8.5.2007   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

CE 103/1

(1)

In het Verdrag is bepaald dat bij de omschrijving en de uitvoering van elk beleid en elk optreden van de Gemeenschap een hoog niveau van bescherming van de menselijke gezondheid moet worden verzekerd. In artikel 3, lid 1, onder p), van het Verdrag is bepaald dat het optreden van de Gemeenschap een bijdrage tot het verwezenlijken van een hoog niveau van bescherming van de gezondheid omvat.

(2)

Het optreden van de Gemeenschap moet een aanvulling vormen op nationale beleidsmaatregelen die gericht zijn op de verbetering van de volksgezondheid en het wegnemen van bronnen van gevaar voor de menselijke gezondheid.

(3)

Fysiek, seksueel en psychologisch geweld tegen kinderen, jongeren en vrouwen of dreiging daarmee, dwang of willekeurige vrijheidsberoving, zowel in het openbare leven als in de privésfeer, vormen een inbreuk op hun recht op leven, veiligheid, vrijheid, waardigheid en lichamelijke en emotionele integriteit en een ernstige bedreiging voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid van de slachtoffers van dergelijk geweld. Dergelijk geweld doet zich zo erg gevoelen in de gehele Gemeenschap dat het een echte schending van de grondrechten betekent, een echte plaag voor de gezondheid is en een beletsel voor veilig, vrij en rechtvaardig burgerschap vormt.

(4)

Volgens de definitie van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is gezondheid een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal welbevinden en niet de loutere afwezigheid van ziekte of handicap. Volgens een resolutie die tijdens de Algemene Vergadering van de WHO in 1996 is aangenomen, is geweld een van de belangrijkste mondiale problemen op het gebied van de volksgezondheid. In haar verslag over geweld en gezondheid van 3 oktober 2002 beveelt de WHO aan elementaire preventieve acties te bevorderen, meer maatregelen te nemen ten behoeve van slachtoffers van geweld en de samenwerking en uitwisseling van informatie over het voorkomen van geweld te intensiveren.

(5)

Deze beginselen worden erkend in talrijke overeenkomsten, verklaringen en protocollen van belangrijke internationale organisaties en instellingen zoals de Verenigde Naties, de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO), de Wereldvrouwenconferentie en het Wereldcongres tegen de seksuele uitbuiting van kinderen voor commerciële doeleinden.

(6)

De bestrijding van geweld moet worden geplaatst in de context van de bescherming van de grondrechten (4) zoals die zijn erkend in het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, alsmede de begeleidende toelichtingen, met inachtneming van de status ervan, waarin onder andere het recht op menselijke waardigheid, gelijkheid en solidariteit wordt erkend. Het omvat een aantal specifieke artikelen betreffende de bescherming en de bevordering van lichamelijke en geestelijke integriteit, gelijke behandeling van mannen en vrouwen, de rechten van het kind en non-discriminatie alsmede artikelen waarbij het verbod van onmenselijke of vernederende behandelingen, slavernij, dwangarbeid en kinderarbeid wordt erkend. In het Handvest wordt erkend dat bij de bepaling en uitvoering van elk beleid en elk optreden van de Gemeenschap een hoog niveau van bescherming van de menselijke gezondheid noodzakelijk is.

(7)

De Commissie is door het Europees Parlement verzocht om actieprogramma's ter bestrijding van dergelijk geweld op te stellen en uit te voeren, onder andere in de resoluties van het Europees Parlement van 19 mei 2000 over de mededeling van de Commissie aan de Raad en het Europees Parlement over nieuwe maatregelen ter bestrijding van de vrouwenhandel (5), van 20 september 2001 over genitale verminking van vrouwen (6), van 17 januari 2006 over strategieën voor de strijd tegen de handel in vrouwen en tegen seksuele uitbuiting van kwetsbare kinderen (7), en van 2 februari 2006 over de huidige situatie ten aanzien van de bestrijding van geweld tegen vrouwen en mogelijke toekomstige acties (8).

(8)

Het communautaire actieprogramma dat is opgezet bij Besluit nr. 293/2000/EG van het Europees Parlement en de Raad van 24 januari 2000 tot vaststelling van een communautair actieprogramma (het Daphne-programma) (2000-2003) betreffende preventieve maatregelen ter bestrijding van geweld tegen kinderen, jongeren en vrouwen (9), heeft bijgedragen tot een grotere bewustwording van deze problematiek in de Europese Unie en heeft geleid tot een grotere en hechtere samenwerking tussen de organisaties die in de lidstaten actief zijn op het gebied van geweldbestrijding.

(9)

In het communautaire actieprogramma dat is opgezet bij Besluit nr. 803/2004/EG van het Europees Parlement en de Raad van 21 april 2004 tot vaststelling van een communautair actieprogramma (2004-2008) ter voorkoming en bestrijding van geweld tegen kinderen, jongeren en vrouwen en ter bescherming van slachtoffers en risicogroepen (Daphne II-programma) (10), is voortgebouwd op de resultaten die reeds in het kader van het Daphne-programma zijn bereikt. Op grond van artikel 8, lid 2, van Besluit nr. 803/2004/EG treft de Commissie de nodige maatregelen om ervoor te zorgen dat de jaarlijkse kredieten stroken met het nieuwe financiële kader.

(10)

Het is wenselijk te zorgen voor continuïteit voor de projecten die in het kader van de Daphne en Daphne II-programma's werden ondersteund.

(11)

Het is belangrijk en noodzakelijk om de ernstige onmiddellijke en langetermijngevolgen te erkennen van geweld tegen kinderen, jongeren en vrouwen voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid, de psychologische en sociale ontwikkeling, de gelijke kansen van de betrokkenen en voor personen, gezinnen en gemeenschappen, alsook om de hoge sociale en economische kosten ervan voor de maatschappij in haar geheel te erkennen.

(12)

Geweld tegen vrouwen kent vele vormen, gaande van huiselijk geweld, dat in alle lagen van de maatschappij heerst, tot schadelijke traditionele praktijken, zoals genitale verminking en eermisdrijven, die met uitoefening van geweld tegen vrouwen gepaard gaan en een bijzondere categorie van geweld tegen vrouwen vormen.

(13)

Kinderen, jongeren of vrouwen die er getuige van zijn dat een naast familielid geweld wordt aangedaan, moeten als slachtoffers van geweld in de zin van het bij dit besluit vastgestelde programma („het programma”) worden beschouwd.

(14)

Op het gebied van de preventie van geweld, met inbegrip van misbruik en seksuele uitbuiting van kinderen, jongeren en vrouwen en de bescherming van slachtoffers en risicogroepen, kan de Europese Unie een meerwaarde geven aan de acties die hoofdzakelijk door de lidstaten worden ondernomen door de volgende maatregelen te nemen: de verspreiding en uitwisseling van gegevens, ervaring en beproefde methoden; de bevordering van een innoverende benadering; de gezamenlijke vaststelling van prioriteiten; de ontwikkeling van de nodige netwerken; de selectie van projecten in de gehele Gemeenschap, zoals projecten voor gratis telefonische hulpdiensten voor kinderen en een alarmnummer voor vermiste en seksueel uitgebuite kinderen; het motiveren en mobiliseren van alle betrokken partijen, en Europabrede bewustmakingscampagnes tegen geweld. Deze acties moeten ook ondersteuning omvatten van kinderen, jongeren en vrouwen die het slachtoffer zijn van mensenhandel.

(15)

Aangezien de oorzaken en gevolgen van geweld vaak door regionale organisaties, in samenwerking met hun tegenhangers in andere lidstaten, op doeltreffende wijze kunnen worden aangepakt, moet in het programma het nodige gewicht worden toegekend aan preventieve maatregelen en acties ter ondersteuning van slachtoffers op lokaal en regionaal niveau.

(16)

Daar de doelstellingen van het besluit, namelijk het voorkomen en bestrijden van alle vormen van geweld tegen kinderen, jongeren en vrouwen, niet voldoende door de lidstaten kunnen worden verwezenlijkt en derhalve wegens de behoefte aan gegevensuitwisseling op communautair niveau en aan verspreiding van beproefde methoden in de gehele Gemeenschap beter door de Gemeenschap kunnen worden verwezenlijkt, aangezien een gecoördineerde en multidisciplinaire aanpak noodzakelijk is en rekening houdende met de omvang of de gevolgen van het programma, kan de Gemeenschap overeenkomstig het in artikel 5 van het Verdrag neergelegde subsidiariteitsbeginsel, maatregelen nemen. Overeenkomstig het in hetzelfde artikel neergelegde evenredigheidsbeginsel gaat dit besluit niet verder dan nodig is om deze doelstellingen te verwezenlijken.

