20.9.2005   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 231/1

1)

OVERWEGENDE DAT de belangrijkste maatstaf voor die beoordeling de in art. 158 van het EG-Verdrag verwoorde doelstelling blijft, d.w.z. versterking van de economische en sociale cohesie teneinde de harmonische ontwikkeling van de Gemeenschap in haar geheel te bevorderen. Verkleining van de verschillen tussen de regio's, vooral wat de ontwikkelingsachterstand van de minst begunstigde gebieden betreft, zal een belangrijke bijdrage leveren tot een grotere rol voor de regionale en lokale overheden in de Europese Unie en de verwezenlijking van de doelstellingen van Lissabon en Göteborg;

2)

OVERWEGENDE DAT in artikel III-220 van het Verdrag tot vaststelling van een grondwet voor Europa de cohesiedoelstelling wordt versterkt door opname van de territoriale dimensie. In dat artikel staat namelijk: „Teneinde de harmonische ontwikkeling van de Unie in haar geheel te bevorderen, ontwikkelt en vervolgt de Unie haar optreden ter versterking van de economische, sociale en territoriale samenhang”;

3)

OVERWEGENDE DAT de uitbreiding aan de samenhang in Europa extra eisen stelt die voortdurende inspanningen op de langere termijn zullen vergen;

1.

Is van mening dat volgens artikel 158 van het EG-Verdrag de regionale dimensie van het cohesiebeleid van groot belang is en na de uitbreiding moet worden versterkt om de harmonieuze ontwikkeling van de EU te bevorderen.

2.

Het beschouwt de in de afgelopen jaren bereikte resultaten op het gebied van cohesie als positief, alsook de impact van het regionaal beleid van de Europese Unie ten aanzien van de versterking van de sociale en economische cohesie in de gehele Gemeenschap; het herhaalt voorts dat het in de Verdragen vastgelegde cohesiebeleid het krachtigste, zichtbaarste en belangrijkste instrument is om de beginselen van solidariteit en samenwerking gestalte te geven, en dus één van de hoekstenen van de integratie tussen de volken en gebieden van de Unie vormt.

3.

Het stemt in met de financiële voorstellen van de Commissie, op grond waarvan 336,1 miljard euro wordt toegewezen aan cohesiebeleid, en met de voorgestelde verdeling hiervan over de drie doelstellingen. Het Comité vindt dat het financieringsvoorstel van de Commissie volstaat om de regio's van de EU van 15 te blijven ondersteunen en tegelijkertijd de nieuwe lidstaten op een gelijkwaardige manier te helpen, mits de middelen billijk worden verdeeld en vooral worden gebruikt om de ernstigste problemen op te lossen. Met dit voorstel wordt voor het ogenblik ingestemd, onder de strikte voorwaarde dat de Commissie en de lidstaten zullen streven naar een billijke verhoging van deze middelen vanwege de nieuwe eisen die de uitbreiding stelt.

4.

Iedere vorm van beperking van de door de Europese Commissie voorgestelde begroting bedreigt de grondslag van het cohesiebeleid en ondermijnt daardoor het solidariteitsbeginsel, dat toch een duidelijk en wezenlijk kenmerk van de Europese integratie vormt.

5.

Het Comité verwerpt derhalve elke beoogde aanpassing van de door de Commissie voorgestelde middelen ter financiering van de communautaire doelstellingen.

6.

Het wijst nogmaals op het onlosmakelijke verband tussen een efficiënt regionaal beleid in heel Europa en de uitvoering van de agenda van Lissabon en Göteborg. De toekomstige economische groei en de concurrentiekracht in alle regio's van de Unie zullen veeleer worden bevorderd door voortzetting van een EU-cohesiebeleid waarbij alle regio's worden betrokken dan door renationalisatie van het beleid; het concurrentievermogen van de EU hangt af van het concurrentievermogen van elke regio.

7.

Het wijst erop dat aanhoudende onderhandelingen over de financiële vooruitzichten zullen resulteren in vertraging bij het opstarten van de programma's, hetgeen zal leiden tot financiële perikelen en instabiliteit voor de lokale en regionale autoriteiten in de gehele Unie.

8.

Het Comité is het ermee eens dat de Commissie zich bij de toewijzing van middelen en bij de vaststelling van haar prioriteiten concentreert op de drie doelstellingen (convergentie, regionaal concurrentievermogen en werkgelegenheid, en territoriale samenwerking). Dit zal bevorderlijk zijn voor de interne samenhang (afstemming tussen de structuurfondsen op communautair niveau en afstemming tussen specifieke sectorale beleidsterreinen van de EU) en voor de externe samenhang (koppeling tussen de diverse actieniveaus: lokaal, regionaal, nationaal en communautair).

9.

Het is ermee ingenomen dat het Cohesiefonds zal kunnen worden ingezet voor lidstaten waar het BNI lager is dan 90 % van het EU-gemiddelde. Daarnaast dient ook te worden gezocht naar een politieke oplossing voor de lidstaten die ten gevolge van de uitbreiding niet langer voor steun uit het Cohesiefonds in aanmerking komen.

10.

Het Comité steunt het voorstel om voor wat de doelstelling „convergentie” betreft, de Structuurfondsen te gebruiken voor de ondersteuning van een duurzame economische ontwikkeling op regionaal en lokaal niveau.

11.

Het is ook ingenomen met het voorstel van de Commissie om in het kader van de convergentiedoelstelling een oplossing te vinden voor regio's die te maken hebben met het zogenaamde statistische effect. De regeling die daartoe in de ontwerpverordening wordt voorgesteld gaat echter niet ver genoeg, omdat die geen zekerheid biedt over de hoogte van de steun en de toepassing van de voorschriften inzake steun.

12.

Het Comité stemt in met het voorstel van de Commissie om een aparte doelstelling „Concurrentievermogen en werkgelegenheid” in het leven te roepen voor alle regio's die niet voldoen aan de criteria van de convergentiedoelstelling. Bijzondere aandacht dient geschonken te worden aan regio's met omvangrijke sociaal-economische problemen en regio's waar ingrijpende structurele aanpassingen moeten worden doorgevoerd, mits deze voldoen aan nog nader te bepalen eensluidende criteria. Het vindt het ook een goede zaak dat de nieuwe doelstelling het hele grondgebied van de desbetreffende regio's bestrijkt.

13.

Het vindt het goed dat de regio's die in 2006 volledig onder doelstelling 1 vallen en niet kunnen worden ondersteund in het kader van de convergentiedoelstelling, tijdelijke steun krijgen („infasering”) en in aanmerking blijven komen voor steun uit de structuurfondsen om op eerlijke en billijke wijze de doelstelling van regionaal concurrentievermogen en werkgelegenheid te kunnen blijven nastreven.

14.

Het Comité juicht de formulering van een specifieke doelstelling inzake territoriale samenwerking en de integratie van transnationale en grensoverschrijdende samenwerking en van samenwerkingsverbanden toe, maar zou ook graag zien dat interregionale samenwerking als zelfstandige component zou worden opgenomen in de nieuwe doelstelling. In deze doelstelling moet nadrukkelijk worden gewezen op de verspreiding van innovatie en best practices om de mededinging in de EU te stimuleren.

15.

Het is het ermee eens dat bij de financiële ondersteuning rekening moet worden gehouden met de territoriale kenmerken van Europa, waarbij speciale aandacht moet worden geschonken aan de versterking van stedelijke gebieden, regio's die afhankelijk zijn van de visvangst, regio's met specifieke geografische en natuurlijke handicaps (eilanden, dunbevolkte gebieden, berggebieden of grensregio's), en ultraperifere regio's.

16.

Het Comité is ingenomen met het voorgestelde naburigheidsinstrument als mechanisme waarmee de visie van een gemeenschappelijk Europees huis wordt versterkt, en verzoekt de Europese Commissie om te komen met duidelijke voorstellen voor de afstemming tussen dit instrument en de doelstelling van territoriale samenwerking, zodat wederzijdse synergieën zoveel mogelijk worden bevorderd.

17.

Het wijst erop dat het noodzakelijk is om bepaalde transnationale ruimten te heroverwegen, zodat met het oog op de toekomstige uitbreiding rekening kan worden gehouden met de nieuwe politieke geografie van Europa, en stelt voor geen verandering te brengen in de zones voor transnationale samenwerking van de periode 2000-2006 die aan de voorwaarden inzake samenhang en doeltreffendheid hebben voldaan en waar gezamenlijke belangen zijn behartigd en gezamenlijke kansen zijn benut.

18.

Het verwelkomt de integratie van het genderperspectief in alle fasen van de programmering, de uitvoering en de evaluatie van de Fondsen.

19.

Het Comité stelt met voldoening vast dat de Commissie heeft geprobeerd de administratieve procedures en het beheer van de fondsen te vereenvoudigen en de transparantie te vergroten. Het hoopt dat de uitvoeringsbepalingen die door de Commissie zullen worden goedgekeurd, van ditzelfde voornemen zullen getuigen.

20.

Het steunt de voorstellen om partnerschap en samenwerking tussen de lokale, regionale, nationale en communautaire overheidsinstanties, alsook met particuliere en sociale actoren, te versterken bij het gehele proces van programmering, implementatie en evaluatie van de Structuurfondsen en het Cohesiefonds.

21.

Het is voorstander van een strategische aanpak van het programmeringsysteem, aangezien hiermee een nieuw beleidsproces in gang wordt gezet waarmee zowel de kwaliteit van de planning als de doelmatigheid en de doeltreffendheid van het beheer kunnen worden verbeterd. Tegelijkertijd wordt met de beoogde strategische aanpak de mogelijkheid geboden om de afstemming tussen de nationale strategieën en de strategische doelstellingen van het cohesiebeleid te verbeteren.

22.

Het is van opvatting dat de invoering van de nationale strategische referentiekaders zal leiden tot overdracht van beheerstaken aan de beheersautoriteiten van de operationele programma's, en meent derhalve dat de rol van de regionale en lokale overheden in alle fasen van het cohesiebeleid verder kan worden versterkt.

23.

Het erkent dat het toevoegen van nieuwe uitzonderingen op de n+2-regel de flexibiliteit vergroot en de regio's — met name die in de nieuwe lidstaten — helpt om de middelen voor het cohesiebeleid tijdig en methodisch te gebruiken, hoewel het CvdR van mening is dat de Commissie sterker moet ijveren voor een grotere flexibiliteit.

24.

Het Comité wil er niettemin op wijzen dat vereenvoudiging niet alleen een kwestie is van decentralisering, maar ook van grotere verantwoordelijkheid voor het stelsel als geheel. Het CvdR benadrukt dat de betrokkenheid van gekozen vertegenwoordigers van lokale en regionale overheden van groot belang is voor het partnerschapsbeginsel, en verzoekt de Commissie de lidstaten te stimuleren gebruik te maken van de mogelijkheid om waar nodig tripartiete overeenkomsten te sluiten.

25.

Het staat achter de inspanningen van de Commissie om het subsidiariteitsbeginsel te versterken. Ten aanzien van het streven naar vereenvoudiging wil het Comité er dan ook op wijzen dat de centralisatie op het niveau van de lidstaten niet mag worden vergroot. Op zowel lokaal als regionaal niveau moet subsidiariteit gewaarborgd zijn. Niet alleen moet ernaar worden gestreefd dat verantwoordelijkheden worden overgedragen aan de lidstaten, maar ook dat de betreffende actoren in de juiste fase worden betrokken bij de verwezenlijking van de cohesiedoelstellingen. Het Comité pleit ervoor dat het subsidiariteitsbeginsel niet alleen in de betrekkingen tussen de lidstaten en de Europese Unie, maar ook binnen de lidstaten zelf wordt toegepast.

26.

Het is van mening dat een grotere betrokkenheid van de regionale en lokale overheden in alle fasen van de volgende programmeringsperiode zal bijdragen aan het oplossen van de absorptieproblemen die in de huidige programmeringsperiode zijn ontstaan.

27.

Het Comité verzoekt de Commissie een ondersteunend kader op te stellen om de regels voor staatssteun territoriaal te differentiëren, met het oog op gerichte overheidsinvesteringen om met name ook het falen van de markt te corrigeren en de territoriale-cohesiedoelstellingen te verwezenlijken.

28.

Het stelt voor dat sommige zeer dunbevolkte regio's een bijzondere behandeling krijgen waarbij voldoende aandacht moet worden geschonken aan de ernst van de plaatselijke omstandigheden, zoals is vastgelegd in de toetredingsverdragen van Zweden en Finland.

29.

Het is van mening dat het voorstel voor de verwezenlijking van de doelstelling inzake „Europese territoriale samenwerking” duidelijker moet worden geformuleerd. Met name de uiterst complexe Europese bepalingen en voorschriften voor het beheer van grensoverschrijdende steunprogramma's dienen aanzienlijk te worden vereenvoudigd, omdat die tot nu toe een groot obstakel vormen voor grensoverschrijdende samenwerking.

30.

Het Comité verwelkomt het dat met het oog op territoriale samenwerking de maritieme grenzen eveneens in aanmerking worden genomen, en dringt erop aan dat met de grenswaarde van 150 kilometer flexibel wordt omgegaan, zodat een zinvolle samenwerking tussen regio's met gemeenschappelijke zeegrenzen mogelijk wordt.

31.

Om de doeltreffendheid van interregionale samenwerking te vergroten, stelt het Comité voor om in de regionale programma's een breed scala aan strategische onderwerpen op te nemen die een meerwaarde op communautair niveau hebben en gedoteerd zijn met toereikende financiële middelen.

32.

Het Comité is ingenomen met de waarde die de Commissie hecht aan intensivering van de sociale insluiting, en dringt aan op meer maatregelen waarmee tegemoet kan worden gekomen aan de behoeften van gehandicapten.

33.

Het is van oordeel dat meer aandacht moet worden geschonken aan de vergrijzingproblematiek, want dit is een van de grote uitdagingen waarmee de Unie de komende decennia geconfronteerd zal worden.

34.

Het Comité dringt erop aan dat er in de toekomst steun uit de Structuurfondsen zal gaan naar programma's die gericht zijn op aspecten als stadsvernieuwing, sociale achterstand, economische herstructurering en openbaar vervoer, die vooral een rol spelen in sterk verstedelijkte gebieden. De duurzame ontwikkeling van steden moet door de Structuurfondsen worden ondersteund.

35.

Het Comité is bezorgd over de berekeningswijze van de cofinanciering door de Gemeenschap, namelijk „op basis van het totaalbedrag aan overheidsuitgaven”, aangezien dit de private sector ervan zou kunnen weerhouden om deel te nemen aan programma's. Het Comité stelt dan ook voor om de hoogte van de steun uit de Fondsen af te stemmen op de totale nationale uitgaven; dit zou een cruciaal instrument zijn om publiek-private samenwerking te bevorderen.

36.

Het vraagt met klem actief betrokken te worden bij dit proces via deelname aan het jaarlijkse voorjaarsoverleg van de Europese Raad over de mededingings- en cohesieagenda's. Dit zou de lokale en regionale overheden de gelegenheid bieden thema's en goede praktijken naar voren te brengen, hetgeen nodig is voor de verbetering van de open coördinatiemethode bij de tenuitvoerlegging van de agenda's van Lissabon en Göteborg.

37.

Het stelt dat het nationaal strategisch referentiekader een beknopt strategisch document moet zijn dat voldoende ruimte laat om in de door de regio's uitgevoerde operationele programma's de specifieke doelstellingen en maatregelen voor iedere regio vast te leggen. Voorts moet worden voorkomen dat dit document het proces van goedkeuring van de operationele programma's afremt of voor bijkomende beperkingen zorgt bij de tenuitvoerlegging ervan.

38.

Het Comité roept de Commissie op om het huidige systeem van prestatiereserves te handhaven.

39.

Het stelt voor om een stelsel in te voeren waarbij alleen terugbetaalbare BTW niet in aanmerking komt voor steun uit het EFRO, analoog aan wat de Commissie reeds heeft voorgesteld met betrekking tot het ESF. Momenteel ontstaan concrete kosten voor acties op lokaal en regionaal niveau. Aangezien de BTW onder de overheidsinkomsten valt, moet er een model worden opgesteld om de negatieve effecten op lokaal en regionaal niveau ongedaan te maken.

40.

Het Comité is van mening dat de n+2-regel in het begin van de programmeringperiode negatief blijft uitwerken, met name ten aanzien van de doelstelling van territoriale samenwerking en ten aanzien van belangrijke investeringsprojecten die niet aan het drempelbedrag voor grote projecten komen. Deze negatieve impact kan aanzienlijk worden verminderd door het deel van het voorschot dat niet ambtshalve kan worden doorgehaald, te vergroten.

41.

Het dringt erop aan dat de operationele programma's, de prioriteiten en de maatregelen worden gekoppeld aan bindende milieuafspraken.

42.

Het Comité is van mening dat het cohesiebeleid bevorderlijk moet zijn voor een ruimtelijkeordeningsbeleid dat kan worden afgestemd op de bestaande trans-Europese samenwerkingsverbanden en op de vooruitzichten voor samenwerking met gemeenschappelijke territoriale kenmerken.

20.9.2005   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 231/19

1.

Sinds de recente uitbreiding in mei 2004 zijn de verschillen tussen de regio's van de Europese Unie nog groter geworden. Daarom is een hernieuwde en grotere inzet nodig om de uitdagingen t.a.v. convergentie, regionaal concurrentievermogen en werkgelegenheid, en territoriale samenwerking aan te gaan waarvoor Europa zich ziet gesteld. Voor bedoelde territoriale samenwerking kan gebruik worden gemaakt zowel van de speciaal voor het cohesiebeleid bestemde en op de nieuwe doelstellingen van het cohesiebeleid voor 2007/2013 afgestemde instrumenten als van alle beschikbare communautaire fondsen, om te beginnen de voor het GLB en het GVB relevante fondsen.

2.

In de periode 2007/2013 moeten beleidsmaatregelen om de samenhang te vergroten, worden uitgestippeld en uitgevoerd op een wijze die in overeenstemming is met en dienstig is aan de tenuitvoerlegging van de strategieën van Lissabon en van Göteborg. Voor die strategieën die op de opbouw van een kennismaatschappij in een proces van duurzame ontwikkeling zijn gericht, waren tot dusverre vooral de lidstaten zelf verantwoordelijk, waardoor deze strategieën nog steeds niet op een samenhangende wijze in de andere beleidsvormen van de Europese Unie zijn verwerkt.

3.

Daartoe moeten zowel het nationale strategisch kader als de operationele programma's in overeenstemming zijn met de door de Raad goedgekeurde strategische richtsnoeren voor de samenhang, zodat de prioriteiten van de EU naar behoren in aanmerking worden genomen.

4.

De openlijk beleden noodzaak van vereenvoudiging heeft geleid tot de éénduidige koppeling van programma's en fondsen, behalve als het gaat om bepaalde categorieën van acties waarbij een programma zowel uit het EFRO als uit het Cohesiefonds wordt gefinancierd.

5.

Eens te meer — en zo mogelijk méér dan ooit — wordt hiermee dus bevestigd dat de afzonderlijke programma's en fondsen moeten worden geïntegreerd en dat het cohesiebeleid met al het andere beleid van de Europese Unie dient te worden gecoördineerd.

6.

In deze uit de algemene verordening voortvloeiende structuur kan het EFRO duidelijk bij de verwezenlijking van voornoemde doelstellingen (convergentie, regionaal concurrentievermogen en werkgelegenheid, territoriale samenwerking) aan betekenis winnen als referentieplatform voor de onderlinge koppeling van de diverse beleidsmaatregelen en programma's van de Europese Unie.

7.

In diezelfde structuur, zoals die in het voorstel voor de algemene verordening en in de voorgestelde EFRO-verordening naar voren komt, wordt de verantwoordelijkheid voor die onderlinge koppeling en integratie in de eerste plaats bij de lidstaten gelegd, of anders, in de lidstaten waar dat grondwettelijk zo is geregeld, bij de regio's.

8.

Plaatselijke autoriteiten, vooral in steden, krijgen in de Commissievoorstellen meer gewicht dan ooit, ook al is dat via de regionale operationele programma's. Daarbij is uitdrukkelijk bepaald dat ook daarvoor gebruik kan worden gemaakt van de mogelijkheid om een globale subsidie uit te keren, waarmee in het communautaire initiatief Urban trouwens positieve ervaring is opgedaan en die toch al bestond krachtens artikel 36, lid 4 sub b) en artikel 41 van het voorstel voor een verordening houdende algemene bepalingen inzake de structuurfondsen;

9.

