(1)

Tsjechië heeft op 23 oktober 2023 zijn ontwerp van geactualiseerd geïntegreerd nationaal energie- en klimaatplan ingediend.

(2)

Vanwege de late indiening door Tsjechië van het ontwerp van zijn geactualiseerde nationale energie- en klimaatplan heeft de Europese Commissie weinig tijd gehad om haar beoordelingsverslag op te stellen om deze aanbeveling zes maanden voordat de definitieve geactualiseerde nationale energie- en klimaatplannen klaar moeten zijn, goed te keuren, zoals vereist op grond van artikel 9, lid 2, van Verordening (EU) 2018/1999.

(3)

Artikel 3 van en bijlage I bij Verordening (EU) 2018/1999 (“de governanceverordening”) regelen welke elementen in de geactualiseerde geïntegreerde nationale energie- en klimaatplannen moeten worden opgenomen. De Commissie heeft in december 2022 de richtsnoeren aan de lidstaten voor het proces en de reikwijdte van het opstellen van de ontwerp- en definitieve versie van de geactualiseerde nationale energie- en klimaatplannen (3) vastgesteld. In de richtsnoeren zijn goede praktijken aangewezen en zijn de gevolgen van recente beleidstechnische, juridische en geopolitieke ontwikkelingen in het energie- en klimaatbeleid geschetst.

(4)

In samenhang met het REPowerEU-plan (4), en als onderdeel van de cycli 2022 en 2023 van het Europees Semester, heeft de Commissie een grote nadruk gelegd op energie- en klimaatgerelateerde hervormingen en de investeringsbehoeften van de lidstaten om de veiligheid en de betaalbaarheid van energie te vergroten door middel van een snellere groene en billijke transitie. Dit vindt zijn weerslag in de landverslagen voor Tsjechië van 2022 en 2023 (5) en de aanbevelingen van de Raad aan Tsjechië (6). De lidstaten moeten bij hun definitieve geactualiseerde geïntegreerde nationale energie- en klimaatplannen de recentste landspecifieke aanbevelingen in aanmerking nemen.

(5)

De aanbevelingen van de Commissie ten aanzien van de verwezenlijking van de nationale streefcijfers overeenkomstig de verordening inzake de verdeling van de inspanningen (7) zijn gebaseerd op de waarschijnlijkheid dat de lidstaten de streefcijfers voor 2030 zullen verwezenlijken, met inachtneming van de regels voor het gebruik van flexibiliteit krachtens die verordening.

(6)

De aanbevelingen van de Commissie inzake koolstofafvang, -gebruik en -opslag hebben tot doel een overzicht te bieden van de beoogde inzet van die technologieën op nationaal niveau, inclusief informatie over de voorgenomen jaarlijkse volumes CO2-opslag tot 2030, per CO2-bron die wordt afgevangen van installaties in de zin van Richtlijn 2003/87/EG van het Europees Parlement en de Raad (8) of van andere bronnen, zoals biogene bronnen of directe afvang uit de lucht; over de voorgenomen CO2-transportinfrastructuur; en over de potentiële nationale CO2-opslagcapaciteit en het geïnjecteerde volume CO2 dat volgens de planning in 2030 beschikbaar is.

(7)

De aanbevelingen van de Commissie over de prestaties overeenkomstig Verordening (EU) 2018/841 van het Europees Parlement en de Raad (9) (landgebruik, verandering in landgebruik en bosbouw — de “LULUCF-verordening”) gaan in op de naleving door de lidstaten van de “geen debet”-toezegging voor de periode 2021-2025 (periode 1) en de nationale streefcijfers voor de periode 2026-2030 (periode 2), met inachtneming van de in die verordening opgenomen regels inzake het gebruik van flexibiliteit. In de aanbevelingen van de Commissie wordt er tevens rekening mee gehouden dat in periode 1 overtollige emissies krachtens de LULUCF-verordening automatisch aan de verordening inzake de verdeling van de inspanningen worden overgedragen.