(17)

Dit besluit stelt voor de gehele looptijd van het programma de financiële middelen vast die in het kader van de jaarlijkse begrotingsprocedure voor de begrotingsautoriteit het voornaamste referentiepunt vormen in de zin van punt 37 van het Interinstitutioneel Akkoord van 17 mei 2006 tussen het Europees Parlement, de Raad en de Commissie betreffende de begrotingsdiscipline en een goed financieel beheer (11).

(18)

Verordening (EG, Euratom) nr. 1605/2002 van de Raad van 25 juni 2002 houdende het Financieel Reglement van toepassing op de algemene begroting van de Europese Gemeenschappen (12) (hierna „het Financieel Reglement” genoemd) en Verordening (EG, Euratom) nr. 2342/2002 van de Commissie (13) tot vaststelling van uitvoeringsvoorschriften van Verordening (EG, Euratom) nr. 1605/2002, die de financiële belangen van de Europese Gemeenschap beschermen, moeten worden toegepast, waarbij moet worden gestreefd naar eenvoud en samenhang bij de keuze van de begrotingsinstrumenten, beperking van het aantal gevallen waarin de Commissie rechtstreeks verantwoordelijk is voor de uitvoering en het beheer van de begrotingsinstrumenten, en evenredigheid tussen de hoogte van de middelen en de administratieve lasten voor de besteding ervan.

(19)

Tevens moeten passende maatregelen worden getroffen om onregelmatigheden en fraude te voorkomen en moeten de nodige stappen worden gezet om verloren gegane, ten onrechte betaalde of verkeerd bestede middelen terug te vorderen overeenkomstig Verordening (EG, Euratom) nr. 2988/95 van de Raad van 18 december 1995 betreffende de bescherming van de financiële belangen van de Europese Gemeenschappen (14), Verordening (EG, Euratom) nr. 2185/96 van de Raad van 11 november 1996 betreffende de controles en verificaties ter plaatse die door de Commissie worden uitgevoerd ter bescherming van de financiële belangen van de Europese Gemeenschappen tegen fraudes en andere onregelmatigheden (15), en Verordening (EG) nr. 1073/1999 van het Europees Parlement en de Raad van 25 mei 1999 betreffende onderzoeken door het Europees Bureau voor fraudebestrijding (OLAF) (16).

(20)

Krachtens het Financieel Reglement is voor exploitatiesubsidies een basisbesluit vereist.

(21)

De voor de uitvoering van dit besluit vereiste maatregelen moeten worden vastgesteld overeenkomstig Besluit 1999/468/EG van de Raad van 28 juni 1999 tot vaststelling van de voorwaarden voor de uitoefening van de aan de Commissie verleende uitvoeringsbevoegdheden (17).

(22)

Een evenwichtige participatie van mannen en vrouwen in het besluitvormingsproces is een sleutelelement in de totstandbrenging van materiële gelijkheid tussen vrouwen en mannen. De lidstaten moeten daarom bij de samenstelling van het comité, bedoeld in artikel 10, in de mate van het mogelijke een evenwicht tussen mannen en vrouwen nastreven,

a)

op dit gebied actieve niet-gouvernementele organisaties (NGO's) en andere organisaties bijstaan en aanmoedigen, in de zin van artikel 7;

b)

acties ontwikkelen en uitvoeren om specifieke doelgroepen, zoals bepaalde beroepen, bevoegde autoriteiten, bepaalde delen van het grote publiek en risicogroepen, meer bewust te maken van geweld, met als doel, enerzijds, het inzicht in geweld te verbeteren en de toepassing van nultolerantie tegenover geweld beter ingang te doen vinden, en anderzijds, de ondersteuning van slachtoffers en de melding van gevallen van geweld bij de bevoegde autoriteiten aan te moedigen;

c)

de in het kader van de Daphne- en Daphne II-programma's verkregen resultaten verspreiden, met inbegrip van hun aanpassing, overdracht en gebruik door andere begunstigden of in andere geografische gebieden;

d)

acties vaststellen en versterken die bijdragen tot een positieve behandeling van mensen die het risico lopen slachtoffer te worden van geweld, namelijk door te kiezen voor een aanpak die zowel tot respect voor deze personen aanzet als hun welbevinden en persoonlijke ontplooiing bevordert;

e)

multidisciplinaire netwerken uitbouwen en ondersteunen, met het oog op een versterkte samenwerking tussen NGO's en andere organisaties die op dit gebied actief zijn;

f)

de verdere ontwikkeling garanderen van wetenschappelijk onderbouwde informatie en van de kennisbasis, de uitwisseling van informatie en de vaststelling en verspreiding van beproefde methoden, met name door onderzoek, opleiding, studiebezoeken en uitwisseling van personeel;

g)

bewustmakings- en onderwijsmateriaal inzake het voorkomen van geweld tegen kinderen, jongeren en vrouwen ontwikkelen en testen, en het reeds voor gebruik beschikbare materiaal aanvullen en aanpassen ten behoeve van andere geografische gebieden of andere doelgroepen;

h)

vraagstukken in verband met geweld en de gevolgen daarvan, zowel voor de slachtoffers als voor de maatschappij in haar geheel, bestuderen, ook met betrekking tot de kosten voor de gezondheidszorg, de maatschappij en de economie, teneinde de onderliggende oorzaken van geweld op alle niveaus van de maatschappij te bestrijden;

i)

ondersteuningsprogramma's voor slachtoffers en potentiële slachtoffers ontwikkelen en uitvoeren, alsmede interventieprogramma's voor daders, waarbij de veiligheid van de slachtoffers moet worden gewaarborgd.

a)

specifieke acties van de Commissie zoals studies en onderzoek; opiniepeilingen en enquêtes; ontwikkeling van indicatoren en methodologieën; verzameling, ontwikkeling en verspreiding van gegevens en statistieken; seminars, conferenties en vergaderingen van deskundigen; op het publiek gerichte campagnes en evenementen; ontwikkeling en onderhoud van een helpdesk en websites; opstelling en verspreiding van voorlichtingsmateriaal (met inbegrip van computertoepassingen en de ontwikkeling van pedagogische instrumenten); instelling en facilitering van een denktank van rechtstreeks betrokkenen, voor deskundigenadvies inzake geweld ondersteuning van andere netwerken van nationale deskundigen en analyse, monitoring en evaluatiewerkzaamheden;

b)

specifieke transnationale projecten in het belang van de Gemeenschap waarbij ten minste twee lidstaten zijn betrokken, volgens de in de jaarlijkse werkprogramma's uiteengezette voorwaarden;

c)

activiteiten van NGO's of andere organisaties die overeenkomstig de in artikel 2 vermelde algemene doelstellingen van het programma een doel van algemeen Europees belang nastreven, volgens de in de jaarlijkse werkprogramma's gestelde voorwaarden.

a)

landen waarmee de Europese Unie een Toetredingsverdrag heeft ondertekend;

b)

de kandidaat-lidstaten die onder een pretoetredingsstrategie vallen, overeenkomstig de algemene beginselen en de algemene voorwaarden voor deelname van deze landen aan communautaire programma's, die respectievelijk in de kaderovereenkomst en het besluit van de associatieraden zijn vastgesteld;

c)

EVA-staten die partij zijn bij de EER-overeenkomst, overeenkomstig de bepalingen van die overeenkomst;

d)

de landen van de westelijke Balkan, overeenkomstig de regelingen die met die landen moeten worden vastgesteld in het kader van de kaderovereenkomsten over de algemene beginselen voor hun deelname aan communautaire programma's.

—

subsidies;

—

overheidsopdrachten.

a)

de in de artikelen 2 en 3 uiteengezette doelstellingen en de maatregelen op de in artikel 3 bedoelde gebieden, alsmede conformiteit met het jaarlijkse werkprogramma;

b)

de kwaliteit van de voorgestelde actie qua opzet, organisatie, presentatie en verwachte resultaten;

c)

het bedrag van de gevraagde communautaire financiering en de kosteneffectiviteit ervan ten opzichte van de verwachte resultaten;

d)

het effect van de verwachte resultaten op de in de artikelen 2 en 3 omschreven doelstellingen en op de maatregelen op de in artikel 3 bedoelde gebieden;

e)

innovatie.

a)

de mate van overeenstemming met de doelstellingen van het programma;

b)

de kwaliteit van de geplande activiteiten;

c)

het van deze activiteiten te verwachten multiplicatoreffect op de burgers;

d)

de geografische uitstraling van de activiteiten;

e)

de rol van de burgers in de structuren van de desbetreffende organen;

f)

de verhouding tussen de kosten en de baten van de voorgestelde activiteiten.

a)

uiterlijk op 31 maart 2011, een tussentijds evaluatieverslag over de behaalde resultaten en de kwalitatieve en kwantitatieve aspecten van de uitvoering van dit programma, vergezeld van een lijst van de gefinancierde projecten en maatregelen;

b)

uiterlijk op 31 mei 2012, een mededeling over de voortzetting van dit programma;

c)

uiterlijk op 31 december 2014, een verslag over de evaluatie achteraf van de uitvoering en de resultaten van het programma.

