15.1.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 10/1

1.

er moet wetgeving komen om alle lidstaten ertoe te verplichten de communautaire voorschriften op het vlak van civiele bescherming na te leven;

2.

het communautair mechanisme moet op de volgende vlakken worden verbeterd:

3.

ten slotte moeten Europese regels inzake burgerlijke en strafrechtelijke aansprakelijkheid worden vastgelegd, zodat degenen die dergelijke catastrofes veroorzaken kunnen worden vervolgd en gestraft.

15.1.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 10/2

1.1

Met dit groenboek, en in het verlengde van een reeks initiatieven die de totstandbrenging van een Europese rechtsruimte beogen, wil de Commissie een raadpleging op gang brengen over de eventuele invoering van een communautair rechtsinstrument dat de inning van geldvorderingen in Europa kan verbeteren door ervoor te zorgen dat de banktegoeden van een schuldenaar in om het even welke lidstaat kunnen worden geblokkeerd nog voordat een beslagleggingsbevel is uitgevaardigd.

1.2

Uit dit groenboek, dat niet los kan worden gezien van het bijgevoegde werkdocument (1) noch van de studie die in opdracht van de Commissie werd uitgevoerd en die hiervoor de basis heeft gelegd, blijkt dat de Commissie een voorstel voor een verordening met een facultatief karakter wil indienen, waarin het rechtskader wordt vastgelegd voor een Europees beslagleggingsbevel in de vorm van conservatoir beslag op banktegoeden, ongeacht de aard van de schuld en de hoedanigheid van de betrokken partijen. Er bestaat echter enige onduidelijkheid over de terminologie die wordt gebruikt om de objectieve en subjectieve reikwijdte van de maatregel af te bakenen en ook de vertaling van het Commissiedocument laat in sommige talen zeer te wensen over.

1.3

Er is geen onderzoek gedaan naar het effect van de voorgestelde maatregel en in de rechtsvergelijking die aan dit groenboek voorafgegaan is zijn slechts 15 van de 27 EU-lidstaten aan bod gekomen. Het Comité deelt weliswaar de zorgen van de Commissie maar is van mening dat onvoldoende is aangetoond dat deze maatregel noodzakelijk is in termen van subsidiariteit en evenredigheid en dat een soortgelijk resultaat niet kan worden behaald door eenvoudigweg een paar bepalingen van de Verordening die bekend staat als „Brussel I” te wijzigen.

1.4

Het Comité ziet er ook de logica niet van in dat de reikwijdte van een dergelijk, nog goed te keuren initiatief wordt beperkt tot het conservatoir beslag op banktegoeden en stelt voor deze mogelijkheid uit te breiden tot andere roerende zaken van de schuldenaar en, met de nodige aanpassingen, tot executoriaal beslag. Het Comité is bovendien van oordeel dat deze maatregel gepaard moet gaan met een initiatief inzake de doorzichtigheid van bankrekeningen, de informatieplicht en de vertrouwelijkheid en bescherming van gegevens.

1.5

Het Comité is het met de Commissie eens dat, als de invoering van een dergelijke maatregel echt noodzakelijk wordt geacht, het meest geschikte instrument hiervoor een verordening met een facultatief karakter is, op grond waarvan de banktegoeden van een schuldenaar ook in andere lidstaten dan de staat waar de schuldenaar woont of waar zijn bedrijf is gevestigd kunnen worden geblokkeerd.

1.6

Met het oog hierop en om naar tevredenheid te voldoen aan de adviesaanvraag van de Commissie formuleert het Comité een aantal gedetailleerde praktische en juridische aanbevelingen ten aanzien van de wijze waarop dit initiatief zijns inziens het beste in het vat wordt gegoten. Deze aanbevelingen betreffen o.m. de bevoegdheid van de rechtbanken, de omstandigheden waarin een beslagleggingsbevel kan worden uitgevaardigd, het maximumbedrag waarop beslag kan worden gelegd en de uitzonderingen daarop, de bescherming van de schuldenaar en van derden die mederekeninghouder zijn van een rekening waarover de rekeninghouders zowel gezamenlijk als ieder afzonderlijk kunnen beschikken, beroepsmogelijkheden en termijnen, de verrekening van de gerechtskosten, plichten en verantwoordelijkheden van de banken waar de tegoeden worden aangehouden, alsook de eventueel toepasselijke bepalingen van het nationaal of internationaal privaatrecht.

2.1

Met dit groenboek wil de Commissie een brede raadpleging op gang brengen van de belanghebbenden over de wijze waarop de inning van geldvorderingen in Europa kan worden verbeterd. Met het oog hierop stelt zij voor eventueel een Europees systeem voor „beslag op bankrekeningen” in te voeren.

2.2

De Commissie begint met het opsommen van de bestaande problemen op het gebied van de tenuitvoerlegging van rechterlijke beslissingen in civiele procedures in de „Europese civiele rechtsruimte” als gevolg van de huidige versnippering van nationale tenuitvoerleggingsregels. Met name Verordening (EG) 44/2001 (Brussel I) (2)„garandeert niet dat een conservatoire maatregel zoals een eenzijdig verkregen beslag op een bankrekening, in een andere lidstaat dan die waar hij is uitgevaardigd, wordt erkend en uitgevoerd”.

2.3

Volgens de Commissie kan deze tekortkoming de mededinging tussen ondernemingen verstoren, afhankelijk van de mate van doeltreffendheid van de rechtsstelsels van de landen waarin zij actief zijn. Zo kan de goede werking van de interne markt worden belemmerd, waarvoor vereist is dat schuldvorderingen, met name geldvorderingen, overal even efficiënt en snel kunnen worden ingevorderd.

2.4

Daarom stelt de Commissie voor om eventueel „een Europees bevel tot beslaglegging op bankrekeningen in te voeren. Op basis van een dergelijk bevel zou een schuldeiser de betaling van een geldbedrag dat aan hem verschuldigd is of dat door hem wordt gevorderd, kunnen veilig stellen door te verhinderen dat tegoeden die door zijn schuldenaar worden aangehouden op een of meer bankrekeningen in de Europese Unie worden opgevraagd of overgemaakt”. Vervolgens gaat zij, aan de hand van 23 vragen, gedetailleerd in op de vraag hoe een dergelijk Europees systeem eruit zou moeten zien.

3.1

Dit initiatief maakt terecht deel uit van een reeks maatregelen waarmee de Commissie het lovenswaardige doel nastreeft om een Europese rechtsruimte tot stand te brengen die juridisch draagvlak biedt voor de voltooiing van de interne markt (3), met name na de omzetting van de overeenkomst van Brussel in een communautaire verordening (4) en van de Verordening betreffende een Europese executoriale titel (5).

3.2

De Commissie heeft gelijk wanneer zij constateert dat de uitvoering van rechterlijke beslissingen in de verschillende landen van Europa problemen oplevert en dat de regelgeving dienaangaande verschilt omdat een uniforme Europese executoriale procedure ter zake ontbreekt, met alle gevolgen van dien (6). Feit is ook dat deze gevolgen met de recente toetreding van 12 nieuwe lidstaten nog ernstiger zijn geworden. De Commissie onderwerpt haar initiatief in dit groenboek echter niet aan de onvermijdelijke toetsing aan de beginselen van subsidiariteit en evenredigheid.

3.3

Het is niet gezegd dat hetzelfde resultaat of een resultaat met een soortgelijk effect niet verkregen kan worden door simpelweg een paar onderdelen, met name de artt. 31 en 47, van Verordening „Brussel I” te wijzigen, nl. door de werkingssfeer ervan uit te breiden en het geldende stelsel in stand te houden, hetgeen een stuk eenvoudiger zou zijn geweest (7).

3.4

De Commissie heeft ook nog geen effectbeoordeling vooraf uitgevoerd, waarbij niet alleen moet worden gekeken naar de 15 lidstaten die al aan bod zijn gekomen in het onderzoek dat ten grondslag heeft gelegen aan dit groenboek (8) maar naar alle landen die thans lid zijn van de Europese Unie. Dit moet gepaard gaan met een grondige evaluatie van de maatregelen die een beter inzicht in het vermogen van de schuldenaar of een betere toegang tot diens rekeninginformatie beogen te waarborgen, onverminderd een gedegen bescherming van het bankgeheim. Immers, alleen indien al deze factoren worden bekeken, kan een correct oordeel worden geveld over a) de noodzaak, b) de reikwijdte en c) de verantwoording van het initiatief.

4.1

Het Comité heeft twee soorten opmerkingen bij dit voorstel:

4.2.1

Aangezien dit groenboek waarschijnlijk zal resulteren in een rechtsinstrument (hoogst waarschijnlijk een verordening), moeten de termen die worden gebruikt voor de omschrijving van de begrippen die op hun beurt de aard van de toekomstige procedure zullen definiëren, in alle Gemeenschapstalen aan buitengewoon strikte criteria voldoen en in technisch-juridisch opzicht ondubbelzinnig zijn.

4.2.2

Feit is nl. dat in minstens vijf talenversies (9) een andere en zelfs afwijkende benaming wordt gebruikt voor de door de Commissie beoogde, eventueel in te voeren conservatoire maatregel, hetgeen tot juridische spraakverwarring kan leiden. Gezien de juridische aard van de maatregel moet de Commissie er daarom zo snel mogelijk voor zorgen dat de vertalingen worden aangepast, zodat er geen onduidelijkheid ontstaat als gevolg van een foutieve woordkeuze (10).

4.2.3

Uit nader onderzoek van de voorgestelde regeling (de noodzaak om „fumus boni iuris” en „periculum in mora” aan te tonen) en het doel daarvan (het bevriezen of blokkeren van banktegoeden totdat uitspraak is gedaan in een civielrechterlijke zaak betreffende de invordering van geldvorderingen en de uitvoering daarvan — natuurlijk gaat het om civiele of commerciële vorderingen, en niet om vorderingen die voortvloeien uit een strafrechtelijke procedure) lijkt terecht te kunnen worden geconcludeerd dat het om een maatregel met een voorlopig karakter in de vorm van een conservatoir beslag gaat.

4.3.1

Het Comité plaatst ook vraagtekens bij het beperken van de reikwijdte van de conservatoire maatregel tot „bankrekeningen”.

4.3.2

Bij de invordering van geldvorderingen, die noodzakelijkerwijs universeel moet zijn, moet beslag kunnen worden gelegd op alle tegoeden van de schuldenaar, tot het te vorderen bedrag. Een conservatoire maatregel zoals de onderhavige zou immers ook gericht kunnen zijn op andere goederen van de schuldenaar waarop beslag kan worden gelegd, m.i.v. schuldbewijzen, aandelen, obligaties en andere vorderingen en aanspraken op derden en niet alleen op bepaalde tegoeden die bij banken of andere financiële instellingen worden aangehouden. Er is geen reden om aan te nemen dat het buitengewoon ingewikkeld zou zijn om de reikwijdte van de maatregel minstens uit te breiden tot roerende goederen waarvoor geen registratie is vereist en tot schuldvorderingen van de schuldenaar (m.i.v. aandelen, obligaties, huur- en andere inkomsten, vorderingen van derden enz.), m.a.w. roerende goederen die rechtstreeks aan een bankrekening zijn gekoppeld.

4.3.3

Bovendien lijkt het niet gerechtvaardigd de reikwijdte van het communautaire instrument te beperken tot conservatoir (bewarend) beslag op banktegoeden; de reikwijdte ervan kan ook, met de nodige aanpassingen, worden uitgebreid tot executoriaal beslag op deze tegoeden na verkrijging van een executoriale titel. Immers ook op dit vlak kan zich hetzelfde soort problemen voordoen (beslaglegging en vervreemding van goederen) dat aanleiding heeft gegeven tot de voorgestelde maatregel.

4.3.4

De Commissie moet dus terdege nagaan en beoordelen of een maatregel die alleen leidt tot conservatoir beslag op de banktegoeden van een schuldenaar wel alle moeite en kosten waard is.

4.4.1

Het antwoord op de vraag wanneer om conservatoir beslag kan worden verzocht, ligt, zoals hiervoor omschreven, in de aard der zaak. Volgens goed juridisch gebruik moet op elk moment van de betreffende gerechtelijke procedure, en met name vóór de aanvang van de hoofdprocedure, bij wijze van voorzorgs- en preventieve maatregel, om conservatoir beslag kunnen worden verzocht; juist dan heeft een dergelijke maatregel immers het meeste nut.

4.4.2

Uiteraard moet rekening worden gehouden met de onmiskenbaar specifieke kenmerken van de regeling, al naar gelang de conservatoire maatregel wordt genomen voordat het vonnis in de hoofdzaak is gewezen of nadat een gunstig vonnis is verkregen, voor of tijdens een tenuitvoerleggingsprocedure, of al naar gelang er al dan niet bij een hogere rechtbank beroep is aangetekend tegen het in eerste instantie gewezen vonnis, of, ten slotte, wanneer de executoriale titel geen kracht van vonnis heeft (brief, promesse, cheque of andere document met executoriale waarde).

4.5.1

In zekere zin wordt de vraag welke rechter bevoegd is om een beslagverzoek te beoordelen en toe te wijzen eveneens hierboven beantwoord. De rechter die bevoegd is om over een beslagleggingsbevel te beslissen, is de rechter die ook bevoegd is uitspraak te doen over de grond van de zaak, vanaf het moment dat de hoofdprocedure/tenuitvoerlegging is gestart.

4.5.2

Maar ook het gerecht van het land waar de bankrekeningen worden aangehouden zou bevoegd moeten zijn, mits het beslag is aangevraagd voordat de hoofdprocedure/tenuitvoerlegging is gestart. In dit geval moet er echter op worden toegezien dat zodra de hoofdprocedure is gestart, de verantwoordelijkheid voor het reeds uitgevaardigde conservatoire bevel wordt overgedragen aan de ten principale bevoegde rechtbank, die dit bevel als zodanig, zonder een erkenningsprocedure, moet overnemen, zelfs indien zij tot een ander nationaal rechtsstelsel behoort (12).

4.6.1

Gezien de aard van de zaak is het noodzakelijk dat aan de voorwaarden die de Commissie zeer juist formuleert in par. 3.2 van het groenboek — „fumus boni iuris” en „periculum in mora” — wordt voldaan. Indien er echter al een uitspraak van de rechter of een andere uitvoerbare titel is, moet alleen „periculum in mora” worden aangetoond, ofwel het dringende karakter van het beslagverzoek.

4.6.2.

Een andere voorwaarde voor het geven van een beslagleggingsbevel zou kunnen zijn dat de schuldeiser kan aantonen dat hij redelijkerwijs alles in het werk heeft gesteld om de schuldenaar tot vrijwillige betaling van de schuld te doen overgaan, zij het met buitengerechtelijke middelen.

4.6.3

Voor de doeltreffendheid van het beslagleggingsbevel is het van essentieel belang dat de schuldenaar vooraf niet wordt gehoord. Wél kan worden beslist dat de schuldeiser een door de rechter vast te stellen zekerheid stelt, die voldoende is om te beschermen tegen verlies of schade wanneer de maatregel in de hoofdprocedure of in beroep (indien dit geen opschortende werking heeft) nietig zou worden verklaard, op voorwaarde dat de maatregel wordt uitgevaardigd voordat een definitieve uitspraak wordt verkregen.

4.7.1

Het krachtens het beslagleggingsbevel veilig te stellen bedrag moet worden beperkt tot het geldbedrag dat kennelijk is verschuldigd en niet is terugbetaald, inclusief de verschuldigde (contractuele of wettelijke) rente tot het moment waarop het verzoek om beslag wordt ingediend.

4.7.2

Het Comité acht het niet gerechtvaardigd om in de conservatoire fase, die noodzakelijkerwijs een voorlopig karakter heeft, en gezien de verstrekkende gevolgen van het blokkeren van banktegoeden, ook nog andere bedragen onder het beslagleggingsbevel te doen vallen, met name verschuldigde rente, honoraria van advocaten, gerechtskosten, bank- en andere kosten.

4.7.3

Het Comité is zich ervan bewust dat de invoering van een regeling als deze voor banken extra kosten met zich mee kan brengen, maar acht het niet gerechtvaardigd dergelijke kosten af te boeken van de door de schuldenaar aangehouden banktegoeden. Het is aan de nationale wetgever om te bepalen hoe de bankkosten worden vergoed en hoe deze worden verhaald op de schuldeisers die van deze procedure gebruik maken. Dergelijke kosten worden in de regel samen met de gerechtskosten aan het eind van de procedure verrekend.

4.7.4

In het communautair instrument moeten ook de parameters worden vastgelegd voor het bepalen van de bedragen die niet vatbaar zijn voor beslag, om de schuldenaar (indien deze een natuurlijk persoon is) de kans te geven in de basisbehoeften van hemzelf en zijn familie te voorzien, hetgeen in gevaar kan worden gebracht door het beslagleggingsbevel.

4.7.5

Nadat het beslag is uitgevoerd moet de bank het gerecht op de hoogte brengen van eventuele omstandigheden die de tenuitvoerlegging van het beslagleggingsbevel kunnen belemmeren en die voortvloeien uit de aard van de rekening(en) van de schuldenaar (lopende rekening, spaarrekening, hypotheekrekening enz.), de aard van de inkomsten of bedragen die erop worden gestort (loon, salaris, honoraria, commissies, huurinkomsten, pensioenen, socialezekerheidsuitkeringen enz.) of de aard van de uitgaven die ten laste komen van deze rekening(en) (woningkrediet, autolening, huur, consumptief krediet, levensonderhoud enz.) overeenkomstig de wet van het land waar de bankrekening wordt aangehouden en voor zover de aard van deze inkomsten en uitgaven bekend is.

4.8.1

Het lijkt evenmin gerechtvaardigd de reikwijdte van de conservatoire maatregel uit te breiden tot derdenrekeningen. Wanneer het niet mogelijk is om nauwkeurig vast te stellen welk gedeelte toebehoort aan de schuldenaar, wordt ervan uitgegaan dat de rekeninghouders ieder voor een gelijk deel rechthebbende zijn.

4.8.2

Het is evenmin aanvaardbaar dat op meerdere rekeningen beslag wordt gelegd voor het hetzelfde bedrag, hoewel moet worden toegegeven dat het moeilijk is wanneer het om rekeningen in meerdere lidstaten gaat en een bevoegd gerecht om beslaglegging wordt verzocht, zonder te weten dat hetzelfde verzoek ook elders is ingediend. En dit probleem blijft bestaan totdat alle procedures centraal worden behandeld door de rechtbank die ten principale bevoegd is.

4.8.3

Het lijkt derhalve verstandig om samen met dit initiatief vast te stellen welke informatie moet worden verstrekt over de partij die beslag heeft aangevraagd en over de banken waarop de conservatoire maatregel van toepassing is, alsook over de plicht tot samenwerking tussen de banken en rechtbanken in de verschillende lidstaten, steeds met inachtneming van de wetgeving inzake de bescherming van de privacy, de vertrouwelijkheid van gegevens en het bankgeheim, zoals terecht wordt geconstateerd in het onderzoek dat aan de basis heeft gelegen van het onderhavige groenboek.

4.8.4

Zo kan bijvoorbeeld ook worden vastgesteld dat het bedrag waarop beslag wordt gelegd achteraf, binnen een korte nader te bepalen termijn, wordt verlaagd, zodra de informatie van alle banken (indien het om meer dan één bank gaat) bekend is.

4.9.1

Het is van fundamenteel belang dat de bescherming van de schuldenaar wordt gewaarborgd en dat hem de middelen worden verstrekt om het beslagleggingsbevel te betwisten door binnen een redelijke termijn, die minstens 20 dagen moet omvatten, aan te tonen dat:

4.9.2

Met het oog hierop moet de schuldenaar door de bevoegde rechtbank op de hoogte gebracht worden van het feit dat er, nadat de bank toestemming heeft gekregen om beslag te leggen op de bankrekening, een bedrag is geblokkeerd dat groot genoeg is om het kennelijk verschuldigde bedrag te dekken of dat reeds beslag gelegd is op dit bedrag. Ook de bank in kwestie moet de schuldenaar onmiddellijk op de hoogte brengen van het feit dat de rekening is geblokkeerd, overeenkomstig de voorwaarden die zijn vastgesteld door het gerecht.

4.9.3

In het communautaire instrument moeten ook de rechtsbeschermingsmiddelen en de gronden of redenen voor betwisting/beroep worden vastgelegd en geharmoniseerd, zodat men er overal in de EU van op aan kan dat gelijke situaties gelijk worden behandeld door een bevoegde rechtbank en dat de beschermingsmiddelen overal dezelfde zijn. Een belangrijke vraag is of het beroep schorsende werking moet hebben of niet en welk gerecht bevoegd is om hierover uitspraak te doen wanneer het gerecht dat het beslagleggingsbevel heeft uitgevaardigd, zich in een ander land bevindt dan het gerecht dat zich over de hoofdprocedure buigt.

4.9.4

Ook moet een termijn worden vastgesteld voor het instellen van de hoofdvordering of het aanvragen van de exequatur-procedure, welke termijn aanvangt op het moment dat de schuldenaar van het beslagleggingsbevel op de hoogte wordt gebracht. Het Comité vindt een termijn van 60 kalenderdagen redelijk, ongeacht het besluit over de voorlopige maatregel.

4.10.1

In haar groenboek is de Commissie niet duidelijk over het rechtsinstrument dat zij voor ogen heeft om haar initiatief te realiseren. Gezien de beoogde doelstellingen en om te garanderen dat alle lidstaten op dezelfde manier te werk gaan is een verordening volgens het Comité de beste keuze. Deze vorm is overigens ook voor andere, soortgelijke doeleinden in het kader van de Europese rechtsruimte gekozen.

4.10.2

Een andere, maar hiermee nauw verbonden, kwestie is het toepassingsgebied. Indien de maatregel noodzakelijk wordt geacht, kan de Commissie — zoals zij ook bij andere, soortgelijke instrumenten heeft gedaan — de procedure uitsluitend van toepassing verklaren op grensoverschrijdende gevallen en optioneel maken voor andere zaken („28e regeling”), zodat schuldeisers de keuze hebben tussen een geharmoniseerd communautair instrument en de mogelijkheid om een beroep te doen op de toepasselijke bepalingen van het internationaal privaatrecht.

5.1

Wat de louter formele kant van de zaak betreft is het Comité van mening dat de exequatur-procedure moet worden opgeheven voor beslagleggingsbevelen, ongeacht het bevoegde gerecht.

5.2

Het Comité is ook van mening dat de kennisgeving door het uitvaardigende gerecht van het beslagleggingsbevel aan de bank en de vermoedelijke schuldenaar niet door onnodige formaliteiten moet worden gehinderd, vooropgesteld dat zulks de authenticiteit van de handeling en de identiteit van de schuldenaar niet in gevaar brengt; het Comité is voorts van oordeel dat de bepalingen van Verordening (EG) 1348/2000 hier op hun plaats zijn (14). De rekeningen waarop beslag mag worden gelegd moeten zo goed mogelijk worden gespecificeerd om te voorkomen dat het beslagleggingsbevel algemene werking heeft.

5.3

Het Comité is tevens van oordeel dat het bevel van het bevoegde gerecht door de bank moet worden uitgevoerd onder de door het gerecht vastgestelde voorwaarden, zonder evenwel iets af te doen aan eventuele lopende, rechtmatige transacties, met name eerder aangegane verbintenissen die door een brief, promesse of cheque zijn gewaarborgd, alsook verplichtingen jegens bevoorrechte schuldeisers als de staat, socialezekerheidsinstanties en werknemers. De bank is hoe dan ook verantwoordelijk voor het saldo van de rekening op de datum van ontvangst van het beslagleggingsbevel en moet ervoor instaan dat de rekening automatisch wordt geblokkeerd op het moment van ontvangst van het bevel, zelfs indien dat buiten kantooruren per e-mail gebeurt; doet zij dat niet, dan wordt zij aansprakelijk gesteld voor de bedragen die eventueel later worden vervreemd.

5.4

Het Comité vindt bovendien dat banken de plicht hebben het gerecht, per e-mail of anderszins, onmiddellijk te informeren over de wijze waarop het bevel is uitgevoerd.

5.5

Volgens het Comité moet de rangorde tussen schuldeisers die aanspraak maken op dezelfde bankrekening niet op Europees niveau worden geregeld en is het beter de nationale regelgeving ter zake toe te passen.

5.6

De omzetting van conservatoir beslag in een executoire maatregel moet volgens het Comité onderworpen zijn aan het recht van het land dat rechtsbevoegdheid heeft ter zake, overeenkomstig de toepasselijke algemene bepalingen betreffende geschilbeslechting.

5.7

Tot slot vestigt het Comité de aandacht van de Commissie op de noodzaak om alle, voor de goede werking van de onderhavige maatregel onmisbare documenten te laten vertalen, overeenkomstig het bepaalde in artikel 21, lid 2, sub b) van Verordening (EG) nr. 1896/2006 van 12 december 2006.

—

Mededeling van de Commissie „Actieplan inzake de verhaalsmogelijkheden van de consument en de beslechting van consumentengeschillen in de interne markt” van 14 februari 1996 [COM(96) 13 final].

—

Mededeling van de Commissie „Naar meer doelmatigheid bij het verkrijgen en uitvoeren van rechterlijke beslissingen binnen de Europese Unie” [COM(97) 609 final, PB C 33 van 31.1.1998].

—

Groenboek over de consument en zijn verhaalsmogelijkheden en de beslechting van consumentengeschillen in de interne markt [COM(93) 576 final].

—

Groenboek betreffende alternatieve wijzen van geschillenbeslechting op het gebied van het burgerlijk recht en het handelsrecht [COM(2002) 196 final van 19.4.2002].

—

Aanbeveling van de Commissie van 12 mei 1995 over de betalingstermijnen bij handelstransacties en de mededeling terzake van de Commissie (PB L 127 van 10.6.1995 en PB C 144 van 10.6.1995).

—

Richtlijn 98/27/EG van 19 mei 1998 betreffende het doen staken van inbreuken in het raam van de bescherming van de consumentenbelangen (PB L 166 van 11.6.1998).

—

Richtlijn 2000/35/EG van 29 juni 2000 betreffende bestrijding van betalingsachterstand bij handelstransacties (PB L 200 van 8.8.2000).

—

Verordening (EG) nr. 44/2001 van de Raad van 22 december 2000 betreffende de rechterlijke bevoegdheid, de erkenning en de tenuitvoerlegging van beslissingen in burgerlijke en handelszaken (Brussel I) (PB L 12 van 16.1.2001). Het advies van het EESC ter zake werd opgesteld door de heer Malosse (CES 233/2000 van 1 maart 2000, PB C 117 van 26.4.2000).

—

Verordening (EG) nr. 805/2004 van 21 april 2004 tot invoering van een Europese executoriale titel voor niet-betwiste schuldvorderingen (PB L 143 van 30.4.2004). Het advies van het EESC ter zake werd opgesteld door de heer Ravoet (CESE 1348/2002 van 11 december 2002, PB C 85 van 8.4.2003).

—

Verordening (EG) nr. 1206/2001 van de Raad van 28 mei 2001 betreffende de samenwerking tussen de gerechten van de lidstaten op het gebied van bewijsverkrijging in burgerlijke en handelszaken (PB L 174 van 27.6.2001). Het advies van het EESC ter zake werd opgesteld door de heer Hernández Bataller (CES 228/2001 van 28 februari 2001, PB C 139 van 11.5.2001).

—

Ontwerpprogramma van maatregelen voor de uitvoering van het beginsel van wederzijdse erkenning van beslissingen in burgerlijke en handelszaken (PB C 12 van 15.1.2001).

—

Verordening (EG) nr. 1346/2000 van de Raad van 29 mei 2000 betreffende insolventieprocedures (PB L 160 van 30.6.2000). Het advies van het EESC ter zake werd opgesteld door de heer Ravoet (CES 79/2001 van 26 januari 2001, PB C 75 van 15.3.2000).

—

Verordening (EG) nr. 1347/2000 van de Raad van 29 mei 2000 betreffende de bevoegdheid en de erkenning en tenuitvoerlegging van beslissingen in huwelijkszaken en inzake de ouderlijke verantwoordelijkheid voor gemeenschappelijke kinderen, idem. Het advies van het EESC ter zake werd opgesteld door de heer Braghin (CES 940/1999 van 20 oktober 1999, PB C 368 van 20.12.1999).

—

Verordening (EG) nr. 1348/2000 van de Raad van 29 mei 2000 inzake de betekening en de kennisgeving in de lidstaten van gerechtelijke en buitengerechtelijke stukken in burgerlijke of in handelszaken, idem. Het advies van het EESC ter zake werd opgesteld door de heer Hernández Bataller (CES 947/1999 van 21 oktober 1999, PB C 368 van 20.12.1999).

—

Beschikking van de Raad van 28 mei 2001 betreffende de oprichting van een Europees justitieel netwerk in burgerlijke en handelszaken (PB L 174 van 27.6.2001). Het advies van het EESC ter zake werd opgesteld door de heer Retureau (CES 227/2001 van 28 februari 2001, PB C 139 van 11.5.2001).

—

Verordening (EG) nr. 1896/2006 van de Raad van 12 december 2006 betreffende insolventieprocedures (PB L 399 van 30.12.2006). Het advies van het EESC over het voorstel voor een verordening (COM(2004) 173 final van 19.3.2004) werd opgesteld door de heer Pegado Liz (CESE 133/2005 van 22.2.2005, PB C 221 van 8.9.2005).

—

Voorstel voor een verordening tot vaststelling van een Europese procedure voor geringe vorderingen (COM(2005) 87 final van 15.3.2005). Het advies van het EESC ter zake werd opgesteld door de heer Pegado Liz (CESE 243/2006 van 14 februari 2006).

15.1.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 10/8

1.1

De Europese machinebouw is een speerpuntindustrie van Europa en voor de economie van het continent van strategisch belang. In 2006 bedroeg de omzet diverse honderden miljarden euro, afkomstig van ruim 130 000 ondernemingen, die één derde van hun producten exporteren. De machinebouw en elektromechanische sector bieden werk aan meer dan 4 miljoen werknemers in de Unie en staan garant voor een aanzienlijke meerwaarde en een hoog kennisniveau.

1.2

Meer dan andere sectoren kunnen de machinebouw en de elektromechanica ertoe bijdragen dat de doelstellingen van de Lissabonagenda worden verwezenlijkt, en wel door om- en bijscholing, de uitwisseling van ervaringen en goede praktijken, het behoud van het concurrentievermogen op het hoogst mogelijke niveau en het vermogen om wereldmarkten te veroveren.

1.3

Het Comité steunt de initiatieven van de Commissie om het concurrentievermogen van de sector te vergroten en het juridische referentiekader te verbeteren. Dat laatste gebeurt door middel van betere en doelmatiger regelgeving, waarbij wordt uitgegaan van de situatie in de sector, die gekenmerkt wordt door de aanwezigheid van tienduizenden kleine en middelgrote ondernemingen. Betere wetgeving betekent, ten minste voor deze sector, niet dat er geen wetgeving is, maar het aanbieden van een stabiel en duidelijk kader, waar voorschriften vlot kunnen worden toegepast, met zo laag mogelijke administratieve kosten.

1.4

Het Comité is verheugd dat het deze delicate opdracht van de Commissie heeft gekregen, bedoeld om, met maximale consensus, vast te stellen waar vereenvoudiging van de geldende communautaire wetgeving mogelijk is, in het kielzog van de activiteiten die de wetgevende instanties ertoe hebben aangezet om betere en eenvoudiger wetgeving uit te werken.

1.5

Het Comité stelt vast dat er diverse wetgevingsinitiatieven in uitvoering zijn die voor de sector van belang zijn: de desbetreffende economische, sociale en milieuaspecten dienen op elkaar te worden afgestemd. De verwezenlijking van de interne markt mag niet ten koste gaan van zaken die veel aandacht opeisen, zoals de gezondheid en veiligheid van werknemers, consumenten- en milieubescherming, gelet ook op de doelstellingen van de Lissabonagenda. Volgens het Comité dient er een integrale, gecoördineerde aanpak van de diverse initiatieven te komen.

1.6

Het Comité is ingenomen met de voorstellen van de Commissie in de Mededeling van 17 februari 2007 om de nieuwe aanpak te wijzigen en om de rol van het optreden van de lidstaten bij het toezicht op de markt uit te breiden, een activiteit waardoor de lidstaten niet altijd genoeg middelen uittrekken. Het Comité hoopt dat de Commissie meer personeel inzet voor coördinatie, monitoring en soms ook voor de controle op de wijze van accreditatie, de activiteiten van het orgaan door kennisgeving en de kwaliteit van de certificering. Het Comité stemt in met de oprichting van een „platform voor communicatie” tussen de actoren in het veld en de lidstaten, die proportioneel te werk moeten gaan, in aansluiting op de doelstellingen van de richtlijnen en het communautair beleid, door de systemen en modellen voor markttoezicht gestaag naar elkaar toe te laten groeien.

1.7

Wat normalisatie betreft, zou het Comité graag zien dat alle betrokkenen hieraan ex ante kunnen deelnemen, zowel doordat de deelname aan technische comités, vooral op lokaal niveau wordt vergroot, als doordat er meer impactevaluaties worden gedaan, zonder dat te pas en te onpas wordt teruggegrepen op online raadplegingen, die nuttig zijn, maar die vooral op dit gebied niet het enige instrument voor het overleg met stakeholders mogen zijn.

1.8

Wat de „geharmoniseerde” normalisatie betreft, deze moet volgens het Comité gratis of desnoods voor een symbolische prijs ter beschikking worden gesteld, met name voor het MKB. Het Comité wijst op het verschil in behandeling tussen ondernemingen in landen waar de talen worden gesproken waarin de normen zijn opgesteld (dwz. in het Engels, Frans en soms Duits) en ondernemingen in andere taalgebieden, die soms met enorme kosten voor de vertaling van normen worden geconfronteerd.

1.9

Het Comité benadrukt dat alle niet gerechtvaardigde administratieve kosten moeten worden geschrapt, zodat de lasten voor de producenten veel minder groot worden.

