“s)

eTIR-regeling”: de TIR-regeling die ten uitvoer wordt gelegd met behulp van elektronische gegevensuitwisseling als functioneel equivalent van het TIR-carnet. De bepalingen van de TIR-Overeenkomst zijn van toepassing, maar de specifieke kenmerken van de eTIR-regeling zijn in bijlage 11 omschreven.”

“b)

het vervoer plaatsvindt onder dekking van aansprakelijke organisaties die zijn gemachtigd overeenkomstig artikel 6, en onder dekking van een TIR-carnet dat overeenstemt met het model in bijlage 1 bij deze Overeenkomst, dan wel volgens de eTIR-regeling.”

“xi)

voor Overeenkomstsluitende Partijen die door bijlage 11 zijn gebonden, op verzoek van de bevoegde autoriteiten, te bevestigen, in het geval van een noodprocedure als bedoeld in artikel 10, lid 2, van bijlage 11, dat de garantie geldig is en dat een TIR-vervoer in het kader van de eTIR-regeling plaatsvindt, alsook andere voor het TIR-vervoer relevante informatie te verstrekken.”

(1)

Zoals vastgelegd in artikel 2 van het Verdrag betreffende de Europese Unie, berust de EU op de waarden eerbied voor de menselijke waardigheid, vrijheid, democratie, gelijkheid, de rechtsstaat en eerbiediging van de mensenrechten. Dit omvat de eerbiediging van de vrijheid en pluriformiteit van de media en het recht op vrijheid van meningsuiting, en vergt voortdurende inspanningen ter bescherming van vrije, pluriforme en onafhankelijke media, die een essentieel onderdeel van democratische systemen en de rechtsstaat vormen.

(2)

De verplichting van de EU en haar lidstaten om de vrijheid en pluriformiteit van de media te eerbiedigen, is ook verankerd in artikel 11 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (“het Handvest”). Het recht op vrijheid van meningsuiting, dat in hetzelfde artikel is vastgelegd, omvat de vrijheid een mening te hebben en de vrijheid kennis te nemen en te geven van informatie en ideeën, zonder inmenging van enig openbaar gezag en ongeacht grenzen (1). Samen houden deze beginselen en rechten in dat burgers toegang zouden moeten hebben tot een veelheid aan informatiebronnen en meningen, zodat zij zich een mening kunnen vormen, regeringen kritisch kunnen controleren en de nodige informatie kunnen verkrijgen om hun stemrecht vrij uit te oefenen. De lidstaten hebben de verantwoordelijkheid om een gunstig klimaat voor de media en voor journalisten te waarborgen door middel van wettelijke, administratieve en praktische maatregelen (2).

(3)

De EU wordt algemeen beschouwd als een van de veiligste ruimten voor journalisten en andere mediaprofessionals (3). De toename van het aantal fysieke, juridische en online bedreigingen van en aanvallen op journalisten en andere mediaprofessionals in de afgelopen jaren, die onder meer in de verslagen van de Commissie over de rechtsstaat (4) van 2020 en 2021 zijn gedocumenteerd, vormt echter een zorgwekkende trend (5). Het aantal meldingen in verband met aanvallen en agressie tegen en intimidatie van journalisten en andere mediaprofessionals in de lidstaten van de EU is blijven stijgen (6). De terreuraanslag op het weekblad Charlie Hebdo, waarbij in 2015 in Frankrijk twaalf mensen om het leven kwamen, en de moorden op de onderzoeksjournalisten Daphne Caruana Galizia in 2017 in Malta en Ján Kuciak en zijn verloofde Martina Kušnírová in 2018 in Slowakije zijn een krachtig signaal geweest om de bescherming van journalisten te verbeteren (7). Ook uit recente zaken die momenteel worden onderzocht, zoals de moord op de Griekse journalist Giorgios Karaivaz en op de Nederlandse journalist Peter R. de Vries in 2021, blijkt dat er in de hele EU werk moet worden gemaakt van de veiligheid van journalisten.

