—

gezien de artikelen 174 en 175, artikel 212, lid 2, en artikel 349 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU),

—

gezien Verordening (EG) nr. 2012/2002 van de Raad van 11 november 2002 tot oprichting van het Solidariteitsfonds van de Europese Unie (“SFEU-verordening”) en de latere wijzigingen daarvan van 15 mei 2014 en 20 maart 2020 (1),

—

gezien alle door de Intergouvernementele Werkgroep inzake klimaatverandering gepubliceerde verslagen, en met name het verslag van 31 maart 2014 getiteld “Climate Change 2014: Impacts, Adaptation and Vulnerability”,

—

gezien de Overeenkomst van Parijs, die is ondertekend op 22 april 2016,

—

gezien zijn resolutie van 15 januari 2013 over het Solidariteitsfonds van de Europese Unie, implementatie en toepassing (2),

—

gezien zijn resolutie van 1 december 2016 getiteld “Het Solidariteitsfonds van de Europese Unie: een beoordeling” (3),

—

gezien het werkdocument van de diensten van de Commissie van 15 mei 2019 getiteld “Beoordeling van het Solidariteitsfonds van de Europese Unie 2002-2017” (SWD(2019)0186),

—

gezien Verordening (EU) 2020/461 van het Europees Parlement en de Raad van 30 maart 2020 tot wijziging van Verordening (EG) nr. 2012/2002 van de Raad om financiële steun te verlenen aan lidstaten en landen die over toetreding tot de Unie onderhandelen die zwaar worden getroffen door een grote volksgezondheidscrisis (4),

—

gezien zijn resolutie van 17 april 2020 over gecoördineerde EU-maatregelen om de COVID-19-pandemie en de gevolgen ervan te bestrijden (5),

—

gezien de uiteenzetting van het standpunt van het Europees Economisch en Sociaal Comité van 25 maart 2020 over het voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad tot wijziging van Verordening (EG) nr. 2012/2002 van de Raad om financiële steun te verlenen aan lidstaten en landen die over toetreding tot de Unie onderhandelen die zwaar worden getroffen door een grote volksgezondheidscrisis (COM(2020)0114),

—

gezien de mededeling van de Commissie over de Europese Green Deal (COM(2019)0640),

—

gezien artikel 54 van zijn Reglement,

—

gezien het advies van de Begrotingscommissie,

—

gezien het verslag van de Commissie regionale ontwikkeling (A9-0052/2021),

A.

overwegende dat het Solidariteitsfonds van de Europese Unie (SFEU), dat is ingesteld bij de SFEU-verordening en werd opgezet naar aanleiding van de grote overstromingen in Midden-Europa in 2002, financiële steun verleent aan lidstaten en toetredingslanden die zijn getroffen door een grote of een regionale natuurramp of een ernstige noodsituatie op het gebied van de volksgezondheid; overwegende dat het SFEU echte Europese meerwaarde biedt en een concrete uiting is van de bereidheid om solidariteit te tonen met de bevolking van EU-regio’s die door dergelijke natuurrampen zijn getroffen;

B.

overwegende dat het Europees Parlement in zijn resolutie van 17 april 2020 over gecoördineerde EU-maatregelen om de COVID-19-pandemie en de gevolgen ervan te bestrijden, eraan herinnert dat solidariteit tussen de lidstaten geen optie is, maar een verplichting die voortvloeit uit met name de artikelen 2 en 21 van het Verdrag betreffende de Europese Unie, evenals een pijler van onze Europese waarden, zoals beschreven in artikel 3 van bovengenoemd Verdrag; overwegende dat het Europees Parlement in diezelfde resolutie de Commissie met klem verzoekt alle aspecten van haar crisisbeheer- en rampenbestrijdingsmechanismen te versterken;

C.

overwegende dat uit een recente enquête blijkt dat twee derde van de EU-burgers van mening is dat de Europese Unie meer bevoegdheden zou moeten hebben om het hoofd te bieden aan onverwachte crises zoals COVID-19, en dat meer dan de helft van hen van mening is dat de EU over meer financiële middelen zou moeten beschikken om die crises aan te pakken (6); overwegende dat de huidige gezondheidscrisis een zeer belangrijke menselijke dimensie heeft en dat de EU en de lidstaten daarom in een geest van solidariteit moeten handelen;

D.

overwegende dat de bijstandsverlening uit het SFEU tot nu toe betrekking heeft gehad op een honderdtal natuurrampen die in 23 lidstaten en één toetredingsland plaatsvonden, voor een totaalbedrag van ongeveer 6,6 miljard EUR (7);

E.

overwegende dat overstromingen in 2017 en 2018 in totaal goed waren voor ongeveer twee derde van alle verzoeken om steun uit het SFEU, hoewel die periode eveneens gekenmerkt werd door grote stormen, bosbranden en aardbevingen;

F.

overwegende dat de Commissie in haar beoordeling het nut van het SFEU heeft onderstreept, met name wat betreft de verlichting van de lasten die alle nationale, regionale en lokale overheden dragen voor de uitvoering van herstelwerkzaamheden na natuurrampen of ernstige noodsituaties op het gebied van de volksgezondheid, zoals beschreven in de SFEU-verordening (zoals gewijzigd);

G.

overwegende dat het regelgevend kader van het SFEU in 2014 is herzien door Verordening (EU) nr. 661/2014 (8) als gewijzigd, teneinde met name de procedures te vereenvoudigen, de antwoordtermijn na indiening van de aanvragen te verkorten, de subsidiabiliteitscriteria van de aanvragen voor bijstand in het geval van regionale rampen te verduidelijken, de uitvoeringsperiode te verlengen en voorschotten in te voeren, zoals het Parlement herhaaldelijk had gevraagd; overwegende dat verdere vooruitgang is geboekt met de wijziging van de verordening in maart 2020, met name wat betreft de verhoging van de voorschotten en de vereenvoudiging van de SFEU-toewijzingsprocedure;

H.

overwegende dat 100 % van de aanvragen voor bijstand bij grote rampen werd goedgekeurd en dat naar aanleiding van de herziening van de SFEU-verordening van 2014 het percentage goedgekeurde aanvragen in geval van regionale rampen — de meest voorkomende categorie — van 32 % naar 85 % is toegenomen;

I.

overwegende dat de hervorming van de verordening in 2014 weliswaar heeft bijgedragen tot de verlenging van de termijn voor het voorbereiden en indienen van een aanvraag voor een financiële bijdrage uit het SFEU van tien tot twaalf weken, maar dat een aanzienlijk deel van de gevallen nog steeds moet worden bijgewerkt, wat leidt tot vertragingen bij de toegang tot de subsidies; overwegende dat de Commissie daarom vereenvoudigde richtsnoeren met betrekking tot de aanvraagvereisten dient te verstrekken en zodoende de administratieve lasten moet verminderen;

J.

overwegende dat de tijd die nodig is om de volledige subsidie in te kunnen zetten verder kan worden verkort, zodat tegemoet kan worden gekomen aan de dringende behoefte aan solidariteit binnen de EU;

K.

overwegende dat de bijstand uit het SFEU alleen betrekking heeft op het herstel van de vroegere staat van de infrastructuur op het gebied van energie, watervoorziening en waterzuivering, telecommunicatie, vervoer, gezondheidszorg en onderwijs, en de extra kosten van wederopbouw van infrastructuur die beter bestand is tegen rampen en klimaatverandering, zoals de Europese Green Deal voorschrijft, niet dekt, aangezien die door de begunstigde staat moeten worden gefinancierd uit de eigen middelen of uit andere fondsen van de EU, zoals het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling (EFRO) en het Cohesiefonds;

L.

overwegende dat er, zoals de COVID-19-crisis heeft aangetoond, behoefte is aan meer synergie tussen de instrumenten van het cohesiebeleid en het SFEU; overwegende dat het SFEU is ingesteld om op korte en middellange termijn voor natuurrampen te worden ingezet, terwijl het cohesiebeleid (het EFRO en het Cohesiefonds) is gericht op de planning op de langere termijn voor en investeringen in civiele bescherming, preventieve infrastructuur, risicobeheerinfrastructuur en weerbaarheidsmaatregelen, om zo bij te dragen tot de doelstellingen van de Europese Green Deal;

M.

overwegende dat het is ingenomen met het voorstel van de Commissie om het toepassingsgebied van het SFEU uit te breiden tot ernstige noodsituaties op het gebied van de volksgezondheid, en de daaropvolgende inwerkingtreding van Verordening (EU) 2020/461;

N.

overwegende dat zich vanwege de klimaatverandering waarschijnlijk meer en heviger natuurrampen zullen voordoen, wat het nut onderstreept van het in 2014 ingevoerde begrotingsmechanisme voor dynamische toewijzing, op grond waarvan het SFEU onder meer een recordbijdrage van 1,2 miljard EUR tijdens de aardbevingen in Italië in 2016 en 2017 heeft kunnen verstrekken;

O.

overwegende dat de verrichtingen die door het fonds worden gefinancierd volgens artikel 7 van de SFEU-verordening in overeenstemming moeten zijn met de bepalingen van het VWEU en de daarbij vastgestelde instrumenten, alsmede met EU-beleid en -maatregelen, met name op het gebied van milieubescherming, de preventie en beheersing van het risico op natuurrampen en aanpassing aan klimaatverandering, onder meer en waar gepast met op ecosystemen gebaseerde benaderingen;

P.

overwegende dat het nieuwe meerjarig financieel kader (MFK) voorziet in een nieuw begrotingsonderdeel, de “reserve voor solidariteit en noodhulp” (SEAR), waarin het SFEU en de reserve voor noodhulp (EAR) zijn samengevoegd en dat bedoeld is om enerzijds te reageren op noodsituaties als gevolg van grote rampen in de lidstaten of in toetredingslanden (SFEU) en anderzijds tegemoet te komen aan specifieke dringende behoeften in de EU of in derde landen, met name in het geval van humanitaire crises (EAR);

Q.

overwegende dat, zoals erkend in artikel 349 VWEU, de moeilijke klimaatsituatie een van de hardnekkige factoren is die de ontwikkeling van de ultraperifere gebieden ernstig belemmeren; overwegende dat daarom specifieke maatregelen moeten worden aangenomen tot vaststelling van de voorwaarden voor de toepassing van de Verdragen, met inbegrip van gemeenschappelijk beleid;

R.

overwegende dat bijzondere aandacht moet worden gegeven aan de ultraperifere gebieden, eilanden, berggebieden, dunbevolkte regio’s en alle gebieden die een groot risico lopen op natuurrampen;

S.

overwegende dat het spijtig is dat de SFEU-verordening momenteel niet de mogelijkheid biedt om grensoverschrijdende interventieaanvragen in te dienen, hoewel bepaalde gebieden die bijzonder kwetsbaar zijn voor natuurrampen, zoals berggebieden, vaak grenzen overschrijden;

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

—

gezien de mededeling van de Commissie van 7 juni 2019 over de stand van zaken van het gemeenschappelijk visserijbeleid en raadpleging over de vangstmogelijkheden voor 2020 (COM(2019)0274),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 16 juni 2020 getiteld “Naar een duurzamere visserij in de EU: stand van zaken en oriëntaties voor 2021” (COM(2020)0248),

—

gezien het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, en met name artikel 43, lid 2,

—

gezien Verordening (EU) nr. 1380/2013 van het Europees Parlement en de Raad van 11 december 2013 inzake het gemeenschappelijk visserijbeleid (1),

—

gezien Verordening (EU) 2019/1241 van het Europees Parlement en de Raad van 20 juni 2019 betreffende de instandhouding van visbestanden en de bescherming van mariene ecosystemen door middel van technische maatregelen (2),

—

gezien de evaluatieverslagen van het Europees Bureau voor visserijcontrole (EFCA) met betrekking tot de naleving van de aanlandingsverplichting voor de Noordzee (2016-2017), de noordwestelijke wateren (2016-2017) en makreel in de Noordzee en de noordwestelijke wateren (2015-2017),