Die talrijke doelstellingen (aanpassing van het regionaal beleid van de lidstaten aan de EU-strategieën, subsidiariteit, vereenvoudiging, optimalisering van het gebruik van de financiële middelen enz.) met elkaar in overeenstemming en tot een goed einde brengen, vergt een zo groot mogelijke mobilisering van alle betrokken instellingen, gaande van de Commissie tot de lokale overheden, in een context waarin steeds meer wordt aangestuurd op „multilevel governance” en de goedkeuring van maatregelen om de consolidering van hun capaciteiten, zowel qua visie en programmering als op het gebied van beheer en toezicht, te bevorderen en — liefst bij voorbaat — te garanderen, en wel zonder ooit buiten het boekje van de eigenlijke rol van iedere instelling te gaan. Tegelijk dient de actieve medewerking aan het voorstel en de waakzaamheid van de sociale partners te worden bevorderd.

10.

Daarom is het beslist noodzakelijk dat het hele pakket van verordeningen voor het cohesiebeleid van 2007 tot 2013, en in dit geval van de EFRO-verordening, nergens aanleiding geeft tot onzekerheid over de interpretatie ervan of hiaten vertoont. Integendeel, daarin moet nauwkeurig zijn vastgelegd welke rol iedere instelling heeft, waarbij de terugverwijzing naar de regelingen van de lidstaten wordt geharmoniseerd en een intensief beroep wordt gedaan op het beginsel van neutraliteit dat door alle betrokken instellingen, en om te beginnen door de Commissie, op de eerstvolgende schakel in de institutionele keten moet worden toegepast,

1.1

Vóór alles verzet het Comité zich eens te meer met klem tegen iedere poging die nog zou kunnen worden ondernomen om het regionaal beleid in Europa te hernationaliseren, omdat de communautaire cohesieprogramma's een meerwaarde hebben voor de verwezenlijking van de doelstellingen van het Verdrag.

1.2

Het wijst er nogmaals op dat het financiële voorstel van de Commissie van 0,41 % van het BNI (of 0,46 % van het BNI als de structuurmaatregelen voor plattelandsontwikkeling en visserij worden meegerekend) voor het toekomstige cohesiebeleid een aanvaardbaar compromis kan zijn.

1.3

De Commissie heeft er volgens het Comité terecht heel consequent voor gekozen om voorrang te geven aan de ontwikkeling van de minst welvarende regio's van de uitgebreide Europese Unie, waarbij de middelen dienovereenkomstig in grotere mate worden geconcentreerd op acties die aldaar worden ondernomen.

1.4

Het Comité dringt er bij de lidstaten op aan om in het nationale strategische kader voor de phasing in-regio's adequate maatregelen te nemen, zodat ook daar de uitdaging van het concurrentievermogen op doeltreffende wijze kan worden aangegaan en het convergentieproces onder toezicht kan worden gehouden, en om daarvoor voldoende middelen uit te trekken.

1.5

Het acht het een goede zaak dat inspanningen worden gedaan om de administratie en het beheer van de fondsen te vereenvoudigen, ook al blijft het vraagtekens plaatsen bij de daadwerkelijke reikwijdte van de in die zin genomen maatregelen.

1.6

Het is ingenomen met de in dit verordeningsvoorstel uiteengezette structuur, waarin o.m. de territoriale samenwerking tot derde doelstelling van het cohesiebeleid wordt uitgeroepen, met alle niet te veronachtzamen financiële consequenties vandien, alsook met de inhoud van de daarin bepleite acties waarvan de thema's op de strategieën van Lissabon en van Göteborg zijn afgestemd. De relevantie van de in onderhavig voorstel gedane keuzen komt volgens het Comité vooral naar voren in:

1.7

Het betreurt dat interregionale samenwerking, waarvoor ook in het cohesieverslag van het Europees Parlement een lans wordt gebroken, niet langer als op zich staande sector in aanmerking komt voor financiering in het kader van de doelstelling „territoriale samenwerking”.

1.8

Opmerkelijk is volgens het Comité de bereidheid van de Commissie om de territoriale dimensie van cohesie te onderkennen, die tot uiting komt in een open opstelling, al naar gelang het geval, ten opzichte van gebieden met echt specifieke problemen (verstedelijkte en plattelandsgebieden, eilanden en berggebieden, gebieden die van visserij afhankelijk zijn, ultraperifere en dunbevolkte gebieden, regio's aan de grenzen met de nieuwe lidstaten en aan de nieuwe buitengrenzen, zeer dun bevolkte noordelijke gebieden). Het Comité is er vooral mee ingenomen dat de sociaal-economische samenhang van de Europese gebieden wordt aangemerkt als onontbeerlijk voor duurzame ontwikkeling, omdat geen enkel toekomstscenario voor Europa stand houdt zolang er nog gebieden zijn die ontwikkelingsachterstand hebben of die vanwege bepaalde geomorfologische en/of demografische kenmerken de mogelijkheden van de interne markt niet kunnen benutten. T.a.v. die gebieden én ultraperifere gebieden, overeenkomstig de status die daaraan in het Verdrag is gegeven, betuigt het Comité zijn tevredenheid over de toezegging van adequate steunmaatregelen ter compensatie van de specifieke nadelen die de ontwikkeling van dergelijke gebieden en hun onverkorte toegang tot de interne markt in de weg staan. Wel betreurt het dat niet meer aandacht wordt besteed aan de problemen die samenhangen met de vergrijzing, een van de grootste uitdagingen waar Europa de komende decennia mee te maken zal krijgen.

1.9

In de aan onderhavig Commissievoorstel voorafgaande overwegingen (1-10) worden alleen de handicaps van bepaalde eilandregio's onderkend, wat in strijd is met Verklaring nr. 30 bij het Verdrag van Amsterdam, zoals opnieuw bevestigd in punt J.55 van de conclusies van de Europese Raad van Nice van december 2000 en bekrachtigd bij artikel III-220 van het Verdrag tot vaststelling van een grondwet voor Europa. Voornoemde overwegingen dienen daarom beter met de regelgeving en de daaraan te geven interpretatie in overeenstemming te worden gebracht, mede in verband met artikel 52, lid 1, eerste alinea, van het voorstel voor een algemene verordening. Hetzelfde zij opgemerkt met betrekking tot berg- en grensgebieden, in het licht van artikel III-116 van het Verdrag tot vaststelling van een grondwet voor Europa en artikel 52 van het voorstel voor een algemene verordening.

1.10

Met deze nieuwe benadering van het EU-beleid wordt impliciet toegegeven dat de lokale en regionale overheden voor het regionaal en het cohesiebeleid het bestuursniveau zijn waarop besluiten het best kunnen worden genomen en maatregelen het doeltreffendst kunnen worden uitgevoerd. Die mening werd overigens ook al verwoord door de Europese verenigingen van lokale en regionale overheden op de Conferentie van Leipzig in mei 2003. Om het optreden van de EU begrijpelijker en doeltreffender te maken en te vereenvoudigen, is het volstrekt noodzakelijk dat de burgers daar nauwer bij worden betrokken.

1.11

Het Comité is er echter van overtuigd dat het partnerschap tussen regionale overheden en lokale overheden (met name stadsgemeenten) rond gemeenschappelijke doelstellingen moet worden versterkt. Ook dient dat partnerschap op adequate wijze te worden verdiept binnen de grenzen van de nationale regelgeving en de heersende gebruiken.

1.12

Het is ermee ingenomen dat er ten behoeve van verstedelijkte gebieden, waar het vermogen om te innoveren en de mogelijkheden voor sociale integratie het grootst zijn, meer middelen voor doelgerichte en hoogwaardige maatregelen in het kader van operationele programma's kunnen worden samengebracht. Deze middelen moeten worden beheerd volgens een systeem van bevoegdheidsoverdrachten, overeenkomstig artikel 36 sub b), vierde alinea, van het voorstel voor een algemene verordening inzake de structuurfondsen.

1.13

Ten slotte pleit het voor een snelle goedkeuring van het hele structuurfondsenpakket, zodat er, vóór het verlopen van de termijn op 1 januari 2007, voldoende tijd is voor de bevoegde instellingen van de lidstaten om de nieuwe operationele programma's voor te bereiden, alsook voor de zo nodig door de Commissie ingestelde diensten om na te gaan of die instellingen wel over de vereiste beheerscapaciteiten beschikken.

2.1

in de tweede alinea van artikel 1 ook gebieden met een demografische handicap vermelden;

2.2

in artikel 3 naar de diverse soorten investeringen verwijzen: investeringen in cultuurgoederen (ook in overeenstemming met de tweede alinea van artikel 8), investeringen in gebouwen en materieel voor opleidingen en een pro-actief arbeidsbeleid, en investeringen voor het functioneren van die opleidingen en de uitvoering van dat pro-actieve arbeidsbeleid, voor zover die uitgaven uit het EFRO kunnen worden gefinancierd;

2.3

de doelstellingen van het regionaal beleid en de specifieke bepalingen voor bepaalde soorten gebieden beter op elkaar afstemmen;

2.4

de inleidende paragraaf van artikel 5 moet worden aangevuld met de bepaling dat de vaststelling van de prioriteiten voor de steunverlening in het kader van de doelstelling „regionaal concurrentievermogen en werkgelegenheid”, soepeler moet verlopen voor de regio's die met de zogenoemde „phasing in” te maken krijgen;

2.5

aan artikel 5, lid 3, sub a) cabotage en de transversale vluchtverbindingen tussen categorie I- en categorie II-vliegvelden toevoegen en, naast de interne lokale, regionale en interregionale vaarwateren, ook de zeetrajecten voor de verbinding met de (vooral kleine) eilanden;

2.6

in artikel 6, leden 1 en 2, melding maken van„samenwerking tussen maritieme regio's”, met in beide gevallen de precisering dat die maritieme samenwerking zowel bilateraal als multilateraal kan zijn;

2.7

in artikel 6, lid 2, sub c) „vulkaanuitbarstingen”, „bosbranden en de daardoor veroorzaakte ontbossing” aan de lijst van natuurrampen toevoegen, onverlet latende artikel 33, lid 1, van het voorstel voor een verordening van de Raad waarin de algemene bepalingen voor het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling, het Europees Sociaal Fonds en het Cohesiefonds zijn vastgelegd (COM/2004) 492 def.);

2.8

de in artikel 4, lid 3, opgesomde categorieën in de prioriteitenlijst van artikel 6 opnemen;

2.9

in artikel 7, sub a) „BTW”vervangen door„terugbetaalbare BTW”, in overeenstemming met artikel 11 van het voorstel voor de ESF-verordening en met de regeling in het kader van de lopende programmeringcyclus;

2.10

in artikel 7, sub d) „huisvesting”vervangen door „huisvesting, met uitzondering van bepaalde categorieën sociaal relevante acties, zoals speciale huisvesting voor kwetsbare bevolkingsgroepen en tijdelijke woningen voor immigranten van buiten de EU, steeds binnen de grenzen van de prioritaire doelstelling 'convergentie'” ;

2.11

in de laatste alinea van artikel 9 bepalen dat in het in artikel 25 van het voorstel voor de algemene verordening genoemde nationale referentiekader de algemene richtsnoeren en de criteria worden opgenomen aan de hand waarvan de lidstaten en de regionale overheden ervoor moeten zorgen dat de acties die met middelen van het EFRO worden gecofinancierd en de acties die met middelen van het ESF, het FEADER en/of het EVF worden gecofinancierd, elkaar aanvullen en onderling samenhang vertonen en dat daarop tijdens en na de looptijd toezicht wordt gehouden;

2.12

zorgvuldig nagaan welke impact, qua sociale voordelen en stimulering van maatregelen ten behoeve van achtergestelde categorieën (personen met een handicap, personen die uitgesloten dreigen te worden, enz.), de regelgeving voor het EFRO in de meer algemene context van de voorstellen voor de hervorming van de structuurfondsenverordeningen heeft;

2.13

benadrukken dat de structuurfondsen kunnen bijdragen tot de integratie in multiculturele en meertalige gebieden.

3.1

Het Comité is ermee ingenomen dat Europese territoriale samenwerking aan de lijst van prioriteiten voor het cohesiebeleid van de Europese Unie is toegevoegd.

3.2

Het acht het een goede zaak dat maritieme grenzen worden erkend bij grensoverschrijdende samenwerking. Daarom had het in zijn vorige advies (CdR 120/2004 fin) uitdrukkelijk gevraagd. Het benadrukt daarbij dat deze samenwerking van belang is om de ultraperifere regio's daadwerkelijk in hun geografische omgeving te integreren.

3.3

Het stelt vast dat het Europees grensoverschrijdend samenwerkingsverband uit Commissievoorstel COM(2004) 496 def. ook van toepassing is op transnationale, en dus niet alleen op grensoverschrijdende programma's. Daarom zou de naam van dit instrument moeten worden veranderd in „Europees verband voor trans-Europese samenwerking”. Op die manier wordt recht gedaan aan het algemene karakter ervan.

4.1

de al met bestaande, succesvolle netwerken van lokale en regionale overheden en steden opgedane ervaring benutten en nieuwe netwerken op het gebied van zowel interregionale als territoriale samenwerking in Europa ondersteunen;

4.2

duidelijkheid scheppen in de bevoegdheden, procedures en tijdschema's voor de voorbereiding van de (vooral op grensoverschrijdende en transnationale samenwerking gerichte) programma's en voor de presentatie van die programma's aan de Commissie;

4.3

erop toezien dat ook doelstelling 3 wordt bezien binnen het strategische nationale referentiekader als herbevestiging van het engagement van de lidstaat om de programma's voor territoriale samenwerking te steunen. Daarbij dient te worden gezorgd voor adequate procedures voor nationale cofinanciering en voor meer samenhang tussen de maatregelen die op dit gebied worden genomen en

4.4

nagaan hoe, in overeenstemming met de richtsnoeren voor de prioritaire doelstelling „territoriale samenwerking”, zoals die zijn vastgelegd in de respectieve nationale strategische referentiekaders van artikel 25 van het voorstel voor een algemene verordening inzake het EFRO, de actieve bijdrage van de lokale en regionale overheden aan de uitwerking en toepassing van de programma's kan worden vergroot;

4.5

uitmaken volgens welke procedures, criteria en tijdschema's de Commissie de middelen zal verdelen en de programma's zal goedkeuren;

4.6

duidelijkheid scheppen in de wijze waarop begunstigden moeten worden aangewezen (artikelen 16 en 21), in de eisen die aan die begunstigden worden gesteld, in hun karakteristieke eigenschappen en taken, en in de situering en functies van de certificerende instantie;

4.7

bepalen dat de acties van artikel 19 soms ook in één enkele lidstaat kunnen plaatsvinden, op voorwaarde dat aan ten minste twee van de vier hierboven genoemde criteria is voldaan.

20.9.2005   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 231/35

1.1

Het Comité is ingenomen met het voorstel van de Commissie voor een raamwerk betreffende de verordeningen voor de structuurfondsen in de periode 2007-2013.

1.2

Het is ervan overtuigd dat het financieel voorstel van de Commissie om, gezien de uitbreiding van de Europese Unie tot 25 en later tot 27 lidstaten, 0,41 % van het BNP (een percentage dat kan worden opgetrokken tot 0,46 % als daar de steun voor plattelandsontwikkeling en visserij wordt bijgeteld) toe te wijzen en 336,3 miljard € voor de financiering van de drie doelstellingen (convergentie: 78 %, regionaal concurrentievermogen en werkgelegenheid: 18 % en territoriale samenwerking: 4 %) uit te trekken, een compromis is dat het minimum biedt dat nodig is voor het toekomstig cohesiebeleid.

1.3

Het acht het een goede zaak dat projecten die voordelen voor het milieu met zich meebrengen (energie-efficiëntie en vervangbare energiebronnen), alsook projecten in de vervoerssector buiten de trans-Europese netwerken, het vervoer per spoor, over rivieren en over zee, systemen voor intermodaal vervoer en hun interoperabiliteit, het beheer van weg- en luchtverkeer, schoon vervoer in de stad en openbaar vervoer, tot het toepassingsgebied van de het Cohesiefonds worden gerekend.

1.4

Het is ermee ingenomen dat het Cohesiefonds van toepassing zal zijn op lidstaten waar het BNP lager is dan 90 % van het EU-gemiddelde. Er dient te worden gezocht naar een politieke oplossing voor lidstaten die ten gevolge van de uitbreiding niet langer in aanmerking komen voor steun uit het Cohesiefonds.

1.5

Het is van oordeel dat de uitbetaling van de steun die een lidstaat uit het Cohesiefonds ontvangt, niet mag worden opgeschort als bij die lidstaat, overeenkomstig artikel 104, lid 6, van het EG-Verdrag, een „buitensporig tekort” wordt vastgesteld.

1.6

Het vertrouwt erop dat de Commissie zal verduidelijken of een dergelijke opschorting van betaling, zo daartoe al wordt besloten, alleen betrekking heeft op nieuwe projecten, d.w.z. projecten die moeten worden goedgekeurd nà de eerste januari van het jaar dat volgt op dat opschortingbesluit.

1.7

De Commissie moet beslist een onderzoek doen naar de voor- en nadelen van een mogelijke gelijktrekking van de algemene bepalingen voor enerzijds het EFRO en het ESF en anderzijds het Cohesiefonds. Uit de toelichting die bij het Commissievoorstel wordt gegeven, valt niet af te leiden of die afweging is gemaakt. Van een dergelijke verandering in de bepalingen van het Cohesiefonds zou een kosten-batenanalyse moet worden gemaakt.

1.8

De Commissie zal ongetwijfeld niet voor niets hebben besloten om op een methode over te stappen die volledig breekt met de gangbare methode: de door de lidstaten voorgestelde projecten waarvoor steun uit het Cohesiefonds wordt ontvangen, zullen niet langer als afzonderlijk project worden beoordeeld (zoals dat is geregeld volgens de huidige Verordening (EG) nr. 1164/94, artikel 1, lid 3), maar als onderdeel van een programma (volgens punt 5.2, laatste paragraaf, van de toelichting bij het Commissievoorstel betreffende de structuurfondsenverordening, COM(2004) 492 def.). De Commissie zou die verandering moeten motiveren aan de hand van de uitkomsten van een analyse van het huidige Cohesiefonds.

20.9.2005   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 231/38

1)

Liberalisering van de vervoersector is een van de hoofddoelstellingen van de Europese Unie en haar lidstaten, met name sinds in 2000 de Agenda van Lissabon werd opgesteld.

2)

Het vervoersbeleid behoort tot de prioriteiten van de commissie „Beleid inzake territoriale samenhang” alsook van het Comité van de Regio's als geheel, zoals wel blijkt uit de vele adviezen op dit vlak, met name het advies van de heer Lamberti over het eerste voorstel voor een richtlijn inzake havendiensten. Daarmee onderstreept het Comité dat het Europese vervoersbeleid een fundamentele bijdrage levert aan de samenhang binnen de EU, waar de verscheidenheid sinds de uitbreiding nog groter is geworden.

3)

Als gevolg van o.m. de economische groei, de uitbreiding van de EU en de intensivering van de handelsbetrekkingen zal de Europese Unie de komende jaren geconfronteerd worden met een forse stijging van de vraag naar vervoersdiensten, met name op het gebied van het goederenvervoer.

4)

Aangezien vooral de weginfrastructuur daardoor naar verwachting overbelast zal raken, zijn forse inspanningen nodig om de verkeersstromen te sturen en de vervoersinfrastructuur uit te breiden. Het milieuvriendelijke zeevervoer zal hierbij een centrale rol toekomen, omdat het over de potentiële capaciteit beschikt een deel van het wegtransport voor zijn rekening te nemen en kan bijdragen tot een duurzamere vervoersontwikkeling. De aanleg van een efficiënt intermodaal vervoersnet en de uitbreiding daarvan zal cruciale gevolgen hebben voor gebieden aan de kust, rond havens en in het achterland en daarmee ook voor het havenbedrijf daar en voor ondernemingen in het zeevervoer. Deze ontwikkeling, die een positieve uitwerking op de hele interne markt zal hebben, zal vermoedelijk onder meer in het Oostzeegebied duidelijk merkbaar zijn.

