevolking moeten worden omarmd en uitgevoerd; verzoekt de EU desalniettemin om bereid te blijven met alle passende middelen die zij ter beschikking heeft samen te werken met de partners in de Sahel en hen bij te staan, om zo de levenskwaliteit van de mensen in die regio te verbeteren en de banden met hun democratische regeringen te versterken;

97.

is ingenomen met en onderschrijft het verslag van de secretaris-generaal van de VN van april 2013 over de Westelijke Sahara, waarin wordt benadrukt dat „het van cruciaal belang is om het conflict betreffende de Westelijke Sahara aan te pakken als onderdeel van een bredere strategie voor de Sahel”, en dat „de mensenrechtenkwestie van groot belang blijft voor een eventuele oplossing van het conflict”; wijst erop dat de voortdurende conflicten in de Sahel en vooral de aanwezigheid van terroristische groeperingen, zoals de AQIM in het noorden van Mali en het zuiden van Algerije, de situatie in de Westelijke Sahara, alsook in de omringende regio, destabiliseren; wijst voorts op de negatieve gevolgen van het conflict voor de regionale integratie, waar Marokko en Algerije bij betrokken zouden moeten zijn en die aanzienlijke mogelijkheden kan bieden voor democratisering en economische ontwikkeling, waarmee de menselijke veiligheid in de gehele Sahel en de Sahara kan worden vergroot;

98.

bevestigt nogmaals zijn steun voor de VN-resoluties over de Westelijke Sahara; roept op tot volledige naleving van de mensenrechten en de fundamentele vrijheden van het Sahrawi-volk, met inbegrip van de vrijheid van vereniging, de vrijheid van meningsuiting en het recht om vreedzaam te demonstreren;

99.

benadrukt dat de mensenrechten in de Westelijke Sahara en in de Tindouf-kampen moeten worden aangepakt, zelfs zonder vooruit te lopen op een eventuele definitieve politieke regeling en zonder een mening tot uiting te brengen met betrekking tot een dergelijke regeling; herhaalt niettemin dat zelfbeschikking een fundamenteel mensenrecht is, zoals vastgelegd in artikel 1 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten van de VN en dat territoriale integriteit een beginsel van het internationaal recht is; herinnert voorts aan resolutie 1754(2007) van de VN-Veiligheidsraad waarin de partijen worden opgeroepen in goed vertrouwen onderhandelingen te openen, zonder voorwaarden vooraf, „teneinde te komen tot een rechtvaardige, duurzame en voor alle partijen aanvaardbare politieke oplossing, die voorziet in zelfbeschikking van de bevolking van de Westelijke Sahara”; herhaalt deze oproep aan Marokko en het Polisario-front om de onderhandelingen met betrekking tot een vreedzame oplossing voor het conflict voort te zetten en het recht op zelfbeschikking van het Sahrawi-volk opnieuw te onderschrijven; wijst op de kansen die voortvloeien uit de politieke en democratische hervormingen in Marokko en neemt nota van de sterkere verplichtingen die met deze hervormingen gepaard gaan voor wat betreft de eerbiediging en naleving van de mensenrechten in met name de Westelijke Sahara; vreest dat de vertraging van 25 jaar bij de organisatie van een referendum of de totstandkoming van enige andere vorm van een voor beide partijen aanvaardbare politieke regeling, de vervreemding van de Sahrawi en het gevaar van geweld vergroot, met name onder jongeren; dringt er bij de EU op aan haar betrokkenheid te vergroten en de Verenigde Naties te ondersteunen in hun pogingen de partijen ertoe te bewegen de rechtstreekse onderhandelingen te hervatten teneinde het conflict op vreedzame en duurzame wijze op te lossen;

100.

roept de Commissie en de lidstaten op een actievere rol te spelen bij de oplossing van het conflict in de Westelijke Sahara, gegeven dat een politieke oplossing van het conflict in de Westelijke Sahara, verzoening en de mensenrechtensituatie nauw met elkaar verbonden zijn; wijst erop dat zij daartoe niet alleen de VN-onderhandelingen moeten ondersteunen, maar tevens uiteenlopende instrumenten voor het buitenlands beleid moeten inzetten (bv. versterking van het toezicht op de mensenrechten en het bewustzijn hierover onder politie en veiligheidstroepen, ondersteuning van democratische hervormingen, waaronder decentralisering en bestrijding van discriminatie in de regio), dit alles om het zo broodnodige vertrouwen tussen de partijen bij het conflict te bevorderen;

101.

spreekt zijn ernstige bezorgdheid uit over het recente verslag van de speciale vertegenwoordiger van de VN inzake marteling, waaruit blijkt dat Marokkaanse functionarissen personen op politieke gronden gevangen hebben gezet, zich schuldig hebben gemaakt aan marteling en verkrachting van Sahrawi-gedetineerden, actievoerders hebben ontvoerd en achtergelaten in de woestijn om hun te intimideren, en advocaten die voor onafhankelijkheid zijn herhaaldelijk en onder meer thuis hebben lastiggevallen; wijst voorts op de wijdverspreide beschuldigingen inzake gedwongen verdwijningen en oneerlijke processen; vraagt in het bijzonder aandacht voor de ontmanteling van het protestkamp van Gdeim Izik in november 2010, waarbij als gevolg van het aanzienlijke geweld dertien mensen om het leven kwamen, en het latere proces tegen 25 Sahrawi's, van wie velen bekend staan als mensenrechtenactivisten, in februari 2013; neemt kennis van Marokko's ongewijzigde standpunt dat het proces eerlijk en naar behoren is verlopen, en van de positieve conclusies van enkele internationale waarnemers, maar herinnert tevens aan de bezorgdheid van de speciale vertegenwoordiger van de VN over het gebruik van een militaire rechtbank, de beschuldigingen inzake marteling, en het onvermogen van de Marokkaanse autoriteiten om deze beschuldigingen te onderzoeken; wijst op de conclusies van enkele ngo's en mensenrechtenwaarnemers met betrekking tot de vermeende politieke vervolgingen in de zaak, de gebrekkige bewijslast en excessieve straffen, waarbij twintig personen zijn veroordeeld tot gevangenisstraffen variërend van twintig jaar tot levenslang; is derhalve ingenomen met het feit dat de Marokkaanse regering de aanbevelingen van de Marokkaanse nationale raad voor mensenrechten heeft onderschreven, waarin staat dat burgers niet berecht mogen worden door militaire rechtbanken; dringt er bij de Marokkaanse regering op aan te waarborgen dat deze aanbevelingen ten uitvoer worden gelegd; betreurt tegelijkertijd dat dit besluit te laat komt voor degenen die reeds zijn veroordeeld; moedigt de Marokkaanse regering voorts aan alle aanbevelingen in de verslagen van de VN en de nationale raad voor mensenrechten ten uitvoer te leggen, en zich te blijven inzetten voor de totstandkoming van een mensenrechtencultuur; dringt er in dit verband bij de Marokkaanse autoriteiten op aan om alle Sahrawische politieke gevangenen onmiddellijk vrij te laten en samen te werken met het maatschappelijk middenveld en andere actoren, teneinde de transparantie en eerlijkheid van gerechtelijke procedures te waarborgen, en om onderzoek te doen naar en vervolging in te stellen tegen veiligheidsfunctionarissen die ervan worden beschuldigd betrokken te zijn bij willekeurige gevangenneming, marteling en andere vormen van machtsmisbruik;

102.

veroordeelt de schendingen van de mensenrechten waarmee de Saharaanse vrouwen worden geconfronteerd, met name in de vorm van pesterijen en seksueel geweld;

103.

wijst nogmaals op de zorgen in het onofficieel naar buiten gebrachte verslag van de OHCHR van 2006 inzake beperkingen van de vrijheid van meningsuiting, vergadering en vereniging in de Westelijke Sahara; neemt kennis van de bewering van Marokko dat het sit-indemonstraties en andere vormen van protest toestaat; betreurt dat Marokko ngo's die zich voor onafhankelijkheid uitspreken klaarblijkelijk via institutionele weg tegenwerkt door hun wettelijke registratie en erkenning te verhinderen, die zij nodig hebben om zich effectief in te zetten binnen hun gemeenschappen; veroordeelt de vaak strenge straffen voor „ondermijning van de Marokkaanse territoriale integriteit”, een wetgevingsinstrument dat naar verluidt wordt gebruikt om Sahrawi's die voor onafhankelijkheid pleiten, te dwarsbomen; herinnert aan de bevindingen van de onafhankelijke deskundige van de VN inzake culturele rechten dat de Marokkaanse autoriteiten bepaalde aspecten van de Sahrawi-cultuur onderdrukken; herhaalt de oproep van deze onafhankelijke VN-deskundige om een einde aan deze maatregelen te maken en volledige culturele diversiteit te bevorderen; neemt in dit verband verheugd kennis van de in de nieuwe Marokkaanse grondwet opgenomen bepalingen inzake de eerbiediging van culturele rechten; is ingenomen met de oprichting van een Sahrawi-televisiestation; dringt met klem aan op volledige tenuitvoerlegging van deze bepalingen;

104.

betreurt de uitzetting door Marokko van een delegatie van vier leden van het Europees Parlement op woensdag 6 maart 2013 ten zeerste; merkt op dat de delegatie van plan was de Westelijke Sahara te bezoeken om onderzoek te doen naar de mensenrechtensituatie aldaar en vertegenwoordigers van de MINURSO te ontmoeten; betreurt dit gedrag van de Marokkaanse autoriteiten ten zeerste en eist van het Koninkrijk Marokko dat het onafhankelijke waarnemers, leden van parlementen, de pers en humanitaire organisaties vrije toegang tot de Westelijke Sahara geeft, alsook het recht zich daar vrijelijk te verplaatsen;

105.

herinnert aan de zorgen van het Bureau van de Verenigde Naties voor projectdiensten (UNOPS) dat de Westelijke Sahara nog altijd een van de gebieden ter wereld is met de meeste landmijnen; wijst erop dat landmijnen in de Westelijke Sahara ten minste 2 500 tragische slachtoffers hebben geëist sinds 1975, nog altijd een bedreiging zijn voor vele duizenden Sahrawi-nomaden, en een ernstige belemmering vormen voor de oplossing van het conflict in de Westelijke Sahara en de vluchtelingensituatie; prijst in dit verband het werk van de MINURSO, het Koninklijke Marokkaanse Leger, het Polisario-front, Landmine Action en andere organisaties om de desbetreffende gebieden in kaart te brengen en van landmijnen te ontdoen; is verheugd dat het Polisario-front de Oproep van Genève inzake het verbod op antipersoonsmijnen heeft ondertekend; moedigt alle actoren aan alles in het werk te stellen om de bevolking voor te lichten, slachtoffers bij te staan en alle resterende munitie te verwijderen; merkt bovendien op dat Marokko een van de weinige landen ter wereld en een van de slechts drie Afrikaanse landen is die het Verdrag van Ottawa niet hebben ondertekend; roept het land op het verdrag alsnog te ondertekenen als een manier het onderlinge vertrouwen te versterken en aan te geven dat het vrede wil;

106.

vestigt de aandacht op de situatie van de Saharaanse vrouwen en hun belangrijke rol in de Saharaanse samenleving, met name in de vluchtelingenkampen, waar het analfabetisme aanzienlijk is gedaald; wijst op de sleutelrol die vrouwen vervullen in de organisatie van de Saharaanse instellingen en op hun sterke participatie in de besluitvorming op alle niveaus, van de lokale comités tot het parlement en de regering; vestigt de aandacht op de rol die de vrouwen in de Westelijke Sahara spelen in de vredeshandhaving, het bevorderen van de dialoog, de bijlegging van conflicten en het behoud van de Saharaanse samenleving en structuren;

107.

uit zijn bezorgdheid over de armoede en het gebrek aan basisvoorzieningen in de door het Polisario-front bestuurde vluchtelingenkampen nabij Tindouf, met name voor wat betreft voedsel, gezondheidszorg en toegang tot drinkwater; is ingenomen met de humanitaire hulp van de EU middels ECHO aan de desbetreffende vluchtelingenkampen; roept de internationale actoren niettemin op hun hulp doeltreffender te kanaliseren, coördineren en op elkaar aan te doen sluiten, alsook waar nodig het hulpbedrag te verhogen, teneinde de stabiliteit van de humanitaire situatie te waarborgen en de omstandigheden in de kampen te helpen verbeteren; sluit zich aan bij de aanbevelingen van de speciale vertegenwoordiger van de VN inzake behoorlijke huisvesting dat voldoende internationale financiële middelen ter beschikking moeten worden gesteld voor huisvesting; wijst evenwel op het goed werkende bestuur in de kampen en is ingenomen met de actieve aanwezigheid van het maatschappelijk middenveld en met de grote deelname van vrouwen aan beide; is bovendien ingenomen met de sociale aandacht voor onderwijs in de kampen, ondanks de schaarse middelen; wijst evenwel op het gebrek aan duidelijke documentatie over het precieze aantal bewoners van de kampen; dringt er bij de Polisario-autoriteiten op aan om, indien nodig met steun van Algerije, regelmatig tellingen of officiële registraties uit te voeren of deze te faciliteren;

108.

vreest dat de armoede in de Tindouf-kampen in combinatie met het ontbreken van langetermijnperspectieven voor veel vluchtelingen, hen kwetsbaar maakt voor radicalisering in religieus fundamentalistische richting; wijst op het gevaar dat jongeren worden geworven voor criminele of terroristische organisaties, en vraagt aandacht voor de poreuze grenzen in het gebied, hetgeen diepere infiltratie van de kampen door jihadistische groeperingen uit het noorden van Mali en elders, dreigt te vergemakkelijken; veroordeelt de ontvoering van drie Europese hulpverleners uit het Rabouni-kamp in oktober 2011; benadrukt daarom dat het van zeer groot belang is om de veiligheid en de beveiliging van de kampen te waarborgen; roept de Algerijnse autoriteiten op hun verantwoordelijkheid hiervoor te nemen en de mensenrechtensituatie in de Tindouf-kampen te verbeteren; spreekt zijn volledige steun uit voor het UNHCR-programma ter bevordering van het onderlinge vertrouwen door familiebezoeken tussen Tindouf en de Westelijke Sahara mogelijk te maken;

109.

wijst erop dat hoewel de meeste internationale waarnemers, verslagen van het OHCHR, de Afrikaanse commissie van de rechten van de mens en de volkeren, het Robert F. Kennedy Center for Justice and Human Rights en Human Rights Watch weinig bewijs hebben gevonden voor systematische en institutionele mensenrechtenschendingen in de kampen, veel actoren, met inbegrip van de Marokkaanse regering, Marokkaanse ngo's en enkele voormalige bewoners van de Tindouf-kampen, de Polisario-autoriteiten ervan hebben beschuldigd de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van beweging van bewoners te beperken; wijst erop dat Polisario deze beschuldigingen krachtig ontkent en bereid is om samen te werken met de mensenrechtenorganen van de VN; dringt er derhalve bij Polisario op aan om onafhankelijke mensenrechtenwaarnemers volledig, regelmatig en ongestoord toegang tot de kampen te verschaffen en beschuldigingen grondig te onderzoeken;

110.

is verheugd over de inspanningen om de documentatie over vermeende mensenrechtenschendingen in de Westelijke Sahara te verbeteren, met name door de oprichting van de Marokkaanse nationale raad voor mensenrechten die in Laayoune en Dakhla zetelt en die wordt erkend door de VN; neemt kennis van het positieve werk van deze raad en dringt er bij de Marokkaanse regering op aan de onafhankelijkheid en de bevoegdheden ervan te versterken en zijn aanbevelingen ten uitvoer te leggen; spoort de raad voorts aan zijn inspanningen te intensiveren teneinde een band op te bouwen met de Sahrawi's die vijandig staan ten aanzien van de Marokkaanse heerschappij en een adequate follow-up van klachten te waarborgen; is ingenomen met de goedkeuring door Marokko in 2012 van drie van de vijf aanbevelingen van de VN-Raad voor de mensenrechten inzake de mensenrechtensituatie in de Westelijke Sahara, en dringt erop aan ook de resterende twee aanbevelingen goed te keuren; is voorts verheugd over het feit dat Marokko internationale ad-hocdelegaties heeft uitgenodigd, met inbegrip van de speciale vertegenwoordiger van de VN inzake marteling, en dat deze op de uitnodiging zijn ingegaan; moedigt de Marokkaanse autoriteiten aan toestemming te geven voor verkenningsmissies van andere internationale organen zoals de Afrikaanse Commissie voor de mensenrechten en rechten van volkeren en het Europees Parlement; dringt er bij alle betrokken partijen op aan op soortgelijke wijze te blijven samenwerken met de mensenrechtenorganen van de VN; steunt de oprichting van een officiële Minurso-ICRK-missie in de regio van Fadret Leguiaa om te beginnen met het opgraven en het teruggeven van de stoffelijke overschotten aan de families, na de ontdekking van massagraven door het onderzoeksteam van de University of the Basque Country;

111.

neemt niettemin kennis van de ernstige en betwiste beschuldigingen aan het adres van zowel de Marokkaanse als de Polisario-autoriteiten; herinnert tevens aan de nadruk die de secretaris-generaal van de VN recentelijk legde op „onafhankelijk, onpartijdig, alomvattend en duurzaam toezicht op de mensenrechtensituatie in zowel de Westelijke Sahara als de kampen”; wijst er in dit verband op dat de VN in april 2013 het mandaat van de MINURSO niet hebben versterkt met een mensenrechtendimensie; spoort de VN aan dit alsnog te doen of anders een nieuwe, permanente, onpartijdige mensenrechteninstantie op te richten die belast wordt met het toezicht op en de verslaglegging over de algehele mensenrechtensituatie en met het onderzoek naar individuele klachten; dringt erop aan dat een dergelijke instantie ook betrekking moet hebben op het door Marokko gecontroleerde deel van de Westelijke Sahara, de Tindouf-kampen en ander grondgebied dat onder controle van het Polisario-front staat;

112.

spoort de regeringen van Marokko en Algerije aan om hun politieke dialoog verder te ontwikkelen en uit te breiden teneinde de regionale dynamiek te verbeteren en toenemende spanningen te voorkomen, en ten behoeve van de bredere internationale gemeenschap;

113.

dringt er bij de VV/HV en de SVEU voor de mensenrechten op aan de Marokkaanse autoriteiten en het Polisario-bestuur in de Westelijke Sahara en in Tindouf opleidingsprogramma's op het gebied van mensenrechten te bieden, specifiek voor de politie en andere veiligheidsagenten, de wetgevende macht, ambtenaren van het lokaal bestuur, media en middenveldorganisaties, daarbij voortbouwend op de politieke hervormingen richting democratie, de rechtsstaat en de mensenrechten zoals Marokko die heeft ingezet, dit ongeacht de vraag of er al dan niet een politiek akkoord komt voor het conflict in de Westelijke Sahara, maar wel met het oog op bevordering van de onderhandelingen daartoe;

114.

verzoekt zijn Voorzitter deze resolutie te doen toekomen aan de Raad, de Commissie, de vicevoorzitter/hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid, de speciale vertegenwoordigers van de EU voor de mensenrechten en voor de Sahel, de EU-lidstaten, de regeringen en de parlementen van de Sahellanden, Marokko, Algerije en het Polisario-front, de secretaris-generaal van de VN en de VN-Veiligheidsraad, de hoge commissaris van de VN voor de mensenrechten, de voorzitter en de secretaris-generaal van de commissie van de AU, en de voorzitter en commissievoorzitter van de Ecowas.