1.10

Het Comité wil dat de Commissie ernstig overweegt wat ze kan doen om de stabiliteit van de normalisatie te bevorderen, ook door open te staan voor suggesties van de actoren en de belangrijkste stakeholders. T.a.v. het rechtskader en de rechtsgrondslag die als referentie geldt, raadt het Comité de Commissie aan om, alvorens met regelgeving te komen, te bekijken of dezelfde doelstellingen niet op een andere manier bereikt kunnen worden, bv. door zelf- of co-regulering, mits maximale transparantie en deelname van alle betrokkenen gegarandeerd is. Ook zou de Commissie steeds het oog gericht moeten houden op het hoofddoel van de regelgeving en de inhoud ervan, als onontbeerlijke referentie voor het gebruik van de diverse artikelen van het verdrag als rechtsgrondslag.

1.11

Het Comité wil dat de technische belemmeringen voor de voltooiing van de interne markt worden opgeheven. Niet gerechtvaardigde nationale en lokale regelingen zijn in de praktijk een onoverkomelijk obstakel voor het vrije verkeer van goederen.

1.12

Het Comité pleit ervoor dat toekomstige wetgeving steeds wordt voorafgegaan door een nauwkeurige effectbeoordeling (ex ante), met inachtneming van de mate van proportionaliteit, maar ook door een zeer strikte monitoring (ex post), om schade te voorkomen die anders onherstelbaar is voor de toekomst van de ondernemingen in de sector.

1.13

Essentieel hierbij is de Europese sectorgebonden sociale dialoog voor het bepalen van alle gemeenschappelijke initiatieven ten behoeve van de ontwikkeling van de werkgelegenheid en het concurrentievermogen in de sector, met inachtneming van onwrikbare principes: de veiligheid van werknemers, burgers en het milieu. Maatschappelijk verantwoord ondernemen kan de ononderbroken dialoog tussen onderneming en stakeholder ten goede komen, met als doel oneigenlijk gebruik te voorkomen, bewust worden en „levenslang leren” te bevorderen en een positieve relatie met het referentiegebied en de eindgebruiker te ontwikkelen.

2.1

De Commissie heeft, op initiatief van heer vice-voorzitters Wallström en Verheugen, het EESC verzocht een verkennend advies op te stellen waarin een analyse wordt gemaakt van de algehele coherentie van de regelgeving die van toepassing is op een industriële sector, c.q. die van de machinebouw; zo kan worden gekeken welke speelruimte er is voor eventuele vereenvoudiging. In de analyse moet, behalve naar de voor de sector specifieke wetgeving, ook worden gekeken naar algemene regelgeving die gevolgen heeft voor de „machinebouw”.

2.2

Om geïnteresseerden bij het vereenvoudigingsproces te betrekken, met name voor het vaststellen van de regels voor de aanpak van specifieke problemen, beseft de Commissie dat het Comité, met zijn opmerkelijke en ruime ervaring en daadwerkelijk veelzijdige samenstelling, het ideale forum is voor reflectie en bundeling van de standpunten van het bedrijfsleven, het Europees maatschappelijk middenveld en de werknemers.

2.3

Gezien de ervaring van het Comité blijkens de talrijke adviezen die het over betere wetgeving en vereenvoudiging (1) heeft uitgebracht, en gelet op art. 8 van het Samenwerkingsprotocol van de Commissie en het EESC, wijst de Commissie het Comité deze belangrijke opdracht toe. Mocht het werk van het Comité productief en positief zijn, dan zal de Commissie hier wellicht opnieuw om vragen voor tal van andere vraagstukken die van belang zijn voor het streven van de Commissie en het Comité naar betere wetgeving.

2.4

Vervolgens heeft de Commissie haar standpunt verduidelijkt, erop wijzend dat betere wetgeving niet gelijkstaat met minder wetgeving en dat ten minste hetzelfde niveau van bescherming van werknemer, consument en milieu moet worden gehandhaafd om er zeker van te kunnen zijn dat het regelgevingskader tot verbetering van het concurrentievermogen leidt.

3.1

Om te beginnen wil het Comité maar al te graag proberen om de diverse op het spel staande belangen met elkaar te verzoenen. Zo kan het suggesties doen ter verbetering en vereenvoudiging van de bestaande wet- en regelgeving. Het vermogen van het Comité om de besluitvorming te beïnvloeden door een zo breed mogelijke consensus te bewerkstelligen tussen vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld die verschillende belangen behartigen, is zijn grootste troef. De trouw aan zijn principes en de communautaire waarden, alsmede de kwaliteit en het innovatief karakter van zijn adviezen maken van het Comité een belangrijke en solide gesprekspartner voor de communautaire instellingen. De uitdagende stimulans van dit verzoek van de Commissie voor alle geledingen van het Comité, namelijk om erin te slagen deze opdracht tot een goed einde te brengen, kan zijn rol als forum voor ontmoeting, discussie en gedachtewisseling volledig tot zijn recht laten komen, zoals de verdragen deze aan het maatschappelijk middenveld hebben toegewezen.

3.2

Deze gelegenheid voor het Comité om preventief aan te geven welke gebieden in aanmerking komen voor verbeterde wetgeving, maakt de weg vrij voor nieuwe methoden en meer samenwerking tussen de Europese instellingen. Het spreekt vanzelf dat alle partijen, ieder op het eigen gebied, hun eisen en wensen al aan de Commissie te kennen hebben gegeven. Producenten, gebruikers, werknemers, consumenten, normalisatie-instituten en overheden hebben al uiteengezet hoe zij de bestaande wetgeving willen „verbeteren”. Met de tot nu toe gehanteerde methoden voor overleg kon echter nog geen nauwkeurige synthese van de verschillende eisen worden gemaakt, doordat nu weer de ene en dan weer de andere partij de indruk had niet voldoende gehoord te zijn.

3.3

Het Comité kan voor deze synthese zorgen op grond van zijn rijk geschakeerde interne ervaring, maar ook via de uitgebreide en invloedrijke contacten via welke de leden van het Comité toegang hebben tot andere waardevolle bijdragen. Over dit onderwerp heeft het Comité zich deels al uitgelaten, nl. in zijn initiatiefadvies over „Veranderingsprocessen in de machinebouw en aanverwante sectoren” (2).

3.4

Het Comité stelt vast dat er diverse initiatieven zijn aangekondigd of in uitvoering zijn die verband houden met de communautaire wetgeving voor de industriële productie en met name voor de subsector „machinebouw”. Deze initiatieven brengen complexe en uiteenlopende problemen met zich mee. Het lijkt zinvol om deze vraagstukken te bekijken vanuit het oogpunt van de verschillende belangen die door de communautaire regelgeving worden beschermd: het vrije verkeer van goederen, gezondheid en veiligheid van werknemers, bescherming van de consument, milieubescherming en de economische en sociale doelstellingen van de Lissabonstrategie. Deze regelgeving is gebaseerd op uiteenlopende wetsinstrumenten; een onderzoek hiernaar is nog nooit eerder gedaan. Volgens het Comité is de tijd rijp om deze materie grondig en structureel te bekijken.

3.5

Op het gebied van de productie en de verkoop van industriële materialen is de communautaire regelgeving geleidelijk aan tot stand gekomen. Over het algemeen was er zo een harmonisatie van de wetgeving mogelijk die de regelgeving voor het bedrijfsleven aanzienlijk heeft vereenvoudigd, ook al moet onderstreept worden dat dit proces nog niet voltooid is.

3.6

De sinds de tweede helft van de jaren tachtig ingevoerde communautaire regelgeving omvat twee grote gebieden: de markt en de werkplek. Doeltreffende toepassing van deze regelgeving vooronderstelt de betrokkenheid van een groot aantal verschillende actoren: instellingen voor normalisatie en kennisgeving, ontwerpers en fabrikanten, importeurs en verantwoordelijken voor de verkoop, assemblagebedrijven en installateurs, overheidsinstanties voor toezicht en sancties (inclusief douane en rechterlijke macht), ondernemers, (vertegenwoordigers van) werknemers, enz. Consumentenorganisaties hebben duidelijk gemaakt dat zij hieraan een feitelijk en concrete bijdrage willen leveren, temeer daar zij hun betrokkenheid tot nu toe als onvoldoende hebben beschouwd. Samenwerking tussen al deze actoren is net zo belangrijk als die tussen overheidsinstanties op nationaal en Europees niveau.

3.7

De toepassing van deze regels schijnt geen noemenswaardige moeilijkheden op te leveren. Die over het algemeen positieve indruk kan echter niet verhelen dat er toch bepaalde concrete problemen zijn.

4.1

Elk jaar sterven er in de EU 6 à 8 000 mensen door arbeidsongevallen (van wie 40 % jonger dan 35 jaar) en worden er honderdduizenden om die reden invalide. De oorzaak van deze ongevallen ligt deels bij de machines. Soms is ook ondoeltreffende persoonlijke bescherming of gebrekkige scholing de oorzaak. Circa een kwart van de werknemers in de EU verklaart uitrusting voor persoonlijke bescherming van veiligheid en gezondheid te moeten gebruiken. De belangrijkste fysieke agentia die een risicofactor vormen op het werk houden over het algemeen verband met machines: lawaai, trillingen, ioniserende en niet-ioniserende straling. Ergonomische factoren zijn essentieel voor gezondheid en veiligheid op het werk. Soms kunnen de gebruikte machines een rol spelen die van belang is voor de vraag of werknemers al dan niet worden blootgesteld aan chemische stoffen: de doeltreffendheid van beschermende uitrusting kan in die gevallen doorslaggevend zijn.

4.2

Bijzondere aandacht dient uit te gaan naar massaproducten voor allerlei soorten consumenten die niet op de hoogte zijn van eventuele risico's bij het gebruik van de apparatuur die ze huren of kopen. Helaas vinden er zeer veel ongelukken plaats doordat consumenten de machines niet gebruiken zoals het hoort; in de statistieken wordt hiermee geen rekening gehouden.

5.1

De samenwerking tussen actoren die actief zijn op de interne markt stuit op concrete problemen en op forse weerstand om volledige transparantie te betrachten: de particuliere sector om zich te beschermen tegen concurrentie of eventuele sancties, en overheidsinstanties vanwege de soms zeer logge bureaucratie! Zo spreekt vanzelf dat er meer moet worden samengewerkt tussen producerende en verbruikende ondernemingen en dat er meer duidelijkheid moet komen over hoe de essentiële vereisten uit de „nieuwe aanpak”-richtlijnen moeten worden geïnterpreteerd door normalisatie-instituten, toezichthoudende autoriteiten, organen voor kennisgeving en adviseurs die ondernemers technische steun verlenen.

5.2

Dit probleem stond ongetwijfeld centraal, bij de onlangs door de Commissie voorgenomen herziening van de „nieuwe aanpak”. Op 14 februari 2007 werd dit initiatief aangekondigd, onder de titel: „Nieuw pakket voor het goederenverkeer in de interne markt”. Dit initiatief omvat een voorstel voor een verordening: „Vaststelling van de eisen inzake accreditatie en markttoezicht betreffende het in de handel brengen van producten”, COM(2007) 37 final (3) en een voorstel voor een besluit over een „gemeenschappelijk kader voor het in de handel brengen van producten” COM(2007) 53 final (4). In dit pakket is sprake van de versterking van de structuren voor het toezicht op de markt om onveilige producten uit te sluiten door ze uit de gehele markt van de Gemeenschap te nemen en door op te treden tegen frauduleuze bedrijven. Organen belast met verificatie, certificering en toezicht die betrokken zijn bij het testen van producten, zullen te maken krijgen met strengere controles in de vorm van een accreditatie, om een gemeenschappelijk regelgeving te waarborgen, zowel voor de ondernemingen als voor de controleorganen. (Momenteel zijn er in de EU circa 1 800 organen voor kennisgeving, d.w.z. laboratoria, inspectie- en certificatiecentra of particulieren die van de overheid de vereiste accreditatie ontvangen om zich hiermee bezig te houden). Het is opvallend dat er onder deze „onafhankelijke” instanties en er ook zijn die rechtstreeks uit verenigingen van bouwondernemingen komen, waar het gevaar van strijdige belangen toch wel heel duidelijk op de loer ligt! In één lidstaat zijn er bijvoorbeeld alleen al voor de sector liftenbouw meer dan 80 organen voor kennisgeving officieel erkend.

5.2.1

In de resolutie van de Raad van 7 mei 1985 zijn de beginselen van de nieuwe aanpak vastgelegd. Nu, 22 jaar later, stelt de Commissie een bijstelling en een uitbreiding van het markttoezicht voor, waardoor het EG-keurmerk steeds betrouwbaarder wordt. Het Comité meent dat de methode van de nieuwe aanpak, die is toegepast op 25 richtlijnen (waarvan 21 met specificaties voor de toekenning van het keurmerk, en 4 zonder), goede resultaten heeft opgeleverd en de ontwikkeling van de interne markt heeft bevorderd. Dat neemt echter niet weg dat de voorgestelde herziening welkom is. De bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de lidstaten groter te worden, alsook die van de Commissie, die hier meer personeel voor moet inzetten om te komen tot een permanente monitoring van het markttoezicht, van de wijze van accreditatie van de organen voor kennisgeving en, soms, ook van de werkzaamheden van die organen. Uit het onderzoek van de Commissie blijkt dat de meeste organisaties in de sector voorstander zijn van zo'n versterking van de rol van de nationale en dus ook de Europese autoriteiten.

5.3

Het Comité onderschrijft dit initiatief, dat paal en perk stelt aan willekeur en uiteenlopende beoordelingen, die de ontwikkeling van de interne markt belemmeren en bedrijven die zich aan de regels houden met concurrentienadelen opzadelen. Verstoorde concurrentie ten gevolge van „onoplettend” toezicht is een probleem van de eerste orde, dat één van de manco's bij de toepassing van de nieuwe aanpak blootlegt. Verder is de eenvoud en helderheid van de regelgeving essentieel, met name voor het MKB; tot slot dient de samenwerking tussen toezichthouders op de markt, zowel in de EU en de EER als in internationaal verband, te worden verdiept. Het Comité stemt in met de oprichting van een „platform voor communicatie” tussen de actoren in het veld en de lidstaten, die proportioneel te werk moeten gaan, in aansluiting op de doelstellingen van de richtlijnen en het communautair beleid, door de systemen en modellen voor markttoezicht gestaag naar elkaar toe te laten groeien. Van fundamenteel belang hierbij is de betrokkenheid van de douaneautoriteiten.

5.4

Op Europees niveau zou meer samenwerking tussen de betrokken directoraten-generaal zinvol zijn (bijv. ENTR, ENV, EMPL, SANCO), onder andere voor het uitwerken van „handleidingen” voor de toepassing van de bestaande richtlijnen, die natuurlijk niet in de plaats komen van de normen, maar wel een nuttige bijdrage kunnen leveren en veel geld voor overbodige advisering kunnen besparen.

5.5

Om op de markt geen kansen te missen, dienen er voor seizoengebonden producten, zoals tuinmachines, vereenvoudigde en versnelde procedures te komen. Hiertoe stelt het Comité de oprichting van een „Bemiddelingsinstituut” voor, waartoe men zich met bijzondere en gemotiveerde wensen kan wenden; een strikte toepassing van alle voorschriften, met name die inzake veiligheid, dient evenwel te worden gewaarborgd.

6.1

Een andere aangekondigde prioriteit van de Commissie betreft de bestrijding van zinloze administratieve verplichtingen die zwaar op het concurrentievermogen drukken. Het Comité volgt met belangstelling de inspanningen van de Commissie op dit gebied, die concreet vorm hebben gekregen met het op 24 januari 2007 voorgelegde actieprogramma dat bedoeld is om voor 2012 de administratieve verplichtingen van ondernemingen met een kwart terug te dringen.

6.2

De Commissie zou kunnen proberen sommige problemen bij de toepassing van de richtlijnen aan te pakken, bijv. door zelf alle kennisgevingen centraal op te slaan. Momenteel moeten deze naar iedere lidstaat worden gestuurd, wat al grote problemen oplevert voor het vinden van het juiste adres. Dit is het geval met Richtlijn 2000/14/EG betreffende geluidsemissies, waarvoor een conformiteitsverklaring naar een lidstaat en naar de Commissie verstuurd moet worden, en met Richtlijn 97/68/EG inzake de emissies van gemechaniseerde werktuigen, waarvoor de ondernemingen, voor de optie „flexibiliteit”, de hiertoe aangewezen autoriteiten van elke lidstaat op de hoogte moeten stellen van de ontvangen goedkeuring, waarna ze ook nog elk halfjaar verslag moeten uitbrengen.

6.3

Ondernemingen hebben het erg moeilijk met de praktische uitvoering van de richtlijnen inzake de bescherming van werknemers tegen fysieke agentia. Dit geldt in het bijzonder voor het MKB, dat worstelt met de richtlijn 2002/44/EG inzake trillingen, en de richtlijn inzake blootstelling aan risico's van kunstmatige optische straling (2006/25/EG). Deze problemen kunnen opnieuw opduiken als de richtlijn over kunstmatige optische straling in werking treedt. Zonder toelichting of handleidingen zullen deze richtlijnen hun doel voorbij schieten. Het spreekt vanzelf dat er, indien het onmogelijk blijkt te zijn om deze richtlijnen in concreto toe te passen, snel wijzigingen moeten worden uitgewerkt en doorgevoerd om de ondernemingen in staat te stellen om hun wettelijke verplichtingen na te komen.

6.4

In de sector industriële productie en vooral in de machinebouw, moet rekening worden gehouden met de verschillende eisen ten aanzien van de administratieve verplichtingen. Traceerbaarheid van de inbreng van alle actoren is essentieel, zowel voor de fysieke veiligheid van de gebruikers als voor de rechtszekerheid van de contractuele overeenkomsten die op de markt worden gesloten. Er moeten dus ook evenwichtige oplossingen komen waarbij wordt voldaan aan de voorwaarden van transparantie en traceerbaarheid, zonder dat de administratieve kosten onnodig toenemen.

7.1

Technische normalisatie vervult een belangrijke rol voor de werking van communautaire regels en biedt de mogelijkheid essentiële, wettelijk vastgelegde veiligheidseisen concreet gestalte te geven. Naleving van de normen betekent dat ervan uit mag worden gegaan dat aan de richtlijnen is voldaan. Eventueel vereiste certificering door erkende organen voor kennisgeving is onlosmakelijk verbonden met de noodzaak van een regelgevend kader.

7.2

Over het algemeen hebben de Europese normalisatie-instituten zeer nuttig werk verricht op basis van opdrachten van de Commissie. Voor de uitwerking van normen is in ieder geval een actievere inbreng van de betrokkenen vereist; dat zou vervolgens de onderlinge afstemming ten goede komen. Het is immers een feit dat deze procedure nu een zaak van een beperkt aantal actoren is. De meeste bedrijven die die machines gebruiken, beschikken niet over de fysieke en financiële middelen om deze activiteiten op regelmatige basis te volgen. De participatie van werknemers en consumenten is nog geringer. Zo wordt het moeilijk om de verworven ervaring te benutten: sommige normen schieten tekort als oplossing voor in het veld geconstateerde problemen. Het Comité zou graag zien dat belanghebbenden meer gaan deelnemen aan technische comités, vooral op lokaal niveau, in deze sector waar in feite slechts weinigen de besluiten nemen. Het Comité stelt bezorgd vast dat de toenemende kosten voor normalisatie het concurrentievermogen in het gedrang kunnen brengen, alsook de veiligheid, bijvoorbeeld als ervoor wordt gekozen om machines oneigenlijk en in afwijking van de voorschriften te gebruiken. Sommige Oost-Europese kleine en middelgrote ondernemingen neigen ertoe naar „een sprong in het duister te doen” of „trucs” toe te passen.

7.3

Het Comité is ingenomen met de op 15 maart 2007 in het Actieplan voor Europese standaardisatie aangekondigde initiatieven, waarin elke lidstaat wordt uitgenodigd om verslag te doen van de stand van zaken en getroffen maatregelen om de deelname te stimuleren van alle betrokkenen bij de Europese en internationale standaardisatie. De Commissie zou op haar beurt de suggesties ter harte moeten nemen en deze in de Europese standaardisatie moeten verwerken. Essentieel hierbij is de inbreng van het MKB in de procedures voor standaardisatie, zowel op Europees als op nationaal niveau. Zijn bijdrage aan toekomstige standaardisatieprocessen dient doeltreffend en concreet te zijn.

7.4

Het is voor ondernemers soms moeilijk om de wettelijke verplichtingen op het gebied van gezondheid en veiligheid na te leven. Voor de risicobeoordeling is immers vanaf het moment dat een machine wordt gebruikt, complementariteit vereist tussen de producent van de machine en de onderneming die de machines gebruikt. Er kunnen problemen ontstaan als er in de norm niet is vastgelegd dat informatie moet worden verstrekt over de resterende risico's waarmee de onderneming rekening moet houden. Als de ondernemers niet correct worden geïnformeerd over de resterende risico's die inherent zijn aan de gekochte machine, kunnen ze moeilijk de verplichtingen inzake risicobeoordeling nakomen die voortvloeien uit de kaderrichtlijn 89/391/EEG en de 19 aanvullende specifieke richtlijnen betreffende de actieve en passieve bescherming van werknemers.

7.5

De uitvaardiging van normen kan problemen opleveren voor het MKB vanwege de hoge kosten om ze aan te schaffen; als normalisatie uitmondt in certificeringsprocedures zijn de administratieve kosten doorgaans veel hoger dan de kosten waartoe ze wettelijk verplicht zijn.

7.6

De door specialisten van CEN ontwikkelde risicoanalyse is uiterst belangrijk voor de ondernemers, die deze analyse moeten aanvullen met een specifieke, op de werkomgeving van de machine toegespitste analyse. De kosten van deze „geharmoniseerde” normen zijn aanzienlijk, zeker voor het MKB. Het Comité zou willen dat het voorstel wordt overwogen om de geharmoniseerde normen, die voortvloeien uit het mandaat dat de Commissie aan het CEN verleent, gratis of tegen een symbolische prijs ter beschikking te stellen, zodat ondernemers aan hun wettelijke verplichtingen kunnen voldoen. De gratis verspreiding via internet wordt overigens al met succes toegepast door de telecomsector, die sommige normen van ETSI (European Telecommunication Standard Institute) rechtstreeks op het web plaatst.

8.1

Het Comité benadrukt dat het niet altijd nodig is richtlijnen te wijzigen die deugdelijk (gebleken) zijn. De werkzaamheden en de bevindingen die hebben geleid tot de verbetering over de gehele lijn van Richtlijn 98/37/EG, de alombekende Richtlijn „machines”, waren heel ingewikkeld, maar hebben uiteindelijk een optimaal evenwicht opgeleverd tussen verschillende belangen. In sommige andere gevallen is een terughoudend optreden ten aanzien van „verbeteringen” wellicht beter, bijvoorbeeld bij de voorgestelde wijziging van de „laagspanningsrichtlijn”, 73/23/EG, of bij het voorstel van de Commissie tot samenvoeging van Richtlijn 87/404/EG en Richtlijn 97/23/EG betreffende drukapparatuur, wat de vereniging van machinebouwers in haar nota van 5 november 2004„ongewenst” heeft genoemd.

8.2

De markt verlangt een stabiel, duidelijk normatief kader om in alle vertrouwen investeringen te kunnen plannen en zich te kunnen conformeren aan duidelijke regels, die niet te pas en te onpas worden veranderd. Anderzijds bestaat het concrete gevaar dat „vereenvoudiging” leidt tot hogere administratieve kosten en tot hogere kosten voor ingewikkelder procedures voor de beoordeling van de conformiteit.

8.3

Wat betreft de mogelijkheid om art. 95 van het Verdrag toe te passen, heeft het Comité begrip voor de eisen van de bouwondernemingen, maar wijst het erop dat het wettelijke referentiekader dat als leidraad dient voor het uitwerken van richtlijnen, in overeenstemming moet zijn met de beginselen van de verdragen, met name ten aanzien van de rechtsgrondslag voor de verschillende normen. Het spreekt voor zich dat doelstelling en inhoud van de rechtsgrondslag als voornaamste objectieve referentie dienen voor de toepassing van de normen. Ook het Europese Hof van Justitie heeft zich hierover, ook recentelijk, in diverse arresten uitgesproken, waarbij een gemengde rechtsgrondslag echter is uitgesloten, als blijkt dat de normen waarnaar wordt verwezen strijdig zijn of als de cumulatie daarvan zodanig is dat de rechten van het Parlement worden beknot. Indien er een prevalente doelstelling aanwezig is, is het voor ondernemingen niet altijd haalbaar om, in het geval van productontwerpen, te verwijzen naar art. 95, lid 3, van het Verdrag, dat, zoals bekend, de bevoegdheid van de lidstaten beperkt en de communautaire regeling versterkt, zoals bijv. tot uiting komt in art. 137 of art. 175 (5). De ondernemingen wijzen immers op de extra kosten (die worden doorberekend aan de eindverbruiker) in verband met aan te brengen wijzigingen in het ontwerp of in de productie van machines, op grond van de eisen door ieder van de lidstaten worden gesteld. Er moet aan elkaar aanvullende wetgevingsmodellen worden gewerkt die elkaar niet overlappen, maar die de mogelijkheden die de lidstaten hebben om uiteenlopende maatregelen te nemen tot het wezenlijke beperken, waarbij moet worden uitgegaan van de beginselen van redelijkheid en evenredigheid.

8.4

De recente Reach-richtlijn is een belangrijk keerpunt in de bescherming van consument en werknemer; het Comité stemt in met de goedgekeurde technische oplossingen en het perspectief van flexibiliteit in combinatie met vereenvoudiging. Het stelt enigszins bezorgd vast dat kleine en middelgrote ondernemingen wellicht moeilijkheden gaan ondervinden, met name als de controles op de invoer niet zo strikt zijn als deze fundamentele richtlijn voorschrijft. Het Comité spoort de Commissie ertoe aan om in dit verband de wijze waarop de lidstaten het markttoezicht regelen, nauwlettend te volgen, vooral omdat in het verleden al is gebleken dat de lidstaten die rol niet altijd even goed vervullen, ook al vanwege een ernstig gebrek aan middelen waarover de toezichthoudende organen kunnen beschikken. In dit verband kan uitgaande van de overheersende producties in de lidstaten, worden gedacht aan een verdeling van de taken tussen de toezichthoudende autoriteiten, bijv. per productgebied (kleppen, hef- en transportapparatuur voor goederen, pompen en compressoren, machines voor industriële productie, enz.).

8.5

Ondanks de fundamentele bijdrage van de sector machinebouw aan de Europese economie lijken de lidstaten maar weinig te investeren in de daaraan verbonden institutionele taken. De Commissie zou de gegevens hierover kunnen opvragen om ze te vergelijken met de bereikte praktische resultaten. Vaak hangen de kwaliteit en de omvang van de controles af van persoonlijke inzet/capaciteit, hoewel veel ook afhangt van de beschikbare middelen.

9.1

In de nationale wetgevingen zijn nog een aantal technische belemmeringen aanwezig die de ondernemingen grote problemen opleveren. Een voorbeeld zijn niet voor gebruik op de weg bestemde mobiele machines die over de openbare weg vervoerd moeten worden. Ten gevolge van de uiteenlopende regelgeving (sommige lidstaten hanteren strengere voorschriften dan andere) moeten er steeds verschillende machines worden aangeschaft. Ook de terminologie is vaak verwarrend (bijvoorbeeld in het door elkaar gebruiken van de begrippen „bedrijf” en „onderneming”. De herzieningsverplichtingen in sommige lidstaten leiden tot aanvullende kosten, die vaak nog verdubbelen voor elk land dat een inspectie voorschrijft door een gespecialiseerde instantie, of dat nu gaat om de productontwikkeling, of om tests of vervoer. Het Comité hoopt dat het, met name ten aanzien van de veiligheidsvoorschriften, snel tot een harmonisatie van de normen komt. Voor tractoren dienen er, afgezien van de huidige voorschriften voor achteruitkijkspiegels en maximumsnelheden, technische specificaties te komen voor voor- en achterlichten, maar vooral ook voor de remafstand. Momenteel zijn er tractoren op de weg die 40 jaar oud zijn. Een geleidelijke verjonging van het wagenpark zou de actieve en passieve veiligheid zeer ten goede komen.

9.2

Om het gebruik van werktuigen op de openbare weg te regelen, beveelt het Comité met name het volgende aan:

10.1

Het Comité wil dat er voortaan nauwer samengewerkt wordt tussen regulerende overheden en betrokkenen t.a.v. het toekomstige beleid inzake regelgeving, aan de hand van een doeltreffende dialoog. Aangezien wisselwerking tussen de partijen geboden is, moet uitsluitend raadpleging via elektronische weg vermeden worden. Naar het oordeel van het Comité zal constant en frequent overleg over bepaalde onderwerpen problemen helpen voorkomen en een garantie bieden voor betere wetgeving en doeltreffender normen.

10.2

Volgens het Comité dient er voor alle Europese instellingen (Parlement, Raad en Commissie) één methode voor effectbeoordeling van de diverse opties te komen, met een adequaat systeem voor kwaliteitscontrole.

10.3

De Commissie zou zich altijd moeten afvragen of er daadwerkelijk een wettelijk kader nodig is om de nagestreefde doelstellingen te verwezenlijken, of dat zelf- of co-regulering volstaat. Als er meerdere keuzemogelijkheden zijn, moet de voorkeur uitgaan naar de optie met de laagste kosten, de minste administratieve lasten, de grootste transparantie en de grootste deelname van belanghebbenden.

10.4

Fundamenteel in dit verband is de sociale dialoog in iedere sector. Het gemeenschappelijk belang kan leiden tot initiatieven voor de ontwikkeling van specifieke opleidingen, met name op het gebied van veiligheid op het werk, maar ook voor bij- of omscholing, waarmee niet alleen de vaardigheden toenemen, maar ook de gevoeligheid voor management- en organisatieproblemen in verband met een beter en veiliger gebruik van machines. Maatschappelijk verantwoord ondernemen kan, doordat ook maatschappelijke organisaties en lokale overheden inspraak wordt geboden, gunstig uitpakken voor een veilig en productief ondernemingsklimaat, met name voor het MKB, waar risicobeheer uiteraard een groter probleem is.

10.5

Volgens het Comité zouden alle betrokken partijen de balans moeten opmaken van de resultaten van en grenzen aan de communautaire regelgeving. Aan de hand van die balans kan sturing worden gegeven voor een gemeenschappelijke aanpak, zodat de diverse lopende initiatieven geen gedeeltelijke of tegenstrijdige oplossingen opleveren. Het besluit van de Commissie om de nieuwe richtlijn „machines” met de stakeholders te bespreken, is een stap in de goede richting. Er zouden meer van dit soort initiatieven moeten komen. Het Comité wijst nadrukkelijk op het verband tussen de diverse initiatieven, bijv. de initiatieven in het kader van de actieprogramma's voor de bestrijding van administratieve rompslomp en de Nieuwe aanpak (de Commissie heeft op 14 februari 2007 een voorstel goedgekeurd voor een verordening en een besluit van de Raad en het Europees Parlement inzake een kader ter herziening van de Nieuwe aanpak, op basis van een openbare raadpleging over de toekomst van de interne markt): het Comité is ervan overtuigd dat een goede afstemming tussen en coördinatie van deze initiatieven kan bijdragen tot daadwerkelijke verbetering van de bestaande regelgeving en aan de samenhangende toepassing ervan in de 27 lidstaten.

15.1.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 10/15

1.1

Het EESC is ermee ingenomen dat de Commissie streeft naar „betere regelgeving” en „een coherentere wisselwerking tussen verschillende beleidsgebieden, naar voorspelbaarheid en bescherming van het algemeen belang (bv. milieu en veiligheid), terwijl wordt geprobeerd om de lasten van de regelgeving voor de industrie te verminderen”. Het stelt met tevredenheid vast dat de Commissie een totaalbenadering wenst te ontwikkelen, en dat zij daarin de verschillende dimensies van de ontwikkeling en het concurrentievermogen van de industrie en de verschillende belanghebbende partijen wenst te integreren.

1.2

Meer in het algemeen stemt de totaalbenadering van het CARS 21-initiatief overeen met de wens van de beleidsverantwoordelijken om hun optreden en hun betrekkingen met de verschillende stakeholders uit de industrie te coördineren, wat volgens het EESC alle steun verdient. De mededeling van de Commissie, waarin enerzijds de reeds bestaande regelgeving wordt beschreven en anderzijds de te nemen maatregelen worden aangegeven, illustreert het belang van deze benadering, maar ook de moeilijkheden die zich daarbij voordoen.

1.3

De belangrijkste verworvenheid van deze benadering is dat het Europese automobielbeleid voor alle stakeholders is verduidelijkt. Op elk van de belangrijkste onderdelen is de voorspelbaarheid van het EU-beleid verbeterd, met een navenante verlichting van de regelgevingsdruk voor de industrie.

1.4

De vermindering van de administratieve lasten als gevolg van de vervanging van 38 EU-richtlijnen door de dienovereenkomstige internationale reglementen van de VN/ECE, is een rechtstreekse verworvenheid van de totaalbenadering. Evenzo tonen de reeds verrichte werkzaamheden op het gebied van verkeersveiligheid en milieu aan dat een geïntegreerde aanpak in de praktijk uitvoerbaar is en de regelgeving legitimeert in de ogen van alle belanghebbenden en meer voorspelbaar maakt voor de industrie. Zo'n aanpak zorgt er dus voor dat er een consensus is, als uitgangspunt voor wat iedere partij doet.

1.5

Er zijn echter ook enkele problemen met de toepassing van deze aanpak. Deze zijn op te splitsen in drie categorieën:

1.6

De mededeling van de Commissie bevat een zeer lange lijst met 39 voorgenomen maatregelen of acties, die stuk voor stuk verdedigbaar lijken. De uitvoering van al die 39 punten samen zal echter waarschijnlijk meer problemen opleveren op het stuk van de compatibiliteit en het tijdschema voor de verwezenlijking. Zo worden de milieu- en veiligheidskwesties op basis van een geïntegreerde aanpak benaderd, maar is de behandeling daarvan in de praktijk gescheiden. Indien net als in het verslag van de groep op hoog niveau de vraag zou zijn gesteld welke prijs moet worden betaald voor producten die tegemoet komen aan alle verplichtingen, dan zou die geïntegreerde aanpak zeker ook in de praktijk mogelijk zijn geweest, maar dit zou er ongetwijfeld ook toe hebben geleid dat onherroepelijk knopen moesten worden doorgehakt. De groep op hoog niveau hechtte er veel belang aan dat haar conclusies vergezeld gingen van een „routekaart” voor beleidsmakers. Dit document belichaamt de geïntegreerde benadering die de Commissie voor CARS 21 nastreeft. Het EESC betreurt dat de mededeling van de Commissie deze routekaart niet heeft overgenomen, zelfs niet in gewijzigde vorm.