—

gezien de plenaire verslagen van het Wetenschappelijk, Technisch en Economisch Comité voor de visserij (WTECV) (PLEN 20-01, 19-01, 18-01 en 17-01), en zijn verslagen “Evaluation of Member States’ Annual Reports on the Landing Obligation (for 2019)” (Evaluatie van de jaarverslagen van de lidstaten over de aanlandingsverplichting (voor 2019), Adhoc-20-02), “Monitoring the performance of the Common Fisheries Policy” (Monitoring van de prestaties van het gemeenschappelijk visserijbeleid, Adhoc-20-01) en “Evaluation of Joint Recommendations on the Landing Obligation and on the Technical Measures Regulation” (Evaluatie van de gezamenlijke aanbevelingen inzake de aanlandingsverplichting en de verordening technische maatregelen, STECF-20-04),

—

gezien Richtlijn (EU) 2017/159 van de Raad van 19 december 2016 tot uitvoering van de Overeenkomst betreffende de uitvoering van het Verdrag betreffende werk in de visserijsector van de Internationale Arbeidsorganisatie uit 2007 (3),

—

gezien het artikel getiteld “The unintended impact of the European discard ban” (De onbedoelde gevolgen van het Europese teruggooiverbod), dat is gepubliceerd in het ICES Journal of Marine Science (4),

—

gezien de door de Commissie visserij aangevraagde studie “Implementation of the EU fisheries control system by Member States (2014-2019)” (Uitvoering van het EU-systeem voor visserijcontroles door de lidstaten (2014-2019)),

—

gezien de door de Commissie visserij aangevraagde studies inzake de aanlandingsverplichting en verstikkingssoorten in de meersoorten- en gemengde visserij in de Noordzee (5), de noordwestelijke wateren (6) en de zuidwestelijke wateren (7), en de studies inzake het teruggooiverbod, de aanlandingsverplichting en de maximale duurzame opbrengst (MDO) in de westelijke Middellandse Zee (8), (9),

—

gezien de in 2019 verschenen publicatie “The European Landing Obligation: Reducing discards in complex, multi-species and multi-jurisdictional fisheries” (De Europese aanlandingsverplichting: het verminderen van teruggooi in complexe meersoortenvisserij die onder meerdere rechtsgebieden valt) (10),

—

gezien het in 2019 gepubliceerde rapport van de Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) getiteld “A third assessment of global marine fisheries discards” (Derde beoordeling van de teruggooi in de mondiale zeevisserij),

—

gezien artikel 54 van zijn Reglement,

—

gezien het verslag van de Commissie visserij (A9-0147/2021),

A.

overwegende dat streefdoel 14.4 van doelstelling 14 van de Agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling van de Verenigde Naties een oproep inhoudt aan de internationale gemeenschap om tegen 2020 het oogsten van vis doeltreffend te reglementeren, een einde te maken aan overbevissing, aan illegale, ongemelde en ongereglementeerde visserij en aan destructieve visserijpraktijken, en wetenschappelijk gefundeerde beheersplannen uit te voeren, teneinde de visbestanden in zo kort mogelijke tijd te herstellen tot op zijn minst het niveau dat de door hun biologische kenmerken bepaalde MDO kan opleveren;

B.

overwegende dat het jaarlijkse volume aan teruggooi in de mondiale zeevisserij op 9,1 miljoen ton wordt geschat, ofwel 10,8 % van de jaarlijkse gemiddelde vangst in de periode 2010-2014; overwegende dat de visserij op tonijnsoorten en andere pelagische soorten de laagste teruggooicijfers liet optekenen, en de visserij op schaaldieren de hoogste; overwegende dat de visserij op demersale soorten de hoogste volumes aan teruggooi liet zien, en de visserij op weekdieren (met uitzondering van koppotigen) de laagste volumes; overwegende dat de jaarlijkse mondiale teruggooi in 1989 een hoogtepunt bereikte met 18,8 miljoen ton, gevolgd door een geleidelijke afname tot minder dan 10 miljoen ton in 2014 (11);

C.

overwegende dat teruggooi een gangbare visserijpraktijk is waarbij ongewenste vangsten — dood of levend — terug in zee worden gegooid omdat het om beschadigde vis gaat of om exemplaren die ondermaats zijn (beperkingen inzake de minimummaat), om redenen in verband met de verhandelbaarheid, wegens een gebrek aan quota of als gevolg van voorschriften met betrekking tot de vangstsamenstelling; overwegende dat het voorafgaand aan de invoering van de aanlandingsverlichting niet was toegestaan om ondermaatse vis aan boord te hebben of aan te landen;

D.

overwegende dat ongewenste vangsten en teruggooi een aanzienlijke verspilling zijn van natuurlijke hulpbronnen voor menselijke consumptie en dat deze praktijken mogelijk — en vaak ook daadwerkelijk — een negatieve invloed hebben op de duurzame exploitatie van visbestanden en mariene ecosystemen en op de financiële levensvatbaarheid van de visserij; overwegende dat een zekere mate van ongewenste bijvangsten en teruggooi onvermijdelijk is, met name in de gemengde visserij;

E.

overwegende dat de historisch hoge teruggooiniveaus in sommige EU-visserijtakken een ernstig probleem hebben opgeleverd voor de duurzaamheid van de EU-visserij op lange termijn en daardoor de geloofwaardigheid van het visserijbeleid van de Unie aantasten;

F.

overwegende dat het verbod op highgrading (teruggooi van marktwaardige vis), dat in 2010 in de EU is ingevoerd, slecht ten uitvoer is gelegd;

G.

overwegende dat het gemeenschappelijk visserijbeleid (GVB) zoals hervormd in 2013 ervoor moet zorgen dat de negatieve effecten van visserijactiviteiten op het mariene ecosysteem tot een minimum worden beperkt, en specifiek tot doel heeft: a) teruggooi geleidelijk en per geval uit te bannen, met gebruikmaking van het best beschikbare wetenschappelijke advies, door ongewenste vangsten zo veel mogelijk te voorkomen en te beperken en geleidelijk ervoor te zorgen dat vangsten van gereguleerde commerciële soorten worden aangeland, en b) waar nodig optimaal gebruik te maken van ongewenste vangsten, zonder een markt te creëren voor ongewenste vangsten die kleiner zijn dan de minimuminstandhoudingsreferentiegrootte;

H.

overwegende dat er geen betrouwbare gegevens over teruggooi noch wetenschappelijke bewijzen zijn waaruit blijkt dat de uitvoering van de aanlandingsverplichting heeft geleid tot een substantiële afname van ongewenste vangsten; overwegende dat de slechte uitvoering ervan mogelijk de vangsten in sommige visserijtakken minder zichtbaar heeft gemaakt, het wetenschappelijk advies heeft aangetast en de kwaliteit van gegevens heeft doen dalen;

I.

overwegende dat de visserijsector vooruitgang heeft geboekt bij de verwezenlijking van de MDO-doelstelling; overwegende dat in 2020 99 % van de aanlandingen in de Oostzee, de Noordzee en de Atlantische Oceaan die uitsluitend door de EU zijn beheerd en waarvoor wetenschappelijke beoordelingen beschikbaar zijn, afkomstig was van duurzaam beheerde visserijen; overwegende dat de biomassa in het noordoostelijke deel van de Atlantische Oceaan in 2018 voor de volledig beoordeelde bestanden 48 % hoger lag dan in 2003; overwegende dat er nog steeds grote uitdagingen bestaan, met name in de Middellandse Zee en de Zwarte Zee, waar bij ongeveer 75 % van de bestanden die wetenschappelijk worden beoordeeld sprake is van overbevissing;

J.

overwegende dat de aanlandingsverplichting, die in fasen is ingevoerd over een periode van vier jaar (2015-2019), de verplichting inhoudt om alle vangsten van soorten in EU-wateren, of in bepaalde gevallen vangsten van EU-vaartuigen in internationale wateren, waarvoor vangstbeperkingen gelden en, in de Middellandse Zee, waarvoor minimummaten gelden, aan te landen en in mindering te brengen op de toepasselijke quota, alsook een verbod op het gebruik van ondermaatse vis voor rechtstreekse menselijke consumptie;

K.

overwegende dat er volgens het WTECV (12) geen informatie beschikbaar is over de uitvoering van de aanlandingsverplichting voor de langeafstandsvloten die buiten de Uniewateren actief zijn; overwegende dat de adviesraad voor de vollezee-/verrezeevloot (LDAC) heeft aangegeven dat de aanlandingsverplichting in de praktijk niet van toepassing is op EU-vaartuigen die buiten de EU-wateren vissen;

L.

overwegende dat aangelande vis die kleiner is dan de minimuminstandhoudingsreferentiegrootten nog altijd wordt gebruikt voor vismeel, diervoeder en aas voor de korfvisserij, met gering economisch rendement; overwegende dat deze alternatieve toepassingen economisch haalbaar zijn indien er zich in de buurt van de haven van aanlanding een productiefaciliteit bevindt, maar dat deze haalbaarheid afneemt (of verdwijnt) wanneer er logistieke diensten en infrastructuur nodig zijn voor langeafstandsvervoer of investeringen in nieuwe productiefaciliteiten (13);

M.

overwegende dat verschillende lidstaten hebben voorgesteld de wetgeving aan te passen zodat vis onder de betreffende minimuminstandhoudingsreferentiegrootten waarvoor een aanlandingsverplichting geldt voor liefdadigheidsdoeleinden kan worden gebruikt;

N.

overwegende dat de aanlandingsverplichting geen volledig verbod op teruggooi is, aangezien zij alleen van toepassing is op gereguleerde soorten (totaal toegestane vangsten (TAC’s) en visserijen met een gereguleerde visserijinspanning waarvoor een minimummaat is vastgesteld) en vrijstellingen omvat voor vis die door predatoren toegebrachte schade vertoont, alsook een op hoge overlevingskansen gebaseerde vrijstelling en een de-minimisvrijstelling tot 5 % voor gevallen waar een verhoging van de selectiviteit moeilijk haalbaar is of de behandeling van ongewenste vangsten onevenredig hoge kosten met zich meebrengt; overwegende dat de uitvoering van de aanlandingsverplichting ook afhankelijk is van het veelvuldige gebruik van tijdelijke vrijstellingen die jaarlijks moeten worden herzien op basis van een wetenschappelijke beoordeling, hetgeen tijd en inspanningen vergt van besluitvormers en de visserijsector;

O.

overwegende dat de teruggooiniveaus aanzienlijk verschillen naargelang de regio en soort, waarbij teruggooi minimaal of onbestaand is in visserijen waarin alle of de meeste vangsten commerciële waarde hebben en worden geëxploiteerd, zoals het geval is bij kleinschalige of traditionele visserij en visserij waarvan de productie bedoeld is voor rechtstreekse menselijke consumptie;

P.

overwegende dat de kleinschalige visserij meer marktdeelnemers in dienst heeft en selectiever vistuig gebruikt, waardoor deze minder milieuschade veroorzaakt en een fundamentele rol vervult op sociaal en economisch vlak, zoals is benadrukt in het verslag over de toestand van de visserij in de Middellandse Zee en de Zwarte Zee (SoMFi) van de Algemene Visserijcommissie voor de Middellandse Zee (GFCM) van 2018;

Q.

overwegende dat teruggegooide vis kan fungeren als voedselbron voor een reeks aasetende soorten, van vogelsoorten tot mesopelagische organismen en bentische gemeenschappen, die een belangrijke rol vervullen in de trofische ecologieketen; overwegende dat in de wetenschappelijke literatuur wordt geconcludeerd dat de vermindering van de teruggooi door middel van de aanlandingsverplichting mogelijk invloed heeft op de populaties van enkele soorten in bepaalde gebieden, maar dat dit in het algemeen waarschijnlijk niet het geval is;

R.