10.6.2016   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 208/25

—

gezien Titel V van het Verdrag betreffende de Europese Unie en met name artikel 21, lid 2, waarin de beginselen en doelstellingen van de internationale betrekkingen van de EU zijn vastgelegd, alsook artikel 208, lid 2, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie,

—

gezien de artikelen 16, 18 en 87 van de gemeenschappelijke verklaring van de Raad en de vertegenwoordigers van de regeringen der lidstaten, in het kader van de Raad bijeen, het Europees Parlement en de Commissie betreffende het ontwikkelingsbeleid van de Europese Unie: De Europese consensus (1),

—

gezien de Europese consensus inzake humanitaire hulp,

—

gezien de VN-verklaring inzake het recht op ontwikkeling (41/128),

—

gezien de Millenniumverklaring van de Verenigde Naties waarin de millenniumdoelstellingen voor ontwikkeling worden vastgesteld,

—

gezien de ACS-EU-partnerschapsovereenkomst („Overeenkomst van Cotonou”),

—

gezien het voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad tot vaststelling van een financieringsinstrument voor ontwikkelingssamenwerking (SEC(2011)1469 en SEC(2011)1470),

—

gezien het Europees Handvest inzake ontwikkelingssamenwerking ter ondersteuning van plaatselijk bestuur, waartoe tijdens de Europese ontwikkelingsdagen op 16 november 2008 het initiatief werd genomen,

—

gezien de mededeling van de Commissie „Het effect van het EU-ontwikkelingsbeleid vergroten: een agenda voor verandering” (COM(2011)0637),

—

gezien zijn resolutie van 5 juli 2011 over het trefzekerder maken van het EU-ontwikkelingsbeleid (2),

—

gezien de mededeling van de Commissie „De toekomstige strategie inzake EU-begrotingssteun aan derde landen” (COM(2011)0638),

—

gezien de mededeling van de Commissie „Aan de basis van democratie en duurzame ontwikkeling: het maatschappelijke engagement van Europa in de externe betrekkingen” (COM(2012)0492),

—

gezien de conclusies van de Raad van 15 oktober 2012„Aan de basis van democratie en duurzame ontwikkeling: het maatschappelijke engagement van Europa in de externe betrekkingen” (doc. 14535/12),

—

gezien de conclusies van de Raad over EU-steun voor duurzame verandering in samenlevingen in een overgangssituatie, aangenomen tijdens de 3218e zitting van de Raad Buitenlandse Zaken op 31 januari 2013,

—

gezien de mededeling van de Commissie van 15 mei 2013„Eigen verantwoordelijkheid voor de lokale autoriteiten in de partnerlanden met het oog op beter bestuur en doeltreffender ontwikkelingsresultaten” (COM(2013)0280),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 27 februari 2013„Een waardig leven voor iedereen: Armoede uitroeien en de wereld een duurzame toekomst geven” (COM(2013)0092),

—

gezien de internationale verbintenissen uit hoofde van het partnerschap van Busan van 2011 voor doeltreffende ontwikkelingssamenwerking,

—

gezien de conclusies van de Raad van 22 juli 2013 over lokale autoriteiten in ontwikkelingssamenwerking (doc. 12584/13),

—

gezien het advies van het Comité van de Regio's inzake „Eigen verantwoordelijkheid voor de lokale autoriteiten in de partnerlanden met het oog op beter bestuur en doeltreffender ontwikkelingsresultaten” (CdR 2010/2013),

—

gezien zijn verklaring van 5 juli 2012 over ontwikkelingseducatie en actief wereldburgerschap (3),

—

gezien het werkdocument van de Commissie „Ontwikkelingseducatie en bewustmaking in Europa” (SWD(2012)0457),

—

gezien de studie van november 2010 over de ervaringen en acties van de belangrijkste Europese actoren op het gebied van ontwikkelingseducatie en bewustmaking (4),

—

gezien de conclusies van het initiatief voor een gestructureerde dialoog van mei 2011 (5),

—

gezien de verklaring van Lissabon met het oog op de verbetering en verdieping van de wereldeducatie in Europa voor het jaar 2015 (6),

—

gezien de raadpleging over het maatschappelijk middenveld in de ontwikkelingssamenwerking en de raadpleging over plaatselijke autoriteiten in ontwikkeling,

—

gezien het DAC-OESO-Peer Review van de Europese Unie van 2012,

—

gezien de algemene thematische evaluatie van februari 2012 met betrekking tot de steun van de Commissie aan decentralisatieprocessen (7),

—

gezien zijn resolutie van 15 maart 2007 over de rol van lokale overheden in ontwikkelingssamenwerking (8),

—

gezien artikel 48 van zijn Reglement,

—

gezien het verslag van de Commissie ontwikkelingssamenwerking (A7-0296/2013),

A.

overwegende dat in artikel 208 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) wordt bepaald dat het terugdringen en uiteindelijk uitbannen van de armoede, zoals gedefinieerd in de Europese consensus over ontwikkeling, het hoofddoel van het beleid van de Unie op het gebied van ontwikkelingssamenwerking is;

B.

overwegende dat de Europese consensus inzake ontwikkeling het maatgevende kader voor het EU-ontwikkelingsbeleid blijft;

C.

overwegende dat de EU de vaste politieke wil heeft een gunstig klimaat voor maatschappelijke organisaties op nationaal, regionaal en internationaal niveau aan te moedigen en te bevorderen; overwegende dat de EU erkent dat een sterk maatschappelijk middenveld, in al zijn diversiteit, op zich belangrijk is en een integraal en cruciaal onderdeel is van elke democratie;

D.

overwegende dat de EU de vaste politieke wil heeft een op de mensenrechten gebaseerde aanpak toe te passen in haar ontwikkelingsbeleid en dat de VN-verklaring over de gemeenschappelijke interpretatie van een op mensenrechten gebaseerde aanpak van ontwikkelingssamenwerking bepaalt dat alle programma's, maatregelen en technische bijstand op het gebied van ontwikkelingssamenwerking moeten bijdragen tot de bevordering van de mensenrechten, zoals die zijn neergelegd in de Universele Verklaring van de rechten van de mens en andere internationale mensenrechteninstrumenten;

E.

overwegende dat democratische verantwoordelijkheid niet alleen regeringen betreft, maar ook maatschappelijke organisaties, lokale overheden en nationale parlementen, die een essentiële schakel vormen tussen burgers en regering en van cruciaal belang zijn om een brede en democratische verantwoordelijkheid voor nationale ontwikkelingsagenda's te verzekeren;

F.

overwegende dat nationale verantwoordingsplicht ook een controlerende rol inhoudt voor de maatschappelijke organisaties, die een cruciale rol spelen in de strijd tegen corruptie en het bevorderen van transparantie;

G.

overwegende dat het OESO-DAC-verslag de EU-instellingen en -organen aanbeveelt meer belanghebbenden uit het maatschappelijk middenveld in een strategische, gestructureerde dialoog te betrekken, doeltreffender te werken aan de capaciteitsopbouw van het maatschappelijk middenveld in partnerlanden en de desbetreffende instrumenten in die zin aan te passen;

H.

overwegende dat het maatschappelijk middenveld en individuele personen, met name de meest gemarginaliseerden, in een legitiem ontwikkelingskader na 2015 de mogelijkheid moeten krijgen om ten volle deel te nemen aan het besluitvormingsproces en aan het toezicht en de rapportage over de geboekte vooruitgang;

I.

overwegende dat de resultaten van de openbare raadpleging over plaatselijke autoriteiten in ontwikkeling wijzen op het verband tussen lokaal democratisch bestuur, decentralisatie en gebiedsgebonden ontwikkeling;

J.

overwegende dat gebiedsgebonden ontwikkeling is gedefinieerd als de interactie tussen diverse belanghebbenden en verschillende bestuursniveaus met het doel te investeren in de lokale capaciteiten (financiële middelen en menselijke en natuurlijke hulpbronnen) om de concurrentievoordelen van een gebied te versterken en de levensstandaard te verhogen;

K.

overwegende dat sterke, transparante en op behoeften gerichte maatschappelijke organisaties en lokale overheden, alsook inclusieve lokale bestuursmaatregelen van essentieel belang zijn voor de democratie en het vredesproces;

L.

overwegende dat lokale autoriteiten van nieuwe en oude lidstaten hun kennis op het gebied van ontwikkelingssamenwerking moeten uitwisselen om de bestaande kloof qua expertise te overbruggen en ervoor te zorgen dat de oude lidstaten kunnen profiteren van de ervaring die de nieuwe lidstaten hebben opgedaan op het gebied van overgangsmaatregelen en structurele hervormingen, hetgeen een waardevolle troef is in het kader van de ontwikkelingssamenwerking;

M.

overwegende dat maatschappelijke organisaties en lokale overheden van cruciaal belang zijn voor duurzame en inclusieve groei, ecologische duurzaamheid, mensenrechten en goed bestuur in de ontwikkelingsagenda na 2015;

N.

overwegende dat evenwichtige langetermijnpartnerschappen tussen Europese maatschappelijke organisaties en hun tegenhangers in de ontwikkelingslanden een belangrijk instrument zijn gebleken voor de ontwikkeling van sterke, onafhankelijke en gediversifieerde maatschappelijke organisaties en initiatieven van uiteenlopende schaal en op verschillende niveaus, van lokaal tot internationaal;

1.

verwelkomt de recente beleidsontwikkelingen op Europees en internationaal niveau die gericht zijn op een ambitieuzer partnerschap met maatschappelijke organisaties en lokale autoriteiten, met een op de mensenrechten gebaseerde aanpak van ontwikkeling, met inbegrip van economische, sociale en culturele rechten en de internationale verdragen inzake de bescherming van het milieu en de biodiversiteit, alsook een duidelijk engagement om het democratische proces en de democratische verantwoordingsplicht te versterken;

2.

onderstreept dat verantwoorde, op de mensenrechten gebaseerde, inclusieve betrekkingen tussen regeringen, lokale autoriteiten, maatschappelijke organisaties, de particuliere sector en burgers voor de EU, met inbegrip van haar burgers, lokale autoriteiten en particuliere sector, een unieke gelegenheid vormen om duurzame partnerschappen met ontwikkelingslanden op te bouwen;

3.

verzoekt de Commissie en de Europese Dienst voor extern optreden (EDEO) om in overleg met de maatschappelijke organisaties richtsnoeren en uitvoeringsplannen voor een op mensenrechten gebaseerde aanpak in het EU-ontwikkelingsbeleid op te stellen en de toepassing van de EU-richtsnoeren over mensenrechtenverdedigers te bevorderen;

4.

verzoekt de Commissie en de EDEO de bevordering van een gunstig klimaat voor maatschappelijke organisaties en lokale autoriteiten in hun beleid te integreren en hiervan in de lopende onderhandelingen over het ontwikkelingskader na 2015 een prioriteit te maken; onderstreept het belang van een systeem van toezicht dat het mogelijk maakt de vooruitgang bij het creëren van een gunstig klimaat op nationaal niveau te evalueren qua beleid en regelgeving, in overeenstemming met de geldende internationale normen inzake de mensenrechten, alsook betrokkenheid van zoveel mogelijk belanghebbenden en een veelzijdige dialoog; verzoekt de Commissie dit gunstige klimaat te analyseren om inzicht te krijgen in de complexiteit en het specifieke karakter van de actoren uit het maatschappelijk middenveld;

5.

is ernstig bezorgd over de moeilijkheden die maatschappelijke organisaties die met EU-partners samenwerken in een aantal landen ondervinden en verzoekt de Commissie en de EDEO strategieën uit te werken om deze moeilijkheden te overwinnen en de ondersteuning van maatschappelijke organisaties, die van vitaal belang is, voort te zetten;

6.

wenst dat de EU geïnstitutionaliseerde mechanismen bevordert voor veelzijdige dialoog met betrokkenheid van zoveel mogelijk belanghebbenden bij maatschappelijke organisaties, lokale autoriteiten, de particuliere sector en regeringen in partnerlanden, wat betreft de agenda's voor waardig werk en duurzame en inclusieve groei door een herverdeling van de inkomsten via de overheidsbegroting en wat betreft het creëren van een gunstig klimaat voor zowel maatschappelijke organisaties als lokale autoriteiten; beveelt aan dat de EU voor alle partnerlanden de bepalingen inzake overleg met lokale autoriteiten toepast die in de Overeenkomst van Cotonou voor de ACS-landen zijn vastgelegd;

7.

pleit ervoor dat de EU vrouwenorganisaties en -netwerken systematisch betrekt bij de voorbereiding en tenuitvoerlegging van de beleidsdialoog, overeenkomstig de in het EU-genderactieplan voor ontwikkeling gedane toezeggingen;

8.

uit zijn waardering voor het Beleidsforum over ontwikkelingsvraagstukken, dat ruimte wil creëren voor dialoog met maatschappelijke organisaties en lokale autoriteiten in beleidsdiscussies, en beveelt alle betrokkenen aan van dit forum een strategisch instrument te maken om de beleidsvorming inzake ontwikkeling, met inbegrip van beleidscoherentie voor ontwikkeling, op Europees en internationaal niveau aan te sturen en te beïnvloeden;

9.

verzoekt de Commissie en de EDEO in de volgende programmeringsperiode voldoende middelen uit te trekken teneinde maatschappelijke organisaties en lokale autoriteiten uit partnerlanden bij te staan om op lokaal, nationaal en internationaal niveau toezicht te houden op beleidscoherentie voor ontwikkeling en de vooruitgang ervan te evalueren;

10.

verzoekt de Commissie en de EDEO te streven naar een partnerschap voor verantwoordelijkheid met het oog op strategische samenwerking tussen gekozen vertegenwoordigers op nationaal en lokaal niveau en maatschappelijke organisaties, dat gebaseerd is op transparantie van de officiële en niet-officiële hulpstromen, een op participatie gebaseerde benadering van ontwikkeling en verantwoordelijkheid voor de impact van beleidsmaatregelen, met inbegrip van sociale verantwoordelijkheid en toezicht op nationaal niveau;

11.

wijst erop dat lokale autoriteiten en maatschappelijke organisaties een belangrijke rol kunnen spelen bij de bestrijding van corruptie op alle niveaus, met inbegrip van belastingontduiking en illegale geldstromen van ontwikkelingslanden;

12.

verzoekt de Commissie de opneming van vertegenwoordigers van lokale autoriteiten in de stuurgroep van het Mondiaal Partnerschap voor doeltreffende ontwikkelingssamenwerking te ondersteunen;

13.

meent dat beleidscoherentie voor ontwikkeling de leidraad moet zijn voor de samenwerking van de Unie met lokale autoriteiten, zodat de lokale economie zich voldoende kan ontwikkelen om de bevolking op gemeenschapsniveau een behoorlijk inkomen te verschaffen;

14.

herinnert eraan dat alle betrokken actoren verantwoording schuldig zijn voor hun inspanningen en resultaten op het gebied van ontwikkeling, en ook de wederzijdse verantwoordingsplicht moeten bevorderen;

15.

verzoekt de Commissie een aanpak te bevorderen die een evenwicht vindt tussen harmonisatie en het initiatiefrecht van maatschappelijke organisaties en lokale autoriteiten; herinnert de Commissie eraan dat vereenvoudiging en harmonisatie van de administratieve procedures voor donoren moeten gebeuren in overleg met maatschappelijke organisaties en lokale autoriteiten;

16.

verwelkomt het voorstel van de Commissie om routekaarten voor de samenwerking met maatschappelijke organisaties op te stellen met het oog op een algemene strategie om deze organisaties bij alle vormen van EU-samenwerking te betrekken; verzoekt de Commissie te verduidelijken hoe maatschappelijke organisaties op zinvolle wijze kunnen bijdragen tot dit proces en ervoor te zorgen dat terdege en in een vroeg stadium van de planningsfase rekening wordt gehouden met hun bijdrage, en dat prioriteiten gezamenlijk worden vastgesteld;

17.

verzoekt de Commissie ook voor lokale autoriteiten stappenplannen per land op te stellen en de mogelijkheid van gezamenlijke stappenplannen voor maatschappelijke ondernemingen en lokale autoriteiten te overwegen;

18.

verzoekt de Commissie beleidscoherentie voor ontwikkeling als een kernelement van toekomstige routekaarten te beschouwen;

19.

roept de Commissie op haar goedkeuring te hechten aan de agenda voor duurzame ontwikkeling en de drie wezenlijke aspecten daarvan (ecologisch, sociaal en economisch) als evenwaardig en onlosmakelijk met elkaar verbonden te beschouwen;

20.

herinnert aan het belang van het partnerschap tussen lokale overheden van Europese en partnerlanden voor het realiseren van duurzame ontwikkeling; dringt er in dit verband bij de EU op aan doeltreffend gebruik te maken van methoden inzake kennisuitwisseling en capaciteitsontwikkeling, inclusief het gebruik van de ervaring met overgangsprocessen die lokale autoriteiten in EU-lidstaten hebben opgedaan;

21.

beveelt aan dat de EU een ruimere agenda goedkeurt om de succesvolle ervaringen met door de EU gefinancierde projecten en initiatieven van zowel maatschappelijke organisaties als lokale autoriteiten uit te breiden;

22.

roept de Commissie en de EDEO op een ambitieuzere beleidsdialoog met en in partnerlanden tot stand te brengen om een gebiedsgebonden benadering van ontwikkeling en een alomvattende aanpak van decentralisatie te bevorderen, en in de volgende programmeringsperiode prioriteit te geven aan de versterking van de capaciteit van lokale autoriteiten en maatschappelijke organisaties om het decentralisatieproces te beïnvloeden en te volgen;

23.

herinnert eraan dat een doeltreffend decentralisatieproces hervormingen in de overheidsorganisatie vereist, waaronder de overdracht van bevoegdheden, taken en middelen, alsook de actieve participatie van burgers, via hun vertegenwoordigers, en van maatschappelijke organisaties bij planning en budgettering; verzoekt de Commissie bij de ondersteuning van hervormingen van de gehele overheidssector terdege rekening te houden met decentralisatie en een gebiedsgebonden benadering van ontwikkeling en hiervan een horizontale prioriteit te maken in alle geografische programma's;

24.

onderstreept dat een duurzame gebiedsgebonden benadering van ontwikkeling gebaseerd moet zijn op een verantwoord, transparant en doeltreffend decentralisatieproces; beveelt aan dat de EU een gebiedsgebonden benadering van ontwikkeling en decentralisatie als belangrijke elementen ziet in de strijd tegen armoede in het kader van de toekomstige post-MDG-ontwikkelingsagenda;

25.

herinnert eraan dat een gebiedsgebonden benadering bijdraagt tot doeltreffender ontwikkeling door een versterkte verantwoordelijkheid, een veelzijdige dialoog en programma's met verschillende belanghebbenden en actoren en beleidscoördinatie op subnationaal niveau; verzoekt de Commissie proefprojecten te lanceren om een gebiedsgebonden benadering van ontwikkeling via geografische en thematische programma's te ondersteunen;

26.

herinnert aan de meerwaarde van gedecentraliseerde samenwerking voor de bevordering van een gebiedsgebonden benadering van ontwikkeling alsook decentralisatie; wijst erop dat Europese lokale autoriteiten voor hun tegenhangers in de partnerlanden de ideale samenwerkingspartners zijn op het gebied van decentralisatie, met name fiscale decentralisatie;

27.

wijst op de noodzaak om de expertise en het engagement van EU-personeel, met name bij de delegaties, te versterken wat betreft decentralisatie en de rol van maatschappelijke organisaties en lokale autoriteiten bij duurzame ontwikkeling, ook ten aanzien van de coördinatie met maatschappelijke organisaties, en pleit voor de participatie van maatschappelijke organisaties, met inbegrip van vrouwenorganisaties, om het genderperspectief in deze ontwikkeling te integreren;

28.

onderstreept dat de EU in het kader van de New Deal voor de inzet in fragiele staten samen met de partnerlanden nationale weerbaarheidsstrategieën zou moeten uitwerken, alsook specifieke programma's die de diepere oorzaken van langdurige kwetsbaarheid moeten aanpakken, dit als onderdeel van ruimere ontwikkelingsstrategieën, die gemeenschapsgerichte en participatieve risicoanalyses, beheersinstrumenten en een diepgaand onderzoek naar de oorzaken van conflicten en kwetsbaarheid omvatten, rekening houdend met de standpunten en zienswijze van de rechtstreeks betrokken plaatselijke bevolking;

29.

herinnert eraan dat weerbaarheid ook een kernthema moet vormen van het partnerschap van de EU met maatschappelijke organisaties en lokale autoriteiten; herhaalt dat het van essentieel belang is de rol van de gemeenschappen door onder hun gezag en leiding gevoerde risicoverminderende activiteiten uit te breiden, de lokale autoriteiten in kwetsbare staten te versterken en tijdens en onmiddellijk na crisissituaties nauw met hen samen te werken; pleit voor partnerschappen met lokale autoriteiten in kwetsbare staten met het oog op de ontwikkeling, overdracht en uitwisseling van administratieve en technische vaardigheden;

30.

herinnert eraan dat plaatselijke verkozenen regelmatig als bemiddelaar optreden tussen strijdende partijen en in dat verband een belangrijke rol spelen bij het voorkomen en oplossen van conflicten;

31.

verzoekt de Commissie en de EDEO richtsnoeren op te stellen om EU-delegaties te helpen bij de omgang met maatschappelijke organisaties en lokale autoriteiten in situaties van crisis en kwetsbaarheid, via een op mensenrechten gebaseerde en genderbewuste benadering;

32.

onderstreept dat indien overheden, met inbegrip van lokale en regionale autoriteiten, niet in staat zijn elementaire dienstverlening te verzekeren, de Commissie zo mogelijk steun moet geven aan partnerschappen met diverse actoren om de dienstverleningscapaciteiten van lokale autoriteiten te ontwikkelen;

33.