1.7

De groep op hoog niveau heeft haar analyse grotendeels op het standpunt van de autofabrikanten gebaseerd. Dit heeft ertoe geleid dat de op te lossen vraagstukken tamelijk sterk worden gedomineerd door kwesties aangaande producten en technologieën. Het EESC onderstreept dat indien de groep meer oog had gehad voor de belangen van de gebruikers van auto's, de analyse een ander resultaat zou hebben opgeleverd. Het is dan ook van belang dat de lijst van stakeholders die mogen meepraten, in de loop van de toekomstige beoordelingen en herbeoordelingen kan worden aangepast.

1.8

Een geïntegreerde of totaalbenadering houdt het risico in dat iedere belanghebbende de last van de aanpassing op de schouders van de ander schuift. Op het stuk van verkeersveiligheid of milieu zou de industrie bijvoorbeeld kunnen aanvoeren dat de beheerders van de infrastructuur of de gebruikers van de auto's er door hun gedrag de oorzaak van zijn dat hun inspanningen — met name op technologisch gebied — niet het gewenste effect sorteren.

1.9

Dit alles wijst erop dat de mededeling van de Commissie geen afdoende antwoord geeft op alle vraagstukken van het automobielbeleid en de keuzen die daarbij moeten worden gemaakt. Het EESC steunt de totaalbenadering, maar wel met de volgende kanttekening: het publieke debat over het automobielbeleid moet levendig worden gehouden en alle sociale partners en andere belanghebbenden moeten hieraan kunnen deelnemen, zodat duidelijk kan worden gemaakt in welke stadia welke keuzen moeten worden gemaakt. Dat is beter dan dat eens en voor altijd een lijst van mogelijkheden voor vooruitgang wordt opgesteld, waarbij de deskundigen en de industrie zelf moeten uitmaken wie waarvoor zorgt.

1.10

De Commissie besluit haar mededeling met de opmerking „dat dit een unieke kans is om een andere beleidsvormingscultuur met betrekking tot het industriebeleid te ontwikkelen. Volgens de Commissie moeten concepten zoals kwaliteit van de wetgeving, vereenvoudiging, effectbeoordeling, overleg met belanghebbenden, uitvoeringstermijnen en keuze van instrumenten centraal staan bij de ontwikkeling van wetsvoorstellen”.

Het EESC juicht deze benadering toe en wenst met dit advies de Commissie te helpen deze op alle punten ten uitvoer te leggen.

In dat verband beveelt het EESC aan:

2.1.1

In het kader van haar beleid ter verbetering van de wetgeving, alsook met het oog op de noodzaak het hoofd te bieden aan de steeds groter wordende wereldwijde concurrentiedruk, heeft de Commissie in 2004 de groep op hoog niveau „CARS 21” verzocht om aanbevelingen op te stellen voor het te volgen beleid. Deze groep bestaat uit de belangrijkste betrokken partijen (lidstaten, industrie, ngo's en leden van het Europees Parlement) en de drie voor het dossier bevoegde commissarissen (van resp. ondernemingen en industrie, milieu en vervoer).

2.1.2

De opdracht die toen aan de groep op hoog niveau is gegeven, luidde als volgt: zij werd gemandateerd om aanbevelingen te doen voor beleid en regelgeving met gevolgen voor de Europese automobielindustrie op de korte, middellange en lange termijn, met als doel het concurrentievermogen van deze sector op de wereldmarkt te verbeteren en de werkgelegenheid ervan in stand te houden, en de prestaties van de voertuigen op het stuk van veiligheid en milieu te verbeteren, waarbij de prijzen voldoende laag moeten worden gehouden om betaalbaar te blijven voor de consument.

2.1.3

De Commissie wilde op die manier de automobielindustrie tot voorbeeld van de modernisering van haar industriebeleid maken, en wel door de maatregelen op dit gebied expliciet op de agenda van Lissabon te plaatsen. Om een duurzame ontwikkeling te waarborgen van productieactiviteiten die zowel economisch haalbaar als maatschappelijk verantwoord en milieuvriendelijk zijn, wilde de Commissie haar optreden laten voorafgaan door een brede raadpleging van de betrokken partijen, waarbij deze enerzijds hun licht konden laten schijnen over het heden en de toekomst en anderzijds moesten trachten een brede consensus te bereiken over de te nemen maatregelen. De in de groep op hoog niveau vertegenwoordigde stakeholders waren de producenten van voertuigen en uitrustingen, de olieproducenten, de distributie- en herstelbedrijven, de gebruikers van auto's, de nationale overheden en de drie betrokken DG's (Milieu, Vervoer en energie en Ondernemingen en industrie). De werkzaamheden, die gedurende het hele jaar 2005 plaatsvonden, werden gecoördineerd door DG Ondernemingen en industrie. In april 2005 werd een openbare hoorzitting georganiseerd. Het verslag van de werkgroep is in december 2005 goedgekeurd. De conclusies zijn in 2006 aan een brede openbare raadpleging onderworpen. De mededeling van de Commissie is zowel op het CARS 21-verslag gebaseerd als op de 34 bijdragen die zij in 2006 heeft ontvangen.

2.1.4

Het CARS 21-verslag komt voort uit het zeer loffelijke streven van de Commissie om de wildgroei van ongecoördineerde en dus niet altijd compatibele wetgevingsinitiatieven te voorkómen.

2.1.5

Vandaar dat, zoals in het verslag herhaaldelijk wordt benadrukt, de groep op hoog niveau pleit voor een „holistische” aanpak, waarin wordt gekeken hoe de verschillende aspecten met elkaar in wisselwerking staan. De leden van de groep op hoog niveau willen zo de overzichtelijkheid en voorspelbaarheid van de regelgeving vergroten, en voorkómen dat de verschillende DG's van de Commissie maatregelen nemen waarvan de gevolgen en de onderlinge compatibiliteit onvoldoende of helemaal niet zijn gecontroleerd.

2.1.6

De groep op hoog niveau heeft in haar eindverslag 18 aanbevelingen gedaan, onderverdeeld in 7 hoofdstukken: verbetering van de regelgeving, milieu, verkeersveiligheid, handel, onderzoek en ontwikkeling, belastingen en fiscale prikkels, en intellectuele eigendom. Bovendien stelt zij voor de automobielindustrie van de komende 10 jaar een routekaart voor beleidsmakers en regelgevers voor. Geheel in overeenstemming met de opdracht die de groep van de Commissie had gekregen, was de routekaart bedoeld om het Europese automobielbeleid de samenhang en voorspelbaarheid te geven die particuliere investeerders nodig hebben om het concurrentievermogen van de sector te waarborgen: door de weg te wijzen voor de regelgeving van de komende jaren, zou deze routekaart de voorspelbaarheid moeten bevorderen.

2.1.7

De onderhavige mededeling is de reactie van de Commissie op het verslag van de CARS 21-groep. Hierin staan zowel de resultaten van de beoordeling van de aanbevelingen door de Commissie als de reacties die het CARS 21-verslag heeft uitgelokt in het kader van de in 2006 georganiseerde raadpleging. De Commissie geeft erin aan welke kant zij in de toekomst op wil met het beleid inzake de automobielsector. De speerpunten zijn:

3.1.1

Het EESC steunt het voorstel om de kaderrichtlijn voor de typegoedkeuring van motorvoertuigen uit te breiden tot alle voertuigcategorieën. Het benadrukt met name het belang van die richtlijn voor de markering van onderdelen.

3.1.2

Het EESC staat achter het streven om de regelgeving te vereenvoudigen en te internationaliseren, maar hoopt tegelijkertijd dat het streven naar harmonisatie niet de absolute voorrang krijgt boven alle andere overwegingen.

3.1.3

Hoewel het EESC net als de Commissie van mening is dat multilaterale afspraken de voorkeur verdienen, staat het volledig achter de Commissie wanneer zij zegt te beseffen „dat het voor de EU mogelijk moet blijven los van het VN/ECE-systeem wetgeving voor te stellen als dat nodig is om haar doelstellingen, onder meer op gezondheids- en milieugebied, te realiseren”. Aangezien maatregelen op het gebied van internationale handel en markttoegang vanwege hun aard tot spanningen kunnen leiden, moet aan dit voorbehoud worden vastgehouden om de Europese industrie de middelen in handen te geven om te reageren op elders in de wereld genomen maatregelen die hun concurrentievermogen dreigen aan te tasten.

3.2.1

Het EESC is ingenomen met de kwaliteit van de reeds genomen en nog geplande maatregelen om het wegvervoer milieuvriendelijker te maken. In het verlengde van de toezeggingen van de Commissie, die zegt dat zij het effect van toekomstige regelgeving op de werkgelegenheid en de veiligheid zorgvuldig zal analyseren, wenst het EESC de Commissie erop te wijzen dat de industrie de tijd moet krijgen om de technologie te ontwikkelen die nodig is om aan die strengere vereisten te voldoen, zonder dat dit leidt tot belangrijke prijsstijgingen van de producten en tot een vertraging van de vernieuwing van het wagenpark. Deze kwestie, waarvan het belang in het CARS 21-verslag werd benadrukt, komt in de mededeling van de Commissie slechts zijdelings aan de orde.

3.2.2

In dit verband merkt het EESC met belangstelling op dat de Commissie in de toekomst beter wil gaan toezien op de werkelijke emissies van voertuigen (punt 8), maar betreurt het dat de Commissies hieraan geen consequenties verbindt voor wat betreft controle, onderhoud en herstelbaarheid van voertuigen.

3.2.3

Het EESC onderstreept dat de door de Commissie bepleite geïntegreerde aanpak zich vertaalt in een focus op de verontreinigende uitlaatgassen en met name de CO2-uitstoot van alle nieuwe voertuigen die de komende jaren in Europa zullen worden verkocht. De Commissie interesseert zich feitelijk alleen voor technologische oplossingen (biobrandstoffen, waterstof, intelligente voertuigen en vervoersystemen) of economische oplossingen (opname van de sector van het wegvervoer in de Gemeenschapsregeling voor de handel in emissierechten) en kijkt helaas onvoldoende naar de mogelijkheden die een holistische aanpak biedt waarin meer oog is voor de plaats van de auto en het wegvervoer in de Europese samenleving.

3.2.4

Het EESC wijst erop dat de CARS 21-groep zich in haar eindverslag bijvoorbeeld expliciet zorgen maakte over het tempo waarin het wagenpark wordt vernieuwd, en dit als een cruciaal punt beschouwde. Ook hamerde zij op de invloed van verkeersopstoppingen. Het EESC hoopt dat deze voorstellen voor de bevordering van een milieuvriendelijker wegvervoer samen met andere voorstellen (bijv. de stimulering van alternatieve methoden om het gebruik van een auto mogelijk te maken) in de toekomst evenveel aandacht krijgen als mogelijke technologische oplossingen.

3.2.5

Het EESC wenst te benadrukken dat de vraag naar en het aanbod van schonere voertuigen moeten worden gestimuleerd. In dat verband zou de Commissie ernaar moeten streven om gecoördineerde, technisch neutrale en zo veel mogelijk geharmoniseerde fiscale prikkels vast te stellen voor bepaalde typen voertuigen en brandstoffen, bijvoorbeeld op basis van hun CO2-uitstoot; zo zou de CO2-uitstoot van voertuigen kunnen worden teruggedrongen door rechtstreeks de gebruikers en de vraag te beïnvloeden.

3.3.1

Het EESC steunt de globale verkeersveiligheidsbenadering van de Commissie, die is gebaseerd „op de interactie tussen verbeteringen in voertuigtechnologie, wegeninfrastructuur, rijgedrag en handhaving”.

3.3.2

De vraagtekens die hierboven werden geplaatst bij de aandacht voor het milieu gaan ook hier op. Een van de belangrijkste formuleringen in het CARS 21-verslag, waarmee duidelijk werd gemaakt dat soms op de milieu- en veiligheidsprestaties van voertuigen moet worden afgedongen, was „at a price affordable to the consumer” (voor een voor de consument betaalbare prijs). Deze formulering is niet terug te vinden in de mededeling.

3.3.3

Met betrekking tot de veiligheid op de weg stelt de Commissie in haar mededeling (2) voor om:

3.3.4

Om ervoor te zorgen dat de prijsstijging van nieuwe voertuigen die het gevolg is van deze voorstellen redelijk blijft, dringt het EESC erop aan dat het beleid duidelijker wordt gefocust op de prijzen van voertuigen en de impact daarvan op het vernieuwingstempo van het wagenpark, en dus op de verkeersveiligheid. Het EESC wijst erop dat de vertraging van de tweede fase van de ontwerprichtlijn inzake de bescherming van voetgangers tot gevolg heeft dat er voor de fabrikanten minder tijd overblijft om deze ten uitvoer te leggen, en de planning van de te nemen maatregelen in de war schopt. Het is zaak dat het tijdschema voor de toepassing van de richtlijn en de details van de aan de fabrikanten opgelegde vereisten snel duidelijk worden gemaakt. De Commissie mag niet vergeten dat verkeersveiligheid tevens inhoudt dat het wagenpark door de gebruikers wordt onderhouden, zelfs wanneer het verouderd is. Het EESC dringt erop aan dat de geplande maatregelen worden geëvalueerd en ingedeeld aan de hand van de kosten/baten-analyse van iedere maatregel, waarbij de kosten voor de gebruiker worden afgezet tegen de te verwachten gevolgen qua aantallen ongevallen en de gevolgen daarvan qua morbiditeit of nasleep voor de weggebruikers. Met het oog daarop vraagt het EESC van de Commissie dat zij zich niet alleen focust op de in de voertuigen aangebrachte technologie, maar dat zij ook, meer expliciet, alle mogelijke maatregelen in overweging neemt die het gedrag van weggebruikers kunnen beïnvloeden (educatie, preventie, bewegwijzering, enz.). Het EESC onderstreept in dat verband dat in de toekomst bijzonder goed moet worden gekeken naar de invloed van de demografische ontwikkelingen op deze kwesties, en het feit dat oude of zeer oude bestuurders een steeds grotere groep binnen de weggebruikers vertegenwoordigen.

3.3.5

Overeenkomstig de aanbevelingen in het CARS 21-verslag onderstreept het EESC het belang van fiscale prikkels om de vraag naar veiliger voertuigen te vergroten. Het aanbod van en de vraag naar veiligere voertuigen dient te worden gestimuleerd.

3.8.1

Het EESC is ermee ingenomen dat de Commissie streeft naar „betere regelgeving” en „een coherentere wisselwerking tussen verschillende beleidsgebieden, naar voorspelbaarheid en bescherming van het algemeen belang (bv. milieu en veiligheid), terwijl wordt geprobeerd om de lasten van de regelgeving voor de industrie te verminderen”. Het stelt met tevredenheid vast dat de Commissie een totaalbenadering wenst te ontwikkelen, en dat zij daarin verschillende dimensies van de ontwikkeling en het concurrentievermogen van de industrie en de verschillende belanghebbende partijen wenst te integreren.

3.8.2

Met betrekking tot de sociale en industriële aspecten die op de eerste bladzijden van het verslag aan de orde komen, deelt het EESC de wens van de Commissie om deze met elkaar te verbinden, aangezien de werkgelegenheid rechtstreeks afhangt van het concurrentievermogen van de Europese industrie als geheel enerzijds en van de afzonderlijke industriegebieden anderzijds. Vanuit dat oogpunt stemt het EESC in grote lijnen in met de voorgestelde analyse van de situatie van de industrie in Europa.

3.8.3

Het EESC is verheugd over de opmerking van de Commissie dat „de kans groot [is] dat auto's voor de Europese markt ook op middellange termijn nog overwegend in Europa worden gebouwd”, maar is het ook met haar eens dat dit waarschijnlijk geen garantie is voor een stabiele werkgelegenheid.

3.8.4

Het EESC verzoekt de Commissie om de dialoog tussen de sociale partners op te voeren, zodat de in het CARS 21-verslag beschreven verplaatsing van de werkgelegenheid, zowel binnen de Unie als naar buiten toe, kan worden voorspeld en in goede banen kan worden geleid. Het verzoekt de Commissie tevens na te gaan welke gevolgen de ontwikkelingen in deze sector hebben voor onderaannemers in de tweede rang en lager, wiens situatie bijzonder precair is geworden.

3.8.5

De in de mededeling beschreven steunmechanismen en het idee om een forum over herstructurering in de automobielindustrie op te richten „om de uitdagingen aan te pakken en beter in te spelen op en om te gaan met verandering”, krijgen alle steun van het EESC. De Commissie zou deze gelegenheid te baat moeten nemen om ervoor te zorgen dat alle stakeholders bij deze werkzaamheden en de eventuele begeleidende steunmechanismen worden betrokken, en met name de actoren aan het einde van de productieketen. Dergelijke initiatieven beantwoorden aan de behoefte van de verschillende actoren binnen de sector aan overleg en gezamenlijke strategische besprekingen. Het EESC onderstreept dat het zelf een prominente rol wenst te spelen in deze werkzaamheden en debatten, en dat het er met name voor wenst te zorgen dat de sociale partners en, in ruimere zin, alle belanghebbende partijen hierbij vertegenwoordigd zijn.

3.8.6

Zo is de opleidingsbehoefte vaak groter in het MKB of in microbedrijven; de structuurfondsen en andere steuninstrumenten zouden ook aan deze actoren van de sector ten goede moeten komen.

3.8.7

De mededeling wordt afgesloten met de opmerking

„dat dit een unieke kans is om een andere beleidsvormingscultuur met betrekking tot het industriebeleid te ontwikkelen. Volgens de Commissie moeten concepten zoals kwaliteit van de wetgeving, vereenvoudiging, effectbeoordeling, overleg met belanghebbenden, uitvoeringstermijnen en keuze van instrumenten centraal staan bij de ontwikkeling van wetsvoorstellen”.

3.8.8

Het EESC juicht deze benadering toe en wenst met dit advies de Commissie te helpen deze op alle punten ten uitvoer te leggen. Het vestigt de aandacht van de Commissie daarom op het soms onvolledige karakter van haar aanpak. De analyses in het CARS 21-verslag en de conclusies die de Commissie daaraan verbindt, lijken onvoldoende oog te hebben voor de consumenten en de actoren aan het einde van de productieketen, ook al worden ze dan wel vermeld. Het gevolg is dat de aanpak van de automobielsector in het algemeen en de milieu- en veiligheidskwesties in het bijzonder onvoldoende „holistisch” is te noemen: de aanpak is te veel gericht op productie en technologie, en houdt onvoldoende rekening met de kwesties van de wagenparken en de gebruiksmogelijkheden van auto's.

3.8.9

Volgens het EESC zou in 2009, als de in de mededeling voorgestelde acties worden geëvalueerd, rekening moeten worden gehouden met het onderhavige advies, en zou het standpunt van de gebruikers en actoren aan het einde van de productieketen daarbij beter uit de verf moeten komen. De „raadpleging van belanghebbenden” dient dan ook te worden voortgezet en beter te worden georganiseerd zodat niet alleen autofabrikanten aan het woord komen, en de impactbeoordelingen met een nieuwe opzet kunnen worden uitgevoerd. Wat de effectbeoordelingen betreft, is het zaak de kwaliteit ervan te verbeteren. Zij moeten objectief en neutraal zijn, binnen een globale aanpak passen, en op gecontroleerde feiten zijn gebaseerd. Het is niet verstandig dat een dienst van de Commissie die een politiek advies over een bepaald probleem moet uitbrengen zelf de effectbeoordeling uitvoert. Het EESC stemt in met het voorstel om een bureau voor effectbeoordeling (Impact Assessment Board) op te richten en dringt er bij de Commissie op aan om juist die belanghebbenden uit te nodigen die door de „particuliere architecten” van het te reguleren automobielsysteem maar al te graag over het hoofd worden gezien.

15.1.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 10/21

15.1.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 10/21

15.1.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 10/22

15.1.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 10/22

1.1

Het Europees Economisch en Sociaal Comité waardeert en onderschrijft de door de Commissie voorgestelde doelstellingen en maatregelen. Energie-efficiëntie is het eerste en belangrijkste actiegebied voor het verwezenlijken van de doelstellingen van het Europese energieplan (EEP), te weten: terugdringing van de uitstoot van broeikasgassen, ook voor de bestrijding van de abnormale opwarming van de aarde, vermindering van de afhankelijkheid van het buitenland, bescherming van het concurrentievermogen van Europa en handhaving van de beschikbaarheid van energie tegen redelijke prijzen.

1.2

Mede in het licht van het recente IPCC-verslag (Intergovernmental Panel on Climate Change) meent het Comité dat alle zeilen moeten worden bijgezet om het energieverbruik terug te dringen en om de technisch haalbare besparingen van meer dan 20 % mogelijk te maken. Hiertoe dienen er nationale plannen te worden uitgewerkt, afgestemd op de financiële en technische uitgangssituatie, ten behoeve van een billijke verdeling van de doelstellingen tussen de lidstaten, uitgaande van ieders potentieel. Verder is het zinvol tussentijdse doelstellingen te bepalen, bijv. voor 2012 en 2016, om in geval van forse afwijkingen de maatregelen bij te kunnen stellen.

1.3

Volgens het Comité is het zinnig als de Commissie een special debat aangaat over „levensstijlen” en over de „kwaliteit van het bestaan”. Het legt de Commissie de vraag voor of zij het realistisch acht dat toekomstige generaties er dezelfde levenstijl op na kunnen houden, met groeiende consumptie en dito emissies. Het besef dat dit onmogelijk is, veronderstelt dat er een probleem is dat slechts opgelost kan worden met kordaat, moedig en tijdig optreden. Voorts is het zo dat de bespaarde energie, indien deze gepaard gaat met een directe toename van de koopkracht van de bevolking, niet mag dienen voor de financiering van verdere consumptie, door het „rebound”-effect.

1.4

Het Comité stelt voor een prioritaire actie toe te voegen: de opzet van districtnetwerken voor verwarming en koeling, waarmee een verlies van 33 % ten gevolge van de omzetting van primaire energie kan worden vermeden.

1.5

Het Comité beveelt de uitvoering aan van positieve prioritaire acties, ter bevordering van de introductie en ontwikkeling van beroepen in de sector energie-efficiëntie, verspreiding van nieuwe geïntegreerde energiediensten, exploitatie van O&O, promotie van recyclage en verwerking van vast afval, die veel werkgelegenheid kunnen scheppen, en de promotie van acties voor MVO. Van het hoogste belang is het bevorderen van studies op energiegebied in het hoger en universitair onderwijs.

1.6

De uitvoering van de 75 initiatieven uit het actieplan en de monitoring en evaluatie van de doeltreffendheid van alle voorgestelde instrumenten nopen tot een versterking van de diensten van de Commissie die het verloop van deze activiteiten zullen moeten volgen. Het Comité dringt aan op een weloverwogen analyse van de behoeften en een uitbreiding van personeel en financiële middelen.

1.7

Volgens het Comité dient het vermogen van de Unie om in haar internationale betrekkingen op het gebied van energie-efficiëntie met één stem te spreken, te worden versterkt. Hiertoe wordt de Commissie aanbevolen om na te gaan of een verdragswijziging nodig is voor een sterkere gemeenschappelijke vertegenwoordiging naar buiten toe, waarbij de lidstaten natuurlijk de bevoegdheid behouden om de voor hen optimale energiemix te kiezen.

1.8

De belastingmaatregelen die bestemd zijn ter ondersteuning van investeringen voor de doelstellingen van het plan dienen volgens het Comité oog te hebben voor de sociaal zwakkeren, werklozen, gepensioneerden en werknemers. Deze groepen dienen te worden gevrijwaard van zowel „energiebelastingen” als fiscale prikkels.

1.9

Het Comité betreurt de tekortschietende coördinatie tussen het vervoers- en het energiebeleid, die elkaar qua structuur, technische en industriële aspecten dienen aan te vullen, samen met het milieu- en industriebeleid; het is zeer bezorgd dat het Commissiedocument zonder deze coördinatie een groot deel van zijn eigen potentiële doeltreffendheid verliest.

1.10

Woningbouw is een belangrijk actieterrein. De potentiële besparingen zijn erg hoog, mits enkele fundamentele aspecten duidelijk zijn, zoals een drastische verlaging van de fiscale lasten voor maatregelen om de energie-efficiëntie te verbeteren, opschorting van administratieve lasten (vergunningen), verbetering van kennis en opleiding van werknemers, ook met behulp van overheidssteun. Woningen met een energiecertificaat zouden fiscale voordelen moeten genieten, of als de eigenaar geen belastbaar inkomen heeft, een energiebonus moeten krijgen om elektriciteit af te nemen. Gedacht kan worden aan preferentiële tarieven tot een bepaald jaarlijks verbruik. Werknemers in de bouwsector zouden opleidingen moeten krijgen t.a.v. de mogelijkheden om in gebouwen een veel hogere energie-efficiëntie te bereiken en hebben nieuwe stimulansen nodig om die mogelijkheden te benutten.

1.11

De financiering van de vereiste investeringen dient te worden verdeeld tussen de particuliere en de overheidssector. Op basis van enkele positieve ervaringen in sommige lidstaten is het de overweging waard algemene fondsen in te stellen, voor een klein deel gevoed met winsten van ondernemingen die in deze sector actief zijn. Een en ander mag niet leiden tot een prijsverhoging voor de eindgebruiker, noch tot een daling van de enorme vereiste investeringen op het gebied van de productie.

1.12

Onontbeerlijk voor de aanpak van het probleem acht het Comité de betrokkenheid van het maatschappelijk middenveld, van werkgevers-, vakbonds- en milieu-organisaties. Slechts door collectieve gedragswijziging, wijdverspreide kennis en besef kunnen tastbare resultaten worden behaald, aangezien eindgebruikers in feite de eerste energieverbruikers zijn. Woningen, privévervoer, arbeid: het raakt de burgers rechtstreeks. Opvoeding tot „energieverantwoord gebruik” is fundamenteel, vanaf de eerste jaren op school. De hele samenleving moet zich hiervoor inzetten en dit moet voor iedereen een symbool van nieuwe beschaving worden. Elke Europeaan moet zich aangesproken voelen in deze energiebesparingswedloop, die ook toekomstige generaties de kans geeft over natuurlijke rijkdommen te blijven beschikken, die thans door vervuiling en de hiermee verbonden klimaatverandering zwaar onder druk staan.

1.13

Het Comité benadrukt de positieve resultaten die zijn bereikt met de etikettering van elektrische huishoudelijke apparatuur. Besparingen tot 70 % voor koelkasten en tot 60 % voor wasmachines tonen aan hoe doeltreffend deze methode is. Het Comité zou graag zien dat bijv. het eco-ontwerp wordt uitgebreid tot openbare gebouwen, woningbouw, openbaar en particulier vervoer, dus tot die sectoren met zeer hoog energieverbruik (ruim 70 % van het totale verbruik).

1.14

Wat volgens het Comité veel aandacht verdient, is de inefficiëntie op het gebied van energie-opwekking, transmissie en distributie. Ruim een derde van de energie gaat verloren, oftewel 480 Mtep. Door omzetting naar gelijkstroom met hoog voltage neemt het vermogensverlies af van meer dan 10 % tot 3 % per 1 000 km. Transmissie van gelijkstroom is bovendien gunstig voor de blootstelling van de bevolking aan elektrische en magnetische velden: de emissie van elektromagnetische golven (ELF, extremely low frequencies) die ontstaan bij transmissie van wisselstroom wordt opgeheven.

1.15

Gezien de zeer goede resultaten op het gebied van thermodynamische zonne-energie verzoekt het Comité de Commissie en de Raad deze technologie te stimuleren en verspreiding ervan aan te moedigen.

1.16

Het Comité onderschrijft de doelstelling van de Commissie om de ontwikkeling van WKK-installaties uit te breiden, ook al meent het dat er snel uniforme normen moeten komen voor het meten van de efficiëntie van deze installaties. Het is zinvol om te investeren in programma's voor de verspreiding van drievoudige koppeling, die ook met biomassa gevoed kunnen worden. Micro-WKK-installaties (Richtlijn 2004/8/EG, installaties met een geïnstalleerd vermogen van minder dan 50 kWe) verdienen de voorkeur en kunnen worden opgenomen in programma's voor energiebesparing en voor minder milieubelasting, en door ze vlotter dan nu het geval is te integreren in de nationale netwerken, in het kader van de ontwikkeling van gedistribueerde energieopwekking. Ondernemingen moeten evenwel op steun kunnen rekenen in verband met de hogere kosten van dit systeem voor de aanpassing van de huidige transmissienetwerken.

1.17

De gas- en elektriciteitsmarkt zijn niet volledig geliberaliseerd. Er dient een wettelijke scheiding te komen tussen ondernemingen die een technisch monopolie uitoefenen en ondernemingen die vrij met elkaar concurreren.

1.18

Interessant is het voorstel om elektronische tellers te installeren waarmee de distributie van energie op afstand, alsook de belasting van het netwerk optimaal geregeld kunnen worden. Zulke tellers zijn geschikte instrumenten die voldoen aan de in de Europese richtlijnen gestelde eisen ten aanzien van energie-efficiëntie.

1.19

De vervoerssector heeft veel werk gemaakt van de terugdringing van het verbruik en van de vervuilende uitstoot. Een nog forsere inspanning is echter nodig gezien de gestaag stijgende uitstoot van CO2, met name in het privévervoer, maar ook in andere vormen van vervoer (de emissies in het wegvervoer zijn tussen 1990 en 2004 met 26 % gestegen). De Commissie onderzoekt aandachtig wat de gevolgen zijn indien bij wet wordt vastgelegd hoe de doelstelling 120 g CO2/km moet worden bereikt. Het Comité beveelt aan alle nodige maatregelen te nemen om de doelstelling te verwezenlijken. Er moet wel op worden gelet dat de maatregelen uit oogpunt van techniek en productie redelijk en haalbaar zijn.

1.20

Het Comité meent dat erop gewezen moet worden dat grootschalige overschakeling van fossiele brandstoffen op biobrandstoffen evenwel het risico met zich meebrengt dat er concurrentie ontstaat tussen brandstof- en voedselproductie bij de bestemming van vruchtbare grond, en dat de voedselprijs zich in stijgende lijn zal aanpassen aan de prijs voor energieopwekking, die op haar beurt de prijs voor fossiele brandstoffen volgt. Zo zouden de automobilisten in het noorden gaan concurreren met de arme en uitgehongerde bevolking in het zuiden (1).

1.21

Het Comité is het geheel eens met de door de Commissie voorgestelde stimulansen en financiële en fiscale strategieën, met name het betrekken van de EIB en de EBWO, maar ook met het voorstel om de Europese banken ervan te doordringen dat financiële steun geboden is voor de uitvoering van de nationale energieplannen. Het Comité hoopt dat er een speciale Europese conferentie over de financiering van energie-efficiëntie wordt belegd om geïnteresseerden warm te maken en om bij Europese banken te pleiten voor deelname aan de uitvoering van een groot moderniseringsproject voor de Europese economie.

1.22

Het Comite stemt in met het „Convenant van de burgemeesters”, maar vindt het streven om de 20 belangrijkste Europese steden te bundelen nog te bescheiden. De lat zou veel hoger moeten liggen en de lokale ervaringen zouden beter moeten worden benut. Opening van een speciaal meldpunt (of andere vormen van communicatie) voor de uitwisseling van goede praktijken tussen (middel)grote en kleine steden in de Unie, waar ruim 80 % van de Europeanen woont, zou een uitstekend instrument kunnen zijn om lokale bestuurders met elkaar in contact te brengen die belast zijn met beleid voor stadsvervoer en bestuurders die zich bezighouden met dicht bij de burger staande activiteiten die de publieke opinie rechtstreeks beïnvloeden.

1.23

Het Comité betreurt het dat in het actieplan voorbij wordt gegaan aan de belangrijke rol die de sociale partners en de sociale dialoog op elk niveau kunnen vervullen om beleid inzake energiebesparing te beoordelen, te bevorderen en nader uit te werken. Het Comité zou graag zien dat de Commissie meer aandacht besteedt aan de opname van milieuduurzaamheid in bestaande structuren voor de sociale dialoog op verschillende niveaus, met name in de sectorale dialoog en de Europese ondernemingsraden. Verder kunnen vakbondsorganisaties een essentiële rol spelen op het gebied van kennis en bewustmaking, zowel in Europees als nationaal verband, door bij te dragen aan de verspreiding van goede praktijken.

1.24

Het is belangrijk dat het thema energiebesparing gerelateerd wordt aan de goede praktijk van maatschappelijk verantwoord ondernemen, met name door multinationals: er is dan ook behoefte aan een sterkere sociale dialoog om alle aspecten van energie-efficiëntie onder de loep te nemen.

1.25

De Commissie wijst nadrukkelijk op het internationale aspect van de verbetering van de energie-intensiteit. Het Comité steunt de voorstellen voor partnerschap en de totstandkoming van een internationale kaderovereenkomst. Tegen de achtergrond van de aangekondigde internationale conferentie over energie-efficiëntie beveelt het Comité aan om landen die betrokken zijn bij ACS-programma's, Euromed en het ENB niet links te laten liggen. Internationale samenwerking is onontbeerlijk om tot duurzame ontwikkeling te komen; hiertoe dienen op diplomatiek terrein, tijdens de conferentie die dit jaar op Bali plaatsvindt, de inspanningen te worden opgevoerd om voor 2009 tot een nieuw internationaal post-Kyoto protocol te komen.

2.1

De Commissie heeft de Mededeling „Actieplan voor energie-efficiëntie — Het potentieel realiseren” opgesteld na het verzoek daartoe van de Europese Voorjaarsraad 2006, die instemde met de suggesties die werden gedaan in het Groenboek „Een Europese strategie voor duurzame, concurrerende en continu geleverde energie voor Europa”.

2.2

Met de in de Mededeling beknopt omschreven voorstellen wordt gestreefd naar een besparing van minstens 20 % tegen 2020 ten opzichte van het verwachte verbruik bij een groeiend BBP en zonder nieuwe maatregelen. Voor uitvoering van het plan moet er 390 Mtoe/jaar bezuinigd worden, waarbij de CO2-uitstoot met 780 Mt/jaar wordt teruggedrongen. De voorgestelde maatregelen zouden het verbruik in absolute termen terug moeten dringen met 1 % per jaar, bij een groei van 2,3 % van het BBP. Zonder maatregelen zou het verbruik echter met 0,5 % per jaar toenemen. Tegenover de vereiste investeringen zou een besparing van brandstoffen moeten staan ter waarde van circa 100 miljard euro per jaar.