overwegende dat “verstikkingssoorten” vissoorten of -bestanden zijn waarvoor een bepaalde lidstaat, een bepaalde vloot of een bepaald vaartuig over minder vangstmogelijkheden (een lager quotum) beschikt in vergelijking met andere soorten; overwegende dat de volledige en strikte naleving van de aanlandingsverplichting, met name in de gemengde visserij, zou betekenen dat de overeenkomstige visserij moet worden stopgezet (“verstikking”) zodra het (gelimiteerde) quotum van die soort is opgebruikt, zodat verdere vangsten ervan worden voorkomen; overwegende dat potentiële verstikking in de gemengde visserij een ernstig probleem blijft en mogelijk heeft bijgedragen tot de povere uitvoering van de aanlandingsverplichting, en de quota-uitwisseling tussen lidstaten heeft beknot, waardoor de onderbenutting van vangstmogelijkheden nog is toegenomen;

S.

overwegende dat selectiviteit niet voldoende zal zijn om de problemen in deze visserijen te ondervangen, aangezien het vanuit technisch oogpunt lastig kan zijn de vangst van de betreffende verstikkingsbestanden te beperken zonder grote verliezen van andere verhandelbare vangsten te veroorzaken, met ernstige economische problemen voor de betreffende vloten tot gevolg; overwegende dat de quotumruilsystemen voor bijvangsten onlangs zijn aangepast om verstikkingssituaties tegen te gaan, maar dat de doeltreffendheid hiervan nog moet worden geëvalueerd;

T.

overwegende dat de hoeveelheid ongewenste vis die in de netten wordt gevangen en aan boord wordt gebracht in de eerste plaats aanzienlijk kan worden teruggedrongen door middel van ruimtelijke en temporele voorkomingsmaatregelen en technische selectiviteitsmaatregelen, zodat de behandelingstijd, het brandstofverbruik en de opslagbehoeften worden beperkt;

U.

overwegende dat het WTECV benadrukt dat de gezamenlijke aanbevelingen van de regionale groepen van de lidstaten inzake de uitvoering van de aanlandingsverplichting in 2021 slechts een relatief gering aantal maatregelen omvatten gericht op het vergroten van de selectiviteit; overwegende dat het aantal proefprojecten om selectiever vistuig of voorkomingsstrategieën overeenkomstig artikel 14 van het GVB te testen, is afgenomen;

V.

overwegende dat de Raad in de afgelopen jaren verschillende soorten heeft geschrapt van de lijst van TAC’s, als gevolg waarvan de aanlandingsverplichting niet meer van toepassing is op deze soorten;

W.

overwegende dat de aanlandingsverplichting een instrument is voor het verwezenlijken van de GVB-doelstelling inzake selectiviteit, en geen doel op zich is;

X.

overwegende dat de quotumruilsystemen voor bijvangsten onlangs zijn aangepast om verstikkingssituaties tegen te gaan;

Y.

overwegende dat het teruggooien van ongewenste vangsten een fenomeen is dat in alle visserijen ter wereld voorkomt en niet alleen in Europa; overwegende dat in de EU-wateren opvallend veel gemengde visserijen voorkomen; overwegende dat diverse derde landen en zelfbesturende gebieden in verschillende mate een teruggooiverbod hebben ingesteld, waaronder Canada, de Faeröer, Noorwegen, IJsland, Chili en Nieuw-Zeeland; overwegende dat andere derde landen, zoals de Verenigde Staten, teruggooi niet hebben verboden, maar dat in hun wetgeving inzake visserij veeleer andere benaderingen worden gehanteerd om ongewenste vangsten te beperken; overwegende dat het teruggooiverbod in Noorwegen en IJsland al 30 jaar lang wordt aangepast om in te spelen op specifieke problemen; overwegende dat de effecten van het teruggooiverbod in Chili nog niet volledig bekend zijn, aangezien de uitvoering nog maar pas van start is gegaan; overwegende dat teruggooi een groot probleem blijft in het visserijbeheer van Nieuw-Zeeland;

Z.

overwegende dat op grond van het beginsel van relatieve stabiliteit, dat voor het eerst werd uiteengezet in de basisverordening van het GVB van 1983 en is toegepast door middel van de TAC’s- en quotaverordening van datzelfde jaar, een verdeelsleutel voor de toewijzing van de TAC’s per lidstaat is vastgesteld op basis van de toewijzingsbeginselen van historische vangsten (1973-1978), afhankelijkheid zoals neergelegd in de preferenties van Den Haag van 1976, en verlies ten gevolge van wijzigingen in het visserijrechtsgebied (1973-1976);

AA.

overwegende dat er bijna 4 000 wetenschappelijke artikelen over het onderwerp teruggooi zijn gepubliceerd, waarvan meer dan 3 700 betrekking hebben op de industriële visserij, en minder dan 200 op de kleinschalige kustvisserij;

AB.

overwegende dat sinds ongeveer 1950 in de habitats van een groot aantal mariene soorten uit verschillende categorieën verschuivingen hebben plaatsgevonden wat geografisch bereik en seizoensgebonden activiteiten betreft als gevolg van de opwarming van de oceanen en biogeochemische veranderingen, zoals zuurstofverlies, met als gevolg verschuivingen op het vlak van soortensamenstelling, abundantie en biomassaproductie van ecosystemen, van de evenaar tot de polen; overwegende dat een verandering in de verspreiding van visbestanden van invloed is op het toekomstig visserijbeheer en derhalve ook op de uitvoering van de aanlandingsverplichting;

AC.

overwegende dat de Commissie voorafgaand aan haar voorstel voor een nieuwe basisverordening voor het GVB in juli 2011 een sociaal-economische effectbeoordeling van het beleid ter vermindering van de teruggooi heeft uitgevoerd, maar tot dusver heeft nagelaten de sociaal-economische invloed en effecten ervan op de veiligheid aan boord grondig te analyseren of antwoorden te bieden op de bezorgdheid van de adviesraden en de lidstaten over de uitvoering;

AD.

overwegende dat nog steeds niet bekend is in hoeverre teruggooi is teruggedrongen; overwegende dat maar liefst vijf lidstaten niet hebben gereageerd op de vragenlijst van de Commissie over de uitvoering van de aanlandingsverplichting voor 2019, en dat dit in het geval van twee van die lidstaten al het derde jaar op rij is;

AE.

overwegende dat verschillen met betrekking tot de controle op en handhaving van de aanlandingsverplichting tot een ongelijk speelveld kunnen leiden, zowel binnen als tussen de lidstaten; overwegende dat het EFCA in zijn verslagen waarin de naleving van de aanlandingsverplichting wordt geëvalueerd, concludeert dat de uitvoering door de lidstaten ontoereikend is en aanbevelingen formuleert om de controle te verbeteren;

AF.

overwegende dat de Commissie uiterlijk op 31 december 2022 bij het Europees Parlement en de Raad een verslag moet indienen over de uitvoering van het GVB, met inbegrip van de aanlandingsverplichting;

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

—

gezien artikel 225 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU),

—

gezien artikel 114 VWEU,

—

gezien het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, en met name de artikelen 7, 8, 11 en 16, artikel 17, lid 2, en de artikelen 47 en 52,

—

gezien Richtlijn (EU) 2019/790 van het Europees Parlement en de Raad van 17 april 2019 inzake auteursrechten en naburige rechten in de digitale eengemaakte markt en tot wijziging van Richtlijnen 96/9/EG en 2001/29/EG (1),

—

gezien de verklaring van de Commissie over organisatoren van sportevenementen die bij de wetgevingsresolutie van het Europees Parlement van 26 maart 2019 over het voorstel voor een richtlijn van het Europees Parlement en de Raad inzake auteursrechten in de digitale eengemaakte markt is gevoegd (2),

—

gezien Richtlijn (EU) 2019/789 van het Europees Parlement en de Raad van 17 april 2019 tot vaststelling van voorschriften inzake de uitoefening van auteursrechten en naburige rechten die van toepassing zijn op bepaalde online-uitzendingen van omroeporganisaties en doorgifte van televisie- en radioprogramma’s en tot wijziging van Richtlijn 93/83/EEG van de Raad (3),

—

gezien Verordening (EU) 2017/1128 van het Europees Parlement en de Raad van 14 juni 2017 betreffende grensoverschrijdende portabiliteit van online-inhoudsdiensten in de interne markt (4),

—

gezien Richtlijn 2004/48/EG van het Europees Parlement en de Raad van 29 april 2004 betreffende de handhaving van intellectuele-eigendomsrechten (5) (de handhavingsrichtlijn),

—

gezien Richtlijn 2000/31/EG van het Europees Parlement en de Raad van 8 juni 2000 betreffende bepaalde juridische aspecten van de diensten van de informatiemaatschappij, met name de elektronische handel, in de interne markt (de “richtlijn inzake elektronische handel”) (6),

—

gezien Richtlijn 2001/29/EG van het Europees Parlement en de Raad van 22 mei 2001 betreffende de harmonisatie van bepaalde aspecten van het auteursrecht en de naburige rechten in de informatiemaatschappij (7),

—

gezien Richtlijn 2010/13/EU van het Europees Parlement en de Raad van 10 maart 2010 betreffende de coördinatie van bepaalde wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen in de lidstaten inzake het aanbieden van audiovisuele mediadiensten (“richtlijn audiovisuele mediadiensten”) (8),

—

gezien Aanbeveling (EU) 2018/334 van de Commissie van 1 maart 2018 over maatregelen om illegale online-inhoud effectief te bestrijden (9) en de mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s van 28 september 2017, getiteld “De bestrijding van illegale online-inhoud: Naar een grotere verantwoordelijkheid voor onlineplatforms” (COM(2017)0555),

—

gezien de mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad en het Europees Economisch en Sociaal Comité van 29 november 2017, getiteld “Richtsnoeren inzake bepaalde aspecten van Richtlijn 2004/48/EG van het Europees Parlement en de Raad betreffende de handhaving van intellectuele-eigendomsrechten” (COM(2017)0708),

—

gezien het memorandum van overeenstemming inzake onlinereclame en intellectuele-eigendomsrechten van 25 juni 2018, dat gefaciliteerd werd door de Europese Commissie, en het verslag van de Commissie over de werking van het memorandum van overeenstemming inzake onlinereclame en intellectuele-eigendomsrechten (SWD(2020)0167),

—

gezien de artikelen 47 en 54 van zijn Reglement,

—

gezien het advies van de Commissie cultuur en onderwijs,

—

gezien het verslag van de Commissie juridische zaken (A9-0139/2021),

A.

overwegende dat sport een belangrijke rol speelt in de sociale, culturele en economische welvaart van de Unie en bijdraagt aan de bevordering van de gemeenschappelijke waarden solidariteit, diversiteit en sociale inclusie en tevens een belangrijke bijdrage levert aan de economie en sociale ontwikkeling;

B.

overwegende dat de Unie op grond van artikel 165 VWEU moet bijdragen tot de bevordering van de Europese inzet op sportgebied, rekening houdend met de specifieke kenmerken van sport; overwegende dat ook rekening gehouden moet worden met de bijdrage van sport aan de verwezenlijking van de algemene doelstellingen van de Unie, zoals milieubescherming, digitalisering en inclusiviteit, en dat de Unie zich moet richten op het behoud en de verdere ontwikkeling van de Europese dimensie van sport in het digitale tijdperk;

C.

overwegende dat sport voorts waarden zoals wederzijds respect en begrip, solidariteit, gelijkheid, inclusiviteit, diversiteit, eerlijkheid, samenwerking en maatschappelijke betrokkenheid bevordert en mensen deze waarden bijbrengt, en een aanzienlijke bijdrage levert aan educatieve en culturele waarden en kan worden beschouwd als een culturele en maatschappelijke behoefte; overwegende dat het van groot belang is dat deze waarden door organisatoren van sportevenementen, omroeporganisaties, onlinetussenpersonen, nationale autoriteiten en andere belanghebbenden in de sportsector worden gepromoot; overwegende dat het sportbeleid van de Unie de doelstellingen van zowel professionele als amateursporten moet ondersteunen en kan bijdragen tot de aanpak van transnationale uitdagingen;