(4)

In haar actieplan voor Europese democratie (8) heeft de Commissie een ambitieus stappenplan gepresenteerd om burgers meer zeggenschap te geven en veerkrachtigere democratieën op te bouwen in de hele EU. Hierbij ligt de nadruk op de belangrijke rol die onafhankelijke en pluriforme media spelen bij het in staat stellen van burgers om weloverwogen beslissingen te nemen en bij de bestrijding van desinformatie. Daartoe voorzag het actieplan voor Europese democratie in een reeks concrete resultaten ter ondersteuning en bescherming van de vrijheid en de pluriformiteit van de media, waaronder met name deze aanbeveling en het toekomstige initiatief van de Commissie voor de aanpak van strategische rechtszaken ter ontmoediging van publieksparticipatie (strategic lawsuits against public participation, SLAPP’s).

(5)

Deze aanbeveling vormt een aanvulling op de richtlijn audiovisuele mediadiensten (9) en het voorstel van de Commissie voor een wet inzake digitale diensten (10), die tot doel hebben de kijkers van audiovisuele media-inhoud en alle gebruikers van digitale diensten in de hele EU te beschermen. Zij vormt ook een aanvulling op het actieplan voor de media en de audiovisuele sector (11), dat een stappenplan biedt voor het herstel en de transformatie van de audiovisuele en mediasector, en op de mededeling over het digitale kompas (12), waarin wordt benadrukt dat de Europese benadering van een digitale samenleving gebaseerd moet zijn op de volledige eerbiediging van de grondrechten van de EU, met inbegrip van de vrijheid van meningsuiting. De aanbeveling bouwt voort op de bevindingen van de jaarlijkse verslagen over de rechtsstaat, waarin de situatie op het gebied van de rechtsstaat in de EU en haar lidstaten wordt geanalyseerd, met name wat de pluriformiteit en vrijheid van de media betreft. Ze bevat aanbevelingen voor de lidstaten om onder meer de bedreigingen aan te pakken die aan de orde worden gesteld in de verslagen over de rechtsstaat van de Commissie van 2020 en 2021.

(6)

Deze aanbeveling is volledig in overeenstemming met de EU-strategie 2020-2025 voor de rechten van slachtoffers (13) en de EU-strategie 2020-2025 inzake gendergelijkheid (14), de acties van de Commissie op het gebied van gelijkheid in ruimere zin, met name in het kader van de LGBTIQ-gelijkheidsstrategie 2020-2025 (15), het EU-actieplan tegen racisme 2020-2025 (16), het actieplan voor integratie en inclusie (17), het strategisch EU-kader voor gelijkheid, integratie en participatie van de Roma 2020-2030 (18) en de strategie inzake de rechten van personen met een handicap (19). De aanbeveling is ook volledig afgestemd op beleidsdocumenten van het externe optreden, zoals het EU-actieplan inzake mensenrechten en democratie 2020-2024 (20), de EU-mensenrechtenrichtsnoeren inzake de vrijheid van meningsuiting online en offline (21), alsook het EU-genderactieplan III (22), waarmee wordt bijgedragen aan de interne/externe samenhang. De kracht van het externe optreden van de EU op het gebied van de grondrechten is gebaseerd op de wijze waarop de EU haar democratische fundamenten binnen de Unie bevordert en versterkt.

(7)

De Commissie verleent financiële steun aan journalisten en andere mediaprofessionals via projecten op het gebied van de vrijheid en pluriformiteit van de media in de EU en in derde landen. Sinds 2014 cofinanciert de Commissie bijvoorbeeld de Media Pluralism Monitor, die risico’s voor de vrijheid en pluriformiteit van de media in Europa analyseert en verslag uitbrengt over mechanismen om de vrijheid van meningsuiting, de veiligheid van journalisten en de arbeidsomstandigheden van journalisten te waarborgen. De Commissie is vastbesloten dergelijke projecten te blijven steunen, met name in het kader van het programma Creatief Europa.