uit zijn diepe bezorgdheid over het voorstel van de Commissie om de financiële steun voor dienstverlening te beperken tot maatschappelijke organisaties in de minst ontwikkelde landen en in kwetsbare staten; herinnert eraan dat de belangrijkste meerwaarde van maatschappelijke organisaties in alle landen, ongeacht hun ontwikkelingsniveau, ligt in hun vermogen de behoeften en rechten van arme en gemarginaliseerde groepen te interpreteren en vernieuwende oplossingen voor deze groepen voor te stellen en tegelijk bij te dragen tot een grotere bewustwording en politieke steun om de achterliggende oorzaken van armoede, ongelijkheid en uitsluiting aan te pakken;

34.

herinnert eraan dat de schriftelijke verklaring van het Parlement over ontwikkelingseducatie en actief wereldburgerschap pleit voor een Europese strategie voor ontwikkelingseducatie en bewustmaking die met name een kritische reflectie inhoudt over ontwikkelingsbeleid en inzonderheid beleidscoherentie voor ontwikkeling;

35.

verzoekt de Commissie in nauwe samenwerking met maatschappelijke organisaties een overkoepelende strategie voor ontwikkelingseducatie en bewustmaking uit te werken, de financiële middelen hiervoor in de volgende programmeringsperiode te verhogen en in nauw overleg met maatschappelijke organisaties en lokale autoriteiten die bezig zijn met ontwikkelingseducatie en bewustmaking flexibele financieringsmodaliteiten vast te stellen die hun initiatiefrecht eerbiedigen en de participatie van een ruime waaier van deelnemers mogelijk maken;

36.

verwelkomt de toezegging van de Commissie om een systematische politiek-economische analyse op nationaal niveau in te voeren en beveelt aan daarbij ook de politieke en juridische situatie van maatschappelijke organisaties en lokale autoriteiten te onderzoeken;

37.

is van mening dat belastinginkomsten van essentieel belang zijn voor lokale economische ontwikkeling en dat voorrang moet worden gegeven aan de invoering van doeltreffende en werkbare systemen voor het innen van belastingen om een duurzame bron van ontwikkelingsfinanciering te verzekeren;

38.

roept de Commissie op de coördinatie en complementariteit tussen thematische en geografische programma's en instrumenten te verbeteren; herinnert eraan dat maatschappelijke organisaties en lokale autoriteiten moeten worden beschouwd als cruciale partners voor de uitvoering van met name het programma voor mondiale collectieve goederen en in een vroege fase moeten worden geraadpleegd over de vaststelling van zowel geografische als thematische programma's;

39.

herinnert eraan dat lokale autoriteiten in aanmerking komen voor alle programma's van het instrument voor ontwikkelingssamenwerking en verzoekt de Commissie en vertegenwoordigende organisaties van lokale autoriteiten een ruimere participatie van lokale autoriteiten in deze programma's te bevorderen;

40.

verzoekt de Commissie haar steun aan gedecentraliseerde samenwerking en partnerschappen tussen lokale autoriteiten in de EU en in de partnerlanden voort te zetten; wijst erop dat deze partnerschappen doeltreffende instrumenten zijn gebleken voor de versterking van de capaciteit van lokale autoriteiten op gebieden die bijdragen tot het terugdringen van armoede; verzoekt de Commissie om dezelfde reden ook haar steun aan de samenwerking tussen maatschappelijke organisaties in de lidstaten en partnerlanden voort te zetten;

41.

verzoekt de Commissie de uitwisseling van ervaringen en expertise tussen lokale autoriteiten in de lidstaten en partnerlanden te bevorderen om de kennis op relevante gebieden zoals duurzame ontwikkeling en met name goed bestuur te delen en gebruik te maken van de ervaring die de lokale autoriteiten van de EU-lidstaten met overgangsprocessen hebben opgedaan;

42.

roept de Commissie op meer strategische partnerschappen aan te gaan met nationale, regionale en internationale verenigingen en netwerken van lokale autoriteiten;

43.

moedigt de Commissie aan een mix van flexibeler, transparanter en voorspelbaarder financieringsinstrumenten te ontwikkelen om zoveel mogelijk actoren van het maatschappelijk middenveld te bereiken; verzoekt de Commissie deze instrumenten te identificeren en te ontwikkelen via een inclusieve dialoog met maatschappelijke organisaties en verenigingen van lokale autoriteiten die voortbouwt op de gestructureerde dialoog;

44.

verzoekt de Commissie zich in te zetten voor de participatie van maatschappelijke organisaties en lokale autoriteiten in de lopende discussie over gemengde mechanismen in het kader van het EU-platform voor gemengde mechanismen in de context van externe samenwerking; verzoekt de Commissie bindende richtlijnen vast te stellen en inclusieve mechanismen voor effectbeoordeling en controle op te zetten om te verzekeren dat de betrokken bevolking in alle fasen van het project wordt geraadpleegd en inspraak krijgt, en om te verzekeren dat gemengde mechanismen tot het uitbannen van armoede bijdragen;

45.

verzoekt de Commissie tevens ervoor te zorgen dat maatschappelijke organisaties kunnen deelnemen aan alle nieuwe samenwerkingsvormen in het kader van het EU-platform voor externe samenwerking en ontwikkeling;

46.

verzoekt de Commissie om nationale decentralisatie-inspanningen te bevorderen bij de opstelling en uitvoering van overeenkomsten op het gebied van goed bestuur en ontwikkeling, overeenkomsten inzake sectorale hervormingen en overeenkomsten voor staatsopbouw;

47.

verzoekt zijn Voorzitter deze resolutie te doen toekomen aan de Raad en de Commissie.

10.6.2016   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 208/32

—

gezien de artikelen 165 en 166 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU),

—

gezien het voorstel van de Commissie van 20 november 2012 met de titel „Een andere kijk op onderwijs: investeren in vaardigheden voor betere sociaal-economische resultaten” (COM(2012)0669),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 28 november 2012 met de titel „Jaarlijkse groeianalyse 2013” (COM(2012)0750),

—

gezien de conclusies van de Raad van 15 februari 2013 over het investeren in onderwijs en opleiding — een reactie op „Een andere kijk op onderwijs: investeren in vaardigheden voor betere sociaal-economische resultaten” en de jaarlijkse groeianalyse 2013,

—

gezien de mededeling van de Commissie van 23 november 2011 over het voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad tot vaststelling van „Erasmus voor iedereen” — Het programma van de Unie voor onderwijs, beroepsopleiding, jeugd en sport (COM(2011)0788),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 10 september 2012 over het ontwerp van het gezamenlijk verslag 2012 van de Raad en de Commissie betreffende de uitvoering van het nieuwe kader voor Europese samenwerking in jeugdzaken (EU-strategie voor jongeren 2010-2018) (COM(2012)0495) en het bijbehorende werkdocument van de Commissie (SWD(2012)0256),

—

gezien de conclusies van de Raad van 26 november 2012 over onderwijs en opleiding in Europa 2020 — de bijdrage van onderwijs en opleiding aan economisch herstel, groei en banen (1),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 20 december 2011 met de titel „Onderwijs en opleiding in een slim, duurzaam en inclusief Europa” (COM(2011)0902),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 3 maart 2010 getiteld „Europa 2020: Een strategie voor slimme, duurzame en inclusieve groei” (COM(2010)2020),

—

gezien de conclusies van de Raad van 11 mei 2010 over de sociale dimensie van onderwijs en opleiding (2),

—

gezien de resolutie van de Raad van 28 november 2011 over een nieuwe Europese agenda voor volwasseneneducatie (3),

—

gezien de conclusies van de Raad van 12 mei 2009 over een strategisch kader voor Europese samenwerking op het gebied van onderwijs en opleiding (ET 2020) (4),

—

gezien de aanbeveling van de Raad van 20 december 2012 betreffende de validatie van niet-formeel en informeel leren (5),

—

gezien zijn resolutie van 1 december 2011 over de bestrijding van voortijdig schoolverlaten (6),

—

gezien zijn resolutie van 12 mei 2011 over voorschools leren in de Europese Unie (7),

—

gezien zijn resolutie van 12 mei 2011 over „Jeugd in beweging — een kaderinitiatief voor verbetering van de onderwijs- en opleidingsstelsels in Europa” (8),

—

gezien zijn resolutie van 18 mei 2010 over sleutelcompetenties voor een veranderende wereld: uitvoering van het werkprogramma onderwijs en opleiding 2010 (9),

—

gezien zijn resolutie van 18 december 2008 over kennis, creativiteit en innovatie dankzij een leven lang leren — uitvoering van het werkprogramma „Onderwijs en opleiding 2010” (10),

—

gezien het advies van het Comité van de regio's van 12 april 2013 getiteld „Een andere kijk op onderwijs” (11),

—

gezien artikel 48 van zijn Reglement,

—

gezien het verslag van de Commissie cultuur en onderwijs en het advies van de Commissie werkgelegenheid en sociale zaken (A7-0314/2013),

A.

overwegende dat een van de kerndoelstellingen van Europa 2020 bestaat uit het terugdringen van het aantal voortijdige schoolverlaters tot minder dan 10 % en het verhogen van het aantal jongeren met een hogeronderwijsdiploma of een adequate beroepsopleiding tot ten minste 40 %;

B.

overwegende dat in het Strategisch kader voor onderwijs en opleiding 2020 (ET 2020) onder meer wordt aangegeven dat ten minste 95 % van de kinderen tussen de leeftijd van vier jaar en de leerplichtige leeftijd (lagere school) moet deelnemen aan onderwijs voor jonge kinderen, dat het percentage 15-jarigen met onvoldoende vaardigheden in lezen, wiskunde en exacte wetenschappen minder dan 15 % moet bedragen, dat een gemiddelde van ten minste 15 % van de volwassenen (leeftijdsgroep 25-64 jaar) moet deelnemen aan een leven lang leren;

C.

overwegende dat het bevorderen van mobiliteit een van de belangrijkste prioriteiten van de EU is, en overwegende dat een van de 2020-doelstellingen erin bestaat dat 20 % van de EU-afgestudeerden een gedeelte van hun universitaire studie in het buitenland hebben doorgebracht; overwegende dat de mobiliteit van studenten, docenten en werknemers een cruciale rol speelt in de totstandbrenging van de Europese ruimte;

D.

overwegende dat de mobiliteitsprogramma's voor jongeren in de periode 2014-2020 een reële kans moeten bieden op het verwerven van kennis en nieuwe vaardigheden en daarmee bijdragen aan meer werkgelegenheid voor jongeren;

E.

overwegende dat de Commissie er in haar jaarlijkse groeianalyse 2013 voor pleit om door middel van degelijke investeringen in onderwijs en opleiding de groei en het concurrentievermogen te bevorderen en de werkloosheid en de maatschappelijke gevolgen van de crisis te bestrijden;

F.

overwegende dat het werkloosheidspercentage onder jongeren tot 25 jaar in de EU in maart 2013 23,5 % bedroeg, terwijl tegelijkertijd meer dan twee miljoen vacatures niet konden worden ingevuld; overwegende dat in diverse lidstaten het aantal werklozen toeneemt en de duur van de werkloosheid stijgt en dat het afstemmen van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt steeds minder efficiënt verloopt;

G.

overwegende dat de aanhoudende economische crisis en bezuinigingsmaatregelen, die gericht zijn op fiscale consolidatie, in diverse lidstaten zware druk uitoefenen op het leven van EU-onderdanen als gevolg van werkloosheid, sociale uitsluiting en armoede; overwegende dat de crisis in extreme gevallen en in het bijzonder bij jongeren tot ondervoeding of psychische problemen leidt; overwegende dat, met name in de lidstaten met de kwetsbaarste economieën, de bezuinigingen in het onderwijs een negatieve invloed hebben gehad op de toegang tot en de kwaliteit van het onderwijs;

H.

overwegende dat de crisis en het besparingsbeleid er rechtstreeks toe hebben geleid dat jongeren moeilijker op school of aan het werk blijven en moeilijker toegang krijgen tot onderwijs en banen; overwegende dat onderwijsuitgaven een investering in de toekomst zijn en derhalve gevrijwaard moeten worden van bezuinigingsmaatregelen;

I.

overwegende dat jongeren steeds moeilijker de overstap van onderwijs naar een baan maken, en dat het gebrek aan formele interactie tussen onderwijsinstellingen en de arbeidsmarkt het risico op hoge werkloosheid in de hand werkt; overwegende dat kwalitatief hoogwaardig beroepsonderwijs afhankelijk is van een nauwe samenwerking tussen de publieke en de private sector, met een hoge betrokkenheidsgraad van de sociale partners;

J.

overwegende dat toegankelijke, flexibele en kwalitatief hoogwaardige vormen van onderwijs en opleiding een cruciale impact hebben op de persoonlijke ontwikkeling en ontplooiing van jonge leerlingen, en tevens hun actief burgerschap en welzijn bevorderen, alsook hun vermogen om bij te dragen aan en te integreren in de maatschappij en de arbeidsmarkt; overwegende dat de euroscepsis onder burgers toeneemt vanwege de economische en sociale problemen;

K.

overwegende dat pesten op school het welzijn van jongeren schaadt en leidt tot onderprestaties en voortijdig schoolverlaten;

L.

overwegende dat open leermiddelen het onderwijs beter, toegankelijker en rechtvaardiger maken en een interactief, creatief, flexibel en op het individu afgestemd leerproces vergemakkelijken door het gebruik van ICT en nieuwe technologieën; overwegende dat open onderwijs bevorderlijk is voor duurzame inzetbaarheid, aangezien een leven lang leren hiermee wordt ondersteund;

M.

overwegende dat bepaalde sectoren, zoals de informatie- en communicatietechnologie (ICT) en de gezondheidszorg, ondanks de hoge jeugdwerkloosheid steeds meer moeite hebben met het vinden van gekwalificeerd personeel voor openstaande vacatures; overwegende dat in sommige lidstaten sprake is van een groeiende kloof tussen de kwalificaties van afgestudeerden en de op de arbeidsmarkt vereiste vaardigheden;

N.

overwegende dat de behoeften van de arbeidsmarkt snel veranderen; overwegende dat moet worden gestreefd naar kwalitatief hoogwaardig onderwijs en individuele ontwikkeling, en dat toekomstige tendensen in de behoeften van de arbeidsmarkt grondig moeten worden bestudeerd teneinde onderwijs- en opleidingsprogramma's aan te passen en te moderniseren om te voorzien in de behoefte aan voldoende basiskennis en strategieën voor een leven lang leren, alsmede om de juiste vaardigheden te koppelen aan de juiste banen, zoals het gebruik van nieuwe technologieën en sociale netwerken, zonder dat dit de academische taak van die programma's als kennisoverdrager in gevaar brengt; overwegende dat de veranderende onderwijsmodellen gepaard moeten gaan met een ontwikkeling van het beroep van docent, bijvoorbeeld op het gebied van vaardigheden en kwalificaties, en status en carrière;

O.

overwegende dat vaardigheden, technologieën en banen snel veranderen en dat iedereen zich gedurende zijn/haar loopbaan diverse keren zal moeten aanpassen aan nieuwe technologieën en derhalve over voldoende degelijke basiskennis moet beschikken;

P.

overwegende dat bewezen is dat initiatieven ter stimulering van de economische groei, de productiviteit en het concurrentievermogen op nationaal niveau een enorme impact hebben op de arbeidsmarkt, met een toename van de werkgelegenheid en de kwaliteit daarvan, alsook een betere integratie van jongeren op de arbeidsmarkt;

1.

is ingenomen met de mededeling van de Commissie, in het bijzonder met de grote nadruk die wordt gelegd op de bestrijding van de jeugdwerkloosheid middels investeringen in vaardigheden, waarin zij oproept tot het moderniseren van de hogeronderwijsstelsels alsook de nadruk legt op het bevorderen van beroepsonderwijs en -opleidingen van wereldklasse, flexibele leerpaden, met inbegrip van het bevorderen van open leermiddelen, werkend leren en de betrokkenheid van de sociale partners bij het ontwerpen daarvan; is tevens ingenomen met de maatregelen om het gebrek aan hooggekwalificeerde docenten en trainers aan te pakken, zoals doeltreffendere aanwerving, retentie en professionele ondersteuning van onderwijzend personeel;

2.

is van mening dat de rol van onderwijs veel breder is dan de loutere bewerkstelliging van de economische doelstellingen van Europese en nationale strategieën; bevestigt in dit verband opnieuw dat de belangrijkste missie van onderwijs erin bestaat om individuen voor te bereiden op het leven alsmede op actief burgerschap in steeds complexer wordende samenlevingen;

3.

wijst erop dat veel huishoudens, als gevolg van de economische en financiële crisis, niet langer in staat zijn om de kosten van hoger onderwijs te dragen, hetgeen geleid heeft tot meer schooluitval op dat onderwijsniveau; is van mening dat de lidstaten het recht van eenieder, ongeacht diens financiële situatie, op gratis, universeel en kwalitatief hoogwaardig onderwijs moeten waarborgen;

4.

wijst erop dat grotere talenkennis mobiliteit in de hand werkt en de inzetbaarheid voor werk, begrip voor andere culturen en interculturele relaties verbetert; schaart zich volledig achter het voorstel van de Commissie voor een nieuwe EU-lat voor talenkennis op grond waarvan ten minste 50 % van de 15-jarigen een vreemde taal moet kennen en ten minste 75 % vóór 2020 een tweede vreemde taal moet leren;

5.

onderkent dat slechte taalvaardigheid een obstakel is voor het vrije verkeer van werkenden en het internationale concurrentievermogen van het bedrijfsleven in de Unie, met name in gebieden waar Europese burgers dichtbij de grens met een buurland wonen waar een andere taal wordt gesproken; brengt in herinnering dat het aanleren van een taal op jonge leeftijd over het algemeen als veel effectiever wordt beschouwd;

6.

dringt erop aan dat de mobiliteit van studenten gewaarborgd moet worden, teneinde hun talenkennis en communicatievaardigheden te verbreden, daar ze zich anders niet kunnen aanpassen aan de gemeenschappelijke arbeidsmarkt in de EU;

7.

pleit voor een holistische benadering van onderwijs en opleiding waarbij zowel academische als beroepsgerelateerde aspecten in aanmerking worden genomen en benadrukt opnieuw dat de bredere missie van onderwijs moet worden erkend met het oog op persoonlijke groei en ontwikkeling; dringt er tevens op aan de verwerving en erkenning van competenties op basis van niet-formeel en informeel leren te blijven ondersteunen, en benadrukt de rol van deze manier van leren als onderdeel van een algemene strategie voor een leven lang leren, die gericht is op een geïntegreerde kennismaatschappij met sterke persoonlijkheden en actieve burgers; wijst erop dat de verwezenlijking van een dergelijke strategie afhangt van de mate van onafhankelijkheid die onze jongeren kunnen bereiken;

8.

roept de lidstaten op in het onderwijs en op het gebied van de werkgelegenheid consistente benchmarking toe te passen aan de hand van relevante Europese modellen inzake beste praktijken;

9.

wijst opnieuw op de kerndoelstellingen en -doelen waartoe de EU zich in het kader van de Europa 2020-strategie heeft verbonden, namelijk de verwezenlijking van slimme, inclusieve en groene groei, de totstandbrenging van een sterke en innovatieve Europese Unie en de bevordering van sociale inclusie en meer solidariteit, waarbij burgers tegelijkertijd worden voorbereid op een succesvol en bevredigend leven; wijst op het kerndoel om 3 % van het bbp te besteden aan uitgaven voor onderzoek en innovatie;

10.

verzoekt de lidstaten voorrang te geven aan overheidsuitgaven en investeringen op het vlak van onderwijs, opleiding, onderzoek en innovatie; wijst erop dat bezuinigingen op deze gebieden negatieve gevolgen zullen hebben voor het onderwijs, en dat investeringen op deze gebieden van essentieel belang zijn voor het economisch herstel en het mondiaal concurrentievermogen van de Unie en voor het boeken van vooruitgang bij de verwezenlijking van de Europa 2020-doelstellingen;

11.

vindt het erg belangrijk dat nationale situaties worden geobserveerd en dat er een debat met de belanghebbenden op EU-niveau wordt opgestart over de doeltreffendheid van investeringen in onderwijs en opleiding en de baten daarvan; benadrukt dat onderwijs een garantie vormt voor duurzame ontwikkeling die ongeacht de huidige crisis prioriteit moet blijven;

12.

dringt er bij de lidstaten op aan om middels wetgeving een verbod in te stellen op discriminatie in het onderwijs op grond van geslacht, seksuele geaardheid, genderidentiteit, handicap, godsdienst of overtuiging en leeftijd; dringt er bij de Raad op aan de horizontale antidiscriminatierichtlijn spoedig goed te keuren, aangezien deze van cruciaal belang is voor werkelijke gelijkheid en de bestrijding van vooroordelen en discriminatie, ook op school;