D.

overwegende dat sport als stuwende kracht voor integratie fungeert; overwegende dat belanghebbenden in de sector, gemeenten en de sportwereld samen zouden moeten werken aan de totstandbrenging van een duurzamere en inclusievere sportsector, door ervoor te zorgen dat iedereen in de samenleving, ongeacht leeftijd, geslacht, handicap of etnische afkomst, kan deelnemen aan sportevenementen, en daarbij bijzondere aandacht te besteden aan kansarme mensen;

E.

overwegende dat fancultuur een onontbeerlijk onderdeel van de sportervaring is en niet slechts een decor om producten op de markt te brengen;

F.

overwegende dat de sportsector goed is voor 2,12 % van het bbp van de Unie en 2,72 % van de werkgelegenheid in de Unie; overwegende dat sportevenementen zowel qua deelname als in economisch opzicht aanzienlijke gevolgen hebben voor landstreken;

G.

overwegende dat breedtesport de basis vormt voor sport op professioneel niveau, en dat kleine sportclubs de ruggengraat vormen van de Europese breedtesport, een belangrijke bijdrage leveren aan de ontwikkeling van jonge sporters en meestal op vrijwillige basis werken; overwegende dat 35 miljoen vrijwilligers bijdragen aan de ontwikkeling van amateursport en het propageren van de waarden van sport;

H.

overwegende dat de ontwikkeling van de digitale omgeving en van nieuwe technologieën het voor alle sportliefhebbers gemakkelijker heeft gemaakt om toegang te krijgen tot uitzendingen van sportevenementen op allerlei apparatuur, waardoor de kans dat mensen blootgesteld worden aan illegale inhoud groter is geworden en het aantal mensen dat toegang heeft tot dergelijke uitzendingen is toegenomen, en vormen van sport die voorheen meestal niet werden uitgezonden, zichtbaarder zijn geworden; overwegende dat dit geleid heeft tot de ontwikkeling van nieuwe onlinebedrijfsmodellen en nieuwe manieren om inkomsten te genereren; overwegende dat dit echter ook geleid heeft tot een toename van illegale onlinesportuitzendingen en onlinepiraterij binnen en buiten de Unie, hetgeen schadelijk is voor zowel de beroeps- als de breedtesport en een bedreiging vormt voor de organisatie en duurzaamheid van sportevenementen en voor de financiële stabiliteit van de hele sportsector;

I.

overwegende dat de bescherming van intellectuele-eigendomsrechten een grondrecht is, dat verankerd is in het Handvest van de grondrechten; overwegende dat de betekenis en de werkingssfeer van de in het Handvest verankerde grondrechten moeten worden bepaald overeenkomstig de jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens ter zake;

J.

overwegende dat de fancultuur, die gebaseerd is op de vrijheid om sportervaringen zowel in realtime als voor en na livesportevenementen te delen en te beleven, een essentieel aspect is van de rol die sport speelt in de Europese samenleving;

K.

overwegende dat het illegaal uitzenden van sportevenementen en het verspreiden van illegale online-inhoud niet alleen aanzienlijke economische schade toebrengt aan de sportsector, die inkomsten uit abonnementen en reclame misloopt, maar ook schadelijk is voor eindgebruikers, zoals fans en consumenten, bijvoorbeeld doordat zij het slachtoffer worden van diefstal van hun persoonsgegevens of te maken krijgen met malware of andere internetgerelateerde schadelijke activiteiten; overwegende dat illegale uitzendingen van sportevenementen vaak deel uitmaken van de steeds omvangrijker activiteiten van criminele organisaties; overwegende dat internetpiraterij niet alleen gevolgen heeft voor rechtstreekse sportuitzendingen die via abonnementsdiensten beschikbaar zijn, maar ook voor vrij te ontvangen uitzendingen van sportevenementen;

L.

overwegende dat de COVID-19-pandemie en de beperkingen op de toegang tot sportevenementen hebben geleid tot een daling van de verkoop van kaartjes voor sportevenementen, en tegelijkertijd een stimulans hebben gevormd voor de ontwikkeling van abonnementen op sportkanalen en het bereiken van een nieuw publiek voor online- en televisie-uitzendingen, maar ook voor illegale streaming van sportevenementen;

M.

overwegende dat, anders dan het geval is in andere sectoren, de waarde van een sportevenement met name hoog is als deze live wordt uitgezonden, en dat die waarde grotendeels verloren gaat wanneer het evenement voorbij is; overwegende dat illegale streaming van uitzendingen van sportevenementen het schadelijkst is gedurende de eerste dertig minuten dat de stream online verschijnt; overwegende dat als gevolg daarvan en alleen in dit kader snel moet worden ingegrepen om korte metten te maken met illegale onlinesportuitzendingen;

N.

overwegende dat maatregelen ter zake zich moeten richten op de bron van de illegale streaming, namelijk illegale aanbieders van streams, en niet op individuele gebruikers, zoals fans en consumenten, die ongewild en zonder het te weten een illegale stream bekijken;

O.

overwegende dat het aantal nieuwe multimediakanalen gericht op de illegale verspreiding van live uitgezonden sportevenementen de afgelopen jaren sterk is toegenomen, en dat hierbij het illegale gebruik van Internet Protocol Television (IPTV) opvalt vanwege het toenemend gebruik ervan;

P.

overwegende dat onderscheid moet worden gemaakt tussen enerzijds illegale uitzendingen van volledige sportevenementen en anderzijds korte fragmenten die worden gedeeld onder fans en die deel uitmaken van de fancultuur, en fragmenten die worden gedeeld om te wijzen op incidenten van bijvoorbeeld haatzaaiende uitlatingen en racisme; overwegende dat tevens onderscheid moet worden gemaakt tussen enerzijds dergelijke illegale uitzendingen en anderzijds inhoud die legaal wordt gedeeld in het kader van de in het auteursrecht voorziene beperkingen en uitzonderingen, of inhoud die door journalisten wordt gedeeld om het algemene publiek te informeren, zoals bepaald in de richtlijn audiovisuele mediadiensten; overwegende dat de maatregelen ter bescherming van uitzendrechten tegen illegaal gebruik en piraterij geen afbreuk mogen doen aan de persvrijheid en het vermogen van nieuwsmedia om burgers te informeren;

Q.

overwegende dat bepaalde grote sportevenementen van algemeen openbaar belang zijn en dat toegang tot realtime-informatie daarover daarom voor alle burgers gewaarborgd moet worden en niet onderworpen mag worden aan onredelijke of illegale beperkingen; overwegende dat dit ook betrekking heeft op de journalisten en verslaggevers die dergelijke realtime-informatie verstrekken; overwegende dat de lidstaten vrij te ontvangen uitzending van belangrijke sportevenementen zouden moeten ondersteunen als een vorm van volkscultuur die een belangrijke rol speelt in de levens van burgers;

R.

overwegende dat steeds meer rechthebbenden, tussenpersonen en andere aanbieders van diensten software ontwikkelen waarmee illegale live-uitzendingen van sportevenementen met een zo klein mogelijke foutenmarge kunnen worden opgespoord; overwegende dat de betrouwbaarheid van de kennisgevingen van deze rechthebbenden, tussenpersonen en andere aanbieders van diensten afhankelijk is van de nauwkeurigheid en technische kwaliteit van de software die zij gebruiken om de illegale live-uitzendingen van sportevenementen op te sporen;

S.

overwegende dat de rechthebbenden, tussenpersonen en andere aanbieders van diensten wier software op doeltreffende en betrouwbare wijze illegale live-uitzendingen van sportevenementen kan opsporen, beschouwd moeten worden als “gecertificeerde betrouwbare flaggers”; overwegende dat het voldoen aan kwaliteits- en nauwkeurigheidsnormen een vereiste moet zijn om juridisch gezien te worden beschouwd als een gecertificeerde betrouwbare flagger; overwegende dat een certificaat gebaseerd op gemeenschappelijke Unievereisten de voorkeursoptie zou zijn om een samenhangende en doeltreffende erkenning van betrouwbare flaggers te garanderen;

T.

overwegende dat de Unie en de lidstaten onderzoek en innovatie gericht op de ontwikkeling van betere software om illegale live-uitzendingen van sportevenementen op te sporen en te rapporteren, zouden moeten bevorderen;

U.

overwegende dat sportevenementen niet op grond van het auteursrecht worden beschermd, maar niettemin op zich uniek zijn en in dat opzicht oorspronkelijk, zodat zij materiaal kunnen worden dat in aanmerking komt voor een vergelijkbare bescherming als die van werken; overwegende dat de Uniewetgeving niet voorziet in geharmoniseerde bescherming van organisatoren van sportevenementen als zodanig; overwegende dat de wetgeving van enkele lidstaten echter wel voorziet in specifieke bescherming voor organisatoren van sportevenementen, hetgeen leidt tot rechtsonzekerheid en versnippering van het regelgevingskader van de Unie;

V.

overwegende dat de Uniewetgeving voorziet in een algemeen kader voor kennisgevings- en actiemechanismen die het mogelijk maken illegale, door tussenpersonen opgeslagen informatie te verwijderen of de toegang ertoe te blokkeren; overwegende dat de Uniewetgeving voorziet in civielrechtelijke handhavingsmaatregelen die gerechtelijke en administratieve instanties onder bepaalde voorwaarden kunnen vaststellen om inbreuken op intellectuele-eigendomsrechten aan te pakken;

W.

overwegende dat het huidige juridische kader echter niet voorziet in de mogelijkheid om direct maatregelen te nemen om illegale live-uitzending van sportevenementen tegen te gaan; overwegende dat sommige lidstaten bovendien voorschriften hebben vastgesteld inzake kennisgevings- en actiemechanismen zonder harmonisatie op Unieniveau;

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

—

gezien het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (het “Handvest”),

—

gezien de artikelen 165, 166 en 167 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie,

—

gezien de conclusies van de Raad van 9 juni 2020 over het vormgeven van de digitale toekomst van Europa (1),

—

gezien het advies van het Europees Economisch en Sociaal Comité van 19 september 2018 over de digitale genderkloof (2),

—

gezien het voorstel van de Commissie voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad van 6 juni 2018 tot vaststelling van het programma Digitaal Europa voor de periode 2021-2027 (COM(2018)0434),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 30 september 2020 over het actieplan voor digitaal onderwijs 2021-2027: Onderwijs en opleiding herbronnen voor het digitale tijdperk (COM(2020)0624),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 30 september 2020 over de totstandbrenging van de Europese onderwijsruimte tegen 2025 (COM(2020)0625),

—

gezien het verslag van de Commissie van 19 februari 2020 over de gevolgen van kunstmatige intelligentie, het internet der dingen en robotica op het gebied van veiligheid en aansprakelijkheid (COM(2020)0064),

—

gezien het witboek van de Commissie van 19 februari 2020, getiteld “Kunstmatige intelligentie — Een Europese benadering op basis van excellentie en vertrouwen” (COM(2020)0065),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 19 februari 2020, getiteld “Een Europese datastrategie” (COM(2020)0066),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 25 april 2018 getiteld “Kunstmatige intelligentie voor Europa” (COM(2018)0237),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 17 januari 2018 over het actieplan voor digitaal onderwijs (COM(2018)0022),

—

gezien het verslag van 8 april 2019 van de deskundigengroep op hoog niveau inzake kunstmatige intelligentie getiteld “Ethische richtsnoeren voor betrouwbare KI”,

—

gezien zijn resolutie van 12 februari 2019 inzake een alomvattend Europees industriebeleid inzake artificiële intelligentie en robotica (3),

—

gezien zijn resolutie van 11 september 2018 over taalgelijkheid in het digitale tijdperk (4),

