I.

II.

III.

IV.

V.

VI.

VII.

VIII.

IX.

X.

XI.

XII.

XIII.

Europese Rekenkamer

12, rue Alcide De Gasperi, L-1615 Luxemburg

1.1.

Krachtens artikel 248 van het EG-Verdrag legt de Rekenkamer aan het Europees Parlement en de Raad een verklaring voor inzake de betrouwbaarheid van de rekeningen en de wettigheid en regelmatigheid van de onderliggende verrichtingen (DAS). Het Verdrag machtigt de Rekenkamer tevens deze verklaring aan te vullen met specifieke beoordelingen voor ieder belangrijk werkterrein van de EU.

1.2.

De werkzaamheden in verband met de betrouwbaarheid van de rekeningen van de Europese Gemeenschappen zijn erop gericht voldoende passende zekerheid te krijgen over de mate waarin de ontvangsten en uitgaven, activa en passiva naar behoren zijn geboekt en dat de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de financiële situatie per 31 december 2008, alsmede van de resultaten van de verrichtingen en kasstromen voor het per die datum afgesloten begrotingsjaar (zie de paragrafen 1.4-1.18).

1.3.

De controlewerkzaamheden van de Rekenkamer in verband met de regelmatigheid (7)van de onderliggende verrichtingen bij de rekeningen 2008 hebben ten doel, voldoende geschikte bewijzen te verzamelen voor de onderbouwing van haar oordeel of de verrichtingen overeenkomen met de geldende rechtsvoorschriften of contractbepalingen en of zij correct zijn berekend. Zie de paragrafen 1.20-1.49 van dit hoofdstuk voor algemene kwesties en een samenvatting van de resultaten, en de hoofdstukken 2 en 4-11 voor nadere bijzonderheden in de vorm van specifieke beoordelingen.

1.4.

De opmerkingen van de Rekenkamer hebben betrekking op de jaarrekening over het begrotingsjaar 2008, opgesteld door de rekenplichtige van de Commissie en goedgekeurd door de Commissie overeenkomstig artikel 129 van het Financieel Reglement van 25 juni 2002 (8), die de Rekenkamer op 29 juli 2009 heeft ontvangen. De rekeningen omvatten de „geconsolideerde financiële staten” — die met name de balans met de activa en passiva aan het eind van het jaar en de economische resultatenrekening bevatten — alsook de „geconsolideerde verslagen over de uitvoering van de begroting” — over de ontvangsten en uitgaven van het jaar.

1.5.

De rekenplichtige van de Commissie deed de Rekenkamer een „representation letter” toekomen waarin hij bevestigt dat de geconsolideerde rekeningen volledig en betrouwbaar zijn (zie echter paragraaf 1.9) en dat de meeste lokale systemen van de Commissie zijn gevalideerd (zie echter paragraaf 1.10).

1.6.

Bij haar controle van de rekeningen 2008 heeft de Rekenkamer zich voornamelijk op de volgende elementen geconcentreerd:

1.7.

De maatregelen die in 2007 (12)door de rekenplichtige van de Commissie zijn ingevoerd om de boekhoudcontrole-omgeving op het niveau van de afzonderlijke directoraten-generaal te verbeteren, hebben ook een impact gehad in 2008 en hebben bijgedragen tot een versterking van het kader voor financiële verslaglegging en van de boekhoudsystemen. Er blijven echter bepaalde gebreken bestaan die moeten worden verholpen om de kwaliteit van de boekhoudkundige gegevens te verzekeren (zie de paragrafen 1.10 en 1.11).

1.7.

1.8.

Tabel 1.1 bevat een overzicht en een bespreking van het antwoord van de Commissie op de opmerkingen van de Rekenkamer met betrekking tot de betrouwbaarheid van de rekeningen 2007, alsook van de overige punten die door de Rekenkamer aan de orde zijn gesteld.

1.9.

De rekenplichtige van de Commissie benadrukte in zijn „management representation letter” dat minder dan de helft van de instellingen en agentschappen in hun eigen „management representations” informatie had verschaft over de validatie van hun boekhoudsystemen.

1.10.

Vele directoraten-generaal gebruiken hun eigen lokale IT-systemen voor het financiële beheer en voor het boeken van verrichtingen die via een interface naar het centrale boekhoudsysteem (ABAC) worden gestuurd. Het merendeel van deze systemen is gevalideerd (13)door de rekenplichtige van de Commissie. In zijn aanbevelingen wijst de rekenplichtige van de Commissie echter op een aantal hangende horizontale kwesties (14)die wegens hun aard en belang nog altijd een risico voor de betrouwbaarheid van de rekeningen kunnen inhouden (15).

1.10.

1.11.