(8)

Het Europees Parlement heeft actief gepleit voor een krachtiger optreden van de Unie ter bescherming van journalisten. In zijn verslag van 25 november 2020 (23) heeft het Parlement zijn aanhoudende, diepe bezorgdheid uitgesproken over de toestand van de mediavrijheid in de EU, in de context van het misbruik en de aanvallen die nog steeds tegen journalisten en andere mediaprofessionals worden gepleegd. In zijn resolutie van 29 april 2021 (24) merkte het Parlement op dat de bescherming van onderzoeksjournalisten en klokkenluiders (25) van vitaal belang is voor de samenleving en in zijn resolutie van 24 juni 2021 wees het op zijn bezorgdheid over fysieke, psychologische en economische bedreigingen van journalisten en andere mediawerkers in de EU (26).

(9)

De aanbeveling van de Raad van Europa uit 2016 over de bescherming van de journalistiek en de veiligheid van journalisten en andere media-actoren (27), die is gebaseerd op de vereisten van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens (EVRM) en de desbetreffende jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, bevat uitgebreide normen op dit gebied. De aanbeveling bevat brede richtsnoeren inzake preventie, bescherming en vervolging en de bevordering van voorlichting, educatie en bewustmaking. In de uitvoeringsstrategie die door de Stuurgroep voor media en informatiemaatschappij van de Raad van Europa is vastgesteld op 28 maart 2018, wordt echter onderstreept dat er dringend verdere vooruitgang moet worden geboekt bij de toepassing van de aanbeveling (28). Het platform van de Raad van Europa ter bevordering van de bescherming van de journalistiek en de veiligheid van journalisten (29) blijft steeds meer meldingen van aanvallen op of agressie tegen journalisten en andere mediaprofessionals registreren. De normen die zijn opgenomen in het verdrag van de Raad van Europa betreffende de toegang tot officiële documenten (30) zijn eveneens van cruciaal belang om te waarborgen dat journalisten volledige toegang hebben tot openbare informatie, zodat zij hun werk kunnen doen. Deze aanbeveling heeft tot doel de toepassing van de normen van de Raad van Europa te ondersteunen, en met name de aanbeveling van 2016 over de bescherming van de journalistiek en de veiligheid van journalisten en andere media-actoren.

(10)

Ter voorbereiding van deze aanbeveling organiseerde de Commissie in maart 2021 een gestructureerde dialoog in het kader van het Europees Forum voor nieuwsmedia (31), waaraan werd deelgenomen door journalisten, verenigingen van journalisten, mediaraden, nieuwsmediabedrijven, wetshandhavingsinstanties, leden van het Europees Parlement, vertegenwoordigers van de lidstaten en hun regelgevende instanties, en internationale organisaties.

(11)

Met deze aanbeveling wil de Commissie de vrijheid en pluriformiteit van de media in de EU versterken door collectieve en gecoördineerde inspanningen van de lidstaten ter verbetering van de bescherming, de veiligheid en de weerbaarheid van journalisten en andere mediaprofessionals te bevorderen. Deze gecoördineerde aanpak, waarbij alle belangrijke belanghebbenden in de lidstaten en op EU-niveau alsmede relevante internationale organisaties worden betrokken, is nodig om te waarborgen dat journalisten en andere mediaprofessionals hun beroep in Europa veilig en doeltreffend kunnen uitoefenen.

(12)

Om een gunstig klimaat voor journalisten en andere mediaprofessionals te waarborgen, behandelt de aanbeveling een reeks kwesties die betrekking hebben op verschillende belangrijke aspecten. Het gaat onder meer om horizontale aanbevelingen voor de doeltreffende vervolging van strafbare feiten, samenwerking met rechtshandhavingsinstanties, mechanismen voor snelle respons, opleiding, toegang tot informatie en locaties, en economische en sociale bescherming. Bovendien worden specifieke aanbevelingen gedaan met betrekking tot protesten en demonstraties, online veiligheid en digitale weerbaarheid, en de situatie van vrouwelijke journalisten en personen die tot minderheidsgroepen behoren of verslag uitbrengen over gelijkheid.