—

gezien zijn resolutie van 12 juni 2018 over de modernisering van het onderwijs in de EU (5),

—

gezien zijn resolutie van 16 februari 2017 met aanbevelingen aan de Commissie over civielrechtelijke regels inzake robotica (6),

—

gezien zijn resolutie van 1 juni 2017 over de digitalisering van de Europese industrie (7),

—

gezien de briefing van zijn beleidsondersteunende afdeling Structuur- en Cohesiebeleid van mei 2020 over het gebruik van kunstmatige intelligentie in de culturele en creatieve sectoren,

—

gezien de diepgaande analyse zijn beleidsondersteunende afdeling Structuur- en Cohesiebeleid van mei 2020 over het gebruik van kunstmatige intelligentie in de audiovisuele sector,

—

gezien de studie van zijn beleidsondersteunende afdeling Rechten van de burger en Constitutionele Zaken van april 2020 over onderwijs en werkgelegenheid voor vrouwen in wetenschap, technologie en de digitale economie, met inbegrip van kunstmatige intelligentie en de invloed daarvan op gendergelijkheid,

—

gezien artikel 54 van zijn Reglement,

—

gezien de adviezen van de Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken, de Commissie interne markt en consumentenbescherming, de Commissie juridische zaken en de Commissie vrouwenrechten en gendergelijkheid,

—

gezien het verslag van de Commissie cultuur en onderwijs (A9-0127/2021),

A.

overwegende dat de ontwikkeling van technologieën op het gebied van kunstmatige intelligentie (KI), die van directe invloed op onze samenlevingen kunnen zijn, zeer snel gaat en dat deze technologieën steeds meer worden gebruikt op alle gebieden van ons dagelijks leven, zoals in het onderwijs en in de culturele en audiovisuele sector; overwegende dat ethische KI waarschijnlijk zal helpen de arbeidsproductiviteit te verbeteren en de economische groei te versnellen;

B.

overwegende dat de ontwikkeling, de uitrol en het gebruik van KI, met inbegrip van de software, de algoritmen en de gegevens die erdoor worden gebruikt of gegenereerd, moeten worden gestuurd door de ethische beginselen van transparantie, verklaarbaarheid, eerlijkheid, verantwoording en verantwoordelijkheid;

C.

overwegende dat overheidsinvesteringen in KI in de Unie sterk achterlopen ten opzichte van die in andere grote economieën; overwegende dat onderinvestering in KI waarschijnlijk gevolgen zal hebben voor het concurrentievermogen van de Unie in alle sectoren;

D.

overwegende dat een geïntegreerde benadering van KI en de beschikbaarheid, het verzamelen en het interpreteren van kwalitatief hoogwaardige, betrouwbare, billijke, transparante, beveiligde en vergelijkbare data essentieel zijn voor de ontwikkeling van ethische KI;

E.

overwegende dat discriminatie op een brede reeks gronden verboden is uit hoofde van artikel 21 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie; overwegende dat meerdere vormen van discriminatie bij de ontwikkeling, de uitrol en het gebruik van KI-systemen niet moeten worden herhaald;

F.

overwegende dat gendergelijkheid een grondbeginsel van de Unie is dat verankerd is in de Verdragen en in alle beleidsdomeinen van de Unie moet terugkomen, waaronder in het onderwijs en in de culturele en audiovisuele sector, alsook in de ontwikkeling van technologieën zoals KI;

G.

overwegende dat ervaringen uit het verleden, met name op technisch gebied, hebben aangetoond dat ontwikkelingen en innovaties doorgaans overwegend op gegevens van mannelijke oorsprong worden gebaseerd en dat de behoeften van vrouwen niet volledig in acht worden genomen; overwegende dat het aanpakken van deze vertekening meer waakzaamheid en technische oplossingen vergt, evenals de ontwikkeling van duidelijke voorschriften op het gebied van eerlijkheid, verantwoordingsplicht en transparantie;

H.

overwegende dat onvolledige en onnauwkeurige gegevensreeksen, een gebrek aan naar gender uitgesplitste gegevens en onjuiste algoritmen kunnen leiden tot verstoringen in de verwerkingsprocessen van KI-systemen, waardoor de verwezenlijking van gendergelijkheid in de samenleving in het gedrang komt; overwegende dat gegevens met betrekking tot kansarme groepen en intersectionele vormen van discriminatie vaak onvolledig of überhaupt niet beschikbaar zijn;

I.

overwegende dat genderongelijkheid, stereotypen en discriminatie bovendien tot stand kunnen komen via de taal en beelden die door de media en via kunstmatig intelligente toepassingen worden verspreid; overwegende dat het onderwijs, culturele programma’s en audiovisuele inhoud een aanzienlijke invloed hebben op de vorming van de opvattingen en waarden van mensen en fundamentele instrumenten vormen voor de doorbreking van genderstereotypen, de overbrugging van de digitale genderkloof en de totstandbrenging van sterke rolmodellen; overwegende dat er zowel een ethisch als een regelgevingskader moet worden vastgesteld voordat in deze belangrijke sectoren van de samenleving geautomatiseerde oplossingen worden toegepast;

J.

overwegende dat de wetenschap en innovaties zeker voor de meest achtergestelde groepen, zoals vrouwen en meisjes in afgelegen gebieden, baanbrekende voordelen met zich mee kunnen brengen; overwegende dat wetenschappelijk onderwijs niet alleen van belang is voor het verwerven van vaardigheden, het vinden van een goede baan en het vormgeven van de banen van morgen, maar bovendien helpt de genderstereotypen te doorbreken die het beeld schetsen dat dit domein bij uitstek geschikt is voor mannen; overwegende dat de wetenschap en wetenschappelijk denken ten grondslag liggen aan de democratische cultuur, die op zijn beurt van essentieel belang is voor de verwezenlijking van gendergelijkheid;

K.

overwegende dat één op de tien vrouwen in de Unie sinds haar vijftiende reeds in aanraking is geweest met een bepaalde vorm van cybergeweld, en verder overwegende dat online-intimidatie nog altijd een probleem vormt bij de ontwikkeling van KI, onder meer in het onderwijs; overwegende dat cybergeweld vaak gericht is tegen vrouwen in het publieke domein, zoals activisten, vrouwelijke politici en andere prominente figuren; overwegende dat KI en andere opkomende technologieën een belangrijke rol kunnen spelen bij de voorkoming van cybergeweld tegen vrouwen en meisjes, alsook bij voorlichting in dit verband;

L.

overwegende dat de Unie en haar lidstaten een bijzondere verantwoordelijkheid hebben om de toegevoegde waarde van KI-technologieën te benutten, te bevorderen en te versterken, en om ervoor te zorgen dat deze technologieën veilig zijn en in dienst staan van het welzijn en het algemeen belang van Europeanen; overwegende dat deze technologieën een enorme bijdrage kunnen leveren aan de verwezenlijking van ons gemeenschappelijke doel om het leven van onze burgers te verbeteren en welvaart binnen de Unie te bevorderen door bij te dragen aan de ontwikkeling van betere strategieën en innovatie op een aantal gebieden, namelijk onderwijs, cultuur en de audiovisuele sector;

M.

overwegende dat de meeste KI gebaseerd is op opensourcesoftware, wat betekent dat de broncodes kunnen worden bekeken, gewijzigd en verbeterd;

N.

overwegende dat bepaalde aanpassingen aan specifieke bestaande wetgevingsinstrumenten van de EU nodig kunnen zijn om de digitale transformatie te weerspiegelen en de nieuwe, met het gebruik van KI verband houdende uitdagingen in het onderwijs en in de culturele en audiovisuele sector aan te pakken, zoals de bescherming van persoonsgegevens en privacy, de bestrijding van discriminatie, de bevordering van gendergelijkheid, het eerbiedigen van intellectuele-eigendomsrechten, en het beschermen van het milieu en de consumentenrechten;

O.

overwegende dat het belangrijk is de audiovisuele sector toegang te bieden tot de gegevens van de mondiale platforms en grote spelers, teneinde voor een “level playing field” te zorgen;

P.

overwegende dat KI en toekomstige applicaties of uitvindingen die met behulp van KI worden gemaakt net zoals alle andere technologieën ook een keerzijde kunnen hebben; overwegende dat KI en de daarmee verwante technologieën aanleiding geven tot veel vragen en zorgen over de ethiek en transparantie van de ontwikkeling, de uitrol en het gebruik ervan, met name wat betreft het verzamelen, het gebruik en de verspreiding van gegevens; overwegende dat de voordelen en risico’s van KI-technologieën in het onderwijs en in de culturele en de audiovisuele sector zorgvuldig moeten worden beoordeeld en de effecten ervan op alle facetten van de samenleving zorgvuldig en voortdurend moet worden geanalyseerd, zonder evenwel hun potentieel te ondermijnen;

Q.

overwegende dat onderwijs tot doel heeft menselijk potentieel aan te boren, creativiteit te ontplooien en voor authentieke sociale uitwisseling te zorgen, terwijl een niet-correct gebruik van datagestuurde KI-systemen de menselijke en sociale ontwikkeling zou kunnen belemmeren;

R.

overwegende dat onderwijs en leermogelijkheden een grondrecht vormen; overwegende dat de ontwikkeling, de uitrol en het gebruik van KI-technologieën in de sector onderwijs als een hoog risico moeten worden beschouwd en aan strengere vereisten op het gebied van veiligheid, transparantie, eerlijkheid en verantwoordingsplicht moeten worden onderworpen;

S.

overwegende dat kwalitatief hoogwaardige, snelle en veilige wijdverbreide connectiviteit, breedband, netwerken met een grote capaciteit, IT-expertise, digitale vaardigheden, digitale uitrusting en infrastructuur, alsmede maatschappelijke acceptatie en een gericht en faciliterend beleidskader voorwaarden zijn voor de grootschalige en succesvolle toepassing van KI in de Unie; overwegende dat het essentieel is dat dergelijke infrastructuur en uitrusting in de hele Unie in gelijke mate wordt uitgerold, teneinde iets te doen aan de hardnekkige digitale kloof tussen haar regio’s en burgers;

T.

overwegende dat het absoluut noodzakelijk is de genderkloof bij studies op het gebied van wetenschap, technologie, engineering, kunst en wiskunde (STEAM) aan te pakken om te zorgen voor een gelijke en eerlijke vertegenwoordiging van de gehele maatschappij bij de ontwikkeling, de uitrol en het gebruik van KI-technologieën, met inbegrip van de software, de algoritmen en de gegevens die deze gebruiken en genereren;

U.

overwegende dat het essentieel is ervoor te zorgen dat iedereen in de Unie vanaf jeugdige leeftijd de nodige vaardigheden verwerft om de mogelijkheden en beperkingen van KI beter te begrijpen, teneinde zich voor te bereiden op de toenemende aanwezigheid van KI en de daaraan gerelateerde technologieën in alle aspecten van het menselijk handelen, en om de mogelijkheden die zij bieden volledig te kunnen omarmen; overwegende dat de wijdverbreide verwerving van digitale vaardigheden in alle onderdelen van de samenleving in de Unie een conditio sine qua non is voor het realiseren van een billijke digitale transformatie die eenieder ten goede komt;

V.

overwegende dat de lidstaten hiertoe moeten investeren in digitaal en mediaonderwijs, scholen moeten uitrusten met adequate infrastructuur en de noodzakelijke eindapparatuur, en in de leerplannen meer aandacht moeten schenken aan het aanleren van digitale vaardigheden en competenties;

W.