13.

verzoekt de lidstaten gelijke toegang tot onderwijs te waarborgen en maatregelen voor te stellen die voorzien in de behoeften van leerlingen, met extra aandacht voor leden van kwetsbare groepen, zoals mensen die niet deelnemen aan onderwijs, opleiding of werk;

14.

verzoekt om concrete maatregelen om onderwijs en opleiding beter af te stemmen op het beroepsleven, teneinde aan concurrentievermogen te winnen en in te spelen op de toekomstige behoeften van de arbeidsmarkt; herinnert aan het belang van regionaal beleid ter bevordering van de oprichting van regionale kweekvijvers voor innovatie, waarin creatieve ondernemingen, universiteiten, investeerders en culturele instanties worden verenigd om onderwijs en opleiding te bevorderen;

15.

adviseert om onderwijs en wetenschap als prioriteitsgebieden op te nemen in de strategiedocumenten van de lidstaten voor de programmeringsperiode 2014-2020, teneinde middelen te verstrekken voor de ontwikkeling van die gebieden en nieuwe onderwijstechnologieën te introduceren, zoals het opleiden van onderwijzend personeel en het verhogen van de onderwijsnormen;

16.

verzoekt de lidstaten de belangrijkste strategische beleidsuitdagingen zoals vastgesteld in het kader van het Europees semester beter te doen aansluiten op de open coördinatiemethode ter ondersteuning van de lidstaten, teneinde ook in tijden van budgettaire beperkingen te zorgen voor kwalitatief hoogwaardig en toegankelijk onderwijs en dito opleidingen;

17.

wijst erop dat jongeren een groot potentieel hebben en een cruciale rol spelen bij het halen van de Europa 2020-doelstellingen voor onderwijs en werkgelegenheid; herinnert de lidstaten aan het nauwe verband tussen voortijdig schoolverlaten, jeugdwerkloosheid en een gebrek aan werkgerelateerde vaardigheden; wijst er tevens op dat voorschoolse educatie en opvang en de belangrijke rol van ouders de basis leggen voor latere studies en de ontwikkeling van jongeren, maar dat dergelijke educatie uitsluitend op speelse wijze mag worden aangeboden en niet met behulp van schoolmethoden of prestatiedruk;

18.

benadrukt dat jongeren ook het kwetsbaarste deel van de samenleving vormen; acht het van het grootste belang dat jongeren in het kader van de sociale visie van de Europese Unie erkend worden als prioritaire groep en benadrukt het belang van vergroting van de jeugdmobiliteit; verzoekt de lidstaten tevens om anti-pestbeleid te stimuleren om voortijdige schoolverlating terug te dringen en iedereen daadwerkelijke toegang tot onderwijs te bieden;

19.

pleit voor de erkenning en betrokkenheid van jongeren- en maatschappelijke organisaties bij de ontwikkeling en tenuitvoerlegging van strategieën voor een leven lang leren; benadrukt de rol van jongeren- en maatschappelijke organisaties als aanvullende onderwijsverschaffers voor niet-formeel en informeel leren en mogelijkheden voor vrijwilligerswerk, wat bevorderlijk is voor leerlingen en jongeren met betrekking tot de ontwikkeling van zowel transversale vaardigheden als individuele persoonlijke vaardigheden, zoals creatief en kritisch denken, ontwikkelen van initiatief, het verwerken van informatie en het oplossen van problemen, werken in teamverband, communicatie, evenals zelfvertrouwen, leiderschap en ondernemerszin;

20.

verzoekt om erkenning van de kwalificaties die jongeren hebben verworven in het kader van hun studie op een andere dan de eigen universiteit, in het bijzonder in het kader van het Erasmusprogramma;

21.

breekt een lans voor de betrokkenheid van leerlingen en de organisaties waarbij ze zijn aangesloten bij de besluitvorming ten aanzien van onderwijs, en benadrukt het feit dat leren gebaseerd moet zijn op een gestructureerde dialoog met leerlingen, met betrekking tot de totstandbrenging van lesprogramma's en -methodes ter bevordering van een leven lang leren;

22.

dringt er bij de lidstaten op aan de aantrekkelijkheid van beroepsonderwijs en -opleidingen en de arbeidsmarktrelevantie ervan te bevorderen, het een integraal onderdeel van het onderwijsstelsel te maken, en de kwaliteit ervan te waarborgen; pleit voor een sterkere nadruk op de verwerving van basisvaardigheden via formele en informele opleidingen vanaf jonge leeftijd maar ook onder volwassenen, alsmede op transversale vaardigheden, met name door de invoering van opleidingen op het vlak van ondernemerschap en ICT, in samenwerking met het bedrijfsleven, en door de bevordering van creativiteit teneinde jongeren te helpen de arbeidsmarkt te betreden en hun inzetbaarheid te vergroten, alsmede mogelijkheden te creëren om een eigen bedrijf op te zetten; acht het zeer belangrijk dat lidstaten ondersteuningsmechanismen beschikbaar stellen voor startende ondernemingen die het niet gehaald hebben en de bureaucratie beknotten;

23.

onderschrijft het belang van de ontwikkeling en tenuitvoerlegging van op ondernemerschap gebaseerde onderwijsstelsels in heel Europa; benadrukt dat de toegang van studenten tot onderwijs in ondernemerschap niet overal gelijk is en vaak wordt bepaald door de instellingen zelf; roept de lidstaten en de plaatselijke en regionale autoriteiten dan ook op om, in samenwerking met onderwijsinstellingen, lesprogramma's van het basis-, beroeps- en hoger onderwijs te verrijken met elementen van onderwijs in ondernemerschap; is van mening dat daarbij bijzondere aandacht moet uitgaan naar het wegwerken van de ongelijkheden en substantiële verschillen in de ontwikkeling van onderwijs in ondernemerschap, zoals bleek uit een enquête uit 2008 over ondernemerschap in het hoger onderwijs en werd bevestigd tijdens een symposium op hoog niveau in Boedapest in 2011;

24.

onderstreept het feit dat een hoger niveau van kennis en vaardigheden is vereist; benadrukt dat de aantrekkelijkheid en de waarde van de vakken wetenschap, technologie, techniek en wiskunde in het onderwijs moeten worden verhoogd, alsmede van de vakgebieden waar in de toekomst tekorten worden verwacht en die de komende jaren een toenemend aantal gekwalificeerde arbeidskrachten nodig zullen hebben en waarschijnlijk kwalitatief goede, duurzame banen bieden (bijvoorbeeld de groene economie, de zakelijke dienstverlening, ICT, gezondheidszorg en onderwijs); erkent dat de vakken wetenschap, technologie, techniek en wiskunde zeer belangrijk zijn om meer jongeren aan het werk te helpen in perioden van crisis, en pleit tevens voor het juiste evenwicht tussen de verwerving van theoretische kennis en praktische vaardigheden tijdens een studie, zonder daarbij voorbij te gaan aan de studie van de sociale wetenschappen;

25.

verzoekt de lidstaten ook efficiënter onderwijs aan te bieden, met speciale aandacht voor transversale vaardigheden, taalvaardigheden en ondernemersvaardigheden, met het oog op meer EU-brede inzetbaarheid; verzoekt de lidstaten hun burgers te informeren over de rechten van het EU-burgerschap, burgerplichten en verbintenissen, en over manier waarop zij gebruik kunnen maken van hun recht op vrij verkeer in de EU; benadrukt, met het oog op de ontwikkeling van actief burgerschap en maatschappelijke integratie, dat gedurende de hele schoolopleiding ook voldoende aandacht moet worden besteed aan de menswetenschappen;

26.

onderstreept dat lesprogramma's multidisciplinair en gericht op veranderende, overdraagbare vaardigheden moeten zijn, en dat mensen moeten kunnen overstappen tussen studierichtingen; wijst erop dat bijzondere nadruk moet worden gelegd op het onderwijs in vakken en studiegebieden waar volgens nationale en internationale statistieken gebrek aan is in de afzonderlijke lidstaten;

27.

wijst erop dat aandacht moet worden besteed aan de verbinding tussen onderwijs, de verwachtingen van jongeren en de behoeften van de arbeidsmarkt, om ervoor te zorgen dat de overgang van onderwijs naar de arbeidsmarkt eenvoudiger en kwalitatief beter wordt en tevens de autonomie van jongeren wordt gewaarborgd;

28.

benadrukt dat jongeren ondersteund moeten worden, vooral als ze geen onderwijs of opleiding volgen en geen baan hebben (NEET-jongeren), door kwalitatief hoogwaardige stages en plaatsen in het leerlingwezen, tweedekansonderwijsprogramma's en beproefde programma's voor duaal leren en werkend leren te stimuleren, alsmede specifieke maatregelen ter bevordering van hun toegang tot hoger onderwijs en hun actieve integratie in opleidingen en banen; ziet dit als waardevolle stappen in de overgang van onderwijs naar het beroepsleven en ten behoeve van een lagere jeugdwerkloosheid;

29.

verzoekt de lidstaten maatregelen te nemen om de deelneming van werknemers en werklozen aan om- en bijscholingsprogramma's te verhogen teneinde de risico's van werkloosheid, in het bijzonder langdurige werkloosheid, voor werknemers met steeds minder gevraagde beroepsactiviteiten te verminderen;

30.

roept de lidstaten op werkgevers aan te moedigen meer kwalitatief hoogwaardige stageplaatsen te bieden, duidelijke kwaliteitscriteria op te stellen om misbruik te voorkomen, en de administratieve procedures voor ondernemingen die jongeren werk of opleidingsmogelijkheden bieden ter verbetering van hun carrièremogelijkheden, te vereenvoudigen;

31.

wijst de lidstaten op de rol van de EU-programma's bij de bevordering van onderwijs, mobiliteit, taalvaardigheden, actief burgerschap, Europese waarden, culturele bewustwording en andere waardevolle vaardigheden die één voor één bijdragen tot een betere inzetbaarheid op de arbeidsmarkt en het intercultureel begrip van jongeren vergroten; acht ondersteuning hiervan in het kader van het meerjarig financieel kader (MFK) voor de periode 2014-2020 noodzakelijk, waarbij de nadruk moet liggen op leermobiliteit, samenwerking en beleidshervorming;

32.

wijst op de meerwaarde van een buitenlandervaring voor voortijdige schoolverlaters en jongeren zonder diploma bij het zoeken naar een baan; is van mening dat het Erasmus+-programma ook voor deze groep een uitstekend kader is waarbinnen zij een gedeelte van hun beroepsopleiding in het buitenland kunnen volgen;

33.

is ingenomen met de hernieuwde aandacht voor de totstandbrenging van automatische erkenning van vergelijkbare academische titels en de doelstelling om alle studenten op gelijke voet te plaatsen, ongeacht waar zij hun diploma hebben ontvangen; verzoekt de lidstaten in dit verband hun inspanningen voor de erkenning van academische titels te vergroten;

34.

onderstreept dat het zeer moeilijk kan zijn om toe te treden tot de arbeidsmarkt na het afronden van een studie, een lange periode van werkloosheid en gedwongen inactiviteit, met name in perioden van crisis, zoals op dit moment het geval is; dringt er bij de lidstaten op aan het noodzakelijke steunbeleid vast te stellen om deze problemen aan te pakken;

35.

dringt er bij de lidstaten op aan om te investeren in arbeidsmarktactiveringsmechanismen en werkgelegenheidsregelingen, om werkervaring aan te bieden en werkgelegenheidskansen te bevorderen, om betere begeleiding te bieden en op maat gesneden loopbaanbegeleidingscentra in te richten, en om opleidingen of opfriscursussen aan te bieden aan jongeren die hun baan hebben verloren of net het formele onderwijsstelsel hebben doorlopen, teneinde ervoor te zorgen dat zij onafhankelijk kunnen worden, een zelfstandig leven kunnen leiden en een loopbaan kunnen ontwikkelen;

36.

roept de lidstaten op tot een snelle invoering van de Europese Jeugdgarantie, opleidingen op de werkplek, plaatsen in het leerlingwezen en duale leermodellen die eenvoudig toegankelijk en loopbaangericht zijn, en om passende arbeidsvoorwaarden met een sterke leercomponent aan te bieden die gekoppeld zijn aan een kwalificatieproces, en om samen te werken met de regio's teneinde ervoor te zorgen dat het Werkgelegenheidsinitiatief voor jongeren daadwerkelijk een aanvulling vormt op regionale en nationale maatregelen ter bestrijding van de jeugdwerkloosheid; wijst erop dat dit soort tijdelijke banen moet dienen als opstapje naar permanent werk; dringt er tevens op aan om als bijkomend middel gebruik te maken van de financieringsinstrumenten van het cohesiebeleid;

37.

benadrukt dat de Jongerengarantie geen vervanging mag zijn voor de structurele inspanningen en hervormingen waarmee de onderwijsstelsels en arbeidsmarkten in bepaalde lidstaten op toekomstige uitdagingen moeten worden voorbereid;

38.

verzoekt de lidstaten te voorkomen dat er nog minder middelen worden uitgegeven ter ondersteuning van de werkgelegenheid en het opleidingsniveau van jongeren; benadrukt dat hiertoe bij voorkeur gebruik moet worden gemaakt van de middelen en instrumenten van de Jeugdgarantie; is van mening dat de lidstaten daarnaast moeten putten uit de middelen van het cohesiebeleid, in het bijzonder die voor projecten ter bevordering van de werkgelegenheid en het opleidingsniveau van jongeren;

39.

pleit voor een geïntegreerde aanpak waarbij de financieringsmogelijkheden die het Europees Sociaal Fonds (ESF), het Cohesiefonds en nationale financieringsbronnen bieden, worden aangewend om een slimme groei te bewerkstelligen; benadrukt de rol van het ESF bij het ondersteunen van investeringen in onderwijs en opleiding, vaardigheden en een leven lang leren; dringt er derhalve op aan om het totale aandeel van het ESF in de middelen die zijn toegewezen voor het cohesiebeleid, op minimaal 25 % te houden; acht het ook van belang dat de lidstaten hun onderwijsinstellingen duidelijker wijzen op andere financieringsmogelijkheden die de EU voor onderwijsdoeleinden biedt;

40.

onderstreept de noodzaak om docenten bewust te maken van sleutelvaardigheden, zoals technieken om te leren studeren, sociale en burgerschapsvaardigheden, initiatief nemen, culturele bewustwording en zelfexpressie; herinnert derhalve aan het belang van investeren in een leven lang leren voor docenten;

41.

wijst erop dat het subnationale niveau over de meest accurate en actuele informatie inzake de regionale arbeidsmarkt beschikt en dat plaatselijke en regionale overheden een belangrijke rol kunnen spelen bij het in kaart brengen van hiaten in het aanbod van vaardigheden, het aanbieden van geschikte programma's voor omscholing en beroepsopleiding en het bevorderen van investeringen waarmee plaatselijke behoeften worden vervuld;

42.

onderstreept dat in veel afgelegen, benadeelde microregio's de fysieke bereikbaarheid van scholen grote problemen oplevert, waardoor het aantal voortijdige schoolverlaters toeneemt; verzoekt de lidstaten, gezien de grote financiële moeilijkheden waarmee de meeste Europese burgers geconfronteerd worden, concrete maatregelen te nemen om dergelijke hinderpalen te overwinnen;

43.

juicht de oprichting van de Europese Alliantie voor leerlingplaatsen toe; verzoekt de lidstaten om beroepspraktijken in hun hervormingen en maatregelen op te nemen als onderdeel van de plannen de Jongerengarantie te realiseren en om Europese en nationale financiering aan te trekken om dat doel te bereiken;

44.

benadrukt het feit dat sterke partnerschappen leunen op synergieën tussen financiële en menselijke hulpbronnen en bijdragen aan de kosten van een leven lang leren, wat met name van belang is in tijden van bezuinigingen en helpt voorkomen dat de publieke investeringen in de werkgelegenheid en het opleidingsniveau van jongeren verder dalen; wijst erop dat partnerschappen tevens positieve gevolgen hebben voor onderwijs en opleiding door hun bijdrage aan de verbetering van de kwaliteit en toegankelijkheid ervan, onder volledig behoud van de integriteit en onafhankelijkheid van onderwijsinstellingen;

45.

pleit voor verbetering van de sociale en burgerdialoog inzake onderwijs en opleiding op zowel nationaal als EU-niveau, alsook voor versterking van de rol van de sociale partners bij de beleidsvorming;

46.

is van mening dat het stimuleren van publiek-private partnerschappen een belangrijke stap is in de richting van een gedeelde verantwoordelijkheid voor onderwijs en loopbaanontwikkeling, met als doel afgestudeerden te helpen zich sneller aan te passen aan de vereisten van het bedrijfsleven en de markt, alsmede ervoor te zorgen dat er extra bronnen beschikbaar zijn voor de aanpassing van het leerproces aan technologische veranderingen;

47.

wijst erop dat de mededeling van de Commissie van 20 november 2012 met de titel „Een andere kijk op onderwijs: investeren in vaardigheden voor betere sociaal-economische resultaten” geen concrete uitvoeringsmaatregelen bevat voor samenwerking tussen de onderwijssector en verschillende sociale- en zakenpartners; verzoekt de Commissie de privésector actief te verzoeken om steun en initiatieven alsook andere vormen van samenwerking ter verbetering van het onderwijs, teneinde studenten beter voor te bereiden op de overgang van het onderwijs naar de arbeidsmarkt;

48.

verzoekt de lidstaten de samenwerking en partnerschappen tussen bedrijven en de onderwijssector op alle niveaus te verbeteren, met inbegrip van sociale partners en werkgevers, en studenten en jongerenorganisaties, in het bijzonder met betrekking tot het uitstippelen van lesprogramma's, het begeleidingsaanbod en het aanbod van onderwijs, opleidingen en specialisatie, met een scala aan lesprogramma's die beter zijn afgestemd op de vraag op de arbeidsmarkt en bijdragen tot een duurzame oplossing van het probleem van vaardigheden die niet aansluiten op de arbeidsmarkt; pleit tevens voor verbetering van de sociale en burgerdialoog op zowel nationaal als EU-niveau, alsook voor versterking van de rol van de sociale partners bij de beleidsvorming;

49.

is ingenomen met de kennisovereenkomsten en overeenkomsten voor sectorspecifieke vaardigheden die zijn opgenomen in het Commissievoorstel inzake het nieuwe meerjarige programma op het vlak van onderwijs, opleiding, jeugd en sport; ziet deze overeenkomsten als innovatieve en duurzame manieren om het menselijk kapitaal te vergroten;

50.

benadrukt de gedeelde verantwoordelijkheid van de verschillende partijen op het gebied van een leven lang leren, zoals onderwijsinstellingen, overheden, ondernemingen alsook de individuen die verantwoordelijk zijn voor hun eigen leven;

51.

verzoekt de Commissie en de lidstaten het concept van kostendeling als een manier om onderwijs te financieren, zorgvuldig onder de loep te nemen; waarschuwt ervoor dat kostendelingsmechanismen niet ten koste van het individu mogen worden opgelegd; benadrukt dat bij hervormingen van onderwijs- en opleidingsstelsels voorrang moet worden gegeven aan rechtvaardigheid en gelijke toegang;

52.

verzoekt om nauwere samenwerking tussen onderwijsinstellingen en -aanbieders, het bedrijfsleven, sociale partners, maatschappelijke organisaties en plaatselijke, regionale en nationale autoriteiten, alsmede diensten voor arbeidsvoorziening, teneinde optimale werkmethoden uit te wisselen, partnerschappen te bevorderen en samen te werken aan een goed aanbod van hoogstaande praktijkervarings- en stageplaatsen als een doeltreffend middel voor het opvullen van vacatures en de duurzame integratie van mensen in een overgangsperiode van onderwijs naar beroep; benadrukt dat deze praktijken moeten overeenstemmen met de maatregelen en initiatieven die op EU-niveau worden genomen; dringt er tevens op aan meer gebruik te maken van de diverse beschikbare EU-programma's en fondsen, met name regionale fondsen;

53.

acht de erkenning van het belang van bundeling van publieke en private investeringen in onderwijs en opleidingen cruciaal; onderstreept tegelijkertijd dat mogelijke ongewenste neveneffecten, zoals verminderde toegang voor sociaal-economisch achtergestelde groepen tot onderwijs en opleidingen, moeten worden vermeden;

54.

wijst op de demografische veranderingen in de Unie, zoals de vergrijzing, lage geboortecijfers, de braindrain en de vlucht van menselijk kapitaal; wijst dientengevolge op de noodzaak om een leven lang nieuwe vaardigheden te blijven verwerven, teneinde het hoofd te bieden aan de uitdagingen van de wereldeconomie en de veranderingen in de vraag naar vaardigheden op de arbeidsmarkt;

55.