(13)

Intimidatie, fysiek en psychologisch geweld, illegale arrestaties en willekeurige detentie, illegale surveillance, gendergerelateerd geweld, intimidatie of discriminerende aanvallen, zowel online als offline, zijn slechts enkele voorbeelden van bedreigingen voor journalisten en andere mediaprofessionals. De overheid heeft de plicht de vrijheid van meningsuiting en de veiligheid van journalisten te beschermen door te zorgen voor een passend juridisch kader, criminele bedreigingen van journalisten serieus te nemen, de daders van alle aanvallen streng te vervolgen en te zorgen voor passende follow-up en onderzoek, zoals het opleggen van doeltreffende, evenredige en afschrikkende sancties. Het is van essentieel belang dat de grondigheid, onpartijdigheid, onafhankelijkheid, transparantie en tijdigheid van het onderzoek naar en de vervolging van misdrijven tegen journalisten worden gewaarborgd. Om de doeltreffendheid van het onderzoek te verbeteren, zouden de autoriteiten van de lidstaten kunnen overwegen binnen de politiediensten speciale eenheden op te richten om misdrijven tegen journalisten te onderzoeken, in samenwerking met vertegenwoordigers van journalisten (32). Ook de aanstelling en opleiding van coördinatoren bij parketten en rechtbanken zou kunnen bijdragen tot het welslagen van gerechtelijke procedures. Voor journalisten en andere mediaprofessionals van wie de veiligheid in gevaar is, is het ook van essentieel belang dat persoonlijke beschermingsmaatregelen worden geboden. Aangezien misdrijven tegen journalisten ook grensoverschrijdend kunnen zijn, zouden de lidstaten ten volle gebruik moeten maken van bestaande Europese kaders voor juridische samenwerking en, indien nodig, gespecialiseerde Europese agentschappen zoals Europol en Eurojust om steun moeten verzoeken. Het voorstel van de Commissie ter versterking van het mandaat van Europol (33) bevat regels op grond waarvan Europol, in specifieke gevallen waarin het van mening is dat een strafrechtelijk onderzoek moet worden ingesteld, de bevoegde autoriteiten van een lidstaat kan verzoeken een onderzoek in te stellen, uit te voeren of te coördineren naar een misdrijf dat een schending inhoudt van een gemeenschappelijk belang dat tot het beleid van de EU behoort, ook al heeft het misdrijf in kwestie geen grensoverschrijdende dimensie.

(14)

Een vlotte, doeltreffende en passende samenwerking tussen journalisten, andere mediaprofessionals en wetshandhavingsinstanties zou kunnen zorgen voor een betere preventie van bedreigingen en aanvallen. De lidstaten zouden kaders voor samenwerking tussen individuele journalisten, journalistenverenigingen en wetshandhavingsinstanties moeten instellen en de dialoog tussen hen actief aanmoedigen, met betrokkenheid van zelfreguleringsorganen in de media (media- en persraden) (34). Deze samenwerking kan onder meer bestaan uit de oprichting van gezamenlijke coördinatiecentra bestaande uit wetshandhavingsinstanties en vertegenwoordigers van journalisten (35). De gezamenlijke coördinatiecentra zouden nauw moeten samenwerken met gespecialiseerde diensten voor slachtofferhulp, die van cruciaal belang zijn voor het waarborgen van de veiligheid en het psychologisch welzijn van journalisten die het slachtoffer worden van een misdrijf.

(15)

Het opzetten van ondersteuningspunten, contactpunten en mechanismen voor snelle respons en vroegtijdige waarschuwing, onafhankelijk van wetshandhavingsinstanties, is een essentieel onderdeel van het systeem ter ondersteuning van journalisten en andere mediaprofessionals die het doelwit zijn van fysieke en online aanvallen. Deze contactpunten zouden kosteloos moeten zijn, gemakkelijk toegankelijk moeten zijn voor journalisten (en, indien nodig, hun gezinnen) en op transparante wijze moeten functioneren. Zoals bepaald in Richtlijn 2012/29/EU van het Europees Parlement en de Raad (36) heeft elk slachtoffer recht op steun en bescherming overeenkomstig zijn of haar individuele behoeften. De lidstaten zouden maatregelen moeten nemen om gespecialiseerde ondersteunende diensten in het leven te roepen en in stand te houden, met name contactpunten die advies, juridisch advies en psychologische ondersteuning verlenen, alsmede schuilplaatsen of andere passende huisvesting voor journalisten en andere mediaprofessionals die het slachtoffer zijn geworden van misdrijven. Deze contactpunten zouden ook moeten fungeren als “digitale schuilplaatsen” en ondersteuning bieden op het gebied van digitale beveiliging, met inbegrip van, waar mogelijk, het verstrekken van expertise op het gebied van cyberbeveiliging. De contactpunten zouden ook ondersteuning moeten bieden aan journalisten en nieuwsredacties bij het aanpakken van online bedreigingen en intimidatie van journalisten, met inbegrip van bedreigingen en intimidatie van journalisten op grond van hun geslacht, seksuele gerichtheid, etnische of maatschappelijke achtergrond of een andere in artikel 21 van het Handvest genoemde grond. De mechanismen voor snelle respons en vroegtijdige waarschuwing kunnen pas doeltreffend werken als de entiteiten die deze taken uitvoeren stabiel en adequaat worden gefinancierd (37).