5)

Europa dient beslist te beschikken over een efficiënt vervoersysteem, wil het de concurrentie het hoofd kunnen bieden. Er moeten betrouwbare randvoorwaarden worden gecreëerd om een impuls te geven aan verdere investeringen in de vervoersector. Daarbij moet het Gemeenschapsrecht uitgaan van de beginselen van doeltreffende mededinging en van vrije markttoegang en daarnaast ook zorgen voor een stabiel investeringsklimaat, adequate veiligheidsvoorschriften, sociaal aanvaardbare arbeidsvoorwaarden en een hoog niveau van milieubescherming.

6)

Aangezien de overslagkosten van havens in Europa duidelijk lager zijn dan in Noord-Amerika en Azië, moeten maatregelen ter verbetering van de concurrentie en doelmatigheid in havens beslist worden besproken aan de hand van een analyse van de tekortkomingen van de huidige situatie. Een dergelijke analyse ontbreekt echter vooralsnog.

7)

Bovendien wijst het Comité erop dat de afgelopen decennia met name in de havens, maar ook op het gebied van het zeevervoer complexe structuren tot stand zijn gekomen. Mede daardoor behoren veel bedrijven die in de Europese Unie en haar havens gevestigd en/of actief zijn, inmiddels tot de meest winstgevende en concurrerende ondernemingen ter wereld. Bij wijzigingen van het rechtskader dient daarom voldoende rekening te worden gehouden met de gevolgen daarvan voor de interdependenties binnen deze structuren en die tussen de vervoersector en de rest van de economie. Ook de Commissie heeft oog voor de complexiteit van deze structuren; zij trekt een aanzienlijke hoeveelheid geld uit voor de ontwikkeling van goed functionerende en concurrerende vervoersystemen als de korte vaart (shortsea) en maritieme snelwegen (motorways of the sea).

8)

Deregulering van het zeevervoer en de havendiensten is ontegenzeggelijk noodzakelijk, maar vergt wel een behoedzame benadering. Mede met het oog op de werkgelegenheid dient er bij de overgangsregelingen naar te worden gestreefd dat bedrijven die in Europa gevestigd en/of actief zijn, ten opzichte van andere partijen op de mondiale markt niet worden benadeeld (ook niet tijdelijk) en dat de verhoudingen binnen de Europese Unie niet worden scheefgetrokken.

9)

Op mondiaal niveau doen zich zeer grote verschillen voor in beleid en rechtskader op mededingingsgebied, zowel ten aanzien van zeevervoer als ten aanzien van havendiensten. De mate, omvang en snelheid van de liberalisering van de markt binnen de EU dient dan ook mede bekeken te worden in het licht van de belangen van de industrie. Deze zijn vooralsnog totaal buiten beeld gebleven. Daarnaast dienen er aanvullende maatregelen te worden getroffen om mogelijke negatieve kortetermijngevolgen van de liberalisering voor de werkgelegenheid te minimaliseren.

1.1

Het is een goede zaak dat de Commissie een speciaal communautair kader voor havendiensten wil scheppen, zeker omdat 20 van de 25 EU-lidstaten havens hebben.

1.2

Het Comité is verheugd dat de Commissie waarborging van de mededinging en de efficiëntie in de havensector als fundamentele doelstelling aangeeft in het voorstel. Een eventueel gebrek aan efficiëntie zou aangepakt kunnen worden door middel van liberalisering, vrije markttoegang en transparantie.

1.3

De Commissie stelt terecht dat naast de toepassing van de Transparantierichtlijn op havenbedrijven ook behoefte bestaat aan duidelijke en transparante, maar ook flexibele richtsnoeren voor staatssteun, wil gezorgd kunnen worden voor een eerlijke en efficiënte mededinging in de havensector.

1.4

Het Comité is eveneens verheugd dat havens die in handen van de overheid zijn, havendiensten mogen verlenen om de effectieve mededinging te bevorderen.

1.5

Het Comité betreurt wel dat de Commissie zonder eerst de nodige analyses uit te voeren zo kort al na een eerste mislukte poging komt met een richtlijnvoorstel dat op belangrijke punten is aangescherpt en dat talrijke wijzigingen bevat die grotendeels gebaseerd zijn op het door de Raad en Europees Parlement verworpen eerste voorstel en die voor een deel duidelijk voorbijgaan aan de resultaten van de bemiddelingsprocedure.

1.6

De Commissie houdt onvoldoende rekening met de prevalerende marktstructuur van de Europese havens en havendiensten. In feite is er sprake van een scherpe onderlinge concurrentie tussen de Europese havens, waardoor alleen havens die efficiënt functioneren en gunstige prijzen hanteren, zich binnen Europa staande kunnen houden.

1.7

Gezien de intensieve concurrentie tussen de havens is binnen de havens alleen plaats voor diensten die worden verleend met behulp van efficiënte en goedkope productiemethodes. Inefficiënte dienstverleners hebben een negatief effect op het prestatievermogen van de haven als geheel en worden onder druk van de concurrentie tussen havens gedwongen hun productiviteit te verhogen.

1.8

De Commissie heeft onvoldoende oog voor het feit dat de mededinging zich niet beperkt tot de activiteiten in een haven en dat hele vervoersketens met elkaar concurreren. Ingrijpen in een bepaalde schakel van de vervoersketen — de haven — heeft gevolgen voor de hele logistieke keten in het achterland. In feite bestrijkt het nieuwe voorstel dan ook veel meer dan alleen de toegang tot havendiensten. De gevolgen ervan voor de logistiek zijn niet te overzien.

1.9

Het Comité vreest dat het aantal dienstverleners in de Europese havens zal afnemen indien de voorgestelde richtlijn in haar huidige vorm wordt omgezet. Het valt niet uit te sluiten dat sommige dienstverleners uit derde landen, die door hun monopoliepositie op hun thuismarkt hoge winsten behalen, verder tot de belangrijkste havens van Europa zullen doordringen en met een hoger bod door selectieprocedures zullen komen. Dit geldt vooral wanneer de hoogte van het bod het enige of het beslissende selectiecriterium uitmaakt. De huidige structuur van het Europese havenbedrijf, die wordt gekenmerkt door een groot aantal publieke en private terminalexploitanten, komt hierdoor in groot gevaar. Mochten enkele terminalexploitanten op deze manier een aanzienlijk deel van de overslag naar zich toe weten te trekken, dan zullen ook in Europa monopoliestructuren ontstaan, die niet verenigbaar zijn met het streven naar meer concurrentie.

1.10

Het Comité vreest daarnaast dat de dienstverleners hun investeringen zullen terugschroeven. De richtlijn brengt namelijk onzekerheid over contractduur en vergoedingen, waardoor de verwachte amortisatie sterk afneemt. Bovendien zullen de herfinancieringskosten door deze onzekerheid toenemen, aangezien de banksector dergelijke risico's vanwege de eisen in verband met Basel II eerder zal doorberekenen. Alleen al deze twee gevolgen van de richtlijn leveren een flinke verslechtering van het investeringsklimaat op.

1.11

Volgens het Comité worden het subsidiariteitsbeginsel en het evenredigheidsbeginsel (artikel 5 van het EG-Verdrag) geschonden, omdat in de richtlijn nauwelijks wordt gekeken naar het feit dat op niveau van de lidstaten reeds sprake is van een vrije concurrentie tussen de Europese havens. De regelingen die de Commissie nu voorstelt, zijn qua opzet en reikwijdte dan ook niet noodzakelijk.

1.12

Het Comité is dan ook bezorgd dat de doelstellingen van de Commissie, die het nadrukkelijk onderschrijft, niet met de voorgestelde maatregelen gerealiseerd zullen worden en vreest dat de aanzienlijke groei en de forse toename van de efficiëntie die de Europese havens en havendiensten thans laten zien, juist belemmerd zullen worden.

1.13

Het Comité acht het gepast dat de havens in het algemeen zelf havendiensten kunnen verlenen; deze mogelijkheid mag niet worden beperkt tot bijzondere situaties. Indien de havenbeheerder zelf als concurrent van andere — particuliere — dienstverleners aan de selectieprocedure deelneemt, dienen faire en transparante concurrentievoorwaarden gewaarborgd te blijven.

1.14

Het Comité wijst er daarnaast op dat de verschillende taalversies van de voorgestelde richtlijn uiteenlopen, waardoor de beoordeling ervan wordt bemoeilijkt.

1.15

Het Comité vreest dat de eisen in het kader van de verplichte vergunningsregeling zullen leiden tot een enorme bureaucratische rompslomp, die de liberalisering — het uiteindelijke doel van de richtlijn — in de weg zal staan. Voor alle havendiensten die onder de richtlijn vallen (technisch-nautische diensten als loodsen, slepen en afmeren, allerlei soorten vrachtafhandeling en passagiersdiensten) zal in de toekomst een vergunning afgegeven moeten worden. Hetzelfde geldt voor havendiensten die nu nog zonder vergunning verleend kunnen worden. De havenbeheerders zullen in veel meer gevallen vergunningen moeten verstrekken, bijv. ook aan grondeigenaren die op hun eigen stuk grond havendiensten verlenen. Ook zelfafhandelaars moeten een vergunning aanvragen. Deze kan weliswaar voor onbepaalde duur gegeven worden, maar is alleen geldig zolang de zelfafhandelaar aan de verleningscriteria voldoet. Voorts dient de havenbeheerder ook controle uit te oefenen op de vergunningen. Naast inachtneming van de gunningscriteria moeten bijv. ook arbeidsvoorwaarden en naleving van de sociale wetgeving worden gecontroleerd, hetgeen in principe een taak van de sociale partners is. Het is denkbaar dat sommige havenbeheerders niet aan al deze verplichtingen tegelijk kunnen voldoen.

1.16

De voorziene vergunningsplicht voor grondeigenaren zou wel eens een schending van het eigendomsrecht kunnen inhouden en onverenigbaar kunnen zijn met art. 295 van het EG-Verdrag, op grond waarvan de regeling van het eigendomsrecht in de lidstaten onverlet moet blijven. Indien een vergunning na een selectieprocedure niet aan de eigenaar van het betrokken gedeelte van het haventerrein, maar aan een derde wordt toegekend, betekent dit in feite dat de eigenaar op zijn eigen stuk grond geen havendiensten meer zou mogen verlenen. Anderzijds is de havenbeheerder niet de eigenaar van de grond; hij heeft dus geen toegang tot dat terrein en kan alleen een huur-/pachtovereenkomst met de derde partij (de vergunninghouder) sluiten als de eigenaar daarmee instemt. De havenbeheerder kan de eigenaar ook niet dwingen om zelf een contract te sluiten met die derde partij. Op deze manier zou geen gebruik worden gemaakt van de verleende vergunning.

1.17

Bij de selectieprocedure kunnen zich complicaties voordoen. In geval van beperking van het aantal dienstverleners mogen krachtens de voorgestelde richtlijn alleen nog die vergunningen blijven bestaan die in het kader van een selectieprocedure zijn toegekend. Alle vergunningen die op grond van de huidige regels zijn toegekend, zijn dan niet langer geldig. Deze terugwerkende kracht impliceert dat de havenbeheerders na inwerkingtreding van de richtlijn niet alleen nieuwe, maar ook bestaande vergunningen middels een selectieprocedure opnieuw moeten toekennen.

1.18

Het feit dat alleen de lidstaten bevoegd zijn de regels te bepalen voor het berekenen van de vergoedingen die worden toegekend voor de residuwaarde van een onderneming, houdt het risico van concurrentievervalsing in. Zo zou het bijv. mogelijk zijn bij het berekenen van een vergoeding achteraf (onopgemerkt) de grondpacht omlaag te brengen. Het in de ontwerprichtlijn vastgelegde uitgangspunt dat moet worden vergoed volgens duidelijke en van te voren vastgelegde criteria, stelt dan ook te weinig concrete eisen aan de nationale berekeningsmethoden. Daartegenover moet elke communautaire regeling rekening houden met de nationale afschrijvingsregels en het belastingrecht van de lidstaten, om te voorkomen dat ook daardoor concurrentievervalsing zou optreden. Op grond van deze uitgangspunten zou een Europese regeling bijv. toepassing van algemeen geldige nationale afschrijvingsregels dwingend kunnen voorschrijven. Afwijkingen daarvan zouden alleen mogen worden toegestaan als deze op objectieve gronden te rechtvaardigen zijn. Verder zouden de berekeningsmethoden, met het oog op de transparantie, gepubliceerd of anders in ieder geval aan de Commissie gemeld dienen te worden.

1.19

Het Comité vreest dat de investeringen als gevolg van de nieuwe richtlijn teruggeschroefd zullen worden om de volgende redenen:

1.20

Door de tekortschietende overgangsbepalingen worden de huidige verleners van havendiensten met een groot gebrek aan rechtszekerheid geconfronteerd. Zij kunnen er niet van uitgaan dat zij hun activiteiten in de toekomst in dezelfde omvang kunnen voortzetten. Indien een nieuwe dienstverlener de markt betreedt en er sprake is van beperking van het aantal dienstverleners, dan moeten de gevestigde dienstverleners deelnemen aan een selectieprocedure, met het gevaar dat zij hun vergunning verliezen. Niet alleen wordt zo het vertrouwen in bestaande contracten aangetast, maar ook zullen zij door de onzekerheid over het voortbestaan van de vergunningen veel minder bereid zijn tot investeringen. Indien eenzijdig in lopende contracten wordt ingegrepen, dreigen bovendien forse vergoedingen geëist te worden.

1.21

Door de beperkingen op het gebied van zelfafhandeling zullen Europese havens minder aantrekkelijk worden voor cruiseschepen. In de voorgestelde richtlijn wordt het inschakelen van de eigen scheepsbemanning voor zelfafhandeling namelijk alleen toegestaan in het geval van de korte vaart en de maritieme snelwegen. De bemanning van internationale cruiseschepen mag passagiers bij het inschepen dan niet meer zelf controleren.

1.22

De mogelijkheid om eigen walpersoneel in te zetten kan leiden tot sociale dumping, een lagere kwaliteit en productiviteit van havendiensten en botsingen met technische en politieke veiligheidseisen (ISPS). Bovendien zou de door de Commissie voorziene aanbestedingsregeling worden ondergraven doordat bijvoorbeeld overslagbedrijven wel een vergunning voor laden en lossen hebben, maar daar in de praktijk niets aan hebben omdat rederijen voor zelfafhandeling kiezen.

1.23

Het Comité is te spreken over de flexibiliteit van de regeling voor loodsdiensten, op grond waarvan de lidstaten relevante criteria kunnen hanteren bij hun vergunningsvoorwaarden en de selectie van de dienstverleners. Het vraagt zich echter af of het wel zinvol is dat de lidstaten moeten aangeven in hoeverre de doeltreffendheid van de loodsdiensten is verbeterd. Zoals de Commissie zelf ook al aangeeft, draait het bij deze diensten vooral om de veiligheid van het zeevervoer en de competentie van het personeel.

2.1

Het Comité vindt dat de richtlijn niet in haar huidige vorm goedgekeurd mag worden, omdat hiermee niet de concurrentie in havens wordt bevorderd, maar wel deels onnodige of ontoereikende regels worden ingevoerd, die de belangen van met name kleine en middelgrote havendienstverleners schaden en sociale dumping in de hand werken, hetgeen ten koste zal gaan van de efficiëntie en eerlijke concurrentiemogelijkheden in de havens. De doelstellingen die de Commissie nastreeft, zullen met deze richtlijn niet gerealiseerd worden.

2.2

Het is beslist noodzakelijk dat eerst een gedifferentieerde analyse van de huidige situatie van de markt voor havendiensten wordt uitgevoerd voordat verder overleg plaatsvindt. Het gevaar voor overregulering, die ten koste zou gaan van de concurrentie en de efficiëntie, kan alleen worden afgewend wanneer men zich grondig verdiept in de zwakke punten van de belangrijkste deelmarkten van het Europese havenbedrijf.

2.3

Om het gebrek aan rechtszekerheid te verminderen en te voorkomen dat het vertrouwen wordt geschaad moeten bedrijven die nu reeds actief zijn op de markt garanties krijgen: ofwel moeten zij gedurende de resterende looptijd van hun huidige contract/vergunning worden vrijgesteld van de vergunningsplicht ofwel moeten hun vergunningen geldig blijven voor de maximale duur die in de richtlijn wordt voorzien. Maar in ieder geval moet er sprake zijn van adequate overgangstermijnen, d.w.z. dat deze aan de hand van de objectieve behoeften van de betrokken ondernemingen verlengd worden.

2.4

Op het niveau van de lidstaten moeten vergoedingsregelingen worden ingevoerd, die ook nadat een vergunning officieel is verlopen, gericht zijn op de verschillende nationale afschrijvingsregels en tevens uitgaan van de actuele waarde van het bedrijf zoals die zou zijn als de vergunning nog steeds zou gelden. Bij een dergelijke regeling worden zowel de uitgaven van bedrijven i.v.m. investeringen in organisatie, personeel en positie in de vervoersketen als de verschillende institutionele randvoorwaarden in aanmerking genomen.

2.5

De communautaire wetgeving moet voorschrijven welke elementen de berekeningsmethoden op basis waarvan vergoedingen worden vastgesteld, mogen of moeten bevatten. Een dergelijke regeling dient echter wel rekening te houden met de verschillen tussen de afschrijvingsregels en de belastingstelsels in de afzonderlijke lidstaten.

2.6

De looptijd van vergunningen zou afgestemd moeten worden op de looptijd van de investeringen die het bedrijf heeft ondernomen. Bij langetermijninvesteringen die pas tijdens de looptijd van een vergunning zijn gedaan, moet de vergunning verlengd kunnen worden. Het Comité pleit ervoor dat de Commissie in ieder geval de looptijdregelingen overneemt die het bemiddelingscomité van het Europees Parlement en de Raad in zijn voorstel over het eerste havenpakket heeft opgenomen.

2.7

Het Comité stelt voor dat vergunningen alleen verplicht worden gesteld wanneer er sprake is van beperking van het aantal dienstverleners. Dit zou een forse besparing van middelen opleveren.

2.8

Het is noodzakelijk dat zelfafhandeling alleen aan de scheepsbemanning wordt toegestaan. Ter voorkoming van sociale dumping en om veiligheidsredenen moeten de lidstaten beschikken over de mogelijkheid om zelfafhandeling alleen toe te staan bij schepen die onder de vlag van een lidstaat varen.

2.9

Ook waterwegen die toegang tot de haven bieden, moeten onder het toepassingsgebied van de richtlijn vallen, evenals rivieren en kanalen waarop zeeschepen kunnen varen, ook wanneer zij geen exclusieve toegang tot de haven vormen. Het Comité van de Regio's wijst er echter nadrukkelijk op dat het toepassingsgebied van de richtlijn alleen zo mag worden uitgebreid indien ook zijn overige aanbevelingen worden overgenomen, omdat de beschreven problemen anders juist erger zouden worden.

2.10

Het Comité kan zich helemaal vinden in het voornemen van de Commissie om transparante richtsnoeren voor staatssteun aan havens op te stellen.

2.11

Het streven naar beter presterende havens en meer concurrentie zal alleen realiteit worden indien gehoor wordt gegeven aan de aanbevelingen van het Comité.

3.1

Het Comité is zeer te spreken over het streven van de Commissie om Verordening (EEG) nr. 4056/86 inzake de toepassing van de communautaire mededingingsregels op het zeevervoer aan een herziening te onderwerpen en daarbij de zeevaartondernemingen en hun organisaties te betrekken en uitvoerig gebruik te maken van hun deskundigheid.

3.2

Het Comité is het met de Commissie eens dat iedere toekomstige regeling in ieder geval na een overgangsperiode volledig en zonder uitzonderingen aan de in artikel 81, lid 3, van het EG-Verdrag vastgelegde voorwaarden moet voldoen.

3.3

Het Comité schaart zich onverkort achter het voornemen van de Commissie om de vrijstellingen voor quota- en prijsafspraken en voor andere mededingingsbeperkende overeenkomsten af te schaffen.