(8)

Om de aanpassing aan de klimaatverandering de verwezenlijking van de energie- en klimaatmitigatiedoelstellingen naar behoren te laten ondersteunen, is het van essentieel belang de potentiële gevaren van de klimaatverandering in kaart te brengen en een onderzoek te doen naar de klimaatkwetsbaarheden en -risico’s die op de betrokken gebieden, bevolkingsgroepen en sectoren van invloed kunnen zijn. In de aanbevelingen van de Commissie over klimaatadaptatie wordt stilgestaan bij de vraag in hoeverre Tsjechië in zijn geactualiseerde nationale energie- en klimaatplan aanpassingsdoelstellingen heeft opgenomen waarmee rekening wordt gehouden met de klimaatrisico’s die zouden kunnen verhinderen dat Tsjechië de doelstellingen en streefcijfers van de energie-unie verwezenlijkt. Zonder specifieke geplande en uitgevoerde aanpassingsbeleidslijnen en -maatregelen loopt de verwezenlijking van de doelstellingen van de dimensies van de energie-unie gevaar. Bijzondere aandacht moet uitgaan naar waterbeheer in wijzigende klimaatomstandigheden vanwege het risico op verstoringen van de levering van elektriciteit, doordat overstromingen, hitte en droogte de energieproductie kunnen treffen.

(9)

De aanbevelingen van de Commissie met betrekking tot de ambitie op het gebied van hernieuwbare energie zijn gebaseerd op de formule in bijlage II bij Verordening (EU) 2018/1999, op basis van objectieve criteria; en op de belangrijkste beleidslijnen en maatregelen die in het ontwerp van het geactualiseerde geïntegreerde nationale energie- en klimaatplan van Tsjechië ontbreken voor de tijdige en kosteneffectieve verwezenlijking van de Tsjechische nationale bijdrage aan het bindende streefcijfer van de Unie voor hernieuwbare energie voor 2030 van ten minste 42,5 %, met het streven dit collectief tot 45 % te verhogen overeenkomstig Richtlijn (EU) 2018/2001 van het Europees Parlement en de Raad (10) ter bevordering van energie uit hernieuwbare bronnen. De aanbevelingen van de Commissie zijn verder gebaseerd op de bijdrage van Tsjechië aan de specifieke streefcijfers in de artikelen 15 bis, 22 bis, 23, 24 en 25 van die richtlijn en de bijbehorende beleidslijnen en maatregelen om die snel om te zetten en uit te voeren. De aanbevelingen laten tevens zien hoe belangrijk het is een alomvattende langetermijnplanning voor het gebruik van hernieuwbare energie, met name windenergie, te ontwikkelen om de Europese productie-industrie en netwerkexploitanten beter zichtbaar te maken, conform het Pakket Europese windenergie (11).

(10)

De aanbevelingen van de Commissie met betrekking tot de nationale bijdrage aan energie-efficiëntie zijn gebaseerd op artikel 4 van Richtlijn (EU) 2023/1791 van het Europees Parlement en de Raad (12) betreffende energie-efficiëntie, en op de formule in bijlage I bij die richtlijn, en de bijbehorende beleidslijnen en maatregelen voor de uitvoering daarvan.

(11)

In de aanbevelingen van de Commissie wordt bijzondere aandacht besteed aan de streefcijfers, de doelstellingen en de bijdragen en de daarmee verband houdende beleidslijnen en maatregelen om het REPowerEU-plan te verwezenlijken, teneinde de afhankelijkheid van Russische fossiele brandstoffen snel af te bouwen. De aanbevelingen houden rekening met de lessen die zijn getrokken uit de uitvoering van het pakket “Gas besparen voor een veilige winter” (13). De aanbevelingen weerspiegelen de noodzaak om het energiesysteem veerkrachtiger te maken in het licht van de uit Verordening (EU) 2019/941 van het Europees Parlement en de Raad (14) betreffende risicoparaatheid in de elektriciteitssector en Verordening (EU) 2017/1938 van het Europees Parlement en de Raad (15) betreffende de veiligstelling van de gasleveringszekerheid voortvloeiende verplichtingen, en zijn in overeenstemming met de aanbeveling van de Commissie inzake energieopslag (16).

(12)

In de aanbevelingen van de Commissie wordt rekening gehouden met de noodzaak om de integratie van de interne energiemarkt te versnellen teneinde de rol van flexibiliteit te versterken en consumenten te empoweren en te beschermen. In de aanbevelingen van de Commissie wordt ook overwogen dat het van belang is om na te gaan hoeveel huishoudens met energiearmoede kampen overeenkomstig artikel 3 van Verordening (EU) 2018/1999 en Aanbeveling (EU) 2023/2407 van de Commissie (17).