(16)

Er is een robuust systeem van waarborgen op nationaal niveau nodig om journalisten in staat te stellen hun cruciale rol “in het veld” te vervullen, met name wat betreft de toegang tot locaties, informatiebronnen en verslaggeving vanuit evenementen van openbaar belang (38). De autoriteiten van de lidstaten zouden het risico van willekeurige weigering van accreditatie of registratie of omslachtige registratie- en accreditatiesystemen of -procedures die het journalisten en andere mediaprofessionals moeilijk kunnen maken hun werk doeltreffend uit te voeren en die tegelijkertijd ongerechtvaardigde, discriminerende of onevenredige beperkingen kunnen inhouden van de vrijheid om journalistieke diensten te verlenen, tot een minimum moeten beperken. Dit is van cruciaal belang om te zorgen voor een klimaat dat bevorderlijk is voor de vrijheid van meningsuiting en om te waarborgen dat journalisten en andere mediaprofessionals deelnemen aan openbare debatten over kwesties van legitiem openbaar belang.

(17)

Het waarborgen van toegang tot documenten en informatie, met inbegrip van officiële websites, en het verkrijgen van tijdige antwoorden zijn noodzakelijke voorwaarden voor journalisten om hun werk te kunnen doen. Hoewel de toegang tot informatie in alle lidstaten wettelijk is gewaarborgd, zijn er in veel gevallen nog praktische belemmeringen (39). De recente noodwetgevingen ter bestrijding van desinformatie tijdens de COVID-19-pandemie, die in sommige gevallen bepalingen van strafrechtelijke aard bevatten, hadden hier en daar een remmend effect op het werk van journalisten (40). Dergelijke bepalingen kunnen ongerechtvaardigde, discriminerende of onevenredige beperkingen van het vrij verrichten van journalistieke diensten vormen. In haar mededeling over de aanpak van desinformatie in verband met COVID-19 (41) heeft de Commissie opgemerkt dat wetten waarin deze misdrijven te ruim zijn gedefinieerd of waarin onevenredig zware straffen zijn vastgelegd, de bereidheid van bronnen om met journalisten te spreken, kunnen beperken en tot zelfcensuur kunnen leiden.

(18)