3.4

Het Comité is het met de Commissie eens dat de in Verordening 1/2003 opgenomen vrijstellingen voor cabotage en wilde vaart afgeschaft kunnen worden omdat er in feite geen steekhoudende argumenten voor behoud ervan aan te voeren zijn. Afschaffing van de vrijstellingen zal daarnaast een uit mededingingsoogpunt ongelijke behandeling van Europese exploitanten, hoe onwaarschijnlijk ook, van meet af aan tegengaan.

3.5

Het Comité is verheugd dat de Commissie in haar Witboek uitvoerig ingaat op de verenigbaarheid van de huidige regelingen met het Europese mededingingsrecht. Volgens het Comité zijn er weliswaar sterke aanwijzingen dat de huidige regelingen niet meer verenigbaar zijn met artikel 81, lid 3, van het EG-Verdrag, maar zou de Commissie er toch goed aan doen haar conclusies met nadere gegevens te onderbouwen. Op die manier zou zij de zeevaartondernemingen, die bedenkingen hebben geuit, tegemoet komen en daarnaast ook aan de eisen in artikel 253 van het EG-Verdrag voldoen.

3.6

Het Comité zou graag zien dat de gevolgen van de plannen uitvoerig geanalyseerd worden. Het is ervan overtuigd dat dergelijke overwegingen een belangrijke rol gaan spelen wanneer concrete voorstellen worden uitgewerkt, zoniet eerder. Er zou dan vooral meer aandacht moeten uitgaan naar de gevolgen voor de handelsstromen, investeringen, marktaandelen en consumptieprijzen. Het bezwaar dat een dergelijke analyse moeilijk zou zijn vanwege de marktsituatie — er zijn geen gegevens beschikbaar over het functioneren van de markt onder mededingingsvoorwaarden, omdat het zeevervoer immers al jarenlang in handen is van lijnvaartconferences — is niet afdoende: dit geldt immers altijd bij liberalisering van een sterk gereguleerde sector.

3.7

Het is zeker ook de vraag of bij eventuele wijzigingen niet ook meer gekeken moet worden naar werkgelegenheidsaspecten. Tenslotte verwacht ook de Commissie een grotere concentratie op de markt en als gevolg daarvan een innovatiesprong. Een dergelijke ontwikkeling zou in het belang zijn van onderzoek en industrie, maar zou wel eens nadelig voor de werkgelegenheid bij de bedrijven kunnen uitpakken.

3.8

Het voorstel van de European Liner Affairs Association (ELAA) om voortaan de mogelijkheid te bieden op niet-discriminerende wijze en met vertraging bepaalde anoniem gemaakt gegevens uit te wisselen, zou welwillend onderzocht moeten worden. Als marktinformatie vrij verkrijgbaar is kan er immers een grotere transparantie ontstaan, hetgeen ook bevorderlijk is voor de mededinging. Een dergelijk systeem zou zeker een prijsindex moeten omvatten die voor alle marktdeelnemers toegankelijk is en die de richtwaardefunctie van de huidige conferencetarieven over kan nemen. Absoluut noodzakelijk is wel dat er een adequate controle wordt uitgeoefend en dat er uitsluitend sprake is van de uitwisseling van informatie.

3.9

Naast de vraag of bepaalde regelingen al dan niet in gewijzigde vorm gehandhaafd moeten worden, is het in de eerste plaats zaak dat door adequate en gedifferentieerde overgangsmaatregelen wordt tegemoetgekomen aan de behoeften van de ondernemingen die in Europa gevestigd zijn en actief zijn. Deze maatregelen dienen in de eerste plaats gebaseerd te zijn op de uitkomst van een uitvoerige analyse van de gevolgen van liberalisering. In dit verband wijst het Comité er tevens op dat Verordening 4056/86 van meet af aan inhield dat uitsluitend voor het zeevervoer een vrijstelling van het communautaire mededingingsregime werd verleend; de sector heeft er dus altijd rekening mee moeten houden dat de regeling op een later tijdstip herzien zou worden. Rechtszekerheid en bescherming van het vertrouwen zijn dus op zich onvoldoende grond om aan te dringen op verlenging van bestaande regelingen of invoering van overgangsmaatregelen. Toch moet de wetgever er wel rekening mee houden dat het conferencesysteem al tientallen jaren bestaat, praktijken diep geworteld zijn en conferences aan de basis liggen van de zakelijke betrekkingen in de sector.

3.10

Het Comité is het niet met de Commissie eens dat de in artikel 2 van Verordening 4056/86 genoemde regelingen inzake de toelaatbaarheid van technische overeenkomsten, daadwerkelijk geschrapt moeten worden. Als bezwaar voert de Commissie aan dat de regeling slechts declaratoir is, verwarring schept en door de reders te ruim wordt geïnterpreteerd; deze problemen zouden door schrapping ervan echter niet verdwijnen, maar juist erger worden omdat technische overeenkomsten ook zonder wettelijke regeling toegestaan zouden zijn. Zonder expliciete regeling zouden de afbakeningsproblemen nog veel groter zijn. Volgens het Comité kan een regeling waarmee toelaatbare overeenkomsten nader expressis verbis gedefinieerd worden, zorgen voor behoud van de rechtszekerheid en dienen als richtsnoer. Zulks vereist tevens dat artikel 2 c.q. de desbetreffende toekomstige bepaling wordt aangepast, voorzover de tot nu toe bestaande regelingen ten gevolge van de toekomstige mededingingsregels komen te vervallen. De toekomstige bepaling zou in de groepsvrijstelling voor consortia (Verordening 823/2000) kunnen worden geïntegreerd.

3.11

Het Comité acht het in het belang van de mededinging en ook de sector zelf dat wordt gestreefd naar een uniform rechtskader in de wereld, zeker indien de Europese markt verder geliberaliseerd wordt terwijl andere scheepvaartlanden op hun markten mededingingsregelingen hanteren die beperkender zijn dan de huidige communautaire regels.

3.12

De Commissie gaat in haar Witboek onvoldoende in op de gevolgen van afschaffing c.q. wijziging van Verordening 4056/86 voor het vigerende internationale recht en evenmin op het oplossen van eventuele rechtsconflicten.

3.13

Het Comité meent dat de geplande afschaffing van artikel 9 van Verordening 4056/86, op grond waarvan bij rechtsconflicten tussen de EU en derde landen onderhandelingen aangegaan kunnen worden, opnieuw overwogen moet worden. Weliswaar is tot op heden nog geen gebruik gemaakt van deze regeling, maar juist wanneer de mededingingsregels voor het zeevervoer volgens plan fundamenteel worden herzien, kan dat veranderen. Bovendien zijn onderhandelingen niet alleen wenselijk indien het ene rechtsregime iets vereist wat het andere verbiedt, maar ook al indien het ene rechtsregime iets toestaat wat het andere verbiedt.

4.1

Het Comité roept de ondernemingen en organisaties in het zeevervoer op de ogen niet te sluiten voor de macro-economische voordelen die door extra concurrentie gerealiseerd kunnen worden.

4.2

De opzet en het tijdschema van de verdere procedure dienen dusdanig ingevuld te worden dat de bezwaren van de scheepvaartondernemingen en hun organisaties uitvoerig onderzocht kunnen worden. Vervolgens moet uitgebreid worden aangegeven of de bezwaren verworpen moeten worden dan wel in hoeverre er rekening mee gehouden kan worden. Alleen zo kan een mededingingsregime voor het zeevervoer worden ingevoerd dat duurzaam is, de rechtszekerheid waarborgt en zo mogelijk door alle partijen wordt aanvaard.

4.3

Voor zover mogelijk zou er een uitvoerige analyse van de gevolgen van liberalisering uitgevoerd moeten worden, met name van de gevolgen voor handelsstromen, investeringen, marktaandelen en consumptieprijzen. Het Comité pleit ervoor in dit verband extra aandacht te schenken aan sociale en werkgelegenheidsaspecten.

4.4

Het voorstel van de ELAA vormt een solide basis voor een toekomstige regeling. Voor een adequate controle is het wel absoluut noodzakelijk dat de Commissie qua personeel en organisatie wordt betrokken bij het door de ELAA voorgestelde orgaan voor het verzamelen, anoniem maken en verstrekken van gegevens. Bovendien moeten alle informatiestromen ook via de Commissie of een door haar aangewezen waarnemer geleid te worden of zou het orgaan zelfs rechtstreeks bij de Commissie ondergebracht moeten worden. Zo zou de Commissie in staat zijn de gevolgen van de uitwisseling van informatie voor de markt en de mededinging goed te analyseren. Aangezien betrouwbare resultaten pas na langere tijd te verwachten zijn, kan worden gedacht aan een tijdelijke proefregeling, die later verlengd kan worden.

4.5

Er zou nagegaan moeten worden of de overgangsregelingen gebaseerd kunnen worden op de amortisatietermijnen of op de tijdspanne die de betrokken reders waarschijnlijk nodig hebben om zich aan te passen aan de nieuwe voorwaarden door hun portefeuilles met gekochte of voor korte of langere tijd gehuurde schepen te wijzigen.

4.6

Er zou nagegaan moeten worden of de lengte van de overgangstermijnen onder bepaalde omstandigheden ook afhankelijk gesteld kan worden van de voorwaarden op een bepaalde regionale markt. Zo zou de overgangstermijn voor het Oostzeegebied vrij kort kunnen zijn, aangezien hier maar enkele lijnvaartconferences actief zijn, terwijl voor de Atlantische vaart, waar lijnvaartconferences de overhand hebben, juist langere termijnen zouden gelden.

4.7

Het Comité wijst erop dat bij de invoering en de lengte van overgangstermijnen ook uitgegaan kan worden van „market share tresholds”.

4.8

Het Comité roept op artikel 2 van Verordening 4056/86 niet af te schaffen vanwege de onzekerheden over de daarin genoemde regelingen, maar deze in het licht van Verordeningen 4056/86 en 823/2000 inhoudelijk te herzien. Allereerst moeten de verenigbaarheid met artikel 81, lid 3, van het EG-Verdrag en de samenhang met de toekomstige mededingingsregels gewaarborgd worden, en daarnaast is het zinvol de regelingen te verduidelijken op die punten die volgens de Commissie door de zeescheepvaart te ruim geïnterpreteerd (dreigen te) worden. De betrokken ondernemingen zou moeten worden geadviseerd zelf met voorstellen te komen, als ze zouden willen bereiken dat de in artikel 2 genoemde regelingen behouden blijven.

4.9

Het Comité is overigens van mening dat zowel op bi- en op multilateraal niveau alsook in het kader van de samenwerking binnen bestaande internationale organisaties verdere inspanningen geboden kunnen zijn om wereldwijd meer uniforme en daarmee eerlijkere mededingingsvoorwaarden te realiseren. In dit verband zou ook nagegaan moeten worden of en in hoeverre regelingen van andere landen als voorbeeld kunnen dienen voor de Europese Unie.

4.10

Het Comité adviseert artikel 9 van Verordening 4056/86 niet te schrappen en zonodig een regeling uit te werken die enkele jaren van kracht is en vervolgens verlengd kan worden.

20.9.2005   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 231/46

1.1

Het Comité van de Regio's begroet het eerste jaarverslag van de Commissie over migratie en integratie als een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van een algehele strategie, die gericht is op de integratie van immigranten in de onlangs uitgebreide Europese Unie.

1.2.

De migratiestromen in de wereld zijn omvangrijk en van grote betekenis. Ze oefenen een niet geringe invloed uit op de diversiteit en de ontwikkelingen die zich met name op lokaal niveau voordoen. Het Comité onderschrijft volledig het belang van coördinatie van het immigratie-, vluchtelingen- en integratiebeleid in de Europese Unie. Sinds de uitbreiding van de Unie is een en ander nog belangrijker geworden.

1.3

Het Comité wenst te benadrukken dat het nationale niveau verantwoordelijk is voor de implementatie van de wetgeving, terwijl de regionale en lokale niveaus tot taak hebben de immigranten te helpen bij hun opvang, huisvesting en integratie. Daarom dient men in het bijzonder oog te hebben voor de belangrijke rol van de decentrale overheden, die o.a. verantwoordelijk zijn voor het opstellen van sociale programma's, huisvesting, onderwijs en arbeidsmarkt, wat rechtstreeks van invloed is op het integratieproces en positief kan bijdragen tot de sociale samenhang, de maatschappelijke integratie en een duurzame samenleving.

1.4

In het verslag wordt gekeken naar de ontwikkeling van het immigratiebeleid op nationaal en op EU-niveau. Het mislukken van de integratie in de Europese Unie is voor een deel te wijten aan het feit dat de lokale en regionale overheden niet betrokken zijn geweest bij de opstelling van het beleid. Al zijn het deze overheden die het meest direct verantwoording verschuldigd zijn aan de burgers, toch is hier veel te weinig oog voor geweest en is onvoldoende nagedacht over de gevolgen van de uitvoering van het beleid op lokaal niveau.

1.5

Het Comité is teleurgesteld dat de lokale en regionale overheden zo weinig gehoord zijn voordat het verslag werd opgesteld. Dat geldt zowel voor het verzamelen van gegevens als voor de analyse van de problemen. In de lidstaten zijn verschillende maatregelen genomen om beter te kunnen omgaan met de toenemende diversiteit in de samenleving van vandaag de dag. De ervaringen die zijn opgedaan, zowel de positieve als de negatieve, kunnen bijzonder goed worden gebruikt in tijden als deze, die worden gekenmerkt door migratiestromen met een steeds meer gediversieerd en wereldomvattend karakter en door het feit dat de lidstaten immigranten en vluchtelingen uit steeds meer verschillende landen binnen de grenzen krijgen, waaronder landen waarmee nooit handel is gedreven en geen historische en culturele banden worden onderhouden.

1.6

Als we willen dat er iets terecht van de sociale samenhang, zullen integratie-aspecten een vast onderdeel van alle beleidsterreinen moeten worden. Het communautaire immigratie- en integratiebeleid moet aansluiten op de meer algemene doelstellingen die de EU nastreeft op het gebied van sociaal beleid, economisch beleid, buitenlands beleid en ontwikkelingsbeleid. Het zal ook in overeenstemming moeten zijn met fundamentele Europese waarden als gelijke kansen voor iedereen, mensenrechten, menselijke waardigheid, verdraagzaamheid en respect voor verscheidenheid, alsmede met de anti-discrimatiemaatregelen en de doelstelling van bevordering van maatschappelijke participatie.

1.7

Integratie is iets wat de hele maatschappij aangaat. Zowel de immigranten zelf als de plaatselijke bevolking zullen zich moeten inspannen om duurzame sociale samenhang en duurzame groei tot een realiteit te maken.

1.8

Helaas biedt dit verslag geen concrete gegevens over integratie en de tenuitvoerlegging van het immigratiebeleid. De Commissie zou zich moeten blijven inzetten voor het uitwisselen van gegevens en ervaringen. Het „Handbook on Integration for policy-makers and practitioners”, dat in november 2004 is gepubliceerd door de Europese Commissie (Directoraat-Generaal „Justitie, Vrijheid en Veiligheid”) is een eerste veelbelovende stap in deze richting, omdat het concrete gegevens bevat goede praktijken op het gebied van integratie en over de geboekte resultaten.

1.9

Het Comité geeft toe dat kwesties die verband houden met de arbeidsmarkt, van cruciaal belang zijn voor de integratie van immigranten, maar ziet een en ander liever in een breder perspectief, omdat de mate van integratie daarnaast nog afhangt van een aantal andere factoren, zoals sociale achtergrond, opleiding, talenkennis en mate van maatschappelijke participatie. Een succesvolle integratie van immigranten is een stap op weg naar een samenleving waarin iedereen zijn eigen plaats heeft, wat niet alleen in het belang van het betrokken individu is maar ook in dat van de plaatselijke samenleving en de maatschappij in het algemeen.

1.10

Het is een goede zaak dat er in de EU meer waardering komt voor de creatieve vermogens en de ondernemerszin van immigranten. Het is van vitaal belang voor het welslagen van integratie dat zich mensen aandienen met ondernemersinitiatief en dat er nieuwe bedrijven worden gestart. Hiermee wordt ook in belangrijke mate bijgedragen aan de verwezenlijking van de Lissabonstrategie.

1.11

Het verslag staat voor een groot deel in het teken van de vraag in hoeverre er behoefte is aan immigratie met het oog op de arbeidsmarkt, al wordt tegelijkertijd vastgesteld dat het bij immigratie meestal gaat om gezinshereniging of enige vorm van humanitaire bescherming. Het is, om economische, sociale en politieke redenen, terecht dat er strategieën worden ontwikkeld voor de grote groep immigranten die geen toegang hebben tot de arbeidsmarkt. Men kan niet genoeg benadrukken hoe belangrijk vrouwen zijn voor het welslagen van integratie, omdat ze vaak het directe aanspreekpunt zijn als het gaat om de kinderen in het gezin.

1.12

Het Comité betreurt het dat er met geen woord wordt gerept over de situatie van de bijna 500 000 asielzoekers in de Europese Unie die nog altijd wachten op een beslissing omtrent hun verblijfsvergunning of een vergelijkbare beslissing en die voor het overgrote deel buiten de reguliere arbeidsmarkt staan.

1.13

De vaststelling dat EU-onderdanen een zeer hoog werkgelegenheidsniveau hebben, zou moeten worden genuanceerd in het licht van de aanzienlijke verschillen tussen gemeenten en regio's. Als gesproken wordt van een hoog gemiddeld werkgelegenheidscijfer in de EU, moet er tegelijk bij worden gezegd dat dit lokaal en regionaal sterk varieert.

1.14

Er bestaat een kloof tussen het belang dat op nationaal niveau wordt gehecht aan het opvullen van de leemten op de arbeidsmarkt door immigranten, en de inspanningen van het lokale niveau om iets te doen aan uitsluiting, marginalisering en xenofobie. Deze kloof kan alleen worden gedicht door uitbreiding van de dialoog en samenwerking tussen alle betrokken niveaus.

1.15

De discussie over migratie- en integratiebeleid wordt in de verschillende geledingen van de samenleving vanuit zeer uiteenlopende invalshoeken gevoerd, wat leidt tot grote beoordelingsverschillen en afbreuk doet aan de doelmatigheid van de maatregelen die worden genomen. Ook wordt aldus voeding gegeven aan een gevoel van wantrouwen jegens de maatschappij, dat kan uitmonden in minachting voor het gehele politieke bestel. Deze gevoelens van wantrouwen en minachting kunnen worden uitgebuit door extreme politieke groeperingen.

1.16

De grote afstand en het gebrek aan dialoog tussen de verschillende politieke niveaus, speelt partijen die isolationisme en vreemdelingenhaat preken, in de kaart. Verschillende anti-EU-gezinde en door vreemdelingenhaat geïnspireerde partijen hebben lokale wortels.

1.17

Het Comité constateert met voldoening dat in het verslag aandacht wordt besteed aan genderaspecten, al wordt een concrete beschrijving van integratiemaatregelen waarbij het accent ligt op bevordering van de gelijkheid tussen man en vrouw, node gemist. Maatregelen die vrouwelijke immigranten helpen hun talenten ten volle te benutten, hebben positieve effecten in zowel sociaal als economisch opzicht en dragen tevens bij tot versterking van de democratie.

1.18

Het formele stemrecht, dat leidt tot een grotere participatie van immigranten aan het democratische leven, is een minimumnorm die nog niet in alle lidstaten is bereikt. Met het oog op de integratie van de nieuwe burgers zullen niettemin nog ambitieuzere doelstellingen moeten worden geformuleerd. Wie zich te zeer uitgesloten voelt van de maatschappij, heeft de neiging geen gebruik te maken van zijn stemrecht. Zonder werk en maatschappelijke status zal men ook geen belang hechten aan zijn rechten en mogelijkheden om zelf invloed uit te oefenen op de richting waarin de maatschappij zich ontwikkelt.

1.19

In de werkgelegenheidsstrategie en de strategie voor sociale integratie wordt slechts aangegeven hoe kan worden voldaan aan de vraag naar arbeidskrachten, terwijl volledig wordt voorbijgegaan aan de grootste groep immigranten, d.w.z. degenen die de EU binnenkomen om redenen van gezinshereniging of omdat ze humanitaire bescherming nodig hebben. De strategie voor sociale integratie kan niet volledig zijn als aan deze grote groep wordt voorbijgegaan.