8.5.2007   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

CE 103/11

(1)

Door acties op het gebied van volksgezondheid kan de Gemeenschap bijdragen tot de bescherming van de gezondheid en de veiligheid van de burgers. Bij de bepaling en de uitvoering van elk beleid en elk optreden van de Gemeenschap moet een hoog niveau van gezondheidsbescherming worden gewaarborgd. Overeenkomstig artikel 152 van het Verdrag dient de Gemeenschap een actieve rol te spelen door middel van maatregelen die de lidstaten niet individueel kunnen nemen, met inachtneming van het subsidiariteitsbeginsel. De Gemeenschap eerbiedigt ten volle de bevoegdheden van de lidstaten voor de organisatie en verstrekking van hun gezondheidsdiensten en geneeskundige zorg.

(2)

De sector van de gezondheidszorg kenmerkt zich enerzijds door zijn grote mogelijkheden voor groei, vernieuwing en dynamiek, en anderzijds door de uitdagingen waarmee hij wordt geconfronteerd ten aanzien van de financiële en sociale houdbaarheid en efficiëntie van de gezondheidszorgstelsels, onder andere ten gevolge van de vergrijzing en de medische vooruitgang.

(3)

Het communautaire actieprogramma op het gebied van de volksgezondheid (2003-2008), aangenomen bij Besluit nr. 1786/2002/EG van het Europees Parlement en de Raad (4) was het eerste geïntegreerde programma van de Europese Gemeenschap op dit gebied en heeft reeds een aantal belangrijke ontwikkelingen en verbeteringen opgeleverd.

(4)

Verdere inspanningen zijn nodig om de reeds door de Gemeenschap vastgelegde doelstellingen op het gebied van de volksgezondheid te kunnen halen. Daarom is het zinvol een tweede communautair actieprogramma op het gebied van gezondheid (2007-2013) (hierna „het programma” genoemd).

(5)

Er bestaat een aantal ernstige grensoverschrijdende bedreigingen voor de gezondheid met een mogelijk wereldwijde dimensie, en daarnaast steken nieuwe bedreigingen de kop op die verdere communautaire actie noodzakelijk maken. De Gemeenschap moet deze ernstige grensoverschrijdende bedreigingen voor de gezondheid prioritair behandelen. In het programma moet de nadruk liggen op versterking van de algehele capaciteit van de Gemeenschap door verdere ontwikkeling van de samenwerking tussen de lidstaten. Bewaking, vroegtijdige waarschuwing voor en acties ter bestrijding van ernstige bedreigingen voor de gezondheid zijn beslist terreinen waar in communautair verband een effectieve en gecoördineerde reactie op gezondheidsbedreigingen moet worden bevorderd. Om op die bedreigingen te kunnen reageren, zijn acties ten gunste van samenwerking tussen laboratoria met het oog op een goede diagnosecapaciteit van essentieel belang. Met het programma zou de vorming van een systeem van communautaire referentielaboratoria worden aangemoedigd, maar hiervoor is een deugdelijke rechtsgrondslag vereist.

(6)

Volgens het rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) over de Europese gezondheid uit 2005 zijn de voornaamste oorzaken van de ziektelast in de Europese regio van de WHO (uitgedrukt in „verloren gezonde levensjaren door ziekte” of „disability adjusted life-years” (DALY's)) niet-overdraagbare aandoeningen (77 % van het totaal), externe oorzaken van letsel en vergiftiging (14 %) en overdraagbare aandoeningen (9 %). De zeven meest frequente aandoeningen zijn: ischemische hartaandoeningen, unipolaire depressieve stoornissen, cerebrovasculaire aandoeningen, stoornissen door alcoholgebruik, chronische longziekten, longkanker en verkeersletsel. Deze aandoeningen zijn verantwoordelijk voor 34 % van de DALY's in het Europese regio. De zeven belangrijkste risicofactoren zijn: tabak, alcohol, hoge bloeddruk, hoog cholesterolgehalte, overgewicht, geringe consumptie van fruit en groente en gebrek aan lichaamsbeweging. Deze veroorzaken 60 % van de DALY's. Daarnaast vormen ook overdraagbare aandoeningen als hiv/aids, griep, tuberculose en malaria een steeds grotere bedreiging voor de gezondheid van alle mensen in Europa. Een belangrijke taak van het programma, waar passend in samenwerking met het communautair statistisch programma, zou liggen in een betere inventarisatie van de voornaamste gezondheidslasten in de Gemeenschap.

(7)

De acht belangrijkste oorzaken van mortaliteit en morbiditeit als gevolg van niet-overdraagbare aandoeningen in het Europese deel van de WHO zijn hart- en vaatziekten, neuropsychiatrische stoornissen, kanker, spijsverteringsaandoeningen, ademhalingsaandoeningen, aandoeningen van de zintuigen, musculoskeletale aandoeningen en diabetes mellitus.

(8)

Microbiële resistentie tegen antibiotica en ziekenhuisinfecties wordt een steeds grotere bedreiging voor de gezondheid in Europa. Het baart grote zorgen dat er zo weinig onderzoek naar nieuwe antibiotica wordt gedaan en dat bestaande antibiotica niet goed worden gebruikt. Daarom is het belangrijk gegevens te verzamelen en te analyseren.

(9)

Versterking van de rol van het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding, opgericht bij Verordening (EG) nr. 851/2004 van het Europees Parlement en de Raad (5) is van groot belang bij de bestrijding van overdraagbare ziekten.

(10)

Het programma bouwt voort op de verwezenlijkingen van het vorige communautaire actieprogramma op het gebied van de volksgezondheid (2003-2008). Het dient bij te dragen aan de verwezenlijking van een hoog niveau van lichamelijke en geestelijke gezondheid en meer gelijkheid op gezondheidsgebied in de hele Gemeenschap. Hiertoe wordt aangestuurd op acties die zich richten op het verbeteren van de volksgezondheid, het voorkomen van ziekten en stoornissen bij de mens en het wegnemen van bronnen van gevaar voor de gezondheid, met het oog op de bestrijding van morbiditeit en vroegtijdige sterfte.

(11)

Het programma moet de nadruk leggen op het verbeteren van de gezondheidstoestand van en het stimuleren van een gezonde levensstijl en een preventiecultuur bij kinderen en jonge mensen.

(12)

Het programma moet de mainstreaming van doelstellingen op gezondheidsgebied in alle communautaire beleidslijnen en activiteiten ondersteunen, zonder werk dat op andere communautaire beleidsgebieden wordt verricht, over te doen. Coördinatie met andere communautaire beleidsmaatregelen en programma's vormt een essentieel onderdeel van de doelstelling om het gezondheidsbeleid in andere beleidsmaatregelen te integreren. Om synergieën te bevorderen en dubbel werk te voorkomen, kunnen met gerelateerde communautaire programma's en acties gezamenlijke acties worden genomen en zal een passend gebruik worden gemaakt van andere communautaire fondsen en programma's, zoals de huidige en toekomstige communautaire kaderprogramma's voor onderzoek en de resultaten daarvan, de structuurfondsen, het Europees Solidariteitsfonds, de Europese strategie voor gezondheid op de werkplek, het communautair actieprogramma op het gebied van consumentenbeleid (2007-2013) (6), het programma inzake drugspreventie en -voorlichting, het Daphne-programma ter bestrijding van geweld en het communautair statistisch programma, telkens in het kader van hun respectieve activiteiten.

(13)

Er zullen bijzondere inspanningen worden gedaan om te zorgen voor coherentie en synergieën tussen het programma en de externe maatregelen van de Gemeenschap, met name op het gebied van aviaire influenza, hiv/aids, tuberculose en andere grensoverschrijdende gezondheidsbedreigingen. Daarnaast moet er internationale samenwerking komen om hervorming van de volksgezondheid en institutionele kwesties betreffende de volksgezondheid in derde landen te bevorderen.