(13)

De aanbevelingen van de Commissie weerspiegelen het belang van voldoende investeringen in onderzoek en innovatie op het gebied van schone energie om hun ontwikkeling en de productiecapaciteit te stimuleren, met inbegrip van passende beleidslijnen en maatregelen voor energie-intensieve industrieën en andere ondernemingen, en de noodzaak om werknemers bij te scholen voor een nettonulindustrie teneinde een sterke, concurrerende en schone economie binnen de Unie te consolideren.

(14)

De aanbevelingen van de Commissie bouwen voort op de verbintenissen in het kader van de Overeenkomst van Parijs om het gebruik van fossiele brandstoffen geleidelijk af te bouwen, en op het belang om subsidies voor fossiele brandstoffen geleidelijk af te schaffen.

(15)

De aanbevelingen van de Commissie inzake investeringsbehoeften zijn in lijn met de beoordeling door de Commissie van de vraag of het ontwerp van het geactualiseerde plan een algemeen overzicht biedt van de investeringsbehoeften om de doelstellingen, streefcijfers en bijdragen voor alle dimensies van de energie-unie te verwezenlijken; zij geven de financieringsbronnen aan, met een onderscheid tussen particuliere en publieke bronnen; en zij schetsen investeringen die in overeenstemming zijn met het herstel- en veerkrachtplan van Tsjechië, de territoriale plannen voor een rechtvaardige transitie van Tsjechië en de landspecifieke aanbevelingen voor 2022-2023 die in het kader van het Europees Semester zijn gedaan, en bevatten een deugdelijke macro-economische beoordeling van geplande beleidslijnen en maatregelen. Het geïntegreerd nationaal energie- en klimaatplan moet de transparantie en de voorspelbaarheid van nationale beleidslijnen en maatregelen waarborgen, ter ondersteuning van de investeringszekerheid.

(16)

De aanbevelingen van de Commissie weerspiegelen het cruciale belang van een brede regionale raadpleging en vroegtijdige en inclusieve raadpleging over het plan, met effectieve inspraak van het publiek dat over voldoende informatie en tijd beschikt, overeenkomstig het Verdrag van Aarhus (18).

(17)

De aanbevelingen van de Commissie over een rechtvaardige transitie weerspiegelen de beoordeling van de vraag of het Tsjechische plan de toepasselijke sociale, werkgelegenheids- en vaardigheidseffecten van de klimaat- en energietransitie in voldoende mate in beeld brengt, en schetsen passende flankerende beleidslijnen en maatregelen om een rechtvaardige transitie te bevorderen en tot de bevordering van mensenrechten en gendergelijkheid bij te dragen.

(18)

De aanbevelingen van de Commissie aan Tsjechië worden geschraagd door de beoordeling van het ontwerp van het geactualiseerde nationale energie- en klimaatplan van Tsjechië (19), dat tegelijk met deze aanbeveling wordt gepubliceerd.

(19)

Tsjechië moet terdege rekening houden met deze aanbevelingen bij het opstellen van zijn definitieve geactualiseerde geïntegreerde nationale energie- en klimaatplan, dat uiterlijk 30 juni 2024 moet worden ingediend.

(20)

Krachtens Verordening (EU) 2021/1119 (“de Europese klimaatwet”) moet de Commissie beoordelen of de nationale maatregelen verenigbaar zijn met de doelstelling inzake klimaatneutraliteit en met het waarborgen van vooruitgang op het gebied van aanpassing aan de klimaatverandering. De Commissie heeft de verenigbaarheid van de Tsjechische maatregelen met deze doelstellingen beoordeeld (20). De onderstaande aanbevelingen zijn op die beoordeling gebaseerd. Tsjechië moet terdege rekening houden met deze aanbevelingen en daaraan gevolg geven overeenkomstig de Europese klimaatwet.

(21)

Hoewel de netto-uitstoot van broeikasgassen in de Unie (met inbegrip van die uit landgebruik, verandering in landgebruik en bosbouw (“LULUCF”) en zonder die uit internationaal vervoer) over het algemeen een dalende trend vertoont en in grote lijnen in overeenstemming is met het lineaire traject voor het behalen van de klimaatdoelstelling van de Unie voor 2030 van –55 % en de doelstelling van de Unie inzake klimaatneutraliteit voor 2050, moet het tempo van de emissiereductie omhoog en is het essentieel dat de lidstaten actie ondernemen. De vorderingen verschillen van lidstaat tot lidstaat en er zijn verschillende sectorale uitdagingen en zwakke punten die onverwijld moeten worden aangepakt. Uit de beoordeling, op basis van de beschikbare informatie, blijkt dat Tsjechië onvoldoende vooruitgang in de richting van de doelstelling van de Unie inzake klimaatneutraliteit lijkt te hebben geboekt. Betrouwbare langetermijnstrategieën zijn de hoeksteen voor de verwezenlijking van de economische transformatie die nodig is om de doelstelling van de Unie inzake klimaatneutraliteit te verwezenlijken.