overwegende dat KI en de daaraan gerelateerde technologieën kunnen worden ingezet ter verbetering van leer- en onderwijsmethoden, vooral door onderwijssystemen te helpen bij het gebruik van eerlijke gegevens om de kansengelijkheid in en de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren, en door op maat ontworpen onderwijsprogramma’s te bevorderen, de toegang tot onderwijs te verbeteren, en bepaalde administratieve taken te vereenvoudigen en te automatiseren; overwegende dat gelijke en eerlijke toegang tot digitale technologieën en snelle connectiviteit nodig zijn om de hele samenleving de vruchten van het gebruik van KI te laten plukken; overwegende dat het van het allergrootste belang is om ervoor te zorgen dat digitaal onderwijs voor iedereen toegankelijk is, waaronder voor personen met een achterstandspositie en personen met een beperking; overwegende dat leerresultaten niet per definitie afhangen van technologie, maar van het vermogen van docenten om technologie op een pedagogische zinvolle manier in te zetten;

X.

wijst erop dat KI in het bijzonder het potentieel heeft om oplossingen te bieden voor de alledaagse uitdagingen in het onderwijs, zoals gepersonaliseerd leren, toezicht op leermoeilijkheden, de automatisering van thematische inhoud/kennis, het bieden van betere beroepsopleiding, en ondersteuning van de transitie naar een digitale maatschappij;

Y.

overwegende dat KI in de praktijk zou kunnen worden ingezet om de administratieve taken van leerkrachten en onderwijsinstellingen te verlichten, waardoor er meer tijd overblijft voor wezenlijke onderwijs- en leeractiviteiten;

Z.

overwegende dat nieuwe, op KI gebaseerde applicaties in het onderwijs de progressie op verschillende vakgebieden, zoals taalverwerving en wiskunde, bevorderen;

AA.

overwegende dat op KI gebaseerde, gepersonaliseerde leerervaringen er niet alleen toe kunnen bijdragen dat leerlingen meer gemotiveerd zijn en het beste uit zichzelf kunnen halen, maar ook dat het aantal schoolverlaters daalt;

AB.

overwegende dat KI docenten steeds vaker kan helpen effectiever les te geven dankzij een betere herkenning van de leermethoden en leerstijlen van de leerlingen, door te helpen leermoeilijkheden te herkennen en de gerealiseerde individuele vooruitgang beter te beoordelen;

AC.

overwegende dat er op de digitale arbeidsmarkt van de Unie een tekort is van bijna een half miljoen deskundigen op het gebied van “big data”-wetenschappen en gegevensanalyse, die essentieel zijn voor de ontwikkeling en het gebruik van kwalitatief hoogwaardige en betrouwbare KI;

AD.

overwegende dat de toepassing van KI in het onderwijs twijfels oproept over het ethische gebruik van gegevens, rechten van lerenden, toegang tot gegevens en bescherming van persoonsgegevens, en daarom risico’s in verband met de grondrechten met zich meebrengt, zoals het ontstaan van stereotiepe modellen van profielen van lerenden en gedrag dat tot discriminatie zou kunnen leiden, of het risico op schadelijke pedagogische praktijken;

AE.

overwegende dat cultuur een centrale rol speelt bij het gebruik van KI-technologieën op grote schaal en dankzij de ontwikkeling van innovatieve technologieën en instrumenten, alsook de doeltreffende toepassing ervan om in de behoeften van de sector te voorzien, in opmars is als een sleuteldiscipline voor cultureel erfgoed;

AF.

overwegende dat KI-technologieën kunnen worden gebruikt om cultureel erfgoed te bevorderen en te beschermen, onder andere door digitale instrumenten te gebruiken om historische plaatsen in stand te houden, door innovatieve manieren te vinden om gegevensverzamelingen van cultuurgoederen die in het bezit zijn van culturele instellingen in de Unie breder en eenvoudig toegankelijk te maken, en door gebruikers in staat te stellen om te navigeren door de enorme hoeveelheid culturele en creatieve inhoud; overwegende dat de bevordering van normen en kaders op het gebied van interoperabiliteit in dit opzicht van essentieel belang is;

AG.

overwegende dat het gebruik van KI-technologieën voor culturele en creatieve inhoud, in het bijzonder voor media-inhoud en aanbevelingen voor gepersonaliseerde inhoud, vragen oproept in verband met gegevensbescherming, discriminatie en culturele en taalkundige verscheidenheid, het risico met zich meebrengt dat discriminerende output op basis van bevooroordeelde inputgegevens wordt gegenereerd, en de meningsverscheidenheid en het mediapluralisme zou kunnen beperken;

AH.

overwegende dat op KI gebaseerde aanbevelingen voor gepersonaliseerde inhoud vaak beter aansluiten bij de specifieke individuele behoeften, waaronder culturele en taalkundige voorkeuren; overwegende dat KI de taalkundige diversiteit in de Unie kan helpen bevorderen en de distributie van Europese audiovisuele werken kan verbeteren, met name door geautomatiseerde ondertiteling en nasynchronisatie van audiovisuele inhoud in andere talen; overwegende dat het maken van media-inhoud “over talen heen” derhalve essentieel is voor het ondersteunen van culturele en taalkundige verscheidenheid;

AI.

overwegende dat KI innovatie in redactiekamers stimuleert door een groot aantal alledaagse taken te automatiseren, gegevens te interpreteren en zelfs nieuws te genereren zoals weersvoorspellingen en sportuitslagen;

AJ.

overwegende dat de bevordering van computertaalkunde voor op rechten gebaseerde KI door de meertaligheid van Europa een specifiek innovatiepotentieel vertegenwoordigt om de wereldwijde uitwisseling van cultuur en informatie in het digitale tijdperk democratisch en niet-discriminerend te maken;

AK.

overwegende dat KI-technologieën in potentie van nut kunnen zijn voor het speciaal onderwijs, alsook voor de toegankelijkheid van culturele en creatieve inhoud voor personen met een beperking; overwegende dat KI oplossingen mogelijk maakt zoals spraakherkenning, virtuele assistenten en digitale representatie van fysieke objecten; overwegende dat digitale creaties nu reeds helpen bij het voor personen met een beperking toegankelijk maken van dergelijke inhoud;

AL.

overwegende dat toepassingen van KI alomtegenwoordig zijn in de audiovisuele sector, met name op platforms met audiovisuele inhoud;

AM.

overwegende dat KI-technologieën dan ook bijdragen aan het ontwerpen, plannen, beheren, vervaardigen, verspreiden, lokaliseren en consumeren van producten van audiovisuele media;

AN.

overwegende dat KI kan worden gebruikt om valse inhoud te genereren, zoals “deepfakes”, die explosief groeien en een onmiddellijke bedreiging vormen voor de democratie, maar ook kan worden ingezet als waardevol instrument voor de opsporing en onmiddellijke bestrijding van deze kwaadaardige activiteit, bijvoorbeeld door in “real time” te controleren of inhoud waarheidsgetrouw is of er een waarschuwing bij te plaatsen; overwegende dat de meeste deepfakes eenvoudig herkenbaar zijn; overwegende dat op KI gebaseerde detectie-instrumenten er over het algemeen goed in slagen dergelijke inhoud op te sporen en eruit te filteren; overwegende dat er hiervoor geen wettelijk kader bestaat;

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

42.

43.

44.

45.

46.

47.

48.

49.

50.

51.

52.

53.

54.

55.

56.

57.

58.

59.

60.

61.

62.

63.

64.

65.

66.

67.

68.

69.

70.

71.

72.

73.

74.

75.

76.

77.

78.

79.

80.

81.

82.

83.

84.

85.

86.

87.

88.

89.

90.

91.

92.

93.

94.

95.

96.

—

gezien het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, en met name artikel 194,

—

gezien de Klimaatovereenkomst van Parijs van 12 december 2015,

—

gezien de zevende duurzameontwikkelingsdoelstelling van de Verenigde Naties: “Verzeker toegang tot betaalbare, betrouwbare, duurzame en moderne energie voor iedereen”,

—

gezien de mededeling van de Commissie van 16 februari 2016 getiteld “Een EU-strategie betreffende verwarming en koeling” (COM(2016)0051),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 28 november 2018 getiteld “Een schone planeet voor iedereen — Een Europese strategische langetermijnvisie voor een bloeiende, moderne, concurrerende en klimaatneutrale economie” (COM(2018)0773),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 11 december 2019 getiteld “De Europese Green Deal” (COM(2019)0640),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 19 februari 2020 getiteld “Een Europese datastrategie” (COM(2020)0066),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 10 maart 2020 getiteld “Een nieuwe industriestrategie voor Europa” (COM(2020)0102),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 8 juli 2020 getiteld “Energie voor een klimaatneutrale economie: een EU-strategie voor een geïntegreerd energiesysteem” (COM(2020)0299),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 8 juli 2020 getiteld “Een waterstofstrategie voor een klimaatneutraal Europa” (COM(2020)0301),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 17 september 2020 getiteld “Een ambitieuzere klimaatdoelstelling voor Europa voor 2030: investeren in een klimaatneutrale toekomst voor ons allemaal” (COM(2020)0562),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 14 oktober 2020 getiteld “Een renovatiegolf voor Europa — groenere gebouwen, meer banen, hogere levenskwaliteit” (COM(2020)0662),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 14 oktober 2020 over een EU-strategie om methaanemissies terug te dringen (COM(2020)0663),

—

gezien het verslag van de Commissie van 14 oktober 2020 over de stand van de energie-unie (COM(2020)0950),

—

gezien het verslag van de Commissie van 14 oktober 2020 over de vooruitgang op het gebied van het concurrentievermogen inzake schone energie (COM(2020)0953),

—

gezien het verslag van de Commissie van 14 oktober 2020 over de gemaakte voortgang betreffende energie-efficiëntie (COM(2020)0954),

—

gezien het verslag van de Commissie van 14 oktober 2020 getiteld “Voortgangsverslag hernieuwbare energie” (COM(2020)0952),

—

gezien het verslag van de Commissie van 14 oktober 2020 getiteld “Energieprijzen en -kosten in Europa” (COM(2020)0951),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 19 november 2020 getiteld “EU-strategie over de benutting van het potentieel van hernieuwbare offshore-energie met het oog op een klimaatneutrale toekomst” (COM(2020)0741),

—

gezien de conclusies van de Raad van 25 juni 2019 over de toekomst van energiesystemen in de energie-unie om de energietransitie en de energie- en klimaatdoelen voor 2030 en daarna te verwezenlijken,

—

gezien de conclusies van de Raad van 11 december 2020 over een nieuwe EU-klimaatdoelstelling voor 2030,

—

gezien de conclusies van de Europese Raad van 12 december 2019,

—

gezien het waterstofinitiatief dat het Oostenrijkse voorzitterschap van de Raad op 17 en 18 september 2018 in Linz heeft gelanceerd,

—

gezien het initiatief Duurzame en slimme gasinfrastructuur voor Europa, dat op 1 en 2 april 2019 in Boekarest is gelanceerd door het Roemeense voorzitterschap van de Raad,

—

gezien Richtlijn 2003/96/EG van de Raad van 27 oktober 2003 tot herstructurering van de communautaire regeling voor de belasting van energieproducten en elektriciteit (1),

—

gezien Richtlijn 2006/66/EG van het Europees Parlement en de Raad van 6 september 2006 inzake batterijen en accu’s, alsook afgedankte batterijen en accu’s en tot intrekking van Richtlijn 91/157/EEG (2),

—

gezien Verordening (EU) nr. 347/2013 van het Europees Parlement en de Raad van 17 april 2013 betreffende richtsnoeren voor de trans-Europese energie-infrastructuur en tot intrekking van Beschikking nr. 1364/2006/EG en tot wijziging van de Verordeningen (EG) nr. 713/2009, (EG) nr. 714/2009 en (EG) nr. 715/2009 (3) (TEN-E-verordening),

—

gezien Verordening (EU) nr. 1316/2013 van het Europees Parlement en de Raad van 11 december 2013 tot vaststelling van de financieringsfaciliteit voor Europese verbindingen, tot wijziging van Verordening (EU) nr. 913/2010 en tot intrekking van Verordeningen (EG) nr. 680/2007 en (EG) nr. 67/2010 (4) (verordening betreffende de Connecting Europe Facility), die momenteel wordt herzien,