(14)

Een stijging van het aantal gezonde levensjaren, ook indicator voor de levensverwachting zonder ziekte genoemd, door ziekten te voorkomen en door beleidsmaatregelen die tot een gezondere levenswijze leiden, te bevorderen, is belangrijk voor het welzijn van de burgers van de EU en helpt bij het aangaan van de uitdagingen van het proces van Lissabon ten aanzien van de kennismaatschappij en de houdbaarheid van de overheidsfinanciën, die door de stijgende kosten van de gezondheidszorg en de sociale zekerheid onder druk staan.

(15)

Met de uitbreiding van de Europese Unie is de verontrusting omtrent de ongelijkheden in de volksgezondheid in de EU toegenomen en dit zal met de toekomstige uitbreidingen waarschijnlijk nog erger worden. Deze kwestie moet derhalve een van de prioriteiten van het programma zijn.

(16)

Het programma moet bijdragen aan het achterhalen van de oorzaken van ongelijkheden op gezondheidsgebied en onder andere de uitwisseling van beste praktijken voor de aanpak daarvan aanmoedigen.

(17)

Voor effectieve bewaking van het gezondheidspeil in de Europese Unie is het van essentieel belang dat er, binnen de nationale beperkingen, stelselmatig vergelijkbare gegevens worden verzameld, verwerkt en geanalyseerd. Dit stelt de Commissie en de lidstaten in staat de voorlichting van het publiek te verbeteren en passende strategieën, beleidsmaatregelen en acties ten behoeve van een hoog beschermingsniveau van de menselijke gezondheid te formuleren. In de acties en ondersteuningsmaatregelen moet worden gestreefd naar compatibiliteit en interoperabiliteit van de systemen en netwerken voor de uitwisseling van informatie en gegevens over de ontwikkeling van de volksgezondheid. Geslacht, sociaaleconomische status en leeftijd zijn belangrijke gezondheidsaspecten. Bij het verzamelen van gegevens moet indien mogelijk worden uitgegaan van bestaande werkzaamheden, en voorstellen voor nieuwe gegevensverzamelingen moeten vergezeld gaan van een kostenraming en gebaseerd zijn op een duidelijke behoefte. Bij het verzamelen van gegevens moeten de toepasselijke wettelijke bepalingen met betrekking tot de bescherming van persoonsgegevens in acht worden genomen.

(18)

Beste praktijken zijn belangrijk omdat gezondheidsbevordering en -preventie in termen van efficiëntie en effectiviteit moeten worden gemeten en niet louter in economische termen. Het is belangrijk beste praktijken en de nieuwste behandelwijzen op het gebied van ziekten en letsel te stimuleren teneinde een verdere verslechtering van de gezondheid te voorkomen, en voor specifieke aandoeningen Europese netwerken van referentiecentra te ontwikkelen.

(19)

Er moeten maatregelen ter voorkoming van letsel worden genomen door gegevens te verzamelen, letseldeterminanten te analyseren en relevante informatie te verspreiden.

(20)

Gezondheidszorg valt hoofdzakelijk onder de verantwoordelijkheid van de lidstaten, maar samenwerking op het niveau van de Gemeenschap kan zowel de patiënten als de gezondheidsstelsels ten goede komen. Bij de activiteiten die door het programma worden gefinancierd en de nieuwe voorstellen die als gevolg daarvan worden ontwikkeld, moet terdege rekening worden gehouden met de Conclusies van de Raad betreffende de gemeenschappelijke waarden en beginselen van de gezondheidsstelsels van de Europese Unie (7) aangenomen in juni 2006, waarin een verklaring betreffende de gemeenschappelijke waarden en beginselen van de gezondheidsstelsels van de EU is opgenomen en waarin de instellingen van de Europese Unie wordt verzocht deze in hun werkzaamheden te eerbiedigen. Het programma dient terdege rekening te houden met toekomstige ontwikkelingen in het optreden van de Gemeenschap inzake gezondheidsdiensten, en met de werkzaamheden van de Groep op hoog niveau inzake gezondheidsdiensten en medische zorg, dat een belangrijk forum vormt voor samenwerking en de uitwisseling van beste praktijken tussen de gezondheidsstelsels van de lidstaten.

(21)

Het programma moet bijdragen aan het verzamelen van gegevens, het bevorderen en ontwikkelen van methoden en instrumenten, het instellen van netwerken en diverse soorten samenwerking, en het bevorderen van beleidslijnen met betrekking tot de mobiliteit van patiënten, alsmede tot de mobiliteit van gezondheidswerkers. Het moet de verdere ontwikkeling van de Europese e-gezondheidsruimte vergemakkelijken via gezamenlijke Europese initiatieven met andere EU-beleidsgebieden, inclusief het regionaal beleid, en tegelijk bijdragen tot de werkzaamheden voor de vaststelling van kwaliteitscriteria voor websites over gezondheid en tot een Europese ziekteverzekeringskaart. Er moet rekening worden gehouden met telegeneeskunde, omdat telegeneeskundige toepassingen kunnen bijdragen tot grensoverschrijdende zorg, terwijl medische thuiszorg gewaarborgd wordt.

(22)

Milieuverontreiniging vormt een ernstig risico voor de gezondheid en is een grote bron van zorg voor de Europese burgers. Er moeten specifieke acties worden gericht op kinderen en andere groepen die bijzonder kwetsbaar zijn voor risicovolle milieuomstandigheden. Het programma moet een aanvulling zijn op de acties in het kader van het Europees actieplan voor milieu en gezondheid 2004-2010.

(23)

In het programma moeten gender- en leeftijdsgerelateerde gezondheidskwesties aan de orde komen.

(24)

Het voorzorgsbeginsel en de risicobeoordeling zijn sleutelfactoren bij de bescherming van de menselijke gezondheid en moeten derhalve bij een verdere integratie in andere communautaire beleidslijnen en activiteiten worden meegenomen.

(25)

Dit besluit stelt voor de gehele duur van het programma de financiële middelen vast die in het kader van de jaarlijkse begrotingsprocedure voor de begrotingsautoriteit het voornaamste referentiepunt vormen in de zin van punt 37 van het Interinstitutioneel Akkoord van 17 mei 2006 tussen het Europees Parlement, de Raad en de Commissie betreffende de begrotingsdiscipline en een goed financieel beheer (8).

(26)

Om bij de uitvoering van het programma een hoge mate van coördinatie tussen de acties en initiatieven van de Gemeenschap en de lidstaten te bewerkstelligen, moet de samenwerking tussen de lidstaten worden bevorderd en moet de effectiviteit van de bestaande en toekomstige netwerken op het gebied van de volksgezondheid worden vergroot. Bij de uitvoering van het programma moet op het passende niveau en overeenkomstig de nationale stelsels rekening worden gehouden met de betrokkenheid van de nationale, regionale en lokale instanties.

(27)

De EU moet meer investeren in gezondheid en gezondheidgerelateerde projecten. Hiertoe worden de lidstaten aangemoedigd om de verbetering van de gezondheid als prioritaire doelstelling in hun nationale programma's op te nemen. Men moet zich beter bewust worden van de mogelijkheden van EU-financiering op het gebied van gezondheid. De uitwisseling van ervaringen met de financiering met betrekking tot de gezondheid via de structuurfondsen tussen de lidstaten moet worden aangemoedigd.

(28)

Niet-gouvernementele instanties en gespecialiseerde netwerken kunnen ook een belangrijke rol spelen bij het verwezenlijken van de doelstellingen van het programma. Het is mogelijk dat zij — gesteld dat zij een of meer doelstellingen van het programma nastreven — bijdragen van de Gemeenschap nodig hebben om te kunnen functioneren. Daarom moeten er gedetailleerde toekenningscriteria, bepalingen inzake financiële transparantie en de duur van communautaire bijdragen voor niet-gouvernementele instanties en gespecialiseerde netwerken die voor Gemeenschapssteun in aanmerking komen, worden vastgesteld, in overeenstemming met Besluit 1999/468/EG van de Raad van 28 juni 1999 tot vaststelling van de voorwaarden voor de uitoefening van de aan de Commissie verleende uitvoeringsbevoegdheden (9). Deze criteria omvatten de verplichtingen van deze instanties en netwerken bij het vaststellen van duidelijke doelstellingen, actieplannen en meetbare resultaten die een sterke Europese dimensie hebben en een echte meerwaarde bieden voor de doelstellingen van het programma. Gezien de specifieke aard van de organisaties in kwestie en in gevallen van uitzonderlijk nut kan bij de verlenging van de communautaire steun voor het functioneren van die instanties en gespecialiseerde netwerken worden afgeweken van het beginsel van geleidelijke degressie van het bedrag van de communautaire steun.