Een modern kader voor de bescherming van journalisten zou de voortdurende ontwikkeling moeten omvatten van competenties en vaardigheden voor alle actoren die relevant zijn voor de bescherming van journalisten en andere mediaprofessionals (42). Door opleidingsactiviteiten voor rechtshandhavingsautoriteiten kan de politie bewuster en alerter worden inzake de veiligheid van journalisten en andere mediaprofessionals. De rechterlijke macht en het Openbaar Ministerie zouden ook specifiek moeten worden opgeleid zodat zij een beter inzicht krijgen in, bijvoorbeeld, internationale normen voor de vrijheid van meningsuiting, de toegang tot informatie en de veiligheid van journalisten (43). Opleidingen zijn evenzeer van cruciaal belang voor het bevorderen van de doeltreffendste manieren om fysieke en online aanvallen op journalisten te voorkomen en zouden deelnemers de passende instrumenten moeten bieden om dergelijke bedreigingen het hoofd te bieden. Samenwerking tussen journalisten, journalistenverenigingen, onlineplatforms en vertegenwoordigers van wetshandhavingsinstanties zou moeten worden aangemoedigd. Mediabedrijven kunnen ook de positie van journalisten, met inbegrip van degenen die niet in het kader van een traditionele arbeidsovereenkomst werken (freelancers, zelfstandige journalisten en andere mediaprofessionals), versterken door regelmatig opleidingen te geven over veiligheidskwesties en door risicoanalyses, operationele plannen en systemen voor rapportage na incidenten te ontwikkelen. Voor de ontwikkeling van deze vaardigheden is een specifieke en vaak dure opleiding nodig, die doorgaans alleen door grote en gevestigde nieuwsredacties kan worden bekostigd. Kleinere mediakanalen hebben in dit verband dus wellicht financiële steun nodig. Ook freelancers en zelfstandige journalisten en andere mediaprofessionals kunnen financiële steun nodig hebben, aangezien zij vaak op eigen initiatief een opleiding moeten volgen. Ook zou het belang moeten worden beklemtoond van opleidingen voor factcheckers, die ook een belangrijk onderdeel van de nieuwsmedia vormen.

(19)

De economische gevolgen van COVID-19 hebben duidelijk gemaakt dat veilige en geschikte werkomstandigheden voor journalisten moeten worden gewaarborgd. Met name freelancejournalisten bevinden zich in een kwetsbare situatie: zij verliezen vaak hun bron van inkomsten en hebben weinig of geen sociale bescherming. Het kader voor de bescherming van journalisten zou formele en effectieve toegang tot adequate sociale bescherming voor alle journalisten en andere mediaprofessionals moeten omvatten, met inbegrip van degenen die niet in het kader van een traditionele arbeidsovereenkomst werken, in overeenstemming met de aanbeveling van de Raad van 8 november 2019 (44). Dit betreft niet alleen de beschikbaarheid van inkomensondersteunende mechanismen, maar ook de effectieve en niet-discriminerende toegang tot andere vormen van sociale bescherming, zoals vakantie of ouderschapssteun.

(20)

Onderzoeksjournalisten spelen een sleutelrol bij de bestrijding van georganiseerde misdaad, corruptie en extremisme. Door hun werk lopen zij een bijzonder hoog risico op fysieke bedreigingen en aanvallen, wat kan leiden tot tragische moorden, zoals de voorbije jaren in Europa is gebleken. De lidstaten wordt verzocht de beschermingsmaatregelen te versterken voor journalisten en andere mediaprofessionals die zich bezighouden met kwesties in verband met georganiseerde misdaad en corruptie. Voorts zouden de lidstaten doeltreffend gebruik moeten maken van alle beschikbare instrumenten voor grensoverschrijdende samenwerking om misdrijven tegen journalisten die het slachtoffer zijn van georganiseerde misdaad snel te onderzoeken, zodat de verantwoordelijken voor de rechter worden gebracht.

(21)

Journalisten en andere mediaprofessionals worden tijdens protesten en demonstraties steeds vaker met aanvallen en intimidatie geconfronteerd. Sommige journalisten kunnen daarbij worden blootgesteld aan aanvallen door individuen, gaande van fysieke aanvallen, geweld en verbaal misbruik tot aanvallen op hun apparatuur. Soms worden zij ook blootgesteld aan optreden van wetshandhavingsinstanties, zoals onwettige arrestaties, verhoren of onevenredige strafrechtelijke vervolging (45). Er zijn operationele oplossingen en opleiding nodig om de veiligheid van journalisten tijdens protesten te waarborgen, het risico op mogelijk ongerechtvaardigd of onevenredig optreden te beperken en doeltreffende bescherming door wetshandhavingsdiensten te waarborgen. Met name zouden onafhankelijke verbindingsfunctionarissen ervoor kunnen zorgen dat wetshandhavingsinstanties tijdens demonstraties met journalisten communiceren en kunnen fungeren als eerste aanspreekpunt voor journalisten die te maken krijgen met geweld of intimidatie. Dergelijke verbindingsfunctionarissen zouden kunnen worden opgeleid in risicobeheersing en mitigatietechnieken tijdens openbare bijeenkomsten en zouden initieel advies kunnen verstrekken over de beschikbare rechtsmiddelen voor journalisten die het slachtoffer zijn van geweld tijdens protesten of demonstraties.