acht het van belang dat onderwijs erkend wordt als een mensenrecht waartoe iedereen toegang moet hebben, ten behoeve van de persoonlijke en maatschappelijke ontwikkeling en de verwerving van vaardigheden voor het hele leven; spoort de lidstaten aan om de vrije toegang tot leermiddelen en wetenschappelijke materialen te verbeteren teneinde de kosten van onderwijs en onderzoek te verlagen, met name in het licht van de recente bezuinigingen op deze gebieden in de gehele Unie;

56.

spoort de lidstaten aan samenwerking en synergieën op het vlak van een leven lang leren te bevorderen, vooral om de toegang tot scholing te verbeteren en de lesprogramma's van onderwijsinstellingen dusdanig vorm te geven, aan te passen en te moderniseren — bijvoorbeeld door middel van de zich snel ontwikkelende mogelijkheden voor digitaal leren en open leermiddelen — dat aan de verwachtingen van jongeren wordt voldaan en de nieuwe uitdagingen in onze wereld van nu het hoofd kan worden geboden;

57.

is verheugd over het door de Commissie aangekondigde initiatief inzake het openstellen van het onderwijs, dat bedoeld is om het onderwijs, opleidingen en onderwijsstelsels efficiënter, toegankelijker en rechtvaardiger te maken door een betere integratie van ICT en nieuwe technologieën in onderwijs en opleiding; roept alle lidstaten op initiatieven voor het openstellen van onderwijs aan te moedigen;

58.

wijst met bezorgdheid op de zeer grote verschillen met betrekking tot beschikbare ICT-middelen en -kennis op scholen en instellingen voor het hoger onderwijs tussen en binnen de lidstaten; benadrukt dat het gebruik van ICT-infrastructuur en -kennis in alle onderwijs- en opleidingssectoren moet worden geïntegreerd, teneinde studenten zo optimaal mogelijk voor te bereiden op het digitale tijdperk;

59.

wijst opnieuw op het belang van kwalitatief hoogwaardig onderwijs voor docenten en opleiders dat moet worden aangevuld met mobiliteit en beroepstrainingen voor onderwijzend personeel gedurende hun gehele loopbaan; benadrukt het feit dat de selectie en opleiding van docenten, met inbegrip van opleiding op de werkplek, van essentieel belang zijn om de algemene kwaliteit van het onderwijsstelsel te waarborgen;

60.

benadrukt de noodzaak van innovatieve lesmethoden en -inhoud, gericht op het overbrengen van didactische vaardigheden aan de leerlingen („lerend leren”), waarbij ook rekening wordt gehouden met leerlingen uit kwetsbare sociale groepen of leerlingen met bijzondere onderwijsbehoeften; wijst met name op de snelle veranderingen op het vlak van ICT, digitale media en onderwijs in ondernemerschap; onderstreept de belangrijke rol van andere opvoeders (bijv. jeugdwerkers, volwassenenopleiders, loopbaanadviseurs en ouders) en hun waardevolle onderlinge samenwerking om in te spelen op het veranderende karakter van het onderwijs;

61.

verzoekt de lidstaten met klem om te investeren in een leven lang leren voor docenten, om zo hun professionele en persoonlijke ontwikkeling te ondersteunen, de status van docenten te verhogen en hun arbeidsvoorwaarden te verbeteren; wijst tevens op de mogelijke voordelen van het opdoen van leservaring door docenten in een ander Europees land;

62.

verlangt dat de figuur van docent wordt opgewaardeerd en de nodige erkenning krijgt teneinde de kwaliteit van het onderwijs voor leerlingen te verbeteren;

63.

benadrukt het belang van het invoeren van uniforme en objectieve criteria voor de beoordeling van de effectiviteit en doeltreffendheid van de werkzaamheden van docenten en hun invloed op de academische resultaten en persoonlijke ontwikkeling van studenten;

64.

wijst op het belang van geïndividualiseerde leerpaden om mensen te helpen hun hele leven hun productieve, sociale en economische vaardigheden te actualiseren en verbeteren; acht individuele coaching, begeleiding en mentoring bij uitstek een middel voor de overdracht van kennis en expertise, alsmede voor het vaststellen van persoonlijke kwaliteiten en vereiste competenties met betrekking tot een bepaald beroep;

65.

is van mening dat verbreding van de toegang tot onderwijs een topprioriteit voor de Unie moet zijn en dat daarbij specifiek oog moet zijn voor mensen die vooralsnog over onvoldoende basisvaardigheden beschikken; spoort de lidstaten aan specifieke maatregelen te treffen in de vorm van financiële steun voor mensen met een lagere sociaal-economische achtergrond, teneinde ervoor te zorgen dat iedereen de kans krijgt het hoogst mogelijke onderwijsniveau te bereiken alsook om ervoor te zorgen dat wordt voorzien in de behoeften en het welzijn van leerlingen;

66.

verlangt van de lidstaten dat zij zorgen voor een onderwijsstelsel dat ingaat op de behoeften van alle toekomstige studenten gedurende hun hele studietijd, teneinde een inclusief en geïntegreerd onderwijs- en opleidingsstelsel te bevorderen en te waarborgen, alsmede om ondersteunende, op de uiteenlopende behoeften toegesneden regelingen en geïndividualiseerde trajecten aan te bieden, met name aan sociaal kwetsbare groepen die het risico van niet-deelname of uitsluiting lopen, zoals Roma en andere minderheden, migranten en mensen met een geestelijke en/of lichamelijke handicap en bijzondere onderwijsbehoeften;

67.

benadrukt dat gendergelijkheid moet worden geïntegreerd in de wetgeving, met name op het vlak van wetenschap, technologie, techniek en wiskunde, waar vrouwen sterk ondervertegenwoordigd zijn, teneinde beroepssegregatie en beloningsdiscriminatie tegen te gaan, alsmede om discriminatie in het onderwijs op grond van geslacht en seksuele geaardheid uit te bannen, en pleit voor beleid waarmee het voor de meest kwetsbare en achtergestelde groepen, met inbegrip van ouderen, aantrekkelijk wordt om verder te leren en waarmee hun sociale inclusie wordt gewaarborgd; spoort de lidstaten in dit verband aan specifieke maatregelen in te voeren in de vorm van praktische bijstand, financiële steun of bijscholing;

68.

verlangt van de lidstaten dat zij studenten uit kansarme families tijdens hun studie een breed scala aan ondersteunende structuren bieden, zoals stipendia, beurzen, studieleningen tegen gunstige voorwaarden, studiebegeleiding, mentoring en ondersteuning bij netwerkvaardigheden, om voortijdig schoolverlaten in het secundair en tertiair onderwijs te voorkomen en hen op tertiair niveau te helpen toegang te krijgen tot het Erasmusprogramma, waarin de participatiegraad van studenten uit gezinnen met een laag inkomen momenteel lager dan gemiddeld is, en hen te helpen bij het vinden van goede stageplekken in het bedrijfsleven, het openbaar bestuur en bij de media, zodat ze passende werkervaring kunnen opdoen en een ondersteunend netwerk kunnen opbouwen om hun kansen op werk in de toekomst te vergroten, en zodat hun specifieke standpunten in de institutionele cultuur worden geïntegreerd;

69.

dringt aan op een doelgerichte aanpak met betrekking tot de beroepsopleiding van kinderen met speciale onderwijsbehoeften en van kinderen en volwassenen met een handicap, teneinde hun toegang tot onderwijs te verbreden, hun familie te ondersteunen en het hen mogelijk te maken hun potentieel te benutten;

70.

is van mening dat alle lidstaten zich flink moeten inspannen om de uitvalpercentages terug te dringen en zo de kerndoelen van de Europa 2020-strategie, waarin wordt gestreefd naar een percentage onder de 10 %, te verwezenlijken door kwalitatief hoogwaardige programma's voor voor- en vroegschoolse educatie, ontwikkeling en opvang op te zetten die aansluiten bij de leeftijdsgroep, de hele periode van de vroege kinderjaren — van de geboorte tot zesjarige leeftijd — bestrijken en voor alle kinderen gelijkelijk toegankelijk zijn;

71.

herinnert eraan dat het aanbieden van een breed scala aan buitenschoolse activiteiten en het betrekken van de ouders bij het onderwijsproces van essentieel belang zijn om ongelijkheid als gevolg van een achterstand in de vroege kinderjaren aan te pakken, te voorkomen dat kansarme scholieren onderwijs volgen in speciale, gesegregeerde scholen, en een einde te maken aan de overdracht van armoede en sociale uitsluiting van de ene generatie op de andere, waarbij aan relevante belanghebbenden, zoals gevestigde plaatselijke ngo's, een rol kan worden toegewezen bij het toezicht;

72.

deelt de bezorgdheid van de Commissie over de schrikbarend lage participatiegraad in het volwassenenonderwijs in de meeste lidstaten, met een EU-gemiddelde van 8,9 %; benadrukt derhalve dat de aandacht moet uitgaan naar laagopgeleide volwassenen en naar de rol van volwassenenonderwijs en -scholing voor deze groepen mensen, alsmede naar intergenerationeel leren; wijst op de mogelijkheden die digitaal leren en open leermiddelen kunnen bieden met betrekking tot de toegang tot onderwijs en opleiding; wijst op het belang van het bevorderen van digitale geletterdheid en de toegang tot en het gebruik van ICT voor alle leeftijdscategorieën van de bevolking;

73.

verzoekt de lidstaten, met het oog op sociale solidariteit en om demografische uitdagingen het hoofd te bieden, vrijwilligerswerk voor alle leeftijdscategorieën te bevorderen, en raadt hen met klem aan opleidingen te stimuleren die nodig zijn in de zorg- en ondersteunende sector;

74.

wijst op de mogelijkheden van een groot aantal open cursussen online (MOOC's) met betrekking tot de toegankelijkheid van hoogstaand onderwijs voor iedereen, aangezien hiermee flexibele en creatieve leermanieren mogelijk worden gemaakt, de gelijkheid van alle studenten wordt bevorderd en tevens de onderwijskosten voor zowel studenten als universiteiten worden verlaagd;

75.

erkent dat het afrekenen met de vooroordelen waardoor studenten niet voor leertrajecten kiezen die er niet om bekend staan dat ze opleiden tot hoog aangeschreven carrières en posities in de samenleving, van cruciaal belang is voor de bestrijding van de werkloosheid, alsmede beroepsopleidingen en informeel onderwijs aantrekkelijker maakt; benadrukt evenwel dat studenten in perioden van hoge jeugdwerkloosheid op actieve wijze moeten worden geïnformeerd over hun reële kansen op werk, op basis van hun onderwijskeuzes; dringt er in dit verband bij de lidstaten op aan dat zij programma's voor de beroepsoriëntatie en de begeleiding van leerlingen bij de beroepskeuze stimuleren;

76.

beschouwt de invoering van systemen voor beroepsoriëntatie en loopbaanontwikkeling als een belangrijke stap om jongeren de juiste koers te laten varen bij het kiezen van hun opleiding en carrière, en is van mening dat dit hun motivatie om te studeren en een beroepsopleiding te volgen, zal vergroten;

77.

is sterk voorstander van het creëren van een Europese ruimte van vaardigheden en kwalificaties met het oog op transparantie en de erkenning van kwalificaties in beroepsonderwijs of -opleidingen of het hoger onderwijs; stelt voor om in voorkomend geval de erkenning ook te laten gelden voor kwalificaties die zijn verworven buiten het formele onderwijs- en opleidingsstelsel om, aangezien hierdoor de zelfredzaamheid van jongeren en hun democratische betrokkenheid en sociale integratie worden bevorderd en mensen de arbeidsmarkt (opnieuw) kunnen betreden;

78.

benadrukt het belang van de tijdige uitvoering en verslaglegging over de uitvoering van initiatieven ter verbetering van de grensoverschrijdende erkenning van kwalificaties binnen de Unie, in het bijzonder het Europees kwalificatiekader, het Europees puntenoverdrachtsysteem (ECTS) en het Europees transfersysteem voor leerresultaten in het beroepsonderwijs (ECVET);

79.

verzoekt de lidstaten een vergelijkend kader voor universitaire titels te ontwikkelen dat een referentiepunt biedt voor in het kader van onderwijsstelsels genoten onderwijs en verworven vaardigheden;

80.

dringt er bij de lidstaten op aan dat zij regelmatig, in samenwerking met de relevante belanghebbenden, controleren en beoordelen of zij er met hun onderwijsstelsel en -programma's in geslaagd zijn de leden van kwetsbare sociale groepen te bereiken, of zij erin geslaagd zijn om op alle niveaus gelijkelijk toegankelijk, inclusief en hoogstaand onderwijs te waarborgen en of de binnen hun onderwijs- en opleidingsstelsel aangeleerde vaardigheden de beroepsmatige inzetbaarheid van de studenten, hun maatschappelijke integratie en hun actieve burgerschap inderdaad vergroot hebben; verzoekt de lidstaten tevens zo snel mogelijk gevolg geven aan de onderwijsgerelateerde aanbevelingen van het Europees semester en andere aanbevelingen van de Commissie;

81.

verzoekt de Commissie te controleren of de lidstaten de nodige stappen hebben ondernomen om hun onderwijsstelsel te hervormen teneinde de bovengenoemde doelstellingen te verwezenlijken;

82.

verzoekt zijn Voorzitter deze resolutie te doen toekomen aan de Raad, de Commissie en de regeringen en parlementen van de lidstaten.

10.6.2016   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 208/43

—

gezien de mededelingen van de Europese Commissie over de toetredingsstrategie en de voornaamste uitdagingen voor de jaren 2007-2008, 2008-2009, 2009-2010, 2010-2011, 2011-2012 en 2012-2013,

—

gezien de meerjarige indicatieve financiële kaders, indicatieve meerjarenplannen, nationale programma's en projectfiches waarover tussen de Commissie en de respectieve kandidaat-landen en potentiële kandidaat-landen is onderhandeld,

—

gezien Speciaal Verslag nr. 12/2009 van de Europese Rekenkamer over de doeltreffendheid van de projecten van de Commissie op het gebied van justitie en binnenlandse zaken voor de westelijke Balkan,

—

gezien Speciaal verslag nr. 16/2009 van de Rekenkamer over het beheer door de Europese Commissie van pretoetredingssteun aan Turkije,

—

gezien Speciaal verslag nr. 14/2011 van de Rekenkamer getiteld „Is door de EU-steun de capaciteit van Kroatië om na de toetreding financiële middelen te beheren toegenomen?”,

—

gezien Speciaal verslag nr. 18/2012 van de Rekenkamer over bijstand van de Europese Unie aan Kosovo (1) op het gebied van de rechtsstaat,

—

gezien de thematische evaluatie van de Commissie van het rechtswezen en de grondrechten in Turkije van oktober 2012,

—

gezien de thematische evaluatie van de Commissie van de rechtsstaat, de hervorming van het rechtswezen en de strijd tegen corruptie en georganiseerde misdaad in de westelijke Balkan — delen 2 en 3 van mei 2012 en februari 2013,

—

gezien de informatieve nota van de Commissie van maart 2013 (2) over het gebruik van de pretoetredingsmiddelen op het gebied van de rechtsstelsels en de strijd tegen corruptie in de landen van de westelijke Balkan en Turkije,

—

gezien het voortgangsverslag 2012 voor de kandidaat-landen en potentiële kandidaat-landen,

—

gezien artikel 48 van zijn Reglement,

—

gezien het verslag van de Commissie begrotingscontrole en het advies van de Commissie buitenlandse zaken (A7-0318/2013),

A.

overwegende dat kandidaat-landen en potentiële kandidaat-landen hun inspanningen moeten voortzetten om hun rechtsstelsels te verbeteren en corruptie te bestrijden als dat noodzakelijk wordt geacht voor toetreding, zelfs als ze in de tussentijd EU-lidstaten zijn geworden; overwegende dat de Europese Raad tijdens de topconferentie van Helsinki in 1999 aan Turkije de status van kandidaat-land voor het EU-lidmaatschap heeft verleend en dat de het toetredingspartnerschap EU-Turkije in 2001 werd goedgekeurd, en overwegende dat tijdens de bijeenkomst van de Europese Raad in Thessaloniki in 2003 het stabilisatie- en associatieproces werd bekrachtigd als het EU-beleid inzake de landen van de westelijke Balkan waardoor deze landen in aanmerking komen voor toetreding tot de EU; overwegende dat het instrument voor pretoetredingssteun (IPA) niet de enige manier is waarop de EU de hervorming van de rechtsstaat in Bosnië en Herzegovina en Kosovo ondersteunt, aangezien ook steun voor de hervorming van het rechtsstelsel in Kosovo wordt geboden via Eulex, en tussen 2003 en 2012 in Bosnië en Herzegovina een politiemissie werd uitgevoerd;

B.

overwegende dat de handhaving van de beginselen van de rechtsstaat, voornamelijk via de hervorming van het rechtsstelsel en de strijd tegen corruptie en georganiseerde misdaad in de landen op de westelijke Balkan en in Turkije door de Commissie als belangrijkste prioriteit worden gezien, en overwegende dat sinds 2012 de „nieuwe aanpak” wordt gehanteerd in het kader van het uitbreidingsbeleid waarbij de hervorming van het rechtsstelsel en binnenlandse aangelegenheden vroeg in het toetredingsproces aan de orde komen via een nieuwe onderhandelingsmethode, waarin onder andere duidelijke prioriteiten en voorwaarden worden gesteld op de in hoofdstuk 23 en 24 genoemde terreinen, met als doel beter prioriteiten te kunnen aanbrengen bij de financiële steun in het kader van IPA II;

C.

overwegende dat de Europese Unie financiële steun verleent aan kandidaat-landen en potentiële kandidaat-landen via het instrument voor pretoetredingssteun (IPA) dat de programma's TPA, Phare en Cards uit 2007 vervangt, en overwegende dat alle kandidaat-landen en potentiële kandidaat-landen met uitzondering van IJsland baat hebben bij EU-pretoetredingsfondsen in het kader van de hervorming van hun rechtsstelsel en de strijd tegen corruptie;

D.

overwegende dat het nieuwe pretoetredingsinstrument IPA II strategischer, efficiënter en gerichter moet zijn dan zijn voorgangers, om op de lange termijn resultaten te boeken door deze landen beter klaar te stomen voor het EU-lidmaatschap, en indien mogelijk de voorkeur te geven aan de sectorale aanpak om alomvattende hervormingsstrategieën van de begunstigde landen te steunen;

E.

overwegende dat het IPA niet de enige manier is waarop de EU de hervorming van de rechtsstaat in Bosnië en Herzegovina en Kosovo ondersteunt, aangezien tussen 2003 en 2012 in Bosnië en Herzegovina ook een politiemissie werd uitgevoerd en er ook steun werd geboden aan Kosovo in de vorm van de rechtsstaatmissie van de EU in Kosovo (Eulex), waarmee in 2008 werd begonnen; overwegende dat Eulex, waar op 1 juli 2013 ruim 2 000 werknemers in dienst waren (waarvan meer dan 730 personen gedetacheerd zijn door EU-lidstaten) en met een begroting van ruim 100 miljoen EUR per jaar (tussen juni 2012 en juni 2013), een belangrijke rol speelt in de ondersteuning van de Kosovaarse instellingen op het gebied van de rechtsstaat, onder andere de hervorming van het rechtsstelsel en de strijd tegen corruptie;

F.

overwegende dat regionale projecten waarmee de samenwerking tussen begunstigden in verschillende landen wordt ondersteund, en horizontale projecten die gericht zijn op de gedeelde behoeften van diverse begunstigden, sinds 2007 in aanmerking komen voor financiering in het kader van IPA-programma's met meerdere begunstigden;

1.

herinnert eraan dat de bestrijding van corruptie en georganiseerde misdaad een van de belangrijkste prioriteiten is waarop elke kandidaat-land of potentieel kandidaat-land dat zijn Europese aspiraties verwezenlijkt wil zien, zal worden beoordeeld;

2.

wijst nogmaals op het belang van een onafhankelijk rechtsstelsel, de bescherming en bevordering van de grondrechten en doeltreffende corruptiebestrijding voor de versterking van de rechtsstaat en de democratie; is ingenomen met de nieuwe onderhandelingsstrategie van de EU, waarin deze aspecten werkelijk de kernpunten vormen van het toetredingsproces en voorzien wordt in vroege opening van de hoofdstukken 23 en 24 op basis van duidelijke en gedetailleerde actieplannen die ertoe aanzetten dat de noodzakelijke wetten en instellingen tot stand worden gebracht en dat de resultaten grondig worden gedocumenteerd; wijst met klem op de noodzaak van transparante en billijke benchmarks in het hele proces, waarmee de criteria vertaald worden in concrete stappen in de richting van toetreding;

3.