—

gezien Richtlijn 2014/94/EU van het Europees Parlement en de Raad van 22 oktober 2014 betreffende de uitrol van infrastructuur voor alternatieve brandstoffen (5),

—

gezien Verordening (EU) 2018/1999 van het Europees Parlement en de Raad van 11 december 2018 inzake de governance van de energie-unie en van de klimaatactie, tot wijziging van Richtlijn 94/22/EG, Richtlijn 98/70/EG, Richtlijn 2009/31/EG, Verordening (EG) nr. 663/2009, Verordening (EG) nr. 715/2009, Richtlijn 2009/73/EG, Richtlijn 2009/119/EG van de Raad, Richtlijn 2010/31/EU, Richtlijn 2012/27/EU, Richtlijn 2013/30/EU en Richtlijn (EU) 2015/652 van de Raad, en tot intrekking van Verordening (EU) nr. 525/2013 (6),

—

gezien Richtlijn (EU) 2018/2001 van het Europees Parlement en de Raad van 11 december 2018 ter bevordering van het gebruik van energie uit hernieuwbare bronnen (7) (richtlijn hernieuwbare energie),

—

gezien Richtlijn (EU) 2018/2002 van het Europees Parlement en de Raad van 11 december 2018 houdende wijziging van Richtlijn 2012/27/EU betreffende energie-efficiëntie (8) (energie-efficiëntierichtlijn),

—

gezien Richtlijn (EU) 2019/944 van het Europees Parlement en de Raad van 5 juni 2019 betreffende gemeenschappelijke regels voor de interne markt voor elektriciteit en tot wijziging van Richtlijn 2012/27/EU (9),

—

gezien Verordening (EU) 2019/943 van het Europees Parlement en de Raad van 5 juni 2019 betreffende de interne markt voor elektriciteit (10),

—

gezien Verordening (EU) nr. 559/2014 van de Raad van 6 mei 2014 tot oprichting van de Gemeenschappelijke Onderneming brandstofcellen en waterstof 2 (11),

—

gezien zijn resolutie van 14 maart 2019 over klimaatverandering — een Europese strategische langetermijnvisie voor een bloeiende, moderne, concurrerende en klimaatneutrale economie in overeenstemming met de Overeenkomst van Parijs (12),

—

gezien zijn resolutie van 28 november 2019 over de noodsituatie op het gebied van klimaat en milieu (13),

—

gezien zijn resolutie van 28 november 2019 over de VN-klimaatconferentie van 2019 in Madrid, Spanje (COP25) (14),

—

gezien zijn resolutie van 15 januari 2020 over de Europese Green Deal (15),

—

gezien zijn resolutie van 2 juli 2020 over een alomvattende Europese benadering van energieopslag (16),

—

gezien zijn resolutie van 10 juli 2020 over de herziening van de richtsnoeren voor trans-Europese energie-infrastructuur (17),

—

gezien artikel 54 van zijn Reglement,

—

gezien het advies van de Commissie vervoer en toerisme,

—

gezien het verslag van de Commissie industrie, onderzoek en energie (A9-0062/2021),

A.

overwegende dat het Parlement, de Raad en de Commissie hun goedkeuring hebben gehecht aan de doelstelling van een klimaatneutrale economie tegen 2050, in overeenstemming met de Overeenkomst van Parijs en op basis van billijkheid en de beste beschikbare wetenschappelijke gegevens, met als doel de wereldwijde temperatuurstijging te beperken tot 1,5 oC boven het pre-industriële niveau;

B.

overwegende dat de Commissie als gemeenschappelijke doelstelling heeft voorgesteld om de broeikasgasemissies tegen 2030 met ten minste 55 % te verminderen en dat het Parlement zijn goedkeuring heeft gehecht aan de doelstelling om de broeikasgasemissies tegen 2030 met 60 % te verminderen;

C.

overwegende dat uit het verslag over de stand van de energie-unie van 2020 blijkt dat de totale vraag naar energie in de EU weliswaar daalt, maar dat de vraag in bepaalde sectoren, zoals de vervoerssector en informatie- en communicatietechnologie (ICT), toeneemt;

D.

overwegende dat gebouwen verantwoordelijk zijn voor ongeveer 40 % van het totale energieverbruik in de EU en 36 % van de broeikasgasemissies door energie, en dat ICT verantwoordelijk is voor 5 à 9 % van het wereldwijde elektriciteitsverbruik;

E.

overwegende dat 70 % van de primaire energie die in 2017 in de EU werd gebruikt, afkomstig was van fossiele brandstoffen (olie, aardgas en steenkool) (18);

F.

overwegende dat het Internationaal Energieagentschap raamt dat ongeveer een derde van de wereldwijde methaanuitstoot door de energiesector wordt veroorzaakt;

G.

overwegende dat het om klimaatneutraliteit te verwezenlijken noodzakelijk is af te stappen van een systeem dat grotendeels op fossiele brandstoffen gebaseerd is, en de overstap te maken naar een zeer energie-efficiënt, klimaatneutraal en op hernieuwbare energie gebaseerd systeem;

H.

overwegende dat onder integratie van energiesystemen wordt verstaan: de gecoördineerde planning en werking van het energiesysteem als geheel, met verscheidene energiedragers en verbonden infrastructuur, en alle eindverbruikers;

I.

overwegende dat de integratie van energiesystemen een antwoord kan bieden op veel van de uitdagingen die voortvloeien uit de energietransitie, in het bijzonder de uitdaging van het koolstofvrij maken, optimaliseren en in evenwicht brengen van de energienetwerken om zo de voorzieningszekerheid te garanderen en de strategische autonomie van de EU te bevorderen;

J.

overwegende dat de gecombineerde groene en digitale transitie van de energienetwerken ongekende publieke en particuliere investeringen vergt in de modernisering van de infrastructuur en waar nodig de uitrol van nieuwe infrastructuur, alsook investeringen in de renovatie van gebouwen en onderzoek en ontwikkeling;

K.

overwegende dat de integratie van energiesystemen de transitie naar een klimaatneutrale economie kan versnellen en beoogt de kosten voor de Europese burgers, overheden en bedrijven binnen realistische grenzen te houden en tegelijk de energiezekerheid te vergroten, de volksgezondheid en het milieu te beschermen en groei, innovatie en wereldwijd industrieel leiderschap te bevorderen; overwegende dat een kostenefficiënte integratie van de energiesector moet worden bewerkstelligd;

L.

overwegende dat overeenkomstig Verordening (EU) 2018/1999 het beginsel “energie-efficiëntie eerst” effectief moet worden toegepast bij alle planning van vraag en aanbod op energiegebied en alle beleids- en investeringsbeslissingen, hetgeen betekent dat elke beslissing stelselmatig moet worden getoetst aan alternatieve kostenefficiënte en technisch, economisch en ecologisch verantwoorde energie-efficiëntiemaatregelen;

M.

overwegende dat de COVID-19-crisis heeft aangetoond hoe belangrijk het is te kunnen vertrouwen op een veilig en flexibel energiesysteem; overwegende dat extra elektriciteits- en verwarmingskosten huishoudens meer onder druk hebben gezet;

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

42.

43.

44.

45.

46.

47.

48.

49.

50.

—

gezien het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, en met name artikel 194,

—

gezien de overeenkomst die tijdens de 21e Conferentie van de Partijen bij het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake klimaatverandering (COP21) op 12 december 2015 in Parijs is goedgekeurd (“de Overeenkomst van Parijs”),

—

gezien de speciale verslagen van de Intergouvernementele Werkgroep inzake klimaatverandering van 8 oktober 2018, getiteld “Global Warming of 1,5 oC”, en van 25 september 2019, getiteld “The Ocean and Cryosphere in a Changing Climate”,

—

gezien de verslagen over de emissiekloof van het VN-Milieuprogramma van 2019 en 2020,

—

gezien de verklaring van de OESO van 23 februari 2018 over het versterken van kmo’s en ondernemerschap voor productiviteit en inclusieve groei,

—

gezien de mededeling van de Commissie van 8 juli 2020 over een waterstofstrategie voor een klimaatneutraal Europa (COM(2020)0301),

—

gezien het advies van het Europees Comité van de Regio’s van 1 juli 2020, getiteld “Naar een stappenplan voor schone waterstof — De bijdrage van lokale en regionale overheden aan een klimaatneutraal Europa” (1),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 8 juli 2020, getiteld “Energie voor een klimaatneutrale economie: een EU-strategie voor een geïntegreerd energiesysteem” (COM(2020)0299),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 19 november 2020 over een EU-strategie over de benutting van het potentieel van hernieuwbare offshore-energie met het oog op een klimaatneutrale toekomst(COM(2020)0741),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 14 oktober 2020 over een EU-strategie om methaanemissies terug te dringen (COM(2020)0663),

—

gezien het verslag van de Commissie van 14 oktober 2020, getiteld “Verslag over de stand van de energie-unie 2020 overeenkomstig Verordening (EU) 2018/1999 inzake de governance van de energie-unie en van de klimaatactie” (COM(2020)0950),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 17 september 2020, getiteld “Een ambitieuzere klimaatdoelstelling voor Europa voor 2030: investeren in een klimaatneutrale toekomst voor ons allemaal” (COM(2020)0562),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 11 december 2019 over de Europese Green Deal (COM(2019)0640),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 10 maart 2020 over een nieuwe industriestrategie voor Europa (COM(2020)0102),

—

gezien Richtlijn (EU) 2018/2001 van het Europees Parlement en de Raad van 11 december 2018 ter bevordering van het gebruik van energie uit hernieuwbare bronnen (2) (richtlijn hernieuwbare energie),

—

gezien Verordening (EU) 2018/1999 van het Europees Parlement en de Raad van 11 december 2018 inzake de governance van de energie-unie en van de klimaatactie, tot wijziging van Richtlijn 94/22/EG, Richtlijn 98/70/EG, Richtlijn 2009/31/EG, Verordening (EG) nr. 663/2009, Verordening (EG) nr. 715/2009, Richtlijn 2009/73/EG, Richtlijn 2009/119/EG van de Raad, Richtlijn 2010/31/EU, Richtlijn 2012/27/EU, Richtlijn 2013/30/EU en Richtlijn (EU) 2015/652 van de Raad, en tot intrekking van Verordening (EU) nr. 525/2013 van het Europees Parlement en de Raad (3),

—

gezien Richtlijn 2014/94/EU van het Europees Parlement en de Raad van 22 oktober 2014 betreffende de uitrol van infrastructuur voor alternatieve brandstoffen (4) (richtlijn infrastructuur alternatieve brandstoffen),

—

gezien Verordening (EU) nr. 559/2014 van de Raad van 6 mei 2014 tot oprichting van de Gemeenschappelijke Onderneming brandstofcellen en waterstof 2 (5),

—

gezien Verordening (EU) nr. 347/2013 van het Europees Parlement en de Raad van 17 april 2013 betreffende richtsnoeren voor de trans-Europese energie-infrastructuur en tot intrekking van Beschikking nr. 1364/2006/EG en tot wijziging van de Verordeningen (EG) nr. 713/2009, (EG) nr. 714/2009 en (EG) nr. 715/2009 (de TEN-E-verordening (6) (trans-Europese energie-infrastructuur) ,

—

gezien Verordening (EU) nr. 1316/2013 van het Europees Parlement en de Raad van 11 december 2013 tot vaststelling van de financieringsfaciliteit voor Europese verbindingen, tot wijziging van Verordening (EU) nr. 913/2010 en tot intrekking van Verordeningen (EG) nr. 680/2007 en (EG) nr. 67/2010 (7), die momenteel wordt herzien,

—

gezien Richtlijn 2003/87/EG van het Europees Parlement en de Raad van 13 oktober 2003 tot vaststelling van een regeling voor de handel in broeikasgasemissierechten binnen de Gemeenschap en tot wijziging van Richtlijn 96/61/EG van de Raad (8) (de ETS-Richtlijn),

