27.7.2012   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 225/1

—

wijst erop dat alle landen waarop de uitbreidingsstrategie betrekking heeft (1), het Verdrag inzake de rechten van de mens van de Raad van Europa en het Europees Handvest inzake Lokale Autonomie officieel hebben geratificeerd, en spoort die landen aan om hieraan een vervolg te geven en hun verplichtingen in dezen na te komen;

—

benadrukt dat de opbouw en ontwikkeling van multilevel governance, onafhankelijke media en het maatschappelijk middenveld in de kandidaat-lidstaten van cruciaal belang zijn, en roept de betrokken landen op om steun te verlenen aan het respecteren van de civiele vrijheden en democratische politieke procedures;

—

onderstreept dat een geïnstutionaliseerd mechanisme voor overleg tussen de op nationaal niveau bevoegde organen en de lokale en regionale overheden in alle fasen van het uitbreidingsproces van groot belang is, dat daarmee zal worden bijgedragen tot versterking van de maatschappelijke participatie, naleving van het subsidiariteitsbeginsel en verkleining van de afstand tot de burger, en dat een en ander het er ook gemakkelijker op zal maken om nieuwe wetgeving in te voeren en ertoe zal bijdragen dat IPA-middelen beter worden besteed, mits vertegenwoordigers van het lokale en regionale niveau goed worden voorgelicht over het integratieproces;

—

dringt aan op de oprichting of, voor zover deze al bestaan, de versterking van verenigingen van lokale en regionale overheden en op samenwerking met zusterorganisaties uit de EU-lidstaten, zodat er ervaringen kunnen worden uitgewisseld en het integratieproces vooruit kan worden geholpen;

—

acht het huidige integratieproces in de kandidaat-lidstaten als een positieve zaak, en vindt dat hiervan ook gebruik zal moeten worden gemaakt als middel ter bevordering van een proces van decentralisatie, gebaseerd op transparantie bij de uitvoering van maatregelen;

—

onderstreept het belang van eerbiediging van het beginsel van goed nabuurschap tussen de EU-lidstaten, de kandidaat-lidstaten en andere landen en van een verdere ontwikkeling van de grensoverschrijdende en regionale samenwerking tussen deze landen.

Rapporteur

Stanisław SZWABSKI (EA/PL), voorzitter van de gemeenteraad van Gdynia

Referentiedocument

Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement en de Raad: Uitbreidingsstrategie en belangrijkste uitdagingen 2011-2012

COM (2011) 666

1.

herinnert eraan dat het doel van de uitbreiding van de Europese Unie ligt in het vergroten van de ruimte van vreedzame groei en samenwerking in Europa. De EU staat dan ook open voor elk Europees land dat zich kan vinden in de democratische waarden, deze wil eerbiedigen en zich hieraan wenst te houden en dat voldoet aan de toetredingscriteria. Uitbreiding is alleen mogelijk als een succesvolle integratie van de toetredingslanden wordt gewaarborgd.

2.

Alle landen waarop de uitbreidingsstrategie betrekking heeft (2), hebben het Verdrag inzake de rechten van de mens van de Raad van Europa en het Europees Handvest inzake Lokale Autonomie officieel geratificeerd. Het CvdR spoort de landen aan om hieraan een vervolg te geven en hun verplichtingen in dezen na te komen.

3.

Het CvdR is ingenomen met het voorstel van de Commissie om op grotere schaal gebruik te maken van IPA-middelen ter stimulering en versnelling van het proces van resultaatgerichte hervormingen. Door de lokale en regionale overheden in voorkomende gevallen hierbij te betrekken kunnen de opvangmogelijkheden en de capaciteitsontwikkeling van de ontvangende landen worden verbeterd, waardoor ook de IPA-middelen effectiever kunnen worden besteed.

4.

Het proces van uitbreiding zal leiden tot een stabilisering en verhoging van het welvaartspeil van de burgers in de EU en in de kandidaat-lidstaten en tot een op solidariteit gebaseerde verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling van een steeds grotere ruimte van vrede, vrijheid, veiligheid en recht, incl. eengemaakte markt, waar de doelstellingen van economische, sociale en territoriale samenhang, non-discriminatie, verdraagzaamheid, rechtvaardigheid, solidariteit en gelijkheid van mannen en vrouwen worden nagestreefd.

5.

Voorwaarde voor een geslaagd en duurzaam hervormingsproces is de betrokkenheid van alle maatschappelijke niveaus. Goed bestuur, incl. een zich op nationaal, regionaal en lokaal niveau synchroon voltrekkende modernisering van de openbare sector, schept betere voorwaarden voor een alomvattende en hecht verankerde democratie, een verbeterde transparantie en een minder door corruptie en nepotisme gekenmerkt systeem. Een gedecentraliseerde structuur geeft de burgers de mogelijkheid om inspraak te eisen en maakt het ook gemakkelijker om ze te betrekken bij besluitvormingsprocessen.

6.

Opbouw en ontwikkeling van multilevel governance, onafhankelijke media en het maatschappelijk middenveld in de kandidaat-lidstaten is van cruciaal belang. De betrokken landen worden opgeroepen om steun te verlenen aan het respecteren van de civiele vrijheden en democratische politieke procedures.

7.

Een geïnstutionaliseerd mechanisme voor overleg tussen de op nationaal niveau bevoegde organen en de lokale en regionale overheden in alle fasen van het uitbreidingsproces is van groot belang. Daarmee zal worden bijgedragen tot versterking van de maatschappelijke participatie, naleving van het subsidiariteitsbeginsel en verkleining van de afstand tot de burger. Een en ander zal het er ook gemakkelijker op maken om nieuwe wetgeving in te voeren en ertoe bijdragen dat IPA-middelen beter worden besteed, mits vertegenwoordigers van het lokale en regionale niveau goed worden voorgelicht over het integratieproces.

8.

Er moeten verenigingen van lokale en regionale overheden worden opgericht en, voor zover deze al bestaan, moeten deze worden versterkt. Ze dienen samen te werken met zusterorganisaties uit de EU-lidstaten, zodat er ervaringen kunnen worden uitgewisseld en het integratieproces vooruit kan worden geholpen.

9.

Het huidige integratieproces in de kandidaat-lidstaten is een positieve zaak en hiervan zal ook gebruik moeten worden gemaakt als middel ter bevordering van een proces van decentralisatie, gebaseerd op transparantie bij de uitvoering van maatregelen.

10.

Het verloop en het succes van het uitbreidingsproces zijn in de eerste plaats afhankelijk van de reële vooruitgang die de kandidaat-lidstaten boeken bij het doorvoeren van hervormingen op basis waarvan kan worden voldaan aan de criteria van Kopenhagen.

11.

Het zou goed zijn als er bij de Raad meer vaart zou worden gezet achter de goedkeuring van de Adriatisch-Ionische macroregionale strategie, die als meerwaarde heeft dat ze kan zorgen voor een vlottere toetreding van kandidaat-lidstaten en potentiële kandidaat-lidstaten uit Zuidoost-Europa tot de Europese Unie en dit hele proces kan consolideren. Bovendien biedt dit de mogelijkheid om het democratiseringsproces in gebieden die tot het grotere Middellandse Zeegebied behoren, te intensiveren.

12.

Eerbiediging van het beginsel van goed nabuurschap tussen de EU-lidstaten, de kandidaat-lidstaten en andere landen is essentieel. Het is van belang dat de grensoverschrijdende en regionale samenwerking tussen deze landen verder wordt ontwikkeld.

13.

De centrale overheden van de landen die lid willen worden van de EU, zouden in samenwerking met de bestuursorganen op lokaal en regionaal niveau coherente nationale regels en strategieën moeten opstellen, terwijl de lokale en regionale overheden de nodige middelen moeten worden toegekend om de strategie ter integratie van gemarginaliseerde groepen ten uitvoer te leggen.

14.

Er zal in de kandidaat-lidstaten een uitgebreide en evenwichtige voorlichtingscampagne moeten worden opgezet over de EU, haar instellingen, het integratieproces en de gevolgen daarvan voor de afzonderlijke landen alsook over de uitdagingen en kansen voor de burgers. Wil men ervoor zorgen dat burgers actief deelnemen aan de integratie van hun land in de EU en de voordelen van een eventueel lidmaatschap inzien, dan is deze informatie, die grotendeels door de overheden van de toetredende landen zelf zal moeten worden verspreid, van cruciaal belang.

15.

Alle kandidaat-lidstaten worden opgeroepen om naar gelang hun formele mogelijkheden bij te dragen aan de ontwikkeling en versterking van de EU en de Europese instellingen.

16.

Het is zaak dat de Europese Unie nogmaals duidelijk en onomwonden laat weten dat kandidaat-lidstaten die aan de voorwaarden voldoen, kunnen toetreden tot de EU.

17.

Het CvdR begroet de ondertekening van het toetredingsverdrag met Kroatië, die een mijlpaal in het proces van Europese integratie is. Als de ratificatieprocedure met succes wordt afgesloten, hoopt het CvdR Kroatië met ingang van 1 juli 2013 als nieuw lid welkom te heten.

18.

Het CvdR is uiterst voldaan over de vorderingen die Kroatië, vanaf de indiening van zijn toetredingsverzoek in 2003 tot en met de in juni 2011 succesvol afgesloten onderhandelingen, heeft geboekt om te kunnen voldoen aan de criteria voor toetreding, en staat achter het positieve advies m.b.t. het EU-lidmaatschap van het land dat de Commissie in oktober 2011 heeft gegeven.

19.

Met voldoening wordt kennis genomen van het feit dat Slovenië en Kroatië hebben afgesproken om hun uitstaande grensgeschil voor te leggen aan een arbitragetribunaal. Het CvdR kijkt met verwachting uit naar de tenuitvoerlegging van het bilaterale grensverdrag tussen de twee landen.

20.

Kroatië is al in veel opzichten rijp voor het lidmaatschap van de EU, maar zal zich nog meer moeten inspannen om het communautair acquis te consolideren en in zijn geheel over te nemen, m.n. op de terreinen nabuurschap, corruptiebestrijding, invoering van antidiscriminatiewetgeving, mededingingsbeleid en persvrijheid & mediapluralisme.

21.

Het CvdR is ingenomen met de positieve uitslag van het referendum over de toetreding van Kroatië tot de EU, dat in januari 2012 is gehouden.

22.

In de toetredingsonderhandelingen met IJsland zijn goede vorderingen gemaakt. IJsland en de EU werken zeer constructief samen binnen het kader van de EER en de Schengenzone.

23.

IJsland zou in de nabije toekomst lid kunnen worden van de EU op basis van het „eigen verdiensten”-beginsel. Het proces van aanpassing aan het acquis op de resterende terreinen zal met gepaste snelheid moeten worden voortgezet.

24.

Het CvdR heeft waardering voor het feit dat IJsland erin is geslaagd, zijn moeilijke economische situatie gedeeltelijk te boven te komen, en dat het met volharding de nodige hervormingen heeft doorgevoerd.

25.

Verontrustend is dat de maatschappelijke steun voor het integratieproces te wensen overlaat.

26.

De inspanningen van de Voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië m.b.t. het toetredingsproces worden toegejuicht.

27.

De regering van de Voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië onderneemt positieve stappen om de toetreding van het land tot de EU naderbij te brengen. Daarentegen moet helaas worden vastgesteld dat er weinig effectief te werk wordt gegaan als het erom gaat een bevredigende oplossing te vinden voor de officiële naam van het land. Het handhaven van goede nabuurschapsbetrekkingen, met inbegrip van onderhandelingen over een wederzijds aanvaardbare oplossing voor de naamskwestie onder aegide van de VN, is essentieel.

28.

De stappen die op dit moment worden genomen in het kader van de aanpassing van de nationale rechtsstelsels aan de wet- en regelgeving van de EU, worden toegejuicht. Wel zijn er nog meer hervormingen nodig op het gebied van justitie, de grondrechten van vrouwen en minderheden en het openbaar bestuur.

29.

De corruptie onder hooggeplaatste personen moet worden aangepakt en de persvrijheid moet worden beschermd.

30.

Er is goede vooruitgang geboekt met de samenwerking tussen overheidsinstanties, de verschillende decentrale overheden en niet-gouvernementele organisaties.

31.

Wat betreft de tenuitvoerlegging van de taalwet, het proces van decentralisering en het beginsel van billijke vertegenwoordiging zijn er vorderingen geboekt, al zullen er nog meer inspanningen moeten worden verricht om de huidige uitdagingen op bijv. het gebied van onderwijs en een harmonieuze verstandhouding tussen alle gemeenschappen het hoofd te bieden.

32.

Met het oog op het door de Raad aangekondigde begin van de toetredingsonderhandelingen in juni 2012 zijn de veranderingen en aanpassingen die Montenegro heeft doorgevoerd in zijn wetgeving t.a.v. de hervorming van het openbaar bestuur, het bijhouden van nationale statistieken, de persvrijheid en de bestrijding van corruptie en georganiseerde misdaad, positief te waarderen. De situatie m.b.t. de naleving van de mensenrechten, de gelijkberechtiging van vrouwen en het respect voor de rechten van etnische minderheden is er eveneens duidelijk op vooruitgegaan.

33.

De stappen die zijn genomen om de corruptie terug te dringen, worden begroet, al zullen er nog meer inspanningen moeten worden verricht ter bestrijding hiervan, m.n. op het gebied van privatiseringen, ruimtelijke ordening, onderwijs en gezondheidszorg alsmede bij de decentrale overheden.

34.

Een goede zaak is ook de vooruitgang die is geboekt t.a.v. de bescherming van de rechten van minderheden en hun vertegenwoordiging in de rechtspraak en het decentrale bestuur.

35.

Met instemming wordt kennis genomen van de oprichting van een Gemengd Raadgevend Comité (GRC), dat kan dienen als een platform voor dialoog tussen het Comité van de Regio's en de lokale overheden in Montenegro.

36.

De ontwikkelingen in de richting van democratisering van het politieke en maatschappelijke leven in Turkije stemmen tot tevredenheid. Het CvdR benadrukt dat Turkije gehouden is tot goede relaties met zijn naburen, en roept het land op om bedreigingen of acties, gericht tegen lidstaten en hun soevereine rechten, achterwege te laten, zoals ook is vastgelegd in de Kopenhagen-criteria en het EU-onderhandelingskader voor Turkije van 3 oktober 2005. Het uit zijn ongenoegen over de verklaringen van Turkije om de betrekkingen met het EU-voorzitterschap in de tweede helft van 2012 te bevriezen en stelt zijn hoop op de ontwikkeling van de regionale samenwerking.

37.

Het CvdR is teleurgesteld dat Turkije nog steeds zijn verplichtingen ingevolge het Aanvullend Protocol bij de associatieovereenkomst tussen de EU en Turkije niet is nagekomen, en dringt er bij Turkije op aan werk te maken van de volledige inachtneming ervan.

38.

Het baart zorgen dat er nog maar weinig is terechtgekomen van de tenuitvoerlegging van reeds goedgekeurde wetgeving die in overeenstemming is met de criteria van Kopenhagen. Helaas valt er geen duidelijke vooruitgang te bespeuren t.a.v. de ontwikkeling van het lokale zelfbestuur en de opbouw van het maatschappelijk middenveld. Niettemin valt te hopen dat het huidige proces van constitutionele hervormingen de voorwaarden schept voor belangrijke vorderingen op dit terrein. De oprichting van een Gemengd Raadgevend Comité voor het onderhouden van de contacten tussen het Comité van de Regio's en de Turkse lokale en regionale overheden moet ervoor zorgen dat de Europese eisen op het gebied van decentralisatie in aanmerking worden genomen.

39.

Er wordt te weinig voortgang geboekt op de terreinen vrijheid van meningsuiting, persvrijheid, godsdienstvrijheid, vrouwenrechten en eerbiediging van de rechten van minderheden, terwijl ook de kwestie Cyprus nog altijd niet op een billijke manier is geregeld. De Turkse regering wordt opgeroepen de lopende onderhandelingen actief te ondersteunen en maatregelen te nemen met het oog op een algehele oplossing van de Cypriotische kwestie.

40.

De situatie m.b.t. de eerbiediging van de grondrechten en vrijheden in de rechtspraak en het dagelijkse leven baart ernstige zorgen en Turkije wordt opgeroepen om hierin verbetering aan te brengen. De reële beperking van de persvrijheid, de rechtszaken tegen schrijvers, journalisten, academici, democratisch gekozen vertegenwoordigers en mensenrechtenactivisten alsmede de sluiting van websites – dit alles is zeer verontrustend en vraagt om maatregelen van de Turkse regering.

41.

Turkije wordt opgeroepen om meer werk te maken van de hervorming van het lokale bestuur (Local Administrative Reform), zodat er meer decentralisering kan plaatsvinden en effectiever gebruik kan worden gemaakt van het lokale en regionale potentieel. Belangrijke punten zijn een meer uitgebreide en rechtvaardige financiering van het lokale niveau, vormen van overleg tussen de verschillende niveaus in overeenstemming met de beginselen van multilevel governance en meer steun voor de lokale overheden in het kader van de Europese integratie.

42.

Het baart zorgen dat er zowel in de maatschappij als in de media een sterk afnemende belangstelling voor en geloof in een Turkse toetreding valt te bespeuren. De Europese Unie wordt dan ook opgeroepen om het onderhandelingsproces voort te zetten aan de hand van een „positieve agenda”, die dient te worden uitgevoerd zodra Turkije voldoet aan de toetredingscriteria.

43.

Het is verheugend te mogen constateren dat de Commissie heeft voorgesteld om de samenwerking tussen de territoriale overheden van de EU-lidstaten en hun tegenhangers in Turkije uit te breiden.

44.

Het CvdR wil gebruikmaken van de bestaande EU-mechanismen voor samenwerking met Turkije – grensoverschrijdende programma's, regionale samenwerking en samenwerking tussen de decentrale bestuursorganen – om de ontwikkeling van het lokale zelfbestuur, de uitbreiding van het aantal beleidsterreinen waarop het subsidiariteitsbeginsel van toepassing is, en de democratisering van het openbare leven te bevorderen.

45.

Er wordt een beroep gedaan op de Albanese autoriteiten om het hervormingsproces voort te zetten, aangezien de tot dusverre verwezenlijkte hervormingen het land slechts een klein stapje vooruithelpen bij het voldoen aan de criteria van Kopenhagen.

46.

Het integratieproces heeft alleen kans van slagen als men zich houdt aan het beginsel van goed nabuurschap en regionale samenwerking nastreeft en als de democratische procedures, het lokale zelfbestuur en het maatschappelijk middenveld tot ontwikkeling worden gebracht.

47.

De Albanese regering en de oppositie zouden opnieuw een constructieve politieke dialoog moeten beginnen ter versterking van de goede werking en onafhankelijkheid van de fundamentele democratische organen. De Albanese autoriteiten zouden zich meer moeten inspannen voor de bevordering en uitvoering van de noodzakelijke hervormingsmaatregelen in het kader van het toetredingsproces, m.n. op het gebied van mensenrechten, gelijkberechtiging van vrouwen, bescherming van minderheden, vermogensrechten, bestrijding van corruptie & georganiseerde misdaad en het voeren van een constructief migratiebeleid.

48.

Het stemt tot zorg dat er onvoldoende vastberaden wordt opgetreden tegen de corruptie die de maatschappij doordringt. In de toekomst kan deze een serieus obstakel worden voor de ontwikkeling van het land.

49.

De Albanese regering wordt aangespoord om zich samen met andere betrokken partijen actief in te zetten voor het proces van decentralisering en Europese integratie.

50.

De hervormingen die door de autoriteiten in Bosnië en Herzegovina zijn gerealiseerd, verdienen waardering. De activiteiten van alle bestuurslagen in het land, waaronder die van de Federatie van Bosnië en Herzegovina en de Servische Republiek, zouden echter beter op elkaar moeten worden afgestemd.

51.

De autoriteiten in Bosnië en Herzegovina dienen zich meer in te spannen om deze hervormingen door te voeren. De hervormingen in de lijn van de criteria van Kopenhagen kunnen op de middellange termijn alleen worden gerealiseerd als de autoriteiten zich hiertoe sterk engageren, terwijl de hervormingen op milieugebied alleen op de lange termijn hun beslag kunnen krijgen.

52.

De politieke impasse in het land baart zorgen, evenals het onvermogen van de verschillende politieke fracties om niet alleen het eigen voordeel na te jagen. Hierdoor wordt het toetredingsproces van Bosnië en Herzegovina aanzienlijk vertraagd. Door de relevante actoren, met name de lokale overheden, op ruimere schaal en nauwer hierbij te betrekken kunnen de IPA-middelen effectiever worden besteed en daarmee tastbaardere positieve resultaten opleveren voor de burgers. Daardoor zullen de individuele burgers ook duidelijker het nut van een toenadering tot de EU inzien.

53.

Het CvdR kan zich vinden in de analyse die de Commissie maakt van de situatie in Bosnië en Herzegovina. Deze wordt gekenmerkt door onderlinge tegenstellingen, geblokkeerde besluitvorming en politieke stagnatie. Daarom wil het CvdR nog eens onderstrepen wat het al eerder, in 2010 (3), heeft benadrukt: het verdeelde Bosnië heeft behoefte aan leiders die in staat zijn om tegenstellingen te overbruggen en oplossingen aan te reiken die de mensen binden. De EU mag er geen twijfel over laten bestaan dat er maar één mogelijk politiek alternatief is: het land openstellen voor de vier vrijheden van de eengemaakte markt.

54.

De samenwerking tussen de verschillende bestuurslagen in het land is zwak ontwikkeld. Hierin zal verbetering moeten worden aangebracht. Alle politieke krachten in Bosnië en Herzegovina zullen zich hiervoor nadrukkelijk moeten inzetten.

55.