2.3

Het debat dat op gang kwam na het Groenboek over energie-efficiëntie, „Meer doen met minder”, leidde tot de voorstellen die samen het „pakket” van deze mededeling vormen: 75 maatregelen op alle gebieden die voor besparingen in aanmerking komen. De belangrijkste hiervan zijn de bouw- en vervoerssector, die overigens het grootste aandeel in het aardolieverbruik heeft. Evenveel aandacht dient echter uit te gaan naar besparingen die kunnen worden bereikt in de productie, transmissie en omzetting van energie en in het bedrijfsleven.

2.4

Het plan van de Commissie omvat onmiddellijke en later uit te voeren acties, binnen een termijn van 6 jaar. Een later actieplan is nodig voor de verwezenlijking van de doelstelling „20 % besparing tegen 2020”.

2.5

De mogelijkheden voor besparingen leveren interessante resultaten op in sectoren voor eindgebruik. Uitgaande van 25 % die haalbaar is in de verwerkende industrie, met name voor randapparatuur (motoren, ventilatoren, verlichting); van 26 % in de vervoerssector, waarbij meer aandacht uitgaat naar co-modaliteit en overschakeling op andere vervoerswijzen, zoals in de tussentijdse herziening van het Witboek over vervoer wordt opgemerkt; en van 27 % in de woningbouw, aan de hand van muur- en dakisolatie, verlichting, hogere efficiëntie van huishoudelijke apparaten, zou de besparing voor commerciële gebouwen kunnen uitkomen op 30 %, waarbij de systemen voor energiebeheer over de gehele lijn worden verbeterd.

2.6

Van structurele veranderingen, de impact van de geschetste maatregelen en de invoering van nieuwe technologieën wordt een verbetering verwacht van de energie-intensiteit van 1,8 %/jaar (470 Mtoe/jaar). Dit betekent dat de totale vermindering van de energie-intensiteit, als de verwachte 20 % van de nieuwe voorstellen wordt bereikt, die voor de periode 2005-2020 garant staan voor 1,5 %/jaar (ofwel 390 Mtoe/jaar), zou moeten uitkomen op 3,3 % per jaar. Bij een verwachte jaarlijkse groei van het BBP van 2,3 % zou de absolute energiebesparing dus 1 %/jaar moeten bedragen.

2.7

De voordelen van het actieplan zullen zich doen gevoelen op het gebied van milieubescherming, vermindering van de invoer van fossiele brandstoffen, minder afhankelijkheid van derde landen, verbetering van de rentabiliteit en het concurrentievermogen van de Europese bedrijven, mede aan de hand van technologische innovatie, die wordt gestimuleerd door de op gang gebrachte processen, hetgeen positieve gevolgen heeft voor de werkgelegenheid.

2.8

Het plan bestaat uit 10 prioritaire en urgente acties; de Commissie roept de lidstaten, lokale en regionale overheden en alle geïnteresseerde partijen op om verdere acties uit te voeren voor een nog beter resultaat. De voorgenomen maatregelen zijn sectoraal en horizontaal.

2.9

Tot de mogelijkheden behoren: de invoering van dynamische energieprestatie-eisen voor verschillende producten en diensten, bevordering van de efficiëntie van de bestaande en nieuwe productiecapaciteit in de energie-omzettingssector en de drastische beperking van de verliezen bij transmissie en distributie; voor de vervoerssector is een uitgebreide aanpak nodig.

2.10

Het strategische plan voor energietechnologieën, dat in 2007 zou moeten worden goedgekeurd, zal verder bijdragen aan verbetering van de efficiëntie.

2.11

Veel aandacht verdienen voorts de „prijssignalen”, die ertoe leiden dat men beter van de ernst doordrongen raakt. Ook dienen er op alle politieke niveaus adequate financiële instrumenten en stimulerende (fiscale) maatregelen te worden voorbereid voor producenten en consumenten.

2.12

Energie-efficiëntie is een wereldwijd vraagstuk dat internationale overeenkomsten en partnerschappen vereist.

2.13

Strikte toepassing van vigerende richtlijnen en verordeningen, zoals de recente richtlijn over de efficiëntie van eindgebruik van energie en energiediensten, de richtlijn over etikettering, inclusief de 8 uitvoeringsrichtlijnen, de richtlijn over de energieprestatie van gebouwen, de richtlijn over ecologisch ontwerp en de „Energy Star-verordening” zal bijdragen tot de verwezenlijking van de omschreven doelstellingen.

2.14.1

Etikettering van apparaten en toestellen en minimum prestatie-eisen. Actualisering van kaderrichtlijn 92/75/EG, aansluitend op nieuwe en dynamische normen voor elektrische huishoudapparatuur. Bijzondere aandacht wordt geschonken aan energieverlies tijdens de „waakstand”. Er wordt begonnen met 14 productgroepen. Het streven is dat tegen 2010 voor de meeste producten die vrij veel energie verbruiken de minimumnormen gelden van de richtlijn ecologisch ontwerp of de prestatieclassificatie.

2.14.2

Eisen inzake energieprestaties voor de bouwsector en gebouwen die heel weinig energie vergen („passieve woningen”). Uitbreiding van de reikwijdte van de richtlijn tot energieprestaties van woningen (momenteel geldend voor oppervlakten van meer dan 1 000 m2); in 2009 wordt een nieuwe richtlijn verwacht met minimumnormen voor de gehele EU, voor nieuwe en gerenoveerde gebouwen (kWh/m2). Samen met de bouwsector zal worden gekeken naar strategieën voor gebouwen met uiterst laag energieverbruik.

2.14.3

Elektriciteitsproductie en -distributie efficiënter maken. De energieomzettingssector gebruikt circa een derde van alle primaire energie, waarbij een omzettingsefficiëntie van circa 40 % wordt bereikt. Met de nieuwe productiecapaciteit is 60 % haalbaar. De verliezen tijdens transmissie en distributie, die om en nabij de 10 % liggen, kunnen aanzienlijk worden gereduceerd. Er zullen minimumefficiëntienormen komen voor nieuwe elektriciteits-, stadsverwarmings- en -koelingsinstallaties met een vermogen van minder dan 20 MW. Verdere vooruitgang wordt verwacht van de invoering van de Richtlijn 2004/8/EG inzake de bevordering van WKK. Tot slot zullen er ook minimumprestatienormen worden ingevoerd voor stadsverwarming.

2.14.4

Brandstofefficiëntie van auto's bereiken. Om de CO2-uitstoot terug te dringen, zal de Commissie zo nodig in 2007 met wetsvoorstellen komen die ervoor moeten zorgen dat de doelstelling van 120 g CO2/km tegen 2012 wordt verwezenlijkt. Tevens worden fiscale maatregelen overwogen in verband met de CO2-uitstoot. De bandensector kan eveneens een bijdrage aan energie-efficiëntie leveren (die kan oplopen tot 5 %): hetzij via normen voor de rolweerstand, hetzij door een juiste bandenspanning. De Commissie zal een Groenboek uitwerken over stadsvervoer om het openbaar vervoer aan te moedigen, en andere passende maatregelen om het probleem grondiger aan te pakken, vooral in gebieden met veel verkeer.

2.14.5

Passende financiering van energie-efficiëntie-investeringen in het MKB en in ESCO's vergemakkelijken. De Commissie zal de banksector verzoeken speciale financieringsformules voor energiebesparing aan te bieden. Communautaire financiering zoals groene investeringsfondsen, het Kaderprogramma voor concurrentievermogen en innovatie zullen in het bijzonder het MKB ten goede moeten komen.

2.14.6

Aansporen tot energie-efficiëntie in de nieuwe lidstaten. De Commissie zal verzoeken om meer van de voor het cohesiebeleid bestemde middelen te besteden aan grootschalige projecten voor energie-efficiëntie.

2.14.7

Een coherent gebruik van energieheffingen. In het komende Groenboek inzake indirecte belastingen en in de herziening van de richtlijn over belasting van energieproducten zal overwogen worden of evaluaties van energie-efficiëntie en milieubescherming gecombineerd kunnen worden. Wellicht zijn belastingkortingen geschikt om ondernemingen aan te zetten tot de productie en consumenten tot het gebruik van energie-efficiënte elektrische huishoudelijke en overige apparatuur.

2.14.8

Het bewustzijn inzake energie-efficiëntie verhogen. Er zullen voorzieningen komen voor de ontwikkeling van vaardigheden, opleidingen en informatie voor degenen die belast zijn met energiebeheer in het bedrijfsleven en in openbarenutsdiensten. De scholen zullen desbetreffend lesmateriaal ontvangen.

2.14.9

Energie-efficiëntie in bebouwde gebieden. De Commissie zal in 2007 een „convenant met burgemeesters” sluiten. Het gaat om de 20 grootste en meest geavanceerde Europese steden die goede praktijken zullen uitwisselen.

2.14.10

Een wereldwijde aanpak. Gestreefd wordt naar een kaderovereenkomst met de voornaamste handelspartners en internationale organisaties voor de verbetering van de energie-efficiëntie in de sectoren van het eindgebruik en in de sector energieomzetting.

3.1

Met haar actieplan wil de Commissie proberen op harmonische wijze het geheel van initiatieven voor het bereiken van een ambitieus doel, te weten een besparing van het energieverbruik van 20 % tegen 2020, in evenwicht te brengen met een verlaging van de CO2-uitstoot met 780 Mt/jaar. Het Comité meent, ook in het licht van het recente IPCC-rapport (Intergovernmental Panel on Climate Change), dat dit doel haalbaar is, hoewel alles in het werk moet worden gesteld om het energieverbruik terug te dringen en om de technisch haalbare besparingen van meer dan 20 % mogelijk te maken. Dit moet gepaard gaan met nationale plannen, die samen het gewenste resultaat mogelijk maken en afgestemd zijn op de financiële en technologische uitgangssituatie, zodat de taken billijk over de lidstaten verdeeld worden, uitgaande van hun potentieel.

3.2

Het is aan te bevelen ook tussentijdse doelstellingen vast te stellen, bijv. voor 2012 en 2016, om indien nodig maatregelen aan te scherpen. Een herziening in 2009 lijkt te vroeg om een gefundeerd oordeel te kunnen vellen. Het Comité beveelt aan om ook een langetermijndoelstelling te overwegen (2040/2050) om doelstellingen voor energiebesparing te kunnen bijstellen. Over enkele jaren zullen de miljardeninvesteringen in de opwekking van energie op basis van fossiele brandstoffen overbodig zijn. Dergelijke installaties dienen zo efficiënt en snel mogelijk te worden vervangen. Het gaat om een uitdaging zonder weerga, in weerwil van wat tegenwoordig gebeurt, bijv. de bouw van glaspaleizen met wel 120 verdiepingen, die dag en nacht worden verlicht, of bijv. het gebruik van terreinen voor vervoersinfrastructuur. De autoriteiten dienen zo snel mogelijk de enorme omvang van het probleem te beseffen als gevolg van de vervanging van energiebronnen.

3.3

De Commissie stelt een plan voor dat tegelijkertijd het energieverbruik terugdringt en de levensstandaard handhaaft. Uitgaande van deze doelstelling wordt tegen 2020 een vermindering van de energie-intensiteit van 3,3 % verwacht, bij een constante groei van het BBP van 2,3 %. Zo daalt het energieverbruik jaarlijks met 1 %, wat overeenkomt met een absolute vermindering van het verbruik van 14 % tussen 2005 en 2020. Het Comité suggereert de Commissie om een discussie te beginnen over „levensstijlen” en over de zgn. „kwaliteit van het bestaan”. Verbetering van de levensstandaard meten sommigen af aan het aantal elektrische huishoudapparaten, GSM's, auto's per persoon, terwijl anderen denken aan CO2-uitstoot, fijnstof, files, reistijd en de kwaliteit van openbare diensten. Het spreekt vanzelf dat ook een bescheiden verandering, in de meest ecologische zin van de term „levensstijl”, ervoor zorgt dat doelstellingen op het stuk van efficiëntie en energiebesparing sneller worden verwezenlijkt. Het Comité vraagt de Commissie of zij het realistisch acht dat ook toekomstige generaties er dezelfde levensstijl op na kunnen houden, met meer consumptie en evenredig toenemende emissies? Probleem is de aanvaarding van het idee dat bespaarde energie niet mag dienen om verdere consumptie, ten gevolge van het rebound-effect, te financieren. Bijgevolg moet het economische systeem bijtijds aangepast worden, door adequate infrastructuur te verwezenlijken en door de komende generaties een adequaat waardensysteem voor te stellen. Bijvoorbeeld (2):

3.3.1

De verantwoordelijkheid voor energie-efficiëntie moet worden gespreid over alle niveaus; naast nationale plannen dienen er ook regionale en lokale plannen te komen. De regionale overheden moeten bij deze grote opgave betrokken worden. De reikwijdte en het belang van het plan vormen daadwerkelijk een uitdaging. Sommige aspecten van onze levensstijl, die geassocieerd worden met 20e-eeuwse vooruitgang, zullen we in de ban moeten doen. Esthetiek dient ook een ethisch aspect te omvatten (is iets vanuit energie-efficiënt oogpunt aanvaardbaar?) Zoals nu al geldt voor bontmantels, gemaakt van huiden van zeldzame dieren, of ivoren voorwerpen, zo moet ook een glazen wolkenkrabber of een SUV als onaanvaardbaar beschouwd worden. Een dergelijke ingrijpende wijziging van het heersende waardensysteem vergt ook de medewerking van de privesector, die de gelegenheid te baat moet nemen om vooruit te lopen op een koerswijziging, te weten energie-efficiëntie aangrijpen om er op mondiaal niveau profijt van te trekken, door deze nieuwe waarden ook in reclame te promoten, in plaats van de tegengestelde boodschap te verkondigen, waar gewicht en overbodig vermogen als statussymbool worden opgehemeld.

3.4

Het actieplan onderscheidt tien prioritaire acties, verdeeld over vier terreinen: omzetting, transmissie en distributie van energie; woningen en commerciële/professionele gebouwen; vervoer; industrieel en landbouwgebruik. Deze gebieden zijn goed voor ruim 90 % van het verbruik. In het kader van internationale overeenkomsten zullen andere initiatieven worden genomen om tot partnerschappen te komen voor de definitie van normen, alsook initiatieven op het gebied van informatie, opleiding en communicatie in het streven naar een maximum aan synergie en bewustwording van alle betrokken partijen.

3.5

Het Comité stelt voor nog een prioritaire actie toe te voegen om maatregelen in te voeren ter beperking van het gebruik van fossiele brandstoffen voor verwarming en verkoeling. Het stelt vast dat niet wordt ingegaan op de mogelijkheid om distributienetwerken voor verwarming en verkoeling op te zetten, waarmee een verlies van 33 % door omzetting van primaire energie voorkomen kan worden. De mogelijkheden zouden nog verdubbelen in combinatie met het gebruik van hernieuwbare energiebronnen of verwerkt afval, wat een besparing van maximaal 50,7 Mtoe/jaar kan opleveren. Naast de prioritaire acties beveelt het Comité positieve prioritaire acties aan, zoals de aanmoediging en ontwikkeling van nieuwe beroepen in de sector energie-efficiëntie, verspreiding van nieuwe geïntegreerde diensten voor energie, promotie van nieuwe energiebesparende en minder vervuilende producten, exploitatie van nationale en Europese O&O, met forse verhoging van de desbetreffende budgetten, alsook de inzet van alle reeds beschikbare technologische middelen. Andere actieterreinen zijn de ontwikkeling van recyclage en verwerking van grof huisvuil, die tal van gebruiksmogelijkheden bieden en de bevordering van acties voor MVO of vrijwillige overeenkomsten binnen de ondernemingen, met actieve inbreng van de werknemers en toepassing van EMAS-procedures.

3.6

In het document van de Commissie worden veel wettelijke maatregelen aangekondigd, zoals nieuwe richtlijnen, verordeningen en de herziening van bestaande instrumenten om de voorschriften strenger te maken (mededeling van 7 februari 2007 over het plafond voor de CO2-uitstoot in de automobielindustrie). Het Comité neemt kennis van de voorstellen van de Commissie en van de besluiten van de Voorjaarstop van maart jongstleden, maar vindt dat het erop moet wijzen dat na de uitbreiding van mei 2004 en van januari 2007 een enorm aantal gebruikte auto's de nieuwe lidstaten is binnengekomen. De ononderbroken stroom is daarna zelfs toegenomen. Volgens het Comité zal het vele jaren duren voordat het wagenpark in deze landen vervangen is, en is het uitgesloten dat dit zal gebeuren door middel van een bindende norm voor de in omloop zijnde voertuigen.

3.7

In het document wordt niet gerept van uitbreiding van de verantwoordelijkheid en communautaire bevoegdheden om ervoor te zorgen dat de doelstellingen worden bereikt en om met één stem te spreken tegenover internationale partners. Het Comité onderschrijft de inhoud van het document van de Europese Raad, alsook de goedkeuring van het Europees Energieplan (EEP), dat energiebeleid beschouwt als één van de prioriteiten voor de toekomst van de Unie en dat de samenwerking en het buitenlands beleid van de Unie versterkt. De juridische grens van de geldende verdragen, die de lidstaten bevoegd maken voor het energiebeleid, wordt in zekere zin overschreden door een concrete uitbreiding van de vertegenwoordigende bevoegdheden tegenover derde landen, ook al erkent art. 174, lid 4, een gedeelde bevoegdheid en een specifieke rol in de samenwerking met internationale organisaties. Vanzelfsprekend geldt: hoe meer coördinatie van het beleid, hoe sterker de onderhandelingspositie van de Unie. Het Comité zou graag zien dat het Europees Parlement, de Raad en de Commissie bezien of het, indien nodig, mogelijk is de verdragen zodanig te herzien dat de Unie als vertegenwoordiger tegenover buitenlandse partners meer bevoegdheden krijgt dan ze momenteel kan uitoefenen.

3.8

In Richtlijn 2006/32/EG inzake energie-efficiëntie is niet alleen sprake van de strategie voor een algemene invoering van witte certificaten, maar ook van nationale actieplannen die de diensten van de Commissie zullen beoordelen. Volgens hetzelfde actieplan zullen de activiteiten van de Commissie aanmerkelijk toenemen, zowel voor wetsvoorstellen en regelgeving als voor controletaken. Het Comité meent dat de tot nu toe opgedane ervaringen positief zijn, ook al waren er enkele tekortkomingen in de beginfase van de witte certificaten, die onder meer het gevolg waren van uiteenlopende regelingen in de lidstaten. Een uitbreiding van het personeel bij de Commissie dat zich hiermee bezighoudt, is nodig in verband met de werkzaamheden ter verwezenlijking van de doelstellingen van de onderhavige richtlijn en, meer in het algemeen, om de inspanningen van de Commissie op dit gebied doeltreffend te maken. De Commissie schat de behoefte op circa 20 eenheden. Het Comité beveelt aan om de behoefte aan personeel goed te beoordelen en hoopt dat de versterking er komt.

3.9

Uitvoering van de onderhavige maatregelen zal leiden tot besparingen en bijgevolg tot een lagere BTW-opbrengst, wat gevolgen kan hebben voor de communautaire begroting, hoewel hier nieuwe activiteiten tegenover staan in verband met het beleid voor energie-efficiëntie. Het Comité verzoekt de Commissie zich in deze zin uit te laten, overwegende dat zo'n scenario in de effectbeoordeling ontbreekt. Volgens het Comité zijn de huidige middelen van de Unie volstrekt ontoereikend om alle communautaire programma's te bekostigen, waaraan bovendien voortdurend middelen onttrokken worden voor projecten die opeens in de belangstelling staan en te maken hebben met energiebesparing. De invoering van een eventuele „energiebelasting” moet passen in een fiscaal beleid dat oog heeft voor sociaal zwakkeren; de belasting mag geen negatieve gevolgen hebben voor het huidige niveau van sociale zekerheid en openbare dienstverlening.

3.10

Het actieplan heeft te lijden onder de moeilijkheden bij de verwezenlijking van de doelstellingen uit het Witboek inzake vervoer. In de tussentijdse herziening stelt de Commissie vast dat vanwege de tot nu toe geconstateerde belemmeringen niet alle mogelijkheden voor vervoer per spoor of over water konden worden gerealiseerd, die een aanmerkelijke besparing van energie zouden opleveren. Deze mogelijkheden verdienen absolute prioriteit, gelet op de benodigde tijd voor de aanleg van infrastructuur en voor de wijziging van gewoonten door de bevolking. Meer aandacht dient uit te gaan naar beter vervoer voor werknemers, die nu het slachtoffer zijn van een beleid dat meer gericht is op rechtstreeks economisch resultaat dan op de behoeften aan openbaar vervoer; voorbeeld zijn de investeringen in hogesnelheidslijnen. Verbetering van woon-/werkverkeer zou niet alleen het energieverbruik terugdringen, maar ook de levenskwaliteit op een hoger peil brengen. De vereiste overheidsinvesteringen voor de uitbreiding van de mogelijkheden voor openbaar vervoer leden onvermijdelijk ook schipbreuk tijdens de vijfjarige economische crisis die haar weerslag heeft gehad op de begrotingen van vele lidstaten. Door het niet-aanleggen van de noodzakelijke infrastructuur, de gekortwiekte communautaire financiering voor strategische plannen zoals de TEN-corridors (van 20 naar 7,5 miljard euro) en de strategieën van de belangrijke Europese automobielindustrie is het plan onuitvoerbaar geworden. Het Comité is bezig met de afronding van een belangrijk advies over stadsvervoer, waaruit blijkt dat het openbaar vervoer steeds minder gebruikt wordt en oplossingen aan de hand worden gedaan om het gebruik van eigen vervoer te beperken (3). Het Comité betreurt het dat er te weinig coördinatie is van vervoers- en energiebeleid, die te maken hebben met elkaar overlappende technische en industriële aspecten, samen met het milieu- en industriebeleid. Het Comité is zeer bezorgd dat het Commissiedocument zonder deze coördinatie veel van zijn eigen efficiëntie verliest.

3.11

Deze moeilijkheden duiken weer op bij de uitwerking van normen, mededelingen en aanbevelingen van de Commissie. In Brussel is men getuige van dezelfde problemen als op nationaal niveau, met de verzwarende omstandigheid dat het op Europees niveau tot coördinatie van het nationale beleid moet komen (en niet andersom!).

3.12

Een Europees energiebeleid moet onder alle sociale klassen draagvlak kunnen vinden, zonder verschillen voor wat betreft de toegang tot diensten van energiebedrijven, de aanschaf van efficiëntere huishoudelijke apparatuur of het huren van een appartement. Dergelijk beleid dient werkgelegenheid te scheppen, wat in de sector woningbouw zeker direct mogelijk is. Uit elke maatregel voor meer energie-efficiëntie dient duidelijk te blijken dat de gebruiker erbij gebaat is, alsook dat de terugverdientijd redelijk kort en eenvoudig te berekenen is.

3.13

De financiering mag niet uitsluitend van de overheid komen: gezien de hoge winsten die de energie- en elektriciteitsbedrijven maken, zou er een fonds kunnen worden opgericht met een klein deel van deze winsten, waarmee in sommige lidstaten overigens al is geëxperimenteerd. Daarbij moet vermeden worden dat zulks tot hogere prijzen voor de eindverbruiker leidt, of tot lagere strategische investeringen door de ondernemingen. Er moet natuurlijk rekening worden gehouden met de enorme investeringen die de producerende industrie moet doen om tegen steeds hogere kosten tegemoet te komen aan de groeiende vraag, terwijl voor sommige fossiele grondstoffen de prijs gerelateerd is aan het verloop van de aardolieprijs, maar de kosten van onderzoek veel lager zijn, zoals ook geldt voor de distributiebedrijven. Daarom moet bij de bijdrage aan het fonds rekening worden gehouden met deze belangrijke verschillen in kosten voor het onderzoek. Er valt te denken aan een differentiatie tussen de diverse lidstaten op grond van de uiteenlopende vigerende wetgevingen: men zou energiebedrijven kunnen verplichten om te investeren in onderzoek naar efficiëntie en controle van het prijsniveau. Dit zou soelaas kunnen bieden voor kleine eigenaren die niet over de vereiste middelen beschikken om de energie-efficiëntie van hun woning op te vijzelen, waarmee tevens nieuwe banen worden geschapen.

3.14

Fiscale tegemoetkomingen dienen met uiterste terughoudendheid te worden toegepast. En er moet rekening worden gehouden met arme bevolkingsgroepen, die, indien ze geen belasting betalen, uitgesloten zouden worden van voorzieningen die aanzetten tot efficiënt energieverbruik. Dit is mogelijk door efficiëntiepremies in te zetten, ook voor degenen die vanwege hun lage inkomen niet onderworpen zijn aan directe belastingen.

3.15

Volgens het Comité moeten er bewustmakingscampagnes komen op Europees, nationaal, lokaal en regionaal niveau, met steeds één thema (bijv. de ene maand is het thema spaarlampen, de volgende maand de ontwikkeling van openbaar vervoer, de derde maand milieuvriendelijke en efficiënte verwarming/air conditioning enz.). Ook kan gedacht worden aan campagnes voor ideeën of voorstellen, waarbij de burger erop gewezen wordt dat deze steeds nodig zijn. Slechts door middel van een massaal bewustzijn kunnen concrete resultaten worden bereikt. Het democratische debat, de betrokkenheid van alle vertegenwoordigers van op het spel staande belangen en de rol van de overheid zijn essentieel voor de juiste aanpak van de geplande acties. De lidstaten die beschikken over veel technisch adviseurs op het gebied van energie-efficiëntie zouden zich kunnen ontfermen over de opleiding van adviseurs in andere lidstaten om te zorgen voor een homogene verspreiding van de vereiste kennis voor het welslagen van het plan. In de lidstaten dienen energiestudies op universiteiten en in het hoger onderwijs te worden gestimuleerd, ook door interregionale samenwerking te begunstigen. De Commissie zou e.e.a. doeltreffend kunnen coördineren.

3.16

Maximale aandacht dient uit te gaan naar het vinden van het evenwicht tussen de noodzaak om de vereiste verbeteringen tot stand te brengen en het vermogen van het economisch en productiesysteem om al te onverwachte veranderingen op te vangen. Het gevaar bestaat dat, gezien de hoge kosten, energieintensieve bedrijven, de wijk nemen naar minder „veeleisende” gebieden. Het tempo van de overschakeling dient gelijke tred te houden met de mogelijkheid om zich aan te passen en om de kosten in de hand te houden. Er moeten maatregelen bestudeerd worden voor langetermijncontracten die stabiele energieprijzen garanderen in ruil voor investeringsverplichtingen in innovatie, technologie of infrastructuur voor productie, vervoer en distributie. Deze investeringen moeten beoordeeld worden op hun impact op energie-efficiëntie. Totstandkoming van op vrijwilligheid gebaseerde overeenkomsten is een goede zaak, maar dit vereist ook daadwerkelijke en tijdige controlemogelijkheden voor regionale instanties, alsook de bereidheid om deze overeenkomsten door bindende verplichtingen te vervangen indien komt vast te staan dat ze niet effectief zijn.

3.17

De geschetste maatregelen dienen te passen in de markt, die steeds globaler wordt. Eventuele verhoging van energieprijzen zou enorme problemen kunnen opleveren in sectoren met een hoog energieverbruik, bijv. de cement- en aluminiumsector. De Lissabondoelstellingen mogen niet uit het oog verloren worden en het concurrentievermogen van Europa mag niet verzwakken; de energieprijzen dienen te sporen met de wereldwijde economie. Anderzijds mag Europa niet lijdzaam toezien als sommige sectoren of ondernemingen blijven dreigen om te vertrekken. Ondernemingen die uitsluitend vertrekken om elders hogere winsten te kunnen maken, zouden sancties moeten krijgen omdat ze niet alleen sociale problemen veroorzaken, die soms dramatisch zijn en zwaar wegen op de samenleving, maar ook de interne markt verstoren en de concurrentie vervalsen doordat ze producten op de markt brengen uit andere, meer tolerante landen zonder bindende voorschriften.

4.1

Om voor de hand liggende redenen (verdienste, methode) wil het EESC niet elk voorstel (circa 75) apart beoordelen. Het wil echter zijn oordeel geven over de in het document en de bijlagen genoemde belangrijkste bepalingen en voorstellen. Er heeft bij het EESC een hoorzitting plaatsgevonden, tijdens welke de deelnemers nadere informatie hebben verstrekt die voor de overwegingen van het Comité een waardevolle bijdrage betekenen.

4.2

Ten eerste moet worden vastgesteld dat de tot nu toe ingevoerde maatregelen voor dynamische energieprestaties voor energieverbruikende producten, de bouwsector en energiediensten goede resultaten hebben opgeleverd. Producenten en consumenten zijn zeer geïnteresseerd, wat heeft geleid tot een grotere vraag en aanbod van nieuwe, steeds efficiëntere producten. De directe vergelijking van haalbare besparingen, de steeds grotere verspreiding van milieu-educatie en -bewustzijn leiden tot het inzicht dat via deze beleidsgebieden sneller resultaat geboekt kan worden. Milieuvriendelijk ontwerp is een succesfactor en valt in de smaak bij het brede publiek, dat steeds meer oog heeft voor de inhoud van het aanbod. De deels al bestaande tendens waarbij producenten energie-efficiëntie benadrukken en de consument voorzien van gedetailleerde instructies voor een energievriendelijk gebruik van het product, moet worden aangemoedigd. Ook is het Amerikaanse model het overwegen waard, waarbij ondernemingen voor eco-ontwerp beloond worden met speciale prikkels; dit heeft veelbelovende resultaten opgeleverd. Volgens het Comité zijn de belastingkortingen voor ondernemingen die zeer energie-efficiënte producten ontwikkelen en produceren, zeer positief: voorwaarde is wél dat er een doeltreffend en strikt toezicht op de markt en de producten is, naar analogie van de situatie in de machinebouw. Dit toezicht moet gezien worden als een garantie voor ethische producenten om hun investeringen in energie-efficiëntie niet in rook te zien opgaan; het toezicht wordt aanbevolen aan de regio's waaraan het wordt toegewezen.

4.2.1

De normen inzake etikettering verdienen aanmoediging, moeten voor zoveel mogelijk producten gelden en zo snel mogelijk in de automobiel- en bouwsector ingang vinden. Het EESC staat achter het voorstel en spoort de Commissie aan om de 14 productgroepen onderdeel te maken van een regeling met minimumeisen voor energie-efficiëntie, met bijzondere aandacht voor specifieke marktsegmenten om concurrentievervalsing ten gevolge van nieuwe voorschriften te voorkomen. Verder dienen er nog andere producten voor eindgebruik te worden geselecteerd waaraan minimumeisen moeten worden gesteld. De prioriteit om het verbruik te verminderen van de „waakstand” en „slaapstand” wordt ondersteund door het Comité, dat groot belang hecht aan deze maatregel; het energieverbruik voor deze stand zou met maximaal 70 % kunnen verminderen door de in gebruik zijnde apparaten geleidelijk te vervangen. Volgens het Comité zou de „Energy Star”-overeenkomst ook voor de EU moeten voorzien in een verplichte registratie (reeds geldend in de VS) van aanbestedingen voor kantoorapparatuur; de verwachting is dat „De Commissie (…) het goede voorbeeld (zou) moeten geven” (4). Een dergelijke overeenkomst zou voorts gesloten moeten worden met grote producenten in het Verre Oosten aangezien zij een flink deel van de markt voor elektronische gebruiksapparatuur voor hun rekening nemen.

4.2.2

Wat elektrische huishoudelijke apparatuur betreft, dreigen het gebrek aan snelle controleprocedures voor de betrouwbaarheid van etiketten en het gebrek aan sancties in geval van overtreding de „brave” bedrijven die in energie-efficiëntie investeren ernstig af te straffen, en ertoe te leiden dat er ondeugdelijke producten op de markt komen. Vooral de vervanging van oude elektrische huishoudelijke apparaten zou een flinke besparing opleveren (geschat wordt dat er in Europa 200 miljoen in gebruik zijn die meer dan 10 jaar oud zijn). Tevens moet voorkomen worden dat de verouderde, inefficiënte apparatuur terechtkomt op tweedehandsmarkten in ontwikkelingslanden. Voorts moet worden bekeken of de financieringsmaatregelen voor de aanschaf van elektrische huishoudelijke apparaten bestemd zijn voor de meest energie-efficiënte producten.

4.2.2.1

Aangezien zij een vrijwillige code voor zelfregulering van de hand wijst, laat de industrie in dit verband impliciet doorschemeren dat er verplichte maatregelen nodig zijn voor een marktregeling. De afwezigheid van sancties voor gewetenloze producenten en importeurs die klasse-A producten aanbieden die niet voldoen aan de vastgelegde definities voor energiebesparing heeft ertoe geleid dat er op de markt nepproducten in omloop zijn met een zogenaamd laag energieverbruik. De regulering waarom Europese ondernemingen verzoeken, geeft te denken over de doeltreffendheid van de vrijwillige overeenkomsten.

4.2.3

De in de bouwsector te verwezenlijken besparing is zeer aanzienlijk; tegenwoordig zijn er al materialen, bouwmethoden en alternatieven voor traditionele verwarming beschikbaar (bijv. condensatieketels die een brandstofbesparing van 6 tot 11 % opleveren), door latente warmte opnieuw te gebruiken, die gewoonlijk verloren gaat. Het energieverbruik voor airconditioning zou teruggedrongen kunnen worden door gebouwen aan de buitenkant te beschermen tegen zonlicht, daar interne voorzieningen het licht afschermen, maar de warmte grotendeels vasthouden. In de eerste plaats dient de bouw van zgn. „passieve” woningen te worden bevorderd (woningen met zeer laag energieverbruik): tot deze categorie behoren huizen die niet meer dan 15 kWh/m2 per jaar (winter en zomer) verbruiken, voor het basisverbruik voor verkoeling en verwarming. Vermelding verdient ook het totale verbruik (sufficiency) en het maximum aan het primaire verbruik, alles inbegrepen (verlichting, elektrische apparaten), inclusief het drogen van wasgoed (één kg wasgoed drogen kan 3-4 maal de energie vergen die nodig is voor één wasbeurt). Als we bedenken dat er een daling mogelijk is van een gemiddeld verbruik van 180 kWh/m2 per jaar naar circa 15 kWh/m2 per jaar, betekent dit een besparing (efficiency + sufficiency) van maximaal 90 %! (voorbeeld: dorp PH Wiesbaden 1997, 22 huizen, gemiddeld verbruik 13,4 kWh/m2 per jaar; Kronsberg 1998, 32 passieve woningen, gemiddeld verbruik 14,9KWh/m2 per jaar). De totstandkoming van een Europese markt voor deze producten verdient aanmoediging om ervoor te zorgen dat deze technologie tegen redelijke prijzen wijd en zijd verkrijgbaar is.

