—

gezien de mededeling van de Commissie van 17 mei 2018 getiteld “Op weg naar geautomatiseerde mobiliteit: een EU-strategie voor de mobiliteit van de toekomst” (COM(2018)0283),

—

gezien de mededeling van de Commissie van 30 november 2016 over een Europese strategie betreffende ITS, op weg naar de introductie van coöperatieve, communicerende en geautomatiseerde voertuigen (COM(2016)0766),

—

gezien zijn resolutie van 1 juni 2017 over internetconnectiviteit voor groei, concurrentievermogen en cohesie: Europese gigabitmaatschappij en 5G (1),

—

gezien zijn resolutie van 13 maart 2018 over een Europese strategie voor coöperatieve slimme vervoerssystemen (2),

—

gezien artikel 52 van zijn Reglement,

—

gezien het verslag van de Commissie vervoer en toerisme en de adviezen van de Commissie interne markt en consumentenbescherming, de Commissie juridische zaken en de Commissie industrie, onderzoek en energie (A8-0425/2018),

A.

overwegende dat de Europese strategie voor communicerende en geautomatiseerde voertuigen nauw verbonden is met de politieke prioriteiten van de Commissie, met name de agenda voor banen, groei en investeringen, onderzoek en innovatie, milieu en klimaatverandering, schone en veilige mobiliteit en transport, verkeersveiligheid en bestrijding van verkeerscongestie, de digitale eengemaakte markt en de energie-unie;

B.

overwegende dat de snelle technologische ontwikkeling, zowel in de vervoerssector als in de sector van de robotica en de artificiële intelligentie, aanzienlijke gevolgen heeft voor de economie en de samenleving; overwegende dat autonome voertuigen ons dagelijks leven aanzienlijk zullen veranderen, bepalend zullen zijn voor de toekomst van het wereldwijde wegvervoer, de vervoerskosten zullen verlagen, de verkeersveiligheid zullen verbeteren, de mobiliteit zullen vergroten en de impact op het milieu zullen verlagen; overwegende dat de sector wegvervoer het pad zou kunnen effenen voor nieuwe diensten en vervoerswijzen en aldus zou kunnen inspelen op de toenemende vraag naar individuele mobiliteit en goederenvervoer, en dat de sector zelfs zou kunnen bijdragen tot ingrijpende veranderingen met betrekking tot stedelijke planning;

C.

overwegende dat de Europese Commissie ernaar streeft tegen 2020 het aantal verkeersongevallen met dodelijke afloop per jaar in de EU met de helft terug te dringen ten opzichte van 2010, overeenkomstig de doelstellingen van “Vision Zero”; overwegende dat het erop lijkt dat de vorderingen inzake het terugdringen van het aantal doden en gewonden onlangs zijn gestagneerd, aangezien in 2016 op de wegen in de EU meer dan 25 000 personen zijn omgekomen en nog eens 135 000 personen zwaargewond zijn geraakt; voorts overwegende dat er in onze steden sprake is van grote mobiliteitsproblemen en andere problemen die samenhangen met vervuiling en klimaatverandering;

D.

overwegende dat van geavanceerde ondersteuningssystemen voor de bestuurder, zoals waarschuwingen voor het onbedoeld verlaten van de rijstrook en automatische noodremmen, al is aangetoond dat zij bijdragen aan de verkeersveiligheid en het aantal ernstige ongevallen verminderen;

E.

overwegende dat de overweldigende meerderheid van verkeersongevallen te wijten is aan menselijke fouten en er derhalve een dwingende noodzaak bestaat om het risico op dergelijke ongevallen te verlagen door het gebruik van geavanceerde rijhulpsystemen die de veiligheid verhogen, verplicht te stellen, zonder dat dit ten koste gaat van de persoonlijke mobiliteit;

F.

overwegende dat de verbetering van de verkeersveiligheid die we het voorbije decennium in de EU konden waarnemen, vertraagt; overwegende dat het wegvervoer verantwoordelijk blijft voor het merendeel van de vervoersemissies van broeikasgassen en luchtverontreinigende stoffen;

G.

overwegende dat de vervoersbehoeften wat zowel het personen- als het goederenvervoer betreft overal ter wereld toenemen, in een context waarin we ons ervan bewust worden dat de rijkdommen van de planeet niet onuitputtelijk zijn, en dat de efficiëntie van het vervoer bijgevolg steeds meer aan belang zal winnen;

H.

overwegende dat de EU digitale technologieën voor automatisch vervoer moet stimuleren en verder ontwikkelen om menselijke fouten te corrigeren en het aantal verkeersongevallen en verkeersdoden te verlagen;

I.

overwegende dat automatisering en het inzetten van nieuwe technologie de veiligheid van het vervoer en van vervoerssystemen zullen verbeteren en sommige menselijke factoren zullen uitschakelen; overwegende dat er bij automatisering ook gekeken moet worden naar de diversiteit en de staat van vervoerssystemen in de verschillende lidstaten; overwegende dat nieuwe vervoerssystemen moeten worden aangelegd en nieuwe en bestaande vervoerssystemen moeten worden uitgerust met passende veiligheidsvoorzieningen voordat automatisering mogelijk is;

J.

overwegende dat er automatiseringsniveaus bestaan en de niveaus 1 en 2 reeds op de markt zijn, maar dat de niveaus voor de conditionele, hoge en volledige automatisering (waarbij een voertuig autonoom is) naar verwachting pas in 2020-2030 beschikbaar zullen komen, en overwegende dat rijhulpsystemen dus een belangrijke rol spelen als basistechnologie op weg naar volledige automatisering;

K.

overwegende dat moet worden geïnvesteerd in zowel de onderzoeksfase als de daaropvolgende ontwikkelingsfase om de beschikbare technologieën te verbeteren en een veilige en slimme vervoersinfrastructuur tot stand te brengen;

L.

overwegende dat diverse landen wereldwijd (bijv. de VS, Australië, Japan, Korea en China) hard werken aan het op de markt brengen van communicerende en geautomatiseerde voertuigen; overwegende dat Europa veel proactiever moet reageren op de snelle ontwikkelingen in deze sector en initiatieven moet stimuleren en strenge veiligheidseisen moet bevorderen voor alle verkeersdeelnemers die over zee of waterwegen, over de weg, door de lucht of per spoor reizen en gemengde vervoerwijzen gebruiken;

M.

overwegende dat de Commissie verwacht dat de nieuwe markt voor geautomatiseerde en communicerende voertuigen exponentieel zal groeien, waarbij de inkomsten naar schatting hoger zullen liggen dan 620 miljard EUR tegen 2025 voor de automobielsector van de EU en 180 miljard EUR voor de elektronicasector van de EU;

N.

overwegende dat de Verklaring van Amsterdam (2016) de samenwerking beschrijft tussen de lidstaten, de Commissie en de sector op het gebied van communicerende en geautomatiseerde voertuigen;

O.

overwegende dat autonoom vervoer alle vormen van op afstand bestuurde, geautomatiseerde en autonome vervoersmiddelen op de weg, per spoor, door de lucht, op zee en op de binnenwateren bestrijkt;

P.

overwegende dat de mededeling van de Commissie getiteld “Op weg naar geautomatiseerde mobiliteit” een belangrijke mijlpaal vormt in de EU-strategie voor communicerende en geautomatiseerde voertuigen;

Q.

overwegende dat meer aandacht moet worden geschonken aan autonoom vervoer, gegeven het feit dat volledig autonome voertuigen de verkeersveiligheid aanzienlijk ten goede zullen komen en in staat zullen zijn te functioneren zonder communicatiefunctionaliteit; overwegende dat voor ondersteunende capaciteiten en diensten nog steeds digitale communicatie nodig kan zijn;

R.

overwegende dat de uitrol van autonome voertuigen, die naar verwachting al in 2020 zal plaatsvinden, aanzienlijke voordelen zal opleveren, maar ook een aantal nieuwe risico's meebrengt, met name op het gebied van verkeersveiligheid, wettelijke aansprakelijkheid en verzekering, cyberbeveiliging, intellectuele-eigendomsrechten, gegevensbescherming en gegevenstoegang, technische infrastructuur, normalisatie en werkgelegenheid; overwegende dat het onmogelijk is om vooraf de langetermijneffecten van autonoom vervoer op de werkgelegenheid en het milieu ten volle vast te stellen; overwegende dat het van cruciaal belang is ervoor te zorgen dat het EU-rechtskader geschikt is om op passende wijze op deze uitdagingen te reageren en om het bewustzijn en het draagvlak bij het publiek met betrekking tot autonome voertuigen te vergroten;

S.

overwegende dat het, met het oog op de ethische implicaties van het gebruik van deze technologieën, noodzakelijk is richtsnoeren voor de inzet van kunstmatige intelligentie te ontwikkelen en garantiestelsels uit te werken om op samenhangende wijze om te gaan met de ethische kwesties die zich voordoen;

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

42.

43.

44.

45.

46.

47.

48.

49.

50.

51.

52.

53.

54.

55.

56.

57.

58.

59.

60.

61.

62.

63.

64.

65.

66.

67.

68.

69.

70.

71.

72.

73.

74.

75.

76.

77.

78.

79.

80.

81.

82.

—

gezien de artikelen 2 en 3 van het Verdrag betreffende de Europese Unie (VUE), waarin het beginsel van gendergelijkheid als een kernwaarde van de Unie is vastgelegd,

—

gezien het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU), met name de artikelen 8 en 19 daarvan,

—

gezien artikel 23 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, dat specifieke bepalingen over gendergelijkheid als horizontaal beginsel bevat, en artikel 6 VEU dat bepaalt dat het Handvest dezelfde juridische waarde heeft als de Verdragen,

—

gezien het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM),

—

gezien de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens van 1948,

—

gezien het VN-Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van discriminatie van vrouwen (CEDAW) van 1979,

—

gezien het Verdrag van Istanbul van 11 mei 2011 inzake het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld,

—

gezien zijn resolutie van 24 november 2016 over de toetreding van de EU tot het Verdrag van Istanbul inzake het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen (1),

—

gezien de verklaring en het actieplatform van Peking, die op 15 september 1995 zijn goedgekeurd op de vierde Wereldvrouwenconferentie, de latere slotdocumenten die zijn aangenomen op de speciale bijeenkomsten van de Verenigde Naties Peking + 5 (2000), Peking + 10 (2005) en Peking + 15 (2010), en het slotdocument van de toetsingsconferentie Peking + 20,

—

gezien zijn resoluties van 10 februari 2010 over gelijkheid tussen vrouwen en mannen in de Europese Unie — 2009 (2), van 8 maart 2011 over gelijkheid tussen vrouwen en mannen in de Europese Unie — 2010 (3), van 13 maart 2012 over gelijkheid tussen vrouwen en mannen in de Europese Unie — 2011 (4), van 10 maart 2015 over vooruitgang op het gebied van de gelijkheid tussen vrouwen en mannen in de Europese Unie in 2013 (5) en van 14 maart 2017 over gelijkheid tussen vrouwen en mannen in de Europese Unie in 2014-2015 (6),

—

gezien zijn resolutie van 13 maart 2003 over gendermainstreaming in het Europees Parlement (7),

—

gezien zijn resolutie van 18 januari 2007 over de geïntegreerde benadering van de gelijkheid tussen mannen en vrouwen in de werkzaamheden van de commissies (8),

—

gezien zijn resolutie van 22 april 2009 over de geïntegreerde benadering van gendergelijkheid in het kader van de werkzaamheden van de commissies en delegaties (9),

—

gezien zijn resolutie van 7 mei 2009 over gendermainstreaming in de externe betrekkingen van de EU en haar vredesopbouw/natievorming (10),

—

gezien zijn resolutie van dinsdag 13 maart 2012 over vrouwen in de politieke besluitvorming — kwaliteit en gelijkheid (11),

—

gezien zijn resolutie van 9 juni 2015 over de EU-strategie voor de gelijkheid van vrouwen en mannen na 2015 (12),

—

gezien zijn resolutie van 3 februari 2016 over de nieuwe strategie voor gendergelijkheid en vrouwenrechten in Europa na 2015 (13),

—

gezien zijn resolutie van 8 maart 2016 over gendermainstreaming in de werkzaamheden van het Europees Parlement (14),

—

gezien de resolutie van het Europees Parlement van 26 oktober 2017 over de bestrijding van seksuele intimidatie en seksueel misbruik in de EU (15),

—

gezien zijn resolutie van 11 september 2018 over maatregelen ter voorkoming en bestrijding van pesterijen en seksuele intimidatie op het werk, in de openbare ruimte en in het politieke leven in de EU (16),

—

gezien het Statuut van de ambtenaren van de Europese Unie en de regeling welke van toepassing is op de andere personeelsleden van de Europese Unie, als vastgelegd in Verordening (EEG, Euratom, EGKS) nr. 259/68 van de Raad (17), en met name de artikelen 1, onder c) en d) daarvan,

—

gezien de brochure over vrouwen in het Europees Parlement van 2018,

—

gezien het jaarverslag van de personeelsdienst van het Europees Parlement van 2017, gepubliceerd in augustus 2018,