1.20

In het verslag wordt ingegaan op activiteiten op lokaal niveau. Maar de informatie die wordt gegeven, is onvolledig. Gegevens over de praktische uitvoering van het beleid en de geboekte resultaten ontbreken. Er valt moeilijk uit op te maken hoe de financiële middelen worden besteed bij integratie-activiteiten, omdat in het verslag geen aandacht wordt besteed aan het lokale en regionale niveau.

1.21

In de EU is het veelal het nationale niveau dat de beschikking krijgt over de belastingopbrengsten, terwijl de kosten van sociale uitsluiting van immigranten moeten worden opgebracht door het lokale niveau. Het gebrek aan overleg tussen de verschillende niveaus staat een optimale benutting van de middelen in de weg.

2.1

Het Comité van de Regio's roept de Commissie op, gebruik te maken van de kennis die de lokale en regionale overheden hebben opgebouwd gedurende de tientallen jaren dat ze concreet bezig zijn geweest met integratie en praktische uitvoering van het immigratiebeleid. Om de uitwisseling van gegevens, ideeën en ervaringen op het gebied van integratie tussen de lidstaten te vergemakkelijken en te verbeteren, moeten de nationale contactpunten worden opgeroepen in overleg te treden met de regionale en lokale overheden en de grote steden, zodat ze gebruik kunnen maken van de daar aanwezige kennis van zaken.

2.2

Tevens wordt de Commissie opgeroepen bij het opstellen van de jaarverslagen voortdurend contact te onderhouden met het Comité van de Regio's en te bespreken hoe de op lokaal en regionaal niveau met integratie-activiteiten opgedane ervaringen, het beste kunnen worden meegewogen.

2.3

De lokale overheden moeten duidelijke en realistische doelstellingen formuleren en evalueren in hoeverre deze worden verwezenlijkt, om voortgang te kunnen boeken op de weg naar integratie. Ook de nationale en regionale overheden zouden hun eigen activiteiten moeten evalueren en de Commissie erop moeten wijzen dat de verschillende integratiestrategieën die op dit moment worden gebruikt, aan een beoordeling zouden moeten worden onderworpen.

2.4

Bij initiatieven die erop gericht zijn de financiële middelen voor een gemeenschappelijk migratiebeleid doelmatig te besteden, zal rekening moeten worden gehouden met de verschillen tussen regio's. De wijze van steunverlening zal het zoeken naar flexibele oplossingen moeten stimuleren en de lokale en regionale overheden voldoende vrijheid van handelen moeten laten.

2.5

In het kader van de discussie over het toekomstige Europese cohesiebeleid zou de Commissie aandacht moeten schenken aan de inspanningen van sommige regio's die kans lopen minder middelen via de structuurfondsen toegewezen te krijgen, terwijl het aantal immigranten er de laatste jaren behoorlijk is gestegen. Het gaat hierbij in de eerste plaats om grote steden.

2.6

De dialoog met immigrantenorganisaties zal niet de gewenste resultaten opleveren als deze uitsluitend op nationaal en EU-niveau wordt gevoerd. Het integratiebeleid met alle eraan verbonden vraagstukken van religieuze en culturele aard is een onderwerp dat primair aansluit op het dagelijkse leven van de mensen en dus behandeld moet worden op lokaal niveau. Men kan niet genoeg benadrukken hoe belangrijk de lokale grensoverschrijdende dialoog is voor het versterken van het gevoel van saamhorigheid temidden van alle etnische, religieuze en culturele verschillen.

2.7

De lokale en regionale overheden zou de kans moeten worden geboden een eigen bijdrage te leveren aan het opstellen van de nationale actieplannen op het gebied van integratie en werkgelegenheid. Op die manier kunnen verschillende soorten aanpak beter met elkaar worden vergeleken en goede praktijken aan het licht worden gebracht. Ook kunnen zo de reële gevolgen en resultaten van de door de lidstaten uitgevoerde strategieën worden geanalyseerd.

2.8

Het verslag concentreert zich op het horizontale, nationale niveau. De maatregelen die ter sprake komen, zullen op lokaal niveau praktisch moeten worden uitgevoerd. Er is duidelijk behoefte aan een vertikale benadering. Als men wil beschikken over de verlangde „zorgvuldige en objectieve analyse”, dan zullen de trends op alle niveaus in aanmerking moeten worden genomen, ook op de niveaus waar het beleid concreet gestalte krijgt. De nationale contactpunten voor integratie zouden moeten worden aangevuld met soortgelijke bureaus op lokaal en regionaal niveau.

2.9

Immigratie is op de lange termijn geen oplossing om alle leemtes op de arbeidsmarkt in de EU op te vullen. In dit verband verwijst het Comité naar zijn advies over de rol van ouderen op de arbeidsmarkt.

2.10

Het is heel belangrijk dat immigranten, vooral vrouwen, worden gezien als arbeidsreserve en een alleszins welkome aanvulling op de arbeidsmarkt, en dat wordt ingezien dat het arbeidsaanbod zeer divers van samenstelling is. Op de arbeidsmarkt zal men zich moeten laten leiden door het beginsel van gelijke behandeling.

2.11

Wil men een waarheidsgetrouw beeld van de stand van zaken op werkgelegenheidsgebied, dan is het beter om alle lokale en regionale verschillen mee te wegen dan alleen naar het nationale gemiddelde te kijken. Het heeft geen zin maatregelen af te stemmen op regionale verscheidenheid wanneer het nationale gemiddelde als uitgangspunt wordt genomen. Strategieën kunnen alleen met succes ten uitvoer worden gelegd als wordt uitgegaan van de situatie aan de basis.

2.12

Het Comité vraagt aandacht voor de problematiek die te maken heeft met het grote aantal illegale werknemers. Er moeten mechanismen worden ontwikkeld waarmee immigranten die de geldende immigratiewetgeving overtreden, zo nodig in staat worden gesteld om zonder omwegen hun status gelegaliseerd te krijgen. Wel moet hierbij rekening worden gehouden met de capaciteiten die voorhanden zijn om te zorgen voor een menswaardige opvang.

2.13

Het Comité is verheugd dat men in toenemende mate doordrongen raakt van de noodzaak om in alle beleidssectoren rekening te houden met immigratiekwesties en te streven naar nauwere samenwerking tussen nationale, regionale en lokale autoriteiten, alsmede met de civiele samenleving. In samenhang met deze vertikale dialoog dient ook te worden gesproken over de verdeling van de middelen.

2.14

In het verslag zou aandacht moeten worden besteed aan de gezondheidssituatie van immigranten. In dit verband is het van belang dat er goed wordt samengewerkt tussen plaatselijke gezondheidsdiensten (eerstelijnszorg) en andere actoren die zich inzetten voor een succesvolle integratie.

2.15

Het is belangrijk dat er financiële instrumenten komen voor gedecentraliseerde samenwerking op immigratiegebied en dat in de toekomst wordt doorgegaan met het ondersteunen van lokale en regionale integratie-activiteiten die afhankelijk zijn van de Europese structuurfondsen en initiatieven als Equal en Urban. In dit verband zal speciaal aandacht moeten worden geschonken aan de werkzaamheden die worden verricht binnen het kader van het nieuwe proefproject INTI, dat gericht is op het ondersteunen van de dialoog, de netwerkvorming en de samenwerking inzake integratie op EU-niveau.

2.16

Erkend moet worden hoe belangrijk het is voor de individuele immigrant om werk te hebben en in zijn eigen onderhoud te kunnen voorzien. Dit moet worden gestimuleerd. Nog afgezien van de economische aspecten dragen ondernemerschap en de bedrijvigheid van kleine ondernemingen bij tot een positieve sociale ontwikkeling. Als mogelijkheden worden geboden tot het oprichten en runnen van een eigen bedrijf, zal dit een gunstige invloed hebben op de integratie. Dit zou dan ook maatschappelijk meer moeten worden ondersteund.

2.17

Er zij op gewezen dat vrouwen dubbel worden gediscrimineerd: op grond van hun geslacht en op grond van hun etnische achtergrond. Als rekening wordt gehouden met gendergerateerde aspecten, zullen de inspanningen om immigranten beter te laten integreren, doeltreffender zijn en meer effect sorteren.

2.18

Men zal oog moeten hebben voor het feit dat er ook nog andere dan strikt economische waarden in het geding zijn bij het streven naar een succesvol integratiebeleid. Immigratie opent nieuwe perspectieven: ze kan aan de ene kant verrijkend zijn voor het dagelijkse leven van de individuele burger en aan de andere kant de EU voorzien van nieuwe kennis die wereldwijd benut kan worden.

2.19

De inspanningen die niet-gouvernementele organisaties in nauwe samenwerking met de lokale en regionale overheden verrichten, moeten worden gewaardeerd en hun programma's, die erop gericht zijn om de integratie van immigranten in het politieke en maatschappelijke leven van het land te versnellen (o.a. door taalverwerving, kennismaking met de cultuur en de democratische beginselen van het gastland, sociale en politieke vorming en bescherming van de nationale identiteit van de immigranten), verdienen steun. Het nationale niveau zal met het oog op een succesvolle maatschappelijke integratie hoe dan ook moeten streven naar nauwe samenwerking met de lokale en regionale overheden en een dialoog met niet-gouvernementele organisaties.

20.9.2005   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 231/50

1)

de conclusie in de studie luidt: „Er is een verband tussen legale en illegale migratie, maar het is een complex en beslist geen direct verband”;

2)

in de studie wordt een aantal beleidsinitiatieven ter ontwikkeling van een gemeenschappelijk migratiebeleid aangegeven;

3)

in de studie wordt gewezen op de behoefte aan betrouwbaardere en beter vergelijkbare statistieken op Europees niveau;

4)

vergrijzing en inkrimping van de actieve bevolking in de EU zullen leiden tot capaciteitstekorten op de arbeidsmarkt en een voortdurende behoefte aan immigranten;

5)

het door de Europese Raad van november 2004 goedgekeurde Haags programma, omvat een werkprogramma ter ontwikkeling van een gemeenschappelijk migratiebeleid;

1.1

Het Comité van de Regio's is ingenomen met de studie naar het verband tussen legale en illegale migratie, die volgens hem een waardevolle bijdrage levert aan de ontwikkeling van een communautair immigratiebeleid, met name via de in de studie voorgestelde beleidsinitiatieven.

1.2

De studie is voor het Comité met name van belang gelet op de aanzienlijke rol die regionale en lokale overheden spelen bij de opvang, vestiging en integratie van migranten. Deze overheden zijn de belangrijkste verstrekkers van openbare diensten aan migranten, die o.m. betrekking hebben op huisvesting, onderwijs, gezondheidszorg en arbeidsbemiddeling.

1.3

Deze studie moet worden gezien tegen de achtergrond van de ontwikkeling van een communautair migratie- en asielbeleid, met name de werkzaamheden van de Europese Raad van Tampere (oktober 1999) en de goedkeuring van het Haags programma door de Europese Raad van november 2004, waarin het belang van migratiebeleid wordt beklemtoond.

1.4

Helaas wordt door de Europese Raad slechts traag vooruitgang geboekt bij de ontwikkeling van een EU-migratiebeleid op basis van de door de Raad van Tampere goedgekeurde conclusies.

1.5

In de studie wordt de volgende conclusie geformuleerd: „Er is een verband tussen legale en illegale migratie, maar het is een complex en beslist geen direct verband omdat er allerlei verschillende factoren in aanmerking moeten worden genomen.” Illegale migratie vormt evenwel een groot probleem in de EU, daar maatregelen ter bevordering van reguliere migratie erdoor kunnen worden ondermijnd en er in de plaatselijke gemeenschappen een vijandelijke houding tegenover migranten door kan ontstaan. Doeltreffende preventie van illegale migratie is dan ook van cruciaal belang voor de interne veiligheid van de EU. Illegale migranten kunnen ook zelf in gevaar komen en het risico lopen te worden uitgebuit. In het licht daarvan is het van cruciaal belang een evenwichtig beleid uit te stippelen ter bevordering van maatregelen om zowel een billijk niveau van geregulariseerde migratie te verzekeren als illegale migranten te ontmoedigen.

1.6

Het Comité maakt zich zorgen over het gebruik van de term „illegale migratie”, met name daar vele migranten in deze categorie niet met criminele bezigheden te associeren zijn, en zou dan ook graag zien dat, waar relevant, de term „niet-reguliere migratie” wordt gebruikt.

1.7

In de studie wordt de vinger gelegd op een aanzienlijk aantal lacunes in het onderzoek; de Europese Commissie wordt dan ook verzocht met een onderzoeksprogramma te komen om deze lacunes aan te vullen en de beleidsvorming aldus te beïnvloeden.

1.8

In de studie wordt tevens verwezen naar andere EU-beleidsterreinen die betrekking hebben op migranten, bv. het ontwikkelingsbeleid en de Europese werkgelegenheidsstrategie. Voorts is er een groot aantal EU-beleidsterreinen die het migratiebeleid beïnvloeden, met name onderdelen van het sociale en economische beleid. Het Comité zou graag zien dat binnen de Europese Commissie een multidisciplinaire groep, die alle directoraten-generaal bestrijkt, de activiteiten m.b.t. migranten gaat coördineren.

1.9

Uit de studie komt een duidelijk gebrek aan betrouwbare en vergelijkbare gegevens op EU-niveau naar voren. De aanzet om dit te verhelpen wordt gegeven in het actieplan van de Europese Commissie voor de verzameling en analyse van communautaire statistieken over migratie (COM (2003) 179 def.) en het eerste jaarverslag over migratie en integratie (COM (2004) 508 def.).

1.10

Lokale en regionale overheden spelen een belangrijke rol in de verzameling van gegevens en statistieken. Zij moeten dan ook ten volle worden betrokken bij het overleg betreffende het gebruik van betrouwbare en vergelijkbare gegevens, zodra deze zijn verzameld, in de hele Europese Unie.

1.11

Het is een goede zaak dat in de studie wordt opgeroepen „om intensiever en gerichter gebruik te maken van overleg en informatie-uitwisseling”, en verder dat de Commissie een deskundigengroep, bekend als het 'Comité voor immigratie en asiel', en een netwerk van nationale contactpunten voor integratie heeft ingesteld.

1.12

Het Comité is tevens ingenomen met de oprichting van een Europees migratienetwerk en –waarnemingscentrum. Lokale en regionale overheden dienen in dit netwerk een belangrijke rol te spelen daar zij concrete directe ervaringen en goede praktijken kunnen inbrengen.

1.13

Er zouden meer kansen moeten worden geboden om ervaringen en goede praktijken uit te wisselen, met inbegrip van activiteiten als intercollegiale toetsingen (peer review) inzake immigratiebeleid. Een en ander kan worden verwezenlijkt door gebruik te maken van de open coördinatiemethode bij de ontwikkeling van het communautaire immigratiebeleid en de Europese Raad wordt dan ook verzocht de voorstellen van de Europese Commissie op dit gebied goed te keuren.

1.14

Het Comité is het met de Commissie eens dat vanwege het effect van de bevolkingsafname en de vergrijzing verwacht kan worden dat de werving van werknemers uit derde landen en de immigratie naar de EU zullen aanhouden en toenemen. Dit thema is aan de orde in het rapport Kok, waarin wordt gezegd dat de vergrijzing de vraag naar pensioenen en gezondheidszorg zal doen toenemen, terwijl de actieve bevolking die de nodige rijkdom kan produceren, tegelijkertijd zal slinken (6). Bovendien herinnert Wim Kok aan ramingen van de Europese Commissie waaruit blijkt dat de vergrijzing duidelijk tot effect zal hebben dat de potentiële groei in de EU van de huidige 2 à 2,25 % tegen 2040 zal verminderen tot ca. 1,2 % (7). Voorts moet ook de nadruk worden gelegd op andere positieve, externe gevolgen van migratie op economisch en sociaal gebied, bv. wat betreft nieuw menselijk kapitaal, specialisatie en persoonlijke ontwikkeling.

1.15

Het Comité beklemtoont het cruciale belang van de regionale dimensie in het communautaire immigratie- en integratiebeleid en beschouwt dit als een belangrijk discussieonderwerp. Sommige EU-regio's laten immers een bevolkingsafname en een ernstig capaciteitstekort zien, terwijl de bevolking in andere regio's snel aangroeit waardoor de lokale dienstverlening onder druk komt te staan en woningen onbetaalbaar dreigen te worden. Er moet dan ook nog veel werk worden verricht wat de ontwikkeling van de regionale en lokale aspecten van migratie betreft, met name op het gebied van integratie. Dit gebeurt thans via het INTI-programma. In 2004 werd voor dit programma 6 miljoen euro uitgetrokken; er werden evenwel 158 steunaanvragen voor in totaal 42,58 miljoen euro ingediend. Het Comité dringt dan ook aan op een wezenlijke verhoging van de financiering van dit programma voor de periode 2007 — 2013.

1.16

De Commissie is van plan een grootschalig overlegproces over de toelating van arbeidsmigranten op gang te brengen. Het Groenboek „over het beheer van de economische migratie: een EU-aanpak” (COM(2004) 811 def.) werd in 2005 gepubliceerd. Het Comité van de Regio's vindt dat het bij dit overlegproces in belangrijke mate moet worden betrokken, gezien de mogelijke gevolgen van migratie voor regionale arbeidsmarkten en voor de door lokale en regionale overheden verstrekte dienstverlening.

1.17

Het Comité valt de studie bij dat „een betere inburgering van onderdanen van derde landen die legaal in de lidstaten verblijven, een essentiële doelstelling van het EU-immigratiebeleid is”. Deze inburgering kan worden verwezenlijkt door integratie op de arbeidsmarkt, het bevorderen van de mobiliteit en de erkenning van de beroepskwalificaties van derdelanders in de Europese Unie.

1.18

In de richtlijn betreffende de status van langdurig ingezetenen werd het mobiliteitsbeginsel vastgelegd (november 2003). Hiermee werd het recht op mobiliteit geïntroduceerd voor personen die al meer dan vijf jaar in een lidstaat verblijven, en de mobiliteit van derdelanders werd verbeterd door de uitbreiding van Verordening nr. 1408/71. Daarnaast speelt mobiliteit ook een zekere rol in het voorstel van de Commissie betreffende de toelating van buitenlandse studenten en onderzoekers.

1.19

Er moeten meer onderzoekers naar de EU worden gehaald zodat de doelstellingen van Lissabon kunnen worden verwezenlijkt. Dit zal een belangrijke test zijn voor de ontwikkeling van een communautair migratiebeleid; zo zal immers kunnen worden nagegaan of door een dergelijke werving van arbeidskrachten het capaciteitstekort kan worden aangevuld. In haar mededeling aan de Raad en het Europees Parlement over de toelating van onderdanen van derde landen met het oog op wetenschappelijk onderzoek (COM (2004) 178 def.) schatte de Europese Commissie dat de EU tegen 2010 zo'n 700.000 extra onderzoekers nodig had om de Lissabon-doelstellingen te halen.

1.20

In november 2004 stemde de Raad Justitie en Algemene Zaken in met een zgn. „algemene oriëntatie” aanpak ten aanzien van de richtlijn. Deze oriëntatie heeft o.m. betrekking op de erkenning van kwalificaties, op arbeidsvoorwaarden en belastingvoordelen maar niet op een versoepeling van de toelatingsvoorwaarden voor gezinnen van onderzoekers met kortlopende contracten. Volgens het Comité is dit nochtans een sleutelfactor voor de werving van onderzoekers en zouden de EU-lidstaten aldus op één lijn komen te staan met andere landen als de VS en Canada.

1.21

De Europese werkgelegenheidsstrategie en het Europees Sociaal Fonds dragen in aanzienlijke mate bij tot het aanbieden van opleiding ter verwerving van beroepskwalificaties die van cruciaal belang zijn voor de integratie van nieuwe migranten. De integratie van kansarmen op de arbeidsmarkt stond centraal in de Europese werkgelegenheidsstrategie, vanuit de doelstelling om het arbeidsaanbod op peil te houden, een maximaal aanpassingsvermogen te bewerkstelligen en sectorale en regionale tekorten op te vangen. De nieuwe EU-werkgelegenheidsrichtsnoeren hebben tot doel de werkloosheidskloof (van 11,7 % in 2002) tussen derdelanders en EU-onderdanen te verkleinen. In de studie wordt niet verwezen naar activiteiten die in het kader van het Europees Sociaal Fonds op touw worden gezet om de integratie van immigranten op de arbeidsmarkt te bevorderen, en evenmin naar de innoverende werkzaamheden die lokale en regionale besturen op dit gebied hebben verricht.