(22)

Digitale en online veiligheid is een belangrijk punt van zorg geworden voor journalisten. Lastercampagnes en online kleineren van journalisten komen frequent voor. Die situatie is bijzonder zorgwekkend als dergelijke aanvallen afkomstig zijn van politici of machtige prominenten (46). Gesynchroniseerde aanvallen door trollen en bots, e-mailhacking, internetbeperkingen of cyberpesten zijn enkele voorbeelden van online aanvallen tegen journalisten en hun bronnen. De veiligheid van vrouwelijke journalisten is een bijzonder punt van zorg. Journalisten en andere mediaprofessionals zijn niet alleen het doelwit van online aanzetten tot haat (47) en bedreigingen met fysiek geweld, maar kunnen ook het slachtoffer worden van illegale surveillance (48), onder meer in het kader van politieonderzoeken die de bescherming van journalistieke bronnen in gevaar kunnen brengen. Het waarborgen van de cyberveiligheid van mobiele communicatieapparatuur en ervoor zorgen dat journalisten en andere mediaprofessionals niet het slachtoffer worden van illegale online tracking of surveillance is daarom van cruciaal belang om de vertrouwelijkheid van de communicatie van journalisten te beschermen. De autoriteiten van de lidstaten die verantwoordelijk zijn voor media, online wetshandhaving en cyberbeveiliging zouden een rol moeten spelen bij het waarborgen van digitale veiligheid.

(23)

De verwerking van persoonsgegevens die met behulp van tracking- of surveillancetools zijn verzameld, moet voldoen aan Verordening (EU) 2016/679 van het Europees Parlement en de Raad (algemene verordening gegevensbescherming) (49) en Richtlijn (EU) 2016/680 van het Europees Parlement en de Raad (50) (de richtlijn wetshandhaving), voor zover van toepassing. De nationale gegevensbeschermingsautoriteiten en rechtbanken spelen een centrale rol bij het waarborgen van de doeltreffende handhaving ervan.

(24)

Journalisten en andere mediaprofessionals zouden over digitale vaardigheden moeten beschikken om hun cyberweerbaarheid te versterken en hen in staat te stellen beter het hoofd te bieden aan cyberdreigingen. Een doeltreffende dialoog tussen zelfreguleringsorganen in de media, journalistenverenigingen en vertegenwoordigers van de sector, alsmede de autoriteiten van de lidstaten op het gebied van media, online wetshandhaving en cyberbeveiliging, zou moeten worden aangemoedigd. Dit is met name nodig om digitale vaardigheden te ontwikkelen bij journalisten en andere mediaprofessionals, bijvoorbeeld door middel van gerichte opleidingen (51).

(25)

Uit statistieken blijkt dat vrouwelijke journalisten vaker worden bedreigd dan hun mannelijke collega’s (52), met name in de vorm van online intimidatie, verkrachting, doodsbedreigingen en aanzetting tot haat op grond van geslacht. Deze aanvallen zijn soms het resultaat van georkestreerde campagnes die erop gericht zijn vrouwelijke journalisten in diskrediet te brengen of het zwijgen op te leggen. Ze kunnen leiden tot zelfcensuur, terugtrekking uit onlinegemeenschappen of zelfs de beslissing om het beroep te verlaten (53). Uit onderzoek blijkt ook dat dergelijke vormen van online intimidatie, bedreigingen en aanzetten tot haat onevenredig vaak gericht zijn tegen journalisten die tot een minderheidsgroep behoren, een migrantenachtergrond hebben of verslag uitbrengen over aanverwante onderwerpen (54). Vrouwelijke journalisten die berichten over onderwerpen die verband houden met gender en gelijkheid, staan in het bijzonder bloot aan bedreigingen en represailles (55).