4.2.4

Het Comité wil er nogmaals op wijzen dat er overheidsinvesteringen nodig zijn voor energie-efficiëntie in sociale woningbouw en overheidsgebouwen, in combinatie met herbruikbare energiebronnen, met name in de nieuwe lidstaten, die veelbelovende kansen op energiebesparing bieden. Naast programma's voor de harmonisatie van wetgeving en ontwikkeling van opleidingen voor technisch specialisten verzoekt het Comité dat voor dit doel een deel van de Structuurfondsen wordt bestemd; verder verzoekt het de Europese financiële instellingen meer te investeren in een moderne energiehuishouding van gebouwen.

4.2.4.1

Echte passieve woningen vergen enkele bijzondere constructies (superisolatie van wanden en vloeren, precirculatieleidingen onder het huis voor binnenkomende lucht), waardoor volledige aanpassing van bestaande woningen aan deze standaard een ingewikkelde en dure zaak wordt. Alles moet dus in het werk gesteld worden om zoveel mogelijk nieuwe woningen volgens de passieve norm te bouwen, met name overheidsgebouwen, waarvoor de standaard geleidelijk verplicht zou moeten worden. Voorts is het zeer belangrijk om de energie-efficiënte oplossingen van de passieve woningen op grote schaal toe te passen bij restauratie en onderhoud aan particuliere woningen, gesteund door revolverende fondsen tegen zeer lage rente. De huidige gebouwen zullen immers ook in 2020 nog grotendeels in gebruik zijn. Voor huurwoningen luidt de vraag hoe het voor eigenaren economisch aantrekkelijk kan worden gemaakt om fors te investeren in energiebesparende maatregelen, waarvan doorgaans vooral de huurders de vruchten plukken.

4.2.4.2

In effectbeoordeling SEC(2006) 1175 stelt de Commissie dat door wijziging van Richtlijn 2002/91/EG inzake het energierendement in gebouwen — vermindering van de oppervlakte (1 000 m2) waarop de minimumvereisten van toepassing zijn (en aanscherping van die minimumvereisten voor openbare gebouwen) — en door algemene invoering van het TEE-systeem (witte certificaten), een besparing van 140 Mtoe haalbaar is. Het Comité twijfelt sterk of dit op korte termijn (5) realistisch is. Volgens het Comité moeten de lidstaten uniforme instrumenten hanteren om het effect van de regelgeving te meten (bijv. de kwaliteit van thermische isolatie) en verplicht worden een en ander daadwerkelijk te controleren (zie bijv. het verschil tussen Frankrijk, waar nauwelijks controle is, en Vlaanderen, waar de regels veel strikter zijn). In dit verband dienen Raad en Parlement te bekijken of het wettelijk mogelijk is de Commissie te machtigen om een verordening uit te vaardigen ter vervanging van het voorstel voor een nieuwe richtlijn door eenvoudigweg na 2009 Richtlijn 2002/91/EG af te schaffen.

4.2.4.3

In een recent gepubliceerde doctoraalscriptie (6) wordt het volgende gesteld:

4.2.4.4

Wat uit deze analyse naar voren komt, is dat een aanzienlijke isolatielaag (van minstens 16 cm dikte) besparingen oplevert die altijd de investering rechtvaardigen om de streefwaarden van een passieve woning te halen, zeker in vergelijking met traditionele gebouwen. Uit praktisch oogpunt blijkt dat de isolatie van de bouwschil op de eerste plaats komt, voor enige andere ingreep, terwijl op basis van een analyse van alle maatregelen de actuele nettowaarde van de investering geoptimaliseerd kan worden.

4.2.5

De positieve ervaringen in de landen die witte certificaten hebben ingevoerd, zijn beperkt maar staan haaks op de vertraagde industriële innovatie in sommige lidstaten. Een doeltreffend TEE-systeem (certicificaten voor energie-efficiëntie) vergt immers realistische doelstellingen in verband met de technisch-economische mogelijkheden, een brede reeks opties die resultaten opleveren (sectoren, projecten, actoren, kosten), een goede werking van de markt (vraag- en aanbodstructuur, randvoorwaarden), duidelijke, transparante, vereenvoudigde en non-discriminatoire regels (voorwaarden voor toegang tot de markt, marktregels) en overtuigende sancties. Zijn deze voorwaarden aanwezig in een eventuele Europese markt voor TEE? Eventuele verspreiding van deze voorwaarden dient met de nodige terughoudendheid plaats te vinden.

4.3

De verliezen tijdens omzetting zijn gelijk aan het gehele primaire energieverbruik in woningen en industrie, te weten 33 % (gelijk aan ruim 580 Mtoe). Het Comité vindt vanzelfsprekend dat op dit terrein direct actie moet worden ondernomen. Ook de verliezen tijdens transmissie over grote afstanden zijn een belangrijke factor. Een sector die zich zeker nog zal ontwikkelen zijn de moderne hoogspanningstransmissielijnen voor gelijkspanning, waarbij slechts circa 3 % van het vermogen per 1 000 km transport over het netwerk verloren gaat. Deze technologie levert niet alleen een aanzienlijke besparing op, maar heft ook de effecten van elektromagnetisme op ten gevolge van de transmissie van wisselstroom, zoals de emissie van elektromagnetische golven (bijzonder lage frequenties, ELF) waarmee de transmissie van wisselstroom gepaard gaat. De huidige technologie maakt dit type transmissie over lange afstand economisch al interessant (ze is al decennialang in gebruik in Zweden en de VS, en is elders in de wereld in aanbouw), terwijl voor de korte afstanden nog flinke kosten gemaakt moeten worden voor installaties voor de omzetting in lage wisselspanning voor lokaal gebruik. Speciale onderzoeksprojecten zouden gericht moeten zijn op de vraag of deze kosten terug te dringen zijn (7).

4.3.1

Steun verdient voorts de invoering van thermodynamische zonnetechnologie, die samen met Euromed-landen ontwikkeld kan worden, die over grote onbebouwde oppervlakten beschikken waar de zon voortdurend fel schijnt. In een recent rapport in opdracht van het Duitse federale Ministerie van milieu wordt gewezen op het strategisch belang van deze technologie, die is ontwikkeld door de Italiaanse Nobelprijswinnaar Carlo Rubbia en waarmee thans geëxperimenteerd wordt in Granada. De Italiaanse nationale elektriciteitsmaatschappij Enel is samen met Enea, nationale maatschappij voor alternatieve energie, onlangs een project — Archimedes — gestart voor de toepassing, voor de eerste keer in de geschiedenis, van een gecombineerde stoom-gascyclus en een thermodynamische installatie voor zonne-energie. Dankzij door Enea ontwikkelde innovatieve en exclusieve technologie wordt met Archimedes constant elektrische energie geproduceerd op basis van zonlicht. Het project kan bovendien bogen op andere unieke eigenschappen; zo exploiteert het vijf nieuwe octrooien, bijv. voor gesmolten vloeistoffen, vloeistoffen die opgewarmd warmte afgeven waarmee energie wordt geproduceerd. De tot nu toe gebruikte vloeistoffen konden worden verwarmd tot 300 graden, terwijl in dit project tot 550 graden wordt gegaan, dezelfde temperatuur van fossiele stoom, waardoor de combinatie mogelijk is met traditionele centrales. Op die manier wordt ook gegarandeerd dat het energiesysteem stabiel is.

4.3.2

Het Comité beveelt de Europese instellingen aan om zich voor deze zaak sterk te maken door de invoering van specifieke maatregelen voor de ontwikkeling van thermodynamische zonne-energie.

4.3.3

Dankzij warmtekrachtkoppeling kan, ofwel door het gebruik van de bij stroomopwekking vrijkomende restwarmte voor verwarming of door het gebruik van restwarmte (bijv. in hoogovens) voor het opwekken van stroom de efficiëntie van de gebruikte brandstoffen enorm toenemen: van circa 35 naar 70 %. Er moet gekeken worden naar de bijkomende kosten voor netwerkbeheerders in verband met gedistribueerde opwekking en actieve distributie; de vereiste investeringen moeten worden aangemoedigd. Daarbij mogen de verschillende uitgangssituaties in de lidstaten niet over het hoofd worden gezien. Het Comité onderschrijft het streven van de Commissie om WKK-installaties te ontwikkelen met een hoog rendement, ook al is de normalisatie van de berekeningsmethoden opgeschort tot 2010 en ook al worden er garanties van herkomst afgegeven waarvan niet altijd kan worden nagegaan of zij aan de minimumeisen voldoen. Het Comité vraagt zich af of het niet mogelijk is om de termijnen voor een harmonisatie van de berekeningsmethoden te verkorten, waardoor de weg wordt geopend voor een interne markt voor WKK-apparatuur, die thans belemmerd wordt door de uiteenlopende voorschriften in de diverse landen. Elke lidstaat heeft het recht om eigen methoden te hanteren voor de berekening van de efficiëntie van installaties en om de communautaire regelgeving erop toe te passen; de installaties moeten voldoen aan de bepalingen in de richtlijn. In de praktijk gebeurt dit echter niet en bij toepassing van berekeningsmethoden van diverse lidstaten lopen de resultaten fors uiteen. Harmonisatie is een doeltreffend instrument, ook om fraude tegen te gaan. De Unie zou zich meer moeten inzetten, aangezien de bevindingen van de eerste check-up op 21 februari 2007 achterblijven bij de strategische doelstellingen, zoals blijkt uit de door de lidstaten voorgelegde evaluatie van de geboekte vooruitgang met de ontwikkeling van WKK om het aandeel van met WKK opgewekte elektriciteit te doen stijgen.

4.3.4

Het Comité verzoekt de Commissie en de Raad zich sterker in te zetten voor de programma's op het gebied van „trigeneratie” of drievoudige koppeling, die restwarmte ook voor verkoeling gebruiken. De COP's (coefficients of performance), dat wil zeggen de verhouding tussen de uitgaande koelenergie en de ingaande warmte-energie van deze installaties zijn bijzonder gunstig. Terwijl de traditionele installaties tot een COP van 2,0 komen, behalen deze installaties een COP van 0,7-1,3 per seconde verbruikte warmte (8). Er zijn al regeneratoren in de handel voor afvalhout, die ook fruit- en landbouwafval kunnen verwerken (pitten, schillen, afval van olijfoliepersingen, afgeriste maïskolven), afval van houtzagerijen en houtbewerking, snoeihout, boomschors, schillen van koffiebonen, palmafval, industrieel afval en verpakkingsmateriaal. 100 kg van dit afval levert 70 kW elektrisch vermogen op (met een piek van 80 kW) en 130 kW warmte en koeling. Een ton afvalhout kost 70 euro en vervangt 160 l diesel, die 175 euro kost.

4.3.5

Naar het oordeel van het Comité moeten een campagne en maatregelen leiden tot een beperking van het gebruik van materiaal voor de verpakking van producten, dat gerecycleerd zou moeten kunnen worden. Het is abnormaal dat er zoveel energie wordt verbruikt om verpakkingen te maken en vervolgens te verwerken, overwegende dat het meeste verpakkingsmateriaal niet biologisch afbreekbaar is en veel verontreiniging oplevert.

4.4.1

Momenteel grijpt de energiemarkt niet alle mogelijkheden voor meer efficiency aan; er is behoefte aan meer transparantie over de daadwerkelijke efficiency van centrales en over de verliezen van transmissienetten. De gas- en elektriciteitsmarkt zijn niet volledig geliberaliseerd. In sommige gevallen zijn de gebrekkige transparantie over prijsvorming en over de liberalisatie zelf een sta-in-de-weg voor een doeltreffend beleid voor energie-efficiëntie. In dit verband zou het nuttig zijn om de juridische scheiding tussen bedrijven die een technisch monopolie uitoefenen en bedrijven die op een vrij concurrerende markt actief zijn, waarvan sprake is in de richtlijnen voor de interne markt voor elektriciteit en gas (Richtlijn 2003/54/EG en 2003/55/EG), uit te breiden met de scheiding van eigenaren.

4.4.2

Het prijsbeleid in de sector zou besparingen en energie-efficiëntie moeten aanmoedigen, met name voor fossiele brandstoffen, en moeten aanzetten tot gebruik van hernieuwbare energiebronnen. Bijzondere aandacht verdienen sociaal zwakkere consumenten, in wier basisbehoeften aan energie moet worden voorzien, maar die er economisch belang bij moeten hebben om energie te besparen. Te denken valt aan sociale tarieven voor minvermogenden, maar slechts tot een zekere verbruiksdrempel, of aan financiële steun voor gezinnen.

4.4.3

Een interessant experiment om energie te besparen is de installatie van elektronische tellers waarmee de distributie van energie op afstand, alsook de belasting van het netwerk optimaal geregeld kunnen worden. Volgens de ENEL, die de tellers gratis aan haar 30 miljoen klanten ter beschikking heeft gesteld, kan dankzij een rationele energieafname, en door het gehanteerde speciale tariefbeleid, de productie geoptimaliseerd worden, met name in de uren met lage belasting. De elektronische teller maakt de eindverbruiker bewust en leidt tot een rationeler gebruik van hulpbronnen. Dit is erkend als instrument voor energie-efficiëntie in de zin van de richtlijnen „Energiediensten” en „Continuïteit van de energievoorziening”.

4.4.4

Aan het model voor „gedistribueerde” opwekking — met tal van producenten, ook heel kleine — kleven heel wat bezwaren omtrent het beheer van midden- en laagspanningsnetwerken, die uitsluitend ontworpen zijn voor gebruik in één richting. De vernieuwing van de netwerken vergt enorme investeringen voor de nieuwe wijzen van energieopwekking. Het staat vast dat decentrale productie tot minder verlies bij omzetting leidt, maar de vereiste investeringen zijn zeer omvangrijk; verder leeft er veel weerstand in de regio's om ook door kleine centrales te vestigen.

4.5

De vervoerssector heeft veel werk gemaakt van de terugdringing van het verbruik en van de vervuilende uitstoot, maar het is gerechtvaardigd een extra inspanning te vragen: de sector vertoont de sterkste groei qua verbruik en is een bron van broeikasgassen. De CO2-uitstoot in het wegvervoer is immers tussen 1990 en 2004 met 26 % gestegen. Door de afhankelijkheid van derde landen voor brandstof voor het vervoer (voor 98 % bestaande uit fossiele brandstoffen) is het onontbeerlijk dat ook het Europese bedrijfsleven een bijdrage levert aan energie-efficiëntie, de vermindering van de uitstoot en van de invoer van aardolieproducten en gas.

4.5.1

Een belangrijk signaal voor de markt is het zeer recente besluit van de Commissie om bij wet vast te leggen dat de doelstelling van 120 g CO2/km moet worden bereikt, dat banden specifieke maxima voor de rolweerstand moeten vermelden en dat de vereisten veranderen voor brandstoffen, benzinemengsels met hoog ethanolgehalte, biobrandstoffen, brandstoffen met een laag koolstofgehalte en dieselolie met een zeer laag zwavelgehalte. De Europese leveranciers dienen de uitstoot van broeikasgas, afkomstig van brandstof tijdens de raffinage, vervoer en gebruik, in de periode 2011-2020 terug te brengen met 10 %. In 2020 is dan 500 miljoen ton minder CO2 uitgestoten. Deze maatregelen worden ingegeven door het feit dat tussen 1995 en 2004 de uitstoot is gedaald van 186 g CO2/km naar 163 g CO2/km, een vermindering van slechts 12,4 %, terwijl het gemiddeld motorvermogen sterk gestegen is, waardoor het lastiger wordt de schadelijke emissie te beperken. Gezien deze ongerijmdheid lijkt het zinvol om de belasting te verhogen op luxe voertuigen die niet energie-efficiënt zijn, zoals in enkele lidstaten al gebeurd is. Volgens de Commissie is het gevolg hiervan dat de uitstoot van CO2 tot 2020 nog zal toenemen met 400 miljoen ton.

De ACEA, de vereniging van Europese automobielfabrikanten, heeft verzocht de termijn op te schorten van 2012 naar ten minste 2015 en om alle betrokkenen te raadplegen, zoals aanbevolen door CARS 21, de groep op hoog niveau. Indien deze maatregelen niet gerelateerd worden aan de langetermijnplanning voor de aanpassing van modellen zullen ze, volgens de Europese fabrikanten, de Europese industrie met ondraaglijke kosten opzadelen.

4.5.2

Het Comité meent dat erop gewezen moet worden dat grootschalige overschakeling van fossiele brandstoffen op biobrandstoffen evenwel het risico met zich meebrengt dat er concurrentie ontstaat tussen brandstof- en voedselproductie bij de bestemming van vruchtbare grond, en dat de voedselprijs zich in stijgende lijn zal aanpassen aan de prijs voor energieopwekking, die op haar beurt de prijs voor fossiele brandstoffen volgt. Zo zouden de automobilisten in het noorden gaan concurreren met de arme en uitgehongerde bevolking in het zuiden (9). Er is hoe dan ook een ethisch probleem: landen in de noordelijke hemisfeer maken voor hun brandstofvoorziening gebruik van landbouwproducten, die in het onderontwikkelde zuiden miljoenen levens zouden kunnen redden. De totale maïsproductie van Iowa zou kunnen worden gebruikt voor de productie van ethanol. Wanneer men bedenkt dat een volle tank van een SUV, van 25 gallons, oftewel 94,5 liter, gelijkstaat aan de jaarlijkse hoeveelheid voedsel voor één persoon, wordt het probleem tastbaar. Dit vraagt om een reactie. Het Comité staat op het punt om over dit onderwerp een advies uit te brengen (10).

4.5.3

Het Comité stelt vast dat de Commissie enerzijds vrijwillige overeenkomsten aanmoedigt, en anderzijds bindende maatregelen aankondigt. Diezelfde Commissie acht zelfregulering van fundamenteel belang aangezien zij „de mogelijkheid biedt doelstellingen sneller te verwezenlijken en economischer dan wettelijke verplichtingen. Vrijwillige overeenkomsten kunnen voordelen bieden ten opzichte van regelgeving. Er kan sneller vooruitgang worden geboekt dankzij vlotte en economische uitvoering. Flexibele aanpassing is mogelijk, die aansluit bij de technologische opties en de tendensen van de markt”. Het Comité verzoekt de Commissie aandachtig na te gaan waarom de Europese automobielindustrie, die toch het meeste investeert in onderzoek en ontwikkeling, zo weinig succes boekt met het beteugelen van de CO2-uitstoot. Het Comité staat achter het standpunt van de Commissie dat strenge regels soms haaks staan op volledige ontwikkeling van onderzoeksmogelijkheden en op mogelijke voortgang van oplossingen.

4.5.4

De bouwsector speelt een centrale rol in de verwezenlijking van energie-efficiëntie, zowel in nieuwe gebouwen als bij de aanpassing van bestaande gebouwen. In meerdere landen evenwel neemt de industrie verbeterde methoden maar langzaam over en verzet zij zich tegen opgelegde strengere normen. Er moet meer gedaan worden om degenen die in de sector werkzaam zijn, te doordringen van de behoefte aan en haalbaarheid van striktere normen. Ook moeten ze worden aangespoord om het voortouw te nemen als het gaat om de toepassing van betere normen voor energie-efficiëntie in plaats van veranderingen tegen te houden. Ontwerpers, managers en vaklieden in alle takken van de bouwsector dienen nieuwe opleidingen te krijgen over de mogelijkheden voor energie-efficiëntie en moeten nieuwe prikkels krijgen om die mogelijkheden te benutten.

4.6

Het Comité is het geheel eens met de door de Commissie voorgestelde stimulansen en financiële en fiscale strategieën, met name het betrekken van de EIB en de EBWO, maar ook met het voorstel om de Europese banken ervan te doordringen dat financiële steun geboden is voor de uitvoering van de nationale energieplannen. Van groot belang in deze context is de definitieve opheffing van nog steeds aanwezige belemmeringen voor de rechtszekerheid van ondernemingen die efficiëntieoplossingen aanbieden (Energy Saving Companies, ESCO's).

4.6.1

Het Comité hoopt dat er een speciale conferentie over de financiering van energie-efficiëntie wordt belegd om geïnteresseerden warm te maken en om bij Europese banken te pleiten voor deelname aan de uitvoering van een groot moderniseringsproject voor de Europese economie. De Europese banken zouden zich kunnen inzetten voor een soort „millennium challenge”, waarbij prijzen worden uitgereikt aan banken die met de beste oplossingen komen voor de financiering van energie-efficiëntie.

4.7

Van doorslaggevend belang zijn, naar het oordeel van het Comité, op het brede publiek gerichte bewustmakingsacties van nationale en lokale autoriteiten, verwerkende bedrijven en energieproductiebedrijven. De rol van regionale overheden, als „neutrale” informatieverstrekker ten dienste van het publiek, moet worden versterkt. Ruime aandacht moet er komen voor de positieve resultaten van energiebesparingsinitiatieven. In de media moeten de schijnwerpers worden gezet op de voordelen van energie-efficiëntie en milieubehoud als daadwerkelijk kwaliteitscriterium voor producten, om zo een verandering van het begrip statussymbool te bewerkstelligen, dat thans maar al te vaak uitdrukkelijk geassocieerd wordt met producten die gelet op hun praktische gebruik energieverslinders zijn. Het Comite stemt in met het „Convenant van de burgemeesters”, maar vindt het streven om de 20 belangrijkste Europese steden bijeen te brengen al te bescheiden. De lat zou veel hoger moeten liggen en de lokale ervaringen zouden beter moeten worden benut. Opening van een speciale website voor de uitwisseling van goede praktijken tussen (middel)grote en kleine steden in de Unie, waar ruim 80 % van de Europeanen woont, zou een uitstekend instrument kunnen zijn om lokale bestuurders met elkaar in contact te brengen, die belast zijn met fundamenteel beleid voor stadsvervoer en overige, dicht bij de burger staande activiteiten die de publieke opinie rechtstreeks beïnvloeden. Uitreiking van het certificaat „Gemeente met hoge energie-efficiëntie” (dat voor de eerste keer is toegekend aan een klein Italiaans dorp: Varese Ligure) is zeker een belangrijke prikkel om een lokaal beleid voor energie-efficiëntie te voeren. De Commissie zou een „Europese wedstrijd voor energie-efficiëntie” kunnen uitschrijven voor Europese scholen, met een prijs voor oplossingen waarbij besparing, kwaliteit en de beste resultaten hand in hand gaan.

4.7.1

Het Comité betreurt het dat in het actieplan voorbij wordt gegaan aan de belangrijke rol die de sociale partners en de sociale dialoog op elk niveau kunnen vervullen om beleid inzake energiebesparing te beoordelen, te bevorderen en nader uit te werken. Het Comité zou graag zien dat de Commissie meer aandacht besteedt aan de opname van milieuduurzaamheid in bestaande structuren voor de sociale dialoog op verschillende niveaus, met name in de sectorale dialoog en de Europese ondernemingsraden. Aspecten met betrekking tot de werkplek, verbetering van de kwaliteit van de informatie, raadpleging en participatie van de werknemers kunnen een goudmijn voor energiebesparing worden: alleen als men al denkt aan de processen en technologieën in de industrie, de mobiliteit van werknemers, recyclage, telewerken, om maar enkele van de belangrijkste te noemen. Hiervoor is zonder meer de betrokkenheid van vertegenwoordigers van de werknemers vereist bij strategieën voor energie-efficiëntie. De sociale partners zouden ook kunnen denken aan collectieve overeenkomsten op grond waarvan een deel van de in de onderneming behaalde besparingen aan de werknemers wordt uitgekeerd via een echt partnerschap. Vakbondsorganisaties kunnen een essentiële rol spelen op het gebied van kennis en bewustmaking, zowel in Europees als nationaal verband, door bij te dragen aan de verspreiding van goede praktijken.

4.7.2

Het is belangrijk dat het thema energiebesparing gerelateerd wordt aan de goede praktijken van maatschappelijk verantwoord ondernemen, met name van multinationals: er is behoefte aan een sterkere sociale dialoog om alle aspecten in verband met energie-efficiëntie onder de loep te nemen. Dit is de weg die leidt naar de opzet van een sobere Europese strategie voor steenkoolverbruik, rekening houdend met alle schadelijke gevolgen voor de gezondheid (zoals fijnstof), die in veel steden van Europa alarmerend zijn. Verspreiding van goede praktijken, bijvoorbeeld verwijdering van koolstof uit printers, of andere initiatieven, dragen bij aan meer besef en een positieve houding tegenover duurzaam beleid.

4.8

De Commissie wijst nadrukkelijk op het internationale aspect van de verbetering van de energie-intensiteit. Het Comité steunt de voorstellen voor partnerschap en de totstandkoming van een internationale kaderovereenkomst. Tegen de achtergrond van de aangekondigde internationale conferentie over energie-efficiëntie beveelt het Comité aan om landen die betrokken zijn bij ACS-programma's, Euromed en het ENB niet links te laten liggen. Internationale samenwerking is onontbeerlijk om tot duurzame ontwikkeling te komen; hiertoe dienen de diplomatieke inspanningen tijdens de dit jaar op Bali te houden conferentie om voor 2009 een nieuw, internationaal post-Kyoto-protocol te bereiken, te worden opgevoerd.

4.9

De Europese industrie, die aan belangrijke technologie voor energiebesparing werkt, kan andere landen door industriële samenwerking in aanzienlijke mate helpen om de kwaliteit van de elektriciteitsproductie te verbeteren en om het energieverbruik en bijgevolg de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. Dit is een bijdrage aan een wereldwijde daling van het energieverbruik.

15.1.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 10/35

1.1

De Commissie zou criteria voor de opzet van de verschillende soorten luchthavens moeten opstellen om ervoor te zorgen dat deze praktisch, functioneel en uit commercieel oogpunt gerechtvaardigd zijn.

1.2

Kosten die worden gemaakt om luchthavens te beveiligen moeten voor rekening van de staat komen. Het gaat hier om een kwestie van nationale veiligheid.

1.3

De aanleg en exploitatie van regionale luchthavens moet gestimuleerd worden. Deze luchthavens zijn van groot economisch belang voor de regio's. Bovendien ontlasten zij grote luchthavens en bieden zij vaak waardevolle ondersteuning bij opsporings- en reddingsacties.

1.4

Luchthavens moeten worden beschouwd als nutsbedrijven die niet noodzakelijkerwijs winst maken en onder bepaalde omstandigheden financiële bijstand nodig kunnen hebben. Steun is heel gebruikelijk in het openbaar vervoer.

1.5

De Commissie zou criteria voor de organisatie van gronddiensten (bijvoorbeeld het inchecken en screenen van passagiers) moeten opstellen en moeten nagaan welk effect veranderingen van de regelgeving zouden kunnen hebben op de dynamiek van deze belangrijke diensten alsmede op de hulpbronnen en op de kosten die de exploitanten moeten maken om vastgelegde dienstverleningsniveaus te halen en de omdraaitijden niet te overschrijden.

1.6

De Commissie zou moeten inzien dat kleine luchthavens, die vanwege het geringe aantal passagiers mogelijk niet rendabel zijn, met hoge tarieven moeten werken om aan de eisen te kunnen voldoen.

1.7

Luchthavens moeten zich aan bepaalde minimumregels houden. Om die reden kunnen zij niet altijd toegeven aan de druk van goedkope luchtvaartmaatschappijen, die aandringen op een lager dienstverleningsniveau en dus op lagere heffingen. Luchthavens zouden daarom het recht moeten hebben om hun kosten door te berekenen in de heffingen die zij opleggen, ongeacht het dienstverleningsniveau waar een luchtvaartmaatschappij om vraagt.

1.8

Grootschalige subsidies voor luchthavens kunnen de concurrentie vervalsen.

1.9

Er moet voor goede vrachtvoorzieningen worden gezorgd.

1.10

Op luchthavens moeten biometrische identificatiesystemen komen voor mensen die vaak het vliegtuig nemen, zodat zij snel door de veiligheidscontrole kunnen. Zo nodig zou hier een heffing voor ingevoerd moeten worden.

1.11

Luchthavens moeten erop toezien dat de beschikbare voorzieningen en diensten conform de relevante Europese wetgeving beantwoorden aan de specifieke behoeften van gehandicapten en personen met beperkte mobiliteit.

2.1

De belangrijkste opdracht en commerciële activiteit van luchthavens is het afhandelen van luchtvaartuigen, van landen tot opstijgen, en van passagiers en goederen, teneinde luchtvervoerders in staat te stellen hun luchtvervoersdiensten aan te bieden. Met het oog op de afhandeling stellen luchthavens een aantal faciliteiten en diensten ter beschikking die verband houden met de exploitatie van luchtvaartuigen en de verwerking van passagiers en goederen; gewoonlijk dekken zij de kosten daarvan door het heffen van luchthavengelden.

2.2

Er moet een gemeenschappelijk kader worden vastgesteld voor het regelen van de essentiële kenmerken van luchthavengelden en de manier waarop ze worden vastgesteld, anders dreigt het gevaar dat de basisvereisten in de betrekkingen tussen de luchthavenbeheerders en de dienstverleners op de luchthaven (zoals luchtvaartmaatschappijen en afhandelingsbedrijven) niet in acht worden genomen.

2.3

Deze richtlijn moet gelden voor luchthavens die op het grondgebied van de Gemeenschap zijn gevestigd en jaarlijks meer dan een miljoen passagiers te verwerken krijgen.

2.4

De luchthavengelden mogen niet discriminerend werken. Dit geldt voor diensten en dienstverleners.

2.5

In elke lidstaat moet een onafhankelijke regelgevende instantie worden opgericht om de onpartijdigheid van de beslissingen en de juiste en doeltreffende toepassing van deze richtlijn te garanderen. Het is van essentieel belang dat de luchthavengebruikers regelmatig en op transparante wijze door de luchthavenbeheerder worden geïnformeerd over de wijze en de basis waarop de luchthavengelden worden berekend.

2.6

Aangezien belangrijke infrastructuurprojecten een aanzienlijke invloed hebben op de hoogte van de luchthavengelden, moeten de luchthavens de dienstverleners informatie verstrekken over dergelijke projecten.

2.7

Door de opkomst van luchtvaartmaatschappijen die vervoersdiensten tegen lage kosten verlenen, moeten de luchthavens die door deze maatschappijen worden bediend de mogelijkheid krijgen luchthavengelden te heffen die overeenstemmen met de infrastructuur en/of het niveau van de verleende diensten, aangezien luchtvaartmaatschappijen er belang bij hebben diensten van een luchthaven te vragen die overeenstemmen met de prijs-kwaliteitverhouding. De toegang tot een beperkt niveau van infrastructuur of dienstverlening moet echter op niet-discriminerende basis open staan voor alle maatschappijen die er gebruik van willen maken.

2.8

Aangezien niet in de hele Gemeenschap dezelfde methoden worden gebruikt voor het vaststellen en innen van de bedragen die betaald moeten worden voor het dekken van de beveiligingskosten, is er behoefte aan harmonisering van de basis voor het in rekening brengen van beveiligingskosten in de communautaire luchthavens die deze kosten doorberekenen in de luchthavengelden.

2.9

In ruil voor de kosten die luchthavengebruikers betalen, hebben ze recht op een bepaald dienstverleningsniveau. Het niveau van de dienstverlening moet daarom worden vastgelegd in overeenkomsten tussen de luchthavenbeheerder en de vereniging(en) van dienstverleners op de desbetreffende luchthaven; dergelijke overeenkomsten moeten met regelmatige tussenpozen worden gesloten.

2.10

Omdat de maatregelen in kwestie niet voldoende door de lidstaten kunnen worden verwezenlijkt, kan dit vanwege de omvang en de gevolgen ervan beter door de Gemeenschap gebeuren.

2.11

De lidstaten zien erop toe dat de luchthavenbeheerder overlegt met de dienstverleners alvorens de definitieve plannen voor nieuwe infrastructuurprojecten op te stellen.

2.12

Om ervoor te zorgen dat alles op de luchthaven vlot en efficiënt verloopt, zien de lidstaten erop toe dat de luchthavenbeheerder en de vereniging(en) van dienstverleners onderhandelingen voeren over een „service level agreement” met betrekking tot de kwaliteit van de diensten die in de luchthaventerminal(s) worden verleend. Een dergelijke overeenkomst wordt minstens om de twee jaar gesloten en wordt aangemeld bij de onafhankelijke regelgevende instantie van elke lidstaat.

2.13

De lidstaten nemen de nodige maatregelen om de luchthavenbeheerder in staat te stellen variatie aan te brengen in de kwaliteit en het toepassingsgebied van bepaalde luchthavendiensten, terminals of delen van terminals, teneinde op maat gesneden diensten te verlenen of een specifieke terminal of een deel van een terminal ter beschikking te stellen. Op basis van de kwaliteit en het toepassingsgebied van dergelijke diensten kan de hoogte van de luchthavengelden gevarieerd worden.

2.14

Om te garanderen dat de maatregelen die worden genomen om aan deze richtlijn te voldoen correct worden toegepast, stellen de lidstaten een onafhankelijk orgaan aan als nationale onafhankelijke regelgevende instantie of richten zij een dergelijk orgaan op.

2.15

De lidstaten garanderen de onafhankelijkheid van deze regelgevende instantie door erop toe te zien dat deze instantie juridisch gescheiden is en functioneel onafhankelijk is van de luchthavenbeheerders en de luchtvaartmaatschappijen.

3.1

Het EESC is verheugd dat de Commissie basisvoorschriften en -criteria voor het beheer en de exploitatie van luchthavens in de Gemeenschap wil opstellen.

3.2

Het is belangrijk dat luchthavengelden duidelijk en transparant zijn, aangezien luchthavens vaak een monopoliepositie bekleden.