1.22

Het Comité neemt nota van de conclusies betreffende de doeltreffendheid van de legaliseringsmaatregelen die in de studie vanuit het oogpunt van zowel de migrant als de lidstaten worden getrokken. Het is van mening dat legaliseringsmaatregelen op grote schaal gewoonlijk niet de meest geschikte oplossing bieden voor het probleem van niet-reguliere migratie. Niettemin kan legalisering op individuele basis een nuttig instrument zijn om tal van gevallen van niet-reguliere migratie aan te pakken.

1.23

De studie „levert extra ondersteuning voor de visie dat legaliseringen niet moeten beschouwd als een manier om migratie te beheersen, omdat dergelijke maatregelen in werkelijkheid vaak een negatief gevolg zijn van het migratiebeleid op andere terreinen”. Het Comité is het daarmee eens. Legalisering op individuele basis kan evenwel nodig zijn als immigranten met lokale gemeenschappen vergroeid raken, teneinde ze uit de zwarte economie te halen, de belastinginkomsten te verhogen en de sociale samenhang te bevorderen. In een rapport van het House of Lords werden in dit verband enkele interessante opmerkingen geformuleerd (8).

1.24

Het Comité onderschrijft de stelling in het rapport van het House of Lords dat een zekere vorm van legalisering van langdurig illegale immigranten onvermijdelijk is, wil men voorkomen dat er een steeds grotere groep mensen komt die zich in een onregelmatige situatie bevindt en gevaar loopt uitgebuit te worden. In het rapport wordt beklemtoond dat de aantrekkingskracht van legalisering zo klein mogelijk moet worden gehouden; om dit te doen moet vooral op individuele basis worden geoordeeld en geen amnestie op ruime schaal worden verleend. Het House of Lords is ten slotte van mening dat amnestie een unieke kans kan bieden om betrouwbare informatie te verkrijgen over de omvang en aard van de illegale immigrantenbevolking (9).

1.25

Er zijn veel vormen van illegale migratie en onderzoek hiernaar is moeilijk. Niettemin zouden de verschillende soorten illegale immigratie verder moeten worden onderzocht zodat er doeltreffendere maatregelen kunnen worden vastgesteld. In dit verband is het zaak onderscheid te maken tussen:

1.26

Centraal in de bestrijding van niet-reguliere migratie staan volgens de Commissie en volgens het Comité de ontwikkeling van een communitair terugkeerbeleid, de totstandbrenging van versterkte samenwerking met de landen van herkomst en het omzetten van zwartwerk in reguliere arbeid.

1.27

Het Comité is ingenomen met de voorstellen betreffende de ontwikkeling van een communautair terugkeerbeleid. In november 2002 werd een voorstel voor een actieprogramma inzake terugkeer door de Raad goedgekeurd; achter de tenuitvoerlegging ervan dient nu meer vaart te worden gezet.

1.28

„De medewerking van derde landen is cruciaal om de illegale migratie terug te kunnen dringen” en in recente conclusies van Europese Raden wordt „nadrukkelijk gewezen op de behoefte aan een allesomvattende benadering van migratie, waarin ook aandacht is voor de mensenrechten en voor politieke en ontwikkelingsgebonden problemen in de landen en gebieden van herkomst en doorreis”.

1.29

De in de studie bepleite synergie tussen migratie- en ontwikkelingsbeleid is een goede zaak. Ontwikkelingsbeleid kan de economische en sociale voorwaarden in derde landen helpen verbeteren en aldus de push-factoren die migratie naar de EU aanmoedigen, verminderen.

1.30

De Europese Unie moet actief werk maken van de bevordering van gemeenschappelijke initiatieven met buurlanden via programma's als het nieuwe nabuurschapsinstrument, Tacis, Meda, Encas en INTERREG. Het is van belang een „kring van vrienden” te vormen, zodat, nu de Unie is uitgebreid, vrede en solidariteit ook in de buurlanden van de EU worden bevorderd. De Europese Unie moet met deze landen partnerschappen vormen, teneinde hun economische en sociale situatie te verbeteren en een eind te maken aan push-factoren als hoge werkloosheid, lage lonen, gebrek aan democratie en georganiseerde misdaad. Het migratiebeheer zal een van de prioritaire gebieden zijn waarop kan worden samengewerkt. Sommige aangrenzende landen hebben actieplannen ontwikkeld die speciaal op niet-reguliere migratie zijn gericht en de EU is bereid om de uitvoering daarvan te ondersteunen, samen met acties van andere landen die van plan zijn dergelijke actieplannen tegen niet-reguliere migratie op te stellen.

1.31

Het Comité beklemtoont de cruciale rol die lokale en regionale overheden in programma's als Tacis, Meda, Encas en INTERREG spelen en herinnert de Commissie en de lidstaten eraan dat deze overheden deze rol ook in de ontwikkeling van de daarop volgende programma's moeten spelen.

1.32

De voorstellen m.b.t. het nieuwe nabuurschapsinstrument zijn over het algemeen goed, maar het Comité betreurt dat het instrument geen grotere rol toebedeelt aan lokale en regionale besturen, met name daar vele van de betrokken beleidsterreinen onder de bevoegdheid van deze besturen vallen. Het Comité van de Regio's zal in een afzonderlijk advies dieper op genoemd instrument ingaan.

1.33

Het Comité is ermee ingenomen dat in de studie met klem wordt gewezen op de noodzaak de niet-gereguleerde arbeidsmarkt en de zwarte economie aan te pakken. In de studie wordt gesteld dat „de schaduweconomie binnen de EU geraamd wordt op tussen de 7 % en 16 % van het BBP van de EU, hoewel deze geenszins volledig uit illegale migranten bestaat”. Zwartwerk moet worden omgezet in reguliere arbeid, en dit was ook als één van de tien prioriteiten in de werkgelegenheidsrichtsnoeren voor 2003 opgenomen. Verschillende lidstaten hebben in 2003 speciale maatregelen voor arbeids- en niet-reguliere migranten in hun nationale actieplannen (NAP's) voor werkgelegenheid uitgestippeld. Het Comité is dan ook ingenomen met de in het Haags Programma geformuleerde oproep tot de lidstaten om de doelstellingen inzake beperking van de niet-gereguleerde arbeidsmarkt die in de Europese werkgelegenheidsstrategie zijn uiteengezet, te verwezenlijken.

1.34

Er moet meer steun komen voor grensregio's die immers meer dan andere regio's met name met niet-reguliere binnenkomst van migranten te maken hebben. Men zou werk moeten maken van een Europese grenswacht, en van een vroegtijdig waarschuwingssysteem, wil men een doeltreffend gemeenschappelijk beheer van de buitengrenzen van de Unie verzekeren. Voorts moet de justitiële en politiële samenwerking op zowel centraal als regionaal/lokaal niveau verder worden bevorderd.

2.1

herinnert de EU-instellingen aan de voorname rol die regionale en lokale overheden bij de integratie van migranten spelen. Gelet op deze rol, wijst het Comité dan ook op de belangrijke bijdrage van lokale en regionale overheden aan een aantal in de studie aangegeven initiatieven. Hierbij zij o.m. gedacht aan de uitwisseling van ervaringen met integratiemaatregelen, de ontwikkeling van programma's als het nieuwe nabuurschapsinstrument en de vervolgprogramma's van Tacis en INTERREG. Het is wenselijk dat lokale en regionale besturen ten volle bij deze programma's worden betrokken.

2.2

Er zouden meer kansen moeten worden geboden om ervaringen en goede praktijken uit te wisselen, met inbegrip van activiteiten als intercollegiale toetsingen (peer review) inzake immigratiebeleid. Een en ander kan worden verwezenlijkt door gebruik te maken van de open coördinatiemethode bij de ontwikkeling van het communautaire immigratiebeleid en de Raad wordt dan ook verzocht de voorstellen van de Europese Commissie op dit gebied goed te keuren.

2.3

De Europese Commissie zou een groep in het leven moeten roepen die zou moeten worden samengesteld uit personeel van de directoraten-generaal wier beleid en activiteiten op onderdanen van derde landen betrekking hebben, zodat de bestaande activiteiten doeltreffender kunnen worden geïntegreerd en gecoördineerd.

2.4

De Commissie wordt verzocht een onderzoeksprogramma uit te stippelen teneinde de in de studie gesignaleerde lacunes in het onderzoek aan te vullen.

2.5

Ook wordt gepleit voor een aanzienlijke verhoging van de middelen van het INTI-programma, zodat lokale en regionale overheden aan meer door de EU-gefinancierde transnationale projecten inzake integratie van migranten deel kunnen nemen.

2.6

Het Comité wijst op de belangrijke rol van migratie voor het aanvullen van tekorten aan geschoold personeel en verzoekt de Europese Raad op dit gebied doeltreffende beleidsmaatregelen te ontwikkelen, met inbegrip van aanwerving van derdelanders met het oog op wetenschappelijk onderzoek.

2.7

Het wijst op de kansen die hiermee geboden worden om een doeltreffender ontwikkelingsbeleid te voeren in derde landen. Verder zou er in studies over migratie moeten worden gelet op de nieuwe kenmerken van migratiestromen, zoals het steeds grotere aandeel vrouwen, aangezien dit van belang is bij de formulering, ontwikkeling en uitvoering van immigratiebeleid.

2.8

Lokale en regionale besturen moeten ten volle worden betrokken bij de ontwikkeling van betrouwbare en vergelijkbare gegevens op EU-niveau.

2.9

Het is een goede zaak dat de Europese Commissie voornemens is een grootschalig overlegproces betreffende het Groenboek „over het beheer van de economische migratie: een EU-aanpak” (COM(2004) 811 def.) te lanceren; in dit verband moet de Commissie het Comité van de Regio's en de lokale en regionale besturen terdege raadplegen.

2.10

Er moet dringend werk worden gemaakt van de verdere ontwikkeling van het Europees migratienetwerk en -waarnemingscentrum, waarbij lokale en regionale besturen andermaal ten volle moeten worden betrokken.

2.11

Het Comité is er niet over te spreken dat door de Raad slechts traag vooruitgang wordt geboekt bij de ontwikkeling van een EU-migratiebeleid op basis van de conclusies van de Europese Raad van Tampere (1999). Het dringt er dan ook op aan kordate besluiten te nemen wat de in het Haags Programma opgenomen kwesties betreft.

20.9.2005   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 231/55

1)

overwegende dat duurzame oplossingen pas mogelijk zijn als de verantwoordelijkheden tussen de lidstaten ten aanzien van de gereguleerde binnenkomst in de EU van personen die internationale bescherming behoeven, beter verdeeld worden en als de beschermingscapaciteit van de landen van herkomst wordt versterkt, met het oog op de uitwerking en toepassing van een gemeenschappelijk asielbeleid in alle lidstaten;

2)

overwegende dat het voor de verwezenlijking van deze doelstelling noodzakelijk is de betrokken lidstaten en regio's, inclusief de herkomst- of transitlanden en –regio's, te voorzien van toereikende middelen, met name gelet op de uitbreiding van de EU en de behoeften van de nieuwe lidstaten;

1.1

Het Comité stemt in met het voorstel van de Europese Commissie. Het steunt met name de voorgestelde regionale beschermingsprogramma's van de EU, ter verbetering van de beschermingscapaciteit van de landen in de regio's van herkomst (naburige en transitlanden).

1.2

Het wijst erop dat gevolg moet worden gegeven aan de aanbevelingen van de Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties over seksespecifieke vervolging als grond voor toekenning van de vluchtelingenstatus.

1.3

Het waardeert de rol die de Commissie in de regeling inzake personen die internationale bescherming behoeven ook aan de transitlanden wenst toe te kennen. Het meent evenwel dat de rol van de transitlanden en -regio's en de hun te verlenen steun meer nadruk verdienen.

1.4

Het tekent aan dat de opvang van personen die internationale bescherming behoeven vooral op lokaal niveau gevolgen heeft, nl. in de gemeenschappen die deze personen ontvangen; daarom verzoekt het met klem dat de lokale en regionale overheden bij de besluitvorming omtrent de opvang en integratie van asielzoekers en vluchtelingen betrokken worden.

1.5

Het benadrukt in het bijzonder dat de lokale en regionale actoren een belangrijke rol vervullen als verantwoordelijken voor de opvang van personen die internationale bescherming behoeven en voor integratiemaatregelen; het betreurt derhalve dat de Commissie in haar voorstel niet heeft voorzien in brede raadpleging van de lokale en regionale overheden tijdens de planning van de uitvoering van het programma en de besluitvorming over de financiering. Het voorstel is voor lokale en regionale actoren geen waarborg dat zij kunnen deelnemen aan de ontwikkeling van goede praktijken voor communautaire acties.

1.6

Het acht het in dit verband van belang dat de doelstellingen, instrumenten en procedures van het interne en externe beleid beter op elkaar worden afgestemd en meer samenhang gaan vertonen, vooral wanneer het gaat om problemen die van grensoverschrijdende aard zijn.

1.7

Het onderstreept dat het voor de regularisatie van personen die internationale bescherming behoeven belangrijk is dat de betrokken regio's en lokale overheden, inclusief die van opvanglanden welke tot de EU behoren, herkomst- en transitoregio's, elkaar helpen en gezamenlijke acties ondernemen.

1.8

Het meent dat meer onderzoek nodig is naar de te verwachten sociale en met name arbeidsmarktgevolgen van de hervestigingregeling van de EU voor de bevolking in gebieden in de betrokken lidstaten die met een ontwikkelingsachterstand en nog werkloosheid te kampen hebben.

1.9

Het erkent het belang van een EU-beleid dat de bevolking in arme onderontwikkelde landen en regio's steunt; anderzijds vestigt het de aandacht op het belang van een billijke behandeling voor alle EU-burgers, zodat maatregelen die in het kader van de hervestigingregeling worden genomen op bredere steun van de burgers in de lidstaten kunnen rekenen.

1.10

Het stelt voor dat de Commissie in samenwerking met ngo's en andere betrokkenen aanvullende juridische analyses verricht om objectieve en coherente criteria waarmee kan worden bepaald in welke gevallen personen die internationale bescherming behoeven voor hervestiging in aanmerking komen. Zo moet ervoor gezorgd worden dat de mensenrechten worden gerespecteerd, dat niemand wordt gediscrimineerd en dat de landen en regio's van opvang de vereiste juridische steun kunnen genieten. Van nog groter belang acht het CvdR het dat de in de lidstaten gearriveerde vluchtelingen in het kader van de hervestigingregeling gegarandeerd in de arbeidsmarkt geïntegreerd worden zodat alle EU-burgers dezelfde rechten genieten.

2.1

Het onderschrijft de Mededeling van de Commissie als een goed uitgangspunt voor verdere evaluatie, maar met name met het oog op de EU-hervestigingregeling meent het dat nadere analyse en onderzoek geboden is; het beveelt daarom aan om de uiterste termijn voor de indiening bij de Raad van het voorstel inzake de hervestigingregeling te verlengen zodat zij een beter doordacht voorstel kan formuleren.

2.2

Het meent dat de lokale en regionale overheden meer betrokken moeten worden bij de uitwerking van concepten en de uitvoering van maatregelen op immigratie- en asielgebied; gepaste financiële steun moet hun daarbij gewaarborgd worden.

2.3

Daarom en ter wille van de financiering van deze acties kan er gedacht worden aan uitbreiding van het toepassingsgebied van doelstelling 3 (territoriale samenwerking en het nieuwe nabuurschapbeleid) van de Structuurfondsen voor de periode 2007-2013. Het zou graag zien dat er voor doeltreffende coördinatie wordt gezorgd tussen de gemeenschappelijke multilaterale programma's die in het kader van deze doelstelling ten uitvoer worden gelegd en de bilaterale actieplannen die onder het nabuurschapsbeleid vallen.

2.4

Gezien de omvang van de migratie in het Middellandse-Zeegebied zou in oproepen tot het indienen van voorstellen in het kader van programma's voor het beheer van migratiestromen, zoals het AENEAS-programma, voortaan prioriteit moeten worden verleend aan projecten die op maatregelen in het Middellandse-Zeegebied zijn gericht.

2.5

Het bepleit een implementatie van de EU-hervestigingregeling die garandeert dat vluchtelingen die in de lidstaten moeten worden ondergebracht op dezelfde wijze worden behandeld als alle EU-burgers.

2.6

Het stemt in met de tenuitvoerlegging van de conclusies van het voorzitterschap betreffende het Haags Programma en acht het wenselijk om alle lokale en regionale overheden uit te nodigen tot een interculturele dialoog tussen alle geledingen in de maatschappij. Dit dient te gebeuren d.m.v. forums en activiteiten om het wederzijds begrip van alle beleidsgebieden die met integratie samenhangen te verbeteren.

20.9.2005   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 231/58

1)

Overwegende dat het de totstandkoming van het nieuwe nabuurschapsbeleid dient aan te grijpen om, binnen de grenzen van zijn financiële mogelijkheden en zijn institutionele bevoegdheden, het werkterrein van zijn externe beleid uit te breiden tot — o.m. — de onder dit beleid vallende buurlanden;

2)

Overwegende dat het prioriteit moet blijven geven aan de samenwerking met de lokale en regionale overheden in de kandidaat-lidstaten;

3)

Overwegende dat het, in het kader van het nabuurschapsbeleid, ook hoge prioriteit moet geven aan de dialoog en samenwerking met alle landen aan de noord-, oost- en zuidgrens van de Unie;

1.1.1

Het Comité heeft met voldoening kennis genomen van deze belangrijke en noodzakelijke Mededeling van de Commissie, die een uitstekende leidraad vormt voor de concrete vormgeving en de verbetering van de betrekkingen tussen de Unie en haar buurlanden.

1.1.2

Het is van oordeel dat dit nieuwe beleid vanwege de recente uitbreiding en het opschuiven van de buitengrenzen op een strategisch moment komt en dat het de „nabuurschapslanden” in staat stelt mee te profiteren van de voordelen die de uitbreiding met zich meebrengt: meer stabiliteit, meer veiligheid en meer welvaart voor iedereen.

1.1.3

Het is het ermee eens dat het nabuurschapsbeleid de Unie de middelen geeft om de banden met de nabuurschapslanden aan te halen en zo het ontstaan van nieuwe scheidslijnen tegen te gaan.

1.1.4

Het wijst er evenwel op dat dit beleid alleen maar tot doel heeft de betrekkingen tussen de Unie en nabuurschapslanden te verbeteren en dat het volledig los staat van de uitbreiding en dus ook als zodanig moet worden bekeken.

1.1.5

Het benadrukt dat in dit beleid een belangrijke rol is weggelegd voor de lokale en regionale overheden, maar het moet helaas vaststellen dat deze rol nergens duidelijk wordt vermeld en omschreven.

1.1.6

Het deelt de mening van de Commissie dat het nabuurschapsbeleid de samenwerking op politiek, economisch, cultureel en veiligheidsgebied ten goede zal komen en de betrokken landen ertoe zal aanzetten deel te nemen aan sommige EU-activiteiten.

1.1.7

Het is van oordeel dat dit beleid bedoeld is om de nabuurschapslanden te helpen bij het verbeteren van de mensenrechtensituatie, het opbouwen van een maatschappelijk middenveld en het stroomlijnen van het overheidsbestuur.

1.1.8

Het juicht in dit verband de nieuwe politieke ontwikkelingen in Oekraïne en Georgië toe en wijst erop dat de Unie met haar nieuwe nabuurschapsbeleid deze landen moet helpen bij het vestigen van een democratisch bestel en het invoeren van een markteconomie.

1.1.9

Het vindt het ook een goede zaak dat het nabuurschapsbeleid de economische betrekkingen en handelsrelaties tussen de Unie en de nabuurschapslanden wil verbeteren.

1.1.10

Voorts is het van oordeel dat dit beleid een belangrijke bijdrage kan leveren aan de samenwerking tussen de Unie en de nabuurschapslanden in de strijd tegen terrorisme, illegale immigratie en grensoverschrijdende criminaliteit, zoals drugs- en mensenhandel.

1.1.11

Het steunt nabuurschapslanden met etnische minderheden bij het zoeken naar creatieve oplossingen waarmee het vreedzaam samenleven van de diverse etnische groepen en de naleving van universeel erkende fundamentele beginselen kan worden bevorderd.