constateert dat sedert 2001 de pretoetredingssteun aan Turkije voor de hervorming van het rechtsstelsel 128 938 935 EUR beliep voor 30 projecten waarvan per 31 december 201266 645 666 EUR is uitbetaald; onderstreept dat momenteel negen projecten zijn voltooid, 11 projecten nog lopen en 10 projecten nog van start moeten gaan (3);

4.

onderkent dat de Commissie in februari 2012 een invorderingsprocedure is gestart met betrekking tot twee afgeronde projecten in Turkije: de bouw van drie hoven van beroep in Ankara, Erzurum en Diyarbakır (4), en steun voor de totstandbrenging van hoven van beroep in Turkije (5); constateert dat 21 767 205,29 EUR was ingevorderd in april 2012 en dat dit bedrag overeenkomt met de betalingen die de Commissie had uitgevoerd voor beide projecten; merkt op dat het besluit van de Commissie om het hele bedrag in te vorderen werd aangevochten door de externe beoordelaars; verzoekt de Commissie uiterlijk in december 2013 gedetailleerde informatie over deze kwestie te verschaffen en de keuze voor een invordering van het volledige bedrag toe te lichten;

5.

constateert dat sedert 2005 de pretoetredingssteun van de EU aan de landen van de westelijke Balkan voor de hervorming van hun rechtsstelsels 240 064 387,48 EUR beliep voor 124 projecten waarvan per 31 december 201285 749 243,96 EUR is uitbetaald; onderstreept dat momenteel 53 projecten zijn voltooid, 47 projecten nog lopen en 23 projecten nog van start moeten gaan (6);

6.

constateert dat sedert 2001 de pretoetredingssteun aan Turkije voor de strijd tegen corruptie 6 160 000 EUR beliep voor 5 projecten waarvan per 31 december 20121 661 732 EUR is uitbetaald; onderstreept dat momenteel 1 project is voltooid, 2 projecten nog lopen en 2 projecten nog van start moeten gaan;

7.

constateert dat sedert 2005 de pretoetredingssteun van de EU aan de landen van de westelijke Balkan voor de strijd tegen corruptie 55 160 227,76 EUR beliep voor 45 projecten waarvan per 31 december 201216 060 007,57 EUR is uitbetaald; onderstreept dat momenteel 18 projecten zijn voltooid, 17 projecten nog lopen en 10 projecten nog van start moeten gaan (7);

8.

onderstreept de nieuwe benadering van de Commissie bij het aanpakken van de hervorming van het rechtsstelsel en kwesties van binnenlandse zaken in een vroeg stadium van het toetredingsproces; constateert echter dat gemiddeld slechts 3,13 % van het totale pretoetredingsbudget van de EU voor 2007-2012 aan justitie is besteed en slechts 0,52 % aan de strijd tegen corruptie; constateert dat het totaalbedrag dat is toegewezen aan alle beleidsterreinen die worden behandeld in de hoofdstukken 23 en 24 (het rechtsstelsel en grondrechten, resp. justitie, vrijheid en veiligheid) over dezelfde periode ongeveer 7,41 % van de totale pretoetredingssteun bedraagt; constateert voorts dat ongeveer 16,29 % van aan component 1 toegewezen fondsen gericht is op de versterking van de rechtsstaat in kandidaat-landen en potentiële kandidaat-landen;

9.

onderkent dat het contract voor het IPA-project „Capaciteitssteun aan het ministerie van Justitie in Bosnië en Herzegovina voor strategieplanning, steuncoördinatie en EU-integratie” uit 2007 is opgeschort; verzoekt de Commissie vóór 2013 gedetailleerde informatie te verschaffen over de opschorting van het contract en de status van het project;

10.

onderstreept de nieuwe benadering van de Commissie bij het aanpakken van de hervorming van het rechtsstelsel en kwesties van binnenlandse zaken in een vroeg stadium van het toetredingsproces; constateert echter dat gemiddeld slechts 2,87 % van de totale pretoetredingssteun van de EU voor de periode 2007-2013 aan justitie is besteed en slechts 0,52 % aan de strijd tegen corruptie;

11.

constateert dat de mate van medefinanciering door binnenlandse autoriteiten sterk verschilt per land: Kroatië en Turkije medefinancieren de meeste van hun projecten zelf, terwijl Servië al zijn projecten laat financieren door de pretoetredingssteun van de EU; is van mening dat medegefinancierde projecten, vooral op het vlak van het rechtsstelsel en de strijd tegen corruptie, meer zeggenschap opleveren voor de begunstigden; verzoekt de Commissie dan ook het aantal projecten dat wordt medegefinancierd door binnenlandse autoriteiten in het kader van IPA II te verhogen;

12.

is van mening dat de hoogte van de pretoetredingssteun ten behoeve van de hervorming van de rechtsstelsels en de strijd tegen corruptie geen afspiegeling vormt van de prioriteit die de Commissie in dit verband heeft vastgesteld; dringt er, gezien het belang van de met het rechtsstelsel en de corruptie verband houdende kwesties, de ernst van de problemen ter plaatse, alsmede de positieve overloopeffecten en synergieën die aan andere sectoren ten goede zouden komen, indien de hervormingen van het rechtsstelsel en de strijd tegen corruptie naar behoren worden afgesloten en uitgevoerd, bij de Commissie en de begunstigde landen op aan om beduidend meer en adequate middelen voor deze twee sectoren uit te trekken; merkt echter op dat andere factoren zoals landgebonden gestructureerde dialogen over de rechtsstaat en het rechtsstelsel een aanzienlijke impact hebben op de doeltreffendheid van de EU-pretoetredingssteun in het kader van de hervorming van het rechtsstelsel en de strijd tegen corruptie; ziet derhalve onder ogen dat het percentage van de totale financiering niet het enige criterium is voor de efficiëntie van de EU-inspanningen om de rechtsstaat en anti-corruptiepraktijken te versterken;

13.

betreurt het dat het financieringspeil in het kader van IPA-I laag is in verhouding tot het belang van deze beleidsterreinen; constateert echter dat er in sommige kandidaat-landen en potentiële kandidaat-landen sprake is van een laag absorptievermogen van IPA-I op de met de rechtsstaat verband houdende terreinen; acht het van essentieel belang dat het beheer van de pretoetredingsfinanciering op dit terrein in het kader van IPA-II verbeterd wordt en benadrukt dat de vorderingen ten aanzien van specifieke doelstellingen inzake een onafhankelijk en efficiënt rechtsstelsel, de rechtsstaat en de corruptiebestrijding, met inbegrip van de toepassing van die vorderingen in de praktijk, worden gecontroleerd en beoordeeld aan de hand van kwantitatieve en kwalitatieve indicatoren; acht het ook van belang dat IPA-II in prestatiestimulansen voorziet om substantiële vorderingen ten aanzien van de in de strategiedocumenten gespecificeerde doelstellingen te belonen;

14.

betreurt het feit dat de Commissie niet over een instrument beschikt dat automatisch een uitvoeringspercentage voor de pretoetredingsprojecten van de EU genereert en onderstreept dat kennis over het uitvoeringspercentage van cruciaal belang is om toe te zien op de efficiënte uitvoering van de projecten en bijgevolg in een vroeg stadium knelpunten aan de orde te stellen; verzoekt de Commissie om elke zes maanden de gegevens te centraliseren over het uitvoeringspercentage van de projecten waarvoor toetredingssteun van de EU wordt verleend;

15.

merkt op dat samenwerking bij de hervorming van de rechtsstelsels en de strijd tegen corruptie tevens plaatsvindt op politiek niveau door middel van landgebonden gestructureerde dialogen met de kandidaat-landen en potentiële kandidaat-landen over de rechtsstaat en het rechtsstelsel;

16.

onderstreept dat de doeltreffendheid van pretoetredingsprojecten die worden uitgevoerd op het vlak van het rechtsstelsel en de strijd tegen corruptie in de eerste plaats afhangt van de politieke wil van de autoriteiten om de hervormingen goed te keuren en volledig ten uitvoer te leggen; betreurt het feit dat er in de meeste kandidaat-landen en potentiële kandidaat-landen niet voldoende politiek draagvlak is om doeltreffende hervormingen door te voeren in de strijd tegen corruptie en georganiseerde misdaad of op het vlak van een volledig onafhankelijk rechtsstelsel; wijst erop dat kandidaat-landen en potentiële kandidaat-landen pretoetredingssteun van de EU ontvangen om hun rechtsstelsel, zowel het wetgevingskader als de praktijk, in overeenstemming te brengen met de Europese normen;

17.

is verheugd over de veranderingen waarmee het wettelijke en institutionele kader beter worden afgestemd op het EU-acquis, en over de modernisering van de institutionele structuur van het rechtsstelsel; onderschrijft bijvoorbeeld de positieve impact die de invoering van het dossierbeheerssysteem (CMS) heeft op de onpartijdigheid en de efficiëntie van rechtbanken, al worden de werking en de doeltreffendheid van dit systeem soms belemmerd door te ambitieuze doelstellingen, zoals in Kosovo;

18.

verzoekt de Commissie werk te maken van een duidelijker definitie van de toepassingssfeer van projecten met betrekking tot het rechtsstelsel en de bestrijding van corruptie, teneinde het toezicht en de rapportage op deze gebieden te verbeteren;

19.

benadrukt dat het Parlement actief betrokken moet zijn bij het toezicht op de toewijzing en het gebruik van pretoetredingsfondsen in de (potentiële) kandidaat-landen op alle gebieden, met inbegrip van de rechtsstelsels en de corruptiebestrijding; beklemtoont derhalve dat het Parlement op de hoogte moet worden gehouden van de tenuitvoerlegging van het IPA en de toewijzing van pretoetredingsfondsen aan (potentiële) kandidaat-landen;

20.

wijst andermaal op het feit dat de rechtsstaat de hoeksteen van de democratie is en een noodzakelijke voorwaarde voor een functionerende markteconomie, en benadrukt dat hervormingen van het rechtsstelsel in een breder verband moeten worden gezien; onderstreept dat het rechtsstelsel volledig onafhankelijk, voorspelbaarder, efficiënter en eerlijker moet zijn om ervoor te zorgen dat de bevolking en het bedrijfsleven vertrouwen in het rechtsstelsel hebben; onderstreept in dit verband de noodzaak om rechtszaken op willekeurige wijze bij alle rechtbanken te verdelen en om te zorgen voor een tijdige rechtspleging en de harmonisatie van de jurisprudentie, de publicatie van en de gemakkelijke toegang tot alle rechterlijke besluiten onmiddellijk na vaststelling, alsook de voordelen, ook op financieel gebied, van het gebruik van e-justice; wijst erop dat passende bijscholing van rechters, openbare aanklagers en griffiers essentieel is; merkt op dat de „nieuwe benadering” de nadruk moet leggen op deze kwesties in het kader van de toetredingsonderhandelingen;

21.

acht het essentieel dat de financiële steun van de EU in sterkere mate gekoppeld wordt aan de prioriteiten van het uitbreidingsbeleid, met name met betrekking tot de rechtsstaat, teneinde de onafhankelijkheid, verantwoordingsplicht, onpartijdigheid, professionaliteit, transparantie en doeltreffendheid van de rechtsstelsels te vergroten; benadrukt dat voorspelbare en toereikende financiering een noodzakelijke voorwaarde is voor duurzame justitiële hervormingen; benadrukt het belang van bijscholing voor rechters, openbare aanklagers en ambtenaren; verzoekt om bijkomende financiële steun aan en engagement met relevante maatschappelijke actoren om de transparantie van de rechtsstelsels te verhogen en hun capaciteit voor de lange termijn te verbeteren, alsook aan degenen die erop toezien dat er geen misbruik gemaakt wordt van de fondsen en aan de bel trekken wanneer dat wel gebeurt;

22.

betreurt het feit dat de impact en de duurzaamheid van de financiële steun van de EU wordt belemmerd door het gebrek aan een voorspelbaar rechtsstelsel en voorspelbare en toereikende binnenlandse financiering;

23.

merkt op dat de „nieuwe benadering” de nadruk wil leggen op deze kwesties in het kader van de toetredingsonderhandelingen;

24.

constateert dat corruptie een grote uitdaging vormt voor de meeste kandidaat-landen en potentiële kandidaat-landen; stelt met bezorgdheid vast dat in diverse landen op de westelijke Balkan voortgangsrapportages melding maken van de connecties die er bestonden tussen criminelen, netwerken van georganiseerde misdaad en politieke elites tijdens de conflicten in de regio, en dat die banden ook in de huidige maatschappij nog bestaan; maakt zich ernstige zorgen over het fenomeen „gijzeling van de staat”, dat aanwezig is in een aantal van deze landen;

25.

merkt op dat een daadwerkelijke tenuitvoerlegging en concrete resultaten in de strijd tegen corruptie, met name in gevallen van corruptie op hoog niveau en corruptie bij de rechterlijke macht, nog steeds een grote uitdaging vormen, en dat een betrouwbare staat van dienst zou moeten worden opgebouwd van gevallen waarin vervolging is ingesteld en een veroordeling heeft plaatsgevonden, om de voortgang te kunnen meten; is ingenomen met het feit dat de „nieuwe benadering” gericht zal zijn op deze kwesties in het kader van de toetredingsonderhandelingen; onderstreept de noodzaak van betere planning en financiering van maatregelen tegen corruptie op basis van de samenwerking tussen een brede groep belanghebbenden; doet een beroep op de Commissie om een strategisch perspectief op een langere termijn en een bredere basis te ontwikkelen inzake EU-steun voor maatschappelijke organisaties die zich op nationaal en op Europees niveau bezighouden met transparantie en de strijd tegen corruptie; merkt op dat de „nieuwe benadering” de nadruk wil leggen op deze kwesties in het kader van de toetredingsonderhandelingen;

26.

wil een overzicht zien van objectieve en succesvolle rechtsvervolging en rechterlijke uitspraken in corruptiebestrijdingszaken, ook in ophefmakende zaken, opdat de burgers meer vertrouwen krijgen in de rechtsstaat en de overheidsinstellingen; verzoekt de betrokken autoriteiten de interinstitutionele samenwerking, met name met wetshandhavingsstructuren, te verbeteren, het maatschappelijk bewustzijn te vergroten en capaciteiten op te bouwen voor het plannen, handhaven en monitoren van anti-corruptieregels en -activiteiten, alsook nauw samen te werken met de Groep van Staten tegen Corruptie (Greco) en nauwe contacten te onderhouden met onafhankelijke overheidsorganen, zoals corruptiebestrijdingsinstanties; dringt erop aan dat de strategieën ter voorkoming en bestrijding van corruptie op nationale en internationale schaal worden uitgevoerd;

27.

is van mening dat vrijheid van pers en media en digitale vrijheid een cruciaal middel vormen om toezicht te houden op het gezag en een belangrijk middel in de bestrijding van corruptie, omdat daarmee zowel een platform voor vrije meningsuiting als toegang van het publiek tot informatie wordt gewaarborgd; vraagt daarom dat deze vormen van vrijheid actief worden nagestreefd door middel van IPA-programma's voor regeringen, burgers, de pers en de media;

28.

vreest dat de pretoetredingssteun van de EU niet altijd op consistente wijze wordt ingezet vanwege een ontbrekende regionale benadering en strategie; onderstreept dat er bijvoorbeeld in Kroatië met pretoetredingssteun van de EU een anti-corruptieagentschap is opgericht met onderzoeksbevoegdheden, terwijl het in Kosovo opgerichte anti-corruptieagentschap deze bevoegdheden niet heeft gekregen, zodat er twijfels zijn gerezen over de efficiëntie daarvan; verzoekt de Commissie dan ook een duidelijke regionale strategie op te stellen om te voorkomen dat er tegenstrijdige modellen worden gefinancierd in kandidaat-landen en potentiële kandidaat-landen;

29.

constateert dat pretoetredingsprojecten een tijdspanne hebben tussen 1 en 3,5 jaar; erkent, op basis van externe thematische evaluaties, dat dergelijke termijnen een uitdaging vormen en zelfs te ambitieus zijn, gezien de grote omvang en de talrijke, vaak gecompliceerde onderdelen van de meeste projecten; beveelt aan, gezien het ingewikkelde karakter van de hervormingen inzake het rechtsstelsel en de strijd tegen corruptie, alsmede de tijd die alleen al voor activiteiten voorafgaand aan de programmering nodig is, dat de Commissie passende maatregelen neemt in het kader van IPA II-planning en -projecten die leiden tot een langer tijdpad (vijf tot zeven jaar), waarin van tevoren vastgestelde en periodieke herzieningen zijn opgenomen, opdat — mede in de begroting — meer flexibele aanpassingen mogelijk zijn;

30.

is bezorgd over de chronische vertragingen bij de uitvoering van projecten en, uiteindelijk, over de doeltreffendheid ervan; constateert bijvoorbeeld dat projecten in Turkije een gemiddelde vertraging van een jaar oplopen voordat contracten worden uitgevoerd vanwege knelpunten bij het aanbesteden en gunnen van contracten, terwijl in Kroatië contracten voor PHARE-programma's gemiddeld meer dan een jaar later dan gepland werden getekend, slechts een paar dagen voor de in de financiële overeenkomst vastgelegde termijn voor contractsluiting;

31.

vreest verder dat de complexiteit van de regels voor pretoetredingssteun en de starheid van die regels als er nieuwe activiteiten moeten worden opgenomen in een project, uiteindelijk een stimulans met averechtse uitwerking tot gevolg hebben, bijv. om een activiteit te herhalen of een onbevredigend projectontwerp te accepteren; is niettemin van mening dat het juiste evenwicht tussen flexibiliteit in dienst van de efficiëntie van projecten en de noodzaak om onregelmatigheden te voorkomen en de beste prijs-kwaliteitverhouding te bewerkstelligen nog steeds aanwezig zijn, en verzoekt de Commissie in deze geest te handelen in het kader van IPA II;

32.

is van mening dat er bij grootschalige projecten altijd proefactiviteiten moeten worden uitgevoerd voordat ze volledig ten uitvoer worden gelegd, om mogelijke gebreken vast te stellen en te verhelpen, vermijdbare vertragingen en moeilijkheden te beperken en de te behalen resultaten te meten;

33.

stelt vast dat een meer alomvattende sectorgewijze aanpak inzake de hervorming van het rechtsstelsel en de strijd tegen corruptie positieve veranderingen met zich mee zou brengen in de vorm van meer gerichte nationale hervormingsinspanningen, intensievere coördinatie tussen donoren en een betere interactie tussen de afzonderlijke projecten; verzoekt de Commissie te garanderen dat er sectorgewijze benaderingen worden ingevoerd in overeenstemming met de richtsnoeren voor een sectorgewijze aanpak van de pretoetredingssteun, en dat de capaciteiten van de begunstigde landen om zinvolle sectorstrategieën op te stellen en uit te voeren, worden vergroot; doet een beroep op de Commissie om de uitvoering van de sectorgewijze aanpak te blijven begeleiden tijdens de planning- en programmeringsstadia van IPA II; is van mening dat in de meeste begunstigde landen noch de institutionele opmaak noch de begrotingsprocessen een niveau hebben dat geschikt is voor sectorale begrotingssteun, en verzoekt de Commissie de nodige institutionele en procedurele verbeteringen in deze landen te bevorderen;

34.

onderstreept dat samenwerking en coördinatie met andere donoren en internationale financiële instellingen van cruciaal belang is om duplicatie te vermijden, de doeltreffendheid van de steun te garanderen en capaciteitsopbouw in de kandidaat-landen en potentiële kandidaat-landen te bevorderen; betreurt het dat de hervorming van het rechtsstelsel en de strijd tegen corruptie niet vallen onder het toepassingsgebied van het investeringskader voor de westelijke Balkan, dat een gezamenlijk initiatief is van de EU, internationale financiële instellingen, bilaterale donoren en de regeringen van de westelijke Balkan om de steun van de donoren samenhangender te maken; verzoekt de Commissie en haar partners een structuur op te richten die geïnspireerd is op het investeringskader voor de westelijke Balkan om de samenwerking en coördinatie bij de hervorming van het rechtsstelsel en de strijd tegen corruptie te bevorderen, en het Parlement op de hoogte te houden van de geboekte vooruitgang op dit vlak;

35.

erkent dat de Europese Rekenkamer na zijn controle van de pretoetredingsprojecten voor de periode 2001-2005 heeft verklaard dat de duurzaamheid van de projecten zou kunnen worden verbeterd, indien (i) de participatie van de begunstigden wordt vergroot; (ii) geen projecten worden gelanceerd zonder een onderhoudsplan; (iii) de Commissie de verdeling nauwgezetter in de gaten houdt en het gebruik van door de EU gefinancierde uitrusting en infrastructuur evalueert; en (iv) het verlenen van technische bijstand adequaat wordt aangevuld met het actief aanzetten tot institutionele veranderingen; onderstreept dat, ondanks verbeteringen in het kader van het IPA-programma, nog zwakke punten blijven bestaan, met name ten aanzien van de participatie van de belanghebbenden en onderhoud, en constateert bijvoorbeeld dat tijdens het planningsproces 2011 in Turkije de begunstigden in de laatste 12 maanden nauwelijks erbij werden betrokken;