3.3

Standplaatsen voor vliegtuigen dienen op rationele en niet-discriminerende wijze toegewezen te worden wil er sprake zijn van eerlijke concurrentievoorwaarden voor alle luchtvaartmaatschappijen. Indien waardevolle standplaatsen gedurende een langere periode niet worden gebruikt, moet het recht hierop komen te vervallen.

3.4

Indien luchtvaartmaatschappijen niet volgens de regels gebruik maken van de hun toegewezen standplaatsen en vertragingen veroorzaken, waardoor de doorstroming van het verkeer op de luchthaven uiteindelijk ernstig ontregeld kan raken, moeten zij boetes en sancties opgelegd krijgen.

3.5

Historische rechten (zgn. „grandfather rights”) moeten worden afgeschaft op grote luchthavens; deze slots moeten om de zoveel jaar worden geveild.

3.6

Alle EU-luchthavens zouden voor zover mogelijk dezelfde formule voor het berekenen van landingsgelden, standplaatsgelden enz. moeten hanteren. De hoogte van landingsgelden zou in overeenstemming moeten zijn met de desbetreffende slots. Slots voor de meest gewilde tijden zouden dus duurder moeten zijn, om zo een meer gespreid gebruik van de luchthavenvoorzieningen te bevorderen.

3.7

Om het verkeer vlotter te laten verlopen en de capaciteit op te voeren zouden luchthavens aangemoedigd moeten worden om de modernste navigatieapparatuur aan te schaffen. Doel voor de capaciteit van de startbanen is dat er iedere 35 seconden een vliegtuig kan opstijgen of landen. Met een efficiëntere aanpak hoeven vliegtuigen tijdens extra drukke perioden minder lang te wachten, waardoor ze ook minder schadelijke gassen zullen uitstoten.

3.8

De Commissie dient er d.m.v. monitoring en audits op toe te zien dat de nationale regelgevende instanties voor de luchtvaart hun taken op strikte en niet-discriminerende wijze uitvoeren.

3.9

Aanpassingen en andere kosten die om veiligheidsredenen worden gemaakt, moeten voor rekening komen van de staat, zoals ook het geval is bij andere vervoerstakken, bijv. het spoor. Dit soort aanpassingen moet nauwlettend in het oog worden gehouden, aangezien de aanschaf van geavanceerde apparatuur een kostbare zaak kan zijn voor kleine en middelgrote luchthavens en mogelijk niet rendabel.

3.10

De regelgevende instantie moet erop toezien dat de prijzen in de winkels op luchthavens niet te veel afwijken van de prijzen die in nabijgelegen steden worden gehanteerd.

3.11

Het zal niet meevallen om gemeenschappelijke regels op te stellen voor de belangrijkste aspecten van luchthavengelden, aangezien de personeels-, bouw- en infrastructuurkosten, evenals het beleid en de regelgeving op het gebied van ruimtelijke ordening, van land tot land verschillen.

3.12

De richtlijn moet gelden voor luchthavens van een bepaalde omvang die op het grondgebied van de Gemeenschap zijn gevestigd. De term „bepaalde omvang” zou nader verduidelijkt moeten worden.

3.13

Luchthavens moeten tarieven kunnen berekenen om een redelijke winst te kunnen maken, zodat zij weer in infrastructuur en andere voorzieningen kunnen investeren.

3.14

Als een prijsvechter de luchthaven niets wil betalen wordt het moeilijk om de kosten van aanpassingen, veiligheidsmaatregelen enz. op de luchthaven te dekken!

3.15

Om te waarborgen dat alles op de luchthaven soepel en efficiënt verloopt, zouden luchtvaartmaatschappijen verplicht moeten worden een service level agreement met de luchthaven te sluiten.

3.16

De potentiële klantenkring van luchthavens bestaat niet alleen uit prijsvechters. Een combinatie van prijsvechters en andere luchtvaartmaatschappijen is soms van cruciaal belang voor het behoud van inkomstenstromen, die verschillen per passagiersprofiel. Deze inkomstenstromen dreigen in gevaar te komen op kleinere luchthavens, als een prijsvechter daar de overhand heeft.

3.17

Beveiligingsapparatuur die bij het screenen van passagiers wordt gebruikt, moet gedefinieerd en gestandaardiseerd worden. Mensen zullen hun vertrouwen in beveiligingssystemen snel verliezen als de systemen niet gestandaardiseerd worden. Momenteel kom je op sommige luchthavens ongehinderd door de controle terwijl op andere luchthavens het alarm afgaat. Op steeds meer luchthavens in de Verenigde Staten is een bedrijf met zijn programma voor geregistreerde reizigers actief. Voor een jaarlijks bedrag van 99,95 dollar geeft het een biometrische identiteitskaart af aan door de overheid gescreende mensen, die met deze kaart voorrang genieten bij veiligheidscontroles. Hieruit blijkt hoe betere technologie de reizigers ten goede kan komen, zodat ze minder lang in de rij hoeven te staan.

3.18

De grond rondom en in de buurt van luchthavens moet gezien de handelswaarde ervan een bestemming worden gegeven om grondspeculatie te voorkomen en te ontmoedigen.

3.19

Luchthavens lijken streng beveiligd te zijn, maar er wordt nog altijd veel gestolen uit de bagage van passagiers. Hier moet dringend tegen worden opgetreden.

3.20

In de winkels op luchthavens moet moet duidelijk worden aangegeven wat onder „belastingvrij” (tax free en duty free) wordt verstaan, zodat de passagiers zich bewust worden van de desbetreffende kosten.

3.21

Ter bescherming van reizigers zou het Comité een website moeten opzetten, waarop zij duidelijk kunnen zien welke heffingen op welke luchthavens worden gehanteerd. Te denken valt bijvoorbeeld aan landingsgelden, die op de tickets staan vermeld en aan de passagiers worden doorberekend.

4.1

Luchthavens moeten gebruiksvriendelijk zijn en worden ontworpen in overleg met de gebruikers, d.w.z. de luchtvaartmaatschappijen en de passagiers.

4.2

De Commissie zou criteria moeten vaststellen voor de minimumoppervlakte van de ruimten die bestemd zijn voor het afhalen van de bagage, de veiligheidscontrole en de paspoortcontrole.

4.3

Luchthavens moeten zodanig zijn ontworpen dat passagiers zich vlot van en naar de luchthaven kunnen begeven en de gebruiksvriendelijkheid wordt gewaarborgd.

4.4

Het is een goed idee om meer geavanceerde voorzieningen beschikbaar te stellen voor luchtvaartmaatschappijen die daarin geïnteresseerd zijn en daarvoor willen betalen.

4.5

De bewegwijzering op luchthavens is van het grootste belang. Aangezien de aanwijzingen op veel Europese luchthavens verwarrend zijn, zouden deze zoveel mogelijk gestandaardiseerd moeten worden.

4.6

Reizigers moeten gebruik kunnen maken van goede wachtruimtes met voldoende zitplaatsen. De toegang tot de terminals moet zo gebruiksvriendelijk mogelijk zijn, met name voor gehandicapten en passagiers met speciale behoeften, zoals mensen met kleine kinderen.

4.7

Bij het ontwerp van luchthavens gaat men uit van het aantal passagiers dat per uur verwerkt moet worden, waarbij het inchecken en screenen van reizigers een belangrijke rol speelt. Hiernaar moet onderzoek worden gedaan en vervolgens dienen voor de hele sector criteria te worden gepubliceerd.

4.8

De operationele minimumcriteria moeten worden versterkt overeenkomstig de relevante ontwerpnormen. Er moet worden voorkomen dat een situatie ontstaat waarin luchtvaartmaatschappijen eisen die boven de ontwerpnormen liggen, als hun minimumcriteria hanteren.

4.9

Luchthavens moeten ervoor zorgen dat de voorzieningen en diensten waarvoor zij zelf of samen met luchtvaartmaatschappijen verantwoordelijk zijn, voldoen aan de speciale behoeften van gehandicapten en personen met beperkte mobiliteit. In aansluiting op zijn eerdere overwegingen (TEN/215 „Rechten van luchtreizigers met beperkte mobiliteit”) vindt het EESC dat de luchthavens daartoe moeten voldoen aan de eisen in Verordening (EG) nr. 1107/2006 inzake de rechten van gehandicapten en personen met beperkte mobiliteit die per luchtvervoer reizen, en dan vooral van artikel 9 en Bijlage 1 daarvan.

15.1.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 10/39

1.1

Het EESC is ingenomen met de mededeling van de Commissie en kan zich vinden in de analyse en beschrijving zoals die in het document worden gepresenteerd. De wereld staat voor de grote uitdaging om een effectief antwoord te vinden op de gevaren van de globale klimaatverandering en tegelijk te blijven voldoen aan de grote vraag naar energie.

1.2

Kolengestookte centrales in de EU-27 zijn verantwoordelijk voor een CO2-uitstoot die 24 % van de totale hoeveelheid emissies in de EU bedraagt. Dergelijke krachtcentrales komen dan ook als eerste in aanmerking om er CCS-installaties (systemen voor het vastleggen en permanent opslaan van CO2) in aan te brengen.

1.3

Naar alle waarschijnlijkheid zal steenkool de komende decennia deel blijven uitmaken van de Europese energiemix. De speciale voordelen ervan — beschikbaarheid, betaalbaarheid en stabilisering van de energiemarkt — zullen ervoor zorgen dat steenkool een van de belangrijkste grondstoffen voor de commerciële elektriciteitsproductie zal blijven. De voorraden steenkool zijn ongelijkmatig verdeeld over de wereld en ook binnen de EU. Dankzij nieuwe steenkooltechnologieën kan de uitstoot van CO2 in principe drastisch worden verminderd (1). Hiertoe dienen op de korte en middellange termijn marktmechanismen en wettelijke kaders te worden ontwikkeld ter aanmoediging van investeringen in de meest geavanceerde technologieën die de efficiëntie van stroomopwekking op basis van steenkoolverbranding kunnen verbeteren en aldus in staat zijn de specifieke CO2-emissies terug te dringen.

1.4

Op het ogenblik beschikken we nog niet over aantoonbaar kosteneffectieve, commercieel haalbare methoden voor het afscheiden en vastleggen van het grootste deel van de CO2 die wordt uitgestoten door kolengestookte centrales. Het gaat hier om een technologie die nog in ontwikkeling is. Niettemin is er goede hoop dat het binnen de twintig jaar zal lukken om dergelijke steenkooltechnologieën met een bijna-nulemissie (ZET's) te ontwikkelen en commercieel aantrekkelijk te maken.

1.5

Het EESC wil er hierbij nogmaals op wijzen dat de uitdaging waarvoor wij staan om de uitstoot te beperken, dusdanig ernstig is dat alle denkbare energiebronnen en technologieën optimaal ontwikkeld moeten worden om ze praktisch en commercieel haalbaar te maken. Bij de overgang naar duurzame energie staan, naast technologieën op het gebied van kernenergie en hernieuwbare energie, alsmede energiebesparingsmaatregelen, steenkool en andere fossiele brandstoffen centraal. Al deze factoren tezamen spelen een rol; bepalend zijn de technische haalbaarheid en de betaalbaarheid.

1.6

Het EESC stelt met tevredenheid vast dat op de lange termijn, na 2020, de techniek van het vastleggen en opslaan van CO2 zo ver ontwikkeld zal zijn dat het mogelijk wordt om de uitstoot door kolengestookte centrales tot bijna nul te reduceren. Tegen 2020 zal de behoefte aan nieuwe kolengestookte capaciteit voor het opwekken van elektriciteit ca. 350 GW bedragen en tegen 2030 ca. 500 GW, terwijl de investeringskosten naar schatting zullen oplopen tot 600 à 800 miljard euro. Om een en ander te realiseren zal er nu een begin moeten worden gemaakt met gecoördineerde inspanningen op het gebied van onderzoek, technologische ontwikkeling en demonstratie.

1.7

Mits de efficiëntie in de energiecentrales voortdurend wordt verbeterd en de ontwikkeling van technologieën voor een bijna-nulemissie wordt voortgezet, zal steenkool kunnen bijdragen tot de verwezenlijking van de doelstellingen op het gebied van preventieve klimaatbescherming. De veelbelovende ervaringen die tot nu toe met CCS zijn opgedaan, mogen er evenwel niet toe leiden dat men nu al strategieën en doelstellingen op het gebied van energiebeleid gaat goedkeuren waarbij wordt uitgegaan van een ruime beschikbaarheid van CCS-technologieën.

1.8

De vergunningsprocedures zullen vereenvoudigd en geleidelijk aan geharmoniseerd moeten worden, waarvoor samenwerking tussen de nationale regelgevende instanties vereist is. Het is zaak dat de lange looptijden voor bouwprojecten zoveel mogelijk worden verkort zonder dat ook maar in het minst wordt afgedongen op de veiligheidseisen.

1.9

Verder wil het EESC erop wijzen dat steenkool niet alleen de belangrijkste grondstof voor het opwekken van elektriciteit is en een vitale rol speelt bij de staalproductie en andere industriële processen, maar ook voorbestemd is om een fundamentele bijdrage te leveren aan het bevredigen van de energiebehoefte in de toekomst, doordat hierdoor de overgang naar een waterstofeconomie wordt vergemakkelijkt. Door kolenliquefactie kan steenkool worden benut als een substituut voor ruwe olie. Er kan ook synthetisch gas worden geproduceerd uit steenkool.

1.10

Voor het delven van bruin- en steenkool van eigen bodem blijft er behoefte bestaan aan een adequaat politiek en economisch kader. Op plaatselijk niveau zijn de welvaart en werkgelegenheid zeer gebaat bij steenkoolwinning en energietransformatie. Ook als wordt gekeken naar de sociale situatie in de nieuwe lidstaten, is het van buitengewoon belang dat het aandeel van fossiele brandstoffen bij de opwekking van stroom (kolengestookte centrales) niet achteruit gaat: van de in totaal 286 500 personen die in de EU werkzaam zijn in de steenkoolindustrie, werken er 212 100 in een nieuwe lidstaat. Voor de steenkoolindustrie in de gehele EU geldt dat mijnexploitanten speciale aandacht dienen te besteden aan de zeer moeilijke arbeidsomstandigheden van mijnbouwers, hun vaardigheden, hun veiligheid en hun werkomgeving.

1.11

Het EESC stelt vast dat de Commissie zich in haar document optimistisch betoont over het tijdschema waarbinnen CCS kan worden ingevoerd en over de daartoe benodigde voorbereidende stappen. De Commissie zou zich nu dienen te concentreren op maatregelen die ertoe moeten leiden dat er in 2015 10 à 12 demonstratie-installaties in bedrijf kunnen worden genomen, en op maatregelen die ertoe moeten leiden dat er een adequaat raamwerk voor CCS wordt opgezet waarmee de belangrijkste risico's worden opgevangen, dat betrouwbaar is en tegelijk voldoende speelruimte laat. Tussentijdse evaluaties van de stand van zaken betreffende een verbeterde efficiëntie bij het opwekken van elektriciteit zijn dringend gewenst. Al te grote haast en een te restrictief regelgevend kader zouden de ontwikkeling van deze voor de hele wereld zo belangrijke technologie ernstig in gevaar kunnen brengen.

1.12

Het EESC dringt verder aan op intensieve O&TO-activiteiten op het gebied van hernieuwbare alternatieve energiebronnen, die kunnen bijdragen tot een betrouwbare energiemix in de EU. Tegelijkertijd dient de interne energiemarkt van de EU zo snel mogelijk een realiteit te worden.

2.1

Het EESC heeft al eerder in verschillende adviezen de kwestie van fossiele brandstoffen behandeld, het meest recent nog in het verkennende advies „De energievoorziening van de EU: een strategie voor een optimale energiemix” (2), waarin de EU wordt opgeroepen serieus werk te maken van technologieën voor een schone exploitatie van steenkool, d.w.z. efficiëntere krachtcentrales en commerciële toepassingen van CCS. Het verbruik van gas is gestegen en stijgt nog altijd, wat mede politieke oorzaken heeft. Inmiddels is duidelijk dat voortzetting van deze ontwikkeling problemen oplevert. Gas zal op de lange termijn moeilijk kunnen dienen als substituut voor steenkool, noch kan het kernenergie verdringen vanwege de uitstoot die het produceert. Net als olie is gas een kostbare grondstof voor industriële processen met een hoge meerwaarde.

2.2

Het onderhavige document over duurzame elektriciteitsproductie met behulp van fossiele brandstoffen is op 10 januari 2007 door de Commissie gepubliceerd in het kader van een pakket maatregelen betreffende het klimaat en de energievoorziening („Een energiebeleid voor Europa”).

2.3

Dit pakket behelst verder in de eerste plaats doelstellingen op het gebied van klimaatverandering, die erop neerkomen dat de ontwikkelde landen tegen 2002 de uitstoot van broeikasgassen met 30 % zouden moeten terugdringen, terwijl voor de EU zelf een minimum van 20 % is vastgesteld. In het maatregelenpakket is ook aandacht voor: de interne gas- en elektriciteitsmarkt; de interconnectie van gas- en elektriciteitsnetwerken; de toekomstige rol van kernenergie in het kader van het Indicatieve Nucleaire Programma; een routekaart voor hernieuwbare energie (m.n. biobrandstof voor het vervoer), en een Europees Strategisch Plan voor Energietechnologie. De Europese Raad heeft op 9 maart 2007 zijn goedkeuring gehecht aan de doelstellingen en belangrijkste onderdelen van dit maatregelenpakket.

2.4

Doel van onderhavige mededeling is een algemeen beeld te schetsen van de maatregelen die vereist zijn om te bewerkstelligen dat fossiele brandstoffen en met name steenkool een bijdrage kunnen blijven leveren aan de continuïteit en diversificatie van de energievoorziening in Europa en de gehele wereld, en wel op een manier die verenigbaar is met de strategie voor duurzame ontwikkeling en het beleid tegen de opwarming van de aarde. In het document wordt rekening gehouden met de reeds verrichte werkzaamheden en de in de loop van 2006 ontvangen adviezen binnen het kader van het tweede Europese klimaatveranderingsprogramma (European Climate Change Programme — ECCPII), de werkgroep op hoog niveau (HLG) inzake concurrentiekracht, energie en milieu, de voorbereiding van het Zevende Kaderprogramma voor onderzoek (KP7) en het platform voor nulemissietechnologie t.b.v. met fossiele brandstoffen gestookte centrales (Zero Emission Fossil Fuel Power Plant Technology Platform — ZEP TP).

3.1

In het Commissiedocument wordt de rol van fossiele brandstoffen bij het opwekken van energie herbekeken en geconcludeerd dat deze een belangrijk bestanddeel vormen van de energiemix in de Europese Unie en in vele andere economieën. Ze spelen met name een belangrijke rol bij de opwekking van elektriciteit: meer dan 50 % van de elektriciteit in de EU wordt met behulp van fossiele brandstoffen (voornamelijk steenkool en aardgas) geproduceerd. In een aantal landen is dat zelfs 80 % (Polen, Griekenland). Kolen hebben momenteel een cruciaal aandeel in de continuïteit van de energievoorziening in de EU en dat zal zo blijven. Het gaat hier om de fossiele brandstof met veruit de grootste en meest verspreide mondiale reserves, die volgens schattingen nog ten minste volstaan voor 130 jaar (bruinkool) en 200 jaar (steenkool).

3.2

Steenkool kan zijn waardevolle rol bij het veilig stellen van de energievoorziening en de economie van zowel de EU als de rest van de wereld echter alleen blijven spelen als er technologieën worden gebruikt die het mogelijk maken de koolstofvoetafdruk van de verbranding drastisch te verlagen. Wanneer dergelijke technologieën op zo'n grote schaal worden ontwikkeld dat het duurzaam gebruik van steenkool op een economisch en commercieel verantwoorde wijze mogelijk wordt, kunnen ze ook oplossingen leveren voor verbrandingsprocessen waarbij andere fossiele brandstoffen worden gebruikt (bijvoorbeeld gasgestookte elektriciteitscentrales). De EU moet daarom technologische oplossingen ontwikkelen voor een duurzaam gebruik van steenkool, niet alleen om kolen te kunnen behouden in de Europese energiemix, maar ook om te waarborgen dat de mondiale toename van het gebruik van steenkool mogelijk is zonder dat onomkeerbare schade wordt toegebracht aan het wereldklimaat.

3.3

„Schone steenkool”-technologieën zijn al ontwikkeld en worden inmiddels algemeen gebruikt in de sector van de elektriciteitsproductie, waardoor de problemen van plaatselijke verontreiniging en zure regen zijn teruggedrongen, omdat de uitstoot van SO2, NOx, deeltjes en stof door kolengestookte centrales aanzienlijk is verlaagd. Technologieën voor schone steenkool hebben ook een gestage toename mogelijk gemaakt van de energie-efficiënte bij de omzetting van steenkool in elektriciteit. Dergelijke verwezenlijkingen vormen een belangrijke springplank voor verdere vooruitgang op het gebied van innoverende technische oplossingen, de zg. „duurzame steenkool”-technologieën, waarbij CCS wordt geïntegreerd in de kolengestookte elektriciteitsproductie.

3.4

Volgens de Commissie is er een reële kans om in de komende 10 tot 15 jaar technologieën voor duurzame steenkool tot commerciële levensvatbaarheid te brengen. Dit zal echter een doortastende investeringsinspanning van de industrie en de bouw van een reeks demonstratie-installaties vergen, zowel binnen als buiten de EU, alsmede daarmee verband houdende en gedurende lange tijd volgehouden beleidsinitiatieven, die bij wijze van spreken nu meteen al van start zouden moeten gaan en eventueel zelfs tot 2020 of langer zouden moeten doorlopen.

3.5

Om een dergelijke ontwikkeling te vergemakkelijken zal de Commissie aanzienlijk meer middelen gaan uittrekken voor O&TO op het gebied van energie, waarbij de demonstratie van duurzame technologieën voor het gebruik van fossiele brandstoffen tot een van de prioriteiten voor de periode 2007-2013 zal worden gemaakt. Een Europees Strategisch Energietechnologieplan is een geschikt instrument voor de algemene coördinatie van dergelijke O&TO- en demonstratie-inspanningen en voor de maximalisering van de synergieën op zowel EU- als lidstaatniveau. De Commissie zal, op basis van de succesvolle resultaten van de O&TO-projecten, de meest geschikte manier bepalen om het ontwerp, de bouw en de exploitatie (vanaf 2015) te ondersteunen van 12 grootschalige installaties voor de demonstratie van technologieën voor duurzame fossiele brandstoffen bij commerciële elektriciteitsproductie.

3.6

Op basis van de recent gedane en geplande investeringen zal de Commissie nagaan of de in de EU nieuw gebouwde resp. nog te bouwen, met fossiele brandstoffen gestookte centrales wel efficiënt genoeg gebruik maken van de beste beschikbare technologieën en of het voor deze kolen- en gasgestookte centrales, voorzover ze nog niet met CCS zijn uitgerust, mogelijk zal zijn om in een later stadium alsnog CCS-technologieën in te bouwen („klaar voor CO2-vangst”). Indien dit laatste niet het geval zou zijn, overweegt de Commissie om zo spoedig mogelijk, na een passende effectbeoordeling, wettelijk bindende instrumenten voor te stellen.

3.7

In 2007 zal de Commissie de potentiële risico's van CCS evalueren en eisen uitwerken voor de vergunning van CCS-activiteiten en voor een adequate reactie op de geïdentificeerde risico's en effecten. Zodra een degelijk beheerskader is uitgewerkt, kan dit worden gecombineerd met een aanpassing van het bestaande milieuregelgevingskader op EU-niveau om onterechte belemmeringen voor CCS-technologieën uit de weg te ruimen. De Commissie zal ook nagaan of bestaande instrumenten (zoals de richtlijn betreffende milieueffectrapportage en de richtlijn inzake geïntegreerde preventie en bestrijding van verontreiniging) eventueel moeten worden gewijzigd, dan wel of een afzonderlijk regelgevingskader moet worden voorgesteld. Zij zal afwegen of bepaalde aspecten van het regelgevingskader beter op EU- dan wel op nationaal niveau kunnen worden aangepakt.

3.8

De Commissie is van mening dat er een duidelijk en voorspelbaar langetermijnkader moet worden vastgesteld om een vlotte en snelle overgang naar met CCS uitgeruste elektriciteitsproductie op basis van steenkool mogelijk te maken. Dit is noodzakelijk om het voor de elektriciteitsbedrijven mogelijk te maken, de vereiste investeringen en het nodige onderzoek te doen in het geruststellende besef dat hun concurrenten dezelfde weg zullen opgaan. Op basis van de momenteel beschikbare informatie meent de Commissie dat vanaf 2020 alle nieuwe kolengestookte elektriciteitscentrales moeten zijn uitgerust met CCS-faciliteiten. De bestaande centrales moeten vervolgens geleidelijk dezelfde aanpak gaan volgen. De Commissie zal evalueren wat het optimale tijdschema is voor de modernisering van met fossiele brandstoffen gestookte centrales in de periode nadat de commerciële levensvatbaarheid van technologieën voor duurzame steenkool is aangetoond.

3.9

Naar raming zullen de kosten voor CO2-vangst en -opslag bij de elektriciteitsproductie met het huidige niveau van technologische ontwikkeling oplopen tot ongeveer 70 euro per ton CO2  (3), wat een grootschalig gebruik van deze technologie op dit moment veel te duur maakt. Op basis van de beschikbare modellen en studies met (middel)langetermijnperspectief worden de kosten van CCS tegen 2020 daarentegen geraamd op ca. 20-30 euro/ton CO2. Volgens de modellen zal dit er vanaf 2020 of iets later op neerkomen dat de extra kosten voor de elektriciteitproductie in kolengestookte centrales die uitgerust zijn met CCS, amper 10 % of zelfs minder van het huidige kostenniveau bedragen.

3.10

De potentiële negatieve milieueffecten bij een duurzaam gebruik van fossiele brandstoffen en CCS hebben vooral te maken met een eventuele lekkage bij CO2-opslag. De effecten van lekkage kunnen zowel plaatselijk zijn (lokale biosfeer) als mondiaal (klimaatverandering). In het rapport van de Intergouvernementele Werkgroep inzake Klimaatverandering (IPCC) wordt echter geconcludeerd dat, afgaande op de huidige ervaringen, de fractie van CO2 die kan worden vastgehouden in goed geselecteerde en beheerde opslagplaatsen, naar alle waarschijnlijkheid, over een tijdsbestek van 100 jaar gemeten, meer dan 99 % zal bedragen. De keuze van de locatie en het beheer zijn dus cruciaal, wil men het risico minimaliseren. In de effectbeoordeling van de Commissie die de wetgevingswerkzaamheden vooraf zal gaan, zullen alle potentiële risico's worden bestudeerd en afdoende veiligheidsmaatregelen worden voorgesteld.

3.11

De baten van het gebruik van technologieën voor duurzame fossiele brandstoffen, met name CCS, zullen naar verwachting zeer aanzienlijk zijn. In de eerste plaats kunnen ze een vermindering opleveren van de koolstofuitstoot door kolen- en gasgestookte centrales met 90 %. Dit kan tegen 2030 resulteren in een vermindering van het totale aantal CO2-emissies in de EU-27 met 25 à 30 % ten opzichte van de niveaus van 2000. Een vroegtijdige betrokkenheid van derde landen bij de ontwikkeling en toepassing van technologieën voor duurzame steenkool, met name van de CCS-component daarvan, is essentieel voor een duurzame mondiale economische ontwikkeling en voor het aanpakken van de klimaatverandering in een scenario waarin wereldwijd steeds meer steenkool wordt gebruikt. Het succes van duurzame steenkool en met name de commerciële en grootschalige ingebruikneming van CCS schept ook kansen voor een betere toegang tot energie in de armste delen van de wereld, waar men nog altijd niet de mogelijkheid heeft om energie te gebruiken.

4.1

Het EESC is ingenomen met de mededeling van de Commissie en kan zich vinden in de analyse en de beschrijving van de stand van zaken zoals die in het document worden gepresenteerd. De wereld staat voor de grote uitdaging om enerzijds een effectief antwoord te vinden op de gevaren van de globale klimaatverandering en anderzijds te blijven voldoen aan de grote vraag naar energie van de gevestigde economieën en de almaar groeiende vraag naar energie van de zich ontwikkelende economieën.

4.2

Koolgestookte centrales in de EU produceren 24 % van de totale CO2-uitstoot in de Unie. De emissies die ontstaan bij de elektriciteitsproductie in centrales waarin fossiele brandstoffen worden gestookt, hebben een zeer dichte concentratie als gevolg van het hoge brandstofverbruik in grote verbrandingsovens. Daardoor zijn dergelijke elektriciteitscentrales het meest geschikt om er CCS-systemen in te installeren. Deze systemen bestaan uit drie betrekkelijk onafhankelijk van elkaar verlopende fasen:

4.3

Naar alle waarschijnlijk zal steenkool de komende decennia deel blijven uitmaken van de Europese energiemix. De speciale voordelen ervan — beschikbaarheid, betaalbaarheid en stabilisering op de energiemarkt — zullen ervoor zorgen dat steenkool een van de belangrijkste grondstoffen voor de commerciële elektriciteitsproductie zal blijven. De voorraden steenkool zijn ongelijkmatig verdeeld over de wereld en ook binnen de EU. Globaal gezien is het bemoedigend dat de grootste steenkoolvelden in de economisch meest ontwikkelde en politiek stabiele landen liggen. De steenkoolreserves in de ontwikkelde EU-lidstaten zijn grotendeels uitgeput geraakt als gevolg van de langdurige mijnbouwactiviteiten van de afgelopen decennia. Een aantal landen heeft ervoor gekozen om de steenkoolwinning geleidelijk af te bouwen of zelfs helemaal stop te zetten.

4.4

Slechts één op de drie lidstaten van de EU kan putten uit eigen koolvoorraden. De overige landen zijn afhankelijk van de invoer van m.n. steenkool. In 2006 is er in de EU voor 161,6 miljoen ton aan steenkool gedolven, terwijl er voor 235,3 miljoen ton is ingevoerd. In dat jaar is er ook voor 373,8 miljoen ton aan bruinkool verbruikt, een hoeveelheid die geheel en al afkomstig was van binnen de EU. Het is dan ook nodig om adequate methoden te ontwikkelen voor een substantiële reductie van specifieke CO2-emissies die worden geproduceerd bij het opwekken van elektriciteit in koolgestookte centrales, en om deze op brede schaal ingang te doen vinden.

4.5

Dankzij nieuwe steenkooltechnologieën kan de uitstoot van CO2 in principe drastisch worden verminderd (4). Hiertoe dienen op de korte en middellange termijn marktmechanismen en juridische kaders te worden ontwikkeld ter aanmoediging van investeringen in de meest geavanceerde technologieën met behulp waarvan de efficiëntie van de elektriciteitsproductie op basis van steenkoolverbranding kan worden verbeterd en aldus de specifieke CO2-emissies kunnen worden teruggedrongen. Er is momenteel behoefte aan een gezamenlijke inspanning van de Commissie, de regeringen van de lidstaten en de industrie om wereldwijd activiteiten aan te moedigen op het gebied van onderzoek, ontwikkeling en demonstratie van schone steenkooltechnologieën (zoals de vastlegging en opslag van koolstof), die op den duur zullen leiden tot een bijna-nulemissie van CO2 bij de verbranding van steenkool.

4.6

Op het ogenblik beschikken we nog niet over aantoonbaar kosteneffectieve methoden voor het afscheiden en vastleggen van het grootste deel van de CO2 die wordt uitgestoten door kolengestookte centrales. Het gaat hier om een technologie die nog in ontwikkeling is. Niettemin is er goede hoop dat het binnen de twintig jaar zal lukken om dergelijke steenkooltechnologieën met een bijna-nulemissie (ZET's) te ontwikkelen en commercieel aantrekkelijk te maken. CCS-installaties in krachtcentrales zullen naar wordt aangenomen de elektriciteitsopwekking minder efficiënt maken vanwege de hoeveelheid stroom die ze zelf verbruiken. De algehele efficiëntie varieert per gebruikte technologie: de te verkiezen OXYFUEL-technologie verbruikt 8 à 10 % van de gegenereerde stroom, terwijl de andere technologieën een nog hoger eigen stroomverbruik kennen. Dit betekent dat er meer brandstof nodig is per MWh elektriciteit die in het net komt, zodat de efficiëntie van de elektriciteitsproductie zal moeten worden opgevoerd. De geavanceerdere CCS-installaties van de toekomst zullen zelfs nog meer energie verbruiken om te kunnen functioneren.

4.7

Voorlopig is verbetering van de efficiëntie van bestaande en nieuwe koolgestookte krachtcentrales een kosteneffectieve manier om de toename van CO2-emissies te beperken. Bij het plannen van de aanzienlijke hoeveelheid nieuwe koolgestookte capaciteit die er in de nabije toekomst bij moet komen, zou men de beste op de markt verkrijgbare technologie moeten aanwenden. Voorzover dit praktisch haalbaar is, zouden deze productie-eenheden zo moeten worden geconstrueerd dat er later, zodra deze technologie op de markt komt, tegen weinig kosten CCS-installaties in aangebracht kunnen worden.

4.8

Het EESC wil er hierbij nogmaals op wijzen dat de uitdaging waarvoor wij staan om de uitstoot te beperken, dusdanig ernstig is dat alle denkbare energiebronnen en technologieën optimaal ontwikkeld moeten worden om ze praktisch en commercieel haalbaar te maken. Bij de overgang naar duurzame energie staan, naast technologieën op het gebied van kernenergie en hernieuwbare energie alsmede energiebesparingsmaatregelen, steenkool en andere fossiele brandstoffen centraal. Al deze factoren tezamen spelen een rol; bepalend zijn de technische haalbaarheid en de betaalbaarheid.

4.9

De gerede verwachtingen die CCS wekt, mogen nog zo hoopvol zijn, toch mag dit er niet toe leiden dat men nu al strategieën en doelstellingen op het gebied van energiebeleid gaat goedkeuren waarbij wordt uitgegaan van een situatie waarin CCS-technologieën reeds in ruime mate voorhanden zijn.