—

gezien de richtsnoeren voor genderneutraal taalgebruik in het Europees Parlement,

—

gezien het verslag van Dimitrios Papadimoulis, ondervoorzitter van het Europees Parlement en voorzitter van de groep op hoog niveau inzake gendergelijkheid en diversiteit, aan het Bureau van het Europees Parlement getiteld “Gendergelijkheid in het secretariaat-generaal van het Europees Parlement — stand van zaken en volgende stappen 2017-2019”, dat tijdens de vergadering van het Bureau op 16 januari 2017 is vastgesteld,

—

gezien het stappenplan 2017-2019 voor de uitvoering van het verslag getiteld “Gendergelijkheid in het secretariaat-generaal van het Europees Parlement — stand van zaken en volgende stappen 2017-2019”,

—

gezien het actieplan ter bevordering van gendergelijkheid en diversiteit in het secretariaat-generaal van het Europees Parlement voor de periode 2014-2019,

—

gezien het mandaat van de groep op hoog niveau inzake gendergelijkheid en diversiteit,

—

gezien zijn richtsnoeren inzake gelijkheid voor leden/recruiters van jury's,

—

gezien de mededeling van de Commissie van 19 juli 2017, getiteld “A better workplace for all: from equal opportunities towards diversity and inclusion” (Een betere werkplek voor iedereen: van gelijke kansen naar diversiteit en integratie) (C(2017)5300) (18) en haar handvest voor diversiteit en inclusie (19),

—

gezien het werkdocument van de diensten van de Commissie van 3 december 2015 over strategisch engagement voor gendergelijkheid 2016-2019 (SWD(2015)0278) (20),

—

gezien de Strategie voor gendergelijkheid 2018-2023 van de Raad van Europa (21),

—

gezien de gezamenlijke verklaring van het Europees Parlement, de Raad en de Commissie van 19 november 2013 over gendermainstreaming, dat als bijlage is gevoegd is bij de wetgevingsresolutie van het Europees Parlement over het ontwerp van verordening van de Raad tot bepaling van het meerjarig financieel kader voor de jaren 2014-2020 (22),

—

gezien het verslag van 2011 van de Interparlementaire Unie getiteld “Gender-sensitive Parliaments: A Global Review for Good Practice”, gepubliceerd in 2011,

—

gezien artikel 52 van zijn Reglement,

—

gezien het verslag van de Commissie rechten van de vrouw en gendergelijkheid (A8-0429/2018),

A.

overwegende dat het beginsel van gendergelijkheid een kernwaarde van de EU vormt dat in de EU-Verdragen en in het Handvest van de grondrechten is verankerd; overwegende dat in artikel 8 VWEU is bepaald dat de Europese Unie bij elk optreden, bij het bepalen en uitvoeren van haar beleid en activiteiten, ernaar streeft ongelijkheden op te heffen, gendergelijkheid te bevorderen en discriminatie te bestrijden;

B.

overwegende dat gendergelijkheid, in het algemeen, van wezenlijk belang is voor de bescherming van de mensenrechten, voor de werking van de democratie, voor de eerbiediging van de rechtsstaat en voor economische groei, sociale inclusie en duurzaamheid, en dat de genderdimensie relevant is voor alle beleidsgebieden die onder de bevoegdheid van de EU vallen;

C.

overwegende dat het recht op gelijkheid en de garantie van non-discriminatie elementaire beginselen die ten grondslag liggen aan gendermainstreaming; overwegende dat gendermainstreaming inhoudt dat rekening wordt gehouden met de rechten, de opvattingen en het welzijn van vrouwen, meisjes, LGBTIQ's en personen met welke genderidentiteit dan ook;

D.

overwegende dat de voortgang bij het bereiken van gendergelijkheid in de Unie als geheel stagneert, en dat in enkele lidstaten zelfs een aanmerkelijke achteruitgang kan worden waargenomen;

E.

overwegende dat in het Verdrag van Istanbul wordt benadrukt dat het belangrijk is een mentaliteits- en gedragsverandering teweeg te brengen om uit het continuüm van alle vormen van gendergerelateerd geweld te geraken; overwegende dat er in dit opzicht derhalve op alle niveaus en voor alle leeftijden moet worden voorzien in onderwijs over de gelijkheid tussen mannen en vrouwen, niet-stereotiepe genderrollen en de eerbiediging van de persoonlijke integriteit;

F.

overwegende dat onvoldoende middelen en personeel worden toegewezen om een reële vooruitgang in de gendermainstreaming in het beleid en de programma's, initiatieven en acties van de Unie te waarborgen;

G.

overwegende dat de bevolking van de Europese Unie voor de helft uit vrouwen en de voor helft uit mannen bestaat, maar dat in het Europees Parlement vrouwen sterk zijn ondervertegenwoordigd, omdat slechts 36,1 % van zijn leden vrouw is; overwegende dat deze onevenwichtigheid verder wordt benadrukt door de samenstelling van het Bureau van het Europees Parlement, dat uit zeven vrouwen en dertien mannen bestaat; overwegende dat een evenwichtige gendervertegenwoordiging en diversiteit in het Parlement bijdragen aan het afbreken van stereotypes, discriminatie verminderen, en de mate van democratische vertegenwoordiging van EU-burgers en de legitimiteit van de besluiten van het Parlement vergroten;

H.

overwegende dat van de nieuw benoemde leden van het hogere management van het Parlement (directeuren-generaal en directeuren) in 2016 maar 11 % vrouw was, en 33 % in 2017;

I.

overwegende dat met duurzameontwikkelingsdoelstelling 5 (SDG 5), een transversale doelstelling voor alle 17 dimensies, wordt beoogd om tegen 2030 gendergelijkheid en empowerment voor alle vrouwen en meisjes te verwezenlijken; overwegende dat gendermainstreaming een instrument is voor doeltreffende, blijvende en duurzame ontwikkelingssamenwerking met positieve gevolgen voor de verwezenlijking van het doel om de armoede terug te dringen; overwegende dat er echter in veel landen van de wereld slechts zeer trage vooruitgang wordt geboekt op het gebied van gendergelijkheid en dat de veranderingen op dit gebied minimaal zijn (23), ook in Europa; overwegende dat de inspanningen om SDG 5 te verwezenlijken in de EU-context wisselende resultaten heeft opgeleverd binnen en tussen de lidstaten en dat het aandeel vrouwen in nationale parlementen en in besluitvormingsfuncties nog altijd ver van pariteit verwijderd is (24);

J.

overwegende dat gendereffectbeoordelingen noodzakelijk zijn om te beoordelen en vast te stellen hoe waarschijnlijk het is dat een bepaalde beslissing negatieve gevolgen heeft voor de gendergelijkheidssituatie; overwegende dat het daarom essentieel is om begrotingen vanuit een genderperspectief te bekijken, teneinde informatie te verstrekken over de verschillende effecten die de toewijzing en verdeling van begrotingsmiddelen kunnen hebben op gendergelijkheid en de transparantie en verantwoordingsplicht te vergroten;

K.

overwegende dat gendermainstreaming wordt beschouwd als een effectieve en wereldwijd geaccepteerde strategie om gendergelijkheid te bereiken en discriminatie te bestrijden door beleidsprocessen zodanig te organiseren, te verbeteren, te ontwikkelen en te evalueren dat het gendergelijkheidsperspectief door de beleidsmakers wordt geïntegreerd in al het beleid, alle regelgevende maatregelen en alle uitgavenprogramma's, en op alle niveaus en in alle stadia van de beleidsvorming; overwegende dat gendermainstreaming een belangrijk instrument is voor het bevorderen van gendergelijkheid, gelijke rechten en een genderevenwichtige vertegenwoordiging op verschillende administratieve, politieke, sociale en economische niveaus en bij de besluitvorming, door de verschillende omstandigheden, situaties en behoeften van eenieder in het beleid en acties in aanmerking te nemen;

L.

overwegende dat de interinstitutionele samenwerking tussen het Parlement, de Raad en de Commissie op het gebied van gendermainstreaming moet worden verbeterd, om ervoor te zorgen dat genderperspectieven in alle fasen van de begroting, beleidsvorming, programma's en initiatieven kunnen worden geïntegreerd en de gendermainstreaming bij de werkzaamheden van het Parlement wordt ondersteund;

M.

overwegende dat de amendementen inzake gendermainstreaming van de Commissie rechten van de vrouw en gendergelijkheid die ter goedkeuring aan andere commissies worden voorgelegd een doeltreffend instrument zijn om ervoor te zorgen dat gendergelijkheid naar behoren wordt meegewogen in de verslagen en resoluties van het Europees Parlement;

N.

overwegende dat genderbewust budgetteren, in de vorm van planning en programmering, bijdraagt aan de bevordering van gendergelijkheid en de verwezenlijking van de rechten van vrouwen, en tot de belangrijkste door beleidsmakers gebruikte instrumenten behoren om gendergelijkheid te verwezenlijken, maar niettemin door geen enkele EU-instelling stelselmatig wordt toegepast;

O.

overwegende dat volgens de laatste beschikbare gegevens (25) vrouwen 59 % van het personeel van het Parlement uitmaken, maar nog steeds in alle geledingen van het management ondervertegenwoordigd zijn; overwegende dat het aantal vrouwen in hogere managementfuncties sinds juni 2017 zelfs is afgenomen en het aantal vrouwen in hogere middenmanagementfuncties slechts licht is toegenomen;

P.

overwegende dat in het verslag van 2017 over gendergelijkheid door Dimitrios Papadimoulis, ondervoorzitter van het Parlement, drie doelstellingen voor de vertegenwoordiging van vrouwen in het middenkader en hoger management heeft vastgesteld die tegen 2019 moeten worden bereikt: 30 % op het niveau van directeur-generaal, 35 % op het niveau van directeur en 40 % op het niveau van afdelingshoofd; overwegende dat in de volgende routekaart wordt geschetst hoe deze doelen kunnen worden bereikt;

Q.

overwegende dat ter bevordering van gendermainstreaming in de werkzaamheden van de commissies en delegaties van het Parlement in elke commissie en in de Conferentie van delegatievoorzitters een lid wordt benoemd dat voor gendermainstreaming verantwoordelijk is en ervaringen en beste praktijken in het netwerk voor gendermainstreaming deelt;

R.

overwegende dat het waarborgen van de samenhang tussen het interne personeelsbeleid en de externe acties op het gebied van de bevordering van gendergelijkheid en de rechten van LGBTIQ's essentieel is voor de geloofwaardigheid van het Europees Parlement en de andere EU-instellingen;

S.

overwegende dat sinds 2014 in het Reglement van het Europees Parlement is bepaald dat de verscheidenheid van het Parlement in de samenstelling van het bureau van elke parlementaire commissie moet worden weerspiegeld en dat het niet is toegestaan een bureau bestaande uit alleen mannen of alleen vrouwen te hebben;

T.

overwegende dat hogere managementfuncties in het Parlement uitsluitend worden toegekend door het Bureau van het Europees Parlement;

U.

overwegende dat gendermainstreaming in het Europees Parlement ook de rechten en standpunten en het welzijn van LGBTIQ's en mensen van welke genderidentiteit dan ook naar behoren in aanmerking moet nemen; overwegende dat het Parlement weliswaar meer belang hecht aan LGBTIQ-kwesties, maar dat LGBTIQ-activisten betrekkelijk weinig zichtbaarheid hebben en weinig gehoord worden;

V.

overwegende dat de sociale en politieke waarde van vrouwenorganisaties en ruimten voor vrouwen, en ook hun geschiedenis en prestaties, moeten worden erkend, evenals hun cruciale rol bij het voorkomen van gendergerelateerd geweld en bij het bevorderen van gendergelijkheid, zelfbeschikking van vrouwen en interculturele dialoog; overwegende dat er geen bewuste gendermainstreaming kan plaatsvinden zonder dat er ruimte is voor zelfbeschikking en gezag van vrouwen en voor de bestrijding van geweld tegen vrouwen;

W.

overwegende dat de legitimiteit van vrouwen in de politiek nog steeds soms in twijfel wordt getrokken, en dat vrouwen het slachtoffer zijn van stereotypen die hen ervan weerhouden politiek actief te worden, een verschijnsel dat bijzonder zichtbaar is waar vrouwen in de politiek ondervertegenwoordigd zijn;

X.

overwegende dat vrouwen in de Europese Unie dezelfde politieke rechten en burgerrechten hebben als mannen, maar dat zij in sociaal, maatschappelijk en economisch opzicht vaak niet gelijk zijn;

Y.

overwegende dat gendergelijkheid bijdraagt tot een veelzijdiger debat en betere besluitvorming, omdat de zienswijzen die ter tafel komen vaak breder georiënteerd zullen zijn;

Z.

overwegende dat de instellingen verantwoordelijk zijn voor het vermijden van verticale en horizontale gendersegregatie;

AA.

overwegende dat het Parlement zich van oudsher inzet voor gendergelijkheid, en overwegende dat de Commissie rechten van de vrouw en gendergelijkheid de verantwoordelijkheid heeft om gendermainstreaming te integreren en verder te ontwikkelen in alle beleidssectoren;

AB.

overwegende dat het Parlement moet blijven strijden tegen seksuele intimidatie en vastgestelde maatregelen moet uitvoeren;

AC.

overwegende dat het Parlement een aantal verschillende organen heeft die belast zijn met de ontwikkeling en toepassing van gendermainstreaming en de bevordering van gendergelijkheid en diversiteit op zowel politieke als administratieve niveaus, zoals de Groep op hoog niveau inzake gendergelijkheid en diversiteit, de Commissie rechten van de vrouw en gendergelijkheid, het netwerk voor gendermainstreaming, de afdeling Gelijkheid en Diversiteit, het Comité voor gelijke kansen en diversiteit (Copec), Egalité, de vereniging van LGBTI+personeel van de EU-instellingen, het Raadgevend Comité voor preventie en bescherming op het werk en de coördinatoren van de groep voor gelijkheid en diversiteit; overwegende evenwel dat er geen sprake is van duidelijke coördinatie of samenhang tussen deze organen;

AD.

overwegende dat gendermainstreaming een proces is dat specifieke vaardigheden en kennis, alsook engagement vereist en als zodanig alleen effectief kan zijn indien het samengaat met bewustmaking en capaciteitsopbouw binnen de instellingen en van het personeel;

AE.

overwegende dat het Europees Parlement zich al in 2003 heeft verbonden aan de vaststelling en tenuitvoerlegging van een beleidsplan voor gendermainstreaming, waarin prioriteit wordt gegeven aan de integratie van het genderperspectief in het werk van de commissies en delegaties, met concrete instrumenten voor de bevordering, bewustmaking en toepassing van het beginsel van gendermainstreaming in de dagelijkse activiteiten;

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

42.