(29)

Bij de uitvoering van het programma moet ook nauw worden samengewerkt met de bevoegde organisaties en agentschappen, met name met het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding.

(30)

De voor de uitvoering van dit besluit vereiste maatregelen moeten worden vastgesteld overeenkomstig Besluit 1999/468/EG, met inachtneming van de behoefte aan transparantie en een redelijk evenwicht tussen de verschillende doelstellingen van het programma.

(31)

De Overeenkomst inzake de Europese Economische Ruimte (hierna „de EER-Overeenkomst” genoemd) voorziet in samenwerking op het gebied van gezondheid tussen de Europese Gemeenschap en haar lidstaten enerzijds en de landen van de Europese Vrijhandelsassociatie die deel uitmaken van de Europese Economische Ruimte (hierna „de EVA/EER-landen” genoemd) anderzijds. Ook andere landen moeten aan het programma kunnen deelnemen, met name de buurlanden van de Gemeenschap, de landen die lidmaatschap aanvragen, de kandidaat-lidstaten en de toetredende landen, met name gelet op de mogelijke gevolgen in de Gemeenschap van gezondheidsbedreigingen die zich in andere landen voordoen.

(32)

Om de doelstellingen van het programma te helpen verwezenlijken, moeten de nodige betrekkingen met derde landen die niet aan het programma deelnemen, worden bevorderd, rekening houdend met de toepasselijke overeenkomsten tussen die landen en de Gemeenschap. Daarbij kunnen derde landen op gebieden van gemeenschappelijk belang extra activiteiten uitvoeren als aanvulling op de door het programma gefinancierde activiteiten, maar daarvoor wordt geen financiële bijdrage op grond van het programma verleend.

(33)

Bij de uitvoering van het programma moet worden samengewerkt met relevante internationale organisaties zoals de Verenigde Naties en gespecialiseerde VN-agentschappen, met name de WHO, alsmede met de Raad van Europa en de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling in Europa, met het oog op de uitvoering van het programma met een maximale effectiviteit en efficiëntie van de acties op het gebied van gezondheid op communautair en internationaal niveau, rekening houdend met de specifieke capaciteiten en taken van de verschillende organisaties.

(34)

De succesvolle uitvoering van de doelstellingen van het programma moet berusten op een degelijke behandeling van de aangelegenheden die in de jaarlijkse werkprogramma's zijn opgenomen, op selectie van passende acties en financiering van projecten, die alle toegerust zijn met ingebouwde bewakings- en evaluatieprocessen en op een regelmatige bewaking en evaluatie, met inbegrip van onafhankelijke, externe evaluatie, waarmee de impact van de acties moet worden gemeten en hun bijdrage aan de algemene doelstellingen van het programma moet worden aangetoond. Bij de evaluatie van het programma moet rekening worden gehouden met het feit dat het verwezenlijken van de doelstellingen van het programma langer kan duren dan de looptijd van het programma.

(35)

De jaarlijkse werkprogramma's moeten de voornaamste te plannen activiteiten omvatten die via de verschillende financieringsmechanismen, waaronder aanbesteding, uit het programma zullen worden gefinancierd.

(36)

Aangezien de doelstellingen van dit besluit op het gebied van gezondheid door de transnationale aard van de desbetreffende kwesties niet voldoende door de lidstaten kunnen worden verwezenlijkt en derhalve, gelet op het feit dat communautair optreden de gezondheid en veiligheid van de burgers efficiënter en effectiever kunnen beschermen dan een louter nationaal optreden, beter door de Gemeenschap kunnen worden verwezenlijkt, kan de Gemeenschap overeenkomstig het subsidiariteitsbeginsel van artikel 5 van het Verdrag maatregelen vaststellen. Overeenkomstig het in hetzelfde artikel neergelegde evenredigheidsbeginsel gaat dit besluit niet verder dan wat nodig is om deze doelstellingen te verwezenlijken.

(37)

In artikel 2 van het Verdrag wordt bepaald dat de bevordering van de gelijkheid van mannen en vrouwen een taak van de Gemeenschap is. In artikel 3, lid 2, van dat Verdrag wordt bepaald dat de Gemeenschap er bij elk communautair optreden naar streeft de ongelijkheden tussen mannen en vrouwen op te heffen en de gelijkheid van mannen en vrouwen te bevorderen. Een van deze activiteiten bestaat uit het nastreven van een hoog niveau van gezondheidsbescherming. In overeenstemming met deze twee artikelen moeten alle doelstellingen en acties die onder het programma vallen, bijdragen tot de bevordering van een beter begrip en erkenning van de respectieve gezondheidsbehoeften en -benaderingen van mannen en vrouwen.

(38)

Er dient te worden gezorgd voor een overgang tussen het programma en de vorige programma's die het vervangt, met name wat betreft de continuïteit van meerjarige regelingen voor het beheer ervan, zoals de financiering van technische en administratieve bijstand. Vanaf 1 januari 2014 dienen de kredieten voor technische en administratieve bijstand zo nodig in te staan voor de uitgaven voor het beheer van de acties die eind 2013 nog niet zijn afgesloten.

(39)

Dit besluit vervangt Besluit nr. 1786/2002/EG. Dat besluit moet bijgevolg worden ingetrokken,

—

de gezondheidsbescherming van de burgers verbeteren;

—

de gezondheid bevorderen;

—

informatie en kennis over de gezondheid genereren en verspreiden.

a)

60 % van de kosten voor acties die een doelstelling uit dit programma helpen verwezenlijken, behalve in gevallen van uitzonderlijk nut, waarin de bijdrage van de Gemeenschap ten hoogste 80 % bedraagt; en

b)

60 % van de werkingskosten van niet-gouvernementele instanties of gespecialiseerde netwerken, die geen winstoogmerk hebben, onafhankelijk van industriële, commerciële, zakelijke of andere strijdige belangen zijn, in ten minste de helft van de lidstaten leden hebben, een evenwichtige geografische spreiding hebben en als voornaamste doel een of meer doelstellingen van het programma nastreven, voor zover deze steun noodzakelijk is om die doelstellingen te verwezenlijken. In gevallen van uitzonderlijk nut bedraagt de bijdrage van de Gemeenschap ten hoogste 80 %.

a)

directe of indirecte, centraal gestuurde uitvoering door de Commissie; en

b)

gezamenlijk beheer met internationale organisaties, waar dienstig.

a)

streven naar vergelijkbaarheid van gegevens en informatie en naar compatibiliteit en interoperabiliteit van de systemen en netwerken voor uitwisseling van gegevens en informatie over gezondheid, en

b)

zorgen voor de noodzakelijke samenwerking en communicatie met het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding en andere bevoegde EU-organen met het oog op een optimaal gebruik van middelen van de Gemeenschap.

a)

het jaarlijkse werkprogramma voor de uitvoering van het programma, waarin het volgende wordt vermeld:

b)

de selectiecriteria, toekenningscriteria en andere criteria voor de financiering van de onder artikel 4 vallende acties van het programma.

a)

de EVA/EER-landen, overeenkomstig de voorwaarden vastgelegd in de EER-overeenkomst; en

b)

derde landen, met name de landen die onder het Europees nabuurschapsbeleid vallen, de landen die het lidmaatschap van de Europese Unie aanvragen, de kandidaat-lidstaten en de toetredende landen van de Europese Unie, en de landen van de westelijke Balkan die bij het stabilisatie- en associatieproces betrokken zijn, overeenkomstig de voorwaarden van de respectieve bilaterale of multilaterale overeenkomsten tot vaststelling van de algemene beginselen voor hun deelname aan communautaire programma's.

a)

uiterlijk op … (11) een extern en onafhankelijk tussentijds evaluatieverslag over de verkregen resultaten met betrekking tot de doelstellingen van het programma en over de kwalitatieve en kwantitatieve aspecten van de uitvoering ervan, alsmede over de samenhang en complementariteit met andere relevante communautaire programma's, acties en middelen. Dit verslag maakt met name een beoordeling mogelijk van het effect van de maatregelen op alle landen. Het bevat een samenvatting van de voornaamste conclusies, en het gaat vergezeld van opmerkingen van de Commissie;

b)

uiterlijk op … (12), een mededeling over de voortzetting van het programma;

c)

uiterlijk op 31 december 2015, een extern en onafhankelijk verslag over de ex-post evaluatie van de uitvoering en de resultaten van het programma.