5.1

Steenkool levert een zeer belangrijk aandeel aan de elektriciteitsopwekking in Europa, hoewel 70 % van de opgewekte elektriciteit wordt geleverd door kolengestookte centrales die meer dan twintig jaar oud zijn. Doordat het stroomverbruik licht zal stijgen en veel van de huidige krachtcentrales binnenkort technisch en/of economisch niet meer exploitabel zullen zijn, zal er tegen 2020 voor ca. 350 GW en tegen 2030 voor ca. 500 GW aan nieuwe stroomopwekkingscapaciteit bij moeten komen. Bij de berekening van de kosten van kolengestookte, met CCS uitgeruste krachtcentrales in de EU is uitgegaan van een optimistisch kostenplaatje, geldend voor een nieuwe 300 MW krachtcentrale: 500 miljoen euro (ca 1,7 miljoen euro per MW geïnstalleerd vermogen). Aanpassing van een moderne krachtcentrale (gebouwd tussen nu en 2020) vergt 0,5 à 0,7 miljoen euro per MW geïnstalleerd vermogen, terwijl de aanpassing van bestaande faciliteiten zelfs meer dan 1 miljoen euro per MW geïnstalleerd vermogen kost. Als men tegen 2030 500 GW aan elektriciteit zou produceren met de meest geavanceerde CCS-technologie, dan zou er naar schatting zo'n 600 à 800 miljard euro geïnvesteerd moeten worden.

5.2

Het EESC stelt met tevredenheid vast dat op de lange termijn, na 2020, de techniek van het vastleggen en opslaan van CO2 zo ver ontwikkeld zal zijn dat het mogelijk wordt om de uitstoot door kolengestookte centrales tot bijna nul te reduceren. Om een en ander te realiseren zal er nu een begin moeten worden gemaakt met gecoördineerde inspanningen op het gebied van onderzoek, technologische ontwikkeling en demonstratie.

5.2.1

De komende tien jaar kan de CO2-uitstoot op kosteneffectieve worden teruggedrongen door een verhoging van de efficiëntie bij de verbranding van steenkool, wat kan worden bereikt door op ruimere schaal gebruik te maken van geavanceerde technologie voor een kolengestookte energieopwekking.

5.2.2

Beide strategieën kunnen elkaar aanvullen als de daartoe benodigde technische oplossingen worden gevonden. Ingebruikneming van moderne, efficiënte technologieën voor elektriciteitsproductie op basis van steenkoolverbranding op de korte tot middellange termijn kan vastlegging van koolstof op de langere termijn goedkoper maken, mits deze productie-eenheden zo worden geconstrueerd dat CCS-voorzieningen kosteneffectief zijn aan te brengen wanneer deze technologie op de markt komt.

5.2.3

In het Zevende Kaderprogramma wordt ervan uitgegaan dat voor een radikale omschakeling naar een weinig of geen CO2 uitstotend, betrouwbaar, concurrerend en duurzaam energiesysteem behoefte is aan nieuwe technologieën en materialen, maar dat de hieraan verbonden risico's zo groot en de vooruitzichten op winst zo onzeker zijn dat het bedrijfsleven niet geneigd zal zijn om alle voor O&TO, demonstratie en toepassing benodigde investeringen te doen. Van de 2,35 miljard euro die in KP7 zijn uitgetrokken voor energie (periode 2007-2013), is een gedeelte bestemd voor CCS en schone steenkool.

5.2.4

Het begrip „klaar voor CO2-vangst” zal nader moeten worden gepreciseerd Voor een succesvolle tenuitvoerlegging is het nodig dat de regelgevende instanties en de industrie met elkaar gaan samenwerken. De markt kan alleen goed functioneren als er een adequaat en stabiel politiek raamwerk is.

5.2.5

Het EESC is van mening dat de krachtcentralecapaciteit dringend uitgebreid en gemoderniseerd dient te worden. Gelet op de voorziene grotere afhankelijkheid van ingevoerde energie in de toekomst (69 % tegen 2030), zullen we het om redenen van continue energievoorziening niet kunnen stellen zonder een gevarieerd samengestelde energiemix. Een gestabiliseerd aandeel steenkool in de elektriciteitsopwekking kan substantieel bijdragen tot de continuïteit van de energievoorziening in de EU.

5.2.6

Mits de efficiëntie in de energiecentrales voortdurend wordt verbeterd en de ontwikkeling van technologieën voor een bijna-nulemissie wordt voortgezet, zal steenkool kunnen bijdragen tot de verwezenlijking van de doelstellingen op het gebied van preventieve klimaatbescherming. Bij het opstellen van regels voor de handel in emissierechten in de afzonderlijke EU-lidstaten zal de nadruk moeten liggen op het verbeteren van de efficiëntie ter beperking van de uitstoot van BKG.

5.2.7

De vergunningsprocedures zullen vereenvoudigd en geleidelijk aan geharmoniseerd moeten worden, hetgeen vraagt om samenwerking tussen de nationale regelgevende instanties. Het is zaak dat de lange looptijden voor bouwprojecten zoveel mogelijk worden verkort zonder dat ook maar in het minst wordt afgedongen op de veiligheidseisen.

5.3

Verder wil het EESC erop wijzen dat steenkool niet alleen de belangrijkste grondstof voor het opwekken van elektriciteit is en een vitale rol speelt bij de staalproductie en andere industriële processen, maar ook voorbestemd is om een fundamentele bijdrage te leveren aan het bevredigen van de energiebehoefte in de toekomst, doordat hierdoor de overgang naar een waterstofeconomie wordt vergemakkelijkt. Door kolenliquefactie kan steenkool worden benut als een substituut voor ruwe olie. Er kan ook synthetisch gas worden geproduceerd uit steenkool. Dit soort technologieën en toepassingen zouden uiteindelijk ook een vitale rol kunnen gaan spelen bij de totstandbrenging van een duurzame energiemix. De Commissie gaat in haar document voorbij aan deze belangrijke aspecten van het huidige en toekomstige gebruik van steenkool.

5.4

De diepgaande discussie die op dit ogenblik wordt gevoerd over de mogelijkheden voor de benutting van steenkool gedurende de komende decennia, heeft ertoe geleid dat er minder wordt gesproken over kwesties die te maken hebben met de steenkoolwinning. Men dient echter te bedenken dat er wat het delven van bruin- en steenkool van eigen bodem betreft behoefte blijft bestaan aan een adequaat politiek en economisch kader. Steenkoolwinning en energietransformatie zijn zeer interessant voor de welvaart en werkgelegenheid op plaatselijk niveau. Verbranding van kool van eigen bodem betekent dat de toegevoegde waarde van het delven, transformeren en distribueren ervan niet verloren gaat voor de EU. Wanneer daarentegen olie of gas wordt gebruikt, zal 75 % van de prijs opgaan aan het dekken van de invoerkosten.

5.5

Ook als wordt gekeken naar de sociale situatie in de nieuwe lidstaten, is het van buitengewoon belang dat het aandeel van fossiele brandstoffen in de elektriciteitsproductie (kolengestookte centrales) niet achteruit gaat: van de in totaal 286 500 personen die in de EU werkzaam zijn in de steenkoolindustrie, werken er 212 100 in een nieuwe lidstaat. Er is een verantwoord beleid nodig als het gaat om de zeer moeilijke werkomstandigheden van mijnbouwers in de EU.

5.6

Vermindering van het aantal mijngebieden in het kader van regionale planning en al te stringente voorschriften op het gebied van milieubescherming hebben in het verleden vaak onnodig remmend gewerkt op de mijnbouw en extra hindernissen opgeworpen. De ligging van de voorraden en de voortdurende verplaatsing van de activiteiten bij het delven van grondstoffen brengen, in vergelijking met andere industriële sectoren, specifieke uitdagingen met zich mee. Met deze bijzondere situatie zal, vooral bij het opstellen van een juridisch kader op het gebied van milieu (wet- en regelgeving inzake afvalverwerking, bodembescherming, waterbeheer e.d.), rekening moeten worden gehouden.

5.7

Het EESC stelt vast dat de Commissie zich in haar document optimistisch betoont over het tijdschema waarbinnen CCS kan worden ingevoerd en over de daarvoor benodigde voorbereidende stappen. Hoewel de principes bekend zijn, zal de ontwikkeling van een toepasbare technologische oplossing toch heel wat meer tijd vergen. Het valt niet te verwachten dat er zich plotseling een technische doorbraak zal voordoen, zodat men geen andere keus heeft dan de huidige werkzaamheden gestaag en intensief voort te zetten. De Commissie zou zich nu dienen te concentreren op maatregelen die ertoe moeten leiden dat in 2015 10 à 12 demonstratie-installaties in bedrijf kunnen worden genomen, en op maatregelen die ertoe moeten leiden dat er een adequaat raamwerk voor CCS wordt opgezet, waarmee de belangrijkste risico's worden opgevangen, dat betrouwbaar is en dat tegelijk voldoende speelruimte laat. Tussentijdse evaluaties van de stand van zaken betreffende een verbeterde efficiëntie bij het opwekken van elektriciteit zijn dringend gewenst. Al te grote haast en een te restrictief regelgevend kader zouden een en ander ernstig in gevaar kunnen brengen.

5.8

Het EESC dringt verder aan op intensieve O&TO-activiteiten op het gebied van hernieuwbare alternatieve energiebronnen die kunnen bijdragen tot een betrouwbare energiemix in de EU. Tegelijkertijd dient de interne energiemarkt van de EU zo snel mogelijk een realiteit te worden.

15.1.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 10/44

1.1

Het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC) kan zich vinden in de voorgestelde nieuwe verordening. Na goedkeuring daarvan zullen de verordeningen nrs. 684/92 en 12/98 worden ingetrokken.

1.2

Ook als het gaat over touringcar- en autobusdiensten moet de veiligheid van de passagiers de belangrijkste prioriteit zijn. Alle andere aspecten zijn van minder belang.

1.3

De nieuwe verordening voorziet in strenger toezicht op internationale touringcar- en autobusdiensten en zou daarmee moeten leiden tot een grotere verkeersveiligheid.

1.4

Het EESC staat achter dit voorstel omdat dat is opgesteld in het kader van het programma „Beter wetgeven” en past binnen het streven naar vereenvoudiging en modernisering van het acquis communautaire.

1.5

Het EESC doet de volgende aanbevelingen:

1.5.1

De Commissie zou nader moeten uitleggen wat zij bedoelt met „ernstige inbreuk of herhaalde kleine inbreuken op de communautaire wetgeving inzake vervoer over de weg”. Het EESC vraagt zich af wanneer precies sprake is van een kleine inbreuk en bij hoeveel kleine inbreuken een administratieve sanctie wordt opgelegd.

1.5.2

De Commissie zou tevens een lijst moeten maken van ernstige inbreuken.

1.5.3

Voorts zou moeten worden voorkomen dat het subsidiariteitsbeginsel wordt gebruikt om in andere lidstaten gevestigde vervoerders te discrimineren. In het voorstel zouden daartoe meer waarborgen moeten worden ingebouwd.

1.5.4

Ook zou prioriteit moeten worden gegeven aan het opzetten van een Europese databank, zodat informatie over vergunningen kan worden gecheckt en gegevens gemakkelijker kunnen worden uitgewisseld.

1.5.5

In het kader van artikel 23, lid 3, zou er ten slotte een speciale beroepsregeling moeten komen voor vervoerders aan wie door een lidstaat van ontvangst een administratieve sanctie is opgelegd n.a.v. cabotagevervoer op het grondgebied van die lidstaat, onverminderd eventuele strafvervolgingen.

2.1

Oorspronkelijk vormde Richtlijn 96/26/EG inzake de toegang tot het beroep van ondernemer van vervoer over de weg, samen met Verordeningen (EEG) nr. 684/92 en (EG) nr. 12/98 inzake toegang tot de markt voor vervoer met touringcars en autobussen, de belangrijkste component van de interne markt voor het internationaal vervoer van personen over de weg.

2.2

De richtlijn heeft minimumkwaliteitsnormen ingevoerd waaraan moet worden voldaan om toegang te krijgen tot het beroep; de twee verordeningen hebben het ongeregeld internationaal personenvervoer geliberaliseerd, een speciale vergunningsprocedure voor geregeld internationaal personenvervoer vastgesteld en cabotagediensten tijdens dergelijk internationaal vervoer mogelijk gemaakt.

2.3

Deze regels moeten nu in overeenstemming worden gebracht met het nieuwe rechtskader dat voortvloeit uit de verordening inzake openbaar vervoer van personen via het spoor en de weg, die op het punt staat te worden aangenomen door het Europees Parlement en de Raad. De regels moeten ook worden verduidelijkt en in sommige gevallen worden vereenvoudigd omdat uit ervaring is gebleken dat bepaalde wettelijke voorschriften onnodige administratieve rompslomp met zich meebrengen.

2.4

Vervoerders die betrokken zijn bij het internationaal vervoer van personen met touringcars en autobussen moeten in het bezit zijn van een speciale vergunning voor exploitanten van internationaal personenvervoer over de weg, die wordt afgegeven door de bevoegde instantie in de lidstaat waar de vervoerder is gevestigd, tenzij die daarvan is vrijgesteld.

2.5

Bij Verordening (EEG) nr. 684/92 wordt de toegang tot de markt van internationaal personenvervoer met touringcars en autobussen vrijgemaakt en in Verordening (EG) nr. 12/98 zijn de voorwaarden vastgesteld waaronder vervoersondernemers diensten mogen exploiteren in een lidstaat waar zij niet zijn gevestigd.

3.1

Dit voorstel heeft tot doel verordeningen nrs. 684/92 en 12/98 inzake de toegang tot de markt voor vervoer met touringcars en autobussen te herzien en te consolideren. Het voorstel verduidelijkt de bestaande rechtsbepalingen en wijzigt bepaalde aspecten ervan om de algemene samenhang te versterken en de administratieve rompslomp te beperken.

3.2

In de voorgestelde verordening worden de volgende termen en definities gehanteerd:

3.2.1

„Geregeld vervoer”: vervoer van personen met een bepaalde regelmaat en langs een bepaalde reisweg, waarbij op vooraf vastgestelde stopplaatsen reizigers mogen in- en uitstappen. Vervoerders die deze vorm van vervoer aanbieden moeten in het bezit zijn van een vergunning afgegeven door de lidstaat waar zij gevestigd en hun voertuigen geregistreerd zijn. Deze vergunning geeft de houder ervan het recht om in alle lidstaten over het grondgebied waarvan de reisweg loopt, geregeld vervoer te verrichten.

3.2.2

„Bijzondere vorm van geregeld vervoer”: vervoer, ongeacht door wie het wordt georganiseerd, van bepaalde categorieën reizigers met uitsluiting van andere reizigers. Hieronder vallen:

Voor deze vorm van vervoer is geen vergunning (vervoersconcessie) vereist mits dit onder een contract valt dat tussen de organisator en de vervoersondernemer is gesloten.

3.2.3

„Ongeregeld vervoer”: vervoer dat niet aan de definitie van geregeld vervoer, met inbegrip van de bijzondere vorm van geregeld vervoer, beantwoordt en dat met name wordt gekenmerkt door het vervoer van vooraf samengestelde groepen, op initiatief van een opdrachtgever of van de vervoerder. Voor deze vorm van vervoer is geen vergunning (vervoersconcessie) vereist.

3.2.4

„Vervoer voor eigen rekening”: het vervoer dat wordt verricht door een onderneming voor haar eigen werknemers of door een non-profitorganisatie voor haar leden in het kader van haar sociale activiteiten, met dien verstande

Voor deze vorm van vervoer is geen vergunning vereist, maar geldt een regeling waarbij door de bevoegde instantie van de lidstaat waar de voertuigen zijn geregistreerd, attesten worden afgegeven.

3.2.5

„Cabotage”: nationaal vervoer over de weg dat tijdelijk door een in een andere lidstaat gevestigde vervoerder wordt verricht.

3.2.6

Cabotagevervoer is toegestaan voor de volgende vormen van vervoer:

De lidstaten moeten hun nationale wetten en regels onder dezelfde voorwaarden toepassen op de niet op hun grondgebied gevestigde vervoerders als op hun eigen onderdanen.

4.1

Artikel 8 van de voorgestelde verordening voorziet in een eenvoudigere procedure voor het verkrijgen van een vergunning (vervoersconcessie). Slechts één reden tot weigering van een vergunning die te maken heeft met markttoegang blijft bestaan, namelijk de omstandigheid dat de dienst waarvoor een vergunning wordt aangevraagd een ernstige bedreiging vormt voor de levensvatbaarheid van een vergelijkbare dienst die wordt geëxploiteerd op basis van een openbaredienstverplichting voor de betrokken directe trajecten. Het EESC vindt dit redelijk.

4.2

Transitlanden, d.w.z. lidstaten waar geen passagiers kunnen in- of uitstappen, zullen niet meer worden geraadpleegd, maar er alleen van in kennis worden gesteld dat een vergunning is afgegeven. Dit zal leiden tot meer efficiëntie.

4.3

Het subsidiariteitsbeginsel is van toepassing aangezien het voorstel geen gebieden bestrijkt die onder de exclusieve bevoegdheid van de Gemeenschap vallen. Het is echter essentieel dat er waarborgen bestaan waarmee wordt voorkomen dat in andere lidstaten gevestigde vervoerders worden gediscrimineerd.

4.4

Lid 2 van artikel 18 (dat gaat over vervoersbewijzen) zou moeten worden verduidelijkt.

4.5

De vervoerder is verplicht individuele of collectieve vervoersbewijzen te verstrekken. Indien bij een controle door een daartoe bevoegd persoon, één of meerdere passagiers niet in het bezit zijn van een geldig vervoersbewijs, kan de vervoerder daarvoor niet verantwoordelijk worden gehouden als hij de desbetreffende vervoersbewijzen op een eerder tijdstip aan de passagiers heeft verstrekt. Als vervoersbewijzen eenmaal zijn afgegeven dan zijn de houders daarvan (de passagiers) ervoor verantwoordelijk dat zij die vervoersbewijzen aan een met de controle belast persoon kunnen tonen.

5.1

In het algemeen worden met dit voorstel de door de Commissie gedefinieerde doelstellingen gehaald.

5.2

De Commissie zou nog preciezer moeten uitleggen wat zij bedoelt met ernstige en kleine inbreuken en welke administratieve sancties kunnen worden opgelegd. Per categorie inbreuken dient de aard en het soort inbreuken dat daaronder valt te worden vastgesteld. Deze indeling dient bovendien overal in de EU dezelfde te zijn.

5.3

Bij ernstige inbreuken of herhaalde kleine inbreuken kan de lidstaat van ontvangst de lidstaat die de internationale vervoersvergunning heeft afgegeven verzoeken om de vergunninghouder administratieve sancties op te leggen (zoals de tijdelijke of definitieve intrekking van enkele of alle gewaarmerkte afschriften van de vergunning of de tijdelijke of definitieve intrekking van de vergunning), dit onverminderd eventuele strafvervolgingen in de lidstaat van ontvangst.

5.4

De regeling waarbij in beroep kan worden gegaan tegen opgelegde sancties of geweigerde vergunningen moet door alle partijen als billijk en niet-discriminerend worden gezien.

5.5

Ten slotte zou een Europese databank moeten worden opgezet om een snelle en efficiënte informatie-uitwisseling tussen de lidstaten over autobus- en touringcardiensten te vergemakkelijken. Bovendien zou het tijdens een inspectie van een voertuig door een daartoe bevoegd persoon mogelijk moeten worden om het nummer van de internationale vervoersvergunning (communautaire vergunning) in een computer in te voeren en onmiddellijk alle relevantie informatie te krijgen omtrent de geldigheid van die vergunning.

15.1.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 10/47

1.1

Het Comité herhaalt andermaal dat het zich erin kan vinden als ernstige milieuschade aan strafrechtelijke sancties kan worden onderworpen. Het herhaalt ook dat de Commissie de bevoegdheid moet hebben om de lidstaten te dwingen evenredige en afschrikkende strafrechtelijke sancties op te leggen wanneer de tenuitvoerlegging van Gemeenschapsbeleid zulks vergt. Daarbij gaat het met name om de bescherming van het milieu tegen zware aantasting. Deze straffen moeten in het kader van het nationale strafrecht worden toegepast. Ten slotte dient de Commissie over bevoegdheden te beschikken om toezicht te houden op de efficiënte toepassing van het strafrecht in milieuzaken, en dat ook actief te doen.

1.2

Het richtlijnvoorstel heeft vooral betrekking op door criminele organisaties (een strafverzwarende omstandigheid in het voorstel) gepleegde delicten. Het Comité is ervan overtuigd dat dergelijke inbreuken bestraft moeten worden en dat hiervoor de strafrechtstelsels van de lidstaten op elkaar afgestemd moeten worden. Het Verdrag en de jurisprudentie zijn echter duidelijk over de bestrijding van door criminele organisaties gepleegde delicten: de strafrechtelijke regelingen van de lidstaten kunnen in beginsel uitsluitend in het kader van de politionele en gerechtelijke samenwerking op het gebied van strafrecht nader tot elkaar worden gebracht, zoals voorzien in titel VI van het EU-Verdrag en niet, zoals de Commissie voorstelt, op basis van het EG-Verdrag.

1.3

Ook vraagt het Comité zich af of het opleggen van een vrijheidsstraf naar aanleiding van bepaalde delicten de bevoegdheden uit hoofde van de eerste pijler niet te buiten gaat en of dat geen inmenging vormt in de keuze van de meest gepaste straf. Die keuze dient namelijk in ieder geval een nationale bevoegdheid te blijven.

1.4

Het verdient de voorkeur dat de bevoegdheid van de Gemeenschap beperkt blijft tot het definiëren van de na te komen verplichtingen en het voorzien in straffen. Wil men verder gaan en ook de zwaarte van de straffen regelen, dan is er een kaderbesluit nodig dat is gebaseerd op titel VI van het EU-Verdrag.

1.5

In hetzelfde verband vraagt het Comité zich af of in het Gemeenschapsrecht maximumstraffen mogen worden aangegeven.

1.6

Ten slotte zou het graag zien dat de politieke aspecten die vanzelfsprekend kleven aan de bevoegdheidverdeling en de rol die het Comité voor het Europees Parlement wenst bij alle wetgeving met een strafrechtelijke component onderworpen worden aan een meer gedetailleerde rechtspraak van het Hof van Justitie of onderwerp vormen van een interinstitutioneel akkoord dan wel een bijstelling die vervolgens bij de herziening door de IGC in de Verdragen kan worden geïntegreerd. Dit laatste verdient de voorkeur omdat het dringend zaak is om effectieve straffen in te voeren om het milieu te beschermen.

2.1

In 1998 heeft de Raad van Europa het Verdrag inzake de bescherming van het milieu door middel van strafrecht aangenomen. Dit was een belangrijke stap vooruit omdat dit Verdrag de eerste internationale regeling vormt waarin handelingen die het milieu (kunnen) schaden als delict aangemerkt worden. Duitsland, en later ook Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk, hebben evenwel te kennen gegeven terughoudend tegenover ratificatie van het Verdrag te staan. Bijgevolg zijn Denemarken en de Commissie met afzonderlijke initiatieven gekomen om het milieu door middel van het strafrecht te beschermen.

2.2

Vervolgens heeft de Raad op voorstel van Denemarken en in strijd met het advies en de voorstellen van de Commissie een Kaderbesluit aangenomen. Daarin werden een aantal milieudelicten genoemd en werd de lidstaten verzocht om sancties daarvoor vast te stellen. Het Kaderbesluit is grotendeels gebaseerd op het Verdrag van de Raad van Europa van 4 november 1998, dat op die datum door 10 lidstaten werd ondertekend.

2.3

De Commissie heeft zich jegens de Raad (in verschillende samenstellingen) uitgesproken tegen de gekozen rechtsgrond. Zij was van mening dat in dit verband art. 175, lid 1, van het EG-Verdrag de juiste rechtsgrond vormde en kwam daarom op 15 maart 2001 met een op deze bepaling gebaseerd voorstel voor een richtlijn van het Europees Parlement en de Raad inzake de bescherming van het milieu door middel van het strafrecht (1). Artikel 174 van het EG-Verdrag voorziet echter niet in attributie van bevoegdheden aan de Gemeenschap op strafrechtelijk gebied.

2.4

Op 9 april 2005 heeft het Europees Parlement zich uitgesproken over zowel het voorstel voor een richtlijn als het ontwerpkaderbesluit en schaarde het zich achter de door de Commissie voorgestane aanpak (richtlijn en kaderbesluit).

2.5

Desalniettemin koos de Raad ervoor om zijn gewijzigd ontwerp van Kaderbesluit vast te stellen en niet de richtlijn en of het door de Commissie voorgestelde kaderbesluit. Dat besluit werd gebaseerd op artikel 34 van het EU-Verdrag, dat volgens de Raad een adequaat instrument vormt om de lidstaten te verplichten om strafrechtelijke sancties vast te stellen. Daarbij werd benadrukt dat een meerderheid van de lidstaten afwijzend stond tegenover erkenning van bevoegdheden van de Gemeenschap op het gebied van het strafrecht en ervan overtuigd was dat kwesties van dien aard onder het werkingsgebied vallen van de politionele en gerechtelijke samenwerking in strafzaken, zoals geregeld in titel IV van het EU-Verdrag.

2.6

De zaak werd voor het Hof gebracht en dat deed op 13 september 2005 uitspraak (2).

2.7

Volgens het Parlement, en ook volgens het Hof en de advocaat-generaal, beschikt de Gemeenschap inderdaad niet over een algemene bevoegdheid om het strafrecht te harmoniseren, maar op bepaalde nauwkeurig aangegeven gebieden, zoals milieubescherming, zou de Gemeenschap de lidstaten kunnen verplichten om strafrechtelijke sancties in te voeren.

De Commissie kwam vervolgens met een zeer extensieve interpretatie van het arrest op grond waarvan zij zich zeer uitgebreide bevoegdheden op talloze andere beleidsterreinen dan milieu toekende.

2.8

Bij dat arrest vernietigde het Hof het Kaderbesluit en vervolgens kwam de Commissie met een nieuw richtlijnvoorstel. Het Hof overwoog namelijk dat de Gemeenschap over het algemeen geen bevoegdheid inzake het materiële en formele strafrecht heeft, maar het verklaarde ook dat een en ander de Gemeenschapswetgever niet kan beletten om — wanneer het gebruik van doeltreffende, evenredige en afschrikkende straffen door de bevoegde nationale instanties een onontbeerlijke maatregel is in de strijd tegen ernstige aantastingen van het milieu — maatregelen te nemen die verband houden met het strafrecht van de lidstaten en die hij noodzakelijk acht om de volledige doeltreffendheid van de door hem inzake milieubescherming vastgestelde normen te verzekeren (3). Het Comité herinnert eraan dat het Hof dus benadrukte dat de Gemeenschap in beginsel niet over bevoegdheden op strafrechtelijk gebied beschikt. Dat terrein blijft op basis van het EU-Verdrag onder de nationale soevereiniteit vallen. De formulering „maatregelen … die verband houden met het strafrecht” is vaag genoeg om de deur open te zetten voor allerlei, vaak tegenstrijdige, interpretaties.

2.9

De Commissie komt nu op basis van dit arrest met een gewijzigde ontwerprichtlijn (4) die zowel delictsomschrijvingen als strafrechtelijke sancties bevat. Zij is namelijk van mening dat de uitsluitend administratieve sancties of bepaalde, in sommige lidstaten bestaande strafrechtelijke sancties onderling te zeer uiteenlopen of te licht zijn om met name de georganiseerde misdaad in voldoende mate af te schrikken. Daarom dient volgens haar het strafrecht dat op zware milieudelicten van toepassing is op minimumniveau te worden geharmoniseerd, waarbij het er niet toe doet of het om stafbare of misdadige opzet dan wel om ernstige nalatigheid gaat.

2.10

In een eerder advies (5) schaarde het Comité zich achter het eerste voorstel voor een richtlijn van de Commissie dat erin voorzag dat de lidstaten doeltreffende, evenredige en afschrikkende straffen zouden moeten vaststellen om aantasting van het milieu te bestrijden. Het Comité steunde tevens het door de Commissie met steun van het Europees Parlement ingestelde beroep tot nietigverklaring van het Kaderbesluit van de Raad en zulks ondanks het feit dat het Hof zijn partijstelling bij inleidende beslissing had geweigerd.

2.11

Het gaat er dus om te beoordelen of:

2.12

Centraal in de sinds deze uitspraak van het Hof onder politici en rechtsgeleerden opgestarte intensieve discussie staat de grondwettelijkheid van de uitbreiding van de bevoegdheden van de Gemeenschap op strafrechtelijk gebied ten behoeve van de uitvoering van EG-beleid. Ook gaat het daarbij om de „voorrang” van het EG- op het EU-Verdrag. Het Comité moet hier zeker aandacht aan besteden (6) bij de behandeling van talloze wetgevingsvoorstellen die de Commissie wil herzien, zoals zij dat bijv. onlangs op het gebied van de intellectuele eigendom heeft gedaan (7).

2.13

Een groot aantal lidstaten bestrijdt namelijk de enigszins extensieve interpretatie die de Commissie volgens hen van het arrest geeft. Het gaat daarbij zowel om de inhoud van nieuwe voorstellen op milieugebied als om invoering van een strafrechtelijk minimumkader voor de doelmatige tenuitvoerlegging van het gehele EG-beleid (dus niet alleen van horizontaal beleid zoals milieubeleid). Maar daarvoor biedt het EG-Verdrag absoluut geen expliciete basis. Volgens deze afwijzende lidstaten moet de uitspraak van het Hof beperkt worden tot milieubeleid, aangezien het milieu horizontaal en grensoverschrijdend is, en dient men zich te baseren op de bewoordingen van het arrest, dat niet mag worden uitgelegd als een „carte blanche” voor de Commissie met betrekking tot alle EG-beleidsterreinen.

2.14

Het Comité zal zich in dit advies uitsluitend uitspreken over voorstellen op milieugebied, dat het enige terrein vormt dat expliciet in het arrest wordt genoemd.

2.15

Samenvattend: de Commissie heeft ervoor gekozen om delictomschrijvingen, maximumstraffen en -boetes van „ten minste …” voor te stellen m.b.t. iedereen die milieudelicten pleegt, daaraan medeplichtig is, aanzet tot ernstige aantasting van het milieu of hier door grove nalatigheid zelf verantwoordelijk voor is. Daarbij gaat het om zowel natuurlijke als rechtspersonen. Zij heeft vrijheidsstraffen en/of boetes voorgesteld, alsook bijkomende straffen (artikel 5) en deze kunnen worden uitgebreid of aangevuld door in nationaal recht in te voeren delictsomschrijvingen en sancties.

3.1

Het Comité wijst op zijn in verband met het eerdere richtlijnvoorstel en het door de Commissie ingediende ontwerpkaderbesluit ingenomen standpunt (2005): het kan zich vinden in het beginsel achter en het niveau van de voorgestelde strafrechtelijke sancties voor milieudelicten. Het is echter teleurgesteld dat de goedkeuring van deze sacnties door interinstitutionele competentieperikelen aangaande het EG- en het EU-Verdrag al jaren aansleept en nog lang kan blijven aanslepen. Het hoopt dat de instellingen snel een oplossing zullen vinden. Daarbij heeft het oog voor de betrokkenheid van het EP en hoopt het verder dat de onduidelijkheden betreffende de Verdragen door de onlangs opgerichte IGC of anders door toekomstige uitspraken van het Hof uit de wereld zullen worden geholpen.

3.2

Bij de omzetting in het recht en de strafrechtelijke jurisprudentie van de respectievelijke lidstaten zal moeten worden aangegeven welke soorten schade aan het milieu, bijvoorbeeld „aanzienlijke schade”, door strafrechtelijke sancties kunnen worden gevolgd.

3.3

De richtlijn is in de eerste plaats gericht op zware delicten zoals die vooral worden begaan door criminele organisaties of op grote schaal door rechtspersonen. Verder wordt gestreefd naar het nader tot elkaar brengen van de toepasselijke straffen op EG-niveau ten einde te voorkomen dat delinquenten van rechtsleemten profiteren. Kwesties betreffende de georganiseerde misdaad vallen echter onder titel VI van het EU-verdrag inzake de politionele en gerechtelijke samenwerking in strafzaken en moeten daarom worden geregeld via een rechtsinstrument als het kaderbesluit.

3.4

De ruime delictomschrijving heeft een Britse tabloid aanleiding gegeven tot de vraag of een particulier in de gevangenis kan belanden wanneer hij wilde bloemen plukt en er in het boeket beschermde soorten blijken zitten. In dit verband moet worden benadrukt dat de strafrechtelijke sancties slechts voor zware delicten gelden en doeltreffend, evenredig en afschrikkend moeten blijven. Gegeven de rechterlijke onafhankelijkheid mag niet worden getornd aan de vrijheid van de bevoegde nationale strafrechter om van zaak tot zaak te beoordelen hoe ernstig een delict is en hoe de bijbehorende strafmaat luidt.

3.5

Het Comité constateert met genoegen dat artikel 3 van het voorstel een gedetailleerde beschrijving van de wederrechtelijke handelingen bevat. Dit is overeenkomstig het algemene rechtsbeginsel „Nulla poena sine lege” (8). Dit algemene rechtsbeginsel vereist dat delictsomschrijvingen geen enkele ruimte voor twijfel laten, zodat bij betrokkenen niet de minste verwarring kan ontstaan over de daaruit voortvloeiende rechten en verplichtingen. M.a.w.: geen straf zonder een duidelijke voorafgaande bepaling.

3.6

Het is duidelijk dat het door de Commissie voorgestelde stelsel van strafrechtelijke sancties gericht is op schendingen van zowel nationale, communautaire en internationale wetgeving. Dit bijzonder ruime werkingsgebied kan juridische problemen opleveren in verband met de nationale basis van gemeen recht of de autonome controle-instrumenten van internationaal recht. De zware delicten kunnen zowel in nationaal als grensoverschrijdend verband worden begaan. Het Comité kan zich evenwel vinden in deze materiële en territoriale gelding, die een logisch gevolg is van de aard van milieubescherming. Met inbreuken wordt doorgaans het milieu in het algemeen geschaad en nationale grenzen doen er daarbij eenvoudigweg niet toe.