—

gezien zijn resolutie van 10 juli 2020 over een alomvattende Europese benadering van energieopslag (9),

—

gezien zijn resolutie van 10 juli 2020 over de herziening van de richtsnoeren voor de trans-Europese energie-infrastructuur (10),

—

gezien zijn resolutie van 15 januari 2020 over de Europese Green Deal (11),

—

gezien zijn resolutie van 28 november 2019 over de noodsituatie op het gebied van klimaat en milieu (12),

—

gezien zijn resolutie van 14 maart 2019 over klimaatverandering — een Europese strategische langetermijnvisie voor een bloeiende, moderne, concurrerende en klimaatneutrale economie in overeenstemming met de Overeenkomst van Parijs (13),

—

gezien zijn resolutie van 25 oktober 2018 over de uitrol van infrastructuur voor alternatieve brandstoffen in de Europese Unie: tijd voor actie! (14),

—

gezien zijn resolutie van 6 februari 2018 over de versnelling van de innovatie op het gebied van schone energie (15),

—

gezien artikel 54 van zijn Reglement,

—

gezien de adviezen van de Commissie milieubeheer, volksgezondheid en voedselveiligheid en de Commissie vervoer en toerisme,

—

gezien het verslag van de Commissie industrie, onderzoek en energie (A9-0116/2021),

A.

overwegende dat de EU de Overeenkomst van Parijs, de Green Deal en de doelstelling om een kostenefficiënte en rechtvaardige transitie naar klimaatneutraliteit uiterlijk in 2050 te bewerkstelligen, heeft onderschreven;

B.

overwegende dat de Commissie heeft voorgesteld om de EU-doelstelling om de broeikasgasemissies uiterlijk in 2030 met ten minste 55 % te verminderen ten opzichte van het niveau in 1990, en overwegende dat het Parlement zijn goedkeuring heeft gehecht aan de doelstelling om de broeikasgasemissies uiterlijk in 2030 met 60 % te verminderen ten opzichte van 1990;

C.

overwegende dat fossiele brandstoffen in hoge mate verantwoordelijk zijn voor de opwarming van de aarde, en overwegende dat in de Overeenkomst van Parijs is vastgelegd dat de stijging van de wereldwijde temperatuur moet worden beperkt tot ruim onder 2 oC ten opzichte van het pre-industriële niveau en dat de inspanningen om de temperatuurstijging tot 1,5 oC te beperken, moeten worden voortgezet;

D.

overwegende dat de transitie naar een broeikasgasneutrale economie een door de overheid geleide snelle en rechtvaardige transitie naar een grotendeels op hernieuwbare bronnen gebaseerd en zeer hulpbronnen- en energie-efficiënt energiesysteem vereist waarmee wordt gezorgd voor duurzaamheid en gezondheid, de participatie van burgers, de vermindering van energiearmoede in de hele EU, voorzieningszekerheid, de toegankelijkheid en betaalbaarheid van energie, en het concurrentievermogen van energieprijzen;

E.

overwegende dat er schone alternatieve brandstoffen gebruikt moeten worden en dat daarvan toepassingen ontwikkeld moeten worden om fossiele brandstoffen zo snel mogelijk af te bouwen en het concurrentievermogen van de industrie in de EU te waarborgen; overwegende dat hernieuwbare waterstof beschikt over onbenut potentieel om zo’n alternatief te zijn;

F.

overwegende dat waterstof kan worden gebruikt als grondstof of energiebron in industriële en chemische procedés, in het lucht-, zee- en zware vrachtvervoer, en in verwarmingstoepassingen, voor het koolstofvrij maken van sectoren waarin directe elektrificatie technologisch niet mogelijk of niet concurrerend is, alsook voor energieopslag om het energiesysteem waar nodig in evenwicht te brengen, waardoor het een belangrijke rol speelt bij de integratie van het energiesysteem;

G.

overwegende dat momenteel ongeveer 2 % van de energiemix van de EU bestaat uit waterstof, waarvan 95 % wordt geproduceerd met behulp van fossiele brandstoffen die jaarlijks 70 à 100 miljoen ton CO2 uitstoten en op mondiaal niveau goed zijn voor 2,5 % van de broeikasgasemissies, waarbij minder dan 1 % van de momenteel geproduceerde waterstof als energiedrager wordt gebruikt; overwegende dat uit een aantal studies is gebleken dat hernieuwbare energie in 2050 tot wel 100 % van de energiemix in de EU kan uitmaken, waarvan waterstof 20 % van de totale energie voor zijn rekening kan nemen, tussen 20 en 50 % van de energie die wordt gebruikt voor vervoer en tussen 5 en 20 % van de energie die wordt gebruikt in de industrie;

H.

overwegende dat waterstof — waarvan wereldwijd 120 Mt per jaar wordt geproduceerd — een bijproduct kan zijn van de raffinage- en chemische industrie (70 Mt) of afkomstig is van speciale productiefaciliteiten (50 Mt); overwegende dat de meeste waterstof wordt geproduceerd met behulp van fossiele brandstoffen — 6 % van het aardgas en 2 % van de steenkool wordt wereldwijd gebruikt voor de productie van waterstof — waarvan minder dan 0,1 % wordt geproduceerd met behulp van waterelektrolyse;

I.

overwegende dat de totale waterstofproductiecapaciteit in de Europese Economische Ruimte (EEA) eind 2018 werd geraamd op 11,5 Mt per jaar, en overwegende dat de totale capaciteit van elektrolyse-installaties in de EEA circa 1 GW bedraagt, wat neerkomt op tussen de 1 en 4 % van de totale waterstofproductiecapaciteit; overwegende dat het totale aandeel van waterstofproductie uit fossiele brandstoffen met koolstofafvang- en opslag (koolstofarme waterstof) in de EEA circa 0,7 % bedraagt (bijproducten niet meegerekend);

J.

overwegende dat 43 % van de wereldwijd geproduceerde waterstof wordt gebruikt om ammoniak te maken, dat op zijn beurt weer grotendeels wordt gebruikt voor de productie van op ammoniak gebaseerde meststoffen voor de landbouw, en dat 52 % voor de raffinage en ontzwaveling van koolwaterstoffen en 5 % voor de synthese van methanol en andere toepassingen wordt gebruikt;

K.

overwegende dat de kosten van hernieuwbare en koolstofarme waterstof momenteel 2,50 tot 5,50 EUR per kilo bedragen, terwijl de kosten van de waterstofproductie op basis van fossiele brandstoffen ongeveer 1,50 EUR per kilo bedragen; overwegende dat bij de huidige elektriciteitsmix de emissies van de productie van waterstof op basis van elektriciteit in de meeste lidstaten hoger zouden zijn dan die van de waterstofproductie op basis van fossiele brandstoffen;

L.

overwegende dat waterstof de opslag van grote hoeveelheden energie gedurende langere tijd mogelijk maakt en dat daarmee seizoensgebonden schommelingen in de vraag kunnen worden overbrugd; overwegende dat waterstof kan worden vervoerd door vrachtwagens, schepen of pijpleidingen, zodat hernieuwbare energie kan worden geproduceerd waar dat het meest efficiënt is en het vervoeren ervan over lange afstanden mogelijk is zonder het elektriciteitsnet te belasten;

M.

overwegende dat een groter aandeel aan hernieuwbare-energiebronnen nodig zal zijn om alle economische sectoren koolstofvrij te maken, hetgeen tot grotere volatiliteit van het elektriciteitsnet zou kunnen leiden, terwijl de vraag naar energieopslag enorm zal moeten worden verhoogd om de energievoorziening veilig te stellen;

N.

overwegende dat de staalproductie goed is voor circa 10 % van de wereldwijde directe en indirecte broeikasgasemissies en het zeevervoer voor circa 2,5 %, en overwegende dat de ontwikkeling van hernieuwbare waterstof zou kunnen helpen om de emissies in die sectoren terug te dringen;

O.

overwegende dat het vervoer goed is voor ongeveer 27 % van de totale broeikasgasemissies in de EU; overwegende dat waterstof meerdere toepassingen heeft in de industrie en in de elektriciteits- en bouwsector, en een groot potentieel biedt als alternatieve brandstof voor de vervoerssector, maar overwegende dat de op de markt geïntroduceerde waterstofmogelijkheden voor de verschillende vervoerswijzen nog steeds beperkt zijn;

P.

overwegende dat elektrische auto’s met accu’s het potentieel hebben om een aanzienlijk deel van de markt voor personenauto’s over te nemen; overwegende dat de sector zwaar vervoer moeilijk koolstofvrij te maken is aangezien de mogelijkheden voor directe elektrificatie beperkt zijn vanwege de lage kostenefficiëntie en om technische redenen; overwegende dat accu’s praktische problemen met zich meebrengen bij zware bedrijfsvoertuigen, treinen op niet-geëlektrificeerde spoorlijnen, vrachtschepen en vliegtuigen, en overwegende dat hierdoor mogelijkheden ontstaan voor andere energiedragers zoals waterstof, aangezien grote hoeveelheden daarvan aan boord van een voertuig of vaartuig kunnen worden opgeslagen, en het indien nodig snel kan worden bijgetankt en alleen water uitstoot;

Q.

overwegende dat een duurzame en concurrerende waterstofeconomie een kans is voor de EU om haar economie te versterken, met name na de economische recessie als gevolg van COVID-19, aangezien deze bedrijfstak tot 2030 maar liefst een miljoen directe kwalitatief hoogwaardige banen zou kunnen creëren en tot 2050 zelfs 5,4 miljoen, en overwegende dat dit een kans kan bieden voor regio’s die momenteel sterk afhankelijk zijn van traditionele energiebronnen en het risico lopen in armoede te vervallen zodra fossiele brandstoffen zijn uitgefaseerd; overwegende dat het potentieel voor het scheppen van banen op het gebied van hernieuwbare waterstof wordt geraamd op 10 300 banen per miljard EUR die wordt geïnvesteerd, eventueel aangevuld met banen in de sector elektriciteit uit hernieuwbare bronnen;

R.

overwegende dat voor de opbouw van een duurzame en concurrerende waterstofmarkt die op een tijdige en kostenefficiënte manier bijdraagt aan het bereiken van de EU-doelstelling van klimaatneutraliteit in 2050 goed ontwikkelde transmissie- en distributie-infrastructuur nodig is om de waterstof op efficiënte wijze van productielocaties naar verbruikslocaties in de EU te transporteren;

S.

overwegende dat de ontwikkeling van waterstofsystemen door de lidstaten op verschillende manieren kan worden aangepakt, gezien de verschillen in de structuur van de bestaande gasinfrastructuur, de capaciteit van elk land om verschillende technologieën voor de productie van waterstof te ontwikkelen, het innovatiepotentieel en de variërende vraag naar waterstof door verschillende sectoren in elke lidstaat;

T.

overwegende dat bijna alle lidstaten plannen voor waterstof hebben opgenomen in hun nationale energie- en klimaatplannen en dat 26 lidstaten het waterstofinitiatief hebben ondertekend;

U.

overwegende dat het energiesysteem van de EU ecologisch duurzaam en economisch concurrerend moet zijn, en dat de nagestreefde technologische oplossingen moeten zijn gebaseerd op bewezen en degelijke schattingen die leiden tot levensvatbare verdienmodellen binnen een voorspelbare tijdspanne, zodat de kosten ervan het concurrentievermogen van bedrijven in de EU en de welvaart van burgers niet in gevaar brengen;

V.

overwegende dat rekening moet worden gehouden met aanzienlijke energieverliezen tijdens de productie, het vervoer, de opslag en de verwerking van waterstof;

W.

overwegende dat het huidige wettelijk kader voor aardgas jarenlang heeft gezorgd voor voorzieningszekerheid en betaalbaarheid van energie voor consumenten in de EU en daarom kan worden gebruikt als blauwdruk om de ontwikkeling van een toekomstige hernieuwbare-waterstofmarkt voor de hele EU te bevorderen;

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.