43.

44.

45.

46.

47.

48.

49.

50.

51.

52.

53.

54.

—

gezien het voorstel van de Commissie voor een besluit van de Raad tot wijziging van Beschikking 2007/198/Euratom tot oprichting van de Europese gemeenschappelijke onderneming voor ITER en de ontwikkeling van fusie-energie en tot toekenning van gunsten daaraan (COM(2018)0445),

—

gezien Beschikking 2007/198/Euratom van de Raad tot oprichting van de Europese gemeenschappelijke onderneming voor ITER en de ontwikkeling van fusie-energie en tot toekenning van gunsten daaraan (1),

—

gezien het verslag van de Europese Rekenkamer van 13 november 2017 over de jaarrekening van de gemeenschappelijke onderneming voor ITER en de ontwikkeling van fusie-energie betreffende het begrotingsjaar 2016, vergezeld van de antwoorden van de gemeenschappelijke onderneming,

—

gezien de mededeling van de Commissie van 14 juni 2017 over de bijdrage van de EU aan een hervormd ITER-project (COM(2017)0319),

—

gezien artikel 52 van zijn Reglement,

—

gezien het verslag van de Commissie industrie, onderzoek en energie (A8-0393/2018),

A.

overwegende dat fusie een sleutelrol zou kunnen spelen in het toekomstige Europese en mondiale energielandschap als een in potentie onuitputtelijke, veilige, klimaatvriendelijke, ecologisch verantwoordelijke en economisch concurrerende bron van energie;

B.

overwegende dat fusie nu reeds concrete kansen oplevert voor de industrie en positieve effecten heeft op de werkgelegenheid, de economische groei en innovatie, met een gunstige impact die verder reikt dan de terreinen fusie en energie;

C.

overwegende dat de Europese gemeenschappelijke onderneming voor ITER en de ontwikkeling van fusie-energie voor coördinatie zorgt van de wetenschappelijke en technologische onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten op het gebied van fusie;

D.

overwegende dat Europa vanaf het begin een voortrekkersrol heeft gespeeld in het ITER-project, dat ontwikkeld is in nauwe samenwerking met de niet-Europese partijen bij de ITER-Overeenkomst (de VS, Rusland, Japan, China, Zuid-Korea en India), en verder overwegende dat de Europese bijdrage, die ingebracht wordt via de gemeenschappelijke onderneming, 45 % van de bouwkosten van het project vertegenwoordigt;

E.

overwegende dat het voorstel van de Commissie voor het wijzigen van Beschikking 2007/198/Euratom van de Raad gericht is op het zeker stellen van financiering voor de Europese participatie in het ITER-project gedurende de hele looptijd van het volgende meerjarig financieel kader, teneinde continuïteit te garanderen met betrekking tot dit project, met het oog op het realiseren van belangrijke wetenschappelijke doorbraken bij de ontwikkeling van fusie voor civiele toepassingen, om op termijn te kunnen komen tot de productie van een veilige en rendabele vorm van energie die bijdraagt aan de verwezenlijking van de doelstellingen van de Overeenkomst van Parijs;

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

—

gezien de studie “Public Sector Reform: How the EU budget is used to encourage it”, die zijn directoraat-generaal Intern Beleid in 2016 heeft gepubliceerd (1),

—

gezien de Europa 2020-strategie,

—

gezien de huidige financieringsperiode van de EU (2014-2020) en het voorstel van de Commissie voor het nieuwe meerjarig financieel kader (2021-2028),

—

gezien het akkoord dat de medewetgevers in juli 2018 hebben bereikt over een verhoging van de begroting van het steunprogramma voor structurele hervormingen (SRSP),

—

gezien artikel 197 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU),

—

gezien artikel 52 van zijn Reglement,

—

gezien het verslag van de Commissie begrotingscontrole en het advies van de Commissie regionale ontwikkeling (A8-0378/2018),

A.

overwegende dat het openbaar bestuur in de lidstaten fundamenteel is voor de uitvoering van de EU-begroting en dat een goede werking ervan kan helpen om moderne systemen te creëren die de welvaart en het welzijn in de EU vergroten;

B.

overwegende dat het voorstel voor het nieuwe meerjarig financieel kader (MFK) in zijn huidige vorm geen specifieke doelstelling voor openbaar bestuur bevat;

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

—

gezien de internationale wettelijke bescherming van de vrijheid van gedachte, geweten, godsdienst of levensovertuiging uit hoofde van artikel 18 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM) van 1948, artikel 18 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten (IVBPR) van 1966, de Verklaring inzake de uitbanning van alle vormen van onverdraagzaamheid en discriminatie op grond van godsdienst of levensovertuiging van 1981, artikel 9 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en de artikelen 10, 21 en 22 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie,

—

gezien algemeen commentaar nr. 22 van de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties van 30 juli 1993 op artikel 18 van de UVRM van 1948, en VN-resolutie 16/18 van 12 april 2011 over de bestrijding van intolerantie, negatieve beeldvorming en stigmatisering, discriminatie, aanzetten tot geweld en gewelddaden gericht tegen personen op grond van godsdienst of levensovertuiging,

—

gezien het Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU), in het bijzonder de artikelen 2 en 21,

—

gezien artikel 17 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU),

—

gezien de conclusies van de Raad van 21 februari 2011 over onverdraagzaamheid, discriminatie en geweld op basis van godsdienst of overtuiging,

—

gezien het strategisch EU-kader en EU-actieplan voor mensenrechten en democratie, aangenomen door de Raad op 25 juni 2012, en het EU-actieplan inzake mensenrechten en democratie 2015-2019,

—

gezien de EU-richtsnoeren van 24 juni 2013 inzake bevordering en bescherming van de vrijheid van godsdienst of levensovertuiging,

—

gezien zijn aanbeveling van 13 juni 2013 over de ontwerprichtsnoeren van de EU tot bevordering en bescherming van de vrijheid van godsdienst en overtuiging (1),

—

gezien zijn resoluties van 20 januari 2011 over de situatie van christenen in de context van vrijheid van godsdienst (2), van 4 februari 2016 over de stelselmatige massamoord op religieuze minderheden door “ISIS/Da'esh” (3) en van 14 december 2017 over de situatie van de Rohingya (4),

—

gezien zijn resolutie van 9 juli 2015 inzake de nieuwe benadering van de EU van mensenrechten en democratie — evaluatie van de activiteiten van het Europees Fonds voor Democratie (EFD) sinds de oprichting (5), met name de paragrafen 27 en 28,

—

gezien zijn resoluties van 14 december 2016 (6) over het jaarverslag over mensenrechten en democratie in de wereld en het beleid van de Europese Unie ter zake 2015, met name paragraaf 14, en van 23 november 2017 (7) over het jaarverslag over mensenrechten en democratie in de wereld 2016 en het beleid van de Europese Unie ter zake, met name paragraaf 8,

—

gezien het op 5 oktober 2012 door het Bureau van de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de mensenrechten (OHCHR) gepubliceerde Actieplan van Rabat betreffende het verbod op het uitdragen van haat op grond van nationaliteit, ras of godsdienst waarmee wordt aangezet tot discriminatie, vijandigheid of geweld,

—

gezien het mandaat van de speciaal gezant voor de bevordering van de vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst buiten de EU,

—

gezien Verordening (EU) nr. 235/2014 van het Europees Parlement en de Raad van 11 maart 2014 tot instelling van een financieringsinstrument voor democratie en mensenrechten in de wereld (8),

—

gezien de conclusies van de Raad van 19 mei 2014 over een op rechten gebaseerde benadering van ontwikkelingssamenwerking, die alle mensenrechten omvat, en het werkdocument van de diensten van de Commissie van 30 april 2014 getiteld “Tool-Box — A rights-based approach, encompassing all human rights for EU development cooperation” (SWD(2014)0152),

—

gezien de uitreiking in 2015 door het Europees Parlement van de Sacharovprijs voor de vrijheid van gedachte aan de Saudische blogger en activist Raif Badawi voor zijn opmerkelijke inspanningen gericht op het bevorderen van het openbaar debat over godsdienst en politiek in zijn land; gezien zijn nog steeds voortdurende gevangenhouding na veroordeeld te zijn tot tien jaar gevangenschap, duizend zweepslagen en een hoge boete wegens vermeende “belediging van de islam”,

—

gezien de zaak van de Pakistaanse christelijke vrouw Asia Bibi, die gevangen werd genomen en ter dood werd veroordeeld wegens godslastering, en gezien haar recente vrijspraak,

—

gezien artikel 52 van zijn Reglement,

—

gezien het verslag van de Commissie buitenlandse zaken (A8-0449/2018),

A.

overwegende dat vrijheid van gedachte, geweten, godsdienst en levensovertuiging, binnen het EU-kader en in deze resolutie doorgaans het recht op vrijheid van godsdienst en levensovertuiging genoemd, een onvervreemdbaar en fundamenteel recht is, zoals alle andere, waar eenieder zonder enig onderscheid van welke aard ook aanspraak op heeft, zoals is vastgelegd in internationale en Europese basisteksten, waaronder de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie; overwegende dat eenieder recht heeft op eerbiediging van alle mensenrechten zoals die worden erkend in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en het Europees Handvest van de grondrechten, zonder onderscheid op grond van ras, etniciteit, bekwaamheid, geslacht, seksuele geaardheid, godsdienstige overtuiging of gebrek aan godsdienstige overtuiging; overwegende dat overeenkomstig artikel 21 van het Verdrag betreffende de Europese Unie het internationaal optreden van de Unie gestoeld is op de beginselen die ten grondslag liggen aan de oprichting van de Unie; overwegende dat de Unie overeenkomstig artikel 2 van het Verdrag is gecreëerd naar het evenbeeld van samenlevingen die worden gekenmerkt door pluralisme en verdraagzaamheid;

B.

overwegende dat het beginsel van de scheiding tussen kerk en staat wereldwijd en in Europa een leidend principe is in de staatsinrichting;

C.

overwegende dat het Europees Parlement secularisme heeft gedefinieerd als een strikte scheiding tussen de godsdienstige en politieke autoriteiten, wat impliceert dat elke vorm van religieuze inmenging in het functioneren van de overheid en elke vorm van publieke inmenging in religieuze aangelegenheden worden verworpen, behalve om de voorschriften op het gebied van veiligheid en openbare orde (inclusief de eerbiediging van de vrijheid van anderen) te handhaven en voor iedereen — zowel gelovigen als agnosten en atheïsten — in dezelfde mate het recht op vrijheid van geweten te garanderen;

D.

overwegende dat de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging impliceert dat eenieder het recht heeft om te kiezen waarin te geloven of om niet te geloven, het recht om zonder enige dwang van godsdienst of overtuiging te veranderen of hier afstand van te doen, alsmede het recht om zijn gedachte, geweten, godsdienst en levensovertuiging te praktiseren en te belijden, hetzij alleen, hetzij met anderen, zowel in het openbaar als privé; overwegende dat het belijden van gedachte, geweten, godsdienst of levensovertuiging tot uitdrukking kan worden gebracht in erediensten, in het onderhouden van geboden en voorschriften, in praktische toepassing ervan en in onderricht; overwegende dat de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging gemeenschappen van gelovigen en niet-gelovigen het recht geeft om hun ethos te behouden of hier afstand van te doen en dienovereenkomstig te handelen, en religieuze, seculiere en niet-confessionele organisaties recht geeft op een erkende rechtspersoonlijkheid; overwegende dat de bescherming van personen die een of geen godsdienst belijden, en de effectieve aanpak van schendingen van de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging, zoals discriminatie of juridische beperkingen op grond van godsdienst of levensovertuiging, gelden als fundamentele voorwaarden voor het waarborgen van ieders gelijke recht op vrijheid van godsdienst en levensovertuiging;