Om in het land een constructief samenwerkingsklimaat te creëren is het nodig om een goed functionerende bestuurlijke structuur te ontwikkelen waarbij de verschillende beleidsniveaus elkaar aanvullen en onderlinge tegenstellingen worden overbrugd. Het nationale niveau in Bosnië en Herzegovina zal op verschillende terreinen moeten worden versterkt. Hervormingsgezinde krachten die enerzijds ijveren voor een krachtigere staat en anderzijds voor een proces van decentralisering met sterkere gemeenten, dienen te worden gesteund.

56.

De praktische grensoverschrijdende samenwerking en de samenwerking tussen de centrale, regionale en lokale overheden zullen moeten worden opgevoerd.

57.

Verheugend is de toezegging van Kosovo om zich, in het kader van het proces dat moet leiden tot integratie met de EU, meer op Europa te richten.

58.

Het CvdR hoopt dat het feit dat er onder de lidstaten van de EU geen consensus bestaat t.a.v. de officiële status van Kosovo, niet verhindert dat er formele stappen worden gezet om de betrekkingen tussen Kosovo en de EU via onderlinge akkoorden verder te ontwikkelen. Het CvdR meent dat thans praktische ad-hocoplossingen kunnen worden gezocht en gestimuleerd, op basis van een neutrale benadering van Kosovo's status.

59.

Het CvdR benadrukt dat de EU, overeenkomstig de door haar geformuleerde beginselen, zich onomwonden uitgesproken heeft voor een Europees perspectief voor de westelijke Balkan, met inbegrip van Kosovo.

60.

Het is een goede zaak dat de Commissie heeft aanbevolen om Servië de status van kandidaat-lidstaat toe te kennen.

61.

Het is een goede zaak dat de Europese Raad besloten heeft Servië de status van EU-kandidaat-lidstaat te verlenen. Servië wordt aangemoedigd om door te gaan met zijn structurele en systeemhervormingen. In het kader van het stabilisatie- en associatieproces zal moeten worden gewerkt aan de normalisering van de betrekkingen met Kosovo, waarbij de beginselen van regionale samenwerking, met deelname van alle betrokken partijen, volledig worden gerespecteerd. Hopelijk zullen daarbij geen stappen worden ondernomen die hun Europese vooruitzichten in het gedrang zouden kunnen brengen.

62.

De Servische autoriteiten worden aangespoord om hun constructieve beleid, gericht op de ontwikkeling van de samenwerking en stabilisering van de situatie in de regio, voort te zetten.

63.

De vooruitgang die Servië in het kader van het pretoetredingsproces heeft geboekt, waaronder aanpassing aan de criteria van Helsinki van een reeks beleidsonderdelen op het gebied van mensenrechten, goed nabuurschap en persvrijheid, verdient alle lof.

64.

Het integratieproces heeft alleen kans van slagen als men zich houdt aan het beginsel van goed nabuurschap en regionale samenwerking nastreeft en als de democratische procedures, de bescherming van de rechten van minderheden, het lokale zelfbestuur en het maatschappelijk middenveld tot ontwikkeling worden gebracht.

65.

Het is een goede zaak dat het recht op een eigen taal voor de traditionele minderheid in het land wordt gerespecteerd, en dat er in september 2011 een wet op het openbaar eigendom is aangenomen, waarbij een deel van de bevoegdheden is overgedragen aan de provincie Vojvodina en de lokale overheden.

27.7.2012   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 225/7

—

wijst erop dat de noodzaak om dieper in te gaan op de problematiek van gezinshereniging samenvalt met de aandacht voor een vernieuwde Europese agenda voor de integratie van onderdanen van derde landen (CdR 199/2011) en voor een „Europese cultuur van multilevel governance” (CdR 273/2011), waarvoor in het bijzonder de inzet van het CvdR nodig is;

—

merkt op dat de richtlijn volgens het Groenboek soms wordt gebruikt om van gezinshereniging af te zien, en benadrukt dat de regeling voor gezinshereniging mag niet worden gezien als een middel om de migratiestromen aan banden te leggen, en dat gezinshereniging specifiek tot doel heeft om de integratie van legale migranten en de eerbiediging van het recht op een gezin te verbeteren;

—

beklemtoont dat het recht van eenieder om in gezinsverband te leven, alsook het recht én de plicht van eenieder om zijn of haar kinderen te onderhouden, op te voeden en groot te brengen (en dus om zijn of haar kinderen bij zich te houden) grondrechten en -plichten zijn die los staan van nationaliteit en waaraan erkenning wordt gegeven in tal van verschillende nationale en internationale teksten die in dit opzicht eensluidend zijn;

—

wijst erop dat de lidstaten bij hun praktische maatregelen steeds de geldende beginselen van evenredigheid en subsidiariteit in acht moeten nemen, zowel om de lokale en regionale overheden meer het initiatief te laten bij de uitvoering van intergratiebevorderende methoden als om die overheden een stabiel en rechtszekerheid biedend referentiekader te verschaffen;

—

pleit voor meer betrokkenheid van lokale overheden in een stelsel van multilevel governance. Aan die voorwaarde moet beslist worden voldaan, omdat een samenhangend immigratiebeleid waarmee de grondrechten worden nageleefd en het welzijn van gastgemeenschappen en immigranten wordt verhoogd, anders niet mogelijk is.

Rapporteur

Sergio SOAVE (IT/PSE), burgemeester van Savigliano (CN)

Referentiedocument

Groenboek inzake het recht op gezinshereniging van onderdanen uit derde landen die in de Europese Unie verblijven (Richtlijn 2003/86/EG)

COM(2011) 735 final

1.

is ingenomen met het initiatief van de Commissie om een discussie op gang te brengen over gezinshereniging, waarover al een richtlijn is uitgevaardigd: Richtlijn 2003/86/EG. De bedoeling is dat wordt nagedacht over een aantal knelpunten bij de toepassing van deze richtlijn en dat wordt nagegaan wat de draagwijdte is van opmerkingen die van alle kanten zijn gemaakt (ngo's, lokale gemeenschappen, universiteiten).

2.

De Commissie heeft terecht besloten om als stof voor deze discussie onderhavig Groenboek over gezinshereniging op te stellen, waarin niet alleen wordt gewezen op enkele van de voornaamste aspecten van Richtlijn 2003/86/EG, maar ook een reeks vragen wordt gesteld. Verder is het een goede zaak dat de Commissie het resultaat van het overleg afwacht alvorens eventueel een besluit te nemen over concrete maatregelen die moeten worden genomen.

3.

Lokale en regionale overheden spelen een doorslaggevende rol als het erom gaat integratiebeleid en beleid voor sociale cohesie in goede banen te leiden. Daarom moeten deze overheden als volwaardige partners worden betrokken bij de discussie over de manier waarop de regeling voor gezinshereniging in praktijk wordt gebracht, teneinde zowel de volledige inburgering van immigranten als een mogelijke hervorming van de richtlijn te vergemakkelijken.

4.

Met dit initiatief voor een discussie wordt gevolg gegeven aan het Programma van Stockholm (december 2009) en het Europees Pact inzake Immigratie en Asiel (september 2008).

5.

De noodzaak om dieper in te gaan op de problematiek van gezinshereniging komt gelijktijdig naar voren met de aandacht voor een vernieuwde Europese agenda voor de integratie van onderdanen van derde landen (CdR 199/2011) en voor een „Europese cultuur van multilevel governance” (CdR 273/2011), waarvoor in het bijzonder de inzet van het CvdR nodig is.

6.

Het CvdR wijst er met de nodige omzichtigheid op dat de economische crisis die Europa op zijn grondvesten doet schudden, het oordeel over de richtlijn kan vertekenen. Hetzelfde geldt voor de nieuwe stromen van migranten die in deze tijd van economische crisis Europa willen binnenkomen, bijvoorbeeld als gevolg van de grootse en op zich gunstige politieke beweging die de „Arabische lente” wordt genoemd en die veel landen aan de zuidelijke oever van de Middellandse Zee gemeen hebben.

7.

In het Groenboek wordt opgemerkt dat de toepassing van de richtlijn in sommige gevallen wordt gebruikt om van gezinshereniging te doen afzien. Het CvdR onderstreept in dat verband dat de regeling voor gezinshereniging niet mag worden gezien als een middel om de migratiestromen aan banden te leggen, een probleem dat bij de wortel en op een andere wijze moet worden aangepakt. Specifieke doelstellingen van gezinshereniging zijn echter een betere integratie van legale migranten en de eerbiediging van het recht op een gezin, een recht dat door alle handvesten wordt bekrachtigd.

8.

Het recht van eenieder om in gezinsverband te leven, alsook het recht én de plicht van eenieder om zijn of haar kinderen te onderhouden, op te voeden en groot te brengen (en dus om zijn of haar kinderen bij zich te houden) zijn grondrechten en -plichten die los staan van nationaliteit. Daaraan wordt erkenning gegeven in tal van verschillende nationale en internationale teksten die in dit opzicht eensluidend zijn. Zo staat in artikel 16 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (1948) dat „Het gezin … de natuurlijke en fundamentele groepseenheid van de maatschappij [is]” en „recht [heeft] op bescherming door de maatschappij en de Staat”, terwijl het recht op een gezin in artikel 9 van het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie zijn beslag krijgt als volwaardig grondrecht.

9.

In beleid om de immigratiestromen in goede banen te leiden, moeten die rechten onverkort worden meegenomen, overeenkomstig de vonnissen van de gerechtshoven van Straatsburg en Luxemburg, die zich hierover bij herhaling onomwonden hebben uitgesproken.

10.

Bovendien mogen alle gevolgen die gezinshereniging in de praktijk heeft, niet over het hoofd worden gezien. In de richtlijn staat al dat gezinshereniging bijdraagt tot een sociaal-culturele stabiliteit die inburgering vergemakkelijkt en bevorderlijk is voor de sociaaleconomische samenhang, wat alleen maar voordelen oplevert voor de lokale overheden die immigranten en hun gezinnen ontvangen. Ook moet worden ingezien dat de toepassing van het recht op gezinshereniging een kwaliteitssprong is voor migratiebeleid. Immers, maatregelen in het kader van migratiebeleid getuigen van meer rijpheid als er aandacht is voor stabilisering als onmisbaar middel om te komen tot de effectieve sociaaleconomische integratie van immigranten in hun gastland. Ook is dit een doorslaggevende en concrete stap vooruit, omdat op die manier wordt bijgedragen tot de inperking van illegale immigratie en de terugdringing van gevaarlijke vormen van sociale uitsluiting.

11.

In alle Europese grondwetten wordt het gezinsverband aangemerkt als een bron van specifieke verplichtingen om zich, zowel in economisch als in sociaal opzicht, solidair te tonen. Recht doen aan dit gezinsverband in het geval van migranten door de erkenning van hun recht op gezinshereniging steviger te onderbouwen, is met andere woorden een doelgericht middel om buitenlanders het besef bij te brengen dat de talrijke (administratieve en organisatorische) verplichtingen die hun worden opgelegd, niet domweg voortvloeien uit repressief beleid of politionele maatregelen, maar onderdeel zijn van een ruimer plan, nl. om de samenleving als geheel te ontwikkelen, een ontwikkeling waaraan ook immigranten geacht worden actief bij te dragen. Dat laatste houdt in dat niet alleen rechten worden opgeëist, maar dat ook plichten worden aanvaard die invulling geven aan de beginselen van loyaliteit tussen burgers en verantwoordelijkheid voor anderen.

12.

Tegen deze achtergrond moet de aandacht vooral uitgaan naar de bescherming van het zogenoemde „kerngezin”, waarop de richtlijn al voornamelijk is gericht. Binnen dit referentiekader moet met name worden gekeken naar het recht op gezinshereniging voor minderjarige kinderen, die aanspraak kunnen maken op specifieke en een nog grotere bescherming. Wat de andere vormen betreft die het begrip „gezin/familie” kan aannemen naar gelang van het herkomstland van een migrant, is het aan iedere lidstaat om zich hierover - per geval of in het kader van een algemene regeling - een oordeel te vormen. Mocht de Commissie, na overleg, echter tot de conclusie komen dat er een gemeenschappelijke EU-definitie van het begrip „gezin/familie” moet worden goedgekeurd, dan moet die definitie wel stroken met de definities die al voor andere EU-instrumenten worden gehanteerd.

13.

Gezien het belang van die beginselen en de invulling die aan het begrip „gezin/familie” moet worden gegeven, is het niet zinvol om de ruimte die de lidstaten in de richtlijn en later ook in het Verdrag van Lissabon wordt gelaten om zich daarover zelf een oordeel te vormen, beduidend in te perken. Dit neemt niet weg dat de lidstaten, als ze daartoe in de praktijk overgaan, steeds de beginselen van evenredigheid en subsidiariteit in acht moeten nemen, die beide van toepassing zijn. De toepassing van die beginselen impliceert niet alleen dat de lokale en regionale overheden meer het initiatief wordt gelaten als het gaat om methoden om de integratie van migranten te bevorderen, maar ook dat aan die overheden een stabiel en rechtszekerheid biedend referentiekader wordt verschaft.

14.

Alle onderdanen van landen buiten de EU die wettelijk in de EU verblijven, genieten het recht op gezinshereniging, maar dat de lidstaten van de EU aan dit recht voorwaarden willen verbinden, is begrijpelijk. Alleen moet de geest van de richtlijn - ofwel het doel daarvan: de vergemakkelijking van de integratie en de stabilisering van immigranten - daarbij onverlet worden gelaten.

15.

Zoals de richtlijn nu is geformuleerd, kan rechtsonzekerheid of onzekerheid bij de interpretatie ervan niet worden uitgesloten. Overwogen moet worden om in EU-verband vast te leggen hoe lang iemand al minimaal in een lidstaat moet hebben verbleven om aan het stabiliteitsvereiste voor het recht op gezinshereniging te voldoen, om met cirkelmigratie vergelijkbare modellen in te voeren voor personen die deelnemen aan een programma voor vrijwillige terugkeer.

16.

In de regel zou de minimale leeftijd van de echtgeno(o)t(e) om voor gezinshereniging in aanmerking te komen, moeten worden bepaald op de leeftijd waarop volgens de wetgeving van het gastland de meerderjarigheid wordt bereikt, waarbij die leeftijd alleen in uitzonderingsgevallen naar beneden toe kan worden bijgesteld. Als daarvan wordt uitgegaan, worden de voorzieningen zo veel mogelijk gelijkgetrokken en wordt discriminatie op grond van leeftijd zo veel mogelijk tegengegaan.

17.

De twee uitzonderingen die op het recht op gezinshereniging van minderjarige kinderen worden gemaakt (lid 1, laatste alinea, en lid 6 van artikel 4), komen in de praktijk nauwelijks voor en zouden dan ook kunnen worden geschrapt. Hoe dan ook verdient het aanbeveling om bij besluiten hierover altijd het belang van het kind en van de bescherming van de rechten van minderjarigen voorop te stellen. Om dezelfde redenen zou het recht op gezinshereniging van minderjarige kinderen ook moeten worden uitgeoefend als de ouders niet getrouwd zijn, al was het maar om discriminatie tussen natuurlijke en wettige kinderen te voorkomen.

18.

De lidstaten zou ruimte moeten worden gelaten om zich zelf een oordeel te vormen over de facultatieve clausule inzake andere gezins- of familieleden dan de echtgeno(o)t(e), de geregistreerde partner of de kinderen. Daarentegen wordt in de richtlijn niets geregeld voor de consequenties voor gezins- of familieleden als het huwelijk nietig wordt verklaard, als de wettig in een lidstaat verblijvende gezinshereniger komt te overlijden, in scheiding gaat, de lidstaat verlaat of als zijn vaderschap met succes wordt aangevochten. Dit zou wel moeten worden gedaan.

19.

De ervaring die al met bepaalde maatregelen (maatregelen „vóór vertrek” en maatregelen in het gastland) is opgedaan, zou aan een preventieve doelmatigheidscontrole moeten worden onderworpen. Op grond van deze eerste screening beveelt het CvdR echter aan om geen maatregelen „vóór vertrek” te nemen die voor gezinsleden van een gezinshereniger problemen kunnen opleveren (vanwege analfabetisme, materiële kosten en de lange afstand tot steden, waardoor zij feitelijk zijn uitgesloten van het recht op gezinshereniging). Bovendien zouden verplichte taalcursussen (en/of cursussen „burgerschap” en/of geschiedenis en „maatschappijleer”) na aankomst in het gastland gratis moeten worden aangeboden om discriminatie tussen arme en rijke immigranten te voorkomen. Ook moeten die cursussen concreet worden ingevuld door o.a. gebruik te maken van de „Europese integratiemodules”.

20.

Als er aan de in een lidstaat verblijvende immigrant andere materiële voorwaarden worden gesteld (huisvesting, een ziektekostenverzekering, een toereikend vast inkomen), dan zouden die voorwaarden moeten stroken met het beginsel van evenredigheid en niet mogen uitmonden in willekeurige beperkingen. De lidstaten zouden voor de toepassing van de richtlijn een regeling moeten treffen waardoor voor de vaststelling of al dan niet aan die voorwaarden is voldaan, criteria worden gehanteerd die zowel objectief als natrekbaar zijn. Dergelijke criteria verdienen de voorkeur boven algemene voorschriften die naar willekeur restrictief kunnen worden uitgelegd.

21.

De „opnamecapaciteit van een lidstaat” zou moeten worden geschrapt als criterium voor de toestemming voor gezinshereniging. Immers, een dergelijke maatstaf komt overeen met een extra middel om de migratiestromen in de hand te houden, wat haaks staat op de beginselen van het EU-recht.

22.

De duur van de verblijfsvergunning van de gezinsleden van de gezinshereniger zou moeten worden afgestemd op die van de verblijfsvergunning van de gezinshereniger zelf. Daarbij zou in geval van deelname aan programma's voor vrijwillige terugkeer de mogelijkheid moeten worden overwogen om voor oplossingen te kiezen die stroken met de modellen voor cirkelmigratie.

23.

Wat onderdanen van landen buiten de EU die in de EU bijzondere bescherming genieten (asielrecht, vluchtelingenstatus, subsidiaire bescherming), betreft, moeten de verschillende statussen, overeenstemming met het Programma van Stockholm, worden behandeld op grond van specifieke en autonome regels waarin rekening wordt gehouden met elke specifieke situatie (bijvoorbeeld omdat het voor betrokkene moeilijk is om de gevraagde informatie te verstrekken of bewijsstukken te leveren). De richtlijn waarin gezinshereniging in het algemeen is geregeld, zou dus niet moeten worden toegepast op de gezinsleden van buitenlanders die bepaalde vormen van bescherming krijgen. Voor dergelijke gezinsherenigingen, en ook voor gezinsbanden die kunnen zijn aangegaan nadat betrokkene op het grondgebied van het gastland is aangekomen, zou een op zich staande regeling moeten worden getroffen.

24.

Sommige lidstaten hebben besloten om DNA-testen in te voeren als middel om biologische kinderen te identificeren. Tenzij met de grootste behoedzaamheid uitgevoerd, kan met die testen het beginsel van evenredigheid worden geschonden, alsook grondrechten zoals het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer en het gezinsleven (artikel 8 van het EVRM).

25.

De vrees bestaat dat fraude wordt gepleegd in de vorm van schijnhuwelijken. De Commissie en/of de lidstaten zouden moeten kwantificeren wat de reële omvang van dit fenomeen is. Zolang er nog geen verifieerbare cijfers zijn, zou het dienstig zijn in alle lidstaten gerichte studies te verrichten om de realiteit nauwkeuriger in kaart te brengen en goede praktijken om dergelijke problemen het hoofd te bieden, te bevorderen.

26.

Het kan voorkomen dat lidstaten de door de aanvrager van gezinshereniging te dragen administratieve kosten kunstmatig verhogen om de toegang tot hun grondgebied naar willekeur aan banden te leggen, wat volkomen indruist tegen het beginsel van evenredigheid, volgens welke de middelen op het doel moeten zijn afgestemd: het doel moet zijn dat de uitoefening van het recht op gezinshereniging wordt bevorderd, en niet tegengewerkt. Daarom zou de lidstaten moeten worden gevraagd om de uitgaven voor de gezinshereniger op een hoogte vast te stellen waardoor de werking van de richtlijn niet de facto op losse schroeven wordt gezet.

27.

De lidstaten moet worden geadviseerd om zich te houden aan de in de richtlijn vastgelegde niet-verlengbare termijn waarbinnen het besluit over de gezinsherenigingsaanvraag moet worden genomen. Procedures die in afwijking daarvan door een lidstaat worden toegepast, met als gevolg dat die termijn tot in het onredelijke toe wordt opgerekt, zijn een obstakel voor de onverkorte toepassing van de richtlijn.

28.

Gezien de moeilijkheden die er naar verluidt zijn om zich aan de twee horizontale clausules van de richtlijn te houden, zou de Commissie gebruik moeten maken van alle instrumenten en maatregelen die in de Verdragen zijn voorzien om bij de lidstaten de onverkorte naleving van het EU-recht af te dwingen.

29.

Het CvdR pleit voor meer betrokkenheid van lokale overheden in een stelsel van multilevel governance. Aan die voorwaarde moet beslist worden voldaan, omdat een samenhangend immigratiebeleid waarmee de grondrechten worden nageleefd en het welzijn van gastgemeenschappen en immigranten wordt verhoogd, anders niet mogelijk is. Tal van Europese regio's en leefgemeenschappen vervullen een voorbeeldfunctie als het gaat om de integratie van immigranten en heel wat halfslachtigheden in het recht van de lidstaten (waarin aan de richtlijn een concrete uitleg moet worden gegeven) worden in de praktijk opgehelderd door de lokale overheden. Er moet op dit gebied zo veel mogelijk informatie worden bijeengebracht. Het CvdR is dan ook zonder meer bereid om samen met de lidstaten en de overige instellingen van de EU de op lokaal en regionaal niveau beschikbare gegevens en voorbeelden van geslaagde methoden te verzamelen en te verspreiden.