„Afsluiting” verwijst naar de relevante procedures om te besluiten aan welk begrotingsjaar een verrichting moet worden toegerekend. Dergelijke procedures moeten worden toegepast door de diensten van de Commissie voor alle opgelopen financiële lasten (meer dan 100 miljard euro). Bij de tien directoraten-generaal die de Rekenkamer heeft onderzocht (16)en die meer dan 90 % van de opgelopen financiële lasten vertegenwoordigen, heeft zij in de laatste drie jaar constante verbeteringen waargenomen. Opgemerkt zij echter dat enkele diensten de afgrenzing tijdens de afsluitingsprocedure gebruiken om onjuiste rekeningen aan te passen in plaats van de desbetreffende individuele foutgevoelige boekingen te corrigeren (bv. het boeken van onjuiste bedragen, dubbele of weggelaten boekingen). Dit kan tot onnauwkeurigheden in de boekhoudgegevens over het jaar leiden (zie de paragrafen 1.13-1.15).

1.11.

1.12.

De controle door de Rekenkamer van de geconsolideerde financiële staten heeft geen fouten van materieel belang aan het licht gebracht. Zoals hierna weergegeven werden er echter een aantal kwesties met betrekking tot specifieke elementen geconstateerd die verdere aandacht vereisen.

1.13.

De controle door de Rekenkamer van een representatieve statistische steekproef van 80 in het boekhoudsysteem opgenomen voorfinancieringen bracht een laag foutenpercentage aan het licht wat betreft de financiële impact ten aanzien van deze post op de balans. De frequentie van deze fouten wijst er echter op dat de nauwkeurigheid van de boekhoudkundige basisgegevens op het niveau van de operationele directoraten-generaal verder moet worden verbeterd. De meest voorkomende soorten fouten zijn:

1.13.

1.14.

Voorts wezen aanvullende controlewerkzaamheden met betrekking tot de vaststelling en validatie van voorfinancieringen op problemen in verband met de volledigheid/juistheid van de balans:

1.15.

De controle van een representatieve statistische steekproef van 80 facturen/kostendeclaraties uit de in het boekhoudsysteem geregistreerde crediteurenpopulatie bracht een laag foutenpercentage aan het licht wat betreft de financiële impact ten aanzien van deze balanspost. De frequentie van boekhoudkundige fouten wijst er echter op dat de betrouwbaarheid van de boekhoudkundige basisgegevens op het niveau van de operationele directoraten-generaal verder moet worden verbeterd. De meeste fouten betreffen de boeking van facturen bij ontvangst (vóór de subsidiabiliteitscontroles) tegen onjuiste bedragen, alsmede de correctie van onjuiste boekingen door middel van aanpassingen bij de afsluiting.

1.15.

1.16.

Op aanbeveling van de Rekenkamer is in de toelichting bij de jaarrekening meer informatie verstrekt over de terugvordering van onverschuldigd betaalde bedragen. De controle van de Rekenkamer toont aan dat de Commissie betrouwbare cijfers rapporteert over financiële correcties voor zover zij het gevolg zijn van haar eigen controleactiviteiten. Lidstaten verschaffen de Commissie echter dikwijls geen volledige en betrouwbare informatie over de financiële correcties die zij zelf uitvoeren (zie paragraaf 6.30). Als gevolg van het hoge percentage niet subsidiabele uitgaven waarop in haar jaarverslagen herhaaldelijk is gewezen, is de Rekenkamer van oordeel dat er op het gebied van structurele acties in de toelichtingen bij de geconsolideerde rekeningen volledige en betrouwbare boekhoudkundige gegevens over deze correctiemechanismen van de lidstaten moeten worden verstrekt.

1.16.

1.17.

Op grond van haar onderzoek naar het werk van de verklarende instanties en de analyse van de Commissie dienaangaande herhaalt de Rekenkamer haar twijfel over de betrouwbaarheid van de vorderingen op lidstaten op het gebied van de landbouw (ELGF-debiteurenrekeningen) (18). De Commissie wees op tekortkomingen met betrekking tot de debiteurenrekeningen bij een kwart van de betaalorganen (19)en heeft financiële correcties (20)voorgesteld die ongeveer 25,3 miljoen euro belopen. Deze correcties maken 1,95 % uit van de 1 295 miljoen euro die per ultimo van het begrotingsjaar 2008 moet worden teruggevorderd. Hoewel ze juist onder de materialiteitsdrempel van 2 % blijven, geven deze correcties aan dat er bij de ELGF-debiteurenrekeningen in het algemeen een risico op fouten van materieel belang bestaat (zie paragraaf 5.56).

1.17.

De correcties van 25,3 miljoen euro zijn door de Commissie voorgesteld op basis van haar beoordeling van de informatie uit de verslagen van de verklarende instanties, en van haar berekening van