E.

overwegende dat theïstische, niet-theïstische en atheïstische levensovertuigingen, alsook het recht geen enkele godsdienst of levensovertuiging te belijden, ook worden beschermd onder artikel 18 van het IVBPR; overwegende dat het belijden of niet belijden van een godsdienst of levensovertuiging een absoluut recht is dat onder geen enkel beding mag worden beperkt;

F.

overwegende dat alle mensenrechten en fundamentele vrijheden ondeelbaar, onderling afhankelijk en onderling verbonden zijn; overwegende dat de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging elementen van vele andere mensenrechten en fundamentele vrijheden omvat en daarvan afhankelijk is, zoals de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van vergadering en vereniging, en dat zij tezamen een belangrijke rol vervullen in de strijd tegen alle vormen van onverdraagzaamheid en discriminatie op grond van godsdienst of levensovertuiging;

G.

overwegende dat de vrijheid van godsdienst eindigt waar de rechten en vrijheden van anderen worden geschonden, en dat de beleving van een godsdienst of overtuiging nooit en onder geen enkel voorwendsel gewelddadig extremisme of verminking kan rechtvaardigen en evenmin een vrijgeleide kan zijn voor handelingen die de inherente waardigheid van het individu aantasten;

H.

overwegende dat de eerbiediging van de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging rechtstreeks bijdraagt tot democratie, ontwikkeling, de rechtsstaat, vrede en stabiliteit; overwegende dat schendingen van de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging op grote schaal voorkomen, mensen in alle delen van de wereld treffen, de waardigheid van het menselijk leven raken, onverdraagzaamheid veroorzaken of aanwakkeren en vaak vroegtijdige aanwijzingen zijn voor sluimerend geweld of conflicten; overwegende dat staten de zorgvuldigheidsplicht hebben om geweld of de dreiging met geweld ten aanzien van personen op grond van hun godsdienst of levensovertuiging te voorkomen, onderzoeken en bestraffen, en ervoor moeten zorgen dat er verantwoording wordt afgelegd in het geval dergelijke schendingen zich voordoen;

I.

overwegende dat de EU, in overeenstemming met artikel 21 VEU, de universaliteit en de ondeelbaarheid van de mensenrechten en de fundamentele vrijheden en de eerbiediging van de menselijke waardigheid bevordert en beschermt als een van de leidende beginselen van haar buitenlands beleid;

J.

overwegende dat in veel landen nog steeds sprake is van religieuze beperkingen en vijandelijkheden, voortgebracht door regeringen of gemeenschappen; overwegende dat bepaalde religieuze minderheden in toenemende mate blootstaan aan bedreigingen en vervolging door overheids- en niet-overheidsactoren; overwegende dat mensenrechtenverdedigers die zich inzetten voor de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging, over de hele wereld steeds meer blootstaan aan bedreigingen en aanvallen;

K.

overwegende dat, in navolging van de doelstelling om de vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst te bevorderen via het buitenlands beleid van de EU, de Raad in juni 2013 de EU-richtsnoeren tot bevordering en bescherming van de vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst heeft aangenomen, en de Commissie in mei 2016 de eerste speciaal gezant voor de bevordering van de vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst buiten de EU heeft aangesteld met een eenjarig mandaat dat sindsdien tweemaal op jaarbasis is verlengd;

L.

overwegende dat de EU de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging heeft bevorderd, op internationaal niveau en via multilaterale fora, met name door de leiding te nemen bij de thematische resoluties over de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging in de Algemene Vergadering van de VN (AVVN) en de VN-Mensenrechtenraad (MRR) en door het mandaat te steunen van en samen te werken met de speciale VN-rapporteur voor de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging, maar ook via de samenwerking met gelijkgestemde derde landen;

M.

overwegende dat de bevordering van de vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst, onder meer via de steun vanuit het maatschappelijk middenveld voor de bescherming van de rechten van gelovigen en niet-gelovigen en met name van mensen die behoren tot religieuze en levensbeschouwelijke minderheden, de ondersteuning van mensenrechtenverdedigers, de strijd tegen discriminatie op grond van godsdienst of levensovertuiging en de bevordering van de interculturele en interreligieuze dialoog, een financieringsprioriteit vormen in het kader van het Europees instrument voor de democratie en de mensenrechten (EIDHR) voor de periode 2014-2020; overwegende dat ook door het Europees Ontwikkelingsfonds (EOF) en financiële instrumenten van de EU, zoals het financieringsinstrument voor ontwikkelingssamenwerking (DCI), het Europees nabuurschapsinstrument (ENI), het instrument voor bijdrage aan stabiliteit en vrede (IcSP) en het instrument voor pretoetredingssteun (IPA), projecten zijn ondersteund die bijdragen tot een beter klimaat voor de vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst;

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

—

gezien artikel 2 en artikel 3, lid 3, van het Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU),

—

gezien de artikelen 8, 10, 11, 153 en 157 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU),

—

gezien de artikelen 23 en 33 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie,

—

gezien het EU-actieplan inzake mensenrechten en democratie 2015,

—

gezien de conclusies van de Raad van 16 juni 2016 over gendergelijkheid (00337/2016),

—

gezien het aan de conclusies van de Raad van 7 maart 2011 gehechte Europees pact voor gendergelijkheid voor de periode 2011-2020 (07166/2011),

—

gezien het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM), met name artikel 14 inzake het verbod op discriminatie,

—

gezien het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten en het VN-rapport getiteld “Final study on illicit financial flows, human rights and the 2030 Agenda for Sustainable Development” van de onafhankelijke deskundige inzake de effecten van buitenlandse schulden en andere internationale financiële verplichtingen van staten met betrekking tot de volledige uitoefening van alle mensenrechten, met name economische, sociale en culturele rechten, van 15 januari 2016,

—

gezien het VN-verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van discriminatie van vrouwen (CEDAW) van 18 december 1979,

—

gezien de verklaring en het actieprogramma van Peking die op 15 september 1995 tijdens de vierde wereldvrouwenconferentie werden aangenomen en de slotdocumenten van de bijzondere zittingen van de VN Peking + 5 (2000), Peking + 10 (2005), Peking + 15 (2010) en Peking + 20 (2015),

—

gezien het Verdrag van de Raad van Europa inzake het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld (Verdrag van Istanbul), en artikel 3 daarvan dat “gender” definieert als “de sociaal geconstrueerde rollen, gedragingen, activiteiten en eigenschappen die een bepaalde maatschappij passend acht voor vrouwen en mannen”, en het Inter-Amerikaans Verdrag ter voorkoming, bestraffing en uitbanning van geweld tegen vrouwen (Verdrag van Belém do Pará) van 1994,

—

gezien resolutie 70/1 van de Algemene Vergadering van de VN van 25 september 2015, getiteld “Onze wereld transformeren: Agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling”,

—

gezien de belangrijke verdragen van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) inzake gendergelijkheid, waaronder het Verdrag betreffende gelijke beloning (nr. 100), het Verdrag betreffende discriminatie (arbeid en beroep) (nr. 111), het Verdrag betreffende arbeiders met gezinsverantwoordelijkheid (nr. 156) en het Verdrag betreffende de bescherming van het moederschap (nr. 183),

—

gezien het werkdocument met aanbevelingen, ingediend bij het Comité voor de uitbanning van discriminatie van vrouwen door de organisaties Centre for Economic and Social Rights (CESR), Alliance Sud, Global Justice Clinic at New York University School of Law, Public Eye en Tax Justice Network, getiteld “Swiss Responsibility for the Extraterritorial Impacts of Tax Abuse on Women's Rights”, waarin wordt gewezen op de onevenredige belastingdruk op vrouwen, met name vrouwen met een laag inkomen en vrouwen in ontwikkelingslanden, die het gevolg is van het verlies van overheidsinkomsten als gevolg van grensoverschrijdende belastingfraude,

—

gezien het werkdocument van de diensten van de Commissie van 3 december 2015, getiteld “Strategic engagement for gender equality 2016-2019” (SWD(2015)0278),

—

gezien de Europa 2020-strategie voor slimme, duurzame en inclusieve groei van de Commissie,

—

gezien de landenverslagen van de Commissie in het kader van het Europees Semester 2018,

—

gezien het verslag van de Commissie van 2017 over de gelijkheid van mannen en vrouwen in de Europese Unie,

—

gezien het verslag van de Commissie, getiteld “Taxation Trends in the European Union — Data for the EU Member States, Iceland and Norway, 2018 Edition”,

—

gezien het verslag van de Commissie van 8 mei 2018 over de ontwikkeling van kinderopvangfaciliteiten voor jonge kinderen met het oog op een verbetering van de arbeidsparticipatie van vrouwen, een beter evenwicht tussen werk en privéleven voor werkende ouders en het ontstaan van duurzame en inclusieve groei in Europa (de “doelstellingen van Barcelona”) (COM(2018)0273),

—

gezien Richtlijn 2004/113/EG van de Raad van 13 december 2004 houdende toepassing van het beginsel van gelijke behandeling van mannen en vrouwen bij de toegang tot en het aanbod van goederen en diensten,

—

gezien het voorstel van 18 januari 2018 voor een richtlijn van de Raad tot wijziging van Richtlijn 2006/112/EG wat de btw-tarieven betreft (COM(2018)0020),

—

gezien de gendergelijkheidsindex van het Europees Instituut voor gendergelijkheid (EIGE),

—

gezien het verslag van VN-Vrouwen uit 2015 getiteld “Progress of the world's women 2015-2016: Transforming economies, realizing rights”,

—

gezien het eindrapport 2005 van de groep deskundigen van de Raad van Europa voor genderbudgettering, waarin genderbudgettering wordt gedefinieerd als “een op gender gebaseerde beoordeling van begrotingen, waarbij het genderperspectief op alle niveaus van de begrotingsprocedure wordt geïntegreerd en inkomsten en uitgaven worden geherstructureerd om gendergelijkheid te bevorderen”,

—

gezien de studie van de onderzoeksdienst van het Europees Parlement van 2015, getiteld “Bringing transparency, coordination and convergence to corporate tax policies in the European Union — I — Assessment of the magnitude of aggressive corporate tax planning”,

—

gezien de slotopmerkingen van het Comité voor de uitbanning van discriminatie van vrouwen over extraterritoriale verplichtingen in verband met het gendereffect van illegale geldstromen en ontwijking van de vennootschapsbelasting m.b.t. Zwitserland (2016) en Luxemburg (2018) (1),

—

gezien de beleidsnota van het Institute of Development Studies van 2016, getiteld “Redistributing Unpaid Care Work — Why Tax Matters for Women's Rights”,

—

gezien de studie van beleidsondersteunende afdeling C: Rechten van de burger en Constitutionele Zaken van het Parlement van april 2017, getiteld “Gender equality and taxation in the European Union”,

—

gezien het verslag van VN-Vrouwen van april 2018, getiteld “Gender, taxation and equality in developing countries”,

—

gezien zijn resolutie van 11 september 2012 over de rol van vrouwen in de groene economie (2),

—

gezien het OESO-rapport over de uitvoering van de aanbevelingen van de OESO inzake gendergelijkheid (juni 2017) en de Tax and Benefit Models 2015 van de OESO,

—

gezien zijn resolutie van 9 juni 2015 over de EU-strategie voor de gelijkheid van vrouwen en mannen na 2015 (3),

—

gezien zijn resolutie van 28 april 2016 over vrouwen die als huishoudelijk personeel en als verzorger werken in de EU (4),

—

gezien zijn resolutie van 26 mei 2016 over armoede: een genderperspectief (5),

—

gezien zijn resolutie van 14 maart 2017 over gelijkheid tussen mannen en vrouwen in de Europese Unie 2014-2015 (6),

—

gezien zijn aanbeveling van 13 december 2017 aan de Raad en de Commissie na het onderzoek naar witwaspraktijken, belastingontwijking en belastingontduiking (7),

—

gezien artikel 52 van zijn Reglement,

—

gezien de gezamenlijke vergaderingen van de Commissie economische en monetaire zaken en de Commissie rechten van de vrouw en gendergelijkheid overeenkomstig artikel 55 van het Reglement,

—

gezien het verslag van de Commissie economische en monetaire zaken en de Commissie rechten van de vrouw en gendergelijkheid (A8-0416/2018),

A.