36.

merkt op dat pretoetredingsprojecten zijn gebaseerd op projectfiches waarin de algemene en specifieke doelstellingen zijn geformuleerd alsmede de geplande activiteiten die uitgevoerd moeten worden, het tijdspad, de kosten en uitvoeringsmethoden daarvan en de indicatoren waarmee het succes van de projecten kan worden gemeten;

37.

wijst erop dat in artikel 30 van het Financieel Reglement dat van toepassing is op de jaarbegroting van de Unie (Verordening (EU, Euratom) nr. 966/2012 — Financieel Reglement) wordt vastgelegd dat er SMART-doelstellingen moeten worden vastgesteld voor alle beleidsmaatregelen die deel uitmaken van de EU-begroting en moeten worden opgenomen in de jaarlijkse activiteitsverslagen als onderdeel van de begrotings- en beheersprocessen die de activiteiten als uitgangspunt hebben;

38.

stelt vast dat de projectfiches er geleidelijk op vooruit zijn gegaan dankzij de opneming van meer en beter uitgedachte SMART-doelstellingen, alsmede specifieke indicatoren voor de verschillende onderdelen van een project; is echter bezorgd over het feit dat uit externe evaluatie is gebleken dat sommige projecten te weinig gericht waren vanwege ongeschikte indicatoren, waarbij de SMART-indicatoren niet altijd voor het rechtswezen geschikt zijn; onderstreept de noodzaak van het ontwerpen van kwalitatieve indicatoren waarmee de uitwerking van de projecten op de lange termijn kan worden gemeten; verzoekt de Commissie nadere richtsnoeren vast te stellen voor het gebruik van prestatie-indicatoren met het oog op de programmering, controle en evaluatie van het financieel kader 2014-2020 in verband met IPA II; is van mening dat er specifieke indicatoren moeten worden ontwikkeld en gehanteerd in de sector justitie, vrijheid en veiligheid, in overeenstemming met de meer strategische benadering in het kader van IPA II;

39.

is van oordeel dat kwalitatief hoogwaardige opleiding een essentieel aspect vormt van de hervorming van het rechtsstelsel en is ingenomen met het feit dat meer dan 30 % van de TAIEX-activiteiten gericht is op de terreinen justitie, vrijheid en veiligheid, maar heeft twijfels over de relevantie van de in de projectfiches afgebakende objectieve indicatoren die worden gebruikt om de toegevoegde waarde van opleidingsactiviteiten te meten; wijst erop dat indicatoren zoals „kwaliteit en kwantiteit van opleidingsactiviteiten door opleiders” of „opgeleide juridische adviseurs die tevreden zijn over de opleiding” vooral gericht zijn op productie en voorbijgaan aan het resultaat; wijst er bijvoorbeeld op dat het feit dat deelnemers in een vragenlijst verklaren dat de opleiding op hun werk van invloed zal zijn, als zodanig geen indicator van geboekt resultaat is; verzoekt derhalve de Commissie om haar met opleiding verband houdende indicatoren te verfijnen en een degelijke effectbeoordeling van de opleidingsactiviteiten in de kandidaat-landen en de potentiële kandidaat-landen te organiseren;

40.

betreurt het feit dat relevante basisgegevens die worden gebruikt als uitgangspunt voor het meten van verbetering, vaak ontbreken waardoor uit pretoetredingsprojecten voortvloeiende veranderingen niet kunnen worden gemeten;

41.

constateert dat steun voor wetshervormingen een van de meest voorkomende onderwerpen van pretoetredingsprojecten is; merkt op dat de institutionele kaders inmiddels in overeenstemming zijn met de Europese normen, maar stelt met bezorgdheid vast dat de duurzaamheid van die wetswijzigingen en nieuwe kaders in kandidaat-landen en potentiële kandidaat-landen in het geding is wegens het gebrek aan een algemene strategie, zoals externe beoordelaars hebben geconstateerd; merkt in het bijzonder op dat verordeningen en aanvullende regelgeving vaak ontbreken, aangepaste rollen en verantwoordelijkheden niet worden verduidelijkt en het personeel niet voldoende opleiding heeft gekregen en de nieuwe wetten dan ook niet op de juiste wijze kan toepassen; hamert erop dat de steun voor de hervorming van het rechtsstelsel en de strijd tegen corruptie gericht moet zijn op de lange termijn en moet overeenstemmen met de evaluatiecriteria die het hele proces behelzen: van het opstellen van nieuwe kaders, wetten, verordeningen en regelgeving tot de uiteindelijke vervolging in zaken van hoog niveau;

42.

merkt op dat de prestaties en de duurzaamheid van programma's met meerdere begunstigden nog niet geëvalueerd zijn; verzoekt de Europese Rekenkamer deze projecten op te nemen in het toepassingsgebied van een toekomstig speciaal verslag over de pretoetredingssteun in kandidaat-landen en potentiële kandidaat-landen;

43.

onderkent dat de Commissie de impact en de duurzaamheid van pretoetredingsprogramma's beoordeelt via ROM-verslagen (resultaatgericht toezicht), maar betreurt het dat deze verslagen niet openbaar toegankelijk gemaakt worden; is van mening dat er in de voortgangsverslagen van de Commissie moet worden stilgestaan bij de bevindingen van de ROM-verslagen, en de programma's en hun impact moeten worden beoordeeld; dringt er daarom bij de Commissie op aan een hoofdstuk toe te voegen over het opnemen van ROM-conclusies in elk voortgangsverslag;

44.

wijst erop dat het aantal ROM- verslagen ongelijk over de landen verdeeld is, van 31 voor Albanië tot geen voor Bosnië en Herzegovina, Kroatië, Montenegro en Servië; wijst bovendien op het feit dat landen die gebruikmaken van het gedecentraliseerde uitvoeringssysteem (DIS) geen extern ROM hoeven te laten verrichten en dat in Kroatië derhalve weinig sprake is van het onafhankelijk natrekken van de resultaten; doet een beroep op de Commissie om te zorgen voor regelmatig en gedegen onafhankelijk extern toezicht op de programma's die worden gefinancierd middels de pretoetredingssteun van de EU in alle kandidaat-landen en potentiële kandidaat-landen;

45.

is bezorgd over het feit dat ROM-verslagen worden beschouwd als stelselmatig overhellend in het voordeel van positieve evaluaties en dat zij niet geschikt zijn om de resultaten op langere termijn te monitoren; onderstreept dat bij toezicht moet worden gekeken naar de resultaten per sector en niet slechts naar de resultaten per project; dringt er bij de Commissie op aan een uitgebreid actieplan voor toezicht te ontwikkelen met inbegrip van andere evaluatie-instrumenten dan ROM-verslagen, zoals kaders voor de beoordeling van de resultaten per sector met SMART-indicatoren, om gaandeweg een allesomvattend toezicht op de projectresultaten mogelijk te maken; wil graag op de hoogte gehouden worden over de voortgang vóór eind 2014;

46.

herinnert aan de oproep van het Parlement aan de Commissie om een beoordeling uit te voeren van de impact en de resultaten die zijn geboekt met de toewijzing van EU-fondsen voor de hervorming van het rechtsstelsel en de strijd tegen corruptie in kandidaat-landen en potentiële kandidaat-landen (1); is ingenomen met de publicatie door de Commissie in 2012/2013 van de evaluatie over het rechtsstelsel en grondrechten in Turkije en de evaluatie over de rechtsstaat, de hervorming van het rechtsstelsel en de strijd tegen corruptie en georganiseerde misdaad op de Westelijke Balkan; betreurt het niettemin dat de evaluatie over Turkije geen beoordeling bevatte over de projecten in verband met de strijd tegen corruptie;

47.

is zich ervan bewust dat de Europese Rekenkamer momenteel een speciaal verslag voorbereidt over pretoetredingssteun van de EU aan Servië; beveelt ten sterkste aan in deze prestatie-audit projecten op te nemen die zijn uitgevoerd op het vlak van de hervorming van het rechtsstelsel en de strijd tegen corruptie;

48.

is van mening dat een databank met alle in het kader van pretoetredingssteunprogramma's gefinancierde projecten moet worden opgezet en openbaar toegankelijk gemaakt; vraagt de Commissie derhalve maatregelen te ontwikkelen om de wettelijke regelingen transparanter te maken en een systeem te ontwerpen om alle ontvangers van EU-steun op één website bekend te maken, ongeacht de vraag wie de middelen beheert en op basis van standaardcategorieën aan informatie die alle lidstaten in ten minste één EU-werktaal moeten verstrekken;

49.

wijst op de toewijding van de Commissie om deze kwesties vóór 2015 aan te pakken door de publicatie van informatie over IPA-steun in overeenstemming met het internationale initiatief inzake transparantie van ontwikkelingshulp waarmee een gemeenschappelijke norm in het leven geroepen is voor de elektronische publicatie van tijdige, alomvattende en toekomstgerichte informatie over hulpmiddelen die worden verstrekt in het kader van ontwikkelingssamenwerking; benadrukt dat een dergelijk initiatief alleen zijn vruchten kan afwerpen als de informatie regelmatig wordt bijgewerkt; dringt er daarom bij de Commissie op aan de databank volgens plan maandelijks bij te werken;

50.

is ingenomen met de verbeteringen die de EU-steun teweeg heeft gebracht, zowel in het wettelijke en institutionele kader als in de infrastructuur van het rechtsstelsel in Albanië; tekent echter bezwaar aan tegen de ontoereikende verslaglegging over de resultaten van het daadwerkelijke nut, de uitvoering en concrete impact van al deze transformaties;

51.

erkent de resultaten van de goedgekeurde strategische documenten op het vlak van anti-corruptie, maar vindt het zorgwekkend dat de genomen maatregelen op dit terrein zo weinig doeltreffend zijn; benadrukt dat Albanië in 2012 de lijst van meest corrupte landen in Europa aanvoerde; verzoekt de Commissie en de Albanese autoriteiten om de uitvoering van de anti-corruptiestrategie en de actieplannen in dit land met spoed opnieuw te beoordelen;

52.

betreurt de gebrekkige toepassing van een gedeelte van de versterkte capaciteit van het rechtsstelsel in Bosnië en Herzegovina; vindt het zorgwekkend dat de Rekenkamer in zijn audit over 2009 gewag maakte van het gebrek aan fondsen voor de werking en het onderhoud van de overgenomen infrastructuur, met het risico dat eventuele verbeteringen niet duurzaam zijn;

53.

maakt zich grote zorgen over de povere prestaties van het anti-corruptieagentschap in Bosnië en Herzegovina en over de gebrekkige verslaglegging inzake de concrete resultaten van de EU-financiering voor de strijd tegen corruptie;

54.

wijst op de vooruitgang die door Kroatië is geboekt op een aantal terreinen van de hervorming van het rechtsstelsel en de uitvoering daarvan, terwijl de duurzaamheid werd gewaarborgd door middel van vervolgprojecten;

55.

constateert een aantal positieve ontwikkelingen in de strijd tegen corruptie, die uit de doeken zijn gedaan in de jaarlijkse voortgangsverslagen over Kroatië; maakt zich echter zorgen over het risico dat de maatregelen die genomen zijn voorafgaand aan de toetreding van het land tot de Europese Unie niet onomkeerbaar en niet duurzaam zijn; onderstreept dat het bijvoorbeeld niet duidelijk is welke instelling zich in de leidende positie bevindt om alle anti-corruptiehervormingen te overzien, dat de leden van de Commissie belangenverstrengeling pas begin februari 2013 benoemd waren waardoor er vraagtekens kunnen worden geplaatst bij de werking en de resultaten ervan, en dat er nog steeds benoemingen met politieke motieven plaatsvinden op ministeries en in raden van toezicht bij bedrijven en deze zelfs in aantal toenemen;

56.

merkt op dat vanwege de gebrekkige controle op het noordelijke deel van het land door de Kosovaarse autoriteiten in Pristina, IPA-projecten zoals de „hervorming van het opleidingsstelsel op juridisch gebied”, dat bedoeld was voor heel Kosovo, in het algemeen een verwaarloosbare impact hadden in het noorden;

57.

vindt het zeer bezwaarlijk dat de EU-steun in Kosovo op het vlak van de rechtsstaat door de Rekenkamer is aangemerkt als niet voldoende doeltreffend; onderkent dat bepaalde specifieke omstandigheden in Kosovo, te weten: het zwakke uitgangspunt voor de opbouw van de rechtsstaat en de geringe prioriteit die aan dit terrein wordt gegeven door de Kosovaarse autoriteiten, tot op zekere hoogte de beperkte doeltreffendheid van het optreden van de EU verklaren; benadrukt niettemin dat van de Commissie en de EDEO op bepaalde terreinen wel degelijk verbetering kan worden verwacht:

58.

vindt met name het gebrek aan tastbare vooruitgang in de strijd tegen corruptie in Kosovo verontrustend; ziet corruptie als een grote uitdaging en een onoverkomelijk obstakel voor het functioneren van de overheidsinstellingen;

59.

is ingenomen met de geboekte vooruitgang in het wetgevingskader wat betreft de hervorming van het rechtsstelsel en met de positieve ontwikkelingen op het vlak van efficiëntie en onpartijdigheid, als gevolg van de invoering van het automatische beheersinformatiesysteem voor rechtszaken; erkent de actieve benadering van FYROM bij de hervorming van het rechtsstelsel en de voortrekkersrol van het land op dit gebied;

60.

vindt het zorgwekkend dat er geen verslaglegging beschikbaar is over de doeltreffendheid van IPA-projecten over de strijd tegen corruptie in FYROM;

61.

is ingenomen met de verbetering van de regionale samenwerking op het vlak van politie en justitie, waardoor het rechtskader versterkt wordt dat nodig is om de onafhankelijkheid van het rechtsstelsel en een grotere efficiëntie van het rechtsstelsel in Montenegro te waarborgen; is verontrust over de zwakke coördinatie tussen donoren en de lage duurzaamheidsbeoordelingen van projecten;

62.

merkt op dat corruptie een bron van grote zorg is in Montenegro; erkent de inspanningen van Montenegro in de strijd tegen corruptie, en is met name verheugd over de versterking van het directoraat voor het anti-corruptie-initiatief, dat is opgericht met EU-fondsen;

63.

vreest dat de onafhankelijkheid van het rechtsstelsel een grote bron van zorg blijft in Servië, vooral vanwege de onevenredige invloed van de politiek; betreurt daarnaast dat de nieuwe wetgeving noch consistent noch adequaat ten uitvoer is gelegd, waardoor de efficiëntie ervan in het gedrang komt;

64.

is ingenomen met de positieve evaluatie van het project „Steun voor de oprichting van het anti-corruptieagentschap”, en vooral met het feit dat het project een aanzienlijke impact moet hebben op alle doelgroepen en op de samenleving in het algemeen; hamert echter op de noodzaak van permanent toezicht om erop toe te zien dat politieke ontwikkelingen het project niet in de weg staan;

65.

onderkent dat de projecten die zijn uitgevoerd op het vlak van het rechtsstelsel redelijk bewijs voor duurzaamheid leveren en is ingenomen met de politieke bereidheid van de Turkse autoriteiten om het hervormingsproces dat was ingezet met een grotere begrotingstoelage voor justitiële opleiding voort te zetten; wijst niettemin op een aantal tekortkomingen in het ontwerp van projecten, zoals het gebrek aan basisgegevens en SMART-indicatoren, die moeten worden aangepakt om een gedegen beoordeling van de impact van pretoetredingsprojecten mogelijk te maken;

66.

merkt op dat in de strijd tegen corruptie de financiële steun van de EU onlangs was ingeluid met het project „Ethiek voor de voorkoming van corruptie in Turkije 2006”; neemt van de Commissie aan dat er geen EU-fondsen in de programmering konden worden opgenomen vóór de oprichting van een onafhankelijk anti-corruptieorgaan en het opstellen van een nationale anti-corruptiestrategie; constateert dat het bovengenoemde project wordt gezien als betrekkelijk bevredigend, maar dat het SMART-indicatoren ontbeerde;

67.

verzoekt zijn Voorzitter deze resolutie te doen toekomen aan de Raad, de Commissie, het Hof van Justitie van de Europese Unie, de Europese Rekenkamer, het Comité van toezicht van het OLAF en het OLAF zelf.

10.6.2016   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 208/55

—

gezien de verklaring van Luxemburg inzake patiëntveiligheid van 5 april 2005,

—

gezien het verslag van de tweede bijeenkomst van het netwerk voor informele infectiebestrijding in het kader van gezondheidszorg (juni 2008),

—

gezien de mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement en aan de Raad van 15 december 2008 over patiëntveiligheid, met inbegrip van de preventie en bestrijding van zorginfecties (COM(2008)0837),

—

gezien de effectbeoordeling van de Commissie (december 2008),

—

gezien zijn resolutie van 23 april 2009 over het voorstel voor een aanbeveling van de Raad betreffende patiëntveiligheid, met inbegrip van de preventie en bestrijding van zorginfecties (1),

—

gezien de aanbeveling van de Raad van 9 juni 2009 betreffende patiëntveiligheid, met inbegrip van de preventie en bestrijding van zorginfecties,

—

gezien de in april 2010 gepubliceerde Speciale Eurobarometer over patiëntveiligheid en de kwaliteit van gezondheidszorg,

—

gezien het verslag van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) „Basisonderdelen van programma's voor infectiepreventie en -bestrijding”,

—

gezien Richtlijn 2011/24/EU van het Europees Parlement en de Raad van 9 maart 2011 betreffende de toepassing van de rechten van patiënten bij grensoverschrijdende zorg,

—

gezien het verslag van 13 november 2012 van de Commissie aan de Raad op basis van de verslagen van de lidstaten over de uitvoering van de aanbeveling van de Raad betreffende patiëntveiligheid, met inbegrip van de preventie en bestrijding van zorginfecties (2009/C 151/01),

—

gezien de epidemiologische jaarverslagen 2008 en 2012 van het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding (ECDC),

—

gezien het op 26 maart 2013 gepubliceerde technische verslag „Kerncompetenties voor infectieziektebestrijding en ziekenhuishygiëne in de Europese Unie” van het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding (ECDC),

—

gezien het werkdocument van de diensten van de Commissie van 18 november 2009 over antimicrobiële resistentie (SANCO/6876/2009r6),

—

gezien het gezamenlijke technische verslag van het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding (ECDC) en het Europees Geneesmiddelenbureau (EMEA) van 17 september 2009 met de titel „The bacterial challenge: time to react — A call to narrow the gap between multidrug-resistant bacteria in the EU and the development of new antibacterial agents”,

—

gezien de in april 2010 gepubliceerde Speciale Eurobarometer over antimicrobiële resistentie,

—

gezien zijn resolutie van 12 mei 2011 over antibioticaresistentie (2),

—

gezien de aanbeveling van de Commissie van 27 oktober 2011 betreffende het gezamenlijk programmeringsinitiatief voor onderzoek „De microbiële uitdaging — een nieuwe bedreiging van de menselijke gezondheid” (C(2011)7660),

—

gezien zijn resolutie van 27 oktober 2011 over het gevaar van antimicrobiële resistentie voor de volksgezondheid (3),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 15 november 2011 over een actieplan tegen antimicrobiële resistentie (COM(2011)0748),

—

gezien de conclusies van de Raad van 22 juni 2012 over „De gevolgen van antimicrobiële resistentie in de volksgezondheidssector en de veterinaire sector — een „één gezondheid”-perspectief”,

—

gezien zijn resolutie over „De microbiële uitdaging — het toenemende gevaar van antimicrobiële resistentie” (4) van 11 december 2012;

—

gezien artikel 48 van zijn Reglement,

—

gezien het verslag van de Commissie milieubeheer, volksgezondheid en voedselveiligheid, het advies van de Commissie werkgelegenheid en sociale zaken (A7-0320/2013),

A.

overwegende dat de veiligheid (5) en het welzijn van de patiënt aspecten zijn van de algehele kwaliteit van de gezondheidszorg en dat de inspanningen om de patiëntveiligheid te verbeteren afhankelijk zijn van de toepassing van een effectief langetermijnbeleid en dienovereenkomstige programma’s in heel Europa;

B.

overwegende dat kwalitatief hoogstaande gezondheidszorg de hoeksteen van elk goed gezondheidsstelsel is en dat de toegang tot gezondheidszorg van hoge kwaliteit een erkend fundamenteel recht is waaraan de Europese Unie, haar instellingen en de Europese burgers veel waarde hechten;