(22)

Doeltreffende aanpassing op de vereiste schaal en in alle blootgestelde sectoren vereist een bestuurs- en coördinatiestructuur met een duidelijke opdracht en met politieke steun op hoog niveau. Deze structuur kan een interdepartementale werkgroep of commissie omvatten. Het aanpassingsbeleid moet gericht zijn op gebieden of sectoren die bijzonder kwetsbaar zijn voor klimaatverandering of waarvan de activiteiten van cruciaal belang zijn voor de veerkracht van andere sectoren of die van aanzienlijk belang zijn voor de nationale economie of de volksgezondheid. Er moet prioriteit worden gegeven aan effecten en risico’s die naar verwachting van invloed zullen zijn op kritieke infrastructuur of systemen met een lange levensduur, of die naar verwachting een onomkeerbaar effect hebben op systemen, rekening houdend met de interactie met sociaal-economische ontwikkelingen of andere niet-klimaatgerelateerde factoren. Verschillende financieringsinstrumenten van de EU kunnen worden ingezet om aanpassing te financieren. Overwegingen inzake klimaatbestendigheid moeten vooropstaan wanneer de lidstaten hun nationale plannen in het kader van de relevante EU-fondsen opstellen. Geen enkele uitgave mag de aanpassing schaden: dat wil zeggen de kwetsbaarheden voor de begunstigden of voor anderen vergroten. De investeringsbehoeften voor aanpassing aan de klimaatverandering nemen toe en zullen de komende decennia versnellen. Betere financiering moet gepaard gaan met voldoende capaciteit en deskundigheid die nodig zijn voor de administratie en de uitvoering om de kwaliteit van de uitgaven en de absorptiecapaciteit te waarborgen en slechte aanpassing te voorkomen. Naast publieke en particuliere financiering kunnen ook innovatieve financieringsinstrumenten worden verkend door middel van samenwerking met de particuliere sector en financiële instellingen.

(23)

De meest kwetsbare gemeenschappen zijn de gemeenschappen die een grotere kans hebben om de gevolgen van de klimaatverandering te ondervinden. De ongelijke blootstelling aan en kwetsbaarheid voor de klimaateffecten van verschillende regio’s en sociaal-economische groepen werkt reeds bestaande ongelijkheden en kwetsbaarheden in de hand. Een rechtvaardige veerkracht moet de ongelijke last van klimaatrisico’s verminderen en garant staan voor een gelijke verdeling van de aanpassingsvoordelen. Het systemische vermogen om zich aan de klimaatverandering aan te passen is een belangrijk kenmerk om potentiële schade te voorkomen of te matigen, kansen te benutten en de gevolgen van klimaatverandering het hoofd te bieden. De fysieke gevolgen van de klimaatverandering evolueren sneller dan verwacht. Vooruitgang op het gebied van aanpassingsvermogen is nodig op alle niveaus van de overheid, en in de publieke en de particuliere sector, en vereist een groter bewustzijn van kwetsbaarheden en risico’s. Particuliere belanghebbenden zijn aanjagers van verandering doordat zij informatie, middelen, capaciteiten en financiering verstrekken. Het lokale niveau beschikt over bevoegdheden die meer in het algemeen van invloed kunnen zijn op de klimaatbestendigheid. De voorbereiding en uitvoering van subnationaal aanpassingsbeleid is van groot belang.

(24)

Op de natuur gebaseerde oplossingen bieden efficiënte en kosteneffectieve aanpassings- en mitigatiemogelijkheden indien de uitrol ervan wordt gestimuleerd door middel van strategische kaders, beleidsmaatregelen en financiering. Zij kunnen onafhankelijk worden uitgevoerd of worden geïntegreerd in andere mitigatie- en aanpassingsmaatregelen, in combinatie met meer technologische of op infrastructuur gebaseerde oplossingen. Bij de uitvoering moet rekening worden gehouden met de complexiteit van ecosystemen en de verwachte gevolgen van de klimaatverandering, de lokale context, de daarmee verband houdende belangen en waarden, en de sociaal-economische omstandigheden,

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

1.

2.

3.

4.

5.