overwegende dat in de artikelen 2 en 3 van het VEU is neergelegd dat non-discriminatie en gelijkheid van vrouwen en mannen behoren tot de doelstellingen van de EU en tot de waarden waarop de Unie berust; overwegende dat de Europese Unie er op grond van de artikelen 8 en 10 VWEU toe gehouden is er bij de omschrijving en uitvoering van haar beleid en optreden naar te streven ongelijkheden op te heffen, de gelijkheid van mannen en vrouwen te bevorderen en discriminatie te bestrijden; overwegende dat het Handvest van de grondrechten rechten en beginselen bevat die verwijzen naar het verbod op directe en indirecte discriminatie (artikel 21, lid 1) en gelijkheid van vrouwen en mannen (artikel 23); overwegende dat de in het Handvest neergelegde rechten rechtstreeks van belang zijn voor de lidstaten wanneer zij het recht van de Unie ten uitvoer brengen (artikel 51 van het Handvest);

B.

overwegende dat er in de Europese Unie nog altijd sprake is van ondervertegenwoordiging van vrouwen op de arbeidsmarkt en dat de totale arbeidsparticipatie van vrouwen nog altijd bijna 12 % lager ligt dan de arbeidsparticipatie van mannen; overwegende dat 31,5 % van de werkende vrouwen in de EU in deeltijd werkt, en dat dit percentage bij werkende mannen op 8,2 % ligt;

C.

overwegende dat het van het allergrootste belang is dat de arbeidsparticipatiekloof tussen vrouwen en mannen wordt aangepakt en dat de genderpensioenkloof, die momenteel in de EU gemiddeld bijna 40 % bedraagt en die het gevolg is van het feit dat vrouwen gedurende hun leven met diverse ongelijkheden te maken krijgen en vaak periodes van hun leven niet op de arbeidsmarkt actief zijn, wordt verkleind;

D.

overwegende dat de loonkloof tussen vrouwen en mannen in de EU momenteel 16 % bedraagt, hetgeen inhoudt dat vrouwen in de EU in alle economisch sectoren gemiddeld per uur 16 % minder verdienen dan mannen;

E.

overwegende dat het cumulatieve effect van de diverse kloven (de loonkloof en de arbeidsparticipatiekloof, loopbaanonderbrekingen, onderbrekingen wegens de zorg voor kinderen en het feit dat vrouwen vaker in deeltijd werken) in aanzienlijke mate bijdraagt aan de loon- en pensioenkloof tussen vrouwen en mannen, en dat vrouwen daardoor een groter risico lopen op armoede en sociale uitsluiting, met alle negatieve gevolgen van dien voor hun kinderen en gezin;

F.

overwegende dat er in het actieprogramma van Peking op wordt gewezen dat beleidsmaatregelen en programma's, onder meer op het gebied van belastingen, vanuit genderperspectief moeten worden bekeken, en dat er zo nodig aanpassingen moeten worden doorgevoerd om te zorgen voor een billijker verdeling van productiemiddelen, welvaart, kansen, inkomen en diensten;

G.

overwegende dat in het Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van discriminatie van vrouwen is bepaald dat binnen gezinnen ten aanzien van elk gezinslid de beginselen van gelijkheid, rechtvaardigheid en individuele ontplooiing geëerbiedigd moeten worden, en dat vrouwen recht hebben op gelijke behandeling en ook op het gebied van het belastingrecht behandeld moeten worden als individuele, autonome burgers en niet als personen die afhankelijk zijn van mannen;

H.

overwegende dat de lidstaten, als ondertekenaars van het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten, zich ertoe hebben verbonden maximaal gebruik te maken van de hun ter beschikking staande middelen om steeds nader tot een algehele verwezenlijking van de economische, sociale en culturele rechten te komen;

I.

overwegende dat regelgeving inzake personenbelasting die vrouwen impliciet benadeelt wat betreft de toegang tot werkgelegenheid, arbeidsvoorwaarden of door de werkgever verstrekte pensioenen, in strijd kan zijn met artikel 14 van Richtlijn 2006/54/EG van het Europees Parlement en de Raad (8) van 5 juli 2006 betreffende de toepassing van het beginsel van gelijke kansen en gelijke behandeling van mannen en vrouwen in arbeid en beroep (9);

J.

overwegende dat in het werkdocument van de diensten van de Commissie “Strategic Engagement for Gender Equality (2016-2019)” gebieden worden genoemd waarop gendergelijkheid essentieel is, zoals belastingbeleid, maar geen bindende voorschriften zijn opgenomen en evenmin wordt opgeroepen tot een grotere inzet inzake gendermainstreaming op het niveau van de lidstaten;

K.

overwegende dat er binnen het belastingbeleid sprake kan zijn van expliciete of impliciete genderdiscriminatie; overwegende dat er sprake is van expliciete genderdiscriminatie als er verschillende belastingbepalingen gelden voor mannen en vrouwen, en dat er sprake is van impliciete genderdiscriminatie als op papier voor iedereen dezelfde regels gelden, maar in de praktijk sprake is van ongelijkheid omdat de betreffende belastingbepaling vanwege verschillen in gedragingen/inkomenspatronen niet dezelfde gevolgen heeft voor vrouwen als voor mannen; overwegende dat de meeste lidstaten belastingvoorschriften die uitdrukkelijk onderscheid maken tussen mannen en vrouwen hebben afgeschaft, maar dat impliciete verschillen op belastinggebied zich nog steeds in de hele EU voordoen vanwege de wisselwerking tussen belastingvoorschriften en de sociaaleconomische werkelijkheid;

L.

overwegende dat beleidskeuzes inzake het genereren en herverdelen van inkomsten onevenredige gevolgen kunnen hebben voor het inkomen en de financiële zekerheid van vrouwen, en de toegang van vrouwen tot kwalitatief hoogwaardige openbare diensten kunnen beperken, waardoor het vermogen van vrouwen om hun economische en sociale rechten uit te oefenen alsmede de vooruitgang in de richting van gendergelijkheid worden ondermijnd;

M.

overwegende dat het gebrek aan aandacht voor genderaspecten binnen het belastingbeleid op Europees en nationaal niveau de bestaande verschillen tussen vrouwen en mannen (op het gebied van werkgelegenheid, inkomen, onbetaald werk, pensioenen, armoede, welvaart enz.) vergroot, vrouwen ontmoedigt zich op de arbeidsmarkt te begeven en te blijven werken, en traditionele genderrollen en stereotypes bekrachtigt;

N.

overwegende dat de ontwikkeling van belastingbeleid een essentieel onderdeel is van de Europa 2020-strategie; overwegende dat het Europees semester zich vooral richt op het waarborgen van de naleving van het stabiliteits- en groeipact en dat in prioriteiten en aanbevelingen, met name op het gebied van belastingen, over het algemeen geen aandacht wordt besteed aan genderaspecten;

O.

overwegende dat het regressieve karakter van de veranderingen die de lidstaten de afgelopen decennia op het gebied van de belasting op arbeid, vennootschappen, consumptie en vermogen hebben doorgevoerd, heeft geleid tot een afname van het herverdelingseffect van belastingstelsels en tot een toename van inkomensongelijkheden; overwegende dat deze structurele verandering op het gebied van belastingheffing de belastingdruk heeft verschoven naar groepen met een laag inkomen en dus met name naar vrouwen, vanwege de ongelijke inkomensverdeling tussen vrouwen en mannen, het geringe aantal vrouwen in de categorie grootverdieners, de bovengemiddelde consumptieratio's voor vrouwen met betrekking tot basisgoederen en -diensten en het feit dat van het totale inkomen van vrouwen een relatief groot deel bestaat uit inkomen uit arbeid en een relatief klein deel uit inkomen uit vermogen (10);

P.

overwegende dat vrouwen met name kunnen lijden onder economische ongelijkheid omdat de inkomensverdeling tussen vrouwen en mannen ongelijk is, slechts een gering percentage van alle grootverdieners vrouw is, en van het totale inkomen van vrouwen het grootste deel bestaat uit inkomen uit arbeid en een veel kleiner deel uit inkomen uit kapitaal (11);

Q.

overwegende dat de gemiddelde vennootschapsbelastingtarieven sinds de jaren 80 enorm zijn gedaald, van 40 % tot 21,9 % in 2018, terwijl de tarieven voor verbruiksbelastingen (waarvan de btw een grote component is) sinds 2009 zijn gestegen tot 20,6 % in 2016 (12);

R.

overwegende dat in het huidige macro-economische beleid meer rekening moet worden gehouden met het belang van onbetaalde zorg en huishoudelijk werk en overwegende dat uit gegevens blijkt dat 80 % van de zorg in de EU wordt verleend door onbetaalde zorgverleners, en dat 75 % daarvan vrouwen zijn; overwegende dat bepaalde belastingmaatregelen en onderfinanciering van overheidsdiensten en van de toegang tot sociale voorzieningen onevenredig grote gevolgen hebben voor groepen met een laag inkomen, en met name voor vrouwen, aangezien zij vaak, zonder dat zij daarvoor worden betaald, de gaten dichten in de zorg, de opvoeding en andere vormen van gezinsondersteuning, waardoor de onevenredig grote verantwoordelijkheid van vrouwen voor zorgtaken in stand wordt gehouden; overwegende dat het de armste en kwetsbaarste vrouwen in de EU-landen zijn die de dubbele last dragen van informele zorg en laagbetaald onzeker werk (13);

S.

overwegende dat bijna alle lidstaten met betrekking tot de inkomstenbelasting een duaal systeem hanteren, in die zin dat zij een hoger marginaal belastingtarief toepassen op het inkomen van de tweede verdiener en uniforme belastingtarieven hebben ingevoerd voor de meeste soorten inkomsten uit vermogen; overwegende dat de onevenredig hoge belastingdruk die er in de meeste lidstaten op tweede verdieners ligt als gevolg van de directe progressieve belastingregelingen die gelden voor inkomsten uit arbeid, een van de belangrijkste redenen is waarom de participatie van vrouwen op de arbeidsmarkt zo laag blijft (14), naast andere belastingbepalingen en voorschriften inzake sociale zekerheid, alsook de kosten van en het gebrek aan kinderopvang;

T.

overwegende dat de niveaus van de inactiviteitsval (momenteel 40 %) en de lage-inkomensval, die vrouwen onevenredig zwaar treffen en hen ontmoedigen om ten volle deel te nemen aan de arbeidsmarkt, in belangrijke mate worden bepaald door bepalingen inzake directe belastingen en door het verlies van socialezekerheidsvoorzieningen;

U.

overwegende dat in sommige lidstaten gezinnen nog altijd recht hebben op belastingverlaging als een van de partners ten laste van de andere komt, dat er lidstaten zijn waar getrouwde stellen recht hebben op een toeslag en/of waar gezinnen met één kostwinner recht hebben op belastingkredieten, waardoor de asymmetrieën met eenoudergezinnen (waarbij in de meeste gevallen een vrouw de alleenstaande ouder is) in stand worden gehouden en geen rekening wordt gehouden met de diversiteit van gezinssituaties in de EU; overwegende dat dergelijke belastingvoordelen in veel gevallen de vrouwelijke partner ontmoedigen om te gaan werken en er direct of indirect toe leiden dat vrouwen hun tijd aan onbetaald werk besteden in plaats van aan betaald werk;

V.

overwegende dat de invloed van belastingheffing op de genderkloof op het gebied van vermogen uit onderneming, persoonlijk vermogen en eigendom een onderontwikkeld onderzoeksterrein is en dat er dringend voor moet worden gezorgd dat op deze gebieden naar geslacht uitgesplitste gegevens beschikbaar komen;

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

—

gezien zijn besluit van 6 februari 2018 over de instelling, bevoegdheden, aantal leden en ambtstermijn van de Bijzondere Commissie toelatingsprocedure van de Unie voor pesticiden (1),

—

gezien artikel 191 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU),

—

gezien het zevende algemeen milieuactieprogramma voor de Europese Unie voor de periode tot en met 2020 (2),

—

gezien het Verdrag van de Economische Commissie van de Verenigde Naties voor Europa (VN-ECE) betreffende toegang tot informatie, inspraak bij besluitvorming en toegang tot de rechter inzake milieuaangelegenheden (het Verdrag van Aarhus),

—

gezien Verordening (EG) nr. 1107/2009 van het Europees Parlement en de Raad van 21 oktober 2009 betreffende het op de markt brengen van gewasbeschermingsmiddelen en tot intrekking van de Richtlijnen 79/117/EEG en 91/414/EEG (3) van de Raad (“de verordening”),

—

gezien Verordening (EG) nr. 396/2005 van het Europees Parlement en de Raad van 23 februari 2005 tot vaststelling van maximumgehalten aan bestrijdingsmiddelenresiduen in of op levensmiddelen en diervoeders van plantaardige en dierlijke oorsprong en houdende wijziging van Richtlijn 91/414/EEG van de Raad (4),

—

gezien Verordening (EG) nr. 1272/2008 van het Europees Parlement en de Raad van 16 december 2008 betreffende de indeling, etikettering en verpakking van stoffen en mengsels, tot wijziging en intrekking van de Richtlijnen 67/548/EEG en 1999/45/EG en tot wijziging van Verordening (EG) nr. 1907/2006 (5),