27.7.2012   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 225/11

—

concludeert dat de trend, die een verminderde verbetering van de luchtkwaliteit laat zien, in belangrijke mate het gevolg is van te weinig ambitieus EU-bronbeleid en te weinig nationale maatregelen. Er is een grote last en verantwoordelijkheid bij lokale en regionale overheden neergelegd om de problemen op te lossen. Er is een multilevelbenadering nodig waarbij elke bestuurslaag (Europees, nationaal, regionaal en lokaal) haar verantwoordelijkheid moet nemen en die maatregelen neemt die door de desbetreffende bestuurslaag kunnen en moeten worden genomen;

—

onderstreept dat samenhang tussen het immissie- en het emissiebeleid van de EU essentieel is. Dat houdt in dat de ambitieniveaus van de maatregelen op elkaar moeten worden afgestemd en dat de tijdspaden voor de uitwerking van het EU-bronbeleid en het immissiebeleid synchroon moeten lopen;

—

pleit voor een versterking van het EU-emissiebeleid, m.n. via een ambitieuze herziening van de richtlijn inzake nationale emissieplafonds (NEC), zodat de achtergrondconcentraties kunnen worden teruggedrongen. Ook moeten de EURO-normen voor voertuigen inzake NO2/NOx en fijn stof en de emissie-eisen voor deeltjes en mobiele bronnen worden aangescherpt. Ten slotte moet de kloof worden gedicht tussen de EU-normen voor de uitstoot van voertuigen en de huidige „real world”-emisssies, en moeten de uitstoot van de scheep- en luchtvaart en de ammoniakuitstoot van de landbouw worden aangepakt;

—

dringt erop aan dat in het kader van de herziening van de richtlijnen betreffende luchtkwaliteit (2008/50/EG en 2004/107/EG) het aantal stoffen en het aantal streef –en grenswaarden worden verminderd. Dit kan worden bereikt door zich te concentreren op de meest vervuilende stoffen en op de indicatoren die de gezondheidsaspecten het beste weergeven. Er moet worden nagegaan of deeltjesconcentratie en EC/roet betere indicatoren zijn en hoe zij in de richtlijn kunnen worden opgenomen; daarnaast moet worden gekeken naar het gebruik van jaargemiddelde grenswaarden voor PM10 op basis van meerjarige gemiddelde concentraties. Ten slotte moet de mogelijkheid van verlenging (extra derogatie) voor het verlagen van de NO2-niveaus in bepaalde gevallen worden uitgebreid, en moeten er meer specifieke regels komen met betrekking tot de plaatsing van meetstations, zodat de gegevens beter vergelijkbaar zijn.

Rapporteur

Cor LAMERS (NL/EVP), Burgemeester van Houten

Referentiedocument

Brief van de vicevoorzitter van de Europese Commissie van 19 juli 2011

1.

Is bekend met het voornemen van de Europese Commissie om in 2013 een volledige herziening van het Europese luchtkwaliteitbeleid te presenteren met nieuwe langetermijndoelstellingen voor de periode na 2020. Dit voornemen betreft de volgende zeer uitgebreide herziening:

2.

Heeft waardering voor het verzoek van de Europese Commissie voor een verkennend advies van het Comité over de toekomst van het EU-luchtkwaliteitbeleid.

3.

Geeft aan dat in het advies (1) - omdat het een verkennend advies tijdens de expertfase van het EU-besluitvormingsproces betreft - zowel bestuurlijk/politieke als technische aspecten (aanbevelingen voor wetgeving en procesvoorstellen) worden gepresenteerd.

4.

Stelt vast dat in zowel stedelijke als landelijke gebieden de luchtkwaliteit het dagelijks leven en de gezondheid van burgers beïnvloedt. Volksgezondheid en het milieu dienen centraal te staan bij de verbetering van de luchtkwaliteit. Tegelijkertijd moet gestreefd worden naar evenwicht tussen economische ontwikkeling en de aanpak van luchtverontreiniging. Een betere bescherming van het milieu en de volksgezondheid kan ook de economie stimuleren en de economische kosten van gezondheidsproblemen omlaag brengen.

5.

Is verheugd dat de luchtkwaliteit in Europa sterk is verbeterd als gevolg van een combinatie van het EU- luchtkwaliteitbeleid en het beleid en de maatregelen van de lidstaten (nationale, regionale en lokale bestuurslagen). De laatste twee decennia laten een stijgende trend zien. Echter de recente afname van de stijgende lijn verontrust het Comité.

6.

Geeft aan dat luchtverontreiniging in stedelijke agglomeraties de grootste problemen en knelpunten veroorzaakt. Ondanks alle lokale en regionale maatregelen kunnen veel Europese steden niet tijdig voldoen aan de normen voor fijn stof (PM10 en PM2,5) en NO2, waardoor een groot deel van de Europeanen in gebieden woont met voor de gezondheid schadelijke concentraties van luchtverontreiniging.

7.

Ook plattelandsgebieden en voorsteden krijgen te maken met luchtverontreiniging, wat aanzienlijke gevolgen heeft voor het milieu, de landbouw en de leefomgeving.

8.

Stelt dat de luchtverontreiniging moet worden teruggedrongen, maar dat tegelijkertijd een adequaat sociaal en economisch functioneren van onze steden gewaarborgd moet blijven. In de meeste lidstaten is het gemotoriseerde passagiers- en goederenvervoer (dat hoofdzakelijk rijdt op diesel en benzine) een van de belangrijkste directe veroorzakers van knelpunten van luchtverontreiniging NO2. Een krachtiger aanpak is geboden, zowel wat de emissienormen als het verkeersbeleid betreft.

9.

Is van mening dat de kernvraag bij de herziening van het EU-luchtkwaliteitbeleid moet zijn de wijze waarop (dat wil zeggen met welk type wetgeving en welke maatregelen) de EU-wetgeving in een verbetering van de luchtkwaliteit kan resulteren. Hiervoor zijn tenminste de volgende aspecten belangrijk: multilevel-governanceaanpak, een integrale benadering en de feitelijke realisatie van de EU-wetgeving in de Europese steden. Er moet prioriteit aan de uitvoerbaarheid van de EU-richtlijn en de uitvoeringsproblemen in steden en regio’s worden gegeven.

10.

Stelt dat governance een belangrijk aspect van de totstandkoming van de nieuwe EU-luchtkwaliteitswetgeving moet zijn. Luchtverontreiniging heeft grensoverschrijdende en nationale dimensies en vereist daarom actie op alle bestuurslagen (Europees, nationaal, regionaal en lokaal). Het Comité beveelt een multilevelbenadering aan waarbij elke bestuurslaag haar verantwoordelijkheid neemt en die maatregelen neemt die door de desbetreffende bestuurslaag het beste kunnen en moeten worden genomen.

11.

Onderstreept een integrale benadering bij de totstandkoming van nieuwe EU-wetgeving. Verontreiniging moet zoveel mogelijk worden voorkomen. Het is essentieel dat de oorzaken van verontreiniging worden geïdentificeerd en dat de emissies worden behandeld aan de bron, op de meest economisch-effectieve en milieuvriendelijke manier.

12.

Stelt dat de verbetering van de volksgezondheid om een ambitieus EU luchtkwaliteitsbeleid vraagt. Echter een immissiebeleid met EU-grenswaarden voor vervuilende stoffen kan niet zonder een effectief emissiebeleid met EU- bronmaatregelen. Het ambitieniveau van de herziene richtlijn moet daarom zorgvuldig worden afgestemd op het ambitieniveau van de nationale emissieplafonds en het EU-emissiebeleid (bronbeleid). In dit verband is het Comité van mening dat de samenvoeging van de richtlijnen luchtkwaliteit (2008/50/EG en 2004/107/EG) met de herziening van de richtlijn inzake nationale emissieplafonds (2001/81/EG) de afstemming van de verschillende ambitieniveaus zal bevorderen.

13.

Is van mening dat de Thematische Strategie inzake luchtverontreiniging een bijdrage heeft geleverd aan het verminderen van de blootstelling van burgers aan luchtverontreiniging en een verbetering van het milieu.

14.

Betreurt het dat niet alle bronmaatregelen die in de Thematische Strategie zijn aangekondigd ook daadwerkelijk zijn uitgevoerd. De meest opvallende EU-bronmaatregelen die ontbreken zijn:

15.

Concludeert dat gemeenten en regio’s vele inspanningen leveren voor de verbetering van de luchtkwaliteit, door maatregelen zoals:

16.

Stelt vast dat het Europese beleid, op alle niveaus, voortaan met name op een vermindering van de verkeershoeveelheid en een aanpassing, zowel in geografische als in sectorale zin, van het gemotoriseerd personen- en vrachtverkeer moet worden gericht. Er zij echter op gewezen dat door dergelijke maatregelen alléén niet aan de normen voor PM10 en PM2,5 en NO2 kan worden voldaan. De belangrijkste reden hiervoor zijn drie categorieën van belemmeringen: beperkte invloed, beperkte mogelijkheden en beperkte beleidsruimte (zie paragrafen 17, 19 en 22);

17.

Is van mening dat individuele lokale en regionale overheden slechts een geografische beperkte invloed op de verbetering van de lokale luchtkwaliteit hebben (eerste categorie belemmeringen). Lokaal en regionaal beleid richt zich op de vermindering van emissies van plaatselijke bronnen, terwijl vooral een groot deel van de lokale concentraties van PM10, PM2,5 en ozon juist het gevolg is van grensoverschrijdende en/of bovenregionale emissies.

18.

Stelt vast dat de waargenomen hoge achtergrondconcentraties van luchtverontreinigende stoffen en de vaak tekortschietende omzetting en herziening van de richtlijn inzake nationale emissieplafonds (2001/81/EG), een beperkende invloed hebben op de slaagkansen van maatregelen van lokale en regionale overheden om aan de EU-luchtkwaliteitsnormen te voldoen. Alle emissies bij elkaar (lokaal, regionaal, nationaal en internationaal) leiden tot de zogenaamde achtergrondconcentraties. Deze achtergrondconcentraties kunnen dusdanig hoog zijn dat er op lokaal niveau maar een kleine verontreiniging hoeft plaats te vinden om de grenswaarden te benaderen of te overschrijden. In zulke gevallen is de beïnvloedingsruimte van de steden en regio’s in kwestie natuurlijk zeer beperkt.

19.

Concludeert dat lokale en regionale overheden beperkte mogelijkheden hebben met betrekking tot het treffen van maatregelen (tweede categorie belemmeringen). Stedelijk beleid richt zich op mobiliteit, de ruimtelijke ordening en op het nemen van specifieke maatregelen voor het oplossen van de zogenaamde hotspots. Decentrale overheden kunnen bijna geen effectieve maatregelen nemen die gebaseerd zijn op de kenmerken van de bron.

20.

Brengt naar voren dat lokale en regionale overheden bij de opstelling van hun luchtkwaliteitbeleid hebben geanticipeerd op de voordelen die zouden volgen op de invoering van EU-brede bronmaatregelen. Achteraf moet worden geconcludeerd dat een te weinig ambitieus bronbeleid - dat bovendien niet altijd heeft geleid tot het beoogde effect op de Europese wegen (zie deel D) – grotendeels debet is aan overschrijding van grenswaarden op lokaal en regionaal niveau.

21.

Stelt vast dat een verdergaande verlaging van lokale concentraties met alleen lokale maatregelen een grote invloed op het dagelijks leven kan hebben en aanzienlijke kosten met zich meebrengt. Deze vergen financiële middelen waarover gemeenten en regio’s vaak niet beschikken en waarvoor zij niet in alle lidstaten formeel bevoegd zijn. Bovendien is internationaal en Europees bronbeleid veel kosteneffectiever.

22.

Stelt vast dat lokale en regionale overheden beperkte bevoegdheden hebben (derde categorie belemmeringen). Helaas worden in veel lidstaten ondersteunende maatregelen op nationaal niveau niet – of niet in voldoende mate - genomen, wat de armslag van de lokale en regionale overheden nog meer beperkt. Bijvoorbeeld niet elke lidstaat heeft een nationaal luchtkwaliteitsplan opgesteld. Er wordt meestal niet gekozen voor een geïntegreerde aanpak van de luchtkwaliteit die bindend is voor alle overheidslagen. Ook bestaan er gevallen waarin de nationale overheid lokale en regionale besturen afraadt of zelfs belemmert om aanvullende of strengere maatregelen te nemen. In een aantal lidstaten zijn lokale overheden bijvoorbeeld niet bevoegd tot invoering van lage emissie zones, maar is dit voorbehouden aan nationale overheden. Ook de EU interne marktregels vormen een belemmering voor lokale en regionale beleidsopties. Het vrij verkeer van goederen en personen wordt immers door de invoering van grote milieuzones (bijvoorbeeld regionale milieuzones) en het afsluiten van wegen en bruggen belemmerd. Ook het landelijk weren van vervuilende voertuigen is om deze reden onmogelijk.

23.

Geeft aan dat in verschillende lidstaten nationale wetgeving wordt voorbereid waarmee de financiële boetes van EU-ingebrekestellingen kunnen worden verhaald op gemeenten en regio’s. Decentrale overheden zijn gehouden aan de realisatie van de grenswaarden met de beperkte mogelijkheden en middelen waarover zij beschikken. De Europese en de nationale bestuursniveaus beschikken over veel ruimere en effectievere mogelijkheden en middelen. Daarom moeten - op het moment dat grenswaarden niet worden gehaald - de lidstaten verantwoordelijk blijven voor het betalen van de geldboeten. Het Comité acht elke „overdracht” van boetes aan lokale en regionale overheden onrechtvaardig en verzet zich daartegen.

24.

Concludeert dat de trend, die een verminderde verbetering van de luchtkwaliteit laat zien, in belangrijke mate het gevolg is van te weinig ambitieus EU-bronbeleid en te weinig nationale maatregelen. Er is een grote last en verantwoordelijkheid bij lokale en regionale overheden neergelegd om de problemen op te lossen.

25.

De lidstaten stemmen hun maatregelen om luchtverontreiniging tegen te gaan niet voldoende op elkaar af. Zo hanteren buurlanden verschillende alarm- en informatiedrempels, zijn er geen regels voor de manier waarop de lidstaten bij verontreinigingspieken in real time informatie kunnen uitwisselen en ontbreekt het aan gecoördineerde actieplannen voor grensgebieden waar sprake is van zware verontreiniging.

26.

Onderstreept dat de luchtkwaliteitsproblemen niet door één enkele bestuurslaag kunnen worden opgelost, noch dat het EU-beleid door één bestuurslaag kan worden uitgevoerd. Er is een multilevelbenadering nodig waarbij elke bestuurslaag (Europees, nationaal, regionaal en lokaal) haar verantwoordelijkheid moet nemen en die maatregelen neemt die door de desbetreffende bestuurslaag kunnen en moeten worden genomen.

27.

Geeft aan dat lokale en regionale overheden voor een deel afhankelijk zijn van nationale en internationale bronmaatregelen die door vermindering van de uitstoot bijdragen aan het substantieel verlagen van de achtergrondconcentraties. Lokale en regionale overheden kunnen aan de hand hiervan weer eigen beleid formuleren, bijvoorbeeld in de vorm van aanscherping van de toegangseisen van milieuzones.

28.

Is van mening dat de implementatie van luchtkwaliteitwetgeving niet alleen een kwestie van juridische implementatie is (de omzetting in nationale wetgeving). Indien de interne staatsinrichting van de lidstaat het mogelijk maakt, beveelt het Comité de opstelling van nationale en/of federale luchtkwaliteitplannen en/of reductieprogramma’s aan met een geïntegreerde en gecoördineerde aanpak waarin rekening wordt gehouden met de transnationale aspecten van het te bestrijden fenomeen. Het Comité is een voorstander van een multilevelaanpak en wijst op de oprichting van interbestuurlijke teams in de lidstaten waarin experts van de verschillende overheidslagen gezamenlijk nationale plannen en programma's opstellen (2). Hierdoor wordt de integraliteit en de afstemming tussen de nationale en/of federale, regionale en lokale maatregelen bevorderd.

29.

Spreekt zijn waardering uit voor de inspanningen van de Europese Commissie inzake het onder de aandacht brengen van best practices bij lokale en regionale overheden en verzoekt om voortzetting van dit beleid.

30.

Geeft aan dat coherentie en synergie met de ontwikkelingen op internationaal niveau belangrijk zijn en wijst erop dat de emissieplafonds in het herziene Protocol van Göteborg een noodzakelijke aanvulling moeten zijn op de herziening van de EU-richtlijn inzake nationale emissieplafonds (2001/81/EG).

31.

Is van mening dat samenhang en synergie tussen de maatregelen ten aanzien van de verschillende vervuilende stoffen belangrijk is. Een integrale benadering van het EU-luchtkwaliteitbeleid met andere beleidsterreinen - met name klimaat, industrie, transport, huisvesting en energie - is hiervoor essentieel. Verduurzaming van het transportbeleid en de introductie van duurzame vormen van energieproductie en -consumptie kunnen leiden tot een aanzienlijke vermindering van de luchtverontreiniging.

32.

Betreurt het dat de synergie tussen de maatregelen regelmatig ontbreekt. Maatregelen met een positief effect in één opzicht kunnen in een ander opzicht negatieve gevolgen hebben. Het toegenomen gebruik van biomassa – zoals biodiesel in kleinschalige installaties – kan bijvoorbeeld leiden tot een verhoogde uitstoot van roet en dit vormt een risico voor de luchtkwaliteit en de volksgezondheid. De toename van door diesel aangedreven voertuigen kan resulteren in een vermindering van de CO2-uitstoot, maar heeft een negatief effect op de uitstoot van fijn stof. Emissiereductietechnieken voor fijn stof kunnen op hun beurt negatieve effecten hebben op de NO2-uitstoot van dieselaangedreven voertuigen, waardoor de dalende trend van NO2 concentraties wordt (en is) vertraagd. Een versterkte beleidsintegratie moet dergelijke negatieve effecten zoveel mogelijk voorkomen en geadviseerd wordt om daarbij te streven naar een „win win”-situatie voor alle betrokken beleidsterreinen of ten minste criteria vast te leggen aan de hand waarvan kan worden beslist welke doelstelling voorrang moet krijgen.

33.

Het is aan te bevelen om het beleid ter verbetering van de luchtkwaliteit te laten aansluiten op het beleid ter bevordering van het gebruik van alternatieve energiebronnen. Het gebruik van alternatieve energiebronnen (installaties voor het benutten van aardwarmte, zonnecollectoren e.d.) kan in aanzienlijke mate bijdragen tot een verbetering van de luchtkwaliteit.

34.

Wijst erop dat onvoldoende is gezorgd voor aansluiting tussen beleidsmaatregelen tegen de klimaatverandering en beleidsmaatregelen voor een betere luchtkwaliteit. Luchtkwaliteitbeleid heeft in het algemeen een positieve invloed op de aanpak van klimaatverandering. Echter invloed van klimaatbeleid op de luchtvervuiling is gelimiteerd. Het klimaatbeleid kent namelijk een eigen dynamiek en ook een eigen tijdlijn. De focus van het klimaatbeleid is meer gericht op de lange termijn, in tegenstelling tot het luchtkwaliteitbeleid, dat gericht is op de korte en middellange termijn.

35.

Is van mening dat luchtkwaliteit en het beleid inzake omgevingslawaai een zeer hoog potentieel voor synergie hebben, vooral wanneer verkeersvermindering kan worden bereikt, en dat ook hier gestreefd moet worden naar een „win win”-situatie voor beide beleidsterreinen (4).

36.

Pleit ervoor dat de opsporing van emissies en immissies wordt uitgebreid met zgn. „integrated monitoring”. Zulke monitoring betekent dat de opsporing en evaluatie van emissies op elkaar worden afgestemd, het stoffenpalet wordt uitgebreid, op voorwaarde dat afdoende is aangetoond dat de stoffen in kwestie werkelijk nadelig zijn voor de menselijke gezondheid of het milieu, of, als het gaat om evaluatie, deze beperkt blijft tot toezicht via modellen, verspreidingsmodellen worden gebruikt en de blootstelling en impact in ruimte en tijd worden geanalyseerd. Op uitdrukkelijke voorwaarde dat dit niet leidt tot een te grote administratieve lastenverzwaring.

37.

Onderstreept dat samenhang en synergie tussen immissiebeleid (EU-grenswaarden) en emissiebeleid (EU-bronmaatregelen) essentieel is. Immissies zijn immers het gevolg van emissieniveaus, de locatie van de emissies en de transmissie c.q. verspreidingscondities. Bovendien kan reductie van de immissies (concentratieniveaus) het meest effectief worden bewerkstelligd door een ambitieus emissiebeleid.

38.

Concludeert dat het ambitieuze immissiebeleid van de EU niet automatisch heeft geleid tot een ambitieus emissiebeleid van de EU, zodat beide beleidsterreinen nu niet met elkaar in evenwicht zijn. De implementatieproblemen in vele Europese steden (zie deel B) en de vertragingen in de verbetering van de luchtkwaliteit zijn dan ook grotendeels te wijten aan de „mismatch” tussen het EU-immissiebeleid en het EU-emissiebeleid. Om het evenwicht te herstellen moet hieraan dan ook aandacht worden besteed bij toekomstige beleidsontwikkelingen en bij maatregelen op dit gebied:

39.