3.7

Voor rechtspersonen is er voorzien in strafrechtelijke en niet-strafrechtelijke sancties. De mogelijkheid om straffen op te leggen aan natuurlijke personen, bijv. directieleden van een bedrijf, hangt echter in het luchtledige. De sancties zijn slechts bedoeld voor personen die direct tot een rechtspersoon behoren en die de daders of aanstichters van de vervolgde feiten zijn. Het Comité vindt dat de richtlijn in die zin moet worden uitgebreid dat directieleden die eenvoudigweg hebben nagelaten om de handelingen van hun ondergeschikten te controleren moeten kunnen worden aangepakt, ook al zou het daarbij alleen maar om aanvullende straffen gaan.

3.7.1

Verder neemt het Comité nota van de in artikel 7 van het voorstel opgenomen maximale geldboetes met de daarbijbehorende minimumbedragen, die de lidstaten bij de omzetting kunnen verhogen. Het gaat dus om een gemeenschappelijk minimum dat echter wel tot uiteenlopende nationale praktijken kan leiden. Het Comité geeft de voorkeur aan een meer geprononceerde strafrechtelijke harmonisatie, desnoods door de onderdrempels voor de maximumboetes te verhogen, ten einde „forum shopping” te voorkomen.

3.8

De Commissie merkt in haar effectbeoordeling op dat de lidstaten op uitvoeringsgebied veel ruimte wordt gelaten. Het Comité tekent daarbij aan dat er voor een nauwkeurige follow-up van de nationale praktijken moet worden gezorgd omdat omzettingsverschillen in beginsel altijd aanleiding geven tot belemmeringen voor efficiënte onderlinge toenadering van het milieustrafrecht. Over het algemeen zou de beoordelingsvrijheid van de lidstaten niet zo ver mogen gaan dat er „goedkopere” vervuilingszones worden gecreëerd. Het Comité spreekt in dit verband dan ook zijn instemming uit met artikel 175 van het EG-Verdrag als voorgestelde rechtsgrond.

3.9

Voorts constateert het Comité dat overeenkomstig de conclusies van de Raad „Justitie en binnenlandse zaken” van 25 en 26 april 2002 een drietrapsbenadering voor de regeling van gevangenisstraffen wordt voorgesteld. Verder is, naast schadevergoeding, voorzien in alternatieve straffen zoals een beroepsverbod. Daarmee vallen de meeste zware milieudelicten dus reeds onder Kaderbesluit 2005/212/JBZ inzake de confiscatie van opbrengsten van misdrijven, alsmede van de daarbij gebruikte hulpmiddelen en de door middel daarvan verkregen voorwerpen.

3.10

Het voorschrijven van een maximumstraf van tussen twee en vijf jaar werkt verwarrend. Het verdient de voorkeur om één enkele onderlimiet voor de maximumstraf uit te vaardigen ten behoeve van meer harmonisatie. Dat doet namelijk in het geheel niets af aan beoordelingsvrijheid van de rechter.

3.11

De Commissie merkt niettemin op dat de beperkingen voor de beoordelingsvrijheid van de lidstaten bij de omzetting haaks staan op de doelstellingen van de richtlijn. Hier speelt een conflict tussen de door het Comité voorgestane strafrechtelijke aanpak en die van de Commissie. Met het oog op de toepassingspraktijk moet hier voor een eenduidige aanpak worden gekozen om de doelstellingen van het voorstel te verwezenlijken.

3.12

Het Comité weet dat een verordening in deze fase van het integratieproces geen reële optie is. Toch vindt het dat er een duidelijk onderscheid moet worden gemaakt tussen administratieve sancties en strafrechtelijke delicten. Zulks ook om te vermijden dat omzetting in wetgevingsverschillen resulteert. Het zou namelijk niet logisch zijn dat er bepaalde gedragingen in de ene lidstaat wel en in de andere lidstaat geen strafbaar feit oplevert.

3.13

Verder zou het Comité het in artikel 8 van het voorstel genoemde verslag graag toegestuurd krijgen.

3.14

Ook zou het graag zien dat er rekening wordt gehouden met de eerder door het Comité gedane verzoeken (9) betreffende:

15.1.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 10/51

1.1

Het EESC heeft kennisgenomen van de door de Europese Commissie voorgestelde bepalingen.

1.2

Het EESC zou graag willen dat alle voor voedselproducerende dieren bestemde farmacologische stoffen door het Europees Geneesmiddelenbureau worden onderzocht en dat de desbetreffende maximumwaarden voor residuen door het Comité voor geneesmiddelen voor diergeneeskundig gebruik worden beoordeeld.

1.3

Elk bedrijf dat farmacologische producten voor dieren op de markt wil brengen, zou daarvoor een vergunning moeten krijgen van het Europees Geneesmiddelenbureau en de maximumwaarden voor de residuen van zijn producten zouden door het Comité voor geneesmiddelen voor diergeneeskundig gebruik moeten worden beoordeeld.

1.4

Om ervoor te zorgen dat het vrije verkeer van goederen binnen de Europese Gemeenschap op geen enkele manier wordt belemmerd, zouden deze vergunningen in alle lidstaten moeten gelden.

1.5

De procedure voor het op de markt brengen van producten zou moeten worden vereenvoudigd mét behoud van een hoog niveau van bescherming van de consument.

1.6

Vereenvoudiging en verbetering van de leesbaarheid van Europese regelgeving is in het belang van iedere burger. Hoe toegankelijker Europese regelgeving is, hoe beter iedere burger leert en begrijpt welke invloed Europa heeft op het dagelijks leven.

2.1

Hoofddoel is om consumenten te blijven beschermen tegen overmatige blootstelling aan farmacologisch werkzame stoffen.

2.2

Naast handhaving van een hoog niveau van bescherming van de consument wordt eenvoudigere wetgeving beoogd.

2.3

Om dit alles te bereiken moeten de volgende specifieke doelstellingen worden nagestreefd:

3.1

Het bestaande wettelijk kader voor maximumwaarden voor residuen heeft tot de volgende problemen geleid:

4.1

De belangrijkste voorgestelde wijzigingen betreffen:

4.2

De Europese Commissie heeft de betrokken partijen geraadpleegd over de noodzakelijke wijzigingen.

5.1

Het EESC heeft kennisgenomen van de door de Europese Commissie voorgestelde bepalingen.

5.2

Het EESC zou graag willen dat alle voor voedselproducerende dieren bestemde farmacologische stoffen door het Europees Geneesmiddelenbureau worden onderzocht en dat de desbetreffende maximumwaarden voor residuen door het Comité voor geneesmiddelen voor diergeneeskundig gebruik worden beoordeeld.

5.3

Elk bedrijf dat farmacologische producten voor dieren op de markt wil brengen, zou daarvoor een vergunning moeten krijgen van het Europees Geneesmiddelenbureau en de maximumwaarden voor de residuen van zijn producten zouden door het Comité voor geneesmiddelen voor diergeneeskundig gebruik moeten worden beoordeeld.

5.4

Om ervoor te zorgen dat het vrije verkeer van goederen binnen de Europese Gemeenschap op geen enkele manier wordt belemmerd, zouden deze vergunningen in alle lidstaten moeten gelden.

5.5

De procedure voor het op de markt brengen van producten zou moeten worden vereenvoudigd mét behoud van een hoog niveau van bescherming van de consument.

5.6

Dankzij nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen zal kunnen worden vastgesteld in hoeverre producten schadelijk zijn en hoe lang er gewacht moet worden tussen de toediening van een geneesmiddel aan een dier en het moment waarop dat dier kan worden geslacht om te worden geconsumeerd.

5.7

Dergelijke ontwikkelingen zullen de Raad in staat moeten stellen maximumwaarden voor residuen te bepalen.

5.8

De huidige procedure heeft haar waarde bewezen en daarom zou de bestaande behandeling van vergunningaanvragen moeten blijven bestaan.

5.9

De farmacologisch werkzame stoffen zouden als volgt moeten worden ingedeeld:

5.10

Het Europees Geneesmiddelenbureau zou referentielaboratoria moeten raadplegen en de procedure voor de analyse van residuen moeten vaststellen.

5.11

Het vrije verkeer van levensmiddelen van dierlijke oorsprong in de EU mag niet worden belemmerd.

5.12

Vereenvoudiging en verbetering van de leesbaarheid van Europese regelgeving is in het belang van iedere burger. Hoe toegankelijker Europese regelgeving is, hoe beter iedere burger leert en begrijpt welke invloed Europa heeft op het dagelijks leven.

5.13

De schadelijkheid van buiten de EU afkomstige vleesproducten, waarin residuen voorkomen van geneesmiddelen die niet op Europees niveau zijn geregistreerd, zou onder leiding van het Europees Geneesmiddelenbureau wetenschappelijk moeten worden onderzocht. Vervolgens zou het Comité voor geneesmiddelen voor diergeneeskundig gebruik de desbetreffende maximumwaarden voor residuen moeten goedkeuren, om volledige bescherming van de consument te garanderen.

5.14

Voor bepaalde diersoorten (bijv. geiten en konijnen) worden door laboratoria geen geneesmiddelen ontwikkeld omdat dit niet rendabel is. De Europese Commissie zou zich moeten buigen over het beschikbaarheidsprobleem dat hierdoor ontstaat.

15.1.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 10/53

1.1

Het EESC is over het algemeen ingenomen met het verordeningsvoorstel.

1.2

Wel betwijfelt het of de voorgestelde verordening ten opzichte van de huidige Verordening echt een „vereenvoudiging” betekent die voor zowel de lidstaten als de betrokkenen tot minder rompslomp leidt.

1.3

De Commissie wordt verzocht om het begrip „eindgebruiker” veel scherper te definiëren, want met de huidige definitie kan iedereen als eindgebruiker worden beschouwd.

1.4

Het EESC vindt dat gegevens over de milieu-impact van visserijactiviteiten vooral via inspecties op zee moeten worden verzameld door de lidstaten, in het kader van wetenschappelijke visserijcampagnes.

1.5

De Commissie zou de verschillende redenen voor overtredingen die tot sancties voor de lidstaten kunnen leiden duidelijker moeten aangeven en de financiële correcties hieraan moeten aanpassen.

1.6

Het EESC verzoekt de Commissie om de bepaling dat de verzamelaars van economische gegevens (monsternemers) vrije toegang moeten hebben tot bedrijfsgebouwen, te schrappen, omdat die tot juridische problemen kan leiden.

1.7

De Commissie zou uitdrukkelijk moeten bepalen dat de programma's inzake waarnemers op zee via de lidstaten gefinancierd worden en dat de programma's waarbij de bemanning de bemonsteringsprogramma's zelf moet uitvoeren tot een minimum worden beperkt, omdat de werklast anders te groot kan worden.

1.8

Wat de evaluatie van de milieugevolgen van de visserijactiviteit betreft, zou de Commissie duidelijk moeten vastleggen welke gegevens nodig zijn en door wie deze moeten worden verzameld.

1.9

Het EESC stelt voor om de bepaling over de verzameling van gegevens waarmee de mate van interactie tussen de soorten kan worden beoordeeld, te schrappen, omdat zij moeilijk toepasbaar is.

1.10

Wat het beheer en het gebruik van de verzamelde primaire gegevens betreft, benadrukt het EESC dat het belangrijk is dat er vertrouwelijk mee wordt omgesprongen door iedereen die overeenkomstig de voorgestelde verordening toegang tot deze gegevens heeft.

1.11

De Commissie wordt aanbevolen om de EU- en nationale programma's pas in 2009 van start te laten gaan. Het EESC acht het namelijk praktisch onmogelijk om hiermee al in 2008 te beginnen.

2.1

Systematische verzameling van betrouwbare basisgegevens over de visserij is van groot belang voor de beoordeling van visbestanden en voor het geven van wetenschappelijk advies, en derhalve cruciaal voor de uitvoering van het gemeenschappelijk visserijbeleid (GVB).

2.2

De Commissie heeft het huidige kader voor gegevensverzameling (1), na verscheidene jaren ervaring met de uitvoering, onderzocht. Zij is van mening dat dit kader moet worden herzien om terdege rekening te houden met een op de vloot gebaseerde aanpak van het visserijbeheer, de noodzaak om een op het ecosysteem gebaseerde aanpak te ontwikkelen, de noodzaak om de kwaliteit, de volledigheid en de toegankelijkheid van de visserijgegevens te verbeteren, het verlenen van wetenschappelijk advies efficiënter te ondersteunen en de samenwerking tussen de lidstaten te bevorderen.

2.3

Daartoe heeft zij het in onderhavig advies behandelde voorstel ingediend, getiteld „Voorstel voor een verordening van de Raad betreffende de instelling van een communautair kader voor de verzameling, het beheer en het gebruik van gegevens in de visserijsector en voor de ondersteuning van wetenschappelijk advies over het gemeenschappelijk visserijbeleid” (2). Met dit voorstel wordt beoogd om sterk geïntegreerde, regionale bemonsteringsprogramma's voor de lange termijn te ontwikkelen, voor zowel biologische, economische, milieu- als sociale gegevens. Het is de bedoeling dat tegemoet wordt gekomen aan de nieuwe vragen die voortvloeien uit de noodzaak om over te schakelen op visserijbeheer en op een milieugerichte aanpak van dat visserijbeheer.

2.4

Het nieuwe gegevensverzamelingsstelsel bestrijkt het hele proces, van de verzameling van de gegevens op zee tot en met het gebruik ervan door de eindgebruikers. Nieuw in de voorgestelde verordening is dat er milieugegevens zullen worden verzameld om de impact van de visserijactiviteit op het mariene ecosysteem in het oog te houden, dat een financiële sanctie wordt opgelegd aan lidstaten die zich niet aan de regels houden, dat de toegang tot gegevens en het gebruik ervan worden verbeterd en dat de administratieve lasten voor alle betrokken partijen zullen worden verlicht (vereenvoudiging).

3.1

Om de wetenschappelijke advisering te verbeteren worden in de voorgestelde verordening regels vastgesteld inzake verzameling, beheer en gebruik van biologische, milieu-, economische en sociale gegevens betreffende de visserijsector, in het kader van de meerjarenprogramma's van het GVB.

3.2

Deze visserijgegevens moeten het mogelijk maken om de activiteit van de verschillende visserijvloten te beoordelen, samenvattingen op te stellen met gebruikmaking van de gegevens die verzameld zijn uit hoofde van de overige EU-regelingen voor het GVB, de totale hoeveelheden gevangen en overboord gezette vis (uitgesplitst per soort vis en soort vaartuig) te berekenen, de gevangen hoeveelheden in te delen naar geografische zone en naar periode, de omvang en de verspreiding van visbestanden te meten, na te gaan wat voor gevolgen visserijactiviteiten hebben voor het milieu en hoe de visserijsector er in sociaaleconomisch opzicht voorstaat, te volgen hoe de prijzen van de door EU-vaartuigen aangelande vis en van ingevoerde vis zich ontwikkelen, en de sociaaleconomische situatie van de bedrijfstak te beoordelen.

3.3

Deze activiteiten kunnen worden gefinancierd op basis van Verordening (EG) nr. 861/2006 van de Raad van 22 mei 2006 houdende communautaire financieringsmaatregelen voor de tenuitvoerlegging van het gemeenschappelijk visserijbeleid en op het gebied van het zeerecht, (3) waarover het EESC reeds advies heeft uitgebracht (4).

3.4

In het verordeningsvoorstel gaat de aandacht in het bijzonder uit naar kwaliteitscontrole en validering van de verzamelde gegevens; de financiële bijdrage van de EU wordt aan voorwaarden inzake kwaliteitscontrole en naleving van de overeengekomen kwaliteitscriteria gebonden.

3.5

Er bestaat nog een hele reeks EU-verordeningen inzake verzameling en beheer van visserijgegevens. Deze verordeningen bevatten bepalingen met betrekking tot het verzamelen en beheren van gegevens over de vissersvloten en de activiteiten en de vangsten daarvan, alsmede over de prijsontwikkeling, incidentele vangsten van walvisachtigen en bijzondere voorwaarden voor de toegang tot diepzeebestanden. Hiermee dient in de voorgestelde verordening rekening te worden gehouden om een overkoepelend en samenhangend systeem voor gegevensverzameling tot stand te brengen.

3.6

Over het geheel genomen kan de voorgestelde verordening de goedkeuring van het EESC wegdragen. Wel maakt het EESC zich zorgen over het feit dat er steeds meer EU-voorschriften bijkomen, waardoor de administratieve lasten alsmaar toenemen. In dit verband betwijfelt het of de voorgestelde verordening echt een „vereenvoudiging” betekent die tot minder rompslomp voor zowel de lidstaten als de betrokkenen leidt.

3.7

Het EESC is er zeer over te spreken dat in het voorstel grote nadruk wordt gelegd op de milieuaspecten van visserijactiviteiten. Met de voorgestelde verordening kan zijns inziens voor de gegevens worden gezorgd die nodig zijn om een op het ecosysteem gebaseerde aanpak van het visserijbeheer in te voeren.

4.1

In het begin van de voorgestelde verordening wordt een aantal sleutelbegrippen gedefinieerd, te weten: visserijsector, recreatievisserij, mariene regio's, primaire gegevens, gedetailleerde gegevens, geaggregeerde gegevens, vlootbemonstering, communautair vissersvaartuig en eindgebruikers. Het EESC vindt de term „eindgebruikers” onnauwkeurig gedefinieerd, want met deze definitie („natuurlijke of rechtspersonen of organisaties die belang hebben bij de wetenschappelijke analyse van gegevens betreffende de visserijsector”) kan iedereen als eindgebruiker worden beschouwd. Daarom wordt de Commissie verzocht dit begrip veel scherper af te bakenen.

4.2

Voor de verzameling van de gegevens stelt de Commissie een communautair meerjarenprogramma vast dat betrekking heeft op:

4.3

De lidstaten stellen een nationaal programma voor gegevensverzameling op dat in overeenstemming met het communautaire programma moet zijn. In hun nationale programma's nemen de lidstaten de procedures en methoden op die zij gebruiken bij het verzamelen en analyseren van gegevens en bij het ramen van hun nauwkeurigheid en hun precisie. In het nationale programma worden met name de volgende elementen opgenomen:

4.4

De communautaire en nationale programma's worden vastgesteld voor een periode van drie jaar. De eerste periode zou van 2008 tot en met 2010 moeten lopen. Het EESC acht het echter vrijwel onmogelijk dat al in 2008 met de programma's wordt begonnen. Het beveelt de Commissie daarom aan om deze pas in 2009 van start te laten gaan.

4.5

De lidstaten coördineren hun nationale programma's met andere lidstaten in dezelfde mariene regio en proberen hun activiteiten te coördineren met derde landen die soevereiniteit of jurisdictie uitoefenen over wateren in dezelfde mariene regio, zoals in regionale visserijorganisaties gebeurt.

4.6

Het Wetenschappelijk, Technisch en Economisch Comité voor de visserij (WTECV) beoordeelt de nationale programma's en de daarin aangebrachte wijzigingen en de wetenschappelijke relevantie van de te verzamelen gegevens. De Commissie keurt de nationale programma's goed op basis van de beoordeling door het WTECV.

4.7

Het EESC stemt in met het plan voor gegevensverzameling en -beheer in het kader van meerjarenprogramma's. Wel wil het de Commissie erop wijzen dat uit de voorgestelde verordening niet kan worden afgeleid wat de verzameling van gegevens — met name over de milieu-impact van visserijactiviteiten — voor invloed zal hebben op de normale werkzaamheden van de bemanning. Het EESC vindt in dit verband dat gegevens over het milieu vooral via inspecties op zee moeten worden verzameld door de lidstaten, in het kader van wetenschappelijke visserijcampagnes.

4.8

Nieuw in de voorgestelde verordening is dat als de voorschriften ervan niet worden nageleefd, de Commissie de lidstaten kan bestraffen door de financiële steun voor hun nationale programma's te verlagen en zelfs op te schorten. Het EESC is het hiermee eens, maar vertrouwt erop dat de lidstaten het niet zo ver zullen laten komen en zich aan de regels zullen houden. Wel zou de Commissie de verschillende redenen voor overtredingen die aanleiding geven tot sancties duidelijker moeten aangeven en de financiële correcties hieraan moeten aanpassen.

4.9

Overeenkomstig hetgeen hierboven in paragraaf 4.3 is opgemerkt, voorzien de nationale meerjarenprogramma's voor de bemonstering in:

4.10

In dit licht herhaalt het EESC wat het heeft gezegd in zijn advies over Verordening (EG) nr. 861/2006: om de wetenschappelijke adviezen op een hoger peil te brengen zou via de lidstaten ook moeten worden bijgedragen in de kosten van de studies waarmee de communautaire visserijsector zich een beeld tracht te vormen van de gevolgen van de visserijactiviteit voor het milieu en van de sociaaleconomische situatie in de sector.

4.11

Volgens het Commissievoorstel moeten de lidstaten ervoor zorgen dat de monsternemers, om hun taken te kunnen uitvoeren, toegang krijgen tot:

4.12

Het zal wettelijk erg moeilijk zijn om de monsternemers vrije toegang tot bedrijfsgebouwen te verschaffen met het oog op de verzameling van economische gegevens. Het EESC verzoekt de Commissie dan ook om deze bepaling te schrappen.

4.13

De verzameling van visserijgegevens in het kader van de nationale programma's gebeurt enerzijds door de inscheping van waarnemers op zee (indien nodig voor de verzameling van de gegevens) en anderzijds door wetenschappelijke inspecties op zee om — onafhankelijk van de beoordeling door de commerciële visserij — de omvang en de verspreiding van bestanden te meten en de impact van de visserijactiviteit op het milieu te onderzoeken.

4.14

Het EESC acht beide systemen noodzakelijk om het kader voor de verzameling van visserijgegevens te vervolledigen. De Commissie zou dan ook expliciet moeten voorzien in financiering — via de lidstaten — van de programma's inzake waarnemers op zee. Wanneer waarnemers om veiligheidsredenen of doordat er duidelijk te weinig ruimte is, niet aan boord van vissersvaartuigen mogen en de bemanning de bemonsteringsprogramma's zelf moet uitvoeren, dreigt de bemanning overbelast te raken.

4.15

Wat de beoordeling van de milieugevolgen van de visserijactiviteit betreft, zou de Commissie duidelijk moeten vastleggen welke gegevens nodig zijn en door wie deze moeten worden verzameld.

4.16

Volgens de voorgestelde verordening moeten de lidstaten ervoor zorgen dat de verzamelde primaire gegevens veilig worden opgeslagen in geautomatiseerde gegevensbanken en dat deze gegevens vertrouwelijk worden behandeld. Ook zijn de lidstaten verantwoordelijk voor de kwaliteit en de volledigheid van de verzamelde primaire gegevens en van de daarvan afgeleide gedetailleerde en geaggregeerde gegevens.

4.17

Het EESC vindt het terecht dat de verantwoordelijkheid hiervoor bij de lidstaten wordt gelegd, want vertrouwelijkheid is voor de visserijbedrijven van het grootste belang.

4.18

Vertrouwelijke behandeling van gegevens is cruciaal, omdat de nationale geautomatiseerde gegevensbanken alle primaire gegevens zullen bevatten die verzameld zijn op grond van:

In het kader van de thans voorgestelde verordening zullen zij ook de volgende gegevens bevatten:

4.19

De Commissie heeft het over gegevens om de mate van interactie tussen soorten te beoordelen. Gezien de vaagheid en ambiguïteit hiervan acht het EESC zo'n beoordeling echter niet haalbaar. Het stelt daarom voor de desbetreffende bepaling te schrappen.

4.20

De lidstaten verwerken de primaire gegevens tot reeksen van gedetailleerde of geaggregeerde gegevens overeenkomstig de desbetreffende internationale normen en de op regionaal niveau overeengekomen protocollen. Zij verstrekken deze gegevens aan de Commissie en aan de betrokken wetenschappelijke organisaties, op grond van akkoorden met de Commissie.

4.21

De lidstaten zenden de gedetailleerde en geaggregeerde gegevens door in een beveiligd elektronisch formaat.

4.22

De lidstaten mogen alleen weigeren gedetailleerde en geaggregeerde gegevens door te zenden als er een risico bestaat dat de identiteit van de natuurlijke en/of rechtspersonen bekend wordt of als een eindgebruiker niet aan de verplichtingen van de verordening voldoet.

4.23

Wat het beheer en het gebruik van de verzamelde primaire gegevens betreft, benadrukt het EESC dat het belangrijk is dat er vertrouwelijk mee wordt omgesprongen. Dit geldt in het bijzonder voor gegevens over de activiteit van vaartuigen op basis van informatie van satellietvolgsystemen. Het EESC verzoekt de Commissie om deze gegevens gedifferentieerd te behandelen.

15.1.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 10/57

1.1

Het Europees Economisch en Sociaal Comité neemt kennis van de maatregelen die de Europese Commissie voorstelt.

1.2

Het EESC is verheugd dat de desbetreffende wetgeving zowel voor burgers als voor bedrijven die farmaceutische producten voor dieren verkopen vereenvoudigd en verduidelijkt wordt.

1.3

Bij de voorgestelde richtlijn is het evenredigheidsbeginsel in acht genomen: er worden slechts beperkte veranderingen voorgesteld op basis van de meest recente wetenschappelijke gegevens en deskundigenadviezen.

1.4

De voorgestelde richtlijn is ook van toepassing op de invoer uit derde landen van voedselproducerende diersoorten.

1.5

De voorgestelde richtlijn is niet in strijd met de verbintenissen in het kader van de WTO.

1.6

Het feit dat 17 β-oestradiol en esterachtige derivaten daarvan niet meer verkrijgbaar zullen zijn zal geen merkbare gevolgen hebben voor de veehouderij en het dierenwelzijn.

1.7

Het is niet nodig om bovengrenzen voor de aanwezigheid van residuen vast te stellen.

1.8

Ook het MKB zal vrijwel geen gevolgen van de maatregelen ondervinden.

2.1

De Commissie stelt voor Richtlijn 96/22/EG van 29 april 1996, zoals gewijzigd bij Richtlijn 2003/74/EG, te veranderen. Het gaat om een verbod op het in de handel brengen van bepaalde stoffen om deze voor andere dan de in artikel 4, punt 2, genoemde doeleinden aan dieren toe te dienen, indien het vlees en de producten van deze dieren voor menselijke consumptie bestemd zijn.

Lijst van verboden stoffen:

Lijst A:

Lijst B:

2.2

De Commissie stelt de volgende maatregelen voor:

2.3

De Commissie stelt slechts zeer beperkte wijzigingen voor, die nodig zijn om te voorkomen dat gezelschapsdieren pijn blijven lijden doordat er geen passende behandeling geboden kan worden, en houdt rekening met het wetenschappelijke advies en het advies van deskundigen over 17 β-oestradiol (1).

3.1

Artikel 2, onder a), van Richtlijn 96/22/EG verbiedt het in de handel brengen van in bijlage II opgenomen stoffen om deze aan dieren, „van welke soort ook”, toe te dienen.

3.2

Uit een vergelijking van de prijzen van producten met een thyreostatische werking blijkt dat het economisch niet aantrekkelijk is om voor gezelschapsdieren bestemde producten voor voedselproducerende dieren te gebruiken.

3.3

Illegaal gebruik moet eerder in verband worden gebracht met illegale productie of invoer van stoffen. De afgelopen vijf jaar zijn geen stilbenen, stilbeenderivaten en zouten en esters daarvan meer ontdekt.

3.4

Wegens de beperkingen van Richtlijn 96/22/EG kunnen geen vergunningen worden verleend voor het in de handel brengen van producten die stoffen bevatten voor het behandelen van hyperthyreoïdie bij gezelschapsdieren.

3.5

In 1981 heeft de EU door middel van Richtlijn 81/602/EEG het gebruik verboden van stoffen met hormonale werking als groeibevorderaar bij landbouwhuisdieren. Dit verbod geldt onder meer voor 17 β-oestradiol.

3.6

Oorspronkelijk was het de bedoeling dat met Richtlijn 96/22/EG 17β-oestradiol en esterachtige derivaten daarvan voor alle gebruiksdoeleinden verboden zou worden. Uiteindelijk werden alleen de omstandigheden beperkt waaronder 17 β-oestradiol voor andere doeleinden dan gebruik als groeibevorderaar kan worden toegediend. 17 β-oestradiol moet als een volwaardige carcinogene stof worden beschouwd, aangezien deze stof zowel het ontstaan als de ontwikkeling van tumoren in de hand werkt.

3.7

In het verslag dat de Raad en het Parlement op 11 oktober 2005 is voorgelegd, wordt geconcludeerd dat 17 β-oestradiol niet essentieel is voor de productie van voedselproducerende dieren, omdat het gebruik van de beschikbare alternatieven zoals prostaglandinen reeds vrij gangbaar is.

3.8

Gezelschapsdieren met hyperthyreoïdie lijden vaak pijn omdat er geen passende behandeling mogelijk is.

4.1

Het Europees Economisch en Sociaal Comité neemt kennis van de maatregelen die de Europese Commissie voorstelt.

4.2

De voorgestelde wijzigingen in verband met 17 β-oestradiol zijn het directe gevolg van de door artikel 11 bis van Richtlijn 2003/74/EG voorgeschreven activiteiten.

4.3

Er worden slechts zeer beperkte wijzigingen voorgesteld, die nodig zijn om te voorkomen dat gezelschapsdieren pijn blijven lijden doordat er geen passende behandeling geboden kan worden.

4.4

De voorgestelde richtlijn zal gevolgen hebben voor eigenaren van dieren, dierenartsen, de veterinaire farmaceutische industrie en de agentschappen van de lidstaten die vergunningen afgeven.

4.5

De richtlijn zal bijdragen aan de totstandbrenging van een hoog niveau van bescherming van de gezondheid van de mens.

4.6

Bij nieuwe vergunningen moet worden nagegaan of er sprake kan zijn van misbruik. Aanbiedingsvormen waarvan waarschijnlijk misbruik kan worden gemaakt, moeten daarom worden afgewezen.

15.1.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 10/58

15.1.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 10/59

1.1

De verschuivingen in handelspatronen en de toenemende integratie van de nationale economieën in het internationale handelssysteem zijn het gevolg van een groot aantal factoren. Eén van de belangrijkste daarvan is de internationale productiespreiding, die ertoe heeft geleid dat alsmaar meer intermediaire producten (goederen en diensten) worden verhandeld, een fenomeen dat zich in zowat alle fasen van het productieproces voordoet. De handel in intermediaire producten is een van de belangrijkste motoren voor industriële verandering en een specifieke vorm van internationale arbeidsverdeling.

1.2

In dit advies wordt de omvang van het outsourcingfenomeen afgemeten aan de externe handel in intermediaire producten. Met deze afwijking van de gangbare definitie wordt het onderscheid tussen outsourcing en offshoring erg vaag, zodat men voor de duidelijkheid beter van „offshore-outsourcing” kan spreken.

1.3

Er zijn veel verschillende redenen waarom ondernemingen besluiten om aan offshore-outsourcing te gaan doen. Lagere arbeidskosten (lagere lonen en/of lager niveau van sociale bescherming) zijn momenteel ontegenzeglijk de voornaamste drijfveer, maar ook andere factoren, zoals lagere grondstoffenprijzen, de nabijheid tot groeimarkten of lagere kosten als gevolg van minder strenge milieuregels of een gunstige belastingregeling kunnen een belangrijke rol spelen.

1.3.1

Offshore-outsourcing is geen nieuw verschijnsel, maar is een wezenlijk aspect van de internationale arbeidsverdeling, waarbij ondernemingen zich specialiseren in datgene waarin zij het best en het kostenefficiëntst zijn. De moderne informatietechnologieën en goedkope communicatiemogelijkheden hebben deze ontwikkeling in een stroomversnelling gebracht doordat zij de grensoverschrijdende handel op vele nieuwe terreinen, en vooral de handel in diensten, vergemakkelijken.

1.3.2

Een kosteneffectief en efficiënt vervoerssysteem is een belangrijke factor bij de besluitvorming over offshore-outsourcing.

1.4

Sinds 1950 is het volume van de wereldhandel met een factor 15 toegenomen en is het aandeel van de wereldhandel in het wereldwijde BBP verdrievoudigd. De wereldwijde handel in diensten haalt vandaag de dag even hoge groeicijfers als de handel in goederen en groeit sneller dan het BBP. Het aandeel van de dienstensector in de internationale handel bedraagt een kleine 20 %.

1.5

In de periode 1992-2003 is het aandeel van intermediaire goederen en kapitaalgoederen in het totale importvolume gestegen (resp. van 52,9 tot 54,1 % en van 14,9 tot 16,6 %), terwijl het aandeel van consumptiegoederen licht is gedaald. Binnen de categorie van de intermediaire goederen viel er een duidelijke verschuiving naar de subcategorie onderdelen en componenten te bespeuren.

1.6

Ook op regionaal niveau is er sprake van een sterk divergerende ontwikkeling. In dezelfde periode is het aandeel van intermediaire producten in de totale import van de EU (EUR-15), Japan en de Verenigde Staten gedaald, terwijl er in het geval van China, de Zuidoost-Aziatische landen en de tien nieuwe EU-lidstaten juist sprake was van een toename.

1.7

De forse groei van de dienstenhandel komt vooral voor rekening van de categorie „overige diensten”, waaronder met name de zakelijke dienstverlening valt. Vooral de financiële dienstverlening en de ICT-sector gaat het voor de wind. De kampioenen van de outsourcing in de dienstensector zijn de VS, de EU (EUR 15) en India, waarbij India naar verhouding de beste zaken heeft gedaan.

1.8

Alles bij elkaar genomen heeft de EU haar leidende positie in de wereldhandel met succes weten te handhaven, zowel in de goederen- als in de dienstenhandel. In een groot aantal medium tech-sectoren en in de markt voor kapitaalintensieve goederen is zij marktleider. Reden tot bezorgdheid zijn echter het toenemende handelstekort ten aanzien van Azië en de vrij matige score in de ICT-sector.

1.9

Offshore-outsourcing leidt tot meer handel en meer welvaart. Handel maakt echter niet alleen winnaars maar ook verliezers. Wie de verliezers zijn is meestal gemakkelijker vast te stellen dan wie de winnaars zijn, doordat de gevolgen vaak duidelijk merkbaar zijn (b.v. verlies van arbeidsplaatsen).

1.10

Ook vanuit de optiek van de ontwikkeling van de handel in intermediaire producten — die voor de EU over het geheel genomen gunstig uitvalt — is een positieve en actieve houding van de EU tegenover een vrije maar eerlijke wereldhandel en een actieve globaliseringsstrategie aan te bevelen. Bijzondere aandacht verdient daarbij de verdeling van de voordelen die een en ander met zich meebrengt.

1.11