—

gezien Richtlijn 2003/35/EG van het Europees Parlement en de Raad van 26 mei 2003 tot voorziening in inspraak van het publiek in de opstelling van bepaalde plannen en programma's betreffende het milieu en, met betrekking tot inspraak van het publiek en toegang tot de rechter, tot wijziging van de Richtlijnen 85/337/EEG en 96/61/EG van de Raad (6),

—

gezien Verordening (EU) nr. 182/2011 van het Europees Parlement en de Raad van 16 februari 2011 tot vaststelling van de algemene voorschriften en beginselen die van toepassing zijn op de wijze waarop de lidstaten de uitoefening van de uitvoeringsbevoegdheden door de Commissie controleren (7),

—

gezien Verordening (EU) nr. 546/2011 van de Commissie van 10 juni 2011 tot uitvoering van Verordening (EG) nr. 1107/2009 van het Europees Parlement en de Raad wat uniforme beginselen voor de evaluatie en de toelating van gewasbeschermingsmiddelen betreft (8),

—

gezien Verordening (EU) nr. 283/2013 van de Commissie van 1 maart 2013 tot vaststelling van de gegevensvereisten voor werkzame stoffen (9),

—

gezien Verordening (EU) nr. 284/2013 van de Commissie van 1 maart 2013 tot vaststelling van de gegevensvereisten voor gewasbeschermingsmiddelen (10),

—

gezien Uitvoeringsverordening (EU) 2016/1056 van de Commissie van 29 juni 2016 tot wijziging van Uitvoeringsverordening (EU) nr. 540/2011 wat betreft de verlenging van de goedkeuringsperiode van de werkzame stof glyfosaat (11) en Uitvoeringsverordening (EU) 2016/1313 van de Commissie van 1 augustus 2016 tot wijziging van Uitvoeringsverordening (EU) nr. 540/2011 wat betreft de voorwaarden voor de goedkeuring van de werkzame stof glyfosaat (12),

—

gezien Uitvoeringsverordening (EU) 2017/2324 van de Commissie van 12 december 2017 tot verlenging van de goedkeuring van de werkzame stof glyfosaat overeenkomstig Verordening (EG) nr. 1107/2009 van het Europees Parlement en de Raad betreffende het op de markt brengen van gewasbeschermingsmiddelen, en tot wijziging van de bijlage bij Uitvoeringsverordening (EU) nr. 540/2011 van de Commissie (13),

—

gezien zijn resoluties van 13 april 2016 (14) en 24 oktober 2017 (15) over de ontwerpuitvoeringsverordening van de Commissie tot verlenging van de goedkeuring van de werkzame stof glyfosaat overeenkomstig Verordening (EG) nr. 1107/2009 van het Europees Parlement en de Raad betreffende het op de markt brengen van gewasbeschermingsmiddelen, en tot wijziging van de bijlage bij Uitvoeringsverordening (EU) nr. 540/2011,

—

gezien zijn resolutie van 15 februari 2017 over biologische pesticiden met een laag risico (16),

—

gezien zijn resolutie van 7 juni 2016 over de bevordering van innovatie en economische ontwikkeling in het toekomstige Europese landbouwbeheer (17),

—

gezien zijn resolutie van 7 juni 2016 over technologische oplossingen voor duurzame landbouw in de EU (18),

—

gezien zijn resolutie van 13 september 2018 over de tenuitvoerlegging van Verordening (EG) nr. 1107/2009 betreffende gewasbeschermingsmiddelen (19),

—

gezien de in april 2018 door de Onderzoeksdienst van het Europees Parlement gepubliceerde beoordeling van de uitvoering van Verordening (EG) nr. 1107/2009 en de relevante bijlagen bij die beoordeling,

—

gezien het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie van 23 november 2016 in zaak C-442/14, Bayer CropScience SA-NV en Stichting De Bijenstichting tegen College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (20),

—

gezien het besluit van de Europese Ombudsman van 18 februari 2016 in zaak 12/2013/MDC betreffende het handelen van de Commissie ten aanzien van de toelating en het op de markt brengen van gewasbeschermingsmiddelen (pesticiden),

—

gezien de op 20 maart 2015 gepubliceerde studie “IARC Monographs Volume 112: evaluation of five organophosphate insecticides and herbicides”,

—

gezien de door de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) gepubliceerde artikelen van respectievelijk 12 november 2015 en 7 september 2017, “Conclusion on the peer review of the pesticide risk assessment of the active substance glyphosate” (21) en “Peer review of the pesticide risk assessment of the potential endocrine disrupting properties of glyphosate” (22),

—

gezien het advies van het Comité risicobeoordeling (RAC) van het Europees Agentschap voor chemische stoffen (ECHA) over de indeling van glyfosaat van 15 maart 2017,

—

gezien wetenschappelijk advies 5/2018 van juni 2018 inzake het mechanisme voor wetenschappelijk advies over de EU-toelatingsprocedures voor gewasbeschermingsmiddelen (23),

—

gezien het verslag van de Commissie aan het Europees Parlement en de Raad over de uitvoering van Verordening (EG) nr. 1185/2009 van het Europees Parlement en de Raad van 25 november 2009 betreffende statistieken over pesticiden (COM(2017)0109),

—

gezien het door de deskundigengroep over duurzame gewasbescherming opgestelde en op 28 juni 2016 door de Raad bekrachtigde uitvoeringsplan om de beschikbaarheid van gewasbeschermingsmiddelen met een laag risico te vergroten en de toepassing van geïntegreerde gewasbescherming in de lidstaten te versnellen,

—

gezien het verslag van de speciale rapporteur van de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties voor het recht op voedsel, dat op 24 januari 2017 werd gepubliceerd en handelde over het wereldwijde gebruik van pesticiden in de landbouw en de gevolgen daarvan voor de mensenrechten,

—

gezien artikel 13 VWEU, waarin is bepaald dat de Unie en de lidstaten bij het formuleren en uitvoeren van het beleid van de Unie, in het bijzonder op het gebied van de interne markt, ten volle rekening moeten houden met hetgeen vereist is voor het welzijn van dieren als wezens met gevoel,

—

gezien Richtlijn 2010/63/EU van het Europees Parlement en de Raad van 22 september 2010 betreffende de bescherming van dieren die voor wetenschappelijke doeleinden worden gebruikt (24),

—

gezien de speciale Eurobarometer-enquête nr. 442 van maart 2016, waaruit blijkt dat 89 % van de EU-burgers van mening is dat de EU meer zou moeten doen om het belang van het dierenwelzijn internationaal onder de aandacht te brengen en dat 90 % van de EU-burgers het belangrijk vindt dat er strenge normen inzake dierenwelzijn worden vastgesteld,

—

gezien de talrijke verzoekschriften die bij het Europees Parlement worden ingediend door bezorgde burgers die hun recht uit hoofde van de artikelen 24 en 227 VWEU en artikel 44 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie uitoefenen, en waarin wordt gepleit voor het uitbannen van dierproeven in Europa en voor het vaststellen van internationale normen inzake dierenwelzijn,

—

gezien het voorstel van de Commissie voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad betreffende de transparantie en duurzaamheid van de EU-risicobeoordeling in de voedselketen (COM(2018)0179) (25),

—

gezien het feit dat de Commissie momenteel bezig is met een Refit-evaluatie van Verordening (EG) nr. 1107/2009,

—

gezien artikel 52 van zijn Reglement,

—

gezien het verslag van de Bijzondere Commissie toelatingsprocedure van de Unie voor pesticiden (A8-0475/2018),

A.

overwegende dat Verordening (EG) nr. 1107/2009 (“de verordening”) tot doel heeft “een hoog niveau van bescherming van de gezondheid van mens en dier en van het milieu te waarborgen en de werking van de interne markt te verbeteren door de regels voor het op de markt brengen van gewasbeschermingsmiddelen, te harmoniseren en tegelijkertijd de landbouwproductie te verbeteren”;

B.

overwegende dat de EU-toelatingsprocedure voor gewasbeschermingsmiddelen tot de strengste ter wereld behoort; overwegende dat de Bijzondere Commissie toelatingsprocedure van de Unie voor pesticiden (PEST) zich, naar aanleiding van de vraagtekens die diverse belanghebbenden bij de beoordeling van glyfosaat hadden geplaatst, tot taak heeft gesteld gebieden vast te stellen waarop de EU-toelatingsprocedure voor gewasbeschermingsmiddelen verder kan worden verbeterd en de aanbevelingen te doen die zij nodig acht om een hoog niveau van bescherming te waarborgen van de gezondheid van mens en dier en van het milieu;

C.

overwegende dat het voorzorgsbeginsel een overkoepelend beginsel van het Uniebeleid is, zoals bepaald in artikel 191 VWEU; overwegende dat de verordening volgens artikel 1, lid 4, ervan, op het voorzorgsbeginsel stoelt; overwegende dat de risicobeheersingsbeslissing waarin artikel 13, lid 2, van de verordening voorziet, in overeenstemming moet zijn met de voorwaarden van het voorzorgsbeginsel zoals bepaald in artikel 7, lid 1, van Verordening (EG) nr. 178/2002; overwegende dat in artikel 7, lid 2, van Verordening (EG) nr. 178/2002 is bepaald dat maatregelen die op basis van het voorzorgsbeginsel zijn vastgesteld, evenredig moeten zijn;

D.

overwegende dat diverse belanghebbenden vraagtekens hebben geplaatst bij de beoordeling van glyfosaat, en dat er met name aan wordt getwijfeld of er een onafhankelijke, objectieve en transparante beoordeling heeft plaatsgevonden en of de indelingscriteria van Verordening (EG) nr. 1272/2008 correct zijn toegepast, de toepasselijke richtsnoeren op de juiste wijze zijn gebruikt en het voorzorgsbeginsel naar behoren is toegepast;

E.

overwegende dat een gewasbeschermingsmiddel, krachtens artikel 4, lid 3, van de verordening, na gebruik volgens goede gewasbeschermingspraktijken in normale realistische gebruiksomstandigheden, onder meer geen onmiddellijk of uitgesteld schadelijk effect mag hebben op de gezondheid van de mens, met name op die van kwetsbare bevolkingsgroepen, en geen onaanvaardbare effecten mag hebben op het milieu;

F.

overwegende dat de evaluatie van de tenuitvoerlegging van de verordening heeft aangetoond dat de doelstellingen betreffende de bescherming van de gezondheid van mens en dier en van het milieu niet ten volle worden verwezenlijkt en dat er verbeteringen kunnen worden aangebracht teneinde alle doelstellingen van de verordening te behalen;

G.

overwegende dat het van het grootste belang is dat de verordening in alle lidstaten volledig ten uitvoer wordt gelegd;

H.

overwegende dat het werk van de bevoegde nationale autoriteiten die betrokken zijn bij de goedkeurings- en toelatingsprocedures vaak vertragingen oploopt; overwegende dat is vastgesteld dat de bevoegde nationale autoriteiten die betrokken zijn bij de goedkeurings- en toelatingsprocedure, in sommige gevallen over te weinig personele en financiële middelen beschikken; overwegende dat niet alleen het probleem van vertragingen bij de beoordelingswerkzaamheden maar ook het gebrek aan middelen mogelijk gevolgen heeft voor de kwaliteit van de beoordelingen, voor zowel werkzame stoffen als gewasbeschermingsmiddelen;

I.

overwegende dat de onafhankelijkheid van de risicobeoordeling de basis vormt voor het vertrouwen in de verordening en de levensmiddelenwetgeving van de Unie;

J.

overwegende dat het besluitvormingsproces in alle stadia van de procedure te weinig transparant is gebleken, van het gebrek aan openbaarheid van de volledige studies en ruwe gegevens tot het risicobeheer;

K.

overwegende dat het recht op toegang tot de documenten van de EU-instellingen, met inbegrip van EU-agentschappen, belangrijk is en dat uitzonderingen hierop dan ook strikt moeten worden uitgelegd; voorts overwegende dat in de jurisprudentie van het Hof van Justitie van de Europese Unie is neergelegd dat transparantie en toegang tot documenten ertoe bijdragen dat de EU-agentschappen meer legitimiteit genieten in de ogen van de burger en dat zij meer verantwoording afleggen aan de burger binnen een democratisch systeem (26);

L.

overwegende dat Verordening (EU) nr. 283/2013 van de Commissie tot vaststelling van de gegevensvereisten voor werkzame stoffen regelmatig moet worden geactualiseerd om aan te sluiten bij de actuele wetenschappelijke en technische kennis; overwegende dat de mededeling van de Commissie in het kader van de tenuitvoerlegging van Verordening (EU) nr. 283/2013 van de Commissie van 1 maart 2013 tot vaststelling van de gegevensvereisten voor werkzame stoffen (27) de meest uitgebreide bron van (test)richtsnoeren vormt, hoewel verschillende van de vermelde documenten mogelijk verouderd zijn en moeten worden geactualiseerd; overwegende dat de methoden die voor de wetenschappelijke beoordeling van werkzame stoffen worden gebruikt, in de vorm van de door de EFSA en de lidstaten gehanteerde richtsnoeren, niet altijd overeenstemmen met de huidige stand van de wetenschappelijke en technische kennis zoals voorgeschreven bij artikel 4 van de verordening; overwegende dat sommige belangrijke tests geen deel uitmaken van de risicobeoordeling of dat recente wetenschappelijke methoden ontbreken (zoals het geval is bij recente ecotoxicologische tests voor bodemorganismen en bij de beoordeling van de concentratie in het milieu en de residuen in stof, wind, lucht en water);