Stelt vast dat nieuwe ambities met betrekking tot de gewenste luchtkwaliteit (aanscherping van de grenswaarden) realistisch en haalbaar moeten zijn en daarom hand in hand moeten gaan met (bron)maatregelen die effectief de uitstoot in heel Europa verminderen. Het EU-immissie- en het EU-emissiebeleid moeten aan elkaar worden gekoppeld. Hiervoor is noodzakelijk dat tijdens de beleidsontwikkelingsfase een gelijk ambitieniveau en gesynchroniseerde tijdspaden voor het EU-bronbeleid en EU-immissiebeleid worden ontwikkeld (zie vorige paragraaf). Ook vraagt het Comité aandacht voor de implementatiefase waarin de situatie kan ontstaan dat bepaalde in de herziene Thematische Strategie aangekondigde bronmaatregelen niet worden genomen òf in de praktijk niet resulteren in de beoogde vermindering van de uitstoot (zoals die in het emissiebeleid is vastgelegd). Het Comité stelt voor dat in een dergelijke situatie de Europese Commissie compenserende maatregelen neemt. Hiermee kan worden voorkomen dat de huidige „mismatch” tussen emissie- en immissiebeleid zich opnieuw voordoet waardoor regionale en lokale overheden wederom voor een onmogelijke opgave komen te staan.

40.

Stelt ten aanzien van de ontwikkeling van het toekomstige EU-luchtkwaliteitbeleid – vanwege de gewenste samenhang tussen immissiebeleid en emissiebeleid – het volgende tijdpad voor:

41.

Stelt vast dat luchtverontreiniging voornamelijk wordt veroorzaakt door het wegverkeer, de lucht- en scheepvaart, verwarming, huishoudens, de industrie en de bio-industrie. Een ambitieus bronbeleid is dus noodzakelijk (5). Daarbij moet evenwel rekening worden gehouden met het feit dat het gemotoriseerde wegverkeer een van de belangrijkste directe veroorzakers is van de knelpunten inzake luchtverontreiniging in verstedelijkte gebieden.

42.

Is vanuit het perspectief van de luchtkwaliteit positief over het ambitieniveau van het Witboek „Stappenplan voor een interne Europese vervoersruimte – werken aan een concurrerend en zuinig vervoerssysteem” (COM(2011) 144 final). Echter om het voor de luchtkwaliteit noodzakelijke ambitieniveau te halen pleit het Comité voor het opstellen van een Europees actieplan met daarin tussendoelen, concrete maatregelen (zoals EU-bronmaatregelen) en evaluatiemomenten (6).

43.

Roept de EU op om systematischer dan tot nu toe niet alleen te streven naar vermindering van de emissies afkomstig van afzonderlijke mobiele of stationaire bronnen, maar ook naar vermindering van de totale hoeveelheid vervuilingsbronnen. De daarvoor vereiste kwantitatieve maatregelen zijn tot nu toe voornamelijk een zaak van gemeenten en regio's. De EU-bijdrage zou in dit verband allereerst kunnen bestaan uit de volgende maatregelen:

44.

Is van mening dat het EU-emissiebeleid op normen (en doelbeleid met doelvoorschriften) moet worden gebaseerd, om verdere technische innovaties niet te belemmeren.

45.

Beveelt de invoering aan van preventieve bepalingen (zoals die al in de afvalstoffenwetgeving bestaan), om beschikbare middelen adequaat te benutten.

46.

De veel voorkomende overschrijdingen van NO2-grenswaarden zijn vooral te wijten aan de tekortschietende of vertraagde emissiebeperkingen (voor motorvoertuigen) door de EU. Daarom dienen de EURO-normen voor voertuigen inzake NO2/NOx en fijn stof zo snel mogelijk te worden aangescherpt. Het is belangrijk dat strikt wordt vastgehouden aan het tijdpad voor de introductie van EURO VI/6 normen.

47.

Beveelt aan dat ook emissie-eisen voor andere mobiele bronnen aangescherpt worden, zoals bv. terreinvoertuigen (off road) en filters voor reeds in gebruik zijnde voertuigen (retrofit); een andere mogelijkheid is de Europese normen voor o.m. motorfietsen aan te passen.

48.

Wijst op de marge tussen EU-wetgeving en feitelijke uitstoot van voertuigen op de weg. De EURO V/5 normen waren (en zijn) ambitieus, maar desondanks heeft deze ambitie niet geresulteerd in een sterke daling van de luchtverontreiniging. De belangrijkste reden hiervoor is dat er een marge bestaat tussen de juridische werkelijkheid van de EU-wetgeving en de feitelijke uitstoot van voertuigen op de weg. Al bij de introductie van de Euro-III vrachtauto’s werd duidelijk dat de uitstoot in real-world rijomstandigheden hoger lag dan verwacht en niet de verwachte emissiereductie opleverde. Dit probleem is wederom waargenomen met betrekking tot Euro-IV/4 en Euro-V/5 voor respectievelijk dieselvrachtwagens en diesel personenauto's en, zij het in mindere mate, met betrekking tot de NOx-emissies van personenauto's. Om een ambitie van de EU-wetgeving te realiseren moet de normstelling EURO VI/6 voor de uitstoot van voertuigen in de testcylus beter overeen komen met de praktijk uitstoot bij een gemiddelde rit in de stad.

49.

Ook wijst het Comité op het feit dat nieuw afgeleverde vrachtwagens in de praktijk regelmatig technisch worden bijgesteld, waardoor er in „real-world”-omstandigheden sprake is van meer uitstoot van stikstofoxiden en fijn stof dan op basis van de typegoedkeuringstest zou worden verwacht. Bij de introductie van de Euro VI vrachtwagens moet deze praktijk zoveel mogelijk worden voorkomen en worden beboet. Ter voorkoming van dit probleem verzoekt het Comité de Europese Commissie en de lidstaten om de wetgeving, de keuringen van vrachtwagens en inspecties hieromtrent te versterken. Ook moet worden onderzocht of dergelijke technische bijstellingen in de toekomst technisch onmogelijk kunnen worden gemaakt.

50.

Vraagt om speciale aandacht voor zware voertuigen (bussen en vrachtwagens) die in het algemeen het meest vervuilend zijn. Ook middelzware voertuigen (waaronder bestelverkeer) stoten beduidend meer NOx uit dan het gemiddelde personenvervoer. Het EU-emissiebeleid moet daarom speciale aandacht besteden aan de aanscherping van de normen van de uitstoot van deze zware en middelzware voertuigen maar ook van dieselpersonenwagens, gekoppeld aan adequate begeleidende maatregelen om commercieel vervoer in goede banen te leiden en lokaal openbaar vervoer te stimuleren en te verbeteren.

51.

Constateert dat het slijten van banden, remschijven en het wegdek alsook de resuspensie van zwevende deeltjes bijdragen aan de hoge concentraties fijn stof en beveelt aan dat in het kader van het Europese Kaderprogramma voor Onderzoek de mogelijkheden voor vermindering van deze emissies worden onderzocht. Ook stelt het Comité voor dat een handleiding met goede praktijken wordt opgesteld, waarin wordt aanbevolen hoe stof kan worden gebonden ter voorkoming dat verontreinigende stoffen opnieuw in de lucht terechtkomen.

52.

Constateert dat de industrie nog steeds een grote bijdrage levert aan de totale uitstoot in Europa. Vermindering van deze uitstoot wordt geregeld in de richtlijn Industriële Emissies (2010/75/EU, IED). Ambitieuze technische referentiedocumenten (BREF's) plus de conclusies daaruit zijn cruciale instrumenten om achtergrondconcentraties te verminderen. Om ook in de toekomst met de best beschikbare technieken (BAT) te kunnen werken, is het noodzakelijk dat de BREF's inclusief hun conclusies regelmatig worden herzien en ambitieus genoeg zijn om de achtergrondconcentraties in heel Europa te verlagen. Ook dient het gebruik van uitzonderingen zoveel mogelijk te worden beperkt (7).

53.

Constateert dat landbouwbedrijven een bijdrage aan de luchtverontreiniging leveren. De ammoniakuitstoot draagt in grote mate bij aan de verzuring en vermesting. Voor het halen van de natuurdoelstellingen, onder andere voor de bescherming van Natura 2000-gebieden, is een verdere reductie van NH3 noodzakelijk. Vermindering van deze uitstoot wordt geregeld in de richtlijn Industriële Emissies (2010/75/EU, IED). Ook voor grote, min of meer industrieel producerende landbouwbedrijven is het belangrijk om in de toekomst met de best beschikbare technieken te kunnen werken en daarom is het noodzakelijk dat de technische referentiedocumenten (BREFs) regelmatig worden herzien.

54.

Stelt vast dat de invloed van de emissies van de scheepvaart op de concentraties luchtverontreinigende stoffen aanzienlijk kan zijn in havensteden en havengebieden en langs druk bevaren binnenwateren alsmede in steden en regio’s die aan de kust gelegen zijn. Het Comité dringt er bij de nationale overheden op aan dat de richtlijnen van de International Maritime Organization (IMO) in alle Europese kustwateren overgenomen worden. Voor binnenvaartschepen moeten er maatregelen komen ter reductie van de uitstoot van deeltjes en NOx.

55.

De door de luchtvaart veroorzaakte uitstoot draagt bij aan de achtergrondconcentraties van luchtverontreinigende stoffen. Het CvdR roept de EU en de nationale overheden dan ook op om de nodige maatregelen te treffen en de eisen op het gebied van de uitstoot door vliegtuigen te verscherpen.

56.

Onderstreept dat de richtlijn inzake nationale emissieplafonds (NEC) het instrument bij uitstek is om achtergrondconcentraties te verminderen. Grensoverschrijdende luchtverontreiniging vormt een zeer belangrijk deel van de achtergrondconcentraties in veel lidstaten en het niveau kan oplopen tot meer dan 50 % (gemiddeld over het land) voor bepaalde verontreinigende stoffen. Het Comité acht het van groot belang dat de herziening van de NEC-richtlijn ambitieus genoeg om achtergrondconcentraties in heel Europa te verlagen. Hierdoor wordt het lokale en regionale luchtkwaliteitbeleid realistisch en haalbaar.

57.

Stelt vast dat de richtlijn inzake nationale emissieplafonds een belangrijk instrument is om lidstaten te dwingen om bronmaatregelen nemen. Echter hiervoor is het noodzakelijk dat het ambitieniveau van de herziening van de NEC-richtlijn en het ambitieniveau ten aanzien van het EU-bronbeleid aansluit bij het ambitieniveau van de richtlijnen luchtkwaliteit (2008/50/EG en 2004/107/EG). Alleen bij hoge ambities op deze onderdelen is een hoge ambitie voor de richtlijnen luchtkwaliteit waar te maken. In dit verband is het Comité van mening dat de samenvoeging van de NEC-richtlijn met de richtlijnen luchtkwaliteit de afstemming van de verschillende ambitieniveaus zal bevorderen.

58.

Is bezorgd over het lage ambitieniveau van de lidstaten ten aanzien van de aanstaande herziening van het Protocol van Göteborg (hierin worden de internationale afspraken voor de emissieplafonds vastgelegd). Deze herziening is van invloed op de herziening van de NEC-richtlijn en daarmee ook van invloed op het ambitieniveau van de nieuwe EU-luchtkwaliteitwetgeving. Het Comité roept de lidstaten op om een hoger ambitieniveau te kiezen bij de aanstaande herziening van het Protocol van Göteborg.

59.

Op zijn minst zou de uitstoot in kaart moeten worden gebracht van elementair koolstof of roet en zou moeten worden nagegaan of er nieuwe atmosferische verontreinigende stoffen zijn die later onder dit protocol zouden kunnen vallen.

60.

Constateert dat de richtlijnen luchtkwaliteit (2008/50/EG en 2004/107/EG) zeer belangrijke instrumenten zijn om de blootstelling van burgers en milieu aan luchtverontreiniging te verminderen. De definitie van minimale beschermingsniveaus heeft in alle EU-landen geleid tot acties om de uitstoot te reduceren en de concentraties rond hotspots te verminderen. Een daling van de uitstoot in het ene land leidt tegelijkertijd tot een afname van grensoverschrijdende luchtverontreiniging, zodat buurlanden elkaar helpen bij het voldoen aan de grenswaarden.

61.

Is van mening dat volksgezondheid en milieubescherming het uitgangspunt moeten zijn bij de herziening van de luchtkwaliteitsrichtlijnen. Voor de verbetering van de volksgezondheid zou een hoger ambitieniveau in overweging moeten worden genomen. Echter, zoals gezegd (in paragraaf 57) stelt het Comité hierbij als voorwaarde dat het ambitieniveau van de herziene richtlijn zorgvuldig wordt afgestemd op het ambitieniveau van de nationale emissieplafonds en het EU-emissiebeleid (bronbeleid).

62.

Constateert dat de luchtkwaliteitsrichtlijnen momenteel 27 grens- en streefwaarden bevatten. Het Comité constateert tevens dat verschillende grenswaarden elkaar overlappen (bijvoorbeeld de dagelijkse en jaarlijkse grenswaarden voor PM10 en de jaarlijkse grenswaarden voor PM10 en PM2,5) en dat verschillende grenswaarden al vele jaren lang niet zijn overschreden in een groot deel van de EU. Het Comité stelt daarom voor te onderzoeken of het concept van de streefwaarden wel een toegevoegde waarde heeft voor stoffen waar in de richtlijnen ook al grenswaarden voor worden gesteld.

63.

Constateert dat de in de richtlijnen opgenomen rapportageverplichting van de waargenomen concentraties en van de opzet en status van de luchtkwaliteitplannen veel tijd vraagt en extra administratieve lasten met zich meebrengt voor lokale en regionale overheden.

64.

Is van mening dat uit oogpunt van volksgezondheid en wetenschappelijk onderzoek alsmede better regulation en vermindering van de administratieve lasten en betere communicatie met de burger, het aantal stoffen en het aantal streef –en grenswaarden mogelijk kan worden verminderd. Dit kan worden bereikt door zich te concentreren op de meest vervuilende stoffen en op die indicatoren die de gezondheidsaspecten het beste weergeven.

65.

Beveelt aan om voor verkeersgerelateerde verontreiniging die indicator te kiezen die de gezondheidaspecten het beste weergeeft. De huidige richtlijn geeft hiervoor normen voor PM10, PM2,5 en NO2. Echter, uit sommige studies valt op te maken dat elementair koolstof (EC/roet) en deeltjesconcentratie (verbrandingsgerelateerde aerosol) betere indicators lijken te zijn voor de componenten in de verkeersgerelateerde luchtvervuiling die relevant zijn voor de volksgezondheid. EC/roet is de roetfractie die vrijkomt bij de verbranding van alle op koolstof gebaseerde brandstoffen (waaronder dieselolie en benzine), onder andere in de motoren van voertuigen en schepen. Het Comité beveelt dan ook aan dat onderzocht wordt of een norm voor deeltjesconcentratie en EC/roet kan worden ingevoerd.

66.

Constateert dat meer aandacht voor EC/roet in overeenstemming zou zijn met de aanbevelingen van het VN-milieuprogramma (UNEP) en de Conventie inzake grensoverschrijdende luchtverontreiniging over lange afstand (CLRTAP).

67.

Stelt voor dat in de richtlijn de mogelijkheid tot tussentijdse aanpassing (middels de recastprocedure) wordt opgenomen. Indien onderzoek (zie paragraaf 65) en positieve praktijkervaringen inderdaad laten zien dat de EC/roet-norm beter geschikt is om te gebruiken als indicator, kan hierdoor worden overwogen of en op welke wijze deze norm wordt opgenomen in de richtlijn.

68.

Wijst er op dat de huidige richtlijn drie grenswaarden en één reductiedoelstelling voor fijn stof (PM10 en PM2,5) heeft. Daarnaast bestaan voor fijn stof verschillende waarden, jaargemiddelde waarden en daggemiddelde waarden. Dit leidt tot een ingewikkelde uitvoering in de praktijk en tot onnodige bestuurlijke uitvoeringslasten. Het Comité is zich bewust van de discussie om bovenstaande situatie te versimpelen door één van de fijn stof-normen - PM10 of PM2,5 - te laten vervallen. Een dergelijke beslissing moet wel afdoende worden onderbouwd met onderzoek naar de gevolgen voor de volksgezondheid en het milieu. Het Comité neemt hierover geen standpunt in.

69.

Geeft aan dat de grenswaarden voor PM10 op sommige plaatsen zeer moeilijk te halen zijn. Dat kan komen door lokale omstandigheden, lokale bronnen, bepaalde bijzondere meteorologische omstandigheden en/of door periodes van grootschalige luchtverontreiniging. Ook het vrachtvervoer over lange afstand kan verantwoordelijk zijn voor een flink deel van de totale vervuiling. Met het oog op gewenste flexibiliteit stelt het Comité voor te onderzoeken of toetsing aan de jaargemiddelde grenswaarde op basis van meerjarige gemiddelde concentraties kan plaatsvinden.

70.

Concludeert dat de introductie van PM2,5 positief is ontvangen, omdat deze component waarschijnlijk een betere correlatie heeft met gezondheidseffecten dan PM10. Wel bestaan er voor PM2,5 veel verschillende waarden, ook voor de blootstelling in het algemeen en een reductiepercentage. Dat maakt het voor overheden lastig om aan alle aspecten van deze waarden te voldoen. Het is nog onduidelijk of lokale en regionale overheden aan de PM2,5 grenswaarde en het reductiepercentage kunnen voldoen. Informatie hierover is nog onvoldoende en het effect van maatregelen kan nog niet worden gekwantificeerd. Het Comité beveelt aan dat bij de evaluatie van de PM2,5 normen het ontbreken van deze gegevens meegenomen wordt en dat bezien wordt of er voor bepaalde situaties meer tijd wordt gegeven om aan de normen te voldoen.

71.

Stelt voor dat de Europese Commissie, in afwachting van het onderzoek naar een andere formulering van de norm de noodzaak van de grenswaarde voor de uurgemiddelde concentratie NO2 heroverweegt, omdat de jaargrenswaarde „strenger” lijkt te zijn en maatregelen op lokaal niveau om de uurgemiddelde concentraties van NO2 te beperken ondenkbaar zijn.

72.

Stelt voor dat de richtlijn voorziet in een recht van burgers op uitwerking van een actieplan bij overschrijding van luchtkwaliteitsgrenswaarden.

73.

Is van mening dat gezien de specifieke problemen bij het verlagen van de NO2-niveaus in de lucht de mogelijkheid van verlenging (extra derogatie) moet worden uitgebreid. Voorwaarde hierbij is dat de desbetreffende lidstaat kan aantonen dat alle redelijke maatregelen zijn genomen, ook om de door voertuigen afgelegde afstanden te beperken, maar dat desondanks de EU-grenswaarde niet bereikt is, omdat de motoren van voertuigen de in de Euronormen vastgelegde emissieniveaus op straat niet waarmaken (met andere woorden vanwege falend Europees bronbeleid).

74.

Geeft aan dat ozon (O3) in de lucht wordt gevormd onder invloed van zonlicht door een reactie van zogenaamde „precursorstoffen”: stikstofoxiden, koolmonoxide, methaan en andere vluchtige organische componenten. Hoge ozonconcentraties komen nog in verschillende steden voor, met name in Zuid-Europa. Lokale overheden hebben echter nauwelijks de mogelijkheid om invloed uit te oefenen op de ozonconcentraties in hun eigen stad, maar kunnen door de vermindering van verkeersemissies wel bijdragen aan het verlagen van de concentraties elders. Het Comité beveelt aan dat reductie van hoge ozonconcentraties in stedelijk gebied vooral een uitdaging is voor het nationale en Europese luchtkwaliteitbeleid. Emissiebeleid voor vluchtige organische stoffen wordt als meest effectieve maatregel gezien.

75.

Wijst op een analyse van het Nederlandse Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (8), dat heeft aangetoond dat lidstaten weinig invloed hebben op de jaargemiddelde ozonconcentraties en bijna geen invloed hebben op de piekconcentraties van O3 op hun grondgebied. Tegelijk lijken de grootschalige achtergrondconcentraties ozon licht toe te nemen. Het Comité is van mening dat hiermee rekening moet worden gehouden bij de beoordeling van de streefwaarden voor ozon (langetermijndoelstellingen) en bij de daarmee samenhangende gevolgen voor de ontwikkeling van beleid en rapportage. Het naleven van de streefwaarden voor ozon (langetermijndoelstellingen) is m.n. problematisch in de zuidelijke landen met een hoger aantal zonuren – meer zonnestraling –en een hogere gemiddelde temperatuur, waardoor de vorming van troposferisch ozon wordt versneld. Het CvdR beveelt aan te onderzoeken of dit fenomeen kan worden ondergebracht in de categorie „natuurlijke” luchtverontreiniging, zodat het op de zelfde manier wordt behandeld als zeezout en Saharazand.

76.

Beveelt aan dat ter reductie van de ozonconcentraties met name ingezet wordt op het verminderen van de uitstoot van ozonvormende gassen via de herziening van de richtlijn Nationale Emissieplafonds (2001/81/EG) en door aanscherping van sectorale wetgeving voor belangrijke bronnen.

77.

Onderstreept dat weersomstandigheden een belangrijke ongunstige invloed op de niveaus van luchtverontreiniging kunnen hebben. Zo resulteerde de extreme droogte in de eerste maanden van 2011 in grote delen van West Europa tot hoge concentraties PM10. Met lokale en regionale maatregelen kunnen deze invloeden onmogelijk worden tegengegaan en de Europese regelgeving moet hiermee rekening houden, door een voorziening te treffen voor extreme meteorologische jaren, bijvoorbeeld met behulp van de introductie van een meerjarig gemiddelde.

78.

Wijst in dit verband op de relatie tussen economische trends en luchtverontreiniging, waar in de beleidsvorming rekening mee moet worden gehouden. De huidige economische crisis leidt tot minder economische activiteiten (mobiliteit, industrie en scheepvaart) en daardoor tot een vermindering van emissies. Bovendien zijn er momenteel beduidend minder financiële middelen voor innovaties op zowel particulier niveau (zoals de vernieuwing van verwarmingsystemen of voertuigen) als industrieel niveau. Op het moment dat de economie weer aantrekt, is het mogelijk dat er weer een kentering optreedt in deze ontwikkelingen.