8.5.2007   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

CE 103/26

(1)

De Europese Raad van 15 en 16 maart 2002 te Barcelona heeft in zijn conclusies beklemtoond dat krachtige en geïntegreerde energie- en vervoersnetwerken de ruggengraat van de Europese interne markt vormen en dat beter gebruik van de bestaande netwerken en voltooiing van de ontbrekende schakels de doeltreffendheid verbeteren, de mededinging vergroten en zorgen voor een goed kwaliteitsniveau, alsmede minder congestie en derhalve ook meer duurzaamheid op lange termijn. Deze behoeften vallen binnen het kader van de strategie welke de regeringsleiders en staatshoofden op de Europese Raad van 23 en 24 maart 2000 te Lissabon hebben aangenomen en welke ze sindsdien regelmatig in herinnering brengen.

(2)

De Europese Raad van 12 en 13 december 2003 te Brussel heeft een Europese actie voor groei goedgekeurd en de Commissie verzocht, waar nodig, de uitgaven om te buigen naar investeringen in fysiek kapitaal, met name investeringen in de infrastructuur van de trans-Europese netwerken waarvan de prioritaire projecten essentiële elementen vormen voor een versterking van de samenhang van de interne markt.

(3)

De achterstand bij de verwezenlijking van goed functionerende trans-Europese aansluitingen, vooral de grensoverschrijdende gedeelten, dreigt een zware handicap te worden voor het concurrentievermogen van de Unie, de lidstaten en perifere regio's die niet — of niet langer — ten volle zullen kunnen profiteren van de gunstige effecten van de interne markt.

(4)

In Beschikking nr. 1692/96/EG van het Europees Parlement en de Raad van 23 juli 1996 betreffende communautaire richtsnoeren voor de ontwikkeling van een trans-Europees vervoersnet (3), worden de kosten voor de voltooiing van het trans-Europese vervoersnet tot 2020 geraamd op 600 miljard EUR. Alleen al voor de prioritaire projecten, zoals bedoeld in bijlage III van deze beschikking, zijn in de periode 2007-2013 investeringen vereist ten bedrage van bijna 160 miljard EUR.

(5)

Zowel het Europees Parlement als de Raad heeft er met nadruk op gewezen dat het, om deze doelstellingen te bereiken, noodzakelijk is bestaande financieringsinstrumenten te versterken en aan te passen door een verhoging van het medefinancieringspercentage van de Gemeenschap, waarbij wordt voorzien in de mogelijkheid een hoger communautair medefinancieringspercentage toe te passen, met name voor projecten die worden gekenmerkt door hun grensoverschrijdende karakter, hun transitfunctie of door het overschrijden van natuurlijke barrières.

(6)

Overeenkomstig de mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement en de Raad betreffende het bevorderen van de binnenvaart „Naiades” en gezien het duurzame karakter van de binnenvaart moet bijzondere aandacht uitgaan naar prioritaire binnenvaartprojecten.

(7)

In zijn resolutie van 8 juni 2005 over beleidsuitdagingen en begrotingsmiddelen in de uitgebreide Unie 2007-2013 (4), heeft het Europees Parlement het strategisch belang onderstreept van vervoersnetwerken voor de voltooiing van de interne markt en voor nauwere betrekkingen van de Europese Unie met kandidaat-, prekandidaat- en bevriende landen. Het Parlement verklaarde bovendien bereid te zijn innovatieve financieringsinstrumenten, zoals leninggaranties, Europese concessies, Europese leningen en een rentesteunfonds te onderzoeken.

(8)

Met de bedragen die in het meerjarige financiële kader 2007-2013 aan de trans-Europese vervoers- en energienetwerken (hierna TEN-V en -E) zijn toegekend, is het niet mogelijk te voorzien in alle behoeften aangaande de tenuitvoerlegging van de in Beschikking nr. 1692/96/EG (TEN-V) en Beschikking nr. 1364/2006/EG (5) (TEN-E) vastgestelde prioriteiten. Daarom moet de financiële bijstand, ter aanvulling van de nationale publieke en private financiële middelen, in de eerste plaats worden toegespitst op bepaalde categorieën projecten die de grootste toegevoegde waarde voor de hele netwerken opleveren, met name de grensoverschrijdende gedeelten — inclusief maritieme snelwegen — en projecten voor het wegwerken van knelpunten, zoals natuurlijke grenzen, teneinde de continuïteit van de infrastructuur van de TEN-V of TEN-E te garanderen. Teneinde de gecoördineerde uitvoering van bepaalde projecten te vergemakkelijken, kunnen Europese coördinatoren worden aangewezen overeenkomstig artikel 17 bis van Beschikking nr. 1692/96/EG.

(9)

Aangezien de resterende TEN-V investeringen in prioritaire projecten geraamd worden op ongeveer 250 miljard EUR en het Europese financiële referentiebedrag voor vervoer voor de periode 2007-2013 van 8 013 miljoen EUR slechts een klein gedeelte is van de begroting die nodig is voor de voltooiing van de prioritaire projecten, wordt de Commissie verzocht om — met de hulp van Europese coördinatoren waar deze zijn aangesteld — acties uit te voeren ter ondersteuning van, en met het oog op de coördinatie van de inspanningen van de lidstaten om de geplande TEN-V's — volgens het vastgelegde tijdschema — te financieren en te voltooien. De Commissie wordt verzocht uitvoering te geven aan de in Beschikking nr. 1692/96/EG genoemde bepalingen betreffende de Europese coördinatoren. De Commissie moet ook, samen met de lidstaten, een studie wijden aan en een oplossing zoeken voor het financiële probleem op lange termijn van de opbouw en de exploitatie van het volledige TEN-V, indachtig het feit dat de bouwperiode ten minste twee zevenjarige begrotingsperiodes bestrijkt en de verwachte levensduur van de nieuwe infrastructuur ten minste een eeuw bedraagt.

(10)

In Beschikking nr. 1364/2006/EG zijn de doelstellingen, prioritaire acties en projecten van gemeenschappelijk belang voor de voltooiing en ontwikkeling van TEN-E's vastgesteld, inclusief de prioritaire projecten, en is passende prioriteit gegeven aan projecten van Europees belang. Alleen al voor de prioritaire projecten bedragen de investeringen die van 2007 tot 2013 nodig zijn om alle lidstaten in staat te stellen volledig deel te nemen aan de interne markt en om de koppelingen met de buurlanden te voltooien, circa 28 miljard EUR.

(11)

De Europese Raad van 12-13 december 2003 heeft de Commissie bovendien verzocht verder te onderzoeken of het nodig is een specifiek garantie-instrument van de Gemeenschap te ontwikkelen ter afdekking van bepaalde risico's die zich na de aanleg in projecten van TEN-V's kunnen voordoen. Met betrekking tot energie heeft de Europese Raad de Commissie verzocht, waar nodig, de uitgaven om te buigen naar groeibevorderende investeringen in fysiek kapitaal.

(12)

Verordening (EG) nr. 2236/95 van de Raad van 18 september 1995 tot vaststelling van de algemene regels voor het verlenen van financiële bijstand van de Gemeenschap op het gebied van trans-Europese netwerken (6), betekent al een reële stap voorwaarts omdat ze het mogelijk maakt het financieringspercentage te verhogen tot 20 % voor prioritaire projecten. De tenuitvoerlegging van de verordening blijft echter afhankelijk van uitvoeringsregels die moeten worden vereenvoudigd en van beperkte begrotingsmiddelen. Om de nationale publieke en private financiering aan te vullen is het noodzakelijk de communautaire bijstand te verhogen, zowel wat de bedragen als wat de steunpercentages betreft; op die manier kan het hefboomeffect van de communautaire fondsen worden versterkt en kunnen de vastgestelde prioritaire projecten worden verwezenlijkt.

(13)

In het kader van deze verordening dient een programma te worden opgezet voor het vaststellen van de algemene regels voor toekenning van communautaire financiële bijstand op het gebied van de TEN-V en -E. Dit programma dient te worden uitgevoerd overeenkomstig het gemeenschapsrecht, met name wat het milieu betreft, moet bijdragen tot de versterking van de interne markt en moet een stimulerend effect hebben op het concurrentievermogen en de groei van de Gemeenschap.