1.2.1

Het Comité wijst erop dat de lokale en regionale overheden overal waar mogelijk een belangrijkere rol toebedeeld moeten krijgen in het democratiserings- en decentralisatieproces.

1.2.2.

Het merkt in dit verband op dat volgens een van de basisprincipes van de Unie — het subsidiariteitsbeginsel, dat bepaalt dat besluiten altijd op het meest adequate beleidsniveau moeten worden genomen — lokale en regionale overheden een cruciale en unieke rol hebben te spelen omdat zij de betrekkingen tussen de Unie en de nabuurschapslanden een duurzaam karakter kunnen geven en in de goede richting kunnen sturen.

1.2.3

Het vestigt er de aandacht op dat het democratiseringsproces het meest is gediend met een bottom up-aanpak.

1.2.4

Het is van oordeel dat lokale en regionale bestuursorganen een goede democratische leerschool voor de burgers vormen en bijgevolg in belangrijke mate kunnen bijdragen tot een goed functionerende democratie.

1.2.5

Het wijst in dit verband op twee belangrijke middelen om het lokaal bestuur te versterken en te consolideren en om de in de actieplannen vastgelegde doelstellingen te realiseren: grensoverschrijdende samenwerking en regelmatige uitwisselingen van ideeën en ervaringen met Euro-regio's.

1.2.6

Het stelt vast dat de lokale en regionale overheden in de nabuurschapslanden nogal wat problemen ondervinden bij het aanpassen van hun structuren aan die van de Europese lokale en regionale overheden.

1.2.7

Het wil de lokale en regionale overheden in de nabuurschapslanden mee laten profiteren van de ervaringen die zijn leden in het kader van het uitbreidingsproces hebben opgedaan via hun contacten met de lokale en regionale overheden in de kandidaat-lidstaten.

1.2.8

Het is van oordeel dat gedecentraliseerde samenwerking het best op het niveau van de lokale en regionale overheden kan worden georganiseerd.

1.2.9

Het wijst erop dat de nabuurschapslanden met name op de volgende terreinen profijt kunnen trekken van de ervaringen van de Europese lokale en regionale overheden:

1.2.10

Het wijst er nogmaals op dat lokale en regionale overheden initiatieven kunnen nemen die buiten het traditionele patroon van de interstatelijke samenwerking vallen. Gedecentraliseerde samenwerking tussen lokale en regionale overheden is daarom hét middel bij uitstek om in het nabuurschapsbeleid echt spijkers met koppen te slaan.

1.2.11

Tot slot merkt het in dit verband nog op dat de afgelopen jaren duidelijk is gebleken dat de lokale overheden hun rol van „drijvende kracht” achter de samenwerking met nieuwe partnerlanden zeer serieus nemen.

1.3.1.

Het Comité stelt vast dat de nabuurschapslanden een zeer heterogeen geheel vormen, zowel qua economische, sociale en politieke ontwikkeling als wat hun relatie met de Unie betreft.

1.3.2

Het is van oordeel dat een werkelijk democratische samenleving niet denkbaar is zonder sterke lokale en regionale instellingen die worden gekozen door en verantwoording verschuldigd zijn aan de bevolking. Het kijkt dan ook uit naar de inwerkingtreding, in 2006, van de nieuwe Russische wet inzake de bevoegdheden van de regionale en lokale overheden. Het verwacht dat deze de mogelijkheden tot samenwerking tussen de Europese en de Russische decentrale overheden zal vergroten, met name doordat er meer duidelijkheid zal komen over de bevoegdheden voor grensoverschrijdende samenwerking.

1.3.3

Het betreurt dat de Commissie met geen woord rept over de problemen rond Kaliningrad, maar het erkent dat deze problematiek in andere Commissiedocumenten wél op een adequate manier wordt behandeld.

1.3.4

Het vindt het daarentegen positief dat de Commissie ook de landen van de zuidelijke Kaukasus — Armenië, Azerbeidzjan en Georgië — onder het nabuurschapsbeleid wil laten vallen.

1.3.5

Het staat ook volledig achter het voorstel om „iedere geloofwaardige, concrete en volgehouden hervormingspoging, met name op bovengenoemde prioritaire terreinen, te ondersteunen en er extra middelen voor uit te trekken” (4).

1.4.1

Het Comité kan zich volledig vinden in het idee van alomvattende, in gezamenlijk overleg tussen de Unie en de nabuurschapslanden op te stellen actieplannen omdat dit zijns inziens het beste middel is om de doelstellingen van het nabuurschapsbeleid te realiseren.

1.4.2

Het is het ermee eens dat het verdere verloop van de betrekkingen tussen de Unie en ieder nabuurschapsland zal worden bepaald door de mate waarin het land in kwestie zich committeert aan gemeenschappelijke waarden en bereid cq. in staat is de in het actieplan aangegeven prioriteiten te realiseren.

1.4.3

Het pleit ervoor om voldoende aandacht te schenken aan armoedebestrijding, alsmede aan de bestrijding van corruptie, een probleem dat door de Commissie wordt omschreven als „een serieus obstakel voor hervormingen in vele nabuurschapslanden”.

1.4.4

Het is van oordeel dat het nuttig zou zijn geweest als in de actieplannen een specifiek hoofdstuk over de rol van lokale en regionale overheden was opgenomen, met duidelijke doelstellingen en concrete afspraken voor de overdracht van bevoegdheden en het versterken van het lokale en regionale bestuursniveau. Dit moet onverwijld aan de Commissie worden meegedeeld zodat zij in de volgende fase alsnog een dergelijk hoofdstuk in de actieplannen kan opnemen.

1.4.5

Ten slotte is het van oordeel dat zijn leden actief moeten kunnen deelnemen aan de analyse van en de discussie over het budget dat voor elk land wordt uitgetrokken. De volgende passage uit het strategiedocument moet daarbij als uitgangspunt dienen: „Gelet op het feit dat het Europees nabuurschapsbeleid tot de prioritaire beleidsterreinen van de Unie behoort, heeft de Commissie in het kader van de nieuwe financiële vooruitzichten voorgesteld het budget van de (huidige of toekomstige) financieringsinstrumenten van dit beleid aanzienlijk uit te breiden”. Ook met het oog op de invoering, in 2007, van een nieuw vereenvoudigd financieringsmechanisme zijn een dergelijke analyse en discussie absoluut noodzakelijk.

1.5.1

Het Comité staat volledig achter het voorstel om een nieuw, vereenvoudigd financieringssysteem — een „Europees Nabuurschapsinstrument” — in het leven te roepen.

1.5.2

Het is van oordeel dat de Commissie onverwijld meer informatie over de werking, het beheer en de evaluatie van dit nieuwe instrument dient te versterken.

2.1

Het Comité is van oordeel dat de ervaring van zijn leden nuttige diensten kan bewijzen bij het uitbouwen van de lokale en regionale democratie — een absoluut noodzakelijke voorwaarde voor het bereiken van politieke stabiliteit.

2.2

Het is van mening dat het de lokale en regionale overheden in de nabuurschapslanden moet helpen bij het oplossen van hun problemen door adequate mechanismen voor het voeren van een rechtstreekse dialoog en het doorspelen van informatie in het leven te roepen.

2.3

Het beveelt aan om landen die de noodzakelijke hervormingen doorvoeren om een democratisch land te worden (o.m. eerlijke en vrije verkiezingen) ten volle bij het nabuurschapsbeleid te betrekken.

2.4

Het beveelt de Unie aan om de nabuurschapslanden een nieuw soort overeenkomst in het vooruitzicht te stellen — een „Europese nabuurschapsovereenkomst” — en de precieze inhoud daarvan te laten afhangen van de vooruitgang die zij boeken bij het realiseren van de vastgestelde prioriteiten.

2.5

Wat de praktische aanpak van het toezicht op de uitvoering van de actieplannen betreft stelt het voor om gebruik te maken van de regelingen die in het kader van de associatie- of partnerschaps- en samenwerkingsovereenkomsten zijn getroffen. Zo pleit het ervoor om tussen twee en vijf jaar na de vaststelling van de actieplannen voortgangsrapporten op te stellen.

2.6

Het dringt er bij de Commissie op aan dat zij, net als in het kader van de uitbreiding, zijn leden een leidende rol toebedeelt bij de evaluatie van de uitvoering van de actieplannen, en met name bij de evaluatie van de maatregelen om het lokale en regionale bestuursniveau te versterken en te moderniseren.

2.7

Het beveelt aan om in de volgende fase in ieder actieplan een specifiek hoofdstuk over de rol van lokale en regionale overheden op te nemen, met duidelijke doelstellingen, een concrete regeling voor de overdracht van bevoegdheden en een duidelijk en transparant tijdschema voor het realiseren van een en ander.

2.8

Het is van oordeel dat beide partijen volledig achter de prioriteiten van het door hen opgestelde actieplan dienen te staan en dat, mede met het oog op de impact van de te verlenen technische assistentie, ieder plan moet voorzien in voldoende aantrekkelijke en geloofwaardige economische stimulansen ter bevordering van de gewenste veranderingen.

2.9

Het is van mening dat het lokale en regionale bestuur in de nabuurschapslanden dringend moet worden gemoderniseerd en op een hoger niveau moet worden getild. Het denkt daarbij in de eerste plaats aan eerlijke en vrije verkiezingen en respect voor democratische waarden en politieke vrijheden. Het beveelt de Commissie aan om een specifiek programma ter versterking van de lokale democratie in de actieplannen op te nemen (zie bijlage).

2.10

Het pleit ervoor om binnen het Europees nabuurschapsinstrument een specifiek financieel instrument ten behoeve van de gedecentraliseerde samenwerking met de lokale en regionale overheden in de nabuurschapslanden, en met name ten behoeve van de financiering van het moderniserings- en hervormingsproces in deze landen, in het leven te roepen.

2.11

Het dringt er bij de Commissie op aan dat zij het Comité en zijn leden de mogelijkheid geeft om een actieve en leidende rol te spelen bij de analyse van en de discussie over de nieuwe nabuurschapsinstrumenten.

2.12

Met het oog hierop beveelt het aan om in 2006 een conferentie voor vertegenwoordigers van de lokale en regionale overheden van alle nabuurschapslanden, of eventueel vier afzonderlijke conferenties, resp. voor het Middellandse-Zeegebied, het Oostzeegebied, de Oost-Europese landen en het Midden-Oosten, te organiseren.

20.9.2005   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 231/67

1)

Overwegende dat de verordening er alleen kan komen als de lidstaten overeenstemming bereiken over de financiële vooruitzichten (zie hierboven),

1.1

Het Comité juicht invoering van dit instrument toe, omdat hierin rekening wordt gehouden met de behoefte aan meer flexibiliteit en overzichtelijkheid in de mechanismen voor steunverlening tijdens de pretoetredingsfase, en omdat het beter geschikt is om de kloof tussen de fase van pretoetreding en de eigenlijke toetreding te overbruggen.

1.2

Er is lering getrokken uit de ervaringen met eerdere toetredingsinstrumenten en daarom is er terecht gekozen voor één enkel kader voor het verlenen van pretoetredingssteun aan kandidaat-lidstaten en aan potentiële kandidaat-lidstaten. Op deze manier kan de steun worden gestroomlijnd en kunnen de verschillende onderdelen ervan beter op elkaar worden afgestemd.

1.3

Het is belangrijk in te zien dat er een verschil is tussen pretoetredingssteun en traditionele ontwikkelingshulp. Bij de pretoetredingssteun gaat het om (a) de doelstelling van toetreding op de korte of middellange termijn en (b) de voorbereiding van de nieuwe landen op de periode na toetreding. Het algehele doel van de pretoetredingssteun is een geleidelijke aanpassing van deze landen aan de normen en het beleid van de Europese Unie.

1.4

Het is een goede zaak dat besloten is de pretoetredingssteun aan zowel de officiële als de potentiële kandidaat-lidstaten te verlenen. Beide categorieën landen hebben recht op:

Daarnaast hebben de kandidaat-lidstaten nog recht op steun bij:

1.5

Het Comité stemt ermee in dat het aantal verschillende begrotingslijnen die betrekking hebben op pretoetredingssteun, wordt beperkt, zodat op flexibelere wijze kan worden ingespeeld op de behoeften van de officiële en de potentiële lidstaten.

1.6

Het voorstel om bij de steun aan kandidaat-lidstaten ook ruimte te laten voor gedecentraliseerde vormen van beheer, terwijl de steun aan potentiële kandidaat-lidstaten onveranderlijk centraal zal worden beheerd, getuigt van een goed gevoel voor evenwicht.

1.7

De ontwikkeling van begrotingslijnen door DG Regio en DG Uitbreiding ten behoeve van grensoverschrijdende samenwerking is een stap in de goede richting. Dit schept mogelijkheden voor een flexibeler systeem onder de leiding van één beheersinstantie.

1.8

Het Comité constateert met voldoening dat de pretoetredingssteun aan de officiële en potentiële kandidaat-lidstaten en aan de democratische instellingen in deze landen, waaronder de lokale en regionale overheden, wordt gestroomlijnd en beter wordt gecoördineerd.

2.1

Aangezien de voorgestelde steun veel terreinen omvat waarop de lokale en regionale overheden ervaring hebben, zouden deze laatste o.a. een belangrijke rol kunnen spelen bij:

2.2

De lokale en regionale overheden in de Europese Unie zouden op de in par. 1.4 opgesomde, terreinen die voor steun in aanmerking komen, op grote schaal hun expertise ter beschikking kunnen stellen. Hierbij kan o.m. worden gedacht aan programma's voor het uitwisselen van informatie en het verlenen van technische ondersteuning of het meehelpen organiseren van conferenties die als doel hebben de lokale en regionale overheden in de officiële en potentiële kandidaat-lidstaten vertrouwd te maken met het acquis communautaire.

2.3

De lokale en regionale overheden worden opgeroepen eventueel gebruik te maken van de in artikel 16 geboden mogelijkheid om deel te nemen aan aanbestedingen en contracten die worden gefinancierd via het IPA.

2.4

De Europese Commissie moet zorgen voor een regelmatige monitoring en evaluatie van het IPA. Waar het regionale en lokale aangelegenheden betreft, dient dit te geschieden in samenwerking met het Comité van de Regio's, omdat dit bijdraagt tot een adequaat beheer van projecten die zijn afgestemd op de reële behoeften van beide partijen: enerzijds de EU en anderzijds de betreffende kandidaat-lidstaat of potentiële kandidaat-lidstaat.

20.9.2005   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 231/69

1.1

waardeert het initiatief van de Commissie om de richtlijn over de organisatie van de arbeidstijd te wijzigen, omdat een aantal problemen betreffende de interpretatie en toepassing van deze richtlijn op nationaal niveau dringend moet worden opgelost;

1.2

wijst de Commissie, het Parlement en de Raad erop dat lokale en regionale overheden belangrijke werkgevers zijn in de Europese Unie, die een cruciale rol spelen bij het organiseren van openbare diensten als sociale dienstverlening, gezondheidszorg en burgerbescherming;

1.3

vreest nog steeds dat indien geen bevredigende oplossing wordt gevonden, dit de acute problemen ten gevolge van het gebrek aan geschoold personeel in de sectoren gezondheidszorg en sociale dienstverlening in de hele Europese Unie nog zal vergroten, dat dit op korte termijn in deze sectoren zal leiden tot zelfs nog meer economische migratie vanuit de nieuwe lidstaten en armere landen buiten de EU naar de oude lidstaten, en dat dit op zowel korte als lange termijn nadelig zal zijn voor de gezondheidszorg en de sociale dienstverleningssector in de nieuwe lidstaten en in de armere landen buiten de EU;

1.4

is ervan overtuigd dat de organisatie van de arbeidstijd weliswaar een technische aangelegenheid is, maar dat die ook implicaties heeft voor het soort samenleving waarvoor Europa kiest. Europa streeft naar meer ondernemerschap en creativiteit, een actief burgerschap en een betere afstemming van werken en de rest van het leven: daarom moet de organisatie van de arbeidstijd, die voor al die streefdoelen gevolgen heeft, ook in die context worden bezien;

1.5

erkent dat de Commissie met haar voorstel betreffende de organisatie van de arbeidstijd tracht een einde te maken aan de als gevolg van de arresten Jaeger en SIMAP ontstane rechtsonzekerheid; doel van Europese wetgeving op dit vlak moet zijn om aanwezigheidsdiensten een doorslaggevende factor te laten blijven voor de vraag of kwaliteit en een permanente beschikbaarheid kunnen worden gegarandeerd in de gezondheidszorg en in de residentiële zorg (o.a. zorginstellingen voor kwetsbare kinderen of volwassenen);

1.6

geeft toe dat een mogelijk nadeel van een terugkeer naar de situatie van vóór de arresten SIMAP en Jaeger kan zijn dat er zich situaties kunnen voordoen waarin werknemers lange aanwezigheidsdiensten op de werkplek presteren. Als dit niet doeltreffend wordt geregeld, kan het een nadelige invloed hebben op de gezondheid en veiligheid van deze werknemers en mogelijk ook van klanten/patiënten en de bredere bevolking. Bovendien kan het de combinatie van werk en privé-leven voor werknemers moeilijker maken;

1.7

wil er toch op wijzen dat de richtlijn betreffende bepaalde aspecten van de organisatie van de arbeidstijd vanuit een bekommernis om gezondheid en veiligheid is opgesteld en tot doel heeft grenzen te stellen aan werktijden en een evenwicht tussen arbeid en rust te bewerkstelligen. Het is geen maatregel om andere werkvoorwaarden, zoals overeenkomsten over specifieke werkroosters en de financiële vergoeding daarvoor vast te stellen. Dat zijn zaken die overeenkomstig de praktijken en procedures van de afzonderlijke lidstaten of sectoren individueel of collectief moeten worden afgesproken. Bovendien blijft de werkgever, ongeacht het werkrooster, verantwoordelijk voor de gezondheid en veiligheid van zijn werknemers. Hij moet dus steeds voorzien in maatregelen die voorkomen dat de gezondheid en veiligheid van werknemers in gevaar worden gebracht;

1.8

kan zich erin vinden dat momenteel een verlenging van de referentieperiode, die voor de berekening van het gemiddeld aantal werkuren per week wordt gehanteerd, alleen mogelijk is op een beperkt aantal werkplekken waarvoor een afwijking is toegestaan of waar hierover een collectieve overeenkomst is bereikt. Het pleit er derhalve voor dat men snel ertoe overgaat om de arbeidstijd op jaarbasis te berekenen, met name in seizoengebonden sectoren. Dit zou op een zinvolle manier bijdragen tot het concurrentievermogen;

1.9

stelt vast dat de regel die thans van toepassing is op de berekening van de gemiddelde arbeidstijd van werknemers met kortlopende contracten, eigenlijk op hetzelfde neerkomt als wat momenteel geldt voor werknemers met contracten die korter zijn dan de huidige normale referentieperiode, nl. 4 maanden;

1.10

concludeert dat de in het arrest Jaeger opgelegde verplichting om onmiddellijk compenserende rusttijd te geven, in het voorstel vervalt. Zo komt er een einde aan de verwarring waartoe dit arrest heeft geleid. In de meeste gevallen is het redelijk om binnen de 72 uur compenserende rusttijd toe te kennen;

1.11

merkt op dat in het voorstel de mogelijkheid blijft bestaan dat werknemers in sommige lidstaten kiezen voor een opt-out op de 48-urenregel, maar dat in sommige gevallen hiervoor een collectieve overeenkomst nodig is. Dit moet nader worden verklaard, daar anderzijds ook de mogelijkheid van een individuele opt-out wordt geboden, zelfs bij afwezigheid van een collectieve overeenkomst. Het is derhalve niet duidelijk wanneer deze mogelijkheid bestaat. Het kan bijvoorbeeld zijn dat deze mogelijkheid alleen geldt voor kleine werkgevers in landen zoals Groot-Brittannië, waar geen sterke traditie van collectieve onderhandelingen bestaat. Of zij kan bedoeld zijn voor nieuwe lidstaten die nog geen sterk ontwikkelde structuren voor sociaal overleg, met inbegrip van collectieve overeenkomsten, hebben;