79.

Geeft aan dat de manier waarop meestations worden geplaatst kan variëren per lidstaat. Aangezien locaties verschillende geografische kenmerken hebben die de luchtkwaliteitswaarden kunnen beïnvloeden, beveelt het Comité aan dat monitoring (meten) verplicht moet blijven, maar dat deze wordt verbeterd door meer specifieke regels met betrekking tot de plaatsing van meetstations om zo de onderlinge vergelijkbaarheid van de meetwaarden te garanderen.

80.

Stelt in dit verband voor om een in real time opererend platform voor de uitwisseling van informatie over de mate van luchtverontreiniging op te richten en voor uniforme informatie- en alarmdrempels te zorgen om de maatregelen die de lidstaten nemen bij acute stijgingen van de luchtverontreiniging beter te kunnen coördineren.

27.7.2012   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 225/20

—

steunt de inspanningen die de Europese Commissie levert om de aanhoudende achteruitgang van talloze visbestanden een halt toe te roepen en waar mogelijk te zorgen voor een dusdanige exploitatie van mariene biologische hulpbronnen dat de maximale duurzame opbrengst tegen 2015 een feit kan zijn;

—

vindt dat er waar mogelijk geleidelijk een verbod op het teruggooien van vangsten dat hoofdzakelijk betrekking heeft op vissoorten voor industrieel gebruik, zou moeten worden ingevoerd, maar dat mariene organismen die in staat zijn om te overleven als ze worden teruggegooid, wel over boord zouden mogen worden gezet;

—

wijst op de mogelijke gevaren en negatieve gevolgen van een verplichte invoering van een systeem van overdraagbare visserijconcessies. Dergelijke systemen zouden enkel op vrijwillige basis mogen worden ingevoerd en zouden tot de bevoegdheid van de lidstaten moeten behoren;

—

erkent dat het economische en strategische belang van de aquacultuur voldoende grond biedt voor de invoering van een eigen verordening;

—

pleit voor een sterkere regionalisering van het gemeenschappelijk visserijbeleid en acht het zonder meer positief dat er een proces wordt opgestart waarin rekening wordt gehouden met de specifieke kenmerken en behoeften van de regio's en waarin met de regionale adviesraden wordt samengewerkt om instandhoudingsmaatregelen en technische maatregelen voor de tenuitvoerlegging van het gemeenschappelijk visserijbeleid vast te stellen, om op die manier het beleid beter af te stemmen op de realiteit en de specifieke situatie van de afzonderlijke visserijtakken, met inbegrip van hun grensoverschrijdende problemen;

—

vindt het een goede zaak dat het Europees Fonds voor Maritieme Zaken en Visserij (EFMV) deel zal uitmaken van het nieuwe gemeenschappelijke strategische kader en wordt afgestemd op de andere fondsen voor regionale en plattelandsontwikkeling, maar vraagt wel om garanties inzake de financieringen die ten goede zullen komen aan de visserij en de aquacultuur, en om de deelname van de regio's aan de strategische uitvoering daarvan.

Rapporteur

de heer STRUK (PL/EVP), voorzitter van het regiobestuur van Pommeren

Referentiedocumenten

Voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad houdende een gemeenschappelijke marktordening voor visserijproducten en aquacultuurproducten

COM(2011) 416 final

Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's - Hervorming van het gemeenschappelijk visserijbeleid

COM(2011) 417 final

Verslag van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's inzake de rapportageverplichtingen op grond van Verordening (EG) nr. 2371/2002 van de Raad van 20 december 2002 inzake de instandhouding en de duurzame exploitatie van de visbestanden in het kader van het gemeenschappelijk visserijbeleid

COM(2011) 418 final

Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's inzake de externe dimensie van het gemeenschappelijk visserijbeleid

COM(2011) 424 final

Voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad inzake het gemeenschappelijk visserijbeleid

COM(2011) 425 final

1.

is van mening dat het gemeenschappelijk visserijbeleid op lange termijn moet bijdragen tot ecologische, economische en sociale duurzaamheid. Ook moet het de basis leggen voor een betere levensstandaard voor de werknemers in de visserijsector en een stabiele markt, en ervoor zorgen dat hulpbronnen beschikbaar zijn en de consument tegen een redelijke prijs van voedsel wordt voorzien.

2.

Het Comité steunt de inspanningen die de Europese Commissie naar aanleiding van de verklaring van de in 2002 te Johannesburg gehouden Wereldtop inzake duurzame ontwikkeling levert om de aanhoudende achteruitgang van talloze visbestanden een halt toe te roepen en waar mogelijk te zorgen voor een dusdanige exploitatie van mariene biologische hulpbronnen dat de maximale duurzame opbrengst tegen 2015 een feit kan zijn.

3.

Voor bepaalde visbestanden zijn dringend maatregelen nodig om deze doelstelling te verwezenlijken. Haast kan tot nadelige sociaaleconomische gevolgen leiden. Naast maatregelen ter beperking van de vangst en ter bescherming van bestanden zal er ook actief moeten worden gewerkt aan een reorganisatie op terreinen als bedrijfsontwikkeling, opleiding en degelijke oudedagsvoorzieningen. De middelen hiervoor moeten zowel op nationaal en regionaal niveau – in zoverre de mogelijkheden en bevoegdheden van de regio's dit toelaten – als op EU-niveau worden gezocht.

4.

Het Comité is het ermee eens dat de duurzame exploitatie van mariene biologische hulpbronnen gebaseerd dient te zijn op het voorzorgsbeginsel en een op het ecosysteem gerichte aanpak, om zo de milieueffecten van de visserij te beperken en de ongewenste vangsten te verminderen en geleidelijk aan helemaal uit te bannen.

5.

Met het oog op de nagestreefde duurzame exploitatie van mariene biologische hulpbronnen pleit het Comité voor een meerjarenaanpak van het visserijbeheer, waarbij in de eerste plaats wordt ingezet op het vaststellen van meerjarenplannen die zijn afgestemd op de specifieke kenmerken van de visserijtakken en die vrijwaringsmechanismen bevatten, zodat bij onvoorziene ontwikkelingen de noodzakelijke besluiten kunnen worden genomen.

6.

Bestanden die gezamenlijk worden geëxploiteerd, zouden waar mogelijk in één meerjarenplan moeten worden ondergebracht, daarbij rekening houdend met de ecosystemen. Voor bestanden waarvoor geen meerjarenplan is vastgesteld, moet aan de hand van de vaststelling van vangst- en/of visserijinspanningsbeperkingen worden gegarandeerd dat een exploitatieniveau wordt bereikt waarmee de maximale duurzame opbrengst wordt gerealiseerd.

7.

Om de visserij op basis van het beste beschikbare wetenschappelijke advies te kunnen beheren, rekening houdend met de traditionele ecologische kennis van verschillende generaties vissers, zijn geharmoniseerde, degelijke en accurate gegevens nodig. Daarom worden de Commissie en de lidstaten verzocht ad-hocmiddelen uit te trekken voor onderzoek en expertise. Daarbij zij verwezen naar de rol van het Wetenschappelijk, Technisch en Economisch Comité voor de visserij (WTECV), het belangrijkste wetenschappelijke orgaan dat de Europese Commissie ondersteunt op het gebied van duurzaam visserijbeheer.

8.

Tevens moeten de gegevens worden verzameld die nodig zijn voor de economische en sociaaleconomische beoordeling van enerzijds de actoren die actief zijn in de visserijsector, de aquacultuur en de verwerking van visserij- en aquacultuurproducten, en anderzijds de werkgelegenheidstendensen in deze sectoren. De EU dient nationale en regionale instanties dan ook gepaste middelen ter beschikking te stellen om dergelijke gegevens te verzamelen.

9.

Het Comité schaart zich achter het standpunt van de Europese Commissie dat de bestaande voorschriften tot beperking van de toegang tot de hulpbronnen in de 12-zeemijlszone van de lidstaten goed werken, aangezien ze bijdragen tot de instandhouding daarvan en de visserijinspanning in de kwetsbaarste delen van de EU-wateren aan banden leggen. Deze voorschriften moeten dan ook van kracht blijven.

10.

De mariene biologische hulpbronnen rond de ultraperifere regio's moeten, vanwege de structurele, sociale en economische situatie aldaar, speciale bescherming blijven genieten, aangezien deze de lokale economie draaiende houden.

11.

Het Comité herinnert aan het beginsel van het land van oorsprong uit het VN-zeerechtverdrag en dringt erop aan dat de lidstaten de bepalingen van dit Verdrag uitvoeren in hun exclusieve economische zone om het voortbestaan van bedreigde wilde visbestanden die vanuit zee de rivieren optrekken om te paaien (anadrome visbestanden), te waarborgen.

12.

Voorts zij erop gewezen dat de lidstaten binnen hun 12-zeemijlszone voor alle EU-vissersvaartuigen geldende instandhoudings- en beheersmaatregelen moeten kunnen nemen, rekening houdend met eventuele sociaaleconomische of milieueffecten op het niveau van geografische deelgebieden of op een lager niveau, op voorwaarde dat maatregelen die van toepassing zijn op EU-vissersvaartuigen uit andere lidstaten, niet tot discriminatie leiden en er voorafgaand op adequate wijze overleg heeft plaatsgevonden met de betrokken andere lidstaat en deze de nodige informatie heeft gekregen, en op voorwaarde dat de Unie geen maatregelen heeft vastgesteld die specifiek zijn gericht op instandhouding en beheer binnen die 12-zeemijlszone.

13.

Het Comité is het er mee eens dat er maatregelen nodig zijn om de huidige hoge percentages ongewenste en over boord gezette vangsten, die in wezen tot aanzienlijke verspilling leiden en ook een negatief effect hebben op de duurzame exploitatie van mariene biologische hulpbronnen en mariene ecosystemen en ook op de rentabiliteit van de visserij, te verminderen en zo mogelijk tot nul terug te brengen. Het gebruik van selectievere vangstapparatuur en vangsttechnieken moet dan ook worden bevorderd om het teruggooien van vangsten zo veel mogelijk te beperken. Waar mogelijk zou er geleidelijk een verbod op het teruggooien van vangsten, dat hoofdzakelijk betrekking heeft op vissoorten voor industrieel gebruik, moeten worden ingevoerd. Mariene organismen die in staat zijn om te overleven als ze worden teruggegooid, zouden wel over boord mogen worden gezet.

14.

Het Comité vindt dat de aanlanding van ongewenste vangsten de marktdeelnemers geen volledig economisch voordeel mag opleveren en dat verwerking tot vismeel niet de goede manier is om de milieudoelstellingen van de Commissie te verwezenlijken.

15.

Voorts acht het Comité een basisverordening niet het juiste kader voor een uitgebreid overzicht van de soorten die verplicht moeten worden aangeland. Het zou beter zijn om deze verplichting uit te werken in de afzonderlijke soortspecifieke beheersplannen (die betrekking hebben op één of meerdere soorten).

16.

Volgens het Comité is het met de huidige regelgeving al mogelijk voor de lidstaten om voor hun vissersvloot individuele overdraagbare visserijconcessies in te voeren, met consequenties die bekend zijn, zowel wat speculatie als wat concentratie betreft. Daarom is het geen goede zaak om iedere lidstaat tot de invoering van een systeem van verhandelbare of leasbare visrechten te verplichten.

17.

Verder moet het aan de lidstaten blijven om te bepalen hoe lang welk systeem dan ook van overdraagbare visserijconcessies van kracht blijft.

18.

Het wijst op de mogelijke gevaren en negatieve gevolgen van een verplichte invoering van een systeem van overdraagbare visserijconcessies. Dergelijke systemen zouden enkel op vrijwillige basis mogen worden ingevoerd en zouden tot de bevoegdheid van de lidstaten moeten behoren.

19.

Het dringt er bij de lidstaten op aan dat ze vóór de invoering van een vrijwillig systeem van overdraagbare visserijconcessies hun eigen regelgeving aanpassen om ervoor te zorgen dat de belangen van de kustvisserij afdoende worden behartigd. De kustvisserij dient tevens te worden beschermd tegen de negatieve effecten van de invoering van het systeem, zoals overconcentratie en speculatie.

20.

Wat de reductie van de overcapaciteit betreft, wijst het op de positieve ervaringen met de steunmaatregelen voor sloop.

21.

Gezien de specifieke kenmerken, de sociaaleconomische kwetsbaarheid van de sector in veel lidstaten en de uiteenlopende sociaaleconomische beleidsprioriteiten van de lidstaten met betrekking tot de visserij, is het verplichte systeem van overdraagbare visserijconcessies ongeschikt en moet het aan de lidstaten blijven om te besluiten over de toewijzing van vangstmogelijkheden en regels voor overdrachten.

22.

Het Comité zou ook graag zien dat er rekening wordt gehouden met de specifieke problemen van de ultraperifere regio's bij het vaststellen van de vlootcapaciteitsmaxima voor de kleinschalige visserij door de huidige referentiewaarden aan te houden.

23.

Het Comité pleit ervoor dat de Europese Unie de doelstellingen van het gemeenschappelijk visserijbeleid wereldwijd onder de aandacht brengt. Daartoe moet ze ernaar streven om de prestaties van regionale en internationale organisaties op het gebied van instandhouding en beheer van internationale visbestanden te verbeteren door besluitvorming op basis van wetenschappelijke gegevens, betere naleving, grotere transparantie en participatie van de belanghebbenden – met name vissers – te stimuleren en door illegale, ongemelde en ongereglementeerde visserij (IOO-visserij) te bestrijden.

24.

Het Comité stemt ermee in dat overeenkomsten met derde landen over duurzame visserij moeten voorzien in toegangsrechten (tegen betaling van een financiële vergoeding door de EU) en ook moeten bijdragen tot een degelijk bestuurskader in die landen dat met name borg staat voor doeltreffende maatregelen op het gebied van toezicht op, en controle en bewaking van duurzame exploitatie van de visbestanden. Overigens moeten de overeenkomsten met derde landen de desbetreffende visserijvloten van de Unie uitzicht bieden op stabiliteit, levensvatbaarheid en rentabiliteit, zodat hun toekomst veilig wordt gesteld.

25.

Het Comité dringt erop aan dat partnerschapsovereenkomsten op visserijgebied met derde landen een wettelijk, economisch en milieukader creëren voor visserijactiviteiten door vaartuigen uit de EU alsmede voor investeringen door exploitanten uit de EU op visserijgebied, zulks in overeenstemming met de desbetreffende maatregelen die door internationale organisaties, m.i.v. RVO's, zijn goedgekeurd. Visserijovereenkomsten zijn onder meer bedoeld om te waarborgen dat visserijactiviteiten in derde landen plaatsvinden op basis van duurzame regelingen die beide partijen ten goede komen.

26.

Het Comité erkent dat het economische en strategische belang van de aquacultuur voldoende grond biedt voor de invoering van een eigen verordening met EU-richtsnoeren voor nationale strategische plannen ter verbetering van het concurrentievermogen van deze sector. Dit kan worden gerealiseerd door de ontwikkeling en innovatie op het gebied van ecologische en sociaaleconomische duurzaamheid in de hele productie- en afzetketen te bevorderen, door de veredeling en diversifiëring op lokaal niveau aan te moedigen en door aldus ook indirect de kwaliteit van het bestaan in kust- en plattelandsgebieden te verbeteren. Daarnaast moeten er mechanismen worden ontwikkeld om informatie en goede praktijken tussen de lidstaten uit te wisselen via een open methode van coördinatie van nationale maatregelen op het gebied van zekerheid van het bedrijfsklimaat en toegang tot de wateren en het grondgebied van de EU, waarbij bijzondere aandacht moet uitgaan naar de compatibiliteit van milieubehoud en de ontwikkeling van activiteiten in gebieden die tot het Natura 2000-netwerk behoren, alsmede naar de administratieve vereenvoudiging van de vergunning- en machtigingverlening.

27.

Het erkent de noodzaak van de oprichting van een raadgevend comité inzake aquacultuur, dat zonder meer als spreekbuis van de sector kan fungeren en waarin het bedrijfsleven (brancheorganisaties, producentenorganisaties of kamers van koophandel) dus ook in zekere mate is vertegenwoordigd.

28.

Het Comité is het ermee eens dat het vanwege de onvoorspelbaarheid van de visserijactiviteiten dienstig is, een mechanisme in te stellen voor de opslag van visserijproducten voor menselijke consumptie, teneinde de marktstabiliteit te bevorderen en de winst op de producten te verhogen door met name een meerwaarde te creëren. Dit mechanisme moet ook worden ingezet voor aquacultuurproducten.

29.

Het erkent dat dankzij de toepassing van gemeenschappelijke handelsnormen het mogelijk moet zijn de markt te bevoorraden met duurzame producten, het potentieel van de interne markt voor visserij- en aquacultuurproducten volledig te benutten en het handelsverkeer op basis van eerlijke mededinging te vereenvoudigen en aldus bij te dragen tot verbetering van de rentabiliteit van de productie.

30.

Ook ziet het Comité in dat het door de toenemende variëteit aan visserij- en aquacultuurproducten van essentieel belang is dat consumenten een minimum aan verplichte informatie over de belangrijkste kenmerken van de producten krijgen, die duidelijk en begrijpelijk moet zijn.

31.

Het dringt aan op tenuitvoerlegging van de gemeenschappelijke marktordening, overeenkomstig de internationale verbintenissen van de Unie en met name de WTO-bepalingen. Daarnaast moeten echter ook de voorschriften op het gebied van hygiëne en gezondheid voor producten uit derde landen worden gelijkgetrokken en goedgekeurd, en moeten handelspraktijken voor de zeevaart en de visserij worden ontwikkeld die erop gericht zijn, de IUU-visserij uit te bannen.

32.

Het pleit voor waar mogelijk een publieke certificering voor EU-visproducten, ter waarborging dat ze van behoorlijk beheerde visbedrijven afkomstig zijn.

33.

Het Comité pleit voor een sterkere regionalisering van het gemeenschappelijk visserijbeleid, zodat binnen dat beleid kan worden geprofiteerd van de kennis en ervaring van alle betrokken partijen, met name van de lokale en regionale overheden. Verder benadrukt het Comité het belang van macro-economische strategieën.

34.

Het Comité wijst op de groeiende interactie tussen recreatieve visserij, beroepsvissers en vissersgemeenschappen.

35.

Het is zonder meer positief dat er een proces wordt opgestart waarin rekening wordt gehouden met de specifieke kenmerken en behoeften van de regio's en waarin met de regionale adviesraden wordt samengewerkt om instandhoudingsmaatregelen en technische maatregelen voor de tenuitvoerlegging van het gemeenschappelijk visserijbeleid vast te stellen, om op die manier het beleid beter af te stemmen op de realiteit en de specifieke situatie van de afzonderlijke visserijtakken, met inbegrip van hun grensoverschrijdende problemen.

36.

Daarnaast is het nodig om de regionale adviesraden of andere hiermee te vergelijken partnerschapsstructuren te versterken, wat ervoor zal zorgen dat de lokale gemeenschappen niet alleen worden geraadpleegd, maar ook daadwerkelijk worden betrokken bij het beheer van de in hun omgeving voorkomende visserijhulpbronnen.

37.

Het Comité dringt erop aan dat bij de tenuitvoerlegging van het gemeenschappelijk visserijbeleid de interactie met andere maritieme aangelegenheden, zoals maritieme ruimtelijke ordening, in aanmerking wordt genomen, aangezien alle aspecten die te maken hebben met de Europese zeeën en oceanen, met elkaar samenhangen Dit houdt in dat het geïntegreerd maritiem beleid wordt versterkt.

38.

Het GVB kan niet worden gevoerd zonder dat de mariene ecosystemen in al hun complexiteit en interactie worden beschermd. Daarbij moet rekening worden gehouden met de kwetsbaarheid van overgangswateren en van rivieren en meren als milieucorridors, alsook van de daarin levende vispopulaties. De aandacht moet vooral uitgaan naar de instandhouding en consolidering van met uitsterving bedreigde waardevolle vissoorten en meer in het bijzonder de anadrome en katadrome soorten.

39.

Het Comité beseft dat de lidstaten, vanwege de problemen bij de ontwikkeling en het beheer van de visserijsector en de beperkte financiële middelen waarover zij beschikken, er zonder passende financiële bijstand niet in zullen slagen om de doelstellingen van het gemeenschappelijk visserijbeleid naar behoren te verwezenlijken.

40.

Gezien het bovenstaande dringt het aan op een passende meerjarige financiële EU-ondersteuning van de prioriteiten van het gemeenschappelijk visserijbeleid, zodat kan worden bijgedragen aan de verwezenlijking van deze doelstellingen, met name aan de verbetering van het economische rendement van de sector, waarbij de vissersvloot in de eerste plaats komt, aan de generering van nieuwe arbeidsplaatsen en aan modernisering & innovatie, waaronder de ontwikkeling van veilige en duurzame schepen.

41.

De financiële steun voor de innovatie en modernisering van de vissersvloten van de ultraperifere regio's moet in de periode 2014-2020 opnieuw worden ingevoerd.

42.

Deze financiële steun van de Unie moet echter alleen worden geboden als de lidstaten en de marktdeelnemers de voorschriften van het gemeenschappelijk visserijbeleid naleven. Zodra de lidstaten de voorschriften van het gemeenschappelijk visserijbeleid niet naleven en de marktdeelnemers herhaaldelijk ernstige inbreuken plegen op deze voorschriften, moet de financiële steun onderbroken, geschorst of gecorrigeerd worden.

43.

Het is een goede zaak dat het Europees Fonds voor Maritieme Zaken en Visserij (EFMV) deel zal uitmaken van het nieuwe gemeenschappelijke strategische kader en wordt afgestemd op de andere fondsen voor regionale en plattelandsontwikkeling, zodat er kaders voor geïntegreerde lokale ontwikkeling tot stand kunnen komen en de toegang tot de fondsen op lokaal en regionaal niveau wordt vergemakkelijkt. Wel vraagt het Comité garanties inzake de financieringen die ten goede zullen komen aan de visserij en de aquacultuur, en de deelname van de regio's aan de strategische uitvoering daarvan.