(14)

De financiële bijstand van de Gemeenschap uit de begroting voor de trans-Europese netwerken moet zich toespitsen op de projecten of projectonderdelen met de uit Europees oogpunt grootste toegevoegde waarde, en moet de betrokkenen ertoe aanzetten de uitvoering van de prioritaire projecten in de Beschikking nr. 1692/96/EG en Beschikking nr. 1364/2006/EG te bespoedigen. Dit programma moet tevens financiering mogelijk maken van andere Europese infrastructuurprojecten van gemeenschappelijk belang, zoals omschreven in de genoemde beschikkingen.

(15)

Financiële bijstand van de Gemeenschap wordt verleend met het doel investeringsprojecten in TEN-V en -E te ontwikkelen, vaste financiële verbintenissen aan te gaan, institutionele investeerders te mobiliseren en financieringspartnerschappen tussen de openbare en de particuliere sector te bevorderen. In de energiesector moet de financiële bijstand vooral de financiële hinderpalen helpen overwinnen die zich bij de voorbereiding van projecten en bij de aan de feitelijke bouwfase voorafgaande ontwikkeling ervan kunnen voordoen. Deze bijstand moet worden geconcentreerd op de grensoverschrijdende gedeelten van de prioritaire projecten en op de koppelingen met de buurlanden.

(16)

In haar Mededeling aan het Europees Parlement en de Raad van 4 juli 2005 betreffende de invoering van het Europees signaleringssysteem voor spoorwegen ERTMS/ETCS benadrukt de Commissie het belang van een snelle en gecoördineerde omschakeling naar dit systeem teneinde de interoperabiliteit van het TEN-V te garanderen. Dit vereist gerichte en in de tijd beperkte communautaire bijstand, zowel voor de infrastructuurelementen als voor de boordelementen.

(17)

Voor bepaalde projecten mogen de lidstaten door internationale organisaties worden vertegenwoordigd. Voor welbepaalde projecten, mag de Commissie de uitvoering toevertrouwen aan gemeenschappelijke ondernemingen in de zin van artikel 171 van het Verdrag. Door deze bijzondere situatie is het noodzakelijk het begrip begunstigde van de communautaire financiële bijstand in deze verordening uit te breiden.

(18)

Om te beantwoorden aan de specifieke eisen van ieder project, alsmede om de efficiëntie en de waarde van de financiële bijstand van de Gemeenschap te vergroten, kan deze bijstand verschillende vormen aannemen: subsidies voor studies en werkzaamheden, subsidies voor beschikbaarheidsbetalingen, verlaging van rentepercentages, garanties voor leningen of deelnemingen in risicokapitaalfondsen. Ongeacht de vorm waarin deze wordt gegoten, moet de communautaire financiële bijstand worden verstrekt in overeenstemming met de bepalingen van Verordening (EG, Euratom) nr. 1605/2002 van de Raad van 25 juni 2002 houdende het Financieel Reglement van toepassing op de algemene begroting van de Europese Gemeenschappen (7) en de uitvoeringsbepalingen daarvan, behalve in de gevallen waarin de onderhavige verordening uitdrukkelijk van die regels afwijkt. Het stellen van garanties voor leningen en de deelneming in risicokapitaalfondsen geschiedt in overeenstemming met de beginselen van de vrije markt en beogen op langere termijn zelf financiering.

(19)

Voor het verlenen van financiële bijstand van de Gemeenschap aan grote projecten die over meerdere jaren zijn gespreid, dient te worden voorzien in de mogelijkheid voor de Gemeenschap om meerjarige verbintenissen aan te gaan, waarbij een onderscheid wordt gemaakt op basis van het gefinancierde project en de jaarlijks toegestane vastleggingskredieten. Alleen een vaste, aantrekkelijke verbintenis die de Gemeenschap op lange termijn verbindt, kan namelijk de onzekerheden wegnemen die aan de verwezenlijking van deze projecten zijn verbonden, en zowel openbare als particuliere investeerders mobiliseren. De in het meerjarenprogramma opgenomen projecten genieten de hoogste prioriteit in het kader van de ontwikkeling van TEN-V's als bedoeld in Beschikking nr. 1692/96/EG en vergen een voortdurend optreden van de Gemeenschap om ervoor te zorgen dat deze op vlotte en efficiënte wijze worden voltooid.

(20)

Er dient te worden voorzien in institutionele of contractuele middelen ter aanmoediging van publiek-private financiering die hun effectiviteit hebben bewezen, met behulp van wettelijke garanties die verenigbaar zijn met het mededingingsrecht en de internemarktwetgeving, alsook in de uitwisseling van goede praktijken tussen de lidstaten.

(21)

Bijzondere aandacht moet worden besteed aan een doeltreffende coördinatie van alle communautaire maatregelen die gevolgen hebben voor de trans-Europese netwerken, met name de middelen van de Structuurfondsen, het Cohesiefonds en de Europese Investeringsbank (EIB).

(22)

Deze verordening stelt voor de gehele duur van de tenuitvoerlegging ervan de financiële middelen vast die in het kader van de jaarlijkse begrotingsprocedure voor de begrotingsautoriteit het voornaamste referentiebedrag vormen in de zin van punt 37 van het interinstitutioneel akkoord van 17 mei 2006 tussen het Europees Parlement, de Raad en de Commissie betreffende de begrotingsdiscipline en een goed financieel beheer (8).

(23)

De voor de uitvoering van deze verordening vereiste maatregelen dienen te worden vastgesteld overeenkomstig Besluit 1999/468/EG van de Raad van 28 juni 1999 tot vaststelling van de voorwaarden voor de uitoefening van de aan de Commissie verleende uitvoeringsbevoegdheden (9).

(24)

In het licht van de ontwikkelingen van elke component van de TEN-V en -E en de intrinsieke kenmerken ervan, en met het oog op een efficiënter beheer, is het raadzaam afzonderlijke verordeningen vast te stellen voor elk gebied dat tot dusver alleen behandeld is door Verordening (EG) nr. 2236/95.

(25)

Bij deze verordening dienen de algemene regels te worden vastgesteld voor het verlenen van financiële bijstand van de Gemeenschap op het gebied van TEN-V en -E, overeenkomstig het communautaire recht en beleid, met name op het gebied van mededinging, milieubescherming en volksgezondheid, duurzame ontwikkeling, de gunning van openbare aanbestedingen en overeenkomstig de doeltreffende tenuitvoerlegging van het communautaire beleid inzake interoperabiliteit.

(26)

Aangezien de doelstelling van deze verordening inzake de totstandbrenging van de TEN-V en -E niet voldoende door de lidstaten kan worden verwezenlijkt en derhalve, vanwege met name de noodzakelijke coördinatie van de nationale acties, beter door de Gemeenschap kan worden verwezenlijkt, kan de Gemeenschap, overeenkomstig het in artikel 5 van het Verdrag neergelegde subsidiariteitsbeginsel, maatregelen nemen. Overeenkomstig het in hetzelfde artikel neergelegde evenredigheidsbeginsel, gaat deze verordening niet verder dan nodig is om deze doelstelling te verwezenlijken,

1)

„project van gemeenschappelijk belang”: een project of projectonderdeel dat van gemeenschappelijk belang voor de Gemeenschap wordt geacht, op het gebied van vervoer in het kader van Beschikking nr. 1692/96/EG en op het gebied van energie in het kader van Beschikking nr. 1364/2006/EG;

2)

„prioritair project”: op het gebied van vervoer, een project van gemeenschappelijk belang behorend tot een as voor prioritaire projecten of enig ander project opgenomen in de lijst van bijlage III bij Besluit nr. 1692/96/EG of, op het gebied van energie, een project van gemeenschappelijk belang dat voor de Gemeenschap als prioritair wordt beschouwd in de zin van Beschikking nr. 1364/2006/EG;

3)

„project van Europees belang voor energie”: rijpe projecten, behorend tot assen voor prioritaire projecten in de zin van Beschikking nr. 1364/2006/EG die een grensoverschrijdend karakter en een aanzienlijk effect op de grensoverschrijdende transmissiecapaciteit hebben;

4)

„projectonderdeel”: elke in financieel of technisch opzicht of in de tijd zelfstandige activiteit die bijdraagt tot de verwezenlijking van het project;

5)

„grensoverschrijdend gedeelte”: de grensoverschrijdende gedeelten als bedoeld in artikel 19 ter van Beschikking nr. 1692/96/EG alsmede de grensoverschrijdende gedeelten die via een derde land de continuïteit van een prioritair project tussen twee lidstaten garanderen;

6)

„knelpunt”: op het gebied van vervoer, obstakel, in termen van snelheid en/of capaciteit, dat het onmogelijk maakt de continuïteit van de vervoersstromen te garanderen;