M.

overwegende dat de geactualiseerde richtsnoeren inzake bijen waarop de EFSA zich in haar recente beoordeling van drie neonicotinoïden baseert, nog niet formeel zijn goedgekeurd; overwegende dat de richtsnoeren inzake bodemorganismen die de EFSA op dit ogenblik hanteert, van 2002 dateren;

N.

overwegende dat in gewone richtsnoeren de wettelijke vereisten in praktische stappen worden omgezet en wordt uitgelegd wat er moet gebeuren, terwijl in testrichtsnoeren wordt gespecificeerd welke testprotocollen er bij het genereren van gegevens moeten worden gevolgd en wordt uitgelegd hoe de tests moeten worden uitgevoerd;

O.

overwegende dat het wijdverbreide en onnodige preventieve gebruik van gewasbeschermingsmiddelen reden tot zorg is;

P.

overwegende dat uitdroging door middel van gewasbeschermingsmiddelen (d.w.z. de behandeling van de eigenlijke gewasaanplant vóór de oogst, om de rijping te versnellen en de oogst te vergemakkelijken) niet wenselijk is;

Q.

overwegende dat het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in gebieden die door het brede publiek of door kwetsbare groepen mensen worden gebruikt, ongepast is;

R.

overwegende dat de EU, volgens gegevens van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN (FAO), in 2016 368 588 ton pesticiden heeft gebruikt, een hoeveelheid die goed is voor 11,8 % van het verbruik wereldwijd;

S.

overwegende dat het gebruik van pesticiden in de EU sinds 2009 een opwaartse trend vertoont; overwegende dat de verschillen tussen de lidstaten evenwel groot zijn, variërend van een sterke toename tot een forse afname van het gebruik van pesticiden; overwegende dat de totale, in 16 EU-lidstaten verkochte hoeveelheid werkzame stoffen in pesticiden tussen 2011 en 2016 met 1,6 % is toegenomen;

T.

overwegende dat in de periode tot en met 2018 493 werkzame en basisstoffen zijn goedgekeurd;

U.

overwegende dat in het verslag van de Commissie over de uitvoering van Verordening (EG) nr. 1185/2009 wordt gewezen op de tekortkomingen van statistieken over pesticiden en het gebrek aan kennis over het gebruik van specifieke werkzame stoffen;

V.

overwegende dat uit het verslag inzake pesticideresiduen in voedsel in de Europese Unie in 2016 (28), dat in 2018 door de EFSA werd gepubliceerd, naar voren kwam dat 96,2 % van de monsters binnen de door de EU-wetgeving toegestane limieten viel;

W.

overwegende dat het algemene publiek onvoldoende weet heeft van gevaren en risico's, en over onvoldoende kennis beschikt om in te schatten welke gevaren en risico's wel of niet aanvaardbaar zijn en in welke mate de maximumresidugehalten in Europa worden nageleefd;

X.

overwegende dat bij het nemen van besluiten over de toelating van nieuw ontwikkelde werkzame stoffen en gewasbeschermingsmiddelen steevast sprake is van onzekerheid met betrekking tot de stoffen en middelen in kwestie; overwegende dat na het verlenen van de toelating sprake is van een gebrek aan toezicht; overwegende dat er geen gegevens zijn over de precieze mate waarin gewasbeschermingsmiddelen worden toegepast, over de tenuitvoerlegging en doeltreffendheid van mitigatiemaatregelen en over de eventuele schadelijke gevolgen voor de gezondheid van mens en dier en voor het milieu;

Y.

overwegende dat er onvoldoende gegevens zijn over de effecten van werkzame stoffen, beschermstoffen, synergisten en formuleringshulpstoffen en hun metabolieten in de praktijk, alsook over formuleringen en mengsels van middelen; overwegende dat de volledige impact van pesticiden op de gezondheid van mens en dier en op het milieu daarom nog niet precies bekend is;

Z.

overwegende dat het proefproject inzake milieumonitoring van het gebruik van pesticiden met behulp van honingbijen nog niet ten uitvoer is gelegd, ondanks de opneming ervan in de begroting van de Unie voor de boekjaren 2017 en 2018;

AA.

overwegende dat de productie en het gebruik van chemische stoffen op manieren die leiden tot de minimalisering van significante negatieve gevolgen voor de volksgezondheid en het milieu een van de doelstellingen is van het zevende algemeen milieuactieprogramma voor de Europese Unie voor de periode tot en met 2020; voorts overwegende dat er nog steeds grote onzekerheid bestaat over de totale gecombineerde effecten van verschillende chemische stoffen op de menselijke gezondheid en het milieu;

AB.

overwegende dat in artikel 4, lid 3, van de verordening betreffende het op de markt brengen van gewasbeschermingsmiddelen is bepaald dat gewasbeschermingsmiddelen “geen onmiddellijk of uitgesteld schadelijk effect op de gezondheid van de mens [mogen hebben,] rekening houdend met bekende cumulatieve en synergistische effecten”; overwegende dat in Verordening (EG) nr. 396/2005 is bepaald dat “bekende cumulatieve en elkaar versterkende gevolgen” moeten worden meegewogen “indien methoden beschikbaar zijn om deze gevolgen te evalueren”;

AC.

overwegende dat dergelijke methoden inmiddels beschikbaar zijn en een proefbeoordeling van de cumulatieve gevolgen van de blootstelling aan pesticiden in levensmiddelen voor de schildklier en het zenuwstelsel van de mens naar verwachting eind 2019 door de EFSA zal worden afgerond;

AD.

overwegende dat het op dit ogenblik niet wettelijk verplicht is om werkzame stoffen te testen op hun ontwikkelingsneurotoxiciteit (DNT), die bijvoorbeeld autisme, ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) en dyslexie tot gevolg kan hebben; overwegende dat er ontwikkelingsstudies en neurotoxiciteitsstudies nodig zijn, die aanleiding kunnen geven tot ad-hocvervolgstudies naar specifieke punten van zorg; overwegende dat de EFSA momenteel bezig is met een project om niet-dierlijke alternatieven te ontwikkelen voor het screenen op DNT-effecten;

AE.

overwegende dat er bezorgdheid bestaat dat de toepassing van de verordening, voor wat betreft het gebruik van dierproeven om gevaren en risico's in kaart te brengen, niet in overeenstemming is met de drie V's (de beginselen van vervanging, vermindering en verfijning) van Richtlijn 2010/63/EU betreffende dierproeven, aangezien de Verordeningen (EU) nr. 283/2013 en (EU) nr. 284/2013 van de Commissie, evenals daarmee verband houdende richtsnoeren, sedert de vaststelling ervan niet zijn geactualiseerd, hoewel er gevalideerde alternatieve tests en technologieën voorhanden zijn;

AF.

overwegende dat voor het testen van de gevolgen voor de menselijke gezondheid dierproeven worden ingezet, die niet noodzakelijkerwijs nauwkeurige voorspellingen opleveren voor reacties bij de mens;

AG.

overwegende dat meer vaart moet worden gezet achter de ontwikkeling en validatie van nieuwe, diervrije methoden die informatie opleveren over de onderliggende mechanismen van toxiciteit voor de mens, met inbegrip van scenario's met schadelijke gevolgen voor de mens;

AH.

overwegende dat tal van landbouwproducten uit derde landen, als het aankomt op de toelating en het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, een lager beschermingsniveau hebben voor de gezondheid van mens en dier en voor het milieu; overwegende dat het belangrijk is om ervoor te zorgen dat het Europese beschermingsniveau niet te lijden heeft onder de invoer van landbouwproducten;

AI.

overwegende dat in de Unie illegaal ingevoerde gewasbeschermingsmiddelen in omloop en gebruik zijn die een potentiële bedreiging vormen voor de volksgezondheid, en oneerlijke concurrentie inhouden voor gewasbeschermingsmiddelen die zijn onderworpen aan de toelatingsprocedure overeenkomstig de huidige Uniewetgeving;

AJ.

overwegende dat diverse belanghebbenden, als het gaat om transparantie en het vermijden van belangenconflicten, vraagtekens hebben geplaatst bij het recht van de aanvrager om bij de eerste aanvraag tot goedkeuring van een werkzame stof de lidstaat-rapporteur te kiezen;

AK.

overwegende dat het diverse belanghebbenden daarnaast zorgen baart, in termen van transparantie en het vermijden van belangenconflicten, dat de door de Commissie met de verlenging van een beoordelingsverslag belaste lidstaat-rapporteur dezelfde kan zijn als de lidstaat-rapporteur die eerder het ontwerp-beoordelingsverslag heeft opgesteld;

AL.

overwegende dat sinds de inwerkingtreding van de verordening slechts elf van de 28 lidstaten door aanvragers tot lidstaat-rapporteur voor nieuwe werkzame stoffen zijn verkozen, waaruit blijkt dat er aanzienlijke onderlinge verschillen zijn voor wat betreft expertise en personele middelen;

AM.

overwegende dat Frankrijk, Nederland, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk ongeveer 80 % van de dossiers hebben afgehandeld; overwegende dat de brexit een zware wissel zal trekken op de werkdruk van de overige lidstaten;

AN.

overwegende dat in artikel 8, lid 1, van de verordening is bepaald dat de aanvrager een beknopt dossier moet overleggen, met onder meer de samenvattingen en resultaten van tests en studies voor elk punt van de vereiste gegevens, met inbegrip van een beoordeling van alle verstrekte informatie;

AO.

overwegende dat diverse belanghebbenden bedenkingen naar voren hebben gebracht over de bij wet vastgestelde beoordelingsaanpak en in het bijzonder over wie er verantwoordelijk is voor het verstrekken van wetenschappelijke studies en bewijs in het kader van de beoordeling van werkzame stoffen, wie collegiaal getoetste wetenschappelijke literatuur dient te verstrekken en wie de studies dient te beoordelen;

AP.

overwegende dat in artikel 8, lid 5, van de verordening is voorgeschreven dat het aanvraagdossier vergezeld moet gaan van collegiaal getoetste wetenschappelijke open literatuur over de werkzame stof en de relevante metabolieten;

AQ.

overwegende dat voor nieuwe werkzame stoffen doorgaans alleen gegevens uit door de aanvrager verrichte wettelijk voorgeschreven studies voorhanden zijn;

AR.

overwegende dat de risicobeoordeling op al het beschikbare wetenschappelijke bewijs moet zijn gebaseerd; overwegende dat collegiaal getoetste wetenschappelijke open literatuur belangrijke informatie verschaft in aanvulling op de door aanvragers verstrekte studies op basis van goede laboratoriumpraktijken (GLP), en bevindingen kan omvatten waarmee beoordelaars attent worden gemaakt op schadelijke gevolgen die niet naar voren komen tijdens standaardtests;

AS.

overwegende dat de GLP-beginselen door de OESO zijn ontwikkeld om ervoor te zorgen dat studies volgens de voorschriften en aan de hand van een bepaalde testmethode worden uitgevoerd, zodat frauduleuze praktijken worden voorkomen; overwegende dat de EU deze beginselen heeft overgenomen in Richtlijn 2004/10/EG, waarin is bepaald dat de lidstaten ervoor moeten zorgen dat laboratoria die onderzoek doen naar de veiligheid van chemische stoffen zowel voldoen aan de GLP-beginselen van de OESO als aan Richtlijn 2004/9/EG, die de lidstaten ertoe verplicht op hun grondgebied de instanties voor de uitvoering van de controle op de naleving van de GLP aan te wijzen;

AT.

overwegende dat alle lidstaten, zoals in 2015 door de Commissie werd gerapporteerd, de GLP-richtlijnen hebben omgezet en functionele nationale programma's voor toezicht op GLP-naleving hebben opgezet;

AU.

overwegende dat de testrichtsnoeren van de OESO de reproduceerbaarheid, samenhang en uniformiteit van onderzoek waarborgen, toezichthoudende instanties in staat stellen de kwaliteit en relevantie van studies te beoordelen, de methodologische validiteit van studies te garanderen en de wederzijdse aanvaarding van gegevens door de lidstaten te vergemakkelijken;

AV.

overwegende dat in artikel 11, lid 2, van de verordening is bepaald dat de lidstaat-rapporteur op grond van de stand van de wetenschappelijke en technische kennis een onafhankelijke, objectieve en transparante beoordeling uitvoert;

AW.