44.

Het Comité erkent de biologische, historische en productiewaarde van het visserijerfgoed en van de habitats in meren en rivieren en acht het derhalve noodzakelijk dat de Europese Unie deze sector financiële ondersteuning biedt, ook met het oog op een vermindering van de vangsten op zee en van de invoer en op een versterking van het territoriale concurrentievermogen.

45.

Het Comité ziet in dat met het oog op de verwezenlijking van de doelstellingen van het gemeenschappelijk visserijbeleid de Commissie de bevoegdheid moet krijgen om overeenkomstig artikel 290 van het Verdrag handelingen aan te nemen die de invulling of wijziging van niet-essentiële onderdelen van de basisverordening tot doel hebben. Wel adviseert het Comité dat zo'n uitgebreid beroep van de Commissie op gedelegeerde handelingen vanuit juridisch en beleidsmatig oogpunt zorgvuldig wordt bekeken en onderzocht. Eerst zal moeten worden verzekerd dat deze machtiging duidelijk afgebakend is wat doel, inhoud, toepassingsgebied en duur ervan betreft.

46.

Het roept de Commissie op om tijdens haar voorbereidende werkzaamheden voor de vaststelling van gedelegeerde handelingen passende raadplegingen te houden, o.m. op het niveau van experts en op dat van het regionale bestuur.

47.

Bij het voorbereiden en opstellen van gedelegeerde handelingen zou de Commissie de relevante documenten gezamenlijk, tijdig en op passende wijze moeten doen toekomen aan het Europees Parlement en de Raad.

48.

Het Comité is sterk geporteerd voor het gebruik van „vanuit de gemeenschap geleide lokale ontwikkeling”, zoals geformuleerd in de algemene verordening van de Commissie inzake het gemeenschappelijk strategische kader. Dit is de beste methode voor het lokale en regionale niveau om gebruik te maken van zowel de middelen uit de structuurfondsen en het fonds voor plattelandsontwikkeling als die uit het Europees Fonds voor Maritieme Zaken en Visserij. De coördinatie van deze fondsen moet binnen een flexibel kader gebeuren en meer mogelijkheden scheppen om deze middelen in te zetten. De decentrale overheden moeten bij de uitwerking van het strategisch kader en de operationele programma's worden betrokken.

49.

Het gemeenschappelijk visserijbeleid heeft slechts kans van slagen als het wordt uitgerust met een doeltreffend systeem voor controle, inspectie en handhaving, inclusief maatregelen om de IOO-visserij te bestrijden. Het gebruik van moderne technologieën in het kader van het EU-systeem voor controle, inspectie en handhaving moet worden gestimuleerd. Het moet mogelijk zijn om op het niveau van de lidstaten of van de Commissie proefprojecten op het gebied van nieuwe controletechnologieën en databeheersystemen ten uitvoer te leggen.

50.

Om de vijf jaar zou moeten worden nagegaan hoe het staat met de naleving van de EU-verordening.

27.7.2012   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 225/46

—

roept de Europese Commissie op, in aansluiting op het Europees Jaar 2012 een Europees Burgemeestersconvenant inzake democratische veranderingen in het leven te roepen om lokale en regionale overheden die oplossingen op het gebied van innovatie, slimme gezondheid en beter leven ter ondersteuning van actief en gezond ouder worden willen promoten, bijeen te brengen; dit convenant zou administratieve en financiële ondersteuning moeten krijgen;

—

deelt het beeld van het Samenwerkingsverband voor het Europees Jaar 2012 van een maatschappij voor alle leeftijden waarin iedereen in staat wordt gesteld actief aan de samenleving deel te nemen en dezelfde rechten en kansen te genieten in alle fasen van hun leven, ongeacht leeftijd, geslacht, ras of etnische afkomst, godsdienst of overtuiging, sociale of economische status, seksuele geaardheid, lichamelijke of geestelijke gesteldheid, of de behoefte aan zorg;

—

beklemtoont dat het van belang is dat ouderen en hun verzorgers actief geraadpleegd en betrokken worden bij het in kaart brengen van hun behoeften, het uitwerken van oplossingen en het evalueren van prestaties. Met een dergelijke op participatie gerichte aanpak wordt de sociale inclusie bevorderd en ervoor gezorgd dat de diensten zo nauw mogelijk aansluiten bij de feitelijke behoeften van de afnemers;

—

beveelt de Europese Commissie aan om de lokale en regionale overheden een actievere rol toe te kennen bij de beoordeling van de sociale effecten van de verschillende initiatieven ten behoeve van actief en gezond ouder worden; dit om te waarborgen dat de gevolgen voor oudere mannen en vrouwen in de dagelijkse praktijk adequaat worden beoordeeld.

Algemeen rapporteur

De heer Arnoldas ABRAMAVICIUS (LT/EVP), burgemeester en gemeenteraadslid van Zarasai

Referentiedocument

/

1.

Verwelkomt het initiatief van het Deense Voorzitterschap om subnationale overheden te betrekken bij de dialoog op EU-niveau over de vraag hoe de demografische uitdaging het hoofd geboden kan worden en hoe de kansen die een vergrijzende bevolking biedt, optimaal benut kunnen worden. Zoals in het advies van het CvdR over het opvangen van de gevolgen van de vergrijzing in de EU  (1) en in het verslag van het Europees Parlement over het Europees Jaar 2012 (2) reeds gesteld is, beschikken lokale en regionale overheden in veel lidstaten over essentiële bevoegdheden op de drie gebieden waarop het Europees Jaar van actief ouder worden en van de solidariteit tussen de generaties betrekking heeft: werkgelegenheid, deelname aan de samenleving en zelfstandig leven.

2.

Het CvdR benadrukt dat het aanpakken van de uitdagingen op het gebied van de vergrijzing een van de doelstellingen van de Europa 2020-strategie is. Aangezien de lokale en regionale overheden de behoeften van burgers van nabij zien en verantwoordelijk zijn voor het verlenen van het merendeel van de diensten die ouderen nodig hebben om hun oude dag waardig door te kunnen brengen, dienen zij rechtstreeks betrokken te worden bij al het overleg op EU-niveau over ouder worden: dit is van cruciaal belang om de doelstellingen van Europa 2020 te bereiken en zou ook bijdragen tot de sociale, economische en territoriale cohesie.

3.

Het CvdR verwelkomt het Europees innovatiepartnerschap voor actief en gezond ouder worden, dat beoogt een breed scala aan stakeholders op alle niveaus te mobiliseren om de gezonde levensduur van de EU-burgers met twee jaar te verlengen, en herinnert eraan dat de lokale en regionale overheden beschikken over essentiële bevoegdheden op de drie gebieden die de pijlers van het innovatiepartnerschap vormen: preventie, screening en vroegtijdige diagnose; zorg en behandeling; en actief ouder worden en zelfstandig leven.

4.

Het CvdR deelt het beeld van het Samenwerkingsverband voor het Europees Jaar 2012 van een maatschappij voor alle leeftijden waarin iedereen in staat wordt gesteld actief aan de samenleving deel te nemen en dezelfde rechten en kansen te genieten in alle fasen van hun leven, ongeacht leeftijd, geslacht, ras of etnische afkomst, godsdienst of overtuiging, sociale of economische status, seksuele geaardheid, lichamelijke of geestelijke gesteldheid, of de behoefte aan zorg.

5.

Het CvdR pleit voor een positieve benadering van ouder worden en deelt de visie dat innovatie de dienstverlening aan onze vergrijzende bevolking kan verbeteren. Er moet wel worden beklemtoond dat innovatie niet slechts omwille van de verandering nagestreefd dient te worden; innovatie is eerder een waardevol aandrijfmechanisme om de kwaliteit en kostenefficiëntie van de maatregelen om aan de toenemende en zich ontwikkelende behoeften te beantwoorden in tijden van financiële beperkingen te verbeteren.

6.

Het CvdR is van mening dat het door de economisch en financiële crisis dringender dan ooit is om de manier waarop onze samenleving functioneert, fundamenteel te herzien en ons tot het uiterste in te spannen om iedereen – jong en oud – in staat te stellen een actieve rol op de arbeidsmarkt en in hun gemeenschap te spelen en zo lang mogelijk onafhankelijk te leven. De vergrijzing kan het best worden benaderd door een impuls te geven aan leeftijdvriendelijke gemeenschappen, waarin openbare ruimte, vervoer, huisvesting en plaatselijke diensten worden opgezet vanuit de behoeften van alle generaties en waarin solidariteit en samenwerking tussen generaties gestimuleerd wordt. Dergelijke gemeenschappen zijn doorgaans ook milieuvriendelijker en leiden tot een grotere sociale cohesie en een grotere sociale participatie van andere kwetsbare groepen.

7.

Het CvdR beklemtoont dat het van belang is dat ouderen en hun verzorgers actief worden geraadpleegd en betrokken bij het in kaart brengen van hun behoeften, het uitwerken van oplossingen en het evalueren van prestaties. Met een dergelijke op participatie gerichte aanpak wordt de sociale inclusie bevorderd en ervoor gezorgd dat de diensten zo nauw mogelijk aansluiten bij de feitelijke behoeften van de afnemers.

8.

Het CvdR wijst erop dat het „zilveren economie”-concept in verschillende delen van Europa zijn intrede heeft gedaan; dit concept houdt in dat er een breed scala aan producten en diensten wordt ontwikkeld voor het toenemende aantal ouderen met behoefte aan gezondheidszorg en verzorging, mobiliteitsbeperkingen en beperkingen bij hun dagelijkse activiteiten. De zilveren economie heeft zich inmiddels uitgebreid tot andere marktsegmenten, zoals wellness, fitness, vrije tijd, reizen, cultuur, communicatie, entertainment en toegang tot nieuwe technologieën. Tal van kleine en middelgrote ondernemingen en bedrijvenclusters in diverse lidstaten specialiseren zich ook in innovatieve technologie voor ouderen, zoals op het gebied van domotica, dat geweldige groeimogelijkheden biedt. Ook moeten er weliswaar gespecialiseerde producten en diensten komen voor mensen met specifieke behoeften, maar het is wel zo dat de meeste ouderen het liefst gebruik willen kunnen maken van gewone goederen en diensten. Daarom zou er een bredere aanpak bevorderd moeten worden op basis van het concept „Design for All”, waarbij de behoeften en verwachtingen van ouderen en mensen met beperkingen gemainstreamd worden, en daarnaast gespecialiseerde nicheproducten voor zeer specifieke behoeften worden ontwikkeld.

9.

Het CvdR wijst op de tendens dat steeds meer lokale en regionale overheden kijken naar sociale innovatie en oplossingen op basis van ICT om de kwaliteit en kostenefficiëntie van hun gezondheidsdiensten en langdurige zorgverlening in zowel steden als landelijke gebieden te verbeteren, daar waar dergelijke oplossingen ertoe kunnen bijdragen ouderen essentiële diensten te verlenen tegen kosten die voor de overheid en de burger beter te dragen zijn. Dergelijke initiatieven vergen echter een zekere hoeveelheid investeringen en acties die door andere bestuurslagen uitgevoerd moeten worden om de overstap te maken van proefprojecten naar grootschalige modellen die op nationaal niveau of elders in de EU ingevoerd kunnen worden. Op dit gebied hebben de lokale en regionale overheden alle steun die zij van hun nationale regering en van de EU kunnen krijgen, hard nodig.

10.

Het CvdR benadrukt dat er weliswaar veel voorbeelden zijn van innovatieve maatregelen op lokaal niveau ter ondersteuning van actief en gezond ouder worden en dat sociale incubatoren vaak lokale initiatieven zijn, dicht bij de behoeften waarin zij willen voorzien, maar dat een aanpak op projectbasis niet altijd de aangewezen manier is om een kritieke massa en betaalbaarheid op lange termijn tot stand te brengen. Er bestaat behoefte aan een overkoepelende strategische visie om een inclusieve en ondersteunende omgeving te creëren. Een duidelijk voorbeeld hiervan is het sociale-innovatieproject van de Deense gemeente Fredericia, waarbij wordt getracht de zelfredzaamheid van ouderen die hulp inroepen voor hun dagelijkse activiteiten, door middel van preventie, rehabilitatie, technologie en sociale netwerken te behouden of te herstellen. Hun benadering is gebaseerd op een paradigmaverschuiving: oudere mensen worden niet meer als „hulpeloze” patienten maar als „burgers met hulpbronnen” beschouwd. Dit initiatief werd als proefproject gesteund door het Deense Ministerie van Financiën en dient voortaan als model voor andere Deense gemeenten.

11.

Het CvdR benadrukt dat de vergrijzingsproblematiek een sterke genderdimensie heeft en dat daarom extra aandacht moet uitgaan naar de gevolgen van de huidige hervormingen op het gebied van sociale bescherming en van de bezuinigingen op de sociale dienstverlening (met name kinderopvang en ouderenzorg) voor de inzetbaarheid van vrouwen en voor de loon- en pensioenverschillen tussen man en vrouw. De zorg voor hulpbehoevende verwanten zal namelijk meer terechtkomen op de schouders van mantelzorgers – voor het merendeel vrouwen – en zij zullen in te toekomst te maken krijgen met een grotere kans op armoede en sociale uitsluiting indien er niets aan deze onevenwichtigheden wordt gedaan. Stress en overbelasting in de zorgsector – waarin hoofdzakelijk vrouwen werkzaam zijn – kunnen in de toekomst ook nieuwe problemen voor oudere vrouwen opleveren.

12.

Het CvdR meent dat er een betere coördinatie moet komen tussen de verschillende niveaus die zijn betrokken bij het ontwikkelen van oplossingen voor actief en gezond ouder worden en wijst erop dat een hogere mate van multilevel governance op dit gebied noodzakelijk is. Lokale en regionale overheden zouden niet slechts als uitvoerende partijen moeten worden beschouwd, maar moeten bij het gehele besluitvormings- en evaluatieproces worden betrokken.

13.

Het CvdR meent dat een echte meerwaarde gecreëerd zou worden indien de EU een kader zou scheppen dat overheden en actoren op alle niveaus in staat stelt van elkaars ervaringen te profiteren, succesvolle initiatieven in kaart te brengen en van mislukkingen te leren zodat wordt voorkomen dat steeds dezelfde fouten worden gemaakt, en hen helpt om hun beperkte hulpbronnen te investeren in innovatieve oplossingen die doeltreffend zijn gebleken.

14.

Het CvdR adviseert het Comité van de Regio's toe te laten als lid van de stuurgroep van het Europees innovatiepartnerschap voor actief en gezond ouder worden, om ervoor te zorgen dat de lokale en regionale overheden adequaat vertegenwoordigd worden in het besluitvormingsproces van het partnerschap en om het CvdR in staat te stellen een multipliereffect te sorteren door een breed scala aan lokale en regionale overheden te mobiliseren om deel te nemen aan de uitvoering van het partnerschap – deze overheden beschikken immers over bevoegdheden op alle zes belangrijkste actiegebieden.

15.

Het CvdR steunt het in het kader van het Europees Innovatiepartnerschap voor actief en gezond ouder worden gedane voorstel om een Europees netwerk van leeftijdsvriendelijke omgevingen op te zetten en is verheugd over de inspanningen van het AGE Platform Europe en de Wereldgezondheidsorganisatie om de aanzet te geven tot een dergelijk netwerk. Het CvdR beveelt aan dat er EU-middelen worden uitgetrokken om een dergelijk EU-netwerk in nauwe samenwerking met de WHO te kunnen ontwikkelen.

16.

Het CvdR stelt voor dat de Commissie zich toelegt op kennis over hoogbejaarden; onder de verschillende actoren bestaat behoefte aan meer kennis over deze groep, die deels nog nieuw is. Er moet onderzoek worden gedaan om de doeltreffendheid en kosteneffectiviteit te beoordelen van gezondheidsbevorderende en preventieve maatregelen tijdens de gehele levensduur in het algemeen en tijdens de laatste levensfase in het bijzonder. Ook moet nader worden onderzocht hoe ouderen die moeilijk te bereiken zijn, gemotiveerd kunnen worden om hun leefgewoonten en leefstijl te veranderen. In statistieken en onderzoek moeten ook gegevens over hoogbejaarden opgenomen worden. De onderzoeksresultaten dienen verspreid te worden onder degenen die in de praktijk met ouderen werken.

17.

Het CvdR roept de Europese Commissie op, in aansluiting op het Europees Jaar 2012 een Europees Burgemeestersconvenant inzake democratische veranderingen in het leven te roepen om lokale en regionale overheden die oplossingen op het gebied van innovatie, slimme gezondheid en beter leven ter ondersteuning van actief en gezond ouder worden willen promoten, bijeen te brengen; dit convenant zou administratieve en financiële ondersteuning moeten krijgen.

18.

Het CvdR wijst erop dat de primaire bevoegdheden op het gebied van actief ouder worden weliswaar bij de lidstaten en hun lokale en regionale overheden berusten, maar dat de Europese Unie wetgeving kan uitvaardigen m.b.t. het functioneren van de interne markt teneinde belemmeringen van het vrije verkeer van personen uit te weg te ruimen, het vrije verkeer van diensten te bevorderen en een adequate consumentenbescherming te waarborgen. De ratificatie van het VN-Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap door de EU schept nieuwe wettelijke verplichtingen: de EU moet ervoor zorgen dat mensen met een handicap en zwakke ouderen in staat zijn hun recht op vrij verkeer uit te oefenen en net als andere burgers volledig deel te nemen aan het economische en sociale leven van hun gemeenschappen. Dit vergt optreden van de EU om een gecoördineerde reactie op EU-, nationaal en lokaal/regionaal niveau te waarborgen. Bovendien kan de EU de uitwisseling van ervaringen tussen landen vergemakkelijken en een impuls geven aan „zachte” maatregelen, zoals gedragscodes, om een optimale implementatie van de in de EU-verdragen verankerde fundamentele vrijheden te ondersteunen.

19.

Het CvdR neemt er kennis van dat Europese Commissie voornemens is een wetgevingsvoorstel inzake toegankelijkheid in te dienen en benadrukt dat er behoefte is aan een EU-rechtskader om alle essentiële goederen en diensten in de hele EU toegankelijk te maken en gelijke spelregels voor alle bedrijven, met inbegrip van kleine en middelgrote ondernemingen, te creëren. Dit rechtskader dient echter wel proportioneel te zijn en mag niet tot extra bureaucratische lasten voor het mkb leiden. Ook zouden er EU-normen vastgesteld moeten worden om het bedrijfsleven te ondersteunen en een efficiënte interne markt tot stand te brengen van goederen en diensten die op de gehele bevolking zijn afgestemd. Er zou gezorgd moeten worden voor een toezichtsysteem om de naleving van de voorschriften te waarborgen, voor actieplannen voor nationale, regionale en lokale overheden en voor ondersteuning van lokale actoren en het lokale mkb.

20.

Het CvdR herinnert eraan dat een adequaat rechtskader voor overheidsopdrachten op EU-, nationaal en lokaal niveau van het grootste belang is om ervoor te zorgen dat openbare investeringen de toegankelijkheid voor alle burgers bevorderen. Daarnaast zou toegankelijkheid een essentiële voorwaarde voor het verkrijgen van EU-financiering moeten worden (steun via de structuurfondsen, voor projecten of voor onderzoek) en moet er ondersteuning komen om minder ontwikkelde regio's te helpen aan de EU-wetgeving en -normen te voldoen. Er zou ook gedacht moeten worden aan financiële stimuleringsmaatregelen ter verbetering van de toegankelijkheid, met name voor overheden om bestaande gebouwen en woningen aan te passen en om investeringen in innovatieve oplossingen te ondersteunen.

21.

Het CvdR benadrukt dat de belangrijkste wetgevingsmaatregelen geflankeerd moeten worden door initiatieven om mensen bewust te maken van de huidige situatie. Deze initiatieven zouden gericht moeten worden tot lokale en regionale overheden, fabrikanten, leveranciers en dienstverleners en de mensen in het algemeen. Maatregelen op het gebied van onderwijs en opleiding zijn van belang om de toegankelijkheid te verbeteren en de ondersteunen; het is een belangrijke vereiste dat ingenieurs, architecten, webdesigners, aannemers, stedenbouwkundigen enz. goed opgeleid zijn om toegankelijkheidsaspecten te mainstreamen en universal design toe te passen.

22.

Het CvdR herinnert eraan dat een leven lang leren en vrijwilligerswerk in belangrijke mate bijdragen aan actief en gezond ouder worden. Volwasseneneducatie en vrijwilligerswerk door ouderen moet op EU-, nationaal en lokaal niveau worden ondersteund om mensen te helpen langer aan het werk te blijven, ook na hun pensioen actief te zijn en langer zelfstandig te blijven leven.

23.

Het CvdR adviseert dan ook dat de doelstellingen van het Europees Jaar 2012 van actief ouder worden en van de solidariteit tussen de generaties en die van het Europees innovatiepartnerschap voor gezond en actief ouder worden in alle relevante toekomstige EU-financieringsinstrumenten worden ondergebracht, met inbegrip van de structuurfondsen, en dat de aanvraagprocedures voor de lokale en regionale actoren worden vereenvoudigd. Het CvdR is verheugd over de Europese Dag van de Solidariteit tussen de generaties, die juist in het Europees Jaar 2012 van betekenis is en die generatieoverschrijdende projecten tussen scholieren en ouderen bevordert en daarmee een belangrijke bijdrage aan de dialoog tussen de generaties levert.

24.