7)

„begunstigde”: een of meerdere lidstaten, internationale organisaties, gemeenschappelijke ondernemingen in de zin van artikel 171 van het Verdrag, ondernemingen of publieke of private organen die de volledige verantwoordelijkheid voor een project dragen en eigen middelen of door derden verstrekte middelen investeren met het oog op de uitvoering van het project;

8)

„studies”: activiteiten die nodig zijn ter voorbereiding van de uitvoering van projecten, met inbegrip van voorbereidende studies, haalbaarheidsstudies, evaluatie- en validatiestudies en andere technische ondersteuningsmaatregelen, met inbegrip van aan de werkzaamheden voorafgaande activiteiten die nodig zijn voor de volledige vaststelling en ontwikkeling van een project en de besluitvorming inzake de financiering ervan, zoals verkenningen ter plaatse en het opzetten van het financieringsplan;

9)

„werkzaamheden”: de aanschaf, de levering en het inzetten van componenten, systemen en diensten en de uitvoering van de bouw- en installatiewerkzaamheden in verband met een project, alsmede de oplevering van de installaties en de inbedrijfstelling van een project;

10)

„projectkosten”: de totale kosten van de studies of werkzaamheden die in direct verband staan met en noodzakelijk zijn voor de verwezenlijking van een project en die werkelijk door de begunstigde worden gedragen;

11)

„in aanmerking komende kosten”: het gedeelte van de projectkosten dat de Commissie in aanmerking neemt voor de berekening van de financiële bijstand van de Gemeenschap;

12)

„garantie-instrument voor leningen”: een door de EIB gestelde garantie ten bate van een stand-by liquiditeitsfaciliteit voor projecten van gemeenschappelijk belang op het gebied van vervoer. Zij dekt het risico dat wegens een terugval van de vraag een beroep moet worden gedaan op een schuldendienst en de daaruit resulterende onvoorziene inkomstenderving tijdens de initiële exploitatiefase van het project. Het garantie-instrument voor leningen wordt uitsluitend gebruikt voor projecten waarvan de financiële levensvatbaarheid geheel of ten dele wordt gebaseerd op opbrengsten, tolheffingen of andere door of namens de gebruikers/begunstigden betaalde inkomsten;

13)

„regelingen voor beschikbaarheidsbetalingen”: financieringsregelingen voor infrastructuurprojecten, gebouwd en geëxploiteerd door een particuliere investeerder die na de aanlegfase voor de geleverde infrastructuurdienst periodieke betalingen ontvangt. Het betalingsniveau is afhankelijk van de mate waarin de contractueel overeengekomen prestatieniveaus worden bereikt. De beschikbaarheidsbetalingen worden tijdens de duur van het contract verricht tussen de instantie die de overeenkomst toewijst en de projectpromotor, en dient om de aanlegkosten, de financieringskosten, de onderhoudskosten en de operationele kosten te dekken.

a)

prioritaire projecten;

b)

projecten om knelpunten uit de weg te ruimen, met name in het kader van prioritaire projecten;

c)

projecten die door ten minste twee lidstaten gezamenlijk worden ingediend of ondersteund, met name projecten met grensoverschrijdende gedeelten;

d)

projecten die bijdragen tot de continuïteit van het netwerk en de optimalisering van de capaciteit;

e)

projecten die bijdragen tot verbetering van de kwaliteit van de dienstverlening op het TEN-V en die onder meer, dankzij maatregelen inzake infrastructuurvoorzieningen, de veiligheid van de gebruikers verhogen en voor interoperabiliteit tussen de nationale netten zorgen;

f)

projecten die betrekking hebben op het ontwikkelen en inzetten van verkeersbeheerssystemen in het spoor-, weg-, lucht-, zee-, binnenvaart- en kustvaartvervoer, die de interoperabiliteit tussen nationale netwerken garanderen;

g)

projecten die bijdragen tot de voltooiing van de interne markt; en

h)

projecten die bijdragen tot het herstel van het evenwicht tussen de vervoersmodaliteiten ten voordele van de meest milieuvriendelijke, zoals de binnenvaart.

a)

de ontwikkeling van een netwerk ter verbetering van de economische en sociale samenhang door de ontsluiting van de minder ontwikkelde en insulaire gebieden in de Gemeenschap;

b)

de optimalisering van de capaciteit van het netwerk en de voltooiing van de interne energiemarkt, met name projecten betreffende grensoverschrijdende gedeelten;

c)

de continuïteit van de energievoorziening, de diversificatie van energiebronnen en, in het bijzonder, de koppelverbindingen met derde landen;

d)

de aansluiting van hernieuwbare energiebronnen; en

e)

de veiligheid, de betrouwbaarheid en de interoperabiliteit van de gekoppelde netwerken.

a)

de rijpheid van het project;

b)

het stimulerend effect van de communautaire bijdrage op investeringen uit de overheidssector en uit de particuliere sector;

c)

de degelijkheid van de financiële constructie;

d)

de sociaaleconomische gevolgen;

e)

de gevolgen voor het milieu;

f)

de noodzaak om financiële belemmeringen te overwinnen; en

g)

de complexiteit van het project, bijvoorbeeld omdat een natuurlijke barrière moet worden genomen.

a)

subsidies voor studies of werkzaamheden;

b)

in de vervoerssector, subsidies voor werkzaamheden in het kader van de regelingen voor beschikbaarheidsbetalingen;

c)

rentesubsidies op door de EIB of andere openbare of particuliere financiële instellingen verstrekte leningen;

d)

een financiële bijdrage aan de voorziening en kapitaaltoewijzing voor door de EIB uit haar eigen middelen gestelde garanties uit hoofde van het garantie-instrument voor leningen. Deze garanties mogen niet langer gelden dan tot vijf jaar na de datum waarop de exploitatie van het project aanvangt. In uitzonderlijke en naar behoren gemotiveerde gevallen kan deze garantie worden verleend voor een periode van maximum zeven jaar. De voor het garantie-instrument voor leningen uitgetrokken middelen van de algemene begroting van de Europese Unie mogen niet meer bedragen dan 500 miljoen EUR. De EIB contribueert voor een zelfde bedrag. Het risico dat de Gemeenschap loopt wegens het garantie-instrument voor leningen, waaronder beheerskosten en andere in aanmerking komende kosten, wordt beperkt tot de bijdrage van de Gemeenschap aan het garantie-instrument voor leningen, en op de algemene begroting van de Europese Unie zal geen ander risico rusten. Het resterende risico voor alle verrichtingen wordt gedragen door de EIB. De uitvoeringsmodaliteiten en de procedures van het garantie-instrument voor leningen staan in de bijlage;

e)

deelneming in risicokapitaal voor investeringsfondsen of vergelijkbare financiële instellingen die zich bij voorrang richten op de verstrekking van risicokapitaal voor projecten inzake trans-Europese netwerken, en met een belangrijke investering door de particuliere sector; deze deelneming in risicokapitaal bedraagt niet meer dan 1 % van de begrotingsmiddelen uit hoofde van artikel 18;

f)

een bijdrage aan de projectgerelateerde activiteiten van gemeenschappelijke ondernemingen.

a)

voor studies, 50 % van de in aanmerking komende kosten, ongeacht het betrokken project van gemeenschappelijk belang;

b)

voor werkzaamheden:

c)

voor het Europese signaleringssysteem voor spoorwegen (ERTMS):

d)

voor verkeersbeheerssystemen in het wegverkeer, luchtvaart, binnenvaart, zeevaart, en kustvaart, maximaal 20 % van de in aanmerking komende kosten van de werkzaamheden.

a)

gaat de Commissie, behalve in naar behoren gemotiveerde gevallen, over tot annulering van de financiële bijstand die is toegekend aan projecten of projectonderdelen die niet binnen twee jaar na de in de voorwaarden tot toekenning van de bijstand vermelde aanvangsdatum van start zijn gegaan;

b)

kan de Commissie de financiële bijstand in de volgende gevallen schorsen, verminderen of intrekken:

c)

kan de Commissie, rekening houdende met alle relevante factoren, de terugbetaling van de financiële bijstand vragen indien het projectonderdeel waarvoor deze bijstand is toegekend niet binnen vier jaar na de in de voorwaarden tot toekenning van de bijstand vermelde einddatum is voltooid.

a)

indien dit noodzakelijk is door de annulering, intrekking, vermindering of vraag tot terugbetaling van de financiële bijstand; of

b)

in geval van cumulatie van communautaire bijstand voor een projectonderdeel of een project.