1.12

vindt het terecht te stellen dat elke werknemer volledig vrij moet zijn om voor een opt-out op de 48-urenregel te kiezen. Om te voorkomen dat er door werkgevers druk op hem wordt uitgeoefend, moet gepaste bescherming worden geboden. Anderzijds zijn ook aanvullende maatregelen nodig ter bescherming van de gezondheid en veiligheid van werknemers die wel kiezen voor een opt-out;

1.13

bemerkt dat verschillende voorwaarden die worden gekoppeld aan de opt-out op de 48-urenregeling, nu al gelden voor de individuele opt-out, maar dat sommige van die voorwaarden geen klaarblijkelijke verdere bescherming aan de werknemers bieden. Die laatste zouden moeten worden geschrapt of aan de lidstaten moeten worden voorbehouden;

1.14

vindt dat de bepaling volgens welke de opt-out voor hoogstens een jaar kan gelden en daarna eventueel kan worden verlengd, ten onrechte de indruk wekt dat de opt-out op één jaar is vastgelegd, terwijl de opt-out in werkelijkheid te allen tijde kan worden ingetrokken;

1.15

begrijpt dat de bepaling die zegt dat instemming met een opt-out die wordt gegeven bij de ondertekening van de individuele arbeidsovereenkomst van nul en gener waarde is, enige bescherming biedt voor werknemers die zich anders gedwongen zouden voelen om te kiezen voor een opt-out. Toch moet worden erkend dat sommige werknemers aan het begin van hun carrière bij een nieuwe werkgever bereid zijn meer te werken om meer te kunnen verdienen. Daarom moet duidelijk zijn wanneer een werknemer daar recht op heeft. Vooral wanneer werknemers met kortlopende contracten seizoengebonden pieken moeten opvangen, is dit een prangende vraag. Aangezien er geen algemeen aanvaarde definitie van een proefperiode bestaat, zal de bijkomende bepaling dat werknemers tijdens de proefperiode geen overeenkomst kunnen sluiten waarin zij voor een opt-out kiezen, niet alleen interpretatieproblemen veroorzaken maar er ook toe leiden dat werknemers tijdens hun proeftijd niet kunnen bijverdienen;

1.16

wijst op de vreemde situatie die ontstaat door de bepaling dat een werknemer die, uit hoofde van een collectieve overeenkomst terzake, voor een opt-out kiest, toch nooit meer dan 65 uur per week mag werken. Hoewel hoe dan ook wordt erkend dat 65 uur als uitzonderlijk lang moet worden beschouwd en niet de norm mag zijn, betekent een en ander immers dat terwijl een werknemer die kiest voor een opt-out, niet meer dan 65 uur per week mag werken, een andere werknemer die niet kiest voor een opt-out, en dus gemiddeld maximaal 48 uur per week werkt, wél in één week meer dan 65 uur mag werken. Meer nog, een werknemer die werkt op een plek waar geen collectieve arbeidsovereenkomst of personeelsvertegenwoordiging bestaat en voor een individuele opt-out kiest, zou evenmin aan een maximum van 65 uur per week onderworpen zijn;

1.17

vindt dat de nieuwe vereiste dat werkgevers registers bijhouden van het aantal feitelijk gewerkte uren van werknemers die kiezen voor een opt-out, ook meer administratieve rompslomp veroorzaakt. Misschien kan de richtlijn de bevoegde instanties van de lidstaten beter zelf laten bepalen welke de verantwoordelijkheden van de werkgevers zijn. Deze instanties kunnen deze vereisten dan in de globale strategie voor gezondheid en veiligheid van hun lidstaat en in de verplichtingen van werknemers opnemen.

2.1

Het Comité van de Regio's dringt erop aan dat de Commissie, het Europees Parlement en de Raad zo snel mogelijk een besluit nemen over deze voorstellen, zodat er omtrent de richtlijn voor de organisatie van arbeidstijd duidelijkheid en zekerheid ontstaat.

2.2

Aanbevolen wordt dat de nieuwe definitie van arbeidstijd, waarin twee nieuwe soorten tijd worden onderscheiden, nl. 'aanwezigheidsdiensten' en 'wacht- of slaapuren tijdens aanwezigheidsdiensten', wordt goedgekeurd en bijgevolg de wacht- of slaapuren gedurende de aanwezigheidsdiensten (d.w.z. de tijd gedurende welke de werknemer op zijn werkplek beschikbaar moet blijven om op verzoek van de werkgever te beginnen zijn werkzaamheden te verrichten of zijn functie uit te oefenen) niet als arbeidstijd worden beschouwd, tenzij door de lidstaten of in een collectieve arbeidsovereenkomst anders is bepaald. Perioden van aanwezigheidsdiensten tijdens welke effectief gewerkt wordt, zullen als arbeidstijd worden beschouwd.

2.3

Het zou een goede zaak zijn indien het voorstel van de Commissie dat de lidstaten desgewenst voor alle werknemers een referentieperiode van maximaal 12 maanden kunnen vaststellen, wordt goedgekeurd, met dien verstande dat wanneer de duur van de arbeidsovereenkomst minder dan een jaar bedraagt, de referentieperiode niet meer dan de duur van de arbeidsovereenkomst kan bedragen.

2.4

In het voorstel van de Commissie is bepaald dat als het recht van werknemers op dagelijkse en wekelijkse rusttijden niet kan worden gerespecteerd, hun gelijkwaardige compenserende rusttijden moeten worden geboden binnen een redelijke termijn die niet langer dan 72 uur mag bedragen. Hoewel hierdoor de huidige problemen ten gevolge van het arrest van het Europees Hof van Justitie in de zaak Jaeger grotendeels worden opgelost, moet worden overwogen de termijn voor compenserende rusttijd te verlengen, zodat rekening kan worden gehouden met de onderlinge verschillen in sectoren en arbeidsregelingen. Daarnaast zou in artikel 17 de mogelijkheid moeten worden opgenomen om, in overeenstemming met de per lidstaat geldende praktijken, bij wettelijke bepaling of via een arbeidsovereenkomst de vastgestelde termijn te verlengen.

2.5

Aangezien de EU en de lidstaten ernaar streven om meer ondernemerschap en creativiteit en een actief burgerschap te bevorderen en om mensen te helpen om een beter evenwicht tussen werken en de rest van hun leven te vinden, moet de huidige mogelijkheid van de lidstaten om te bepalen dat werknemers op individuele basis kunnen kiezen om zich niet te houden aan de regel dat de gemiddelde arbeidstijd per week maximaal 48 uren mag bedragen, geleidelijk aan worden afgeschaft ten gunste van initiatieven voor de verwezenlijking van dat streven.

2.6

Het voorstel van de Commissie om alleen een mogelijkheid tot opt-out op het maximum van 48 uur arbeidstijd per week te bieden als dit zo bepaald is in een collectieve arbeidsovereenkomst, of in een nationaal of regionaal akkoord tussen de sociale partners, of in collectieve overeenkomsten op een adequaat niveau, moet worden gesteund.

2.7

Het Comité staat volledig achter de inspanningen van de Commissie om ervoor te zorgen dat individuele werknemers die voor een opt-kiezen, dit uit vrije wil doen en beseffen dat ze altijd kunnen terugkomen op hun beslissing zonder hiervan nadeel te ondervinden.

2.8

Daarom zouden de volgende voorwaarden behouden moeten blijven:

2.8.1

De volgende voorwaarden zouden moeten worden geschrapt:

2.8.2

De volgende voorwaarden moeten worden geschrapt of overgelaten aan de nationale overheden, die ze kunnen toepassen in overeenstemming met nationale gebruiken en procedures en voor zover ze relevant zijn ten aanzien van hun nationale rechtssystemen en regelingen van arbeidsverhoudingen:

20.9.2005   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 231/72

1.1

Het CvdR is het met de Commissie eens dat het instrument LIFE+ niet los kan worden gezien van de algehele herziening van de financiële steunverlening door de EU en van het kader waarbinnen het milieubeleid wordt uitgevoerd. Wel was het wenselijk geweest om:

1.2

De Commissie had bij het voorstel voor een verordening een analyse moeten voegen waarin zij bekijkt hoeveel financiële middelen nodig zijn voor de verwezenlijking van de prioritaire maatregelen van het EU-milieubeleid; ook had zij dienen na te gaan hoe deze steunverlening zich verhoudt tot het subsidiariteitsbeginsel.

1.3

Omwille van de eenvoud is de Commissie terecht van plan om met één instrument te gaan werken. Het is momenteel echter moeilijk in te schatten in hoeverre de milieuprojecten precies gefinancierd kunnen worden uit de verschillende voor de periode 2007-2013 bedoelde financieringsinstrumenten én hoe deze gecoördineerd moeten worden om ervoor te zorgen dat alle prioriteiten en EU-maatregelen ervan kunnen profiteren.

1.4

Projecten die tot dusverre gefinancierd werden via LIFE Milieu (in een industriële omgeving uit te voeren projecten) en LIFE Derde landen blijken niet meer in aanmerking te komen voor financiering via LIFE+. In de programma's voor concurrentievermogen en innovatie en voor nabuurschap zou daarom een milieu-onderdeel moeten worden opgenomen waaruit deze projecten in de periode 2007-2013 gefinancierd kunnen worden.

1.5

Alle hierboven genoemde elementen zijn een onmisbare voorwaarde om te kunnen komen tot voorstellen voor de invulling en financiering van projecten die aansluiten op de hoofdlijnen van het Europese milieubeleid (en van de activiteiten van het Europees Milieu-agentschap). Anders zal LIFE+ eerder gezien worden als een soort financiële ingenieurskunst waarvan men de logica niet echt inziet, en zullen projectuitvoerders niet goed kunnen zien waar de prioriteiten van de EU liggen en hoe hun initiatieven hiermee in overeenstemming kunnen worden gebracht.

1.6

In het voorstel voor een LIFE+-verordening komen alleen nog studies, concepten en plannen voor financiële steun in aanmerking en kunnen concrete uitvoeringsmaatregelen niet meer uit de middelen van het LIFE-programma worden gefinancierd. De door de Commissie nagestreefde bundeling van alle grote steunverleningsfondsen (structuurfondsen en het fonds voor plattelandsontwikkeling) heeft als nadeel dat milieuplannen dan moeten concurreren met andere voornemens.

2.1

Het baart het CvdR zorgen dat de Commissie zegt van plan te zijn om een substantieel gedeelte van de programmering en van het budget (75 à 80 %) van LIFE+ over de lidstaten te verdelen zonder erbij te zeggen hoe deze „decentralisering” haar beslag moet krijgen en welke voorwaarden daarbij moeten gelden.

2.2

Het streven naar meer eenvoud en flexibiliteit, dat ten grondslag ligt aan het verordeningsvoorstel, mag niet leiden tot een renationalisering van het milieubeleid. Dat zou ook de eerste keer zijn dat een omvangrijk steunprogramma op een van de grootste beleidsterreinen van de Commissie zonder enige noodzaak „genationaliseerd” wordt, want er bestaan al programma's om lokale milieumaatregelen te financieren.

2.3

Het is geen goede zaak dat de Commissie alle elementen die het kader van de financieringsmaatregelen vormen, in een strategisch meerjarenprogramma en jaarlijkse werkprogramma's wil onderbrengen. In het voorstel staat niet duidelijk wat de financieringsmodaliteiten (hoogte van de subsidies, activiteiten en selectiecriteria) zijn.

2.4

De Commissie zou duidelijk moeten maken wat „Europese toegevoegde waarde” precies betekent en hoe deze doelstelling moet doorwerken in de aard en in de selectie van door LIFE+ te financieren projecten, mede in het licht van andere EU-programma's die een bijdrage aan de financiering zouden kunnen leveren. Wat dit betreft zou een aantal objectieve criteria dienen te worden opgesteld en moeten worden nagegaan of het mogelijk is om een differentiatie naargelang van Europese meerwaarde toe te passen.

2.5

Volgens paragraaf 3 van de toelichting bij het voorstel wil de Commissie van LIFE+ een eenvoudig, op de reële behoeften afgestemd instrument maken. Hopelijk ziet men er wat dit betreft nauwlettend op toe — in de twee geplande EU-meerjarenprogramma's (2007-2009 en 2010-2013), maar ook in eventuele nationale programma's — dat de vijf hoofdlijnen van het milieubeleid in evenredige mate aan bod komen. Ongeacht eventuele budgettaire problemen mag LIFE+ namelijk niet uitgroeien tot een instrument dat alleen een bepaald onderdeel van het milieubeleid ten goede komt.

2.6

De Commissie zou in dit verband moeten nagaan of het haalbaar is om voor elke hoofdlijn minimumbedragen vast te stellen en wat de consequenties hiervan zijn.

2.7

Het CvdR is er niet gerust op dat bepaalde projecten prioritair en financierbaar zullen blijven, waarbij het vooral denkt aan het beheer van het NATURA 2000-netwerk en de gebieden die hier deel van uitmaken en aan milieuprojecten ter verbetering van oppervlaktewateren. De in de financiële vooruitzichten geplande financiële instrumenten bieden geen garantie voor een goede werking van het netwerk. De Commissie zou daarom de verbanden moeten verduidelijken en moeten aangeven wat de beschikbare (gereserveerde) bedragen op de begroting zijn van al deze financiële instrumenten (ELFPO, EFRO) behalve LIFE+, waaruit deze projecten dan gefinancierd zouden moeten worden.

2.8

De Commissie zou er vooral goed aan doen om het voor LIFE+ geplande jaarlijkse bedrag van 300 miljoen euro aanzienlijk op te trekken. Anders kan het programma niet voldoen aan de verschillende eisen en is er geen garantie dat een minimumpercentage wordt gereserveerd voor het NATURA 2000-netwerk.

2.9

Het CvdR vraagt zich af welk terrein precies wordt bestreken door de pijler „Uitvoering en governance”, dat de „kennisbasis” moet verbeteren voor de ontwikkeling en uitvoering van het milieubeleid. Zonder de noodzaak hiervan ter discussie te willen stellen is het van mening dat dergelijke maatregelen eerst en vooral een zaak zijn van het Europees Milieu-agentschap (EMA).

2.10

De Commissie zou daarom beter moeten aangeven welke activiteiten in dit kader worden overwogen en hoe deze samenhangen met de initiatieven en de budgetten van het EMA.

3.1

De in de volgende financiële vooruitzichten vastgelegde uitgaven voor de verbetering van het milieu zouden voor een efficiënt, aanvullend optreden van de EU moeten zorgen dat nationale, regionale en lokale activiteiten op gang brengt. Het leeuwendeel van deze activiteiten wordt op lokaal en regionaal niveau gefinancierd.

3.2

LIFE+ mag echter geen instrument worden dat deze activiteiten alleen maar begeleidt maar moet, zoals bij de door het huidige LIFE gefinancierde projecten het geval is, initiatieven financieren die een duidelijke Europese meerwaarde opleveren voor het milieubeleid.

3.3

Het is van groot belang dat lokale en regionale overheden meewerken aan de ontwikkeling en uitvoering van de financieringsprogramma's op milieugebied. In het verordeningsvoorstel komt dit punt echter niet duidelijk uit de verf, terwijl de Commissie toch van plan zegt te zijn om de programmering en het beheer van LIFE+ te decentraliseren.

3.4

Een aantal uitvoeringsvoorwaarden van LIFE+ verdient enige opheldering, zoals de manier waarop de lidstaten, lokale en regionale overheden en andere overheidsinstellingen of de privé-sector een bijdrage zouden kunnen leveren aan de financiering van bepaalde activiteiten. Het is namelijk moeilijk om met name de privé-sector vrijwillig te laten investeren in laag renderende milieuprojecten.

3.5

De Commissie doet er daarom goed aan om te bekijken welke flexibele samenwerkingsvormen mogelijk zijn en om met een tripartiet model te gaan werken met contractueel vastgelegde projecten waarbij lokale en regionale overheden contractueel bij de verwezenlijking van de beleidsdoelstellingen worden betrokken. Dat zou de uitvoering van het beleid ten goede komen.

20.9.2005   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 231/75

1.

voor ultraperifere regio's, zoals erkend in art. 299, lid 2, van het Verdrag, bestaat er sinds 2001 een specifiek kader voor communautair optreden op landbouwgebied, de zgn. programma's van speciaal op het afgelegen en insulaire karakter van de ultraperifere regio's afgestemde maatregelen (Franse afkorting: POSEI). Deze programma's zijn ingesteld op basis van een besluit van de Raad uit 1989;

2.

de programma's in kwestie, onderdeel van het Gemeenschapsbeleid ten behoeve van ultraperifere regio's, bevatten vooral maatregelen waarmee beoogd wordt de omstandigheden voor de productie en afzet van landbouwproducten uit deze gebieden te verbeteren;

3.

de getroffen maatregelen zijn nuttig en doeltreffend gebleken, maar dat neemt niet weg dat het op grond van de blijvende structurele handicaps waarmee ultraperifere gebieden te maken hebben (in het bijzonder de afhankelijkheid van een klein aantal economische sectoren, de grote afstand tot de distributiecentra en de voornaamste markten, de extra kosten die daaruit voortvloeien, het feit dat zij niet in hun eigen voedselbehoeften kunnen voorzien) volledig terecht is dat deze programma's worden gehandhaafd en versterkt, met name via maatregelen om deze regio's te helpen bij hun voorziening met grondstoffen bestemd voor diervoeding of menselijke consumptie, en maatregelen die bijdragen tot de ontwikkeling van de veeteelt en de tuinbouw, sectoren die voor de sociaal-economische ontwikkeling van deze regio's van cruciaal belang zijn;

4.

volgens de Commissie zelf — in haar Mededeling „Een versterkt partnerschap voor de ultraperifere regio's” (mei 2004) — „blijft het na de hervorming van het gemeenschappelijk landbouwbeleid in 2003 noodzakelijk te zorgen voor stabiliteit van de middelen die voor de handhaving van de steun voor de perifere regio's worden uitgetrokken en zoveel mogelijk de besluitvorming te decentraliseren en de beheersprocedures te vereenvoudigen”;

5.

naar verluidt zal de voorgestelde hervorming, die ondanks het tijdschema voor de programmering van bepaalde maatregelen al vóór 2007 ingaat, niet van invloed zijn op de inhoud van de lopende programmering en de begunstigde regio's niet financieel benadelen;

6.

bij de vaststelling van het budget voor het onderdeel „voorziening” gaat de Commissie uit van de gemiddelde uitgaven in de referentieperiode 2001-2003. Hiermee benadeelt de Commissie de begunstigde regio's en gaat zij eraan voorbij dat in 2001 het nieuwe wetgevingskader nog niet van kracht was. Zij gaat er ook aan voorbij dat de voorzieningsbehoefte wel eens zou kunnen toenemen en verzuimt er zo voor te zorgen dat de regeling met de nodige flexibiliteit kan worden toegepast;

7.

met de voorgestelde hervorming worden niet alleen de beheersmaatregelen gewijzigd, maar ook de rechtsvorm van de programma's, in die zin dat de drie Verordeningen 1452/2001, 1453/2001 en 1454/2001 tot één gemeenschappelijke verordening worden samengesmolten;

8.

het is dus van groot belang dat de door de Commissie voorgestelde hervorming van het beheer van het instrument niet leidt tot een aantasting van de grondbeginselen en doelstellingen van de POSEI, die name behelzen dat:

9.

in de lidstaten die voor steun uit hoofde van deze programma's in aanmerking komen, spelen de lokale en regionale overheden een essentiële rol bij de economische ontwikkeling. De EU-maatregelen op de gebieden waarop deze verordening betrekking heeft, dienen dan ook samenhang te vertonen met het plaatselijk ten uitvoer gelegde ontwikkelingsbeleid;

1.1

Het Comité van de Regio's is van mening dat onderhavige verordening, die specifiek betrekking heeft op de ultraperifere gebieden van de EU, uitsluitend gebaseerd zou moeten zijn op art. 299, lid 2, van het Verdrag, dat de rechtsgrondslag vormt voor specifieke maatregelen ten behoeve van ultraperifere gebieden, ook in het kader van het gemeenschappelijk landbouwbeleid.

1.2

Tot genoegen van het CvdR erkent de Commissie dat de intensievere samenwerking met de regionale en lokale overheden nuttig is geweest om de specifieke problemen van de regio's in kwestie gerichter te kunnen aanpakken via programma's om hun landbouw te helpen ontwikkelen.

1.3