Het CvdR is verheugd dat er in 2014 een kennis- en innovatiegemeenschap (KIG) opgezet zal worden dat gericht is op innovatie voor gezond leven en actief ouder worden, en adviseert het het Europees Instituut voor innovatie en technologie alles in het werk te stellen om lokale en regionale overheden en lokale/regionale actoren bij de implementatie van deze KIG te betrekken.

25.

Het CvdR beveelt de Europese Commissie aan om de lokale en regionale overheden een actievere rol toe te kennen bij de beoordeling van de sociale effecten van de verschillende initiatieven ten behoeve van actief en gezond ouder worden; dit om te waarborgen dat de gevolgen voor oudere mannen en vrouwen in de dagelijkse praktijk adequaat worden beoordeeld.

26.

Het CvdR herinnert eraan dat actief en gezond ouder worden een van de hoofddoelstellingen van Europa 2020 is, die wordt ondersteund door diverse vlaggenschipinitiatieven (nieuwe vaardigheden voor nieuwe banen, platform tegen armoede, digitale agenda) en een breed scala aan EU-financieringstrumenten ter beschikking van de lokale en regionale overheden, zoals ook staat in de brochure van het Comité van de Regio's, de Europese Commissie en het AGE Platform „How to promote active ageing in Europe - EU support to local and regional actors” published in September 2011 as a contribution to the EY2012” (3).

27.

Het CvdR stelt dan ook vast dat de voorgestelde initiatieven geen problemen lijken op te leveren wat de naleving van de in de EU-verdragen vastgelegde beginselen van subsidiariteit en evenredigheid betreft.

28.

Het CvdR herinnert eraan dat wordt aangenomen dat er in de periode tot 2060 in de EU-27 sprake zal zijn van een afname van het aantal jongeren met 9 % (4) en van de omvang van de beroepsbevolking (15-64 jaar) met 15 %. Bovendien zal het aantal ouderen naar verwachting met maar liefst 7 % toenemen. Deze demografische veranderingen hebben verschillende oorzaken, zoals de lagere vruchtbaarheidscijfers, de toegenomen leeftijdsverwachting, de totale netto migratie en de vergrijzing van de babyboomgeneratie die na de Tweede Wereldoorlog werd geboren. Het is overduidelijk dat deze demografische tendensen significante economische, sociale en budgettaire gevolgen voor het nationale en het regionale/lokale niveau zullen hebben. In de studie van het CvdR over actief ouder worden: lokale en regionale oplossingen  (5) worden de gevolgen treffend weergegeven: het arbeidsaanbod en de werkgelegenheid zullen afnemen, hetgeen een zware wissel zal trekken op de economische groei, terwijl de vraag naar diensten door ouderen zal stijgen. Bovendien zal de overheid naar verwachting steeds meer moeten uitgeven om de vergrijzende bevolking een kwalitatief hoogwaardige dienstverlening te kunnen bieden en ook nog de gezondheidszorg voor en pensioenen van het toenemende aantal ouderen te financieren. De meeste lokale en regionale overheden hebben echter te maken gekregen met drastische budgettaire beperkingen, waardoor zij nu al de grootste moeite hebben om dynamische en moderne sociale diensten van adequaat niveau te verlenen.

29.

Het CvdR beklemtoont dat er tusen landen en regio's enorme verschillen bestaan qua levensverwachting van mannen en vrouwen, gezonde levensduur, mediane leeftijd en afhankelijkheidsratio. Voor bijna alle 281 regio's van de EU-27 wordt een vergrijzing voorspeld. Slechts in zeven regio's zal de mediane leeftijd naar verwachting niet stijgen in de periode tot 2030: Wenen in Oostenrijk, Hamburg en Trier in Duitsland, Sterea Ellada en Peloponnesos in Griekenland en West Midlands en North Eastern Scotland in het VK (6). De afhankelijkheidsratio was in 2008 aan het ene uiterste bijna drie keer zo hoog als aan het andere uiterste (26,8 % tegenover 9,1 %). In 2030 zal het verschil bijna vier keer zo groot zijn (37,3 % tegenover 10,4 %) (7). Dit betekent dat de regio's zich niet allemaal in dezelfde situatie bevinden wat de vergrijzing betreft. In combinatie met de huidige economische crisis worden sommige lokale en regionale overheden dan ook harder getroffen dan andere.

30.

Er zijn enorme verschillen tussen regio's en landen wat de staatsschuld aangaat; een aantal landen heeft de broekriem zo strak moeten aanhalen dat zij mogelijk niet meer kunnen profiteren van EU-steun uit de structuurfondsen of de gemeenschappelijke programma's inzake ouder worden.

31.

Het CvdR herinnert aan zijn advies over Adequate, houdbare en zekere Europese pensioenstelsels  (8), waarin het erop wijst dat de lokale en regionale overheden altijd de grootste werkgever uit de publieke sector zullen zijn en overheidspensioenen dus cruciaal blijven voor het veiligstellen van de pensioenregelingen. De pensioenen zullen echter steeds meer worden aangetast door budgettaire maatregelen en hervormingen. Er dient dan ook rekening te worden gehouden met het feit dat de lokale en regionale overheden ervoor moeten kunnen zorgen dat alle oudere vrouwen en mannen over een behoorlijke inkomen beschikken en de nodige hulp en zorg krijgen. Het CvdR pleit er al langer voor om het macro-economische toezicht ook een sociale dimensie te geven, zodat de gevolgen van de bezuinigingen worden afgezwakt.

32.

In zijn advies over Gezond ouder worden in de informatiemaatschappij  (9) merkt het CvdR op dat ICT-oplossingen de productiviteit van de sociale diensten en de gezondheidszorg ten goede kunnen komen, tenminste als de behoeften van ouderen in aanmerking worden genomen. Het wijst er hier nogmaals op dat de lokale en regionale overheden moeten worden betrokken bij nationaal en EU-onderzoek naar ICT-oplossingen voor ouder worden; in veel gevallen zijn het immers deze overheden die als eerste gebruik zullen maken van de bevindingen van dit onderzoek.

33.

Het CvdR herhaalt echter dat de lokale en regionale overheden de doelstelling van actief en gezond ouder worden niet in hun eentje kunnen realiseren. Om resultaat te boeken moeten zij de nodige wettelijke, financiële en structurele ondersteuning krijgen, en zijn dus maatregelen nodig op nationaal én EU-niveau. Om bv. in alle regio's ICT-initiatieven ter ondersteuning van innovatie, slimme gezondheid en een beter leven te kunnen ontplooien zijn structurele investeringen op EU- en nationaal niveau vereist, zodat de breedbandtoegang kan worden uitgebreid; daarnaast moet er EU-wetgeving komen om de toegankelijkheidscriteria en de interoperabiliteitsnormen te harmoniseren.

34.

Het aantal voorwaarden om in aanmerking te komen voor steun uit de structuurfondsen blijft stijgen, net als de boekhoudkundige, financiële en auditprocedures. Dat heeft tot gevolg dat projecten steeds vaker gericht zijn op meetbare resultaten, terwijl het aantal innovatieve en risicodragende projecten afneemt; de resultaten van deze laatste zijn immers moeilijker in cijfers te vatten en laten langer op zich wachten. In de praktijk wordt sociale innovatie in veel gevallen bemoeilijkt door factoren die vaker wel dan niet verband houden met het regelgevend klimaat en de auditcultuur. Overigens is dit een problematiek die niet beperkt blijft tot de structuurfondsen maar waar tal van andere EU- en nationale financieringsinstrumenten mee te maken krijgen.

35.

Er moet verandering komen in de manier waarop de structuurfondsensteun wordt gebruikt: de voorwaarden moeten uitgaan van concrete resultaten, zodat de inspanningen om de meerwaarde en doeltreffendheid van de fondsen te vergroten, niet teniet worden gedaan. In Denemarken en Zweden zijn dergelijke procedures, waarbij feitenmateriaal moet worden aangereikt, al ingevoerd, zodat aan de hand van een reeks indicatoren kan worden nagegaan of en in hoeverre resultaat is geboekt. Die informatie kan dan worden verwerkt en gebruikt om de kwaliteit en kostenefficiëntie van de door de overheid verstrekte en gefinancierde diensten te verbeteren. De regering van het VK heeft onlangs social-impact bonds ingevoerd. Deze op resultaten gerichte overeenkomsten zijn bedoeld om nieuwe investeringen aan te trekken, wat zowel de individuele burger als de gemeenschap ten goede zal komen. Op grond van deze overeenkomsten worden particuliere investeringen gebruikt voor de financiering van projecten van dienstenaanbieders die hun sporen al hebben verdiend. Worden de sociale resultaten beter, dan staat de overheid in voor de winst van de investeerders. Is er echter geen verbetering merkbaar, dan verdienen zij hun investering niet terug (10).

36.

Het CvdR wijst erop dat landen waar de toegankelijkheidsnormen voor de bebouwde omgeving, het vervoer en de ICT van een hoog niveau zijn, tevens de landen zijn met de hoogste participatiegraad van zowel oudere vrouwen als oudere mannen, en met de beste prestaties als men kijkt naar de „gezonde levensjaren”-indicatoren. Het zijn ook deze landen die de hoogste participatiegraad van vrouwen en personen met een handicap kennen, en die het best scoren op het gebied van gendergelijkheidsindicatoren (inkomensverschillen tussen mannen en vrouwen, pensioenkloof tussen mannen en vrouwen, enz.) Dit toont aan dat een proactieve bevordering van een leeftijdsvriendelijke lokale omgeving de economie niet belemmert, maar juist ten goede komt aan de samenleving en de economie in het algemeen. Een dergelijke omgeving maakt het leven er voor iedereen gemakkelijker op en bevordert de arbeidsparticipatie van vrouwen, oudere werknemers en personen met een handicap, en een actieve en productieve bijdrage van gepensioneerden aan hun gemeenschap. Bovendien wordt ervoor gezorgd dat informele zorgverleners hun werk en zorgtaken gemakkelijker kunnen combineren.

37.

Het CvdR is ingenomen met het feit dat honderden lokale en regionale overheden uit de hele EU reeds deelnemen aan het programma voor leeftijdsvriendelijke steden van de Wereldgezondheidsorganisatie, en dat sommige lidstaten nationale programma's hebben opgezet om de lokale en regionale overheden daarbij te steunen.

38.

Gezien het toenemende aantal ouderen dat aan Alzheimer en andere vormen van dementie lijdt, is het CvdR ingenomen met het initiatief van sommige lokale en regionale overheden om een Alzheimervriendelijke leefomgeving te creëren, teneinde een betere integratie van oudere dementiepatiënten en hun informele zorgverleners in de gemeenschap mogelijk te maken.

39.

Het CvdR benadrukt dat de totstandkoming van een op de gehele bevolking afgestemde leefomgeving en de ondersteuning van het zelfstandig wonen van personen met een handicap of beperking kosteneffectief blijkt te zijn. Ervaringen in Zweden laten zien dat de dalende hulpvraag gedurende de afgelopen 15 jaar niet kan worden verklaard door verbeteringen van de gezondheid, omdat er geen bewijzen zijn dat de gezondheid van ouderen tijdens die periode zou zijn verbeterd in Zweden. De meest waarschijnlijke verklaring voor de gedaalde behoefte aan ouderenzorg is gelegen in de betere toegankelijkheidsnormen voor huisvesting en vervoer, en de betere toegang tot assistentietechnologie, waardoor het voor ouderen gemakkelijker is zich zonder hulp te redden. Van alle EU-lidstaten heeft Zweden de beste participatiegraad voor oudere werknemers en oudere vrouwen.

40.

Maar terwijl een belangrijke rol is weggelegd voor de lokale en regionale overheden als afnemers van goederen en diensten, met name via openbare aanbestedingen waarmee zij politieke druk kunnen uitoefenen om een positieve benadering van „ouder worden” te promoten, moet er iets worden gedaan aan de versnippering van de bestaande en nieuwe markten voor innovatieve oplossingen ter ondersteuning van actief en gezond ouder worden, teneinde een echte eengemaakte markt voor de zilveren economie tot stand te brengen en schaalvoordelen mogelijk te maken voor openbare inschrijvers en consumenten. Met de komende Europese toegankelijkheidsakte zal worden getracht de belemmeringen aan te pakken voor de totstandkoming van een EU-markt waar lokale/regionale innovatieve oplossingen gemakkelijker kunnen worden gemodelleerd en op grotere schaal naar andere EU-regio's kunnen worden geëxporteerd. Kleine en middelgrote ondernemingen zijn koplopers op het gebied van innovatie en staan dichter bij de lokale markten. Zij bieden vaak een gepersonaliseerde dienstverlening en passen zich aan de behoeften van de consumenten aan. Zij zouden gebaat zijn bij duidelijke regels en normen die hen toegang geven tot de hele EU-markt en die de interoperabiliteit met andere goederen en diensten vergemakkelijken, voor een optimaal resultaat.

41.

Door te zorgen voor de ontwikkeling van toegankelijke en ondersteunende lokale omgevingen die op het concept „design for all” zijn gebaseerd, wordt bijgedragen tot langere beroepsloopbanen voor vrouwen en oudere werknemers, net als tot een lagere vraag naar zorg en bijstand voor de snel groeiende groep ouderen. Het CvdR is ervan overtuigd dat het EU-optreden ter ondersteuning van actief en gezond ouder worden en van de solidariteit tussen de generaties een impuls zal zijn voor innovatie en groeipotentieel overal in de EU. Tevens zal het economische voordelen opleveren voor zowel openbare als particuliere spelers, op lokaal, nationaal en EU niveau.

42.

Het CvdR kan zich vinden in de aanpak die het Deense voorzitterschap inzake veroudering voorstaat. Om via sociale innovatie een antwoord te bieden op de vergrijzing van de samenleving is het van het allergrootste belang dat de EU een gemeenschappelijk kader schept waar het potentieel van sociale innovatie in de toekomst volledig wordt benut. Dankzij een gemeenschappelijk EU-kader ter ondersteuning van sociale innovatie zou het voor sociale innovatoren in de hele EU inderdaad eenvoudiger worden om actie te ondernemen, financiering te krijgen, aan netwerkvorming te doen en hun ondernemingen uit te breiden.

27.7.2012   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 225/52

—

pleit ervoor dat energie-efficiëntie een centraal en integraal onderdeel wordt van het energiebeleid en dat daar voldoende prioriteit aan wordt gegeven in de hiërarchie van energiebeleidsmaatregelen;

—

is voor een sterkere bundeling van de financiële steunmaatregelen voor energie-efficiëntie en energiebesparing in toekomstige EU-financieringsprogramma's;

—

pleit voor krachtigere maatregelen om menselijk gedrag en energieverbruikpatronen te beïnvloeden en denkt dat daarvoor de methode van de „wortel en de stok” moet worden gebruikt, d.w.z. economische argumenten aanvoeren, maar indien nodig ook meer nadruk leggen op dwingende voorschriften;

—

beseft dat met het oog op de verwezenlijking van de huidige doelstellingen het beleid thans op steden is gericht, maar benadrukt dat ook de uitdagingen en kansen van plattelandsgebieden op het punt van energieverbruik en -productie uitgebreider en op een meer gecoördineerde wijze aan de orde moeten komen;

—

roept lokale en regionale overheden op om goede praktijken op het gebied van energie-efficiëntie en energiebesparing uit te wisselen en om hun veerkracht op het punt van energie te vergroten door bij de planning van en het toezicht op hun dienstverlening zo weinig mogelijk energie te verbruiken.

Rapporteur

Brian MEANEY (IE/EA), Clare County Council en Mid-West Regional Authority

Referentiedocument

Adviesaanvraag door het Deense EU-voorzitterschap van 12 januari 2012

—

plattelandsgebieden in de EU meer vervuilende energiebronnen gebruiken dan verstedelijkte gebieden. Daarom moet als tussenoplossing met name steun worden gegeven aan de vervanging van zwaar vervuilende fossiele brandstoffen door minder vervuilende fossiele brandstoffen of in het bijzonder door hernieuwbare energie;

—

plattelandsgebieden bezig zijn met een inhaalslag, maar qua economische ontwikkeling nog steeds achterlopen bij het EU-gemiddelde, vooral in vergelijking met verstedelijkte gebieden. De kloof tussen plattelands- en verstedelijkte gebieden is met name heel erg groot in Oost- en Centraal-Europa. Vooral zorgwekkend is dat die kloof, vanwege de snel uitdijende hoofdsteden en andere metropolen, tussen 2000 en 2007 nog groter is geworden.

—

de financiële mechanismen (ELENA e.d.) en energie-efficiëntiefondsen (zoals het EEEF);

—

de onvolledige benutting van de voor energie-efficiëntie bestemde middelen uit de structuurfondsen, zoals blijkt uit de in de huidige financieringsperiode opgedane ervaringen. Daarom moet er bij het financiële kader voor 2014-2020, dat zelfs nog meer middelen voor die efficiëntie bevat, op worden gelet dat de lokale en regionale overheden gemakkelijker toegang tot die middelen krijgen.

a)

pleit ervoor dat energie-efficiëntie een centraal en integraal onderdeel wordt van het energiebeleid en dat daar voldoende prioriteit aan wordt gegeven in de hiërarchie van energiebeleidsmaatregelen;

(b)

is voor een sterkere bundeling van de financiële steunmaatregelen voor energie-efficiëntie en energiebesparing in toekomstige EU-financieringsprogramma's

(c)

pleit voor krachtigere maatregelen om menselijk gedrag en energieverbruikpatronen te beïnvloeden en denkt dat daarvoor de methode van de „wortel en de stok” moet worden gebruikt, d.w.z. economische argumenten aanvoeren, maar indien nodig ook meer nadruk leggen op dwingende voorschriften;

(d)

beseft dat met het oog op de verwezenlijking van de huidige doelstellingen het beleid thans op steden is gericht, maar benadrukt dat ook de uitdagingen en kansen van plattelandsgebieden op het punt van energieverbruik en -productie uitgebreider en op een meer gecoördineerde wijze aan de orde moeten komen;

(e)

roept lokale en regionale overheden op om goede praktijken op het gebied van energie-efficiëntie en energiebesparing uit te wisselen en om hun veerkracht op het punt van energie te vergroten door bij de planning van en het toezicht op hun dienstverlening zo weinig mogelijk energie te verbruiken.

27.7.2012   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 225/58

—

dringt aan op een ambitieuze begroting voor het toekomstige cohesiebeleid (2014-2020) om de ambities van het Verdrag en van de Europa 2020-strategie waar te maken; dringt er tevens op aan dat rekening wordt gehouden met andere criteria dan het bbp bij de beoordeling van het ontwikkelingsniveau en de verdeling van de middelen;

—

steunt de door de Commissie voorgestelde structuur, gebaseerd op twee grote doelstellingen („investeren in groei en werkgelegenheid” en „Europese territoriale samenwerking”), waarmee het ESF binnen de sfeer van het cohesiebeleid blijft, en de invoering van de categorie „overgangsregio's”, een vangnet voor regio's die niet meer volledig onder de convergentiedoelstelling vallen;

—

dringt aan op grotere flexibiliteit bij de verdeling van de structuurfondsen, die meer is aangepast aan de territoriale behoeften, door de lokale en regionale overheden hier rechtstreeks bij te betrekken; deze flexibiliteit zou betrekking moeten hebben op de verdeling tussen het EFRO en het ESF en op de thematische concentratie van de steun op bepaalde doelstellingen van de Europa 2020-strategie; in dit verband vraagt het dat de minimumdrempels uit de specifieke verordeningen aanzienlijk worden verlaagd of versoepeld;

—

steunt de strategische benadering van het gemeenschappelijk strategisch kader, waarin alle fondsen die zijn bestemd voor regionale doeleinden worden geïntegreerd, wat zal leiden tot een betere coördinatie met het ELFPO en het EMVF; hoopt dat meer rekening wordt gehouden met het beginsel van territoriale samenhang, via stedelijke acties, lokale ontwikkelingsacties, geïntegreerde territoriale investeringen en gezamenlijke actieplannen, maar zou willen dat meer aandacht wordt besteed aan gebieden die een industriële overgang doormaken en regio's die kampen met demografische belemmeringen;

—

dringt erop aan dat de mogelijkheid van op meerdere fondsen gebaseerde programma's (EFRO, ESF, Cohesiefonds, ELFPO, EMVF) wordt aangemoedigd en dat de Commissie maatregelen neemt om de vaststelling en uitvoering hiervan mogelijk te maken, met inachtneming van het evenredigheidsbeginsel;

—

verwerpt de macro-economische voorwaarden en de prestatiereserve, omdat deze strijdig zijn met de primaire doelstelling van het cohesiebeleid; wel is het voorstander van een flexibiliteitsreserve, bestaande uit de middelen die vrijkomen na het ambtshalve doorhalen van vastleggingen, voor de financiering van experimentele initiatieven; ook stemt het in met het beginsel van de ex-anteconditionaliteit, dat wel moet worden gestroomlijnd en meer preventief dan repressief moet zijn;

—

dringt aan op een echte vereenvoudiging van de beheersregels, met name voor de controle- en auditautoriteiten, inkomsten genererende acties en forfaitaire bedragen.

Rapporteur

Mevrouw MARINI (IT/PSE), voorzitter van de regioraad van Umbrië

Referentiedocument

Voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad tot vaststelling van de gemeenschappelijke bepalingen inzake het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling, het Europees Sociaal Fonds, het Cohesiefonds, het Europees Landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling en het Europees Fonds voor maritieme zaken en visserij, die onder het gemeenschappelijk strategisch kader vallen, en houdende algemene bepalingen inzake het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling, het Europees Sociaal Fonds en het Cohesiefonds en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 1083/2006

COM(2011) 615 final

1.

herinnert eraan dat de Europese Unie over voldoende middelen moet kunnen beschikken om de doeltreffendheid van het cohesiebeleid te waarborgen en te beantwoorden aan de ambities van de Europa 2020-strategie.

2.

Het CvdR dringt erop aan dat voor iedere categorie regio's de communautaire steun ten minste op hetzelfde niveau blijft als tijdens de huidige programmeringsperiode.