(26)

Uit de beschikbare gegevens blijkt dat gendergerelateerd geweld in heel Europa nog steeds veel voorkomt (56). Gedetailleerde gegevens en de transparantie van de verslaggeving over geweld tegen vrouwelijke journalisten, journalisten die tot minderheidsgroepen behoren of journalisten die over gelijkheidskwesties berichten, zijn echter nog steeds beperkt beschikbaar. De lidstaten, de sector, het maatschappelijk middenveld en onderzoekers zouden moeten samenwerken om meer kennis over dergelijk geweld te verwerven. Dit zou ook kunnen worden bereikt door nationale instanties voor gelijke behandeling aan te moedigen regelmatig verslag uit te brengen over de situatie van dergelijke journalisten.

(27)

Vrouwen zijn in de mediasector nog steeds ondervertegenwoordigd in leidinggevende en topfuncties, alsook in de functie van hoofdredacteur (57). Bovendien worden vrouwelijke journalisten, journalisten die tot minderheidsgroepen behoren of journalisten die over gelijkheidskwesties berichten soms gediscrimineerd op nieuwsredacties. Er zijn maatregelen nodig ter bevordering van gelijkheid en inclusie in de mediasector en ter waarborging van gelijke kansen op werk en een veilige en inclusieve werkomgeving (58). Regelmatige gesprekken tussen de lidstaten, vertegenwoordigers van journalisten en zelfreguleringsorganen in de media spelen evenals collectieve overeenkomsten ook een belangrijke rol bij de aanpak van alle vormen van geweld, intimidatie en discriminatie in de mediasector.

(28)

In deze aanbeveling wordt de belangrijke rol erkend van maatschappelijke en nieuwsorganisaties bij het aanpakken van offline en online intimidatie, bedreigingen en het aanzetten tot haat, alsook discriminatie van vrouwelijke journalisten, journalisten die tot minderheidsgroepen behoren of journalisten die over gelijkheidskwesties berichten. Het is belangrijk steun te verlenen aan initiatieven van maatschappelijke organisaties om het bewustzijn te vergroten en deze journalisten te ondersteunen en hun positie te versterken. Hetzelfde geldt voor initiatieven ter bevordering van de uitwisseling van kennis en beste praktijken tussen nieuwsorganisaties.

(29)

De Commissie zal regelmatig overleg plegen met de lidstaten en belanghebbenden in de relevante fora, met name het Europees forum voor nieuwsmedia, en zal nauwlettend toezien op alle maatregelen die de lidstaten na de vaststelling van deze aanbeveling nemen. Het netwerk van contactpunten voor de rechtsstaat kan ook kwesties in verband met de veiligheid van journalisten bespreken als onderdeel van de bredere context van de rechtsstaat. Uiterlijk 18 maanden na de vaststelling van de aanbeveling, en vervolgens op verzoek, verstrekken de lidstaten de Commissie alle relevante informatie die zij redelijkerwijs kunnen verstrekken zodat de Commissie toezicht kan houden op de naleving. De Commissie is voornemens evaluaties uit te voeren om de uitvoering van deze aanbeveling door de lidstaten te beoordelen en kernprestatie-indicatoren te ontwikkelen met betrekking tot bijvoorbeeld: waarschuwingen op het platform van de Raad van Europa ter bevordering van de bescherming van de journalistiek en de veiligheid van journalisten; de wijze waarop dergelijke waarschuwingen zijn aangepakt; onopgeloste en afgeronde gerechtelijke procedures in verband met misdrijven tegen journalisten; de betrokkenheid van de relevante EU-organen bij deze procedures en de uitvoering van projecten en acties die door de lidstaten zijn opgezet ter ondersteuning van journalisten en mediaprofessionals. Op basis van de verzamelde informatie en alle andere beschikbare informatie (59) zal de Commissie het effect van deze aanbeveling beoordelen en bepalen of aanvullende maatregelen nodig zijn om de bescherming, de veiligheid en de weerbaarheid van journalisten en andere mediaprofessionals te waarborgen.

(30)

Deze aanbeveling is gericht tot de lidstaten. Kandidaat-lidstaten en potentiële kandidaten voor toetreding tot de EU alsmede landen die onder het Europees Nabuurschapsbeleid vallen, worden eveneens aangemoedigd deze aanbeveling op te volgen,

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.