overwegende dat is vastgesteld dat de diverse lidstaten die als lidstaat-rapporteur optreden uiteenlopende praktijken hanteren ten aanzien van verwijzingen naar de samenvattingen van collegiaal getoetste literatuur van de aanvrager; overwegende dat het een grondregel is dat verklaringen die van anderen afkomstig zijn in wetenschappelijke werken duidelijk worden aangeduid, door middel van aanhalingstekens;

AX.

overwegende dat het Parlement op de hoogte is van het debat over het literatuuronderzoek in het risicobeoordelingsverslag over glyfosaat van het Duitse Bundesinstitut für Risikobewertung (BfR); overwegende dat diverse belanghebbenden hun zorgen hebben uitgesproken over het feit dat belangrijke elementen van de risicobeoordeling over glyfosaat zijn overgenomen uit de aanvraag, zonder dat duidelijk is aangegeven dat het om verwijzingen gaat;

AY.

overwegende dat de geloofwaardigheid van het systeem van de Unie voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen sterk afhangt van het publieke vertrouwen in de EFSA, de autoriteit die de wetenschappelijke adviezen verstrekt welke de basis vormen voor besluiten inzake voedselveiligheid in Europa; overwegende dat het tanende vertrouwen van de bevolking in de EFSA zorgwekkend is;

AZ.

overwegende dat circa twee derde van de nationale deskundigen die voor de EFSA werken, uit slechts zes lidstaten afkomstig is;

BA.

overwegende dat volgens artikel 4, lid 1, tweede alinea, van de verordening bij de beoordeling van de werkzame stof eerst moet worden vastgesteld of aan de goedkeuringscriteria van bijlage II, punten 3.6.2 tot en met 3.6.4 en punt 3.7 (de zogenaamde “uitsluitingscriteria”) is voldaan; overwegende dat een van deze uitsluitingscriteria betrekking heeft op de classificatie van een stof als kankerverwekkend (categorie 1A of 1B) overeenkomstig de bepalingen van Verordening (EG) nr. 1272/2008;

BB.

overwegende dat het Internationaal Agentschap voor Onderzoek naar Kanker (IAK) glyfosaat heeft geclassificeerd als waarschijnlijk kankerverwekkend voor de mens (groep 2A) aan de hand van zijn nomenclatuur (equivalent aan categorie 1B in Verordening (EG) nr. 1272/2008); overwegende dat de Europese agentschappen die verantwoordelijk zijn voor het verstrekken van wetenschappelijke beoordelingen voor EU-beslissingen inzake risicobeheer, de EFSA en het ECHA, nadat zij alle beschikbare informatie hadden beoordeeld, met inbegrip van de beoordeling van het IAK, tot de slotsom kwamen dat deze classificatie niet gerechtvaardigd was uit hoofde van de bepalingen van Verordening (EG) nr. 1272/2008;

BC.

overwegende dat het IAK zich bij zijn conclusie, overeenkomstig zijn werkingsprincipes, liet leiden door gepubliceerde literatuur en dat de EFSA en het ECHA zich voor de kern van hun evaluatie tevens beriepen op niet-gepubliceerde, door de aanvrager voorgelegde studies overeenkomstig artikel 8 van de verordening;

BD.

overwegende dat diverse andere bevoegde autoriteiten in landen als de VS, Canada, Nieuw Zeeland, Australië en Japan nadien nieuwe beoordelingen van glyfosaat hebben afgerond en tot de conclusie zijn gekomen dat de stof niet kankerverwekkend is; overwegende dat glyfosaat nog wordt beoordeeld door het Amerikaanse Bureau voor milieubescherming, dat in zijn ontwerpbeoordeling van de milieurisico's duidelijk heeft vermeld dat er mogelijke gevolgen kunnen zijn voor vogels, zoogdieren en terrestrische en aquatische planten;

BE.

overwegende dat de EU-classificatie, zoals blijkt uit een in 2017 door de EFSA uitgevoerd vergelijkend onderzoek naar 54 pesticiden die volgens het systeem van de EU en het systeem van het IAK waren beoordeeld, in 14 gevallen conservatiever (en daarmee strenger) was dan die van het IAK, in elf gevallen (glyfosaat en tien andere werkzame stoffen) minder streng, en in 29 gevallen vergelijkbaar;

BF.

overwegende dat diverse belanghebbenden de adviezen van de EFSA en het ECHA om glyfosaat niet als kankerverwekkend in te delen, in twijfel hebben getrokken;

BG.

overwegende dat het helaas niet mogelijk is gebleken deze zorgen weg te nemen binnen de Bijzondere Commissie;

BH.

overwegende dat de Commissie in oktober 2017 het Europese burgerinitiatief “Verbied glyfosaat en bescherm mens en milieu tegen giftige gewasbeschermingsmiddelen” ontvankelijk heeft verklaard; overwegende dat meer dan een miljoen burgers de Commissie hebben opgeroepen een verbod op het gebruik van glyfosaat voor te stellen aan de lidstaten, de goedkeuringsprocedure voor pesticiden te hervormen en verplichte streefdoelen op EU-niveau vast te stellen om het gebruik van pesticiden te beperken;

BI.

overwegende dat in de “Monsanto Papers”, het recente arrest van het hooggerechtshof van de staat Californië in zaak Dewayne Johnson vs. Monsanto (zaak CGC-16-550128) en het daaropvolgende beroep de onafhankelijkheid van de evaluatieprocedure van glyfosaat in twijfel wordt getrokken en de vraag wordt gesteld in hoeverre belangenconflicten een rol kunnen hebben gespeeld;

BJ.

overwegende dat in de verordening een termijn van zes maanden is vastgesteld waarbinnen de Commissie, op basis van de conclusies van de EFSA, met een ontwerpverordening moet komen;

BK.

overwegende dat het besluit tot verlenging van de goedkeuring van glyfosaat geen juridisch bindende risicobeperkende maatregelen op Unieniveau omvatte; overwegende dat de Commissie heeft besloten in de goedkeuringsvoorwaarden een specifieke aanbeveling aan te nemen, krachtens welke de lidstaten bij het verlenen van toelatingen voor gewasbeschermingsmiddelen die glyfosaat bevatten, bijzondere aandacht moeten schenken aan het risico voor gewervelde landdieren; overwegende dat bij nagenoeg alle vormen van gebruik van glyfosaat een hoog langetermijnrisico is vastgesteld voor gewervelde landdieren die geen doelsoort zijn, met inbegrip van zoogdieren en vogels;

BL.

overwegende dat het ECHA heeft geconcludeerd dat glyfosaat ernstig oogletsel veroorzaakt en giftig is voor in het water levende organismen, met langdurige gevolgen;

BM.

overwegende dat het niet duidelijk is onder welke omstandigheden de Commissie en de lidstaten een risico onaanvaardbaar achten voor het milieu;

BN.

overwegende dat de Commissie, gesteund door de lidstaten, werkzame stoffen goedkeurt waarvan de EFSA heeft vastgesteld dat deze een groot risico voor het milieu en de biodiversiteit inhouden, wat reden tot zorg is, aangezien een gewasbeschermingsmiddel volgens artikel 4, lid 3, onder e), van de verordening, geen onaanvaardbare effecten op het milieu mag hebben;

BO.

overwegende dat de Europese Ombudsman in haar besluit in zaak 12/2013/MDC van 18 februari 2016 heeft verklaard dat indiening van bevestigende informatie geen gegevensvereisten mag betreffen zoals die golden op het moment van indiening van het dossier in verband met de beoordeling van de gezondheidsrisico's en waarvoor adequate richtsnoeren beschikbaar waren;

BP.

overwegende dat bevestigende informatie in het algemeen niet onderworpen is aan dezelfde mate van wetenschappelijke toetsing of hetzelfde beoordelingsniveau als de gegevens die bij de oorspronkelijke aanvraag werden verstrekt, aangezien collegiale toetsing hierbij door de EFSA niet stelselmatig wordt toegepast; overwegende dat de Europese Ombudsman de Commissie in haar besluit van 2016 heeft gevraagd om te overwegen of alle bevestigende informatie voortaan stelselmatig moet worden onderworpen aan collegiale toetsing door de EFSA en of de richtsnoeren dienovereenkomstig moeten worden gewijzigd;

BQ.

overwegende dat uit het vervolgverslag van de Commissie van februari 2018 over de tien werkzame stoffen die in het kader van het onderzoek van de Ombudsman zijn onderzocht, kan worden opgemaakt dat de procedure betreffende bevestigende informatie ertoe heeft geleid dat twee werkzame stoffen, haloxyfop-P en malathion, voor langere tijd op de markt zijn gebleven, terwijl het gebruik ervan anders zou zijn ingeperkt;

BR.

overwegende dat het gebrek aan beschikbare gegevens over biologische bestrijdingsmiddelen met een laag risico hoofdzakelijk te wijten is aan het feit dat de gegevensvereisten zijn ontworpen voor chemische gewasbeschermingsmiddelen en derhalve niet geschikt zijn voor biologische middelen met een laag risico;

BS.

overwegende dat de Commissie, niettegenstaande de risico's die de EFSA in haar conclusies over werkzame stoffen heeft gesignaleerd, de risicobeperkende maatregelen vaak overlaat aan de lidstaten, hoewel de Commissie uit hoofde van de verordening bevoegd is deze op EU-niveau op te leggen; overwegende dat de Europese Ombudsman in haar besluit in zaak 12/2013/MDC deze gang van zaken heeft afgekeurd;

BT.

overwegende dat het wenselijk is dat de lidstaten, als het zorgen betreft die betrekking hebben op hun specifieke situatie, zelf beslissen over risicobeheersingsmaatregelen;

BU.

overwegende dat er onvoldoende gewasbeschermingsmiddelen met een laag risico beschikbaar zijn; overwegende dat op een totaal van nagenoeg vijfhonderd op de EU-markt verkrijgbare werkzame stoffen slechts tien stoffen zijn goedgekeurd als gewasbeschermingsmiddelen met een laag risico; overwegende dat de beperkte beschikbaarheid van gewasbeschermingsmiddelen met een laag risico de tenuitvoerlegging en ontwikkeling van geïntegreerde gewasbescherming bemoeilijkt; overwegende dat deze beperkte beschikbaarheid te wijten is aan de langdurige beoordelings-, toelatings- en registratieprocedure;

BV.

overwegende dat er tegenwoordig geavanceerde technieken zoals precisielandbouw en robotica kunnen worden gebruikt om de akkers nauwkeurig te controleren en onkruid of schadelijke insecten in een vroeg stadium te verwijderen; overwegende dat deze geavanceerde technieken in de Europese Unie nog in de kinderschoenen staan en door de Unie en de lidstaten moeten worden ondersteund;

BW.

overwegende dat gewasbeschermingsmiddelen, voorafgaand aan de toelating ervan, grondig moeten worden beoordeeld op grond van de huidige wetenschappelijke en technische kennis; overwegende dat gebrek aan personele en/of financiële middelen ertoe kan leiden dat al te zeer wordt vertrouwd op de beoordeling in het kader van de goedkeuring van de werkzame stoffen in verband met de besluitvorming over gewasbeschermingsmiddelen;

BX.

overwegende dat bij de procedure voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen, en in het bijzonder de gegevensvereisten voor de risicobeoordeling, rekening moet worden gehouden met het gebruik van de gewasbeschermingsmiddelen in de praktijk;

BY.

overwegende dat bij het verlenen van toelatingen voor gewasbeschermingsmiddelen bijzondere aandacht moet uitgaan naar het risico voor “kwetsbare groepen”; overwegende dat kwetsbare groepen in de verordening zijn gedefinieerd als mensen die specifieke aandacht behoeven als het gaat om de beoordeling van acute en chronische gevolgen van gewasbeschermingsmiddelen voor de gezondheid; overwegende dat hiertoe zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven, ongeboren kinderen, zuigelingen en kinderen en ouderen behoren, alsmede werknemers en bewoners die gedurende langere tijd blootstaan aan hoge doses pesticiden;

BZ.

overwegende dat in artikel 25 van de verordening is bepaald dat beschermstoffen en synergisten, om in de positieve lijst te worden opgenomen, aan dezelfde goedkeuringsprocedure moeten worden onderworpen als werkzame stoffen; overwegende dat de Commissie nog geen beschermstoffen of synergisten heeft goedgekeurd;

CA.

overwegende dat in artikel 27 van de verordening is bepaald dat de Commissie in bijlage III een negatieve lijst met onaanvaardbare formuleringshulpstoffen moet opnemen; overwegende dat de Commissie de negatieve lijst met onaanvaardbare formuleringshulpstoffen nog niet heeft vastgesteld, maar heeft aangegeven voornemens te zijn dit uiterlijk eind 2018 te doen; overwegende dat die vertraging onaanvaardbaar is gezien de gevolgen van de betreffende stoffen; overwegende dat bepaalde lidstaten zelf negatieve lijsten met onaanvaardbare formuleringshulpstoffen hebben opgesteld, bij ontstentenis van een dergelijke lijst op EU-niveau;

CB.

overwegende dat de afwezigheid van dergelijke EU-lijsten een grondige beoordeling van de risico's van gewasbeschermingsmiddelen bemoeilijkt;