3.

De huidige ernstige economische, financiële en sociale crisis veroorzaakt op Europees niveau een situatie van een blijvend tekort aan werkgelegenheid, met een sterke zij het verschillende impact op alle regio's van de EU. Tegen deze achtergrond vormen de structuurfondsen een onmisbare financieringsbron om de crisis te bestrijden en de ontwikkeling van de Europese regio's te steunen.

4.

Het CvdR verzoekt de Commissie deugdelijke initiatieven te nemen om de absorptiemoeilijkheden waar sommige lidstaten mee kampen, op te vangen door het beheer van de EU-fondsen te verbeteren – met name via een vereenvoudiging en vernieuwing van de beheers- en controlesystemen – en de resultaatgerichtheid te stimuleren.

5.

Door de economische en financiële crisis is er nog meer behoefte aan vergelijkbare en tijdig beschikbare gegevens met betrekking tot het bbp en andere indicatoren om het reële ontwikkelingsniveau van de Europese regio's correcter te kunnen meten (1), waarbij de middelen uiteraard op de regio's met een ontwikkelingsachterstand moeten worden geconcentreerd.

6.

Met het oog op de verdeling van de middelen moet adequaat rekening worden gehouden met de specifieke kenmerken van lidstaten die worden gekenmerkt door sterke interne economische verschillen. Het CvdR maakt zich met name zorgen over het criterium voor de verdeling van de middelen van het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) – zie het voorstel voor een meerjarig financieel kader – omdat hierin onvoldoende rekening wordt gehouden met sociale, economische en structurele verschillen.

7.

Het CvdR stemt in met de aanwijzing van twee grote doelstellingen: „investeren in groei en werkgelegenheid” en „Europese territoriale samenwerking”, die helpen om de opzet van het cohesiebeleid te vereenvoudigen.

8.

Het is ingenomen met de invoering van de categorie overgangsregio's, vooral te financieren met middelen afkomstig van de regio's en landen die niet meer onder de convergentiedoelstelling en het cohesiefonds vallen, zonder dat de twee andere categorieën regio's daardoor minder steun krijgen. Ook is het ingenomen met het vangnet dat is voorgesteld voor regio's die niet meer volledig onder de convergentiedoelstelling vallen. Met deze categorie kunnen regio's die niet langer onder de convergentiedoelstelling vallen beter worden gesteund, maar ook alle andere regio's met een bbp per inwoner tussen 75 en 90 % van het EU-gemiddelde. De categorie maakt het ook mogelijk de Europese steun te differentiëren naargelang de verschillende ontwikkelingsniveaus en de in de huidige programmeringsperiode geconstateerde drempeleffecten enigszins op te vangen. Deze regeling moet voor alle GSK-fondsen gelden.

9.

Het Comité herhaalt dat ook de richtsnoeren voor regionale steun 2014-2020 met de structuur van het toekomstige cohesiebeleid moeten stroken en dat bij de vastlegging van de steungebieden tegenstrijdigheden tussen het cohesiebeleid en het mededingingsrecht moeten worden voorkomen.

10.

Het CvdR is ermee ingenomen dat het ESF binnen het cohesiebeleid een fundamenteel instrument blijft voor de werkgelegenheid, de verbetering van de persoonlijke vaardigheden en de sociale inclusie.

11.

Wel dringt het erop aan dat de keuze van de investeringsprioriteiten en de verdeling van de structuurfondsmiddelen tussen het EFRO en het ESF wordt gemaakt door de regionale en bevoegde lokale overheden, overeenkomstig het subsidiariteitsbeginsel.

12.

Het CvdR dringt erop aan dat de decentrale overheden in iedere lidstaat, overeenkomstig het beginsel van multilevel governance (meerlagig bestuur) en de interne bevoegdheidsverdeling als volwaardige partners worden betrokken bij de onderhandelingen over en de vaststelling en uitvoering van de strategische documenten, te weten het gemeenschappelijk strategisch kader (hierna: GSK) en met name het partnerschapscontract. Territoriale pacten tussen lokale, regionale en nationale overheden zouden ook een manier moeten zijn om partnerschapsafspraken in samenwerking met nationale regeringen vorm te geven.

13.

Het CvdR acht het onterecht dat de regionale en lokale overheden als het gaat om partnerschappen op hetzelfde niveau worden geplaatst als de economische en sociale partners: de regionale overheden, die het algemeen belang van de door hen bestuurde gemeenschappen vertegenwoordigen, zijn immers medebeheerders – binnen de institutionele kaders van de lidstaten – en medefinancierders van de cohesiebeleidsprojecten.

14.

Het CvdR betuigt opnieuw zijn steun aan het Europese medefinancieringsbeginsel waarmee de territoriale actoren medeverantwoordelijk worden gemaakt.

15.

Het CvdR is van mening dat niet-terugvorderbare BTW wel subsidiabel zou moeten zijn.

16.

Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen maatschappelijke stakeholders en partners uit de publieke sector. De bevoegde lokale en regionale overheden of hun vertegenwoordigers zouden op nationaal en niet alleen op regionaal niveau volledig moeten worden betrokken bij de onderhandelingen ter voorbereiding van de partnerschapscontracten of -overeenkomsten.

17.

Het CvdR neemt kennis van de thematische concentratie van de steun op de kerndoelstellingen van de Europa 2020-strategie en die van artikel 174 van het VWEU, die zijn voortgevloeid uit een lijst communautaire thema's, maar maakt zich zorgen over het gebrek aan flexibiliteit in de keuze van thematische doelstellingen, die op basis van een territoriale analyse hadden moeten worden vastgesteld.

18.

Het dringt dan ook aan op echte flexibiliteit voor alle fondsen van het GSK, waarbij iedere beheersautoriteit de grootst mogelijke vrijheid heeft om de thematische doelstellingen te kiezen waarop de middelen worden geconcentreerd. Ook vraagt het dat de minimumdrempels uit de specifieke verordeningen aanzienlijk worden verlaagd of versoepeld.

19.

Het CvdR is voorstander van een betere integratie van de fondsen en stemt in met de opname in het GSK van het ELFPO en het EMVF, waarbij ieder fonds zijn specifieke karakter behoudt.

20.

Het acht het wenselijk dat het GSK wordt goedgekeurd door het Europees Parlement en de Europese Raad. Dit document zou immers op de grootst mogelijke steun van de Europese instellingen en de lidstaten moeten kunnen rekenen. Daarom steunt het de opname van het GSK in een bijlage bij de algemene verordening.

21.

De in het gemeenschappelijk strategisch kader beschreven mechanismen moeten voldoende flexibel zijn om een echte integratie met het regionaal beleid en het lokale ontwikkelingsbeleid mogelijk te maken.

22.

Het gemeenschappelijk strategisch kader moet in de eerste plaats de weg vrijmaken voor een territoriale bottom-upbenadering en de integratie van financiering. De in het gemeenschappelijk strategisch kader geformuleerde aanbevelingen moeten niet te normatief zijn, zodat voldoende flexibiliteit mogelijk is bij de keuze van de middelen om de thematische doelstellingen en investeringsprioriteiten te verwezenlijken die zijn gedefinieerd in de verordeningen inzake de structuurfondsen en het cohesiefonds.

23.

Het gemeenschappelijk strategisch kader moet een duidelijk verband leggen tussen de thematische doelstellingen uit artikel 9 van de algemene verordening en de investeringsprioriteiten die worden opgesomd in de verordeningen inzake het EFRO, ESF, Cohesiefonds, ELFPO en EFMZV. Ook moet het gemeenschappelijk strategisch kader rechtszekerheid verschaffen over de verenigbaarheid van prioriteiten alsmede hiaten en overlappingen tussen prioriteiten voorkomen, zodat uit meerdere fondsen gefinancierde en multithematische prioritaire projecten op een geïntegreerde en consistente wijze kunnen worden uitgevoerd.

24.

Het zou graag zien dat, rekening houdend met de uiteenlopende institutionele systemen, de regionale overheden en de bevoegde lokale overheden, als financierders en beheerders van het cohesiebeleid, als volwaardige partners deelnemen aan de onderhandelingen over en de vaststelling, uitvoering en wijziging van de partnerschapscontracten (art. 13, lid 2).

25.

In het bijzonder zouden, rekening houdend met de uiteenlopende institutionele systemen, de regionale overheden in het kader van het contract rechtstreeks moeten worden betrokken bij de vaststelling van de interne voorwaarden en de bijbehorende sancties (art. 14).

26.

Het CvdR maakt zich zorgen over mogelijke vertraging als gevolg van het feit dat het partnerschapscontract en de operationele programma's gelijktijdig moeten worden ingediend. Het vraagt derhalve dat de programma's uiterlijk 6 maanden na de indiening van het contract moeten worden ingediend.

27.

Het CvdR beveelt aan dat de regionale en lokale gemeenschappen – overeenkomstig het institutionele systeem van iedere lidstaat – een grote rol moeten krijgen bij het beheer van de Europese fondsen op, en dringt met klem aan op de vaststelling van programma's die op meerdere fondsen zijn gebaseerd.

28.

Het wijst erop dat betere harmonisatie van de gemeenschappelijke bepalingen betreffende de uitvoering van de verschillende fondsen hun integratie ten goede zou komen, en de doeltreffendheid en impact ervan zou vergroten en de administratieve rompslomp voor de eindbegunstigden zou verminderen.

29.

De Commissie zou de werking, de gevolgen en de meerwaarde van de huidige macroregionale strategieën moeten evalueren.

30.

Het CvdR verwerpt met kracht de voorstellen om het cohesiebeleid te koppelen aan de naleving van het stabiliteitspact (macro-economische conditionaliteit). Het is van mening dat met de macro-economische voorwaarden heel andere doelstellingen worden gediend dan die van het cohesiebeleid.

31.

Decentrale overheden mogen niet worden gestraft voor het feit dat sommige lidstaten hun verplichtingen – met name op het gebied van het begrotingstekort – niet nakomen (art. 21).

32.

Het CvdR stemt in met het beginsel van de ex-anteconditionaliteit, wanneer dit inhoudt dat er fundamentele voorwaarden zijn waaraan moet worden voldaan willen de investeringen doeltreffend zijn, met inbegrip van een evaluatie van eerdere ervaringen. Wel moet worden voorkomen dat het cohesiebeleid oneigenlijke verantwoordelijkheden krijgt en dat de administratieve lasten worden verzwaard.

33.

Het vreest echter dat de voorwaarden waaraan moet worden voldaan door een derde (zoals het omzetten van Europese richtlijnen) de opstelling en uitvoering van programma's en projecten op regionaal en lokaal niveau in gevaar kan brengen. Het is daarom van mening dat de ex-antevoorwaarden zich moeten beperken tot zaken die rechtstreeks van toepassing zijn op de uitvoering van het cohesiebeleid.

34.

Ook wijst het CvdR er de Commissie op dat de ex-antevoorwaarden geenszins mogen leiden tot opschorting van betalingen of financiële correcties, met uitzondering van voorwaarden tot de uitvoering waarvan de lidstaat zich heeft verbonden.

35.

Het CvdR maakt zich zorgen over de invoering van een prestatiereserve, omdat het vreest dat dit mechanisme de vaststelling van zeer bescheiden en dus makkelijk haalbare doelstellingen in de hand werkt, om maar in aanmerking te komen voor extra financiële steun, waardoor weinig ambitieuze projecten voorrang krijgen en innovatie wordt ontmoedigd. Het wijst in dit verband op de volgende opmerking uit advies 7/2011 van de Europese Rekenkamer: „In de periode 2000-2006 bestond een soortgelijke prestatiereserve die maar beperkt succes had vanwege het zeer lage aantal uitgaven dat op tijd was afgerond voor de tussentijdse evaluatie en vanwege het gebrek aan geschikte methoden om de door de programma's geboekte vooruitgang te beoordelen.”

36.

Wel is het voorstander van een flexibiliteitsreserve, bestaande uit de middelen die vrijkomen na het ambtshalve doorhalen van vastleggingen, voor de financiering van experimentele initiatieven op het gebied van slimme, duurzame en inclusieve groei of om maatregelen te kunnen treffen in geval van crisis.

37.

Het prestatiekader omvat de vaststelling van stapsgewijze doelstellingen („mijlpalen”) voor iedere prioriteit, te verwezenlijken in 2016 en 2018. Dit moet volgens het CvdR een instrument zijn voor het sturen en controleren van de doelstellingen die tijdens de gehele programmeringsperiode worden behaald, zonder dat dit aanleiding mag geven tot toepassing van financiële correcties op de betrokken prioritaire assen wanneer uit het eindverslag over de uitvoering van het operationele programma blijkt dat de streefdoelen niet zijn behaald. Dat kan namelijk het gevolg zijn van door nationale en regionale overheden doorgevoerde noodzakelijke beleidswijzigingen n.a.v. veranderde sociaaleconomische omstandigheden.

38.

Het CvdR is van mening dat deze nieuwe bepaling niets nuttigs toevoegt aan de verschillende voorwaarden die de Commissie heeft voorgesteld (macro-economische, ex-ante en ex-post), noch aan het systeem van evaluaties (ex-ante, tijdens de programmeringsperiode en ex-post), evenals de vaststelling van kwantificeerbare doelstellingen en resultaatindicatoren. Het CvdR dringt aan op een nauwere koppeling met de in de artt. 48, 49 en 50 genoemde evaluatie.

39.

Het CvdR is ingenomen met het voorstel om de beheersautoriteiten te verplichten eerst de begunstigden te betalen en pas daarna een vergoeding aan de Commissie te vragen. Om de liquiditeit van de beheersautoriteiten te verbeteren zou het systeem van voorschotten flexibeler moeten worden gemaakt en zouden de voorschotten moeten worden verhoogd.

40.

Indien een lidstaat in ernstige financiële crisis steun ontvangt van de Unie, zou de Commissie het partnerschapscontract en de operationele programma's moeten kunnen wijzigen in het kader van een constructieve dialoog met de lidstaat en de betrokken decentrale overheden. De deskundigen van de Commissie zouden in dat geval de nationale en regionale overheden moeten helpen de Europese fondsen op doeltreffende wijze te beheren.

41.

Het CvdR stemt volmondig in met de aandacht voor het thema geïntegreerde stedelijke ontwikkeling en is met name ingenomen met de voorstellen van de Commissie met betrekking tot lokale ontwikkelingsacties en geïntegreerde territoriale investeringen, die in de volgende programmeringsperiode belangrijke uitvoeringsinstrumenten zouden moeten worden, maar vraagt wel meer uitleg over de uitvoering van deze nieuwe bepalingen.

42.

Deze bepalingen zouden met bijzondere aandacht moeten worden toegepast om te waarborgen dat de geïntegreerde territoriale ontwikkeling op doeltreffende wijze haar beslag krijgt. Hierbij valt te denken aan coördinatie van de steun van de verschillende fondsen (met name EFRO en ELFPO in peri-urbane en functionele gebieden), integratie van de fondsen, vaststelling van projectgebieden, uitwerking van een samenhangende strategie, enz.

43.

Het CvdR is zeer ingenomen met de toeslag van 10 % extra medefinanciering voor vanuit de gemeenschap geleide lokale ontwikkeling en bepleit eenzelfde toeslag voor geïntegreerde territoriale investeringen. Het vindt dat de beheersautoriteiten en de lokale partners op nationaal niveau overeenstemming moeten bereiken over de organisatie en werking van de lokale actiegroepen.

44.

De bepaling dat overheden niet meer dan 49 % van de stemrechten mogen hebben, moet worden herzien als er al geïnstitutionaliseerde lokale ontwikkelingspartnerschappen bestaan.

45.

Lokale ontwikkeling moet worden beschouwd als totaalconcept in het kader waarvan geïntegreerde territoriale investeringen, stedelijke acties en gezamenlijke actieplannen kunnen worden uitgevoerd.

46.

Er zou bijzondere aandacht moeten worden besteed aan gebieden die een industriële overgang doormaken en regio's die kampen met ernstige en permanente natuurlijke of demografische belemmeringen en daardoor qua economische en territoriale cohesie naar verhouding achterliggen, maar ook aan ultraperifere regio's (artt.174 en 349 VWEU).

47.

Verontrustend is dat er wat de ontwikkelde regio's betreft geen aandacht wordt besteed aan de financiering van infrastructuur, waarbij met name ultrasnelle ICT-netwerken van belang zijn.

48.

Het CvdR dringt aan op een echte vereenvoudiging van de uitvoeringsbepalingen voor de beheers-, controle- en auditautoriteiten, zodat de begunstigden ook gemakkelijker toegang krijgen tot financiering.

49.

Het baart het CvdR zorgen dat de steun voor administratieve capaciteit voor het ESF beperkt is tot lidstaten met minder ontwikkelde regio's of regio's die in aanmerking komen voor het cohesiefonds, terwijl dit niet het geval is voor het EFRO, hoewel voor de nationale systemen voor de twee fondsen vergelijkbare voorwaarden gelden.

50.

Het CvdR hoopt dat een grotere resultaatgerichtheid zal leiden tot meer aandacht voor de prestaties, de kwaliteit en de doeltreffendheid van de wijze waarop de fondsen worden gebruikt, en niet zozeer voor de formele naleving van de voorschriften en de omvang van de uitgaven.

51.

Het CvdR is van mening dat het buitensporige gebruik van gedelegeerde handelingen van de Commissie (circa 50 maal genoemd in de verordening) het gebruik van de fondsen kan vertragen, en stelt dan ook voor om de uitvoeringsvoorschriften op voorhand vast te leggen in een uitvoeringsverordening van de Commissie.

52.

Het CvdR heeft twijfels over de aanwijzing van een accreditatie-instantie op ministerieel niveau, die een extra en onnodige controlelaag zou vormen en tot taak zou krijgen de beheers- en certificeringsautoriteiten te accrediteren op basis van een voorafgaand onderzoek. De accreditatie zou namelijk meer betrekking moeten hebben op de systemen dan op de beheersautoriteiten.

53.

Verkeerde toepassing van het evenredigheidsbeginsel kan ongelijke behandeling van de lidstaten in de hand werken. De controles en audits dreigen veel zwaarder te zijn voor lidstaten die de meeste steun ontvangen uit de structuurfondsen. Het niveau van de controles aanpassen aan de financiële omvang van de programma's zou bovendien de keuze voor op meerdere fondsen gebaseerde programma's kunnen ontmoedigen.

54.

De voorgestelde jaarlijkse goedkeuring van de rekeningen zou facultatief moeten zijn, zodat beheersautoriteiten desgewenst de afsluitende procedure aan het einde van de periode kunnen vereenvoudigen en de termijn voor het bewaren van boekhoudkundige documenten kunnen inkorten (artt. 67, 76, 77 en 131).

55.

Het CvdR wil voorkomen dat er een opeenstapeling van controles is die door de nationale of regionale auditautoriteit, de Commissie of de Rekenkamer en de operatoren zelf worden uitgevoerd. Het stelt daarentegen voor om systematisch gemeenschappelijke audits te organiseren in een bepaald gebied, om dubbel werk te voorkomen en gezamenlijke „diagnoses” te bevorderen (art. 65, lid 2).

56.

Er moet meer duidelijkheid komen over het gebruik van financieringsinstrumenten wat betreft de boekhoudkundige vastlegging van het gebruik van EU-middelen, het toezicht en het ownership. Het CvdR stemt echter in met het gebruik van financieringsinstrumenten om het hefboomeffect van de fondsen te vergroten, op voorwaarde dat dit een aanvulling vormt op en niet ten koste gaat van het steunelement van het cohesiebeleid en dat de steun beperkt blijft tot conventionele vormen van financieringsinstrumenten (aandelendeelnemingen, leningen, garanties) en steun voor ondoorzichtige financieringsinstrumenten, zoals derivaten of gestructureerde financieringsinstrumenten, is uitgesloten.

57.

De bepaling dat de financieringsinstrumenten binnen twee jaar na hun activering en voor een periode van ten minste tien jaar na de afsluiting van het programma overeenkomstig de doelen van het programma moeten worden gebruikt, is naar de mening van het CvdR excessief.

58.

Het CvdR is ingenomen met het voorstel van de Commissie om gemeenschappelijke actieplannen vast te stellen. Een gemeenschappelijk actieplan omvat een groep projecten die in het kader van een of meer operationele programma's onder verantwoordelijkheid van de begunstigde worden uitgevoerd, in ruil voor een aanzienlijke terugdringing van de voorschriften inzake beheer en controle. Wel betreurt het CvdR dat infrastructuurprojecten uitgesloten zijn.

59.

Het gemeenschappelijk actieplan zou samen met de Commissie, de lidstaat en de bij het programma betrokken decentrale overheden moeten worden goedgekeurd, mede gezien de hoogte van de steun (de drempel zou moeten worden verlaagd tot 5 miljoen euro).

60.

Het CvdR geeft er de voorkeur aan om opnieuw uit te gaan van de voor de periode 2000-2006 geldende voorschriften, die inhielden dat voor inkomstengenererende projecten een specifiek en uniform (gereduceerd) steunpercentage werd gehanteerd.

61.

Het CvdR is ingenomen met het voorstel van de Commissie betreffende de verschillende soorten vereenvoudigde subsidies en moedigt de beheersautoriteiten en begunstigden aan om meer gebruik te maken van de standaardschalen van eenheidskosten, forfaitaire bedragen en forfaitaire financiering.

62.

Het dringt er bij de Commissie en de lidstaten op aan om zo snel mogelijk over te gaan tot goedkeuring van een eerlijke, billijke en controleerbare berekeningsmethode en methodes en standaardschalen van eenheidskosten, zodat de exploitanten van projecten hier bij aanvang van de programmering gebruik van kunnen maken. Hierbij moet rekening worden gehouden met de ervaringen die tijdens de huidige programmeringsperiode zijn opgedaan.