C.

overwegende dat volgens artikel 168 van het Verdrag het optreden van de Europese Unie, dat een aanvulling vormt op het nationale beleid, gericht dient te zijn op verbetering van de volksgezondheid, preventie van ziekten en aandoeningen bij de mens en het wegnemen van bronnen van gevaar voor de fysieke en mentale gezondheid;

D.

overwegende dat het optreden van de Europese Unie op het gebied van patiëntveiligheid er derhalve in bestaat de lidstaten bij te staan bij het coördineren van hun inspanningen dienaangaande en hun maatregelen te steunen op terreinen waarop haar optreden een meerwaarde kan zijn;

E.

overwegende dat het cruciaal is dat de burgers vertrouwen blijven houden in de gezondheidsstelsels van de Europese Unie;

F.

overwegende dat het aantal gegevens over de prevalentie en incidentie van ongewenste voorvallen (6) in de gezondheidssystemen van de lidstaten van de Europese Unie tot dusver beperkt is, maar constant toeneemt;

G.

overwegende dat het vraagstuk van patiëntveiligheid steeds zorgwekkender wordt in gezondheidsstelsels wereldwijd, ook in Europa;

H.

overwegende dat de uitkomsten van de Speciale Eurobarometer over patiëntveiligheid en de kwaliteit van gezondheidszorg duiden op een sterke bewustwording van het Europese publiek van dit onderwerp, maar tegelijkertijd ook op een groot gebrek aan informatie over patiëntveiligheid;

I.

overwegende dat ongewenste zorggerelateerde voorvallen voor de patiënt of zijn of haar ongeboren of toekomstige kind de vorm aannemen van zorginfecties (healthcare-associated infections, HAIs) (7), bijwerkingen van medicijnen of van medische apparatuur, onder meer ten gevolge van off-labelgebruik, verkeerde diagnoses en complicaties tijdens of na de operatie;

J.

overwegende dat sommige ongewenste voorvallen gerelateerd zijn aan de inherente risico's van ingrepen of medicijnen die het verplegend personeel noodzakelijk acht, maar dat andere worden veroorzaakt door medische fouten, lacunes, of fouten in de zorgketen die kunnen worden vermeden;

K.

overwegende dat naar schatting 8-12 % van de patiënten in de Europese Unie te maken hebben met ongewenste voorvallen in verband met de zorg die hun wordt verleend, hetzij zorginfecties, hetzij behandelingsfouten, chirurgische fouten, problemen met defecte of onvoldoende gedesinfecteerde medische apparatuur, foute diagnoses of het gebrek aan opvolging na medische onderzoeken;

L.

overwegende dat de demografische evolutie leidt tot een toename van het percentage oudere patiënten, die vaak op voorschrift een groot aantal verschillende geneesmiddelen verstrekt krijgen, maar die het dikwijls lastig hebben met de correcte inname daarvan;

M.

overwegende dat bovendien oudere patiënten, patiënten met een verzwakt immuunsysteem en met chronische ziekten, in het bijzonder chronische degeneratieve ziekten, een groep vormen die bijzonder kwetsbaar is voor ongewenste zorggerelateerde voorvallen: verkeerde diagnoses; gebrek aan opvolging na medische onderzoeken; het voorschrijven, verstrekken of toedienen van de verkeerde geneesmiddelen — bijvoorbeeld off-label — of een verkeerde dosering, of twee geneesmiddelen die niet met elkaar verenigbaar zijn, of defecte of niet goed gedesinfecteerde medische apparatuur, of infecties van chirurgische wonden;

N.

overwegende dat volgens internationale onderzoeken naar schatting tussen de 13 % en 16 % van de ziekenhuiskosten (ofwel een op de zeven euro) veroorzaakt worden door problemen met zorggerelateerde incidenten;

O.

overwegende voorts dat naar schatting tussen de 30 en 40 % van de ongewenste voorvallen, zowel intramuraal als extramuraal (thuiszorg), veroorzaakt lijkt te worden door systemische factoren en dus te voorkomen is;

P.

overwegende dat met name het gebrek aan financiële, technologische en personele middelen verband houdt met het toenemende risico op ongewenste zorggerelateerde voorvallen;

Q.

overwegende dat de economische crisis de uitvoering van maatregelen waartoe de lidstaten in 2009 hadden besloten, heeft vertraagd doordat er andere prioriteiten zijn gesteld op het gebied van de volksgezondheid;

R.

overwegende dat elke natuurlijke of rechtspersoon het recht heeft om te goeder trouw en volstrekt veilig informatie openbaar te maken over een feit, een gegeven of een daad wanneer het gebrek aan informatie over dat feit of gegeven of die daad volgens hem gevaar oplevert voor de volksgezondheid;

S.

overwegende dat patiëntveiligheid hoog op de politieke agenda staat; overwegende dat de lidstaten in 2005 een mechanisme in het leven hebben geroepen voor het debat over vraagstukken inzake patiëntveiligheid en andere werkzaamheden op dat domein; overwegende dat er een werkgroep werd opgericht waarmee de Commissie het werk en de activiteiten van de lidstaten wil promoten; de Wereldgezondheidsorganisatie (met name via de World Alliance for Patient Safety), de Raad van Europa, de OESO en Europese verenigingen van patiënten, artsen, verplegers, apothekers, tandartsen en ziekenhuizen zijn actieve leden van de werkgroep;

T.

overwegende dat zorginfecties een van de meest voorkomende en meest gevaarlijke oorzaken van onbedoelde schade aan patiënten zijn;

U.

overwegende dat zorginfecties, die gemiddeld 5 % van de patiënten in ziekenhuizen treffen, een belangrijk probleem zijn voor de volksgezondheid in de landen van de Europese Unie, en niet alleen een ernstig probleem op het gebied van de volksgezondheid betekenen maar ook een zware economische belasting voor de beperkte middelen in de gezondheidszorg;

V.

overwegende dat het jaarlijkse aantal patiënten dat ten minste één zorginfectie heeft opgelopen tijdens het verblijf voor acute zorg in een ziekenhuis in 2011-2012 in de gehele Europese Unie op 3,2 miljoen wordt geraamd (8);

W.

overwegende dat zorginfecties, die aanzienlijke gevolgen hebben met betrekking tot het aantal ziekte- en sterfgevallen (37 000 personen overleden in de Europese Unie rechtstreeks als gevolg van een dergelijke infectie) en kosten (naar schatting meer dan 5,5 miljard euro per jaar in de hele Unie), een belangrijk probleem zijn voor de volksgezondheid in de lidstaten;

X.

overwegende dat zorginfecties kunnen optreden als gevolg van een verblijf in uiteenlopende omgevingen waarin gezondheidszorg wordt verleend, zoals bijvoorbeeld basis-, gemeenschaps-, sociale en particuliere zorg, alsook acute en chronische zorg, of tijdens elke vorm van zorgverlening, ook thuis (met name door een verkeerde dosering, niet goed verpakte geneesmiddelen, besmetting van instrumenten of medische hulpmiddelen of contact met patiënten en gezondheidswerkers);

Y.

overwegende dat een in het ziekenhuis opgelopen zorginfectie zich pas na het ontslag van de patiënt kan openbaren;

Z.

overwegende dat de gemiddelde duur van ziekenhuisopnamen in de lidstaten afneemt;

AA.

overwegende dat het ECDC, samen met internationale deskundigen, belast is met de opstelling van wetenschappelijke aanbevelingen betreffende empirisch onderbouwde maatregelen voor de effectieve preventie van zorginfecties;

AB.

overwegende dat thuiszorg vaak verleend wordt aan patiënten met chronische ziekten en degeneratieve ziekten die niet in het ziekenhuis zijn behandeld;

AC.

overwegende dat de toestand van bepaalde zieken met chronische ziekten en degeneratieve ziekten vaak constante en permanente medische verzorging vereist, waarvoor met name vaak het gebruik van medische apparatuur nodig is (pacemakers, ademhalingsapparatuur, sondes, urinekatheters, enzovoort);

AD.

overwegende dat het gebruik van dergelijke medische apparatuur het risico van infecties met zich meebrengt;

AE.

overwegende dat een gebrek aan naleving van de elementaire voorzorgsmaatregelen ten aanzien van de hygiëne voor de mens, bijvoorbeeld in zorginstellingen, en ook thuis, vaak leidt tot een verhoogde verspreiding van ziekteverwekkers, met name van die welke resistent zijn tegen antimicrobiële middelen;

AF.

overwegende dat eenvoudige en kostenefficiënte maatregelen ter voorkoming van zorginfecties, zoals de invoering van gezondheidsvoorlichting (en met name het bevorderen van de hygiëne in ziekenhuizen), reeds bestaan of momenteel bij wijze van proef getest worden met veelbelovende resultaten, en dat mogelijke alternatieve en kostenefficiënte manieren op nuttige wijze onderzocht zouden kunnen worden voor de bestrijding van zorginfecties;

AG.

overwegende dat aangezien de zorginfecties veroorzakende micro-organismen in staat zijn om een menselijk lichaam lange tijd te koloniseren, patiënten ze kunnen verspreiden tijdens een ziekenhuisopname en daarna, en overwegende dat zorginfecties zich aldus op alle zorglocaties, wooninstellingen voor lang en middellang verblijf en zelfs bij de patiënt thuis kunnen voordoen;

AH.

overwegende dat slechts 13 lidstaten nationale bewakingsprogramma’s voor Clostridium difficile-infecties (9) hebben ingevoerd en dat er slechts bij 3 van die bewakingssystemen gezondheidswerkers bij de gegevensvergaring werden betrokken — een situatie die duidelijk moet worden verbeterd;

AI.

overwegende voorts dat de toenemende mobiliteit van burgers binnen de Europese gezondheidssystemen en tussen die systemen en het steeds meer grensoverschrijdende karakter van de gezondheidszorg in Europa, alsmede de mogelijkheid om een medische behandeling buiten hun eigen land te ontvangen de snelle verspreiding van resistente micro-organismen van de ene naar de lidstaat bevordert;

AJ.

overwegende dat antimicrobiële resistentie een ernstig, en in sommige landen toenemend probleem vormt voor de patiëntveiligheid dat het herstel van en de behandeling van infecties kan bemoeilijken en de nationale kosten voor gezondheidszorg doet toenemen;

AK.

overwegende dat zorginfecties vaak moeilijk te behandelen zijn, omdat de micro-organismen waardoor ze veroorzaakt worden vaak resistent zijn tegen antimicrobiële middelen;

AL.

overwegende dat tegen antibiotica resistente bacteriën in de EU, IJsland en Noorwegen alleen al verantwoordelijk zijn voor zo'n 400 000 infecties en 25 000 doden per jaar, en dat de bijkomende kosten in dit verband voor de gezondheidszorg en vanwege productiviteitsverlies oplopen tot 1,5 miljard euro;

AM.

overwegende dat de resistentie tegen antibiotica in Europa blijft toenemen en dat deze in verscheidene lidstaten voor bepaalde bacteriën kan oplopen tot 25 % en zelfs meer;

AN.

overwegende dat uit de meest recente gegevens blijkt dat markers voor antibioticaresistentie van bacteriën die een rol spelen bij zorginfecties wijzen op een algemene trend van een toename van het fenomeen multiresistentie en in het bijzonder op een toename van het percentage Enterobacteriaceae die resistent zijn tegen derde generatie- cefalosporines en van de meticilline-resistente Staphylococcus aureus;

AO.

overwegende dat de ontwikkeling van nieuwe antimicrobiële stoffen is afgenomen;

AP.

overwegende dat de ontwikkeling van resistentie tegen antimicrobiële middelen een natuurlijk en onvermijdelijk gevolg is van het gebruik daarvan, die echter beperkt kan worden door een verstandig en rationeel gebruik van antimicrobiële middelen;

AQ.

overwegende dat de ontwikkeling van de resistentie tegen antimicrobiële middelen met name kan worden versneld door een systematisch en grenzeloos gebruik van deze producten in menselijke geneeskunde, wat in combinatie met onvoldoende hygiëne en ontoereikende infectieziektebestrijding nadelig kan zijn voor de werking van een toch al beperkt aantal beschikbare antimicrobiële middelen;

AR.

overwegende dat, gezien het feit dat er geen nieuwe antibiotica/antimicrobiële middelen worden ontwikkeld, het cruciaal is dat de huidige antimicrobiële middelen zo lang mogelijk op doeltreffende wijze worden ingezet;

AS.

overwegende dat, gezien het feit dat er geen nieuwe antibacteriële geneesmiddelen worden ontwikkeld, de Commissie en de lidstaten samen moeten werken ter ondersteuning van de ontwikkeling en de beschikbaarheid van dergelijke producten en zich daarbij moeten verlaten op het ECDC en de expertise van het Europees Geneesmiddelenbureau (EMEA);

AT.

overwegende dat het landbouwbeleid de antibioticaresistentie in de hand werkt, zowel via de voedselketen als via de dierlijke uitwerpselen die in de watercyclus terecht komen;

AU.

overwegende dat er een sterk toenemend gebruik van antibiotica te zien is onder mensen met de minst objectieve kennis en dat een betere objectieve kennis van antibiotica samenhangt met een meer verantwoorde houding wat het gebruik ervan betreft;

AV.

overwegende dat sommige lidstaten niet over een gedegen juridisch en wettelijk kader beschikken om een verstandig gebruik van geneesmiddelen verplicht te stellen en te ondersteunen, en overwegende dat er grote verschillen bestaan in Europa in het gebruik van antibiotica, niet alleen in de thuiszorg, maar ook in ziekenhuizen;

AW.

overwegende dat personen die betrokken zijn bij het gebruik van antibiotica, zoals beleidsmakers, mensen die werkzaam zijn in de gezondheidszorg en het grote publiek, moeten worden voorgelicht om de nodige veranderingen aan te moedigen in de houding van de degenen die de medicijnen voorschrijven, verstrekken of gebruiken;

AX.

overwegende dat sinds de aanbeveling (2009/C 151/01) van de Raad van 2009 aanzienlijke inspanningen zijn verricht ter verbetering van de patiëntveiligheid in de lidstaten, met name doordat de EU-lidstaten patiëntveiligheid als prioriteit hebben opgenomen in hun gezondheidsbeleid, door het aanwijzen van een bevoegde autoriteit die verantwoordelijk is voor patiëntveiligheid (in 19 lidstaten), en het aanmoedigen van opleiding op het gebied van patiëntveiligheid in zorgomgevingen (in 23 lidstaten);

AY.

overwegende dat sinds de aanbeveling (2009/C 151/01) van de Raad van 2009 aanzienlijke inspanningen zijn verricht met de aanneming en uitvoering van (nationale of regionale) strategieën ter voorkoming en bestrijding van zorginfecties in de lidstaten, en met name door de aanneming van richtsnoeren inzake de preventie en bestrijding van zorginfecties, en door de invoering van systemen voor actieve surveillance van zorginfecties (of de versterking van die systemen indien reeds aanwezig);

AZ.

overwegende anderzijds dat bepaalde door de Raad in zijn aanbeveling (2009/C 151/01) van 2009 aanbevolen maatregelen ter verbetering van de patiëntveiligheid in de lidstaten tot dusver slechts door een beperkt aantal lidstaten zijn uitgevoerd, en dat er nog steeds verbeteringen mogelijk zijn, zowel in de intramurale als in de extramurale zorg, met name op het gebied van zeggenschap van de patiënt, opleiding van gezondheidswerkers en zorgverleners in de breedste zin, en met betrekking tot de invoering van Europese classificaties op het gebied van patiëntveiligheid en van Europese richtsnoeren inzake patiëntveiligheid;

BA.

overwegende dat meer in het bijzonder bepaalde door de Raad aanbevolen maatregelen ter voorkoming en bestrijding van zorginfecties in de lidstaten tot dusver slechts door een beperkt aantal lidstaten zijn uitgevoerd, en dat er nog steeds verbeteringen mogelijk zijn, met name op het gebied van patiëntvoorlichting door de zorginstellingen en eveneens door ondersteuning van onderzoek naar preventie en bestrijding van zorginfecties;

1.

is verheugd over de maatregelen die in de lidstaten zijn genomen, die in de eerste plaats gericht zijn op de verbetering van de algemene patiëntveiligheid en het voorkomen van zorginfecties, en met name:

2.

juicht het werk toe van de Commissie op het gebied van de algemene patiëntveiligheid, namelijk de bevordering van de uitwisseling van beste praktijken tussen de lidstaten en het voorstellen van gemeenschappelijke definities en terminologie voor patiëntveiligheid;

3.

is verheugd over het werk dat de Commissie en het ECDC samen met de gezondheidsinstanties van de lidstaten heeft verricht op het gebied van preventie en bestrijding van zorginfecties;

4.

is verheugd over het werk van de Commissie op het gebied van preventie en bestrijding van zorginfecties, werk dat nauw samenhangt met de maatregelen die de Commissie heeft genomen op het gebied van resistentie tegen antimicrobiële middelen; is met name verheugd over de financiering die de Commissie heeft verleend aan onderzoeksprojecten op het gebied van zorginfecties en antimicrobiële resistentie, en met name aan projecten met een Europese dimensie, in navolging van het project IPSE (Improving Patient Safety in Europe, verbeteren van de patiëntveiligheid in Europa), het project IMPLEMENT (Implementing Strategic Bundles for Infection Prevention & Management, implementeren van strategische bundels voor infectiepreventie en -beheer) en het project PROHIBIT (Prevention Of Hospital Infections By Intervention and Training, preventie van zorginfecties in ziekenhuizen door interventies en training) dat bestaande richtsnoeren en praktijken om zorginfecties in Europese ziekenhuizen te voorkomen analyseert en een strategie test ter voorkoming van bacteriële infecties in de bloedbaan in verband met centrale aderkatheters (bijzonder zorgwekkende infecties omdat deze verband houden met hoge ziektecijfers en een groot aantal sterfgevallen die rechtstreeks aan deze infecties zijn toe te schrijven);

5.

is ingenomen met de coördinatie- en surveillancewerkzaamheden van het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding en met name met:

6.

erkent dat er in de Europese Unie tot dusver geen classificatie of rapportagesysteem voor patiëntveiligheid bestaat om de factoren met betrekking tot de patiëntveiligheid vast te stellen, inzichtelijk te maken en te analyseren en zo het onderwijs en verbetering van systemen te bevorderen;

7.

onderkent dat tot dusver te weinig lidstaten

8.

verzoekt de lidstaten om, met de steun van de Commissie, hun inspanningen voort te zetten om meer vergelijkbare indicatoren over patiëntveiligheid in alle lidstaten te verzamelen;

9.

verzoekt de lidstaten de bilaterale en multilaterale samenwerking op het gebied van patiëntveiligheid op nationaal en/of regionaal niveau voort te zetten en te intensiveren;

10.

beveelt aan dat de patiëntveiligheid, en in het bijzonder de preventie en bestrijding van zorginfecties, een prominente plaats krijgt op de politieke agenda van de Europese Unie, alsmede op nationaal niveau en op regionaal en lokaal niveau in de lidstaten;

11.

moedigt de lidstaten aan hun inspanningen ter verbetering van de patiëntveiligheid voort te zetten en om nieuwe acties op te zetten, zoals de uitwerking van actieplannen voor de bestrijding van zorginfecties, wanneer zij dit nog niet hebben gedaan, om volledig gevolg te geven aan de aanbevelingen van de Raad;

12.

spoort de lidstaten in het bijzonder aan de volgende maatregelen in te voeren of te versterken, indien ze reeds bestaan:

13.

verzoekt het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) een lijst samen te stellen van off-labelgeneesmiddelen die worden gebruikt ondanks het feit dat er een toegestaan alternatief bestaat; verzoekt de lidstaten ervoor te zorgen dat medisch geschoold personeel en patiënten ervan op de hoogte worden gebracht wanneer een geneesmiddel off-label wordt aangewend;

14.

moedigt de Commissie en de betrokken EU-agentschappen aan om een systeem voor het melden van ongewenste voorvallen, vooral met betrekking tot geneesmiddelen en medische apparatuur, in te voeren, te versterken, bekend te maken bij het publiek en gebruiksvriendelijk te maken en ervoor te zorgen dat alle procedures transparant zijn, zodat er bij een tekortkoming in de zorgketen kan worden vastgesteld wie verantwoordelijk is, en lering uit deze tekortkomingen kan worden getrokken;

15.

dringt er bij de lidstaten op aan om hun structuren voor het melden van ongewenste voorvallen opnieuw te bekijken om na te gaan of die voorvallen in een „no-blamecultuur” kunnen worden gemeld en of gezondheidswerkers informatie openlijk onder de aandacht kunnen brengen, zonder dat zij daar persoonlijk negatieve gevolgen van ondervinden;