19.12.2014   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 458/1

Rapporteur:

de heer DASSIS

1.1

De communautaire sociale dialoog is van essentieel belang voor het Europese integratieproces en voor beleidsmaatregelen die een uitweg kunnen bieden uit de crisis en de groei en werkgelegenheid weer aanzwengelen. Deze dienen absoluut te worden gebaseerd op de meerwaarde van de sociale dialoog op zowel nationaal, sectoraal, regionaal als bedrijfsniveau.

1.2

De sociale dialoog heeft een bilateraal karakter en speelt zich af tussen de sociale partners, en wordt aangevuld door een driepartijendialoog met de instellingen en de Europese politieke instanties en door verschillende overlegmechanismen op Europees en nationaal niveau.

1.3

De sociale dialoog — onderwerp van dit advies — dient duidelijk te worden onderscheiden van de ook bestaande civiele dialoog. Ze mogen niet met elkaar worden verward, aangezien in het VWEU de deelnemers, bevoegdheden en procedures voor de sociale dialoog zijn vastgelegd en er hiermee een bijna-wetgevende taak is toegekend aan de sociale partners op het gebied van arbeidsvoorwaarden in de brede zin van het woord. Er dient echter wel overleg te blijven bestaan tussen deze twee vormen van dialoog. De Europese sociale partners hebben hun interventiegebied al uitgebreid, vanuit een open houding, en in overleg met bepaalde Europese organisaties en ngo's ondernemen ze op specifieke wijze acties.

1.4

De sociale partners dienen hun autonomie en mogelijkheden voor collectieve onderhandelingen te versterken. Hun gezamenlijke verklaring over governance van oktober 2013 (1) dient in aanmerking te worden genomen door de Europese instellingen. Bovendien dienen deze laatste — en met name de Europese Commissie — de Europese sociale dialoog te faciliteren en de concrete tenuitvoerlegging van de overeengekomen maatregelen te ondersteunen, zowel op intersectoraal als op sectoraal niveau.

1.5

De sociale partners dienen verder te ijveren voor een betere tenuitvoerlegging van de autonome overeenkomsten zodat alle landen zijn gedekt en alle Europese werknemers een beroep kunnen doen op de in deze overeenkomsten vastgelegde rechten.

1.6

Gezien de complexiteit en omvang van de uitdagingen die deze crisistijd en de ingrijpende sociale en economische veranderingen met zich meebrengen, is er geregeld samenwerking nodig met andere vooraanstaande actoren uit het maatschappelijk middenveld, altijd met oog voor de respectieve verantwoordelijkheden en bevoegdheden.

2.1

De inzet van de vakbonden en werkgeversorganisaties voor het Europese integratieproces is niet uit noodzaak geboren maar vanuit de overtuiging dat de Europese Gemeenschap, ondanks alle verschillen, de enige mogelijke weg is om onze volkeren te verenigen op de weg naar vrede, democratie, economische groei en sociale vooruitgang. In de geschiedenis van de deelname van de sociale partners aan de ontwikkeling van het Europese integratieproces, van EGKS tot EMU, staat de grote inzet van de vakbonden en werkgeversorganisaties centraal en toont ze aan hoe doorslaggevend hun overleg al is geweest. Zij moeten hun rol blijven spelen in de huidige fase van de EMU teneinde te kunnen beantwoorden aan de conjuncturele uitdagingen van de crisis en aan de structurele wijzigingen die overal worden doorgevoerd. In dit verband zal de EMU moeten zorgen voor een economische en sociale heropleving in alle lidstaten van de Europese Unie, waarbij duurzaamheid en kwaliteitsbanen voorop staan en alle actoren op hun verantwoordelijkheden worden aangesproken. Voor een Europese dimensie van de sociale dialoog dient eveneens rekening te worden gehouden met de globalisering in al haar aspecten en dient de EU in staat te worden gesteld om een rol te spelen in de noodzakelijke wereldwijde regulering, want — zoals het EESC in mei 2007 in een advies (2) formuleerde: „De menselijke dimensie van de globalisering én van de Europese integratie is een zaak van de burgers en van de maatschappelijke organisaties.”

2.2

Het raadgevend comité van het EGKS heeft met zijn specifieke ervaring zijn efficiency bewezen voor elk van de terreinen die van belang waren voor de industriesectoren en de werknemers, namelijk het industriebeleid, de ontwikkeling van de markt, de instrumenten voor maatschappelijke interventie en het technische en maatschappelijke onderzoek. Het was dus zaak om in de verdragen bepalingen op te nemen inzake enerzijds het industriebeleid en anderzijds het maatschappelijk overleg. Deze bepalingen dienen nu verder te worden uitgebreid. Een instantie zoals het EESC kan dus een belangrijke rol spelen wat begeleiding en anticipatie betreft, zoals het geval is geweest met zijn adviezen over het „Gemeenschapshandvest van de sociale grondrechten van de werkenden” (1989) (3).

2.3

In 1985 is de bipartiete sociale dialoog van start gegaan, op instigatie van Jacques Delors, toenmalig voorzitter van de Europese Commissie, en is de sociale dialoog op gemeenschapsniveau werkelijk geëvolueerd naar een daadwerkelijke onderhandelingsruimte.

2.4

De sociale partners hebben verder dankzij een op 31 oktober 1991 gesloten akkoord dat in het Verdrag van Maastricht is opgenomen een belangrijke mijlpaal bereikt (4). Ze bevestigen hun wens om deel te nemen aan de sociale governance van de EU door zelf regelgevers te worden langs de weg van onderhandelingen, als aanvulling op de wetgeving.

2.5

Subsidiariteit: krachtens het subsidiariteitsbeginsel oefent een hoger niveau — hier de EU — zijn bevoegdheden slechts uit indien een doelstelling door een lager niveau — hier de lidstaten van de EU — minder doeltreffend kan worden verwezenlijkt (art. 5 van het VEU). De praktijk waarbij wordt erkend dat de sociale partners via de sociale dialoog zelf een oplossing kunnen zoeken voor de problemen waarvoor ze bevoegd zijn, kan beschouwd worden als een andere toepassing van dit zelfde subsidiariteitsbeginsel (5). Deze bevoegdheid is uitdrukkelijk aan de Europese sociale partners toegekend krachtens de artikelen 154 en 155 van het VWEU. Met dergelijke bepalingen die de besluitvorming dichter bij de burger brengen — voor zover deze ook daadwerkelijk tot doeltreffende maatregelen leidt en duidelijk wordt gecommuniceerd — wordt de rol van het maatschappelijk middenveld meer in het algemeen voor het voetlicht gebracht, en kan het slechte imago van de „machthebbers in Brussel” dat de burger over het algemeen heeft van de Unie en haar instellingen, wellicht worden bijgesteld.

3.1

Vanwege de economische en financiële crisis die de meeste EU-landen doormaken wordt vooral geprobeerd te concurreren op de rechtstreekse productiekosten (salariskosten, kosten van de grondstoffen, enz.) terwijl Europa zich vooral zou moeten toeleggen op zaken die niet met „directe kosten” te maken hebben: kwaliteit van producten en diensten, onderzoek en innovatie, kwaliteit van de arbeid en de maatschappelijke relaties, organisatie van het werk en maatschappelijke verantwoordelijkheid, onderwijs en opleiding, enz.

3.2

Om de crisis te overwinnen en het vertrouwen van de burgers terug te winnen, dient de economie zowel op Europees als op nationaal niveau te worden gestimuleerd via openbare, privé- en maatschappelijke investeringen (zie EESC-advies (6)) ten behoeve van duurzame, innovatieve ontwikkeling die zorgt voor een toename van kwaliteitsbanen en sociale vooruitgang evenals voor gezonde en duurzame macroeconomische voorwaarden.

3.3

In oktober 2013 hebben de Europese sociale partners tien beginselen goedgekeurd die de leidraad vormen voor hun deelname aan de economische governance van de EU (7). Het tweede beginsel luidt als volgt: „De sociale dialoog en op alle niveaus goed ontwikkelde industriële relaties vormen een centraal onderdeel van het Europese sociale model en van een democratische regering. Het is dus van essentieel belang dat de sociale partners op de juiste manier worden betrokken bij het economisch en werkgelegenheidsbeleid.”

3.4

In het vijfde beginsel verklaren de sociale partners: „De sociale dialoog kan de motor vormen voor succesvolle economische en maatschappelijke hervormingen. De sociale partners kunnen bijdragen aan betere voorlichting over de gevolgen van ingrijpende economische en maatschappelijke veranderingen in de sociale stelsels en op de arbeidsmarkten. Ze kunnen eveneens een hoofdrol spelen bij het scheppen van voorwaarden die de werkgelegenheid stimuleren, met name door het economisch herstel, de integratie op de arbeidsmarkt en de maatschappelijke integratie te vergemakkelijken.”

3.5

De sociale dialoog dient weer aan autonomie en invloed te winnen teneinde een antwoord te kunnen bieden op de uitdagingen van deze tijd.

3.6

De Europese sociale dialoog dient te worden gebaseerd op de overeenkomsten die dankzij de nationale sociale dialoog zijn bereikt op intersectoraal, sectoraal, regionaal en bedrijfsniveau. Op deze niveaus is er nu in een groot aantal landen echter sprake van een verzwakking van de dekking door de cao's — met name vanwege de Europese governancemaatregelen — waardoor de werknemers in een kwetsbare situatie terecht zijn gekomen en de ongelijkheid is toegenomen.

3.7

Er dient voor een nieuwe aanpak te worden gezorgd waarbij meer rekening wordt gehouden met de territoriale dimensie, zodat de juiste antwoorden kunnen worden gevonden op reorganisaties en de daarmee samenhangende ontslagen en sluitingen van ondernemingen. Deze situaties hebben vaak dramatische lokale en regionale gevolgen, niet alleen voor de werknemers en hun families, maar ook voor de lokale gemeenschappen en ondernemingen die, rechtstreeks of onrechtstreeks, van desbetreffende bedrijvigheid afhangen.

3.8

De eurozone zou in deze moeilijke tijd van aanpassingen en veranderingen een voortrekkersrol kunnen spelen, vanwege haar vergevorderde governance en de mogelijkheid tot een grotere samenhang in haar optreden. Bij deze dynamiek mag de noodzaak van economische en sociale cohesie in heel de EU niet uit het oog worden verloren. Gezien de risico's van de al bestaande sociale verschillen, zou er een toezichtsmechanisme in het leven moeten worden geroepen waardoor al te grote ongelijkheden tijdig kunnen worden bijgesteld. Dit mechanisme zou tot een grotere waakzaamheid moeten leiden en de onderlinge afhankelijkheid van de werkgelegenheidsstelsels in aanmerking moeten nemen. Het zou kunnen worden ondergebracht bij de Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden of worden gebaseerd op de werkzaamheden van het Europees Werkgelegenheidscomité die de prestatiemonitor in het leven heeft geroepen.

4.1

Er is sprake van een geleidelijke ontwikkeling als we kijken naar de stappen die zijn gezet tussen de Verklaring van Laken over de sociale dialoog (2001) en de Gezamenlijke verklaring van de sociale partners over governance (2013):

4.1.1

Zorgen voor nauwkeurige definities: de bijdrage van de sociale partners aan de Top van Laken (december 2001) dient in herinnering te worden gebracht (8):

„De UNICE/UEAPME, het CEEP en de EVV benadrukken dat er drie verschillende soorten activiteiten moeten worden onderscheiden waarbij de sociale partners moeten worden betrokken:

4.1.2

De positie van de sociale partners in de governance van de EU kracht bij zetten: in de belangrijke gemeenschappelijke verklaring van de sociale partners van 24 oktober 2013 (9) over „De betrokkenheid van de sociale partners in de Europese economische governance” bestemd voor de tripartiete sociale top, wordt het belang van de sociale dialoog zowel op nationaal als Europees niveau sterk benadrukt. Ook wordt aangegeven dat er over meer onderwerpen raadpleging nodig is (de jaarlijkse groeianalyse, de nationale hervormingsprogramma's, landenspecifieke aanbevelingen, procedure voor macro-economische onevenwichtigheden, arbeidsmarktindicatoren).

4.1.3

De sociale dialoog verdiepen en met name de contractuele dimensie ervan: in een moeilijke periode zouden alle instrumenten moeten worden ingezet (middels richtlijnen of op autonome wijze omgezette overeenkomsten, actiekaders, gezamenlijke verklaringen, enz.) om doeltreffende oplossingen aan te dragen, met name op het gebied van werkgelegenheid en de kwaliteit van de werkgelegenheid.

4.1.4

De resultaten van de sociale dialoog consolideren: uit verschillende evaluaties van zowel de sociale partners zelf (zie de gezamenlijke rapporten van de sociale partners over telewerken uit juni 2006 (10), over stress in juni 2008 (11), over ongewenste intimiteiten en geweld op de werkplek in juni 2011 (12), over de inclusieve arbeidsmarkten in oktober 2014) als van de Commissie (zie rapport (13)) blijkt dat er grote verschillen bestaan wat de omzetting van autonome overeenkomsten betreft, hetgeen de doeltreffendheid en de reikwijdte ervan ondermijnt en tot een ongelijke rechtspositie onder Europese werknemers en ondernemingen leidt. Het lijkt vanzelfsprekend dat de autonome overeenkomsten tot een verplichte tenuitvoerlegging moeten leiden, ongeacht de methode van wettelijke of contractuele omzetting. Het is aan de sociale partners om met het oog op een doeltreffende toepassing van de Europese akkoorden, de huidige bepalingen verder uit te diepen en nieuwe regels vast te stellen binnen een door hen vastgestelde termijn waarbij niet alleen de ondertekenende Europese organisaties, maar ook de statutaire leden op nationaal niveau worden betrokken. Natuurlijk dient het geheel van deze autonome overeenkomsten, geformuleerd in het kader van artikel 155 van het VWEU, deel uit te maken van het communautaire acquis.

4.1.5

Versterking van de autonomie en synergie met het beleid van de EU: de autonomie van de sociale partners dient te worden versterkt en ontwikkeld (zie de verwijzing naar de gezamenlijke verklaring van de sociale partners over governance van oktober 2013), maar dat ontslaat de Commissie niet van haar taak om noodzakelijke en urgente maatschappelijke initiatieven te nemen, zoals op het gebied van reorganisaties, gezondheidszorg en veiligheid, mobiliteit en structurele hervormingen — met name van de arbeidsmarkt — teneinde de werkgelegenheid te stimuleren. Versterking van de autonomie van de sociale partners mag niet leiden tot een verzwakking van de voortrekkersrol van de Commissie — er dient juist synergie te worden gecreëerd en te worden gezocht naar elkaar aanvullende acties. De sociale partners hebben al vooruitgang geboekt wat de coördinatie van de sociale dialoog op brancheoverkoepelend en sectoraal niveau betreft, met name via onderhandelingen over tweejaarlijkse programma's. Met hun verklaring over governance van oktober 2013 (14) zetten ze een nieuwe stap. Doordat er naar een grotere verzelfstandiging wordt gezocht, krijgen de sociale partners wellicht de kans om te experimenteren met de invoering van een op bilaterale manier samengestelde permanent secretariaat voor de sociale dialoog. In zijn adviezen van 24 november 1994 en 29 januari 1997 (15) had het EESC dit idee al naar voren geschoven.

4.1.6

De raadpleging uitbreiden: gezien de ontwikkeling naar steeds complexere samenlevingen is het van belang om met alle vakbonden, werkgeversorganisaties, maatschappelijke organisaties en vertegenwoordigers van de sociale economie of openbare diensten te overleggen, altijd met inachtneming van de respectieve terreinen en bevoegdheden. De sociale partners nemen al regelmatig deel aan de Europese openbare raadplegingen, hetgeen bijdraagt tot de verbetering van het overleg met de andere organisaties uit het maatschappelijk middenveld. Dit overleg vindt eveneens plaats in het kader van het vierpartijenforum over maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Er dient echter de nodige aandacht te zijn voor de praktische modaliteiten van dit overleg, met name indien wordt gekozen voor elektronisch overleg, evenals voor de bevoegdheden en de legitimiteit van de verschillende actoren, al naar gelang de bevoegdheden. De sociale partners worden al heel regelmatig verplicht om hun legitimiteit aan te tonen.

5.1

Intersectoraal: het werkprogramma 2012-2014 heeft er met name toe geleid dat er actiekaders voor de jongerenwerkgelegenheid in het leven werden geroepen. De sociale partners zijn onderhandelingen aangegaan over een nieuw gemeenschappelijk werkprogramma voor 2015-2017, dat voor de komende drie jaar van groot belang zal zijn. Ze dienen hun voordeel te doen met alle instrumenten die tot hun beschikking staan om rechten te garanderen en om concrete, op de uitdagingen van deze tijd afgestemde beleidsmaatregelen te treffen.

5.2

Sectoraal: dankzij de sectorale comités voor de sociale dialoog bestaan er heel wat mogelijkheden om in te spelen op de huidige veranderingen en om deze in goede banen te leiden. De Europese ondernemingsraden zouden samen met de beroepsorganisaties eveneens een waardevolle bijdrage kunnen leveren aan het industrie- en sectorbeleid door hun kennis en ervaring voor de ontwikkeling van voorstellen en alternatieven op dit gebied aan te reiken.

5.3

Europese ondernemingsraden (EOR): in een context van permanente globalisering en technologische vernieuwing worden bedrijven en werknemers uit alle Europese landen geconfronteerd met een snelle en voortdurende reorganisatie van de arbeids- en productieomstandigheden. De praktijk toont aan dat de ondernemingsraden de directie en de werknemers kunnen steunen bij het creëren van een bedrijfscultuur en om zich aan te passen aan snelle veranderingen in bedrijven of multinationals, zeker als deze de bedrijfsstrategie betreffen en van invloed zijn op meerdere locaties van de multinational in verschillende landen. De Europese ondernemingsraden spelen eveneens een essentiële rol om een menselijk gezicht te geven aan de mondialisering vanuit de democratische en sociale EU-waarden en om de naleving van de IAO-normen te bevorderen. Ze kunnen worden betrokken bij de tenuitvoerlegging van Europese en internationale kaderovereenkomsten, evenals van overeenkomsten inzake de maatschappelijke verantwoordelijkheid van ondernemingen (16).

5.4

Midden en kleinbedrijf: de industriële basis dient nieuw leven te worden ingeblazen via de ontwikkeling van het midden- en kleinbedrijf dat garanties moet krijgen voor bloei en stabiliteit. In dit verband dient een aangepaste sociale dialoog te worden vormgegeven die uitgaat van de onderlinge verdeling van de middelen, met name op het gebied van opleiding en de gezondheid/veiligheid op het werk.

5.5

Coöperatieven, onderlinge maatschappijen en sociale ondernemingen: vanwege hun specifieke kenmerken en een op solidariteit, samenwerking, en verdeling van de door de onderneming geproduceerde rijkdom gebaseerde bedrijfsfilosofie, zijn dit belangrijke actoren voor het stimuleren van de groei en de werkgelegenheid. Het zou derhalve logisch zijn dat hun specifieke kenmerken in aanmerking worden genomen en nagegaan wordt welke factoren hun ontwikkeling kunnen bevorderen.

5.6

Grensoverschrijdende bedrijvigheid: onze grensregio's worden nieuwe zones voor mobiliteit en economische ontwikkeling. Het zou een goede zaak zijn om voor grensoverschrijdende regio's modaliteiten voor sociale dialoog in het leven te roepen die aan de regionale situatie zijn aangepast en waardoor werkgelegenheid, gelijke behandeling en garanties voor de grensoverschrijdende mobiliteit kunnen worden bevorderd.

6.1

Onze samenleving is steeds complexer geworden en de maatschappelijke en milieuproblemen hangen steeds nauwer met elkaar samen. Elementen „binnen” en „buiten” de onderneming zijn met elkaar verbonden: integratie van de territoriale dimensie in de ontwikkeling van de onderneming; overgang naar een koolstofarme economie; beleid voor duurzame ontwikkeling waarbij zowel overheidsactoren als maatschappelijk middenveld worden betrokken; integratie van langdurig werklozen in het arbeidsproces met name door de invoering van mentorschap door werknemers van het bedrijf en organisaties die zich met deze vorm van integratie bezighouden; maatschappelijke verantwoordelijkheid van ondernemingen met name als het gaat om onderaannemers in ontwikkelingslanden, enz.

6.2

Er bestaat zowel een sociale als een burgerdialoog. Ze mogen niet met elkaar worden verward, maar er dient wel onderling overleg te zijn. De bilaterale sociale dialoog is gericht op salarissen, werkgelegenheid, arbeidsorganisatie, gezondheid/veiligheid enz. en wel middels collectieve onderhandelingen op alle niveaus. De civiele dialoog is van belang voor de oplossing van maatschappelijke problemen rond milieu, consumptie, gezinsbeleid, armoedebestrijding en mensenrechten. De sociale partners hebben hun werkterrein al uitgebreid en zich meer opengesteld voor de civiele dialoog zoals blijkt uit hun overeenkomst over „Een inclusieve arbeidsmarkt” van maart 2010 (18) en uit de werkzaamheden die ze samen met de Europese ngo's en verenigingen voor milieubescherming, consumentenorganisaties, gehandicaptenorganisaties, organisaties voor vrouwenrechten en gelijke kansen voor man en vrouw en voor de bestrijding van armoede en sociale integratie, enz. op touw hebben gezet.

In het licht van de complexiteit en diversiteit van de actoren, dienen de tussen de sociale en civiele dialoog bestaande banden te worden aangehaald, om zo synergie en wederzijdse complementariteit in acties tot stand te brengen, met respect voor de bevoegdheden en verantwoordelijkheden van elk van deze actoren.

19.12.2014   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 458/7

Algemeen rapporteur:

Giuseppe Iuliano

1.1

De nieuwe fase in het Europees immigratiebeleid dient strategisch van opzet te zijn, met een visie voor de middellange en lange termijn en erop gericht te zijn om op holistische en globale wijze de open en flexibele wettelijke toegangskanalen te stroomlijnen. In een vervolg op de door het EESC en het Europees Integratieforum uitgevoerde werkzaamheden wenst het Europees Economisch en Sociaal Comité met dit advies de afgevaardigden van de communautaire instellingen en de nationale regeringen op te roepen om de vooraanstaande rol van de sociale partners en het maatschappelijk middenveld in aanmerking te nemen, teneinde de aandacht voor de sociale dimensie en de meerwaarde ervan voor het Europees immigratiebeleid te waarborgen, en oog te houden voor de impact van dit beleid op de arbeidsmarkt, de levens- en arbeidsomstandigheden en de grondrechten.

1.2

Het EESC is van mening dat het nu — vijftien jaar na het begin van de formulering van een Europees immigratiebeleid — tijd is om de in het Verdrag van Lissabon verankerde waarden en politieke beginselen in praktijk te brengen middels concrete en specifieke beleidsmaatregelen, die verdergaan dan de discussies over de verdeling van de bevoegdheden tussen de EU en de lidstaten. Er dienen concrete resultaten te worden bereikt om daadwerkelijk tot een gemeenschappelijk en alomvattend beleid inzake immigratie, asiel en buitengrenzen te komen.

1.3

De Europese Unie kan een belangrijke toegevoegde waarde leveren via een gemeenschappelijk immigratiebeleid. Het EESC dringt erop aan om de aanpak in de eerste plaats te richten op de belemmeringen en discriminatie op de arbeidsmarkt. De Unie dient een gemeenschappelijk Europees immigratieprotocol op te stellen en een handboek met gemeenschappelijke Europese richtsnoeren om de tenuitvoerlegging en de toegankelijkheid ervan te waarborgen. Dit dient gepaard te gaan met een Europese strategie om de EU aantrekkelijk te maken voor talentvolle mensen en om de obstakels inzake kwalificaties uit de weg te nemen. De EU zou een permanent Europees platform inzake arbeidsmigratie in het leven moeten roepen. Het EESC is bereid om deze taak op zich te nemen en een ruimte te bieden waar sociale partners kunnen discussiëren, de nationale beleidsmaatregelen inzake arbeidsmigratie onder de loep nemen en succesvolle praktijken uitwisselen.

1.4

De EU heeft ingestemd met de tweede fase van het gemeenschappelijk Europees Asielsysteem (CEAS). De lidstaten houden er nog altijd uiteenlopende praktijken en beschermingsniveaus op na. Een principe van gedeelde solidariteit en verantwoordelijkheid dient bewaarheid te worden met het oog op een evenwichtigere verdeling van de asielaanvragen tussen de lidstaten. De Overeenkomst van Dublin dient te worden vervangen door een regeling die sterker op solidariteit is gebaseerd, rekening houdt met de wensen van de asielzoekers en waardoor de verdeling van de verantwoordelijkheden meer in verhouding is. Ook dienen de bevoegdheden voor de werkzaamheden van het Ondersteuningsbureau voor asielzaken (EASO) te worden uitgebreid, met speciale aandacht voor de operationele steunactiviteiten en de teams voor gemeenschappelijke ondersteuning in de lidstaten die extra hulp of noodhulp behoeven. Het is van essentieel belang dat de Unie zich sterk maakt voor een harmonieuzer, coherenter, onafhankelijker en flexibeler gebruik van humanitaire visa in de lidstaten, zoals is vastgelegd in de Visumcode.

1.5

Bij het Europese grensbeleid dient te worden uitgegaan van een grotere gedeelde verantwoordelijkheid inzake controle, toezicht en de naleving van principes en rechten bij de tenuitvoerlegging ervan. De lidstaten die aan de gemeenschappelijke buitengrenzen liggen, bevinden zich in een lastig parket vanwege de toestroom van immigranten en asielzoekers. De EU moet dan ook regelingen invoeren voor financiële en operationele solidariteit en solidariteit op het gebied van opvang. De rol van Frontex zou moeten worden versterkt en moeten uitgroeien tot een Europese grensbewakingsdienst, bestaande uit een Europees team van grenswachten, die de lidstaten ondersteunen. Dit dient hand in hand te gaan met de ontwikkeling van een doeltreffender en systematischer systeem voor het afleggen van verantwoording (accountability) over zijn werkzaamheden en de daadwerkelijke toepassing van de bepalingen uit Verordening 656/2014 tot vaststelling van regels voor de bewaking van de zeebuitengrenzen in het kader van de operationele samenwerking gecoördineerd door het Europees Agentschap voor het beheer van de operationele samenwerking aan de buitengrenzen van de lidstaten van de Europese Unie.

1.6

De EU dient een internationaal wetskader voor migratie in het leven te roepen en de lidstaten actiever aan te moedigen om de normen en internationale instrumenten voor de mensenrechten van immigranten te ratificeren en ten uitvoer te leggen. De EU dient een strategische alliantie met andere relevante internationale actoren aan te gaan wat kwesties als de mobiliteit van mensen en mensenrechten betreft, zoals de Verenigde Naties of de Raad van Europa.

1.7

Het uitbesteden van bewaking en toezicht aan de buitengrenzen kan niet het enige antwoord zijn op de uitdagingen die gepaard gaan met de grensoverschrijdende mobiliteit. De Totaalaanpak van migratie en mobiliteit dient vanuit dit perspectief te worden uitgebouwd. De EU moet deze landen en hun inwoners via wettelijke, flexibele en transparante procedures mogelijkheden bieden om in de EU te komen werken of onderwijs te volgen. Mobiliteitspartnerschappen dienen beter te worden uitgebalanceerd en juridisch bindend te zijn voor alle partijen. De Europese Dienst voor extern optreden (EDEO) dient te zorgen voor een betere coördinatie tussen de prioriteiten van het externe en het immigratiebeleid en zich daarbij laten leiden door een op mensenrechten gebaseerde benadering.

2.1

Het Italiaanse voorzitterschap heeft het EESC verzocht om een verkennend advies op te stellen over de toekomst van het immigratie-, asiel- en grensbeleid. Het Comité wenst een bijdrage te leveren met strategische voorstellen, waarbij het zich ook baseert op eerdere adviezen inzake immigratie (1). Gedurende het hele proces van overleg dat aan de volgende fase van het Europese immigratiebeleid voor 2020 voorafgaat, dient oog te zijn voor de rol van de sociale partners, het maatschappelijk middenveld en de sociale dialoog. De „sociale dimensie” dient centraal te staan om meerwaarde, proportionaliteit en impact van dit beleid te garanderen.

2.2

Het EESC heeft al vele malen benadrukt dat het Europees immigratiebeleid strategisch van opzet moet zijn met een visie voor de middellange en lange termijn. Daarbij zou op holistische en globale wijze de open en flexibele wettelijke toegangskanalen moeten worden gestroomlijnd, de grondrechten nageleefd, en voor duurzame en solidaire oplossingen voor de toegang tot internationale bescherming moeten worden gezorgd. Ook mogen daarbij de situatie op de arbeidsmarkt en de uitdagingen die gepaard gaan met het integratiebeleid en de gevolgen ervan voor kwetsbare groepen, en voor de opleving van racisme en xenofobie niet uit het oog worden verloren.

2.3

Het Comité wil zich er daadwerkelijk op toeleggen dat het immigratiebeleid in overleg met de immigranten wordt geformuleerd, met name in het kader van het Europees Integratieforum  (2), dat in 2009 door de Commissie in het leven is geroepen en zijn zetel in het EESC heeft. Het Forum heeft inmiddels zijn naam gevestigd als het Europese Platform waar ruimte wordt geboden voor een plurale dialoog en actieve deelname van maatschappelijke en migrantenorganisaties aan belangrijke debatten inzake het Europees integratiebeleid. Het Forum wordt momenteel gereorganiseerd teneinde zich met alle terreinen van het immigratiebeleid te kunnen bezighouden. Op basis van een beoordeling van de werking en de resultaten ervan wenst het EESC zijn commitment met dit Forum te versterken en met name de banden aan te halen met de migrantenorganisaties, en te zorgen voor de follow-up van het beleid en voor een verbetering van de samenwerking met het Europees Parlement en het Comité van de Regio's.

3.1

Er zijn vijftien jaar verstreken sinds de eerste stappen richting een gemeenschappelijk immigratie-, asiel- en grensbeleid werden gezet binnen het Verdrag van Amsterdam in 1999. Nu de toekomstige Europese immigratie-agenda wordt uitgestippeld, acht het Comité het van belang om terug te keren naar de in 1999 in het programma van Tampere  (3) vastgelegde principes en met name naar het principe van eerlijke en gelijke behandeling van ingezetenen van derde landen, van solidariteit en gedeelde verantwoordelijkheid en de in het Europees Handvest verankerde grondrechten en de rechtsstaat. Het Verdrag van Lissabon reikt de gemeenschappelijke richtsnoeren voor alle werkzaamheden aan. Deze algemene, in de verdragen verankerde principes dienen in hun totaliteit te worden nageleefd.

3.2

Het Comité wijst erop dat het bij de Europese ambities en waarden vaak bij woorden blijft en dat deze waarden en wetten door de praktijk veelvuldig worden weersproken (4). Het Comité roept de Raad en de vertegenwoordigers van de lidstaten op om een doorslaggevende stap te zetten, voorbij de retoriek en principeverklaringen, en om concrete initiatieven te lanceren die tot doeltreffende resultaten leiden. Hierbij dient niet alleen een nauwe samenwerking te worden gezocht met de Europese Commissie en het Europees Parlement, maar dient ook de waarde te worden ingezien van overleg met de sociale partners en de maatschappelijke organisaties.

3.3

Er is al veel geschreven over de uitdagingen die de toestroom van migranten naar het Middellandse Zeegebied en langs de gehele EU-buitengrens in het algemeen met zich meebrengt. In de media en politiek worden hierover vaak haast irrationele en nationaal-populistische debatten gevoerd. Het Comité dringt aan op een rationeel debat, gebaseerd op feiten en op objectief en onafhankelijk onderzoek. Er dient nu duidelijk prioriteit te worden gegeven aan maatregelen om tot een daadwerkelijk gemeenschappelijk en alomvattend beleid inzake immigratie, asiel en buitengrenzen te komen en dit te consolideren. Voor het Comité is dit het moment om een nieuwe Europese lijn uit te zetten over het gemeenschappelijk Europees immigratiebeleid, gekoppeld aan de Europa 2020-strategie en gericht op de tenuitvoerlegging van de principes.

3.4

Op terreinen waar de politieke belangen van de vertegenwoordigers van de lidstaten zo groot zijn, is het van essentieel belang dat de grondrechten van alle ingezetenen van derde landen die met dit beleid in aanraking komen (met inbegrip van immigranten zonder papieren) centraal staan bij elk toekomstig beleid (5). Er dient prioriteit te worden gegeven aan maatregelen ter verbetering van de leef- en arbeidsomstandigheden van miljoenen migranten die in de EU werken (6). Het Comité wil zich vooral buigen over vraagstukken rond de impact van het migratiebeleid op het sociale en werkgelegenheidsbeleid. Het heeft altijd een lans gebroken voor een aanpak waarbij werkgelegenheid en de gevolgen van het immigratiebeleid worden bekeken in het licht van uitsluiting of sociaaleconomische integratie van de werknemers en hun gezinnen (7).

3.5

Het beleid inzake de toegang en het verblijf van onderdanen uit derde landen is een gedeelde verantwoordelijkheid van de lidstaten en de EU. In het Verdrag van Lissabon staat dat de EU voor alle fases een gemeenschappelijk immigratiebeleid dient te ontwikkelen. Het Comité is van mening dat de EU belangrijke meerwaarde kan genereren middels gemeenschappelijk beleid en gedeelde wetgeving ten aanzien van werkgelegenheid en onderwijs met een hoge mate van harmonisering, waarbij voor een horizontale aanpak wordt gekozen, en niet voor sectorspecifieke regelgeving (8). Het huidige wetskader is versnipperd en ondoorzichtig. Dit leidt tot een situatie van juridische onzekerheid en politieke incoherentie, waaraan zo snel mogelijk paal en perk moet worden gesteld.

3.6

De bestaande wetgeving dient te worden geconsolideerd in de vorm van een immigratiecode. Deze code zou voor meer transparantie en juridische duidelijkheid moeten zorgen omtrent de rechten en vrijheden van onderdanen van derde landen die in de EU verblijven, en zou moeten leiden tot de consolidering van de wetgeving middels een eenduidig en transparant wetskader inzake gemeenschappelijke rechten en normen, die ook van kracht zijn voor immigranten zonder papieren (9). Ook dient in deze code de sociaaleconomische situatie van de werknemers uit derde landen die in de EU verblijven in aanmerking te worden genomen (10). Verder dient de toegang tot de Europese rechten en normen te worden verbeterd, evenals de bestrijding van discriminatie en racisme op de arbeidsmarkt via een handboek met gemeenschappelijke Europese richtsnoeren.

3.7

Er moet eveneens een oplossing worden gevonden voor een van de belangrijkste problemen waarmee veel immigranten en Europese bedrijven worden geconfronteerd, nl. de erkenning van universitaire diploma's en beroepskwalificaties  (11). Het Comité pleit voor de ontwikkeling van een Europese strategie die de EU op internationaal niveau aantrekkelijker kan maken voor getalenteerde mensen en waardoor onterechte barrières inzake beroeps- en universitaire kwalificaties kunnen worden aangepakt. Deze zou gepaard moeten gaan met de invoering van horizontale wetgeving (12).

3.8

Ook dient er in dit verband zorgvuldig rekening te worden gehouden met de demografische situatie en de vergrijzing van de bevolking en van de arbeidsmarkt in de lidstaten. In zijn verkennend advies uit 2011 (13) over de rol van immigratie in de context van de vergrijzing in Europa benadrukte het Comité dat er een toename nodig is van de immigratie van werknemers en hun gezinnen uit derde landen. De EU heeft een open en flexibele wetgeving nodig, die arbeidsmigratie via legale en transparante weg mogelijk maakt, zowel voor hoog- en middelhoogopgeleide als voor lagergeschoolde werknemer, waarbij de lidstaten wel de vrijheid behouden om te bepalen hoeveel migranten ze toelaten. Het EESC dringt erop aan om de aanpak in de eerste plaats te richten op de belemmeringen en discriminatie op de arbeidsmarkt van kwetsbare immigranten, zoals bijvoorbeeld vrouwen. Tegelijkertijd dient echter te worden onderkend dat immigratie misschien niet het enige antwoord is op de arbeidsmarkttekorten. Lidstaten zouden andere alternatieven kunnen overwegen die misschien beter geschikt zijn.

3.9

De EU zou binnen het EESC een permanent Europees platform inzake arbeidsmigratie in het leven moeten roepen, waar sociale partners, openbare diensten voor arbeidsvoorziening in de lidstaten, wervingsbureaus alsook andere betrokken partijen zich kunnen buigen over het nationale beleid voor arbeidsmigratie en waar succesvolle praktijken worden uitgewisseld teneinde de behoeften van de arbeidsmarkten en de huidige belemmeringen voor een egalitaire sociaaleconomische integratie in kaart te brengen. Het Comité betuigt opnieuw zijn steun voor het Commissievoorstel (14) en stelt voor dat de Raad een verkennend advies aanvraagt voor de oprichting van dit platform.

4.1

Het EESC is ingenomen met de goedkeuring van de tweede fase van het CEAS. Ondanks de verregaande harmonisering van de wetgeving bestaat er nog veel te veel speelruimte in de nationale wetgevingen, waardoor de lidstaten er heel uiteenlopende beleidsmaatregelen en standpunten op kunnen nahouden (15). De verschillende tradities worden in stand gehouden, en de beschermingsniveaus in de lidstaten zijn sterk uiteenlopend (16). De EU dient zich in de eerste plaats te richten op een hoog beschermingsniveau, waarbij de lidstaten minder interpretatieruimte hebben dan nu, en zorgen voor de toegang tot een doeltreffende beroepsprocedure voor asielzoekers, zodat rechten en principes ook in de praktijk kunnen worden toegepast.

4.2

In de Overeenkomst van Dublin is vastgelegd welke lidstaat verantwoordelijk is voor een bepaalde asielaanvraag, maar het Comité is van mening dat hierbij de solidariteit tussen de lidstaten uit het oog wordt verloren. Deze regeling is gebaseerd op de veronderstelling dat de asielpraktijken in de lidstaten identiek zijn, hetgeen echter nog niet het geval is. De Overeenkomst van Dublin dient te worden vervangen door een regeling die sterker op solidariteit binnen de EU is gebaseerd, rekening houdt met de wensen van de asielzoekers en waardoor de verdeling van de verantwoordelijkheden tussen de lidstaten meer in verhouding is (17).

4.3

Het Ondersteuningsbureau voor asielzaken (EASO) in Malta zou moeten worden uitgebreid teneinde de asielpraktijken in de EU (18) en de verschillen, ook in wetgeving, tussen de lidstaten helder in kaart te kunnen brengen en te beoordelen. Op basis daarvan kunnen specifieke wijzigingen van het CEAS worden voorgesteld. Het EASO zou zich nog meer moeten specialiseren in de follow-up en analyse van de resultaten van de tweede fase van het CEAS, in nauw overleg met het Bureau van de Europese Unie voor de grondrechten. Verder zouden de bevoegdheden van het EASO moeten worden uitgebreid zodat het permanente technische en operationele steun kan bieden aan lidstaten die extra begeleiding nodig hebben voor hun asiel- en opvangregelingen, en wel middels asielondersteuningsteams.

4.4

Het Comité heeft al herhaaldelijk voorgesteld dat de EU in samenwerking met de buurlanden en met EU-middelen regionale opvang- en beschermingsprogramma's in het leven roept, in lijn met de UNHCR-richtsnoeren (19) en in nauw overleg met het maatschappelijk middenveld (20). Alvorens verdere stappen te zetten, zou eerst een onafhankelijke beoordeling moeten worden gemaakt van al deze programma's en van de geoormerkte middelen voor de tenuitvoerlegging ervan. Daarna is verdere uitbreiding mogelijk en kan de EU zich daadwerkelijk vastleggen op een nieuwe regeling. In de huidige programma's lijkt voorrang te worden gegeven aan het voorkómen dat asielzoekers de EU binnenkomen en internationale bescherming aanvragen, boven het streven om vluchtelingen een betere bescherming te bieden (21).

4.5

Deze regionale programma's zouden kunnen worden aangevuld door programma's voor hervestiging die voor een opvangregeling zorgen van mensen die door derde landen als vluchteling erkend zijn, zodat zij op permanente wijze in een bepaalde lidstaat kunnen verblijven. Ook in dit verband dienen het maatschappelijk middenveld en de internationale organisaties te worden gevraagd naar hun ervaringen alvorens verdere stappen worden gezet. Het Comité wil een lans breken voor meer solidariteit en verantwoordelijkheid binnen de EU middels een passende verdeling van de verplichtingen en het opstarten van hervestigingsprogramma's. Deze stappen zouden gepaard moeten gaan met een onderzoek naar het voorstel om een regeling voor de gezamenlijke behandeling van asielaanvragen in de EU door te voeren evenals naar de mogelijkheid om een principe van wederzijdse erkenning voor goedgekeurde asielaanvragen en het vrije verkeer van personen die bescherming genieten goed te keuren.

4.6

Ook acht het Comité het noodzakelijk om de toegang voor mensen die bescherming nodig hebben te vereenvoudigen. Het pleit voor een geharmoniseerd, samenhangend, onafhankelijk en flexibel gebruik van de humanitaire visa door de lidstaten, zoals is vastgelegd in de Visumcode, en voor de oprichting van een follow-upmechanisme van de praktische tenuitvoerlegging ervan, en voor de toegang voor asielzoekers tot effectieve rechtsmiddelen en het recht op beroep wanneer hun aanvraag wordt afgewezen (22). Het staat achter het nieuwe voorstel van de Commissie voor de herziening van de Visumcode (23) en dringt erop aan dat de toekenning van humanitaire visa wordt meegenomen bij de onderhandelingen.

5.1

De oprichting van het Schengengebied is een van de belangrijkste resultaten van het Europese integratieproces. De buitengrenzen van de EU zijn gemeenschappelijke grenzen voor alle Schengen-staten; er dient derhalve eveneens sprake te zijn van een gedeelde verantwoordelijkheid inzake controle, toezicht en de naleving van principes en rechten bij de tenuitvoerlegging ervan. De lidstaten die vanwege hun geografische ligging de gemeenschappelijke buitengrenzen van de EU vormen, bevinden zich in een lastig parket vanwege de toestroom van immigranten en asielzoekers. Het EESC wijst op de beginselen van solidariteit en eerlijke verdeling van verantwoordelijkheden tussen de lidstaten zoals voorzien in artikel 80 van het VWEU. De EU moet dan ook regelingen invoeren voor financiële en operationele solidariteit en solidariteit op het gebied van de opvang, en er moet rekening worden gehouden met de economische en sociale situatie in de lidstaten waar de asielregelingen zwaar onder druk staan.

5.2

In de Schengengrenscode is het overschrijden en controleren van de grenzen geregeld, rekening houdend met de voorwaarden die moeten worden vervuld door onderdanen van derde landen die de EU willen binnenkomen en er willen verblijven. De EU stelt lijsten op van landen wier onderdanen een visum nodig hebben en heeft een gemeenschappelijk beleid voor visa voor kort verblijf dat is vastgelegd in de Visumcode. Het Comité roept opnieuw op om prioriteit te geven aan een samenhangende, flexibele en doeltreffende toepassing van beide codes, en om erop toe te zien dat onderdanen uit derde landen daadwerkelijk een beroep kunnen doen op de daarin vastgelegde rechten en garanties.

5.3

De EU dient meer verantwoordelijkheid op zich te nemen wat de controle van de buitengrenzen betreft. De rol van Frontex (Agentschap voor de buitengrenzen) dient te worden versterkt, niet alleen vanuit financieel oogpunt, maar ook wat betreft de bevoegdheden en de operationele capaciteit. Het Comité pleit er wederom voor om Frontex (24) te doen uitgroeien tot een Europese grensbewakingsdienst  (25), bestaande uit een Europees team van grenswachten ter ondersteuning van de lidstaten (26). Dit dient hand in hand te gaan met de ontwikkeling van een doeltreffender en systematischer systeem voor het afleggen van verantwoording (accountability) over de werkzaamheden van Frontex en zijn gezamenlijke operaties en de uitwisseling van informatie, ook in het kader van Eurosur (bewakingssysteem aan de buitengrenzen). Ook de rol van het adviesforum voor de grondrechten (27) dient te worden versterkt, en er dient een klachtenregeling (28) in het leven te worden geroepen.

5.4

Het Comité heeft destijds zijn steun betuigd voor het voorstel 'slimme grenzen', met name het registratiesysteem voor in- en uitreis (EES) en het programma voor geregistreerde reizigers (RTP) (29). Alvorens nieuwe grootschalige informaticasystemen te ontwikkelen dienen eerst de al bestaande systemen, zoals het Visuminformatiesysteem (VIS) en het Schengeninformatiesysteem (SIS), aan een onafhankelijke evaluatie te worden onderworpen (30). Het verband tussen deze systemen en het pakket slimme grenzen is niet duidelijk en de ontwikkeling van nieuwe systemen dient in de wacht te worden gezet zolang de noodzaak, proportionaliteit en compatibiliteit met de grondrechten ervan niet zijn aangetoond (31).

5.5

De regels die moeten worden toegepast wanneer zich opsporings- en reddingsacties aandienen tijdens een bewakingsoperatie aan de zeebuitengrenzen vormen een gemeenschappelijke uitdaging van formaat. De lidstaten hebben zich te houden aan de verplichtingen van het internationaal recht dat naleving van de mensenrechten van asielzoekers en van immigranten zonder papieren vereist. Het Comité is verheugd over de goedkeuring en inwerkingtreding van de Verordening voor de vaststelling van regels voor bewaking van de zeebuitengrenzen in het kader van de operationele samenwerking gecoördineerd door Frontex (32). Het Comité is van mening dat er prioriteit dient te worden gegeven aan de daadwerkelijke toepassing van deze regels voor opsporing en redding.

5.6

Bij de strijd tegen mensenhandel en -smokkel moet erop worden toegezien dat de slachtoffers de bescherming genieten van het internationaal humanitair recht en de Europese mensenrechtenverdragen. Het Comité is van mening dat een persoon „zonder papieren” geen persoon zonder rechten of misdadiger is. De EU en de VS dienen te waken over de naleving van hun grondrechten. De term „illegale immigratie” dient te worden vermeden wanneer wordt verwezen naar emigranten zonder wettig verblijf. Het leggen van een verband tussen immigranten zonder papieren en misdaad wakkert de angst en xenofobie alleen maar aan.

6.1

Het Comité heeft ervoor gepleit (33) dat de EU meer werk maakt van een internationaal normatief kader voor migratie, op basis van de Universele Verklaring van de rechten van de mens, het Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten en het Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten. De belangrijkste IAO-conventies en de Internationale Conventie van de VN inzake de bescherming van de rechten van alle migrerende werkenden en hun gezinsleden (dat nog steeds niet door alle EU-lidstaten is geratificeerd) zouden deel moeten uitmaken van dit internationale kader (34).

6.2

Het Comité roept de Europese instellingen op om een strategische alliantie met andere relevante internationale actoren, zoals de Verenigde Naties of de Raad van Europa, aan te gaan wat kwesties als de mobiliteit van mensen en mensenrechten betreft. De EU dient binnen de VN, de Raad van Europa en de IAO een voortrekkersrol te vervullen wat de toepassing van de (door deze instellingen goedgekeurde) internationale normen voor mensenrechten betreft, waaronder ook de rechten en vrijheden van immigranten, asielzoekers en vluchtelingen vallen.

6.3

Het Comité heeft bij verschillende gelegenheden zijn steun uitgesproken voor de totaalaanpak van migratie en mobiliteit  (35) evenals voor de opzet van mobiliteitspartnerschappen. De uitdagingen die met de grensoverschrijdende mobiliteit van mensen gepaard gaan, mogen niet alleen bekeken worden vanuit het perspectief van grensbewaking of van „uitbesteding” van dergelijke controles aan derde landen. Het Comité heeft zich regelmatig voorstander getoond van de totaalaanpak van migratie en mobiliteit als zijnde het meest passende rechtskader. Het gemeenschappelijk immigratiebeleid dient een „totaalaanpak” voor te staan, en niet alleen te worden ingegeven door veiligheids- of politie-overwegingen, waarbij immigratie wordt beschouwd als een misdaad en dit fenomeen al gauw op één hoop wordt gegooid met andere bedreigingen waaraan de EU het hoofd moet bieden.

6.4

In de mobiliteitspartnerschappen dienen aspecten inzake mobiliteit en legale migratie veel meer en op evenwichtigere wijze aan de orde te worden gesteld en tot één van de prioriteiten gemaakt. Het Comité staat achter de mobiliteitspartnerschappen die met enkele oorsprongslanden (36) zijn afgesloten, maar pleit ervoor om deze evenwichtiger en juridisch bindend te maken voor alle partijen. Tot nog toe lag de klemtoon op veiligheid, terugkeer, overname van migranten zonder wettig verblijf en grensbewaking. De EU moet deze landen en hun inwoners bovendien via wettelijke, flexibele en transparante procedures mogelijkheden bieden om in de EU te komen werken of onderwijs te volgen.

6.5

Het Comité stelt voor dat de EU de partnerlanden kanalen biedt om de mobiliteit van personen, het verkrijgen van visa en de toelating van nieuwe immigranten te vergemakkelijken. Daarnaast zou het graag zien dat in de nieuwe overeenkomsten ook aandacht wordt besteed aan de volgende kwesties:

6.6

Ook dient er bij het immigratie- en asielbeleid voor een betere coördinatie te worden gezorgd tussen de prioriteiten van het buitenland- en het immigratiebeleid van de EU. De Europese Dienst voor extern optreden (EDEO) dient de rol die hem toekomt te vervullen en zich ook gaan bezighouden met het immigratie-, asiel- en grensbeleid, teneinde een samenhang tot stand te brengen die verder gaat dan de overwegingen van de afzonderlijke ministers voor Binnenlandse Zaken. Bovendien dient ook het Parlement meer inspraak te krijgen op dit terrein, zodat een grotere democratische controle wordt gegarandeerd (37).

19.12.2014   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 458/14

Algemeen rapporteur:

Ariane Rodert

1.1

Het EESC is ingenomen met het belang dat aan investeringen met sociale effecten wordt gehecht, maar wijst erop dat dit vraagstuk in de context van het Pakket Sociale Investeringen (PSI) en het Initiatief voor sociaal ondernemerschap (SBI) moet worden bezien.

1.2

Het beschouwt investeringen met sociale effecten als een combinatie van verschillende niet-sectorgebonden middelen die worden ingezet om sociale effecten teweeg te brengen, en als een onderdeel van het sociaal-financiële ecosysteem.

1.3

Investeringen met sociale effecten mogen niet in de plaats komen van de financiering van kernactiviteiten in de sociale sector door de daarvoor verantwoordelijke overheid, maar kunnen een aanvulling vormen op andere subsidiestromen. In de Commissie wordt gediscussieerd over de uitsluiting van investeringen met sociale effecten bij de bepaling — volgens het budgettaire regelgevingskader van de EMU — van het netto tekort van een land, in overeenstemming met de „gouden regel”. Het EESC staat achter die discussie.

1.4

Kleine en middelgrote ondernemingen hebben over het algemeen de grootste moeite om aan financiering te komen: daarom moeten er op de diverse bedrijfsmodellen toegesneden financiële ecosystemen worden uitgewerkt. Toch zijn „investeringen met sociale effecten” niet gericht op „sociaal ondernemerschap”, maar moeten deze worden gezien als investeringen in „sociale ondernemingen” volgens de definitie die daaraan in het SBI wordt gegeven.

1.5

Belanghebbenden die willen meten hoe groot het sociale effect is dat een investering — naast andersoortige effecten — heeft gehad, moeten geen nieuwe methoden bedenken, maar uitgaan van het werk dat al is gedaan en de beginselen die de Commissie en het EESC op dit gebied hebben vastgelegd.

1.6

De beste modellen voor investeringen met sociale effecten zijn hybride-kapitaaloplossingen, zoals met geduld tot stand gebracht mengkapitaal waaraan dikwijls een gegarandeerd element is toegevoegd. De Commissie zou het momenteel opkomende brede financiële ecosysteem van innovatieve instrumenten moeten onderzoeken en moeten nagaan in hoeverre dit systeem bevorderlijk kan zijn voor de verstrekking van kapitaal aan ondernemingen van de sociale economie en de stimulering van vernieuwing in het sociaal beleid.

1.7

Bij de uitwerking van nieuwe investeringsinstrumenten moet worden uitgegaan van de specifieke kenmerken van sociale ondernemingen om de toegang tot hoogwaardige en continue dienstverlening te kunnen verzekeren.

1.8

In veel lidstaten staan de sociale economie en sociale ondernemingen nog in de kinderschoenen. Daarom moet voorrang worden gegeven aan de onverkorte toepassing in de lidstaten van het SBI (met alle even belangrijke acties daarvan, zoals capaciteitsopbouw, erkenning en zichtbaarheid) boven de ontwikkeling van een markt voor sociale investeringen.

1.9

Ondernemingen van de sociale economie onderhouden nauwe banden met het maatschappelijk middenveld. Van doorslaggevend belang is dat erkenning wordt gegeven aan het in deze sector verrichte werk en de in de sociale economie ontwikkelde specifieke modellen en dat beide worden gehandhaafd. Immers, alleen dan kan het broodnodige vertrouwen worden gewekt en kunnen er tussen sectoren innovatieve partnerschappen worden aangegaan.

2.1

Europa komt de ongehoorde crisis veel te langzaam te boven en staat voor uitdagingen van maatschappelijk aard die om sociale vernieuwing, structurele veranderingen en stabiele en duurzame sociale voorzieningen vragen. Daarom moeten alle belanghebbenden en middelen uit de samenleving zich inzetten, resp. worden ingezet om nieuwe duurzame oplossingen te vinden waardoor de sociale omstandigheden in Europa worden ondersteund en verbeterd.

2.2

Tegen deze achtergrond is het zwaartepunt in het PSI (1) gelegd bij het belang van goed opgezette zorgstelsels waarin sociale ondernemingen en ondernemers (2) (als aanvulling op wat overheidsinstanties doen) steun krijgen voor hun rol als pioniers voor verandering en innovatie.

2.3

Verder wordt in het SBI van de Commissie (3) voorrang gegeven aan het streven om in Europa gunstige voorwaarden voor de groei en ontwikkeling van sociale ondernemingen en de sociale economie te scheppen. Het EESC heeft op dit gebied mettertijd specifieke vakkennis opgedaan (4). Zowel in het PSI als in het SBI wordt de vinger gelegd op de behoefte van ondernemingen van de sociale economie aan een betere toegang tot op maat gesneden financiering (een behoefte die zij meestal gemeen hebben met kleine en middelgrote ondernemingen).

2.4

Daar komt bij dat beleggers steeds meer belangstelling tonen voor een combinatie van sociale of milieuvoordelen en een financieel rendement van investeringen (5). In juni 2013 zag de werkgroep voor investeringen met sociale effecten (6) het daglicht met de opdracht om de aanzet te geven voor de totstandbrenging van een markt voor investeringen met sociale effecten. Deze werkgroep werkt momenteel aan een verslag met aanbevelingen, dat in september 2014 moet worden gepubliceerd.

2.5

In onderhavig advies wordt onderzocht welke vooruitzichten ondernemingen van de sociale economie en investeringen met sociale effecten bieden, omdat deze goed geplaatst zijn om in sociale noden te voorzien en als aanvulling te dienen op het streven van de overheid naar meer sociaal beleid. Dit advies komt bovenop het werk van de werkgroep voor investeringen met sociale effecten, maar heeft ook tot doel om bij te dragen aan de bredere discussie over toegang tot financiering voor ondernemingen van de sociale economie.

3.1

Het EESC is ingenomen met de belangstelling voor investeringen met sociale effecten, maar benadrukt dat die investeringen moeten worden bezien in de context van het PSI en het SBI en niet uit winstbejag moeten worden ingezet, maar ter ondersteuning van sociale innovatie om in sociale behoeften te voorzien. Die sociale behoeften zouden het uitgangspunt moeten worden dat al die investeringen gemeen hebben. Vervolgens zou moeten worden uitgemaakt wat de beste oplossingen zijn, waarna — als derde stap — zou moeten worden bepaald hoe de desbetreffende maatregel het beste kan worden gefinancierd.

3.2

Het EESC beschouwt investeringen met sociale effecten als een combinatie van verschillende niet-sectorgebonden middelen (overheidssector, particuliere ondernemingen en sociale economie) die worden ingezet om sociale effecten teweeg te brengen. Volgens die zienswijze maken investeringen met sociale effecten deel uit van het sociaal-financiële ecosysteem.

3.3

Het gaat hier echter om een ontwikkeling die in opkomst is. Daarom waarschuwt het EESC de diverse belanghebbenden voor al te snelle of te strakke definities. Beter is om gemeenschappelijke kenmerken vast te leggen en de opkomst van dit soort investeringen in de lidstaten op de voet te volgen. Van doorslaggevend belang is dat sociale investeringen door particuliere ondernemingen niet bedoeld zijn als alternatief voor wat een taak is van de overheid, nl. om — in overeenstemming met sociale wetten en wettelijk bepaalde rechten — kernactiviteiten in de sociale sector te financieren.

3.4

De belangstelling voor investeringen met sociale effecten is een feit, maar blijft een nieuw verschijnsel dat volop evolueert. De eerste hindernis die moet worden genomen, is dat het begrip moet worden omschreven en dat moet worden bepaald wat de doelstellingen van investeringen met sociale effecten zijn. In de discussies die momenteel in de G8 worden gevoerd, worden sociale ondernemingen beschouwd als het hoofddoel van investeringen met sociale effecten, waarbij meerdere daaraan ondergeschikte doelstellingen worden aangekaart. Aan die ondergeschikte doelstellingen wordt vormgegeven in tal van verschillende combinaties van sociale en op winstbejag gerichte taakstellingen: investeringen met sociale effecten als hoofdactiviteit (sociale ondernemingen — acties met een sociaal doel als drijfveer) of als nevenactiviteit (midden- en kleinbedrijf — winstbejag, gekoppeld aan een sociaal doel). Daarbij moet worden aangetekend dat sociale ondernemingen, in weerwil van hun geheel eigen karakter gewoon deel uitmaken van de economie.

3.5

Tegenwoordig zijn er veel ondernemingen die sociale of milieudoelstellingen nastreven: dat maakt van die ondernemingen nog niet altijd „sociale ondernemingen”. Er zijn ondernemingen die zich „maatschappelijk verantwoord” opstellen, volgens een sociaal ondernemerschap dat de Commissie omschrijft als een houding van ondernemingen die de verantwoordelijkheid voor hun sociale en milieu-impact (7) niet uit de weg gaan. Bedoeld zijn gewone ondernemingen die uit zijn op het behalen van winst, die vrijwillig kiezen voor sociaal ondernemerschap.

3.6

Daarom moeten initiatieven op dit gebied volgens het EESC voldoen aan de definitie die in het SBI van sociale ondernemingen wordt gegeven. Immers, die definitie is een weergave van de diverse modellen die in de lidstaten voor sociale ondernemingen worden gehanteerd. Volgens die definitie is een sociale onderneming „een onderneming die vooral een sociaal effect beoogt, en niet zozeer een zo groot mogelijke winst voor de eigenaren of de aandeelhouders” en voldoen sociale ondernemingen aan drie hoofdcriteria (8).

3.7

Daarom moeten er volgens het EESC beslist op maat gesneden financiële ecosystemen in het leven worden geroepen die met het oog op de diverse modellen en structuren (gaande van maatschappelijk verantwoorde ondernemingen tot ondernemingen van de sociale economie die een sociale actie nastreven) een rijke verscheidenheid aan instrumenten, modellen en producten bieden, in de wetenschap dat het hierbij gaat om ondernemingen die niet altijd identiek zijn. Kleine en middelgrote ondernemingen die investeringen met sociale effecten als hoofddoel hebben, hebben dezelfde problemen als andere kleine en middelgrote ondernemingen als het gaat om toegang tot financiën. Ook in hun geval moeten die problemen resoluut worden aangepakt.

3.8

Volgens het EESC moeten bij de financiering van sociale innovatie alle financieringsbronnen — van subsidies tot investeringen — in aanmerking worden genomen, ongeacht mogelijke uiteenlopende verwachtingen wat het rendement ervan betreft. Ook moet daarbij worden uitgegaan van de bestaande bedrijfsmodellen voor sociale ondernemingen. Die zienswijze staat haaks op de doorgaans gehanteerde definitie van het GIIN (9) waarin impact-investeringen worden omschreven als investeringen in bedrijven, organisaties en fondsen die tot doel hebben om niet alleen een financiële opbrengst op te leveren, maar ook een meetbaar gunstig sociaal en milieu-effect teweeg te brengen. Volgens het EESC wordt in die GIIN-definitie voorbijgegaan aan de verscheidenheid aan investeringen met sociale effecten die al worden gedaan en verder moeten worden ontwikkeld. Ook is daarin geen oog voor het met die investeringen nagestreefde doel om nieuwe financieringsbronnen voor sociale vooruitgang op te sporen. Investeringen met sociale effecten worden in deze definitie bekeken vanuit de invalshoek van particuliere beleggers, zonder dat het verband met de innovatie van sociaal beleid wordt gelegd.

3.9

Cruciaal voor investeringen met sociale effecten is dat die sociale effecten kunnen worden gemeten. Volgens het advies dat het EESC over sociale-impactmeting heeft uitgebracht (10), moet die meting het sociale doel dienen en proportioneel zijn en moet worden ingezien dat sociale effecten naar gelang van de activiteiten van ondernemingen anders kunnen worden gemeten. Soortgelijke beginselen worden aangehangen in het verslag dat de subgroep GECES in juni 2014 heeft uitgebracht (11). Het EESC dringt er met klem bij de lidstaten en alle relevante belanghebbenden op aan om zich op die Europese werkzaamheden te baseren in plaats van nieuwe methoden uit te vinden. Verder moeten regels die verder nog ter ondersteuning van het sociaalondernemerschapsfonds (EuSEF) worden uitgewerkt, proportioneel zijn en beantwoorden aan de behoeften en beperkte middelen van de sociale ondernemingen waarin wordt geïnvesteerd.

4.1

Om alle mogelijkheden van ondernemingen in de sociale economie te benutten, is een financieel ecosysteem met onderlinge aansluitingen nodig dat wordt opgebouwd uit het bestaande ethische en alternatieve financiële systeem. Die oplossing verdient de voorkeur boven de toepassing van de gangbare financiële systemen en logica waarin aan de belangen van beleggers voorrang wordt gegeven.

4.2

Het EESC heeft al in een eerder advies (12) gewezen op het risico dat veel sociale ondernemingen maar moeilijk aan als eigen vermogen aangemerkte sociale investeringen kunnen komen, omdat bezit en controle onverenigbaar kunnen zijn met de modellen, waarden en rechtsposities van ondernemingen in de sociale economie.

4.3

Daarom moeten investeringen met sociale effecten volgens het EESC aanzetten tot hybride-kapitaaloplossingen. Volgens dit mengkapitaalmodel worden subsidies gecombineerd met „geduldige” langetermijnleningen e.d., voor zover die duurzaamheid en dat lange-termijnaspect worden bekrachtigd door eigenaarschap of garanties van de overheid.

4.4

Het EESC doet een dringend beroep op de Commissie om — als eerste stap op dit opkomende beleidsgebied — de uitwisseling te bevorderen van voorbeelden van geslaagde methoden en van ervaringen met de diverse modellen van investeringen met sociale effecten en de financiering daarvan. Op grond van dit overzicht kan een evaluatie worden gemaakt van de kansen en problemen bij specifieke instrumenten, kapitaalvormen en kapitaalverschaffers, zoals obligaties met een sociale impact (waarover momenteel wordt gediscussieerd) (13), wetten op de herinvestering in gemeenschappen of de Italiaanse sociale obligaties (14).

4.5

Over de grenzen heen wordt nog maar nauwelijks belangstelling getoond voor deze vernieuwende financiële instrumenten, omdat het bereik ervan nu nog meestal lokaal, regionaal en nationaal is. Daarom acht het EESC het in dit stadium niet zinvol om prikkels voor de totstandbrenging van een Europese markt voor investeringen met sociale effecten te blijven geven.

4.6

Andere specifieke kenmerken van sociale ondernemingen moeten ook tegen de achtergrond van investeringen met sociale effecten worden behandeld. Voorbeelden van vraagstukken die daarbij aan de orde moeten worden gesteld, zijn: investeringen voor de lange in plaats van voor de korte termijn, gevolgen voor de continuïteit van de dienstverlening en impact op de sociale opdracht van sociale ondernemingen.

4.7

Ook stimulerende maatregelen, zoals belastingprikkels, zouden als onderdeel van het inkomstenmodel nader moeten worden onderzocht. Idem dito voor de vraag hoe prikkels voor beleggers moeten worden afgewogen tegen het voor hen verwachte marktrendement. In het geval van overheidsfondsen of -prikkels zou een rendement dat het vigerende marktrendementspercentage overstijgt, niet moeten worden toegestaan. De Commissie zou de diverse soorten kapitaalprikkels en het financiële en/of sociale rendement in de lidstaten de revue moeten laten passeren. Het kan nuttig zijn om pensioenfondsen ter overweging te geven om dergelijke investeringen in een gediversifieerde portefeuille op te nemen.

4.8

Van belang is dat de Commissie de vooruitgang die met investeringen met sociale effecten wordt geboekt, regelmatig en op de voet volgt om er zeker van te zijn dat de belangrijkste doelgroepen van sociale ondernemingen en de sociale economie echt gemakkelijker aan adequaat kapitaal kunnen komen.

5.1

Ondernemingen hebben tijdens hun hele levensduur behoefte aan toegang tot passende financiering. Daarom moeten ontwikkelingen op dit gebied worden gesitueerd in een beleidskader voor sociale financiering en investeringen waarmee de sociale ondernemingen in de lidstaten worden geholpen. Op die manier wordt voorkomen dat lidstaten zelf op zoek gaan naar instrumenten in plaats van een breed beleidskader in het leven te roepen.

5.2

Even belangrijk is dat alle soorten beleggers — overheid, particulieren en maatschappelijke organisaties — in aanmerking moeten worden genomen. Door met hun beweegredenen en verwachtingen rekening te houden, kunnen optimale resultaten worden bereikt en de beste partnerschappen worden aangegaan. Waar het echter vooral op aankomt, is dat de op te bouwen structuur voor impact-investeringen gunstig uitwerkt voor de welzijnsmodellen in Europa. Beleid moet nauwgezet worden vormgegeven in de nationale context, met als doel om te bewerkstelligen dat de sociale-zorgstelsels over en weer door sociale ondernemingen en de overheidssector worden versterkt, waarbij alle burgers toegang tot hoogwaardige en betaalbare diensten wordt geboden.

5.3

Voor de overheid is in dit verband een hoofdrol weggelegd, niet alleen als „koper” van sociale effecten, maar vooral ook als de gezagdrager die als eerste verantwoordelijk is voor de waarborging van sociale rechten. Initiatieven om een markt voor investeringen met sociale effecten in het leven te roepen, moeten worden ingegeven door het uitzicht op een positieve sociale impact waarmee het algemene nut is gediend. Dergelijke initiatieven mogen geen voorwendsel zijn voor overheden om hun plichten op het gebied van sociaal beleid, sociale zekerheid en sociale-dienstverlening te verzaken.

5.3.1

In de Commissie wordt gediscussieerd over de uitsluiting van investeringen met sociale effecten bij de bepaling — volgens het budgettaire regelgevingskader van de EMU — van het netto tekort van een land, in overeenstemming met de „gouden regel”. Het EESC staat achter die discussie (15).

5.4

Het advies dat het EESC over het pakket sociale investeringen en aanverwante werkzaamheden heeft uitgebracht (16), moet tegen die achtergrond worden bezien. Daarin wordt om vernieuwende financiering gevraagd, in de wetenschap dat „goed geplande, effectieve en efficiënte sociale investeringen” sociale effecten opleveren en dat „investeringen in sociale voorzieningen ... niet alleen tot sociale vooruitgang (leiden)”, maar op den duur ook tot verlaging van de sociale kosten.

5.5

Aan investeringen in sociale ondernemingen zitten bijzonder veel haken en ogen, omdat de diensten die worden verleend, vaak voor mensen in nood zijn bestemd. Maatregelen staan of vallen met de middelen ervoor, de flexibiliteit die nodig is om zich aan veranderende omstandigheden aan te passen en het vermogen om de continuïteit van een dienstverlening te verzekeren. Er moet op dit gebied behoedzaam worden omgegaan met de toepassing van een traditionele investeringen- en marktlogica om te voorkomen dat de belangrijkste doelgroep: de eindgebruikers, daar nadelen van ondervindt.

5.6

Investeringen met sociale effecten moeten ook worden bekeken in de bredere context van financiering, bijvoorbeeld in de vorm van aanbestedingen en de gunning van overheidsopdrachten. Op innovatie gerichte investeringen met sociale effecten vragen om andere betrekkingen, waarbij belanghebbenden gelijkwaardige partners moeten zijn en de overheid een centrale rol moet spelen.

5.7

De sector van sociale ondernemingen staat in veel lidstaten nog in de kinderschoenen. Daarom moeten initiatieven op het gebied van investeringen met sociale effecten zorgvuldig worden overwogen. Een markt voor investeringen met sociale effecten impliceert dat er vraag en aanbod is, ofwel dat de sector van sociale ondernemingen stevig is verankerd. De ontwikkeling van een markt voor investeringen is qua belang ondergeschikt aan het streven naar een duurzame sector van sociale ondernemingen.

5.8

Tegen deze achtergrond is ook vermeldenswaard dat sociale ondernemingen opkomen in de context van het maatschappelijk middenveld. Steun voor onafhankelijke en duurzame maatschappelijke organisaties is daarom een cruciale voorwaarde voor de ontwikkeling van sociale ondernemingen. Hetzelfde geldt voor de dialoog die in alle stadia met ondernemingen van de sociale economie wordt gevoerd.

5.9

Zelfs als geschikte financiering (bijvoorbeeld in de vorm van investeringen met sociale effecten) voorhanden is, kan de markt niet volwaardig werken zonder capaciteitsopbouw voor sociale-impactmeting en programma's voor investeringsparaatheid. De opkomst van verleners van die capaciteitsopbouwende diensten (die vaak zelf een sociale onderneming zijn) moet worden aangemoedigd. Ook moet er wisselwerking tussen sociale ondernemingen en de wereld van sociale investeringen tot stand worden gebracht, waarbij speciale tussenpersonen een centrale rol spelen. Toch raadt het EESC af om te veel tussenpersonen of grootschalige actoren in te voeren, omdat partnerschappen voor sociale innovatie alleen echt werken als alle (vaak kleine en lokale) belanghebbenden onderling rechtstreeks nauwe contacten aangaan. Alleen dan ontstaat een vertrouwensband. Dit lukt niet als de contacten indirect, ofwel via tussenpersonen, lopen.

5.10

Het EESC wijst op het belang van een duidelijk onderscheid tussen de sociale effecten van een sociale onderneming als zodanig en de sociale effecten die door een specifieke activiteit of een specifiek programma van het bedrijf teweeg worden gebracht. Sociale ondernemingen moeten zich altijd houden aan het arbeidsrecht en moeten de rechten van arbeiders en dienovereenkomstige cao's in acht nemen.

5.11

Steun voor de sociale economie en sociale ondernemingen vergt een integrale benadering van de bron waaruit geweldige ideeën worden geput, de instanties die vaart achter deze ideeën zetten en de vraag hoe die ideeën langzaamaan in praktijk kunnen worden gebracht. Het voorgaande vormt een uitdaging voor overheden en particuliere beleggers, die verder moeten kijken dan wat normaliter verschaffing van kapitaal inhoudt: alleen dan kan het potentieel van sociale ondernemingen en het maatschappelijk middenveld volledig worden benut. Om kans van slagen te hebben, moeten de nodige voorwaarden voor sociale ondernemingen in Europa worden geschapen, waarbij het om méér gaat dan alleen maar om toegang tot financiën. Daarom doet het EESC een beroep op de lidstaten en op de Commissie: de lidstaten zouden hun voordeel moeten trekken van de SBI-maatregelen en nationale steunplannen voor de sector moeten uitwerken; de Commissie zou een eenheid in het leven moeten roepen die het voortouw neemt met het oog op de ontwikkeling voor de komende jaren van de tweede fase van het SBI.

19.12.2014   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 458/19

Rapporteur:

Oliver RÖPKE

1.1

Het voorstel van de Europese Commissie voor een richtlijn over besloten eenpersoonsvennootschappen met beperkte aansprakelijkheid (Societas Unius Personae, SUP) (1) moet grensoverschrijdende activiteiten van kleine en middelgrote ondernemingen vergemakkelijken. Het voorstel in zijn huidige vorm komt het EESC prematuur voor omdat het veel bepalingen bevat die (ernstige) risico's vormen voor de serieuze handel op de interne markt en de belangen van crediteuren, consumenten en werknemers. Het EESC raadt de Commissie derhalve nadrukkelijk aan om de in dit advies vervatte voorstellen te bekijken en ter harte te nemen.

1.2

De gekozen rechtsgrond (art. 50 VWEU) overtuigt niet en lijkt er in de eerste plaats op gericht om de unanimiteitsvereiste in de Raad te omzeilen en om een mislukking zoals bij de Europese besloten vennootschap (EBV) te vermijden. Ook al is het de bedoeling dat de SUP officieel als alternatieve vennootschapsvorm in het nationale recht verankerd wordt, de essentiële kenmerken ervan zijn ondubbelzinnig in supranationaal recht bepaald. De correcte rechtsgrond is dan ook artikel 352 VWEU.

1.3

Het EESC onderschrijft het streven om het vooral voor kleine en middelgrote ondernemingen zo eenvoudig mogelijk te maken om een vennootschap op te richten. De minimumkapitaalvereiste voor een SUP van 1 euro en het verbod op de verplichte aanleg van reserves vormen in feite een beperking van de aansprakelijkheid tot het „nultarief”. Zij leiden marktpartijen er wellicht toe om van de bedrijfseigenaar persoonlijke waarborgen te eisen om derden (consumenten, leveranciers, crediteuren) gerust te stellen, hetgeen de voordelen van de beperkte aansprakelijkheid teniet doet.

1.4

Het EESC moedigt nadrukkelijk de oprichting van gezonde bedrijven aan en stelt daarom voor SUP's een substantiële en bij het zakelijk doel passende kapitaaleis voor in de vorm van een „serieuze drempel”, om ook rekening te houden met de belangen van crediteuren, consumenten, werknemers en het algemeen belang en om het commerciële verkeer niet in gevaar te brengen. Hier kan ook gebruik worden gemaakt van de ervaringen in bepaalde lidstaten, waar tegenover de verlaging van het direct te storten maatschappelijk kapitaal een „spaarmodel” staat, waarvoor de volgende jaren reserves kunnen worden gevormd om langdurige onderkapitalisatie te voorkomen. Ter wille van de duidelijkheid zou aan de naam SUP ook een verwijzing naar de beperkte aansprakelijkheid en het land van registratie toegevoegd moeten worden.

1.5

Het EESC meent dat een SUP niet mag worden geregistreerd in een plaats waar zij economisch niet actief is (brievenbusfirma's). De voor het eerst voor een Europese vennootschapsvorm voorziene scheiding van statutaire en bestuurszetel is een precedent, dat het EESC zorgwekkend acht. Samen met de bepaling dat voor de SUP het recht van de staat van registratie moet gelden, kan dit ertoe leiden dat de medezeggenschapsrechten van werknemers in het gedrang komen, maar ook dat nationale belastingvoorschriften omzeild worden.

1.6

Door een officiële verplaatsing van de statutaire zetel en de daaruit volgende andere status van de vennootschap valt te vrezen voor een uitholling van de medezeggenschapsrechten in de organen van de onderneming (raad van toezicht of raad van bestuur). Het EESC bepleit dus uitdrukkelijk de eenheid van statutaire en bestuurszetel van de SUP, zoals ook voorzien is voor andere supranationale rechtsvormen (SE, Europese vennootschap) of de Europese coöperatieve vennootschap (SCE). Voorts pleit het EESC ervoor dat de medezeggenschapsrechten in de lidstaat waar een SUP haar belangrijkste economische activiteit uitoefent, worden gegarandeerd en dat oneerlijke concurrentie serieus wordt bestreden. Daarom moeten er volgens het EESC voor de SUP's ook uniforme regels komen voor de medezeggenschap van werknemers.

1.7

Het komt het EESC voor dat het voor de oprichters van een bedrijf belangrijk is om binnen een passende termijn snel een bedrijf te kunnen oprichten. Uitsluitend online registratie van een SUP kan echter tal van problemen en risico's opwerpen als de identiteit van de oprichter van het bedrijf niet wordt gecontroleerd. Zonder identiteitscontrole zou de onduidelijkheid over de zakelijke partners toenemen, wordt de ernst van rechtshandelingen ondergraven en worden de belangen van de consument verzwakt. Het ontstaan van brievenbusfirma's en schijnzelfstandigheid zou bevorderd en vergemakkelijkt worden. Om toch tegemoet te komen aan de optie voor online registratie, zou het de lidstaten moeten vrijstaan om hierin te kunnen voorzien. Maar in dat geval zou er sprake moeten zijn van een „controle vooraf” van de identiteit en een onderzoek en advisering van de oprichter door de bevoegde overheid en/of notaris.

1.8

Het EESC is ingenomen met het voornemen om het kleine en middelgrote ondernemingen (inclusief start-ups en micro-ondernemingen) met een nieuwe rechtsvorm voor vennootschappen makkelijker te maken om op de interne markt actief te zijn. Om het mkb in het kader van het richtlijnvoorstel te bevorderen, zou het toepassingsgebied van de richtlijn tot deze ondernemingen beperkt moeten worden. Dit instrument moet internationaal actieve concerns niet de mogelijkheid bieden om dochterondernemingen met honderden of duizenden werknemers als SUP te leiden. Het EESC stelt daarom voor dat een SUP alleen openstaat voor ondernemingen die voldoen aan de criteria van artikel 3, lid 2 (2) van Richtlijn 2013/34/EU (3) (jaarrekeningrichtlijn). Dit zou betekenen dat een SUP bij het bereiken van een bepaalde omvang een andere rechtsvorm moet aannemen.

1.9

Kortom, bij goedkeuring van het voorstel kunnen in tal van lidstaten nationale principes van het vennootschapsrecht voor kapitaalvennootschappen op losse schroeven komen te staan. Gelet op de gekozen rechtsgrond twijfelt het EESC aan de verenigbaarheid van het voorstel met het subsidiariteitsbeginsel. Daarom eist het EESC dat de SUP slechts voor grensoverschrijdend actieve ondernemingen in aanmerking komt die op het tijdstip van registratie in minstens twee lidstaten actief zijn of aannemelijk maken dat zij uiterlijk binnen een bepaalde termijn (bijv. twee jaar) na registratie in minstens twee lidstaten werkzaam zullen zijn. Het voorstel voor een verordening over het statuut van de Europese stichting (FE) (4) alsook het tussentijds verslag van het Europees Parlement kunnen hierbij als leidraad dienen.

1.10

Om deze redenen waardeert het EESC het werk dat de Commissie ten behoeve van het mkb verricht op het gebied van het vennootschapsrecht, maar meent het dat over de concrete inhoud van de richtlijn het laatste woord nog niet gezegd is. Het EESC kan het voorstel pas als positief beschouwen als de in dit advies gedane voorstellen overgenomen worden. Met name moet in nauw overleg met de betrokken partijen die de Commissie vooraf helaas niet geraadpleegd heeft, een evenwichtige oplossing gevonden worden.

2.1

Reeds in 2008 wilde de Commissie met het voorstel voor een statuut voor de Europese besloten vennootschap (EBV) (5) het mkb een eenvoudig, flexibel en in alle lidstaten gelijk instrument bieden om grensoverschrijdende activiteiten te vergemakkelijken. Dit initiatief strandde in de Raad, waarna de Commissie in het kader van het REFIT-programma (6) de terugtrekking van het EBV-voorstel aankondigde.

2.2

In een algemene openbare raadpleging over de toekomst van het vennootschapsrecht (februari 2012) en een uitvoeriger online raadpleging over eenpersoonsvennootschappen (juni 2013) bood de Commissie belanghebbenden de kans om een oordeel te geven. Daarna vond op 13 september 2013 een bijeenkomst plaats van DG Interne markt en diensten van de Commissie met vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven over het voorstel van de Commissie. Volgens de Commissie namen hieraan onder andere deel: Businesseurope, de European Small Business Alliance, kamers van industrie en koophandel, evenals Eurochambers. Blijkbaar waren vertegenwoordigers van werknemers niet uitgenodigd, noch vond er gelijkwaardig overleg met vakbonden en consumentenorganisaties plaats.

2.3

Daarna heeft de Commissie op 9 april 2014 haar voorstel voor een richtlijn voor besloten eenpersoonsvennootschappen met beperkte aansprakelijkheid (SUP) voorgelegd, dat uitdrukkelijk als alternatief voor de EBV aangeduid wordt. Het is de bedoeling dat het mkb in het buitenland gemakkelijker vennootschappen op kan richten.

2.4

De lidstaten dienen in hun wetgeving te voorzien in vennootschapsvormen waarvoor in de gehele EU dezelfde regels gelden en dezelfde afkorting SUP (Societas Unius Personae) zouden gelden. Het voorstel is uitdrukkelijk gericht op een daling van de oprichtings- en exploitatiekosten. Op stapel staat een vereenvoudigde online registratieprocedure, terwijl van een minimumkapitaal bij oprichting bijna geheel wordt afgezien. De crediteuren worden beschermd door de plicht van de bedrijfsleider(s) om de winstuitkeringen te controleren.

2.5

De lidstaten zouden niet meer mogen voorschrijven dat de statutaire zetel en het hoofdbestuur van de vennootschap zich in dezelfde lidstaat moeten bevinden. Daarmee worden voor het eerst voor een Europese vennootschapsvorm gescheiden zetels toelaatbaar geacht. Voor de SUP moet dan het recht van de lidstaat gelden waar de vennootschap is geregistreerd. Van de medezeggenschapsrechten van werknemers wordt in het voorstel met geen woord gerept.

2.6

De Commissie stelt dat het voorstel geen „nieuwe supranationale rechtsvorm voor eenpersoonsvennootschappen” bevat, maar dat het geleidelijk „beperkingen op de vrijheid van vestiging” wil opheffen. Daarom baseert zij het voorstel op artikel 50, lid 2, sub f), VWEU.

3.1

De ervaring in de lidstaten leert dat het voor afzonderlijke ondernemingen in bepaalde sectoren aantrekkelijker is om zelfstandigen zonder personeel in te schakelen dan iemand in dienst te nemen. Vaak worden zo nationale cao's omzeild. Schijnzelfstandigheid wordt nog meer in de hand gewerkt doordat het conform het richtlijnvoorstel eenvoudig wordt een SUP op te richten, met gelijktijdige beperking van de aansprakelijkheid, zonder kapitaalinbreng en met de optie op scheiding van de statutaire en bestuurszetel. Dit treft met name degenen die zwak staan op de arbeidsmarkt en voor wie bescherming van het arbeidsrecht en van cao's zeer belangrijk is.

3.2

Het EESC erkent dat het leeuwendeel van de bedrijven en werknemers in de EU zich aan de voor hen geldende wetgeving houdt. Maar gezien de vorm van de SUP herbergt het voorstel volgens het EESC het potentiële risico dat bedrog van ondernemers, andere criminele praktijken (witwassen bijv.) of schijnzelfstandigheid zullen toenemen. Zo kan men zijn „virtuele” plaats van registratie naar believen kiezen, verplaatsen of via in geheel Europa vertakte kokerconstructies zijn identiteit verhullen. Het richtlijnvoorstel staat dus ook haaks op de Europese inspanningen om witwaspraktijken te bestrijden.

3.3

Het is de vraag of het positieve werk van de Commissie, om grensoverschrijdende activiteit van het mkb te bevorderen, met dit richtlijnvoorstel wel zoden aan de dijk zal zetten. Het EESC stelt vast dat sommige de lidstaten eerder, in het kader van het overleg over de Europese besloten vennootschap, al gepleit hebben voor een fors minimumkapitaal, eenheid van statutaire en bestuurszetel en uniforme regels voor medezeggenschap. Het EESC acht het niet constructief dat aan de gerechtvaardigde eisen van die lidstaten in het onderhavige ontwerp voorbij wordt gegaan.

4.1.1

De Commissie wil met het nieuwe voorstel voor een richtlijn via eenpersoonsvennootschappen in feite de Europese besloten vennootschap invoeren. De vele regels voor de nieuwe rechtsvorm, SUP, zijn in wezen gelijk aan de regels die voor de Europese besloten vennootschap gepland waren. De SUP moet niet alleen een uniforme Europese naam krijgen; ook alle belangrijke kenmerken ervan (oprichting, minimumkapitaal, plaats van registratie, statuten) zijn dwingend voorgeschreven door supranationaal recht. In concreto moet de SUP wel als een supranationale rechtsvorm beschouwd worden, waarvoor artikel 352 VWEU de juiste rechtsgrondslag is.

4.1.2

Hoewel er uiteindelijk volgens het SUP-voorstel 28 verschillende SUP's zullen zijn, is dat geen indicatie voor een nationale rechtsvorm. Ook de Europese vennootschap (EV) kent 28 verschillende versies en het supranationale karakter daarvan staat buiten kijf. Het is daarom maar zeer de vraag of de door de Commissie voor dit plan gebruikte rechtsgrond, artikel 50 VWEU, correct is.

4.1.3

Het Commissievoorstel druist ook in tegen het in het Unieverdrag verankerde subsidiariteitsbeginsel omdat het, anders dan voor de EV of ECV geen grensoverschrijdende voorwaarden stelt en dus niet alleen voor grensoverschrijdende, maar ook voor zuiver nationale situaties is ontworpen. Wie dus van plan is met de onderneming alleen in eigen lidstaat actief te zijn, moet ex nihilo een SUP kunnen oprichten. De richtlijn moet het ook mogelijk maken dat een nationale rechtsvorm wordt omgezet in een SUP zonder grensoverschrijdende activiteit. Het Gemeenschapsrecht schept dus een nieuwe nationale vennootschapsvorm die rechtstreeks concurreert met de nationale rechtsvormen. Los van de tegenspraak met het subsidiariteitsbeginsel voorziet artikel 50, lid 2, sub f), VWEU al in de noodzaak van vestigingen in verschillende lidstaten. Daarom eist het EESC dat de SUP slechts voor grensoverschrijdend actieve ondernemingen in aanmerking komt die op het tijdstip van registratie in minstens twee lidstaten actief zijn of aannemelijk maken dat zij uiterlijk binnen een bepaalde termijn (bijv. twee jaar) na registratie in minstens twee lidstaten werkzaam zullen zijn. Het voorstel voor een verordening over het statuut van de Europese stichting (FE) (7) alsook het tussentijds verslag van het Europees Parlement kunnen hierbij als leidraad dienen.

4.1.4

De Commissie benadrukt dat het voor het mkb met het richtlijnvoorstel gemakkelijker wordt grensoverschrijdende activiteiten uit te oefenen en om dochtermaatschappijen in andere lidstaten op te richten. De Commissie verzuimt echter om door afbakening van het toepassingsgebied de nagestreefde stimulering van het mkb op gepaste wijze te waarborgen. Om het mkb in het kader van het richtlijnvoorstel te bevorderen, zou het toepassingsgebied van de richtlijn tot het mkb beperkt moeten worden. Een passend afbakeningscriterium in dit verband is Richtlijn 2013/34/EU (jaarrekeningrichtlijn) (8), die voor alle kapitaalvennootschappen in de Europese Unie geldt. Uitsluitend ondernemingen die aan de criteria van artikel 3, lid 2 (9), van Richtlijn 2013/34/EU (10) voldoen, moeten een SUP kunnen oprichten. Dit zou betekenen dat een SUP bij het bereiken van een bepaalde omvang een andere rechtsvorm moet aannemen. Op grond van de publicatieverplichtingen valt eenvoudig na te gaan of aan de criteria wordt voldaan.

4.2.1

De door de Commissie geplande verplichte elektronische registratie kan ondoorzichtigheid van de SUP in de hand werken als controle van de identiteit van de bedrijfsoprichter niet vereist is. Maar ook voor de oprichter is advisering over de aan de oprichting van een vennootschap verbonden rechten en plichten van groot belang. Het is moeilijk om elektronisch de identiteit van personen te controleren. Bij online oprichtingen zonder controle van de identiteit zullen de inspanningen van de Commissie om witwassen tegen te gaan, eveneens worden gefnuikt.

4.2.2

Het lijkt het EESC belangrijk dat er voor het mkb een „passende termijn” komt voor de oprichting van een SUP. Het moet de lidstaten vrijstaan al dan niet voor online registratie van SUP's te kiezen. Elektronische registratie moet echter met een voorafgaande controle gepaard gaan. Zo kunnen de bevoegde instanties en/of notarissen met de name de identiteit van de oprichter controleren en hem over belangrijke juridische gevolgen informeren.

4.2.3

De afschaffing van een minimumkapitaal, terwijl tegelijk de aansprakelijkheid van de oprichter beperkt is, is voor de oprichter een teken dat het ondernemersrisico bij de gemeenschap komt te liggen. Dit is een verkeerd signaal en is in hoogste mate strijdig met het principe van een markteconomie. Het minimumkapitaal is ook van groot belang als niveau van betrouwbaarheid omdat het voor de bedrijfsoprichters inhoudt dat een substantieel risicobedrag vereist is om beroep te kunnen doen op beperkte aansprakelijkheid en dat zij dus kansen en risico's van projecten zorgvuldig moeten afwegen. Een aanzienlijk en op het commerciële doel van de vennootschap afgestemd minimumkapitaal is daarom een essentieel onderdeel van elke kapitaalvennootschap. Het verplicht aanleggen van reserves zou ook een passende maatregel zijn om de vorming van eigen kapitaal te bevorderen en om insolventie te voorkomen.

4.2.4

Volgens het EESC is een solvabiliteitsverklaring van de bedrijfsleider geen toereikende vervanging van een substantieel minimumkapitaal met passende voorschriften voor kapitaalshandhaving, met name omdat die verklaring in ieder geval met onzekerheid gepaard gaat en omdat het risico van een onjuiste voorspelling bij de crediteur ligt. De solvabiliteitsverklaring moet ondertekend worden door een onafhankelijke externe accountant.

4.3.1

Door de scheiding van statutaire en bestuurszetel kan de SUP zich heel eenvoudig onttrekken aan de rechtsorde van het grondgebied waar zij feitelijk actief is. Uit diverse voorbeelden blijkt dat dit ten koste gaat van de bescherming van crediteuren en consumenten, maar ook van de medezeggenschap van werknemers, die zo gemakkelijk kan worden omzeild. Een volledig vrije keuze van de plaats van registratie, zonder dat in die lidstaat enige activiteiten ontplooid hoeven te worden, bevordert voorts de kans op misbruik, onder andere omdat het veel eenvoudiger wordt om zich aan overheden te onttrekken. De medezeggenschapsrechten van een lidstaat waar de SUP haar belangrijkste economische activiteit uitoefent, mogen niet omzeild worden door de keuze voor registratie in een andere lidstaat. Tot nu toe ontbreekt ook een uniform Europees ondernemingsregister. Hier is verbetering dringend geboden, alvorens te denken aan verdere liberalisering.

4.3.2

Bij een tweedeling van de statutaire en bestuurszetel wordt het ook moeilijker om claims gehonoreerd te zien, omdat het misschien nodig is het verzoekschrift in de statutaire zetel te betekenen, of omdat een definitief toegewezen claim in het land van registratie moet worden uitgevoerd. De ervaring tot nu toe is dat internationale betekening lastig is, ondanks regelingen in het Europees recht (de verordening inzake de betekening en de kennisgeving in de lidstaten van gerechtelijke en buitengerechtelijke stukken in burgerlijke of in handelszaken en de verordening inzake een Europese executoriale titel voor niet-betwiste schuldvorderingen), zodat zowel de rechtsvordering alsook de uitvoering van een claim aanzienlijk meer tijd in beslag neemt en lastiger is. De richtlijn moet daarom onverkort vasthouden aan één statutaire en bestuurszetel, zoals de wetgever van de Unie dit ook voorgeschreven heeft voor de Europese vennootschap (SE) en de Europese coöperatie (SEC).

4.4.1

Een rechtsvorm die in de gehele Unie dezelfde naam draagt en dezelfde centrale kenmerken vertoont, moet eveneens in de hele Unie, afhankelijk van de bedrijfsomvang, aan uniforme minimumnormen voldoen ten aanzien van de oprichting van een toezichtsorgaan en medezeggenschap van werknemers. Daarom moeten er voor de SUP uniforme regelingen komen voor het op te richten toezichtsorgaan (raad van toezicht dan wel niet-uitvoerende leden van de raad van bestuur) en de medezeggenschap van werknemers (analoog aan de regeling voor de Europese vennootschap in geval van omzetting). Zo niet, dan mondt het richtlijnvoorstel uit in „forum-shopping” en dus tot een wedloop van versoepeling en uitholling van nationale vennootschapsrechtelijke normen en omzeiling van medezeggenschap van werknemers. De medezeggenschap in de raad van toezicht is een hoeksteen van het Europese sociale model, onderdeel van de Europese corporate governance en moet beschermd worden tegen constructies om haar te ondermijnen. Ter wille van de duidelijkheid zou in de naam SUP ook verwezen moeten worden naar de beperkte aansprakelijkheid en het land van registratie.

19.12.2014   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 458/25

Rapporteur:

Pierre-Jean COULON

1.1

Dit voorstel moet worden gezien in het licht van de nieuwe inspanningen van de Commissie om het vrije verkeer van goederen te bevorderen.

1.2

Het is een goede zaak dat er gekozen is voor een verordening als wetgevingsinstrument, omdat hiermee extra kracht wordt bijgezet aan een onderwerp dat voor een grote meerderheid van de EU-burgers en voor het concurrentievermogen van de Europese bedrijven van belang is.

1.3

Het EESC wil er met klem op wijzen dat er in de hele keten van ontwerp, productie, distributie, installatie en gebruik van de betreffende apparaten niet mag worden getornd aan de veiligheid van personen, dieren en goederen.

1.4

Ook dringt het EESC erop aan om uiterst attent te zijn op pogingen tot namaak, met name waar het gaat om buiten de EU geproduceerde toestellen.

1.5

De sanctieregeling moet streng worden nageleefd. De aard van de sancties en de desbetreffende minimumdrempel moeten worden gepreciseerd.

1.6

Het EESC verzoekt de Commissie om vooral de bepalingen over de gasleveringsomstandigheden in de lidstaten terdege in de gaten te houden. Hiervoor is een goede coördinatie tussen verschillende directoraten-generaal vereist.

2.1

Met Richtlijn 2009/142/EG is Richtlijn 90/396/EEG betreffende gastoestellen gecodificeerd. Deze richtlijn was een van de eerste harmonisatierichtlijnen op basis van de beginselen van de nieuwe aanpak.

2.2

Volgens het EESC kan de voorgestelde verordening de consumenten garanderen dat ze de kwaliteit van de op de markt aanwezige producten kunnen vertrouwen. Belangrijk is dat het markttoezicht wordt verscherpt.

2.3

Op grond van de opgedane ervaring bleek het nodig om een aantal bepalingen van de richtlijn te actualiseren en te verhelderen, zonder het toepassingsgebied ervan te wijzigen. Deze bepalingen betreffen sectorspecifieke definities, de inhoud en vorm van mededelingen van de lidstaten inzake de gasleveringsomstandigheden, en de verhouding tot andere harmonisatiewetgeving van de Unie met betrekking tot gastoestellen. De voorgestelde verordening berust vanzelfsprekend op artikel 114 van het Verdrag.

2.4

Het EESC is er voorstander van dat de thans geldende richtlijn wordt vervangen door een verordening. Bedoeling is dat sommige bepalingen ervan geactualiseerd worden, dat de voorgestelde wetgeving overal in de EU uniform wordt toegepast en dat er eind komt aan ongelijke behandeling van marktdeelnemers in de EU.

2.5

Bovendien moeten de verplichte essentiële eisen en de door de fabrikanten te volgen conformiteitsbeoordelingsprocedures in alle lidstaten hetzelfde zijn.

2.6

Met de voorgestelde verordening wordt beoogd om Richtlijn 2009/142/EG op één lijn te brengen met Besluit 768/2008/EG inzake het „nieuwe wetgevingskader” (NWK) en het wetgevingspakket betreffende producten (het zgn. „pakket Verheugen”), dat in 2008 is vastgesteld. Het voorstel houdt ook rekening met Verordening (EU) nr. 1025/2012 en met het voorstel van de Commissie van 13 februari 2013 voor een verordening betreffende markttoezicht op producten, dat bedoeld is om één rechtsinstrument vast te leggen betreffende de activiteiten inzake het markttoezicht op het gebied van andere dan voedingsmiddelen.

2.7

Belangrijke bepalingen betreffen:

2.8

Betere leesbaarheid van de tekst over de gasvoorziening van de lidstaten

2.8.1

De informatie die tot dusverre bekend wordt gemaakt, volstaat niet. Het voorstel definieert de parameters die in de mededelingen moeten worden opgenomen, zodat de toestellen beter verenigbaar zijn met de verschillende soorten gas die aan de lidstaten worden geleverd. Ook bevat het voorstel een geharmoniseerde vorm voor deze mededelingen. Deze kwestie is naar de mening van het EESC van cruciaal belang, niet alleen om gas toegankelijker te maken voor de consument, maar ook om de toeleveringsbronnen voor de lidstaten te diversifiëren. Hiervoor is een goede coördinatie tussen verschillende directoraten-generaal (o.a. DG Ondernemingen en DG Energie) vereist.

2.9

In de handel brengen van gastoestellen en toebehoren, verplichtingen van marktdeelnemers, CE-markering, vrij verkeer

Conform het NWK-besluit zijn in het voorstel de gebruikelijke bepalingen voor productgerelateerde harmonisatiewetgeving van de EU opgenomen en zijn de verplichtingen omschreven van de relevante marktdeelnemers (fabrikanten, bevoegde vertegenwoordigers, importeurs, distributeurs, ...).

Er is vastgehouden aan de bepaling dat toebehoren geen CE-markering dragen. Het certificaat waarvan het toebehoren is voorzien, wordt voortaan echter aangeduid als „conformiteitscertificaat voor toebehoren”, waardoor de inhoud ervan grondiger en preciezer kan worden omschreven.

2.10

Harmonisatie, aanmelding, conformiteit

2.10.1

Met Verordening (EU) nr. 1025/2012 is een horizontaal wettelijk kader voor normalisatie geschapen. Tegen deze achtergrond zijn de bepalingen van Richtlijn 2009/142/EG die dezelfde aspecten betreffen, met het oog op de rechtszekerheid niet in het onderhavige voorstel opgenomen. In lijn met het NWK-besluit worden daarom in het voorstel de aanmeldingscriteria voor aangemelde instanties aangescherpt en worden specifieke eisen voor aanmeldende autoriteiten ingevoerd. De conformiteitsbeoordelingsprocedures worden met het voorstel behouden. Er mag niet worden vergeten dat conformiteit ook verantwoordelijkheid impliceert. Zo kan worden gezorgd voor een hoog niveau van bescherming van openbare belangen (veiligheid, verstandig energiegebruik, consumentenbescherming, enz.).

2.11

Wat de verplichtingen van de fabrikanten betreft zou het EESC graag zien dat:

2.12

De voorgestelde verordening zal pas van toepassing worden twee jaar na de inwerkingtreding ervan, zodat fabrikanten, aangemelde instanties, lidstaten en Europese normalisatie-organisaties de nodige tijd krijgen om zich aan de nieuwe regels aan te passen.

19.12.2014   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 458/27

1.1

Het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC) verwelkomt de „Strategie van de Europese Unie voor de Adriatische en Ionische regio — EUSAIR” (1) en beschouwt haar als een zinvol instrument om het concurrentievermogen en de groei van de werkgelegenheid te versterken en om de sociale samenhang in de regio te waarborgen.

1.2

Het EESC wijst erop dat de Adriatische en Ionische regio gekenmerkt worden door culturele, sociale en economische verscheidenheid, die de uitvoering van EUSAIR zeer complex maken. Daarom is het van belang dat er een definitie komt van multilevel governance die de „verticale dimensie” (deelname van centrale overheden, regio's en lokale overheden) doeltreffend integreert met de „horizontale dimensie” (inbreng van het maatschappelijk middenveld). Uit dat oogpunt acht het EESC het raadzaam om de oprichting van een permanent forum te overwegen.

1.3

Volgens het EESC dient de uitgesproken aandacht van de EUSAIR voor het Balkan- en Donaugebied te worden aangevuld met een even relevante nadruk op andere delen van het Middellandsezeegebied, omdat in de strategie ook regio's worden betrokken die aan de Tyrreense of Egeïsche Zee grenzen. Deze integratie zou de strategische waarde en het toepassingsgebied van kansen verhogen.

1.4

Het EESC acht het essentieel aan de EUSAIR nog twee strategieën toe te voegen, die het westelijke en oostelijke deel van het Middellandse-Zeegebied kunnen interesseren. Zo, door combinatie van de drie strategieën, zou de economische en sociale ontwikkeling van het gehele Middellandse-Zeegebied doeltreffend gegarandeerd zijn.

1.5

Het EESC waardeert de sterke politieke steun waarop de EUSAIR kan bogen en meent dat zij een fundamenteel onderdeel is voor een doeltreffende integratie van de Europa 2020-strategie, het Europese uitbreidingsbeleid en de strategieën voor regionale ontwikkeling.

1.6

Het EESC merkt op dat de deelname tijdens de programmerings- en voorbereidingsfase van EUSAIR zich niet in alle betrokken gebieden gelijkelijk voltrokken heeft. Er zijn duidelijk tekortkomingen aanwijsbaar in de Balkanlanden wat betreft de deelname en inbreng van het mkb, vakbonden en verenigingen die maatschappelijke belangen behartigen.

1.7

Het EESC meent dat binnen de verschillende uitvoeringsfasen van EUSAIR de publieke en particuliere economische spelers, de sociale partners en de verschillende geledingen van het maatschappelijk middenveld, passende assistentie moeten krijgen in de vorm van programma's, voor ad-hocopleiding en organisatorische en technische steun.

1.8

Het EESC is positief over het aanvullend karakter van EUSAIR en de „Maritieme strategie voor de Adriatische en Ionische Zee”. Deze strategieën zijn doeltreffend gecombineerd met de prioriteiten en ontwikkelingskansen in deze gebieden. Zulke combinaties verdienen verdere steun omdat ze een meerwaarde zijn die het concurrentievermogen van het mkb verbetert, evenals de milieubescherming en het welzijn van de burgers.

1.9

Het EESC merkt op dat de inbreng van maatschappelijke organisaties in de EUSAIR meer aandacht verdient, met name wat betreft capaciteitsopbouw en governance. Het is essentieel de coördinatie tussen de bestaande mechanismen voor samenwerking en financiering te verbeteren.

1.10

De activiteiten van de Europese Commissie tijdens de voorbereiding en presentatie van EUSAIR waren zinvol; het EESC meent dat het ook betrokken moet worden bij de uitvoering van de strategie, met inachtneming van de institutionele taken van de betrokken landen.

1.11

Hoewel het EESC de structuur en de doelstellingen van de EUSAIR toereikend acht om partners in de regio bij te staan bij problemen die met de gebruikelijke middelen niet doeltreffend kunnen worden aangepakt, meent het dat een kwalificatie en versterking hiervan geboden is.

1.12

Het is fundamenteel dat de acties voor het mkb nadrukkelijker worden gesteund, met speciale aandacht voor de kwestie van toegang tot krediet. Ook moet er een methode komen om de complementariteit te benutten, om de synergie tussen de diverse financieringsprogramma's te verbeteren, om transversale mainstreaming voor de vier pijlers te omschrijven, ter bevordering van acties voor arbeidsomstandigheden, genderkwesties, gehandicapten en immigranten.

1.13

In het kader van de „Blauwe groei” dienen speciale acties te worden gestimuleerd voor het scheppen van nieuwe kansen voor de economie en voor nieuwe arbeidsplaatsen.

1.14

Wat betreft de pijler „Aansluiting van de regio” dient meer steun uit te gaan naar kwesties in verband met de veiligheid van maritiem verkeer, de verbindingen tussen maritieme en kustgebieden met gebieden op het vasteland, en de uitbreiding en onderlinge verbinding van energienetwerken.

1.15

Ten aanzien van milieukwaliteit zouden de acties meer gericht moeten zijn op onderlinge verbinding van „milieu” (marien en vasteland) en „doelstellingen” (dierenbescherming, gezondheid en veiligheid van personen).

1.16

In verband met duurzaam toerisme is het van groot belang dat maatregelen het toeristische aspect van „kapitaal op het vasteland” benutten dat in de regio aanwezig is (natuur, cultureel en artistiek erfgoed).

1.17

Het EESC stelt vast dat binnen de EUSAIR de kansen voor het mkb die voortvloeien uit onderzoek en innovatie ontoereikend zijn om te garanderen dat het concurrentievermogen zich herstelt en dat er in het gebied nieuwe banen bijkomen. Daarom is het zinvol maatregelen te treffen die de toegang tot krediet voor het mkb vergemakkelijken, particuliere investeringen aantrekken, zorgen voor deelname aan communautaire programma's voor financiering en samenwerking met onderzoekscentra en universiteiten.

1.17.1

Om de kansen te benutten die onderzoek en innovatie bieden, is het volgens het EESC zinvol de volgende prioriteiten aan te houden:

1.18

Het EESC betreurt het dat de EUSAIR geen specifieke acties bevat om in de regio de „sociale dimensie” te benutten. Gewenst is de integratie van prioriteiten en acties die gericht zijn op de inclusie van gehandicapten, het voorkomen van discriminatie op grond van ras of etniciteit, leeftijd, seksuele geaardheid of geslacht, alsook op de aanpak van problemen in verband met de stroom niet-reguliere migranten, die vooral voor het zuidelijke deel van de regio van belang is.

1.18.1

Volgens het EESC moet de integratie en uitbreiding van de sociale dimensie van EUSAIR verlopen — conform het voorstel van de Commissie — via de bevordering van sociale investeringen en de passende modernisering van de eigen stelsels voor sociale bescherming om:

1.19

Volgens het EESC is het raadzaam om indicatoren te omschrijven voor de monitoring, uitvoering en evaluatie van programma's en acties in verband met EUSAIR.

2.1

Dit advies beoogt de Strategie van de Europese Unie voor de Adriatische en Ionische regio (EUSAIR) en het bijhorende actieplan uit de optiek van het maatschappelijk middenveld te beoordelen. Uitgangspunt van het advies zijn de conclusies van de hoorzitting die op 27 mei 2014 in Palermo (2) plaatsvond, en eerdere adviezen van het EESC (3).

2.2

De presentatie van EUSAIR vindt plaats op een tijdstip dat gekenmerkt wordt door de negatieve gevolgen van de financiële crisis en structurele veranderingen op economisch, sociaal en milieuniveau die steun vergen voor de ontwikkeling van de economie en het welzijn van de burgers.

2.3

De EUSAIR is overduidelijk gericht op het Balkan- en Donaugebied. Ondanks de opname in de strategie van regio's die aan de Tyrreense of Egeïsche Zee grenzen is er geen verband met het ontwikkelings- en cohesiebeleid voor andere gebieden aan de Middellandse Zee. Dat de strategie in feite niet gericht is op het beleid voor de ontwikkeling van het gehele Middellandse- Zeegebied kan ertoe leiden dat de Adriatisch-Ionische regio verder marginaliseert.

2.4

De EUSAIR moet niet uitsluitend gezien worden als een instrument dat de integratie van Balkanlanden in de EU steunt, omdat de strategische waarde zicht biedt op meer samenhang tussen het Europese macro-economische beleid, het uitbreidingsbeleid en de strategie voor regionale ontwikkeling.

2.5

Niet alle publieke, economische en sociale actoren konden adequaat deelnemen aan de programmering van de EUSAIR; te denken valt aan het mkb, vakbonden en verenigingen die de sociale belangen in het Balkangebied vertegenwoordigen.

2.6

De opgaven waar de Adriatische en Ionische regio de komende jaren voor staan, vergen behalve sterke politieke steun, meer inbreng van het maatschappelijk middenveld in de governance en de uitvoering van de EUSAIR, evenals een sterker ondernemingsklimaat aan de hand van acties die het concurrentievermogen van het mkb verbeteren.

2.6.1

In dit verband is het raadzaam dat binnen de verschillende uitvoeringsfasen van de strategie de publieke en particuliere economische spelers, de sociale partners en de verschillende geledingen van het maatschappelijk middenveld, passende assistentie krijgen in de vorm van programma's, voor ad-hocopleiding en organisatorische en technische steun.

3.1

De opzet van EUSAIR is vergelijkbaar met die van de strategieën voor de Oostzee (4) en de Donau (5). Deze vertoont samenhang met de „Maritieme strategie voor de Adriatische en de Ionische Zee” (6), waarbij aan de maritieme ook territoriale samenwerking wordt toegevoegd, waarmee nieuwe ontwikkelingskansen ontstaan die de concurrentie en de samenhang in de regio ten goede komen.

3.2

De in EUSAIR vermelde kwesties betreffen sociaaleconomische ongelijkheid in de regio, het ontbreken van vervoersinfrastructuur, de congestie van het scheepsverkeer, de ontoereikende onderlinge verbinding van elektriciteitsnetwerken, het ontbreken van netwerken voor research-to-business ter ondersteuning van het mkb, de niet-duurzame visvangst, de bedreigingen voor het milieu ten gevolge van vervuiling, de noodzaak om het zeer diverse mariene milieu te beschermen, de negatieve gevolgen van de klimaatverandering en de gebrekkige capaciteit van instellingen en bestuur.

3.3

De Adriatische en Ionische regio biedt relevante kansen voor ontwikkeling, die we moeten benutten om het concurrentievermogen en de samenhang te verbeteren: de blauwe economie, met name de duurzame productie en consumptie van visserijproducten, maritiem en kusttoerisme, blauwe technologie, hernieuwbare energie, verbindingen tussen zee en land, intermodaal vervoer en natuurlijk, historisch en cultureel erfgoed.

3.4

Na beoordeling van de doelstellingen van de 4 prioriteiten en de twee transversale pijlers meent het EESC dat EUSAIR moet zorgen voor specifieke integratie, die van de strategie een sleutel tot succes moet maken voor meer concurrentievermogen en samenhang in de gehele regio.

3.4.1

Om de opties die de Blauwe economie biedt om te zetten in echte ontwikkelingskansen zijn acties geboden die de toegang voor het mkb tot krediet en overheidsfinanciering vergemakkelijken, de mobiliteit en de kwalificaties van de werknemers verbeteren en activiteiten steunen voor duurzame en verantwoorde visvangst.

3.4.2

Het is van belang de vervoersinfrastructuur uit te breiden, alsook de verbindingen op maritiem en kustgebied en op het vasteland, zowel wat goederen- als personenvervoer betreft.

3.4.3

Het is essentieel dat er krachtiger steun komt voor acties voor de gecombineerde bescherming van het mariene gebied en het vasteland, omdat de bescherming van het mariene ecosysteem in het gedrang kan komen door milieuonvriendelijke activiteiten op het vasteland.

3.4.3.1

Gezien de geologische structuur van de mariene ruimte van EUSAIR dient de ontwikkeling van nieuwe activiteiten voor exploratie en exploitatie van koolwaterstofvoorraden zorgvuldig te worden beoordeeld en door alle betrokken lidstaten te worden onderschreven. Er dient een strategische milieu-evaluatie te worden gemaakt.

3.4.4

Toerisme moet beter geïntegreerd worden met het natuurlijk, cultureel en kunstzinnig erfgoed in de Adriatische en Ionische regio om dit kapitaal te benutten voor het concurrentievermogen en voor het scheppen van vaste banen.

3.4.5

Er moeten grensverleggende maatregelen komen voor de mogelijkheden van het mkb voor onderzoek en innovatie door steun te verlenen voor het aantrekken van particuliere investeringen.

3.4.6

Bij de activiteiten voor „Capaciteitsopbouw” moeten behalve overheidsadministraties ook vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld worden betrokken. Een en ander is mogelijk door oprichting van een permanent forum dat sociale en economische partijen vertegenwoordigt, vergelijkbaar met wat al voor universiteiten (7), kamers van koophandel (8) en steden (9) is gedaan.

3.4.7

Om EUSAIR te voorzien van de nodige flexibiliteit in verband met de problemen, kritiek en opkomende ontwikkelingen moet de capaciteitsopbouw vergezeld gaan van een doeltreffend monitoringsysteem waarmee de voortgang kan worden beoordeeld en de behoefte om de strategie aan te passen, op basis van een kwalitatieve en kwantitatieve analyse van de resultaten. Zo wordt het essentieel om ad-hocindicatoren te omschrijven voor de monitoring, aanpassing en evaluatie van programma's en acties in verband met EUSAIR.

3.4.8

Verwijzend naar de mededeling „Governance van macroregionale strategieën” (10) is het geboden de multilevel governance van EUSAIR te voorzien van een doeltreffende „horizontale dimensie” (deelname van maatschappelijk middenveld) die de „verticale dimensie” (deelname van regio's en lokale overheden) integreert en benut, met volledige inachtneming van het subsidiariteits- en evenredigheidsbeginsel (11).

3.4.9

Gelet op de ervaringen met de strategieën voor het Oostzeegebied en de Donau is het van belang dat de technische assistentie van de Europese Commissie niet alleen in de programmering maar ook in de fase van uitvoering wordt opgenomen.

3.4.10

Het is essentieel dat de EUSAIR de nodige financiële middelen krijgt om de doelstellingen gestalte te geven. Behalve de Europese structuur- en investeringsfondsen (ESI) (12) en het Instrument voor pretoetredingssteun (IPA) 2014-2020 (13) zijn de volgende communautaire fondsen en programma's van belang:

3.4.11

Er zijn ook andere financieringsbronnen, met name het Investeringskader voor de Westelijke Balkan (WBIF) (19), de Europese Investeringsbank (EIB) (20) en andere internationale financiële instellingen. Deze financiering en instrumenten kunnen in aanzienlijke mate als hefboom werken en extra financiering van particuliere investeerders aantrekken.

3.4.12

Voorts is het van belang dat nationale, regionale en lokale overheden beleid voeren dat optimale voorwaarden schept voor het aantrekken van particuliere investeringen, met name door de uitwerking van adequate territoriale marketing, verbeterde efficiëntie van administratieve procedures, steun aan initiatieven voor legaliteit, bestrijding van corruptie, georganiseerde misdaad en zwartwerk.

3.5

Het EESC is ingenomen met het uitvoeringsplan, maar meent dat binnen de vier pijlers enkele van de geplande acties meer steun en ontwikkeling verdienen.

3.5.1

Voor het scheppen van nieuwe kansen voor de economie en nieuwe arbeidsplaatsen zou de blauwe groei volgens het EESC:

3.5.2

Wat de pijler „Het aansluiten van de regio” betreft, meent het EESC dat het volgende moet gebeuren om de ontwikkeling, het concurrentievermogen en de veiligheid van de scheepvaart te bevorderen, om de intermodale verbindingen vanaf kustgebieden naar het vasteland te verbeteren en om een macroregionale onderling verbonden energiemarkt te ontwikkelen:

3.5.3

Wat de milieukwaliteit betreft meent het EESC dat het volgende nodig is, om te komen tot geringere belasting van ecosystemen op zee en aan de kust, alsook tot beperking van de risico's voor de gezondheid en veiligheid van personen:

3.5.4

Wat duurzaam toerisme betreft, meent het EESC dat het volgende nodig is voor de toeristische exploitatie van het natuurlijk, cultureel en artistiek erfgoed:

3.5.5

Geboden is een mainstreaming die als ijkpunt fungeert, die transversaal de vier pijlers kwalificeert door het plannen van acties in verband met arbeidsomstandigheden, genderkwesties, gehandicapten en immigranten. Er zijn dus maatregelen nodig die gericht zijn op:

4.1

Hoewel het EESC de EUSAIR een nuttig instrument acht voor de aanpak van regionale problemen die vanwege hun complexiteit niet bevredigend door lidstaten of regio's alleen kunnen worden opgelost met de gebruikelijke middelen, zijn er specifieke tekortkomingen aanwijsbaar ten aanzien van onderzoek, ontwikkeling en innovatie in de kleine en middelgrote ondernemingen en de sociale dimensie van de strategie.

4.2

Onderzoek, ontwikkeling en innovatie in de kleine en middelgrote ondernemingen — Ondanks de grote inzet in het kader van de uitvoering van de programma's 2007-2013 en 2014-2020, is de toegang van het mkb tot kansen voor groei ten gevolge van innovatie nauwelijks relevant voor het concurrentievermogen of het scheppen van arbeidsplaatsen.

4.2.1

De regeling voor ondersteuning van onderzoek en innovatie in het Adriatische en Ionische gebied is nog altijd te complex en ontmoedigt micro- en kleine ondernemingen om met name deel te nemen aan EU-projecten. Los van de ingewikkelde en tijdrovende administratieve formaliteiten zijn de procedures evenmin afgestemd op de programma's op regionaal, nationaal en Europees niveau.

4.2.2

De oorzaken hiervan zijn in hoofdzaak te herleiden tot de moeilijke toegang tot krediet, de geringe samenwerking tussen het mkb en de „leveranciers” van OO&I (onderzoek, ontwikkeling, innovatie) en tot het gebrek aan ontwikkelingsbeleid voor het aantrekken van particuliere investeringen.

4.2.3

De toegang tot financiering, met name voor kleine innovatieve ondernemingen, is nog steeds moeizaam vanwege te weinig risicokapitaal. Ondanks de aanzienlijke kansen die de „aanbestedingen voor innovatie” bieden, wordt er te weinig gebruik gemaakt van instrumenten voor de uitvoering, zoals precommerciële inkoop, om tastbare gevolgen voor het mkb op te leveren.

4.2.4

Om de kansen die onderzoek en innovatie bieden om te zetten in prikkels voor concurrentievermogen en economische ontwikkeling moet een modern ondernemingsklimaat worden bevorderd en moet de ontwikkeling van het mkb worden gesteund conform de doelstellingen van de Small Business Act (22) en het actieplan Ondernemerschap 2020 (23).

4.2.5

Wat betreft de ruimte zijn er in EUSAIR ook opties voor ontwikkeling aan te wijzen in verband met:

4.2.6

Het is essentieel de samenwerking uit te breiden tussen het mkb en instellingen voor OO&I, beginnende bedrijven te steunen die gebaseerd zijn op overdracht van onderzoek en innovatie, en de activiteiten te steunen voor coaching en fundraising. Het is ook van belang dat mensen specifieke bekwaamheden verwerven voor de overdracht van technologie naar het mkb en voor de benutting van de resultaten van onderzoek en innovatie.

4.2.7

Wat betreft zwakke punten en tekortkomingen die de toegang van het mkb beperken tot kansen die innovatie biedt, zijn de volgende maatregelen als prioritair te beschouwen:

4.3

„Sociale dimensie” — De economische crisis heeft niet alleen negatieve gevolgen voor de reële economie en de levensomstandigheden van miljoenen mannen en vrouwen, maar ook duidelijk de behoefte onderstreept aan overheidsmaatregelen voor de beperking van factoren die de economische ontwikkeling verhinderen en die de levensomstandigheden en het welzijn van burgers beschermen door uitgebreide maatregelen op sociaal terrein en voor het welzijnsbeleid.

4.3.1

Volgens het EESC moet de sociale dimensie in EUSAIR meer aandacht krijgen om de ontwikkeling te garanderen van een groeimodel dat concurrentievermogen kan waarborgen en tegelijk inclusie en sociale bescherming van mensen, vooral van degenen die het kwetsbaarst en het meest in het nadeel zijn.

4.3.2

De integratie en uitbreiding van de sociale dimensie in EUSAIR moeten plaatsvinden met inachtneming van de mededeling van de Europese Commissie „Naar sociale investering voor groei en cohesie” (24), waarin de lidstaten worden aangespoord om sociale investeringen boven aan de lijst met prioriteiten te plaatsen en om de eigen systemen voor sociale bescherming te moderniseren aan de hand van beleid dat op drie specifieke terreinen is gericht:

4.3.3

Het is essentieel dat acties worden gesteund voor de inclusie van gehandicapten en ter voorkoming van discriminatie op grond van ras of etnische afkomst, leeftijd, seksuele geaardheid of geslacht. De toegang tot infrastructuur, technologie en diensten voor gehandicapten verdient zonder meer steun omdat het een basisvoorwaarde betreft die inclusieve groei ten goede komt.

4.3.4

Voorts moeten in de EUSAIR maatregelen worden opgenomen voor de aanpak van sociale problemen in verband met niet-reguliere immigranten, die vooral een rol spelen in het zuidelijke deel van de regio.

19.12.2014   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 458/36

Rapporteur:

Antonello PEZZINI

Corapporteur:

Luis Miguel PARIZA CASTAÑOS

1.1

Het EESC is sterk voorstander van beide verordeningsvoorstellen, waarvan het eerste bedoeld is om een rondreis- en meervoudig visum in te voeren en de Schengenuitvoeringsovereenkomst te wijzigen, en het tweede om de visumcode te herschikken en te verbeteren, met het oog op groei en nieuwe werkgelegenheid.

1.2

Het EESC staat volledig achter de oproep van de Europese Raad van 23 juni 2014 om het gemeenschappelijk visumbeleid te moderniseren door legaal reizen en versterkte lokale consulaire samenwerking in Schengenverband te faciliteren, en daarbij een hoog beveiligingsniveau te handhaven en het nieuwe Schengengovernancesysteem te implementeren.

1.3

Alle maatregelen — met inbegrip van het visumbeleid — ter vereenvoudiging en versoepeling van de instroom van personen die de wens en de middelen hebben en gerechtigd zijn om de EU binnen te komen om welke legitieme reden dan ook, moeten volgens het EESC worden ondersteund.

1.4

Europa maakt deel uit van een gemondialiseerde wereld waarin alles met elkaar verbonden is en de internationale mobiliteit waarschijnlijk alleen nog maar zal toenemen. In dit licht is het zaak om de wisselwerking met andere strategische sectoren, zoals de toeristische, de culturele en de handelssector, te verbeteren en om de toegang tot de EU, daar waar deze legitiem en veilig is en gebaseerd op volledige wederkerigheid, te bevorderen.

1.5

De autoriteiten moeten vooral aandacht besteden aan jongeren uit niet-EU-landen, want mede via gepaste financiële steun en vereenvoudiging van de procedures kan de EU haar eigen waarden doen doorsijpelen naar de wereld van de nieuwe generaties, opdat de cultuur van respect en verdraagzaamheid tussen de volkeren terrein wint en alle vormen van extremisme worden ingedijkt.

1.6

Na de dramatische gebeurtenissen uit de eerste helft van de 20e eeuw hebben de lidstaten de handen ineengeslagen om Europa met grote inzet weer op te bouwen. Een veilig en weloverwogen toegangsbeleid is alleen mogelijk als de EU de ruimte wordt waar de droom van vrede, vooruitgang, democratie en eerbiediging van de burgerrechten, alsmede van groei, werkgelegenheid en mededingingsvermogen, daadwerkelijk realiteit wordt.

1.7

Het toegangsbeleid voor deze Europese ruimte van rechtvaardigheid en vrijheid dient de aan de EU toegekende Nobelprijs waardig te zijn. De EU heeft deze gekregen als tastbaar bewijs van wat er is bereikt op het gebied van de mensenrechten, gelijke rechten van mannen en vrouwen, erkenning van de mens als bewuste consument, duurzame ontwikkeling, de bescherming en eerbiediging van de godsdienstige overtuiging en seksuele geaardheid en de veiligheid van alle Europese burgers.

1.8

Als thuishaven van het maatschappelijk middenveld wijst het EESC erop dat maatregelen om de toegang tot de EU op intelligente en veilige manier te vereenvoudigen moeten kunnen bijdragen tot de groei en het economische en maatschappelijke welzijn, maar vooral de mogelijkheid moeten bieden om de waarden te promoten waardoor de Europese burgers kunnen samenleven.

1.9

Momenteel hebben de Europese lidstaten omwille van culturele en politieke redenen nog allemaal hun eigen ambassades, maar het EESC is ervan overtuigd dat de tijden beginnen te veranderen en er ruimte komt voor een enkele EU-vertegenwoordiging in derde landen. Dit zou een kwalitatieve stap voorwaarts betekenen in de wijze waarop de EU zich presenteert aan de rest van de wereld. Ook zou het een nieuwe impuls geven aan het eenwordingsproces van het Europese continent, ook wat het toegangsbeleid betreft, en zou het veel problemen inzake visumprocedures kunnen oplossen en de waardering en het respect voor het integratiebeleid van de Unie doen toenemen.

1.10

Het EESC wil de Commissie, het Parlement en de Raad derhalve de volgende aanbevelingen voorleggen:

2.1

Een gemeenschappelijk visumbeleid vormt een wezenlijk onderdeel van een gemeenschappelijke ruimte zonder binnengrenzen en maakt integrerend deel uit van het VWEU, art. 77, lid 2, onder a), en art. 79, op grond waarvan de EU bevoegd is om op te treden op het gebied van visa en verblijfsvergunningen in het kader van een wettig verblijf in de lidstaten van de EU (VWEU, titel V, „De ruimte van vrijheid, veiligheid en recht”).

2.2

Het Schengenacquis betreffende het visumbeleid, opgebouwd in het kader van de intergouvernementele Schengensamenwerking, is derhalve opgenomen in het institutionele en juridische kader van de EU. De visumcode en het gemeenschappelijk visumbeleid hebben momenteel alleen betrekking op visa voor kort verblijf („Schengenvisa” voor een verblijf van ten hoogste 90 dagen binnen een periode van 180 dagen) en betreffen visa die worden afgegeven door de 22 Schengenlidstaten en vier geassocieerde landen. Ze zijn niet van toepassing op Bulgarije, Kroatië, Cyprus, Ierland, Roemenië en het Verenigd Koninkrijk (1).

2.3

In 2013 hebben de huidige 26 Schengenlidstaten ruim 16,1 miljoen Schengenvisa afgegeven, terwijl er 1 7 2 04  391 aanvragen waren ingediend. Het Schengengebied telt 7  702 km aan landgrenzen en 41  915 km aan zeegrenzen en 644 luchthavendoorlaatposten. Volgens recente studies (2) zijn er in 2012 in totaal 6,6 miljoen potentiële reizigers „verloren” gegaan door de complexiteit van de visumverleningsprocedures. Het aantal binnenkomsten had 30 tot 60 % hoger kunnen zijn en er is tot 130 miljard euro aan inkomsten gederfd.

2.4

In het kader van „Schengen” zijn o.m. de volgende belangrijke maatregelen genomen:

2.5

De visumcode (3), waarmee geharmoniseerde procedures en voorwaarden zijn vastgesteld voor de afgifte van visa voor kort verblijf, is voortgevloeid uit de herschikking en consolidering van alle rechtshandelingen die van toepassing zijn op de voorwaarden en procedures voor de afgifte van deze visa, en is in de plaats gekomen van de verouderde delen van het Schengenacquis.

2.6

Met de visumcode wordt beoogd om het gemeenschappelijk visumbeleid samenhangender te maken zodat dit transparanter wordt en meer rechtszekerheid biedt, om de procedurele garanties te versterken en gelijke behandeling van visumaanvragers te bevorderen en om de kwaliteit van de dienstverlening en het beginsel van één loket voor het indienen van aanvragen te waarborgen, teneinde legaal reizen te vergemakkelijken, clandestiene immigratie te voorkomen en de openbare orde en veiligheid te handhaven.

2.7

De versterking van het Schengengebied, de overeenstemming over een gemeenschappelijk Europees asielstelsel, de verbetering van het gemeenschappelijk visumbeleid, de intensivering van de Europese samenwerking bij de bestrijding van de georganiseerde misdaad en de voor mensen gevaarlijkste vormen daarvan (terrorisme, mensenhandel, cybercriminaliteit, enz.) zijn over het geheel genomen belangrijke resultaten, maar deze volstaan niet; er moet derhalve meer worden samengewerkt, zowel binnen het Schengengebied als met derde landen. Het gemeenschappelijk visumbeleid is ook bedoeld om:

2.8

Meer in het bijzonder houdt het visumbeleid verband met het grenzenbeleid van de EU. Visumplichtige onderdanen van derde landen worden op het moment van behandeling van hun visumaanvraag immers onderworpen aan een eerste controle die bedoeld is om na te gaan of ze aan de voorwaarden voor toegang tot de EU voldoen.

2.9

De toepassing van de bepalingen van de visumcode heeft diverse tekortkomingen aan het licht gebracht:

2.10

Europa maakt deel uit van een gemondialiseerde wereld waarin alles met elkaar verbonden is en de internationale mobiliteit waarschijnlijk alleen nog maar zal toenemen. In dit licht is het zaak om de wisselwerking met andere strategische sectoren, zoals de toeristische, de culturele en de handelssector, te verbeteren en om korte reizen van hooggekwalificeerde dienstverleners te bevorderen. Het aantal potentiële bezoekers dat legitieme redenen heeft om meer dan 90 dagen binnen een periode van 180 dagen in het Schengengebied te verblijven zonder de bedoeling te hebben om langer in een van de Schengenlanden te verblijven, zal naar verwachting stijgen.

2.10.1

Vooral voor jongeren moet het in juridisch en financieel opzicht mogelijk worden om met het nodige gemak toegang te krijgen tot Europa, dat in de wereld niet langer bekend moet staan als „fort Europa”, maar als een toonbeeld van democratie en verdraagzaamheid.

2.11

Met het nieuwe Schengenbeheerssysteem moet ervoor gezorgd worden dat de burgers en de Europese economie ten volle kunnen blijven profiteren van vrij verkeer binnen het Schengengebied zonder grenscontroles en dat er meer kansen worden geschapen voor legaal reizen door het visumbeleid te moderniseren en het initiatief „Slimme grenzen” ten uitvoer te leggen, waarbij een hoog niveau van veiligheid moet worden gewaarborgd maar tegelijkertijd aan de legitieme verwachtingen van de aanvragers moet worden tegemoetgekomen.

2.12

Met het oog op de verwachte toename van het aantal visumaanvragers zal de goede werking van de databank SIS en het Visuminformatiesysteem (VIS) van cruciaal belang zijn bij het inperken van de mogelijkheden voor visumaanvragers om het gemakkelijkst toegang tot het Schengengebied te krijgen door zich te wenden tot de lidstaten die als minder streng te boek staan of waar de procedures sneller en minder omslachtig zijn.

3.1

De belangrijkste elementen uit het door de Commissie voorgestelde pakket kunnen als volgt worden samengevat:

4.1

Een gemeenschappelijk visumbeleid is volgens het EESC onmisbaar voor het creëren van een gemeenschappelijke ruimte zonder binnengrenzen: op die manier wordt het Schengenacquis inzake het visumbeleid, dat in het kader van de intergouvernementele Schengensamenwerking tot stand is gebracht, opgenomen in het institutionele en rechtskader van de EU in de zin van het Verdrag.

4.2

Een — welkome — intensievere consulaire samenwerking kan bijdragen tot een grotere interoperabiliteit en tot concretisering van de idee om in tal van landen in de wereld één enkele EU-vertegenwoordiging te scheppen. Hierdoor zou een duidelijk signaal worden afgegeven dat de EU politiek vooruitgang boekt en zou er flink worden bespaard, nog afgezien van het feit dat de procedures eenvoudiger en eenvormig gemaakt worden.

4.2.1

De EEAS (European External Action Service), die sinds 1 januari 2011 operatief is, telt naast de zetel in Brussel, 140 delegaties in de wereld, 3  292 personeelsleden en een budget van 519 miljoen euro voor 2014.

4.3

Door alle wetgeving over de behandeling van aanvragen voor kortverblijfvisa in één enkel instrument onder te brengen en de regels betreffende de afgifte van visa te wijzigen, is er duidelijk toe bijgedragen om de wetgeving te vereenvoudigen, de transparantie te verbeteren en de rechtszekerheid te vergroten.

4.4

Het EESC is ermee ingenomen dat met de visumcode in algemene zin wordt beoogd te waarborgen dat het gemeenschappelijk visumbeleid daadwerkelijk gemeenschappelijk is en dat alle lidstaten het overal op dezelfde wijze toepassen door middel van een reeks wettelijke bepalingen en operationele instructies.

4.5

Volgens het EESC zal het de economische groei en de werkgelegenheid ten goede komen als het gemakkelijker wordt gemaakt om binnen een duidelijk rechtskader legaal te reizen, en niet alleen voor verblijven van ten hoogste 90 dagen per periode van 180 dagen.

4.6

Ook aanvragers uit derde landen die legitieme redenen hebben om langer te blijven, zoals kunstenaars, ondernemers, docenten, onderzoekers, studenten en gepensioneerden die langer dan 90 dagen in het Schengengebied willen doorbrengen zonder dat ze meer dan 90 dagen in hetzelfde land blijven, zouden dit moeten kunnen doen, zonder dat afbreuk wordt gedaan aan de hoge veiligheidseisen.

4.7

Met de goedkeuring van de bepalingen moet het naar het oordeel van het EESC niet alleen mogelijk worden om de economische groei van de EU te stimuleren, maar ook om de gemeenschappelijke beginselen die aan de Europese wetgeving ten grondslag liggen en die in de Verdragen en in het Handvest van de grondrechten zijn verankerd, uit te dragen naar andere delen van de wereld met andere culturen. Het gaat er hierbij om dat:

4.8

Het EESC steunt het voorstel voor een meervoudig inreisvisum, vanwege het gemak dat dit kan opleveren voor de reiziger: de afgifte van meervoudige visa betekent dat de administratieve rompslomp voor zowel aanvragers als consulaten wordt verlicht en dat er aanzienlijk kan worden bespaard op de kosten, ook dankzij het Visuminformatiesysteem (VIS).

4.9

Het EESC juicht de Commissievoorstellen derhalve toe, omdat het hiermee mogelijk wordt om:

5.1

Het EESC is voorstander van bindende voorschriften om de bewijsstukken die bij het aanvragen van een visum in het kader van de plaatselijke Schengensamenwerking tussen de consulaten van de lidstaten moeten worden overgelegd, te harmoniseren. Ook is het EESC het ermee eens dat er jaarlijks een rapport over de stand van de samenwerking wordt opgesteld dat aan de wetgevers wordt toegezonden. Ter wille van de samenhang en transparantie moet bij deze voorschriften worden voorkomen dat de consulaten ongelijke vereisten hanteren.

5.2

Gewaarborgd moet worden dat er preciezere gegevens worden vergaard. Hiertoe dient de lijst met door de lidstaten te presenteren relevante gegevens te worden herzien. Dit is volgens het EESC cruciaal om adequaat statistisch toezicht te houden en betere analyses te maken van de afzonderlijke elementen, soorten en procedures voor de afgifte van visa. Zo moet goed kunnen worden beoordeeld in hoeverre de toekomstige doelstellingen worden gehaald.

5.3

Het EESC steunt de invoering van het rondreisvisum als rechtsinstrument waarmee op basis van rationele criteria verzoeken kunnen worden ingewilligd van personen die om bonafide en legitieme redenen meer dan 90 dagen per periode van 180 dagen in diverse lidstaten van het Schengengebied willen verblijven, maar niet meer dan 90 dagen in één lidstaat.

5.4

Een duidelijkere definitie van een „bevoegde” staat en een vereenvoudiging van het formulier kunnen de procedurele waarborgen versterken en vertragingen en complicaties in de behandeling van aanvragen voorkomen.

5.5

Het is een goede zaak dat wordt afgestapt van het principe dat alle aanvragers die voor het eerst een visumverzoek indienen persoonlijk moeten verschijnen (behalve wanneer het gaat om het afgeven van vingerafdrukken), al behouden consulaten de mogelijkheid om een afspraak met de aanvragers te maken. Het EESC is er ook voorstander van dat verduidelijkt wordt hoe een aanvraag vanaf zes maanden vóór het begin van het voorgenomen bezoek online kan worden ingediend.

5.5.1

Het EESC pleit ervoor dat een hoog veiligheidsniveau gepaard gaat met een net zo degelijke bescherming van de persoons- en biometrische gegevens, evenals van de „gevoelige” gegevens waarover het EESC zich al heeft uitgesproken (4). Het dringt er derhalve bij het Europese Agentschap eu-LISA op aan om garanties te bieden voor de volledige bescherming van de gegevens uit de VIS- en SIS II-systemen.

5.6

De maatregelen om de rechtszekerheid op te voeren, de termijn waarbinnen een beslissing moet worden genomen te bekorten en een uitvoerige, maar vereenvoudigde lijst op te stellen van de te overleggen bewijsstukken (waar de medische reisverzekering niet onder valt), zijn volgens het EESC zeer positief, vooral voor reizigers die bewezen hebben betrouwbaar en integer te zijn.

5.7

Met het voorstel om bindende regels met objectieve en welomschreven criteria vast te stellen waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen de verschillende categorieën visumaanvragers, moet het overleggen van bewijsstukken versoepeld worden voor aanvragers met een gunstig „visumverleden” van wie de gegevens in de laatste twaalf maanden vóór de aanvraag zijn opgenomen in de VIS-databank. Dit kan er volgens het EESC toe leiden dat de procedure wordt versneld en kosten worden bespaard, ook voor meervoudige visa en visa die langer geldig zijn dan het reisdocument.

5.8

Voor duidelijk omschreven categorieën aanvragers, met name minderjarigen, studenten en Erasmus Mundus-studenten, geldt er een vrijstelling van visumleges. Deze vrijstelling moet door alle lidstaten op dezelfde wijze worden toegepast, ongeacht waar de aanvraag is ingediend, en sluit aan bij gelijkheids- en non-discriminatiecriteria en rechtszekerheidsbeginelen.

5.9

Wat betreft de herziening van de criteria inzake afgifte van visa aan de grenzen voor zeevarenden en voor korte toeristische reizen, pleit het EESC ervoor dat er — weliswaar met behoud van veiligheidsmarges — voldoende flexibiliteit wordt ingebouwd en dat de desbetreffende bepalingen van de visumcode worden herzien.

5.10

Evenzeer ingenomen is het EESC met de herziening van de bepalingen over luchthaventransitvisa. Deze herziening komt de proportionaliteit ten goede en maakt een eind aan de restrictieve aanpak van de lidstaten.

5.11

Waar het gaat om de afgifte van visa aan burgers van derde landen die in een EU-lidstaat familieleden willen bezoeken die daar wonen en er de nationaliteit van hebben, is het EESC van mening dat zij op zijn minst in aanmerking moeten komen voor dezelfde bepalingen die in Richtlijn 2004/38/EG zijn opgenomen betreffende het vrije verkeer van EU-burgers en van hun familieleden, waarbij het onderhouden van de familiebanden moet worden vergemakkelijkt door de procedures te vereenvoudigen en vrijstelling van visumleges te verlenen.

5.12

De herziening van de huidige definities van consulaire samenwerking waarmee beoogd wordt om voor meer flexibiliteit te zorgen en het beginsel van verplichte vertegenwoordiging in te voeren, zou volgens het EESC ook moeten leiden tot kostenbesparingen en tot de interoperabiliteit tussen de consulaire netwerken.

5.13

In dit verband is het EESC ervan overtuigd dat met één enkele EU-vertegenwoordiging tal van problemen in verband met verschillen in visumverleningsprocedures kunnen worden opgelost en dat er flink kan worden bespaard. Bovendien zou Europa hierdoor met één stem kunnen spreken op dit gebied.

19.12.2014   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 458/43

Rapporteur:

Stefano PALMIERI

Corapporteur:

Ana BONTEA

1.1

Zwartwerk is een probleem dat zich in alle EU-lidstaten — zij het in verschillende mate — voordoet en afbreuk dreigt te doen aan de Europese idealen van legaliteit, veiligheid, solidariteit, sociale en fiscale rechtvaardigheid, vrije concurrentie en vrij verkeer van werknemers.

1.2

Het tegengaan van zwartwerk m.b.v. gepaste maatregelen op het vlak van preventie, controle en bestrijding is een fundamentele strategische beleidskeuze waarmee dit verschijnsel aan het daglicht kan worden gebracht en voor herstel van de economische concurrentiekracht en de sociale stelsels van de EU kan worden gezorgd, in lijn met de prioriteiten en richtsnoeren uit de Europa 2020-strategie.

1.3

Positief is het voorstel tot oprichting van een Europees platform voor de intensivering van de samenwerking bij de bestrijding van zwartwerk. Dit voorstel rijmt met de talrijke verklaringen waarin het Europees Parlement, de Raad en het EESC de afgelopen jaren wezen op de noodzaak van een gecoördineerde Europese strategie voor meer werkgelegenheid, slimme, duurzame en inclusieve groei en meer samenwerking ter bestrijding van zwartwerk. Met het platform zal een hiaat worden opgevuld op Europees niveau, aangezien zwartwerk toe nu toe gefragmenteerd en onvoldoende gecoördineerd werd aangepakt.

1.4

Ook positief is het voorstel dat alle lidstaten verplicht bij het op te richten platform moeten worden betrokken. Als alle EU-landen gezamenlijk en op gecoördineerde wijze aan het platform deelnemen, kunnen de grensoverschrijdende aspecten van zwartwerk en de problemen i.v.m. de aanwezigheid van niet-reguliere zwartwerkers uit derde landen worden aangepakt.

1.5

Zwartwerk en valselijk aangemeld werk, d.w.z. schijnzelfstandigheid, zijn twee verschillende concepten, maar het is correct ook schijnzelfstandigheid te noemen bij de vormen van zwartwerk die het platform moet gaan voorkomen, tegengaan en bestrijden. Dit gezien de negatieve gevolgen van schijnzelfstandigheid voor: i) de rechten en garanties van werknemers; ii) de vrije concurrentie; iii) het vrije verkeer van werknemers in de EU.

1.5.1

Hopelijk zal het platform — met inachtneming van de nationale wetgeving en praktijk — het mogelijk maken om de ervaringen van de lidstaten met schijnzelfstandigheid te evalueren, op basis daarvan dit verschijnsel te definiëren en vervolgens een adequate strategie ter bestrijding ervan op te stellen.

1.6

De opdracht en taken van het platform zijn zeer goed omschreven, maar het mandaat ervan zou nog kunnen worden uitgebreid, zodat het ook aanbevelingen voor Europese of nationale wetgeving kan formuleren met het oog op de implementatie van een doeltreffendere bestrijdingsstrategie (bijv. voorstellen voor intensievere grensoverschrijdende samenwerking op het vlak van toezicht en handhaving).

1.7

De lidstaten zouden over de benoeming van de nationale contactpunten verplicht de sociale partners moeten raadplegen en daarbij ook representatieve maatschappelijke organisaties moeten betrekken. Deze beschikken over specifieke kennis van het fenomeen zwartwerk en zijn daarom absoluut van meerwaarde voor de strategie ter bestrijding ervan.

1.7.1

De vergaderingen van het platform zouden tijdens speciale vergaderingen goed moeten worden voorbereid. Ook zou via informatiebijeenkomsten bekendheid kunnen worden gegeven aan de activiteiten van het platform (met het oog op volledige transparantie).

1.8

De maatregelen om zwartwerk te voorkomen en tegen te gaan, zouden verschillende instrumenten moeten combineren: controles en sancties zouden moeten worden geschraagd met slimme regelgeving teneinde een stabiel en voorspelbaar rechtskader te creëren. Tegelijkertijd zouden de implementatiekosten laag moeten worden gehouden, moet buitensporige belasting van arbeid worden voorkomen en moeten werkgevers met adequate instrumenten, waaronder fiscale prikkels en eenvoudige stelsels voor de betaling van belastingen en sociale premies, worden aangespoord hun arbeidskrachten aan te melden en zich aan de wet te houden, en zouden fiscale prikkels moeten worden ingevoerd om zwartwerk aan te geven.

1.9

Het EESC heeft zich in de context van de EU-strategie ter bestrijding van zwartwerk de afgelopen jaren constant ingespannen om de uitwisseling van instrumenten, beleidsmaatregelen en goede praktijkvoorbeelden te bevorderen, waarbij het zich zowel richtte op economische als culturele en sociale aspecten. Daarom zou zijn rol t.a.v. het platform officieel moeten worden erkend en zou het moeten worden aangemerkt als een van de bij het platform betrokken waarnemers.

1.10

Als het gaat over vergroting van het bewustzijn van het publiek, moet het maatschappelijk middenveld een grotere rol krijgen. In het bijzonder zouden het EESC en de nationale sociaaleconomische raden gezamenlijk actie moeten ondernemen in het kader van de activiteiten van de stuurgroep Europa 2020 en van andere organen van het EESC.

1.11

Het platform zou moeten erkennen dat de volgende organisaties voor zijn werkzaamheden belangrijk kunnen zijn:

1.12

Het platform zou moeten worden uitgerust met een monitoring- en evaluatiemechanisme. Daartoe zou gebruik moeten worden gemaakt van ad-hocindicatoren en niet aan de Commissie verbonden, externe beoordelaars.

2.1

Op EU-niveau wordt zwartwerk gedefinieerd als „alle betaalde werkzaamheden die op zichzelf wettig zijn, maar niet aan de overheid worden gemeld; er moet echter wel rekening worden gehouden met verschillen in de wetgeving van de lidstaten”. (1) Ook valselijk aangemeld werk, of schijnzelfstandigheid, valt hieronder. Daarvan is sprake als een arbeidskracht formeel wordt aangemeld als zelfstandige op basis van een dienstverleningscontract, maar feitelijk, op basis van de nationale wetgeving en praktijk, werknemer is. (2)

2.2

Zwartwerk en schijnzelfstandigheid zijn uiteenlopende verschijningen van een fenomeen dat negatieve gevolgen heeft voor de rechten en garanties van werknemers, de vrije concurrentie en het vrije verkeer van werknemers in de EU. Het noemen van schijnzelfstandigheid als vorm van zwartwerk die het platform moet gaan bestrijden, is volstrekt logisch. Het gaat hier immers over een niet-regulaire arbeidsvorm die steeds vaker voorkomt, hetgeen verband houdt met de opkomst ervan in de dienstensector, en die werknemers rechten en garanties ontneemt op een wijze zoals zwartwerk dat doet. (3)

2.2.1

Het EESC heeft er al eerder op gewezen (4) dat er geen uniforme Europese definitie van zelfstandige arbeid bestaat. Daardoor grijpt elke bevoegde instantie terug op nationale wetgeving, hetgeen de uitvoering van een EU-strategie ter bestrijding van schijnzelfstandigheid lastig maakt, met name in het geval van grensoverschrijdende arbeid.

2.2.2

Het EESC heeft zich in dit verband reeds uitgesproken vóór een evaluatie van de ervaringen van de lidstaten met schijnzelfstandigheid, zodat conclusies getrokken en aanbevelingen geformuleerd kunnen worden met het oog op het uitwerken van een adequate strategie ter bestrijding van dit verschijnsel. In het advies „Misbruik van de status van zelfstandige” (5) onderstreepte het dat schijnzelfstandigheid moet worden gedefinieerd en op basis daarvan zekere wetgeving moet worden vastgesteld om bonafide zelfstandigen en micro-ondernemingen te beschermen tegen de risico's van oneerlijke concurrentie.

2.2.2.1

Dit standpunt is in lijn met hetgeen het Europees Hof van Justitie hierover al heeft verklaard. Dat heeft weliswaar bekrachtigd dat de lidstaten bevoegd zijn om de begrippen werknemer en zelfstandige te definiëren, maar heeft richtsnoeren verschaft voor basisdefinities, teneinde de normale marktwerking en het vrije verkeer van werknemers te garanderen en ervoor te zorgen dat de verdragen op uniforme wijze worden toegepast. (6)

2.2.2.2

Het EESC is van mening dat deze aanpak de sociaaleconomische rol van zelfstandige arbeid nog zou versterken, omdat dan alleen echte zelfstandigen tot deze categorie worden gerekend. Zo zou de legitieme status van zelfstandigen worden toegekend aan een ieder die op basis van een vrije keuze voor eigen rekening arbeid verricht. Het EESC beperkt zich er in dit verband toe de lidstaten richtsnoeren aan te reiken en modellen van beste werkwijzen voor te stellen.

2.3

De heterogeniteit en complexiteit van zwartwerk en schijnzelfstandigheid impliceren zeer diverse soorten betrokkenen: werknemers die buiten de sociale zekerheid vallen, geen contract hebben of onderhands uitbetaald worden, meehelpende gezinsleden, werknemers die hun tweede baantje niet aangeven, zelfstandigen die zich niet willen aanpassen aan de voorschriften, schijnzelfstandigen, niet-reguliere immigranten die zwart werken, en werknemers uit derde landen die zonder minimale arbeidsnormen werken als toeleveranciers voor de EU-lidstaten. (7) Door deze heterogeniteit is het moeilijk om zwartwerk aan te pakken en zijn specifieke strategieën nodig.

2.4

Zwartwerk is een probleem dat zich in alle EU-lidstaten voordoet en indruist tegen de Europese idealen van legaliteit, veiligheid, solidariteit, sociale en fiscale rechtvaardigheid, vrije concurrentie en vrij verkeer van werknemers.

2.4.1

Er moet terdege werk worden gemaakt van de bestrijding van zwartwerk omdat dat tal van gevolgen heeft voor ondernemingen en werknemers, alsook voor de overheidsbegroting:

2.4.2

Zwartwerk doet zich tegenwoordig in de EU in verschillende mate in diverse sectoren voor: landbouw, bouw, handwerkindustrie (textiel, kleding, schoeisel enz.), detailhandel, horeca, onderhoud en reparatie, zorgverlening en huishoudelijk werk. (8)

2.5

Schattingen van de omvang van zwartwerk lopen sterk uiteen en het is zeer complex dit verschijnsel op EU-niveau te kwantificeren. De cijfers die beschikbaar zijn, ook op basis van recent onderzoek (9), tonen dit aan. Deze onduidelijkheid heeft uiteraard direct gevolgen voor de mogelijkheden om adequaat op te treden, en vraagt om doelgerichte, sectorspecifieke maatregelen.

2.5.1

Uit een van de laatste Eurofound-onderzoeken bleek dat 18,6 % van de ondervraagden uit de EU-27 in 2008 zwartwerk had verricht. (10) Dit percentage kon als volgt worden onderverdeeld: 31,3 % werknemers die een deel (meestal ongeveer een kwart) van hun loon onderhands, d.w.z. zwart, door hun werkgever uitbetaald kregen, 14,4 % volledig zwart werkende werknemers, 14,4 % zwart werkende zelfstandigen en 39,7 % mensen die tegen betaling diensten verleenden aan familie, vrienden, kennissen enz. Volgens de recentste Eurobarometer-enquête (11) van 2013 (12) gaf slechts 4 % van de respondenten toe zwartwerk te hebben verricht. 11 % gaf echter toe vorig jaar goederen of diensten te hebben gekocht waarvan zij op goede gronden konden aannemen dat daarbij zwartwerk betrokken was. Er zijn echter grote verschillen binnen de EU. (13)

2.5.2

Op dit ogenblik is het onzeker hoe de crisis de ontwikkeling van zwartwerk zal beïnvloeden. Het verschijnsel dreigt te verergeren in de sectoren en beroepen waar het al bestaat, en het gevaar is aanwezig dat het ook elders opkomt (bijv. met de zich verder ontwikkelende informatie- en communicatietechnologie). (14)

2.6

De globalisering en sociaaldemografische veranderingen creëren overigens meer mogelijkheden voor de grijze economie en zwartwerk. Het bestrijdingsbeleid moet zich navenant kunnen ontwikkelen. De lidstaten afzonderlijk hebben in dit verband weinig mogelijkheden om op te treden. Dat geldt met name voor het tegengaan van grensoverschrijdend zwartwerk.

2.7

De betrokkenheid van niet-reguliere immigranten bij zwartwerk is een ernstig probleem dat in het kader van de algemene strategie ter bestrijding van niet-reguliere immigratie moet worden aangepakt. Veel niet-reguliere immigranten hebben zwartwerk nodig om te overleven. Bovendien kan het perspectief op zwartwerk niet-reguliere immigranten aantrekken.

3.1

Het besluit een Europees platform in te stellen is het resultaat van een langzame bewustwording van de ernst van het fenomeen zwartwerk en van een nauwgezette voorbereiding door de belangrijkste Europese instellingen. (15)

3.2

Het is logisch dat het voorstel een platform op te richten waar alle lidstaten verplicht aan moeten deelnemen, op EU-niveau wordt gedaan, want zwartwerk is inmiddels een probleem dat zich in alle Europese landen — in verschillende mate maar op soortgelijke wijze — voordoet.

3.2.1

Het creëren van een dergelijke vorm van samenwerking tussen de lidstaten is van groot belang om naleving van de Europese waarden van solidariteit, sociale rechtvaardigheid en vrije concurrentie alsook het vrij verkeer van werknemers, een van de grondbeginselen van de EU, te kunnen blijven garanderen, mede gelet op de grensoverschrijdende aspecten van zwartwerk en de uitdagingen i.v.m. arbeidsmobiliteit.

3.2.2

De oprichting van het platform moet leiden tot meer overleg tussen de diverse comités en werkgroepen van de lidstaten. Aldus zal een hiaat worden opgevuld op Europees niveau, waar zwartwerk toe nu toe gefragmenteerd en onvoldoende gecoördineerd werd benaderd.

3.2.3

Gezamenlijke en gecoördineerde deelname van alle EU-landen aan het platform is essentieel om de afgesproken bestrijding van alle vormen van zwartwerk (waaronder schijnzelfstandigheid) te intensiveren, en om de grensoverschrijdende aspecten ervan en de problemen i.v.m. de aanwezigheid van niet-reguliere zwartwerkers uit derde landen aan te pakken.

3.3

Het is positief dat het voorstel voor het Europees platform volledig strookt en zal blijven stroken met het subsidiariteits- en het evenredigheidsbeginsel.

3.3.1

De lidstaten blijven bevoegd voor maatregelen om zwartwerk te voorkomen en tegen te gaan. Niet-strafrechtelijke (administratieve en niet-administratieve) en strafrechtelijke sancties worden opgelegd op basis van het legaliteitsbeginsel en met inachtneming van nationale procedures en wetgeving.

3.4

De bestrijding van zwartwerk is een fundamentele strategische beleidskeuze voor de EU waarmee dit verschijnsel aan het daglicht kan worden gebracht en voor heel wat economische groei en dus herstel van de economische concurrentiekracht en de sociale stelsels van de EU kan worden gezorgd, in lijn met de richtsnoeren uit de Europa 2020-strategie.

3.5

De maatregelen om zwartwerk te voorkomen en tegen te gaan, zouden moeten worden afgestemd op de echte oorzaken ervan en op de noodzaak bestrijdingsinstrumenten — controles en sancties voor de aanpak van oneerlijke, onrechtvaardige en niet aangemelde handels- of ondernemingspraktijken — te combineren met slimme regelgeving teneinde een stabiel en voorspelbaar rechtskader te creëren.

3.5.1

Er zou een gunstig klimaat voor ondernemingen en werknemers moeten worden geschapen waarin de implementatiekosten van de regelgeving laag worden gehouden, administratieve en fiscale procedures worden hervormd en vereenvoudigd, en de arbeidswetgeving en de regels voor veiligheid op het werk, seizoensarbeid, incidenteel werk en nieuwe arbeidsvormen worden verbeterd.

3.5.2

Ook fiscale prikkels kunnen belangrijk zijn bij het voorkomen en tegengaan van zwartwerk. Er zouden belastingvoordelen moeten worden ingevoerd die naleving van de regels belonen en stimuleren tot het aangeven van zwartwerk, waaronder dat in de sector huishoudelijk werk en in de zorgverlening.

3.6

Bij de oprichting van het Europees platform moeten overlappingen met bestaande initiatieven en samenwerkingsvormen worden vermeden. Verder mag geen sprake zijn van voor de aanpak van zwartwerk inadequate en dus overbodige rapportageverplichtingen.

4.1

Omdat de kennis over de omvang en ontwikkeling van zwartwerk vaak tekort lijkt te schieten, kunnen de nationale instanties die dit verschijnsel bestrijden, zonder twijfel profiteren van de ervaringen die hiermee rechtstreeks door de sociale partners, organisaties van het midden- en kleinbedrijf, vrije beroepen en de sociale economie, en meer in het algemeen maatschappelijke organisaties zijn opgedaan. De werkzaamheden van het platform kunnen gegarandeerd het beste worden uitgestippeld aan de hand van de constante stroom informatie die door hen wordt geleverd.

4.2

Het is belangrijk dat de lidstaten verplicht de sociale partners raadplegen over de benoeming van het enig contactpunt en daarbij ook de maatschappelijke organisaties betrekken die een beslissende rol spelen in het nationale optreden ter bestrijding van zwartwerk.

4.2.1

Essentieel is dat de vergaderingen van het platform in elke lidstaat tijdens speciale vergaderingen goed worden voorbereid en worden gevolgd door bijeenkomsten waar de activiteiten van het platform worden gepresenteerd.

4.3

Het EESC heeft erop gewezen dat de maatregelen ter bestrijding van zwartwerk moeten worden verstevigd door informatie, gegevens en evaluaties systematisch op Europees niveau uit te wisselen, met medewerking van de bevoegde overheden en de betrokken sociale partners. (16)

4.3.1

Het EESC heeft zich constant ingespannen om de uitwisseling van instrumenten, beleidsmaatregelen en goede praktijkvoorbeelden te bevorderen, waarbij het zich zowel richtte op economische als culturele en sociale aspecten. Het vraagt daarom om zijn rol t.a.v. het platform officieel te erkennen, en zou graag willen dat het in het voorstel wordt aangemerkt als een van de bij het platform betrokken waarnemers.

4.4

Het vergroten van het bewustzijn van het publiek door het platform biedt de lidstaten een kans bij uitstek om een impuls te geven aan hun maatregelen ter voorkoming, terugdringing en bestrijding van zwartwerk. De bijdrage die het maatschappelijk middenveld in dit verband kan leveren, mag zeker niet worden onderschat. Die bijdrage kan worden geconcretiseerd via gezamenlijke actie van het EESC en de nationale sociaaleconomische raden in het kader van de activiteiten van de stuurgroep Europa 2020 en van andere organen van het EESC.

4.4.1

De betrokken nationale instanties hebben niet genoeg gedaan op het vlak van preventie, voorlichting en advisering. (17) Het platform zou maatregelen ter zake moeten bespreken, waaronder gemeenschappelijke activiteiten, zoals Europese campagnes, die overigens in artikel 4, onder i), worden genoemd.

4.5

Het EESC vindt de opdracht en taken van het platform zeer goed omschreven. De uitwisseling van informatie en goede praktijkvoorbeelden alsook de ontwikkeling van onderzoek en vaardigheden (via gemeenschappelijke cursussen) vormen zonder twijfel de eerste stap op weg naar gecoördineerd transnationaal optreden. Het EESC zou in dit verband graag zien dat het mandaat van het platform nog verder wordt uitgebreid, zodat het ook aanbevelingen voor Europese of nationale wetgeving kan formuleren met het oog op de implementatie van een doeltreffendere bestrijdingsstrategie (bijv. voorstellen voor intensievere grensoverschrijdende samenwerking op het vlak van toezicht en handhaving).

4.6

Het platform zou de voorwaarden moeten scheppen zodat, zoals in een eerder advies bepleit, een kwantitatieve en kwalitatieve beoordeling kan worden gemaakt van: i) het fenomeen zwartwerk (dat per lidstaat sterk verschilt); ii) de negatieve sociaaleconomische gevolgen ervan, die op hun beurt in de lidstaten ook verschillend inwerken omdat de situaties en de structurele omstandigheden uiteenlopen; iii) de doeltreffendheid van de bestrijdingsmaatregelen van de lidstaten.

4.6.1

In dit verband is de oprichting van het platform belangrijk en is het wenselijk dat Eurostat en Eurofound daarbinnen een belangrijke rol kunnen spelen:

4.7

De OESO heeft in de loop der jaren specifieke ervaring met het verschijnsel zwartwerk opgedaan. (18) Daarom vindt het EESC het nuttig om deze organisatie uit te nodigen als waarnemer aan het platform deel te nemen.

4.8

Belangrijk is dat de activiteiten van het platform constant worden gemonitord — i.p.v. slechts een vierjaarlijkse evaluatie — en dat externe beoordelaars daadwerkelijk worden betrokken bij de keuze van de resultaat- en effectindicatoren en bij de evaluatie van het werkprogramma van het platform.

19.12.2014   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 458/52

Rapporteur:

McDonogh

1.1

Gezien de milieuschade die door de visserij met drijfnetten wordt aangericht en het feit dat geen van de lidstaten erin slaagt de sector naar behoren te controleren, zou de Commissie een totaalverbod moeten uitvaardigen.

1.2

Het Comité is zich ervan bewust dat een dergelijk verbod negatieve gevolgen kan hebben voor de werkgelegenheid in bepaalde lidstaten. Als vertegenwoordiger van het maatschappelijk middenveld willen we dan ook onze bezorgdheid uitspreken over mogelijk inkomensverlies en er bij de Commissie op aandringen dat zij hiervoor adequate oplossingen uitwerkt.

1.3

Het Comité stelt voor dat gebruik wordt gemaakt van het Europees Fonds voor maritieme zaken en visserij om de overschakeling op andere visserijmethoden vlot te doen verlopen.

2.1

Bedoeling van de Commissie is de Verordeningen (EG) nr. 850/98, (EG) nr. 812/2004, (EG) nr. 2187/2005 en (EG) nr. 1967/2006 van de Raad te wijzigen en Verordening (EG) nr. 894/97 van de Raad in te trekken.

2.2

In het begin van de jaren 90 heeft de EU wetgeving inzake de visserij met drijfnetten vastgesteld naar aanleiding van specifieke resoluties van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (AVVN) waarin werd aangedrongen op een moratorium op de visserij met grote pelagische drijfnetten (d.w.z. met een lengte van meer dan 2,5 km) op volle zee.

2.3

Het huidige EU-regelgevingskader inzake drijfnetten vertoont echter een aantal zwakke punten, aangezien de bestaande regels gemakkelijk te omzeilen zijn. Doordat er geen EU-voorschriften zijn voor de kenmerken van het vistuig (bv. maximale maaswijdte, maximale twijndikte, verdelingsverhouding, enz.) en het gebruik van het vistuig (bv. maximale afstand van de kust, uitzettijd, visseizoen, enz.) en de mogelijkheid bestaat om andere soorten vistuig aan boord te hebben, kunnen de vissers illegaal gebruikmaken van drijfnetten voor de vangst van soorten die niet met dit soort vistuig mogen worden gevangen en verklaren dat zij met bijvoorbeeld ander vistuig zijn gevangen (zoals bijvoorbeeld beuglijnen, enz.). Als vissers met elkaar samenwerken kan dat er al snel op uitdraaien dat vistuig wordt gebruikt dat veel langer is dan 2,5 km.

2.4

Er zijn meldingen van incidentele vangsten (of een hoog risico op interactie) van streng beschermde soorten zoals steurachtigen, zeeschildpadden, zeevogels en walvisachtigen.

2.5

Bovendien raken elk jaar weer lange stukken drijfnet zoek op zee, vooral tijdens zware stormen. Aangezien de netten zijn gemaakt van bijzonder bestendige synthetische materialen, raken er nog jarenlang vissen, haaien, zoogdieren, vogels, schildpadden en andere schepsels verstrikt in deze zogenaamde spooknetten. Er is maar weinig bekend over de omvang van dit probleem, maar vast staat wel dat deze netten een belangrijke doodsoorzaak zijn bij zeedieren zoals onder meer wilde zalm, tonijn, pijlinktvis en zwaardvis.

2.6

Het moge dan ook duidelijk zijn dat nog steeds ernstige bezorgdheid bestaat over de impact van het gebruik van het bedoelde vistuig op het milieu en de instandhouding.

2.7

De meeste vissers vissen slechts een paar maanden per jaar met drijfnetten en velen van hen zelfs minder dan een halve maand per jaar. Het totale verbod op het gebruik van drijfnetten zal dus wellicht niet leiden tot een overeenkomstige daling van het aantal vissers, aangezien deze actief zullen blijven met ander vistuig, dat al is goedgekeurd in hun visvergunning.

19.12.2014   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 458/54

Rapporteur:

Isabel Caño Aguilar

1.1

Het EESC wenst het belang van mobiele gezondheidszorg (hierna „m-gezondheidszorg”) te onderstrepen; het is een technologie van de toekomst die wereldwijd op steeds grotere schaal zal worden gebruikt voor tal van gezondheidsdiensten.

1.2

Het EESC is zeer te spreken over het groenboek waarin uiteengezet wordt dat m-gezondheidszorg de Europese zorgstelsels kan helpen om beter het hoofd te bieden aan de groeiende problemen als gevolg van, bijvoorbeeld, de demografische ontwikkelingen.

1.3

Het EESC is van mening dat de verbetering van de gezondheidszorg, en niet de verlaging van de kosten, voorop moet staan. Voor het welslagen van de m-gezondheidszorg is het van belang dat alle gezondheidswerkers deelnemen, er wordt overlegd met de patiëntenorganisaties, het onderlinge vertrouwen tussen patiënten en gezondheidswerkers wordt verbeterd en dat er stimulerende maatregelen worden getroffen voor de opleiding van deze laatsten. Ook dient er een dialoog met de industriesector voor de m-gezondheidszorg te worden opgezet.

1.4

Het EESC is voorstander van het opzetten van publiekscampagnes over alle aspecten van m-gezondheidszorg.

1.5

Het nieuwe rechtskader zorgt voor een aanzienlijk betere bescherming van persoonsgegevens overeenkomstig het Handvest van de grondrechten van de EU, maar er bestaan nog geen technieken om ongeoorloofde toegang tot mobiele communicatie te verhinderen.

1.6

Big data spelen een fundamentele rol in medisch onderzoek. Het EESC is van mening dat a) de anonimiteit van patiënten moet worden bewaard, b) programma's voor datamining moeten worden bevorderd, c) een verbod op het patenteren en verhandelen van big data moet worden overwogen en d) er ook voor big data technieken en regelgeving moeten worden ingevoerd.

1.7

Aan de hand van een verordening moet a) duidelijk worden gemaakt wat onder „mobiele gezondheidszorg” in de zin van Richtlijn 2011/24/EU wordt verstaan, b) regelgeving worden ingevoerd voor leefstijl- en welzijnsapps en c) grensoverschrijdende gezondheidszorg, die niet voorzien is onder de huidige normen.

1.8

Er moeten regels komen voor de standaardisering, certificering en goedkeuring door de autoriteiten van systemen voor m-gezondheidszorg en welzijn.

1.9

De Commissie zou moeten overwegen om dwingende nationale strategieën in te voeren om een gelijke toegang te garanderen tot m-gezondheidszorg.

1.10

De technische en semantische interoperabiliteit in het kader van de Europese Interoperabiliteitsstrategie is van groot belang voor de algemene invoering van m-gezondheidszorg.

1.11

Door een goede kennis van de regelgeving en het gebruik van gecertificeerde apparatuur kunnen fabrikanten en gezondheidswerkers hun aansprakelijkheid beperken.

1.12

Internationale samenwerking op het gebied van m-gezondheidszorg, waarbij ook de WHO wordt betrokken, moet ertoe leiden dat er eerst en vooral een lijst van medische apparatuur, ethische beginselen en bepalingen betreffende gegevensbescherming en interoperabiliteit worden opgesteld. Er zou moeten worden overwogen om de m-gezondheidszorg op te nemen in de onderhandelingsagenda over de TTIP tussen de VS en de EU.

1.13

Alle regelgevende, economische, structurele en technologische barrières die de Europese industrie schade toebrengen, dienen uit de weg te worden geruimd. Kleine en middelgrote ondernemingen spelen een grote rol in m-gezondheidszorg.

2.1

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie kan m-gezondheidszorg worden gedefinieerd als „medische en gezondheidspraktijken die ondersteund worden door mobiele apparaten, zoals mobiele telefoons, patiëntenbewakingsapparatuur, personal digital assistants (PDA's) en andere draadloze apparaten”.

2.2

M-gezondheidszorg heeft het potentieel om gezondheidsdiensten te leveren die zich toespitsen op betere preventie en een betere levenskwaliteit, gezondheidsdiensten die efficiënter en duurzamer zijn en patiënten een actievere rol geven in het beheer van hun eigen gezondheid.

2.3

Gezien de enorme groei van het aantal gebruikers van mobiele apparaten (ongeveer 6 miljard personen wereldwijd) heeft m-gezondheidszorg ook marktpotentieel (naar schatting 23 miljard USD in 2017).

2.4

Daarnaast kan m-gezondheidszorg besparingen opleveren in de gezondheidszorg, die in de EU kunnen oplopen tot 99 miljard euro in 2017.

3.1

Het EESC wenst het belang van mobiele gezondheidszorg te onderstrepen; het is een technologie van de toekomst die wereldwijd op steeds grotere schaal zal worden gebruikt voor tal van gezondheidsdiensten.

3.2

Het EESC is zeer te spreken over het groenboek, waarin uiteengezet wordt dat m-gezondheidszorg de Europese zorgstelsels kan helpen om beter het hoofd te bieden aan de groeiende problemen als gevolg van demografische ontwikkelingen en in verband met de behandeling van o.a. chronische ziekten, zwaarlijvigheid (een groeiend probleem in de EU) en roken.

3.3

Hoewel de EU een belangrijke coördinerende en ondersteunende rol speelt, ligt de verantwoordelijkheid voor het opzetten en beheren van de zorgstelsels bij de lidstaten, die in veel gevallen met ernstige budgettaire beperkingen hebben te maken.

3.4

In ontwikkelde landen is de belangrijkste reden voor de algemene invoering van m-gezondheidszorg de „dringende noodzaak” om de kosten van de gezondheidszorg te verlagen. Het EESC is echter van mening dat de verbetering van de gezondheidszorg voor de bevolking voorop moet staan.

3.5

Aanbevelingen van het EESC voor het welslagen van de m-gezondheidszorg:

3.6

Het EESC is voorstander van het opzetten van publiekscampagnes over mobiele gezondheidszorg waarbij ook duidelijk wordt gemaakt dat hier grenzen aan zijn en dat de middelen voor gezondheid en welzijn correct moeten worden gebruikt. Burgers dienen zowel over de risico's als over de nieuwe mogelijkheden te worden ingelicht.

3.7

Het EESC maakt zich echter zorgen over de gevolgen van de bezuinigingsmaatregelen en de inkrimping van het personeelsbestand in de zorg om de ziekenhuisuitgaven te verminderen. Ook wijst het op de noodzaak om de overheidsstelsels voor collectieve solidariteit niet te ondermijnen.

4.1.2

Het gebrek aan veiligheid is een obstakel voor de verspreiding van m-gezondheidszorg.

4.1.3

Er bestaan geen oplossingen die ongeoorloofde toegang tot gezondheidsgegevens kunnen „verhinderen”, hoewel encryptie en authenticatiemechanismen het risico wel enigszins kunnen beperken. Er zijn tegenwoordig wel technieken voor gegevensbescherming op de markt, maar die zijn niet allemaal even betrouwbaar.

4.1.4

De huidige EU-regelgeving betreffende gegevensbescherming (2) is aan herziening toe (3). De nieuwe regelgeving, die waarschijnlijk in 2015 van kracht wordt, betekent een aanzienlijke vooruitgang in het recht op de bescherming van persoonsgegevens zoals vastgelegd in het Handvest van de grondrechten van de EU (art. 8) en het VWEU (art. 16, lid 2) (4).

4.1.5

Het EESC is van mening dat:

4.1.7

De genoemde beginselen worden op passende wijze behandeld in de nieuwe regelgeving. Waar het op aan komt, is dat zij strikt worden toegepast. Wat „minimale” gegevensverwerking betreft, moeten app-ontwikkelaars duidelijk zijn over de producten die zij aanbieden.

4.2.2

Big data, die op steeds grotere schaal beschikbaar komen, spelen een fundamentele rol in onderzoek en medische praktijk.

4.2.3

Het EESC is van mening dat:

4.3.2

De huidige EU-regelgeving betreffende „medische hulpmiddelen” (5) is aan herziening toe. De Commissie heeft richtsnoeren opgesteld voor softwareontwikkelaars en fabrikanten van apparaten over wat er (al dan niet) onder de huidige wetgeving valt.

4.3.3

Er bestaat geen definitie van „systeem”, maar er zijn specifieke eisen voor op de markt gebrachte producten die een combinatie van wel en niet gereglementeerde hulpmiddelen bevatten.

4.3.4

Er wordt ook geen duidelijk onderscheid gemaakt tussen hulpmiddelen die alleen het welzijn betreffen (mobile welness apps) en hulpmiddelen voor louter medische doeleinden (mobile medical apps).

4.3.5

Bijgevolg is het noodzakelijk om:

4.3.7

Ja, om ervoor te zorgen dat er efficiënt wordt omgegaan met m-gezondheidszorg. De controle op de naleving van de wetgeving is een complexe aangelegenheid, rekening houdend met het feit dat er meer dan 40  000 hulpmiddelen voor gezondheid en welzijn bestaan. Onderlinge coördinatie en taakverdeling tussen de Commissie en de lidstaten is dan ook van groot belang.

4.4.2

Wat de apps betreft moeten er verplichte regels komen voor:

4.4.4

Apps voor persoonlijk welzijn moeten aan dezelfde eisen voldoen als gezondheidsapps omdat zij ook informatie over de gezondheid van mensen bevatten.

4.5.2

In het door de Commissie aangehaalde rapport van PWC wordt gewezen op de noodzaak om „meer bewijs” te leveren van de economische en klinische voordelen van m-gezondheidszorg op de lange termijn (blz. 21).

4.5.4

Volgens de verdragen en de gemeenschappelijke waarden van de EU zou de Commissie beleidsacties moeten steunen voor gelijke toegang tot m-gezondheidszorg en lidstaten ertoe moeten verplichten om nationale strategieën inzake m-gezondheidsdiensten voor te bereiden, waarin deze gelijke toegang wordt gewaarborgd.

4.5.5

M-gezondheidszorg moet een integraal onderdeel van het zorgstelsel zijn dat voor iedereen toegankelijk is en niet alleen voor hoogopgeleiden en welgestelden.

4.5.6

Het EESC is bang dat de verschillen in toegang tot gezondheidszorg nog groter worden door de invoering van m-gezondheidszorg, onder meer vanwege:

4.5.7

Om m-gezondheidszorg op grote schaal in te voeren moeten er maatregelen worden genomen die ervoor zorgen dat iedereen tegen redelijke prijzen kan deelnemen aan de digitale samenleving, vooral mensen die het meest gebruik maken van de gezondheidszorg, zoals ouderen, chronisch zieken en gehandicapten.

4.6.2

Medische gegevens moeten op betrouwbare en veilige wijze kunnen worden uitgewisseld tussen medische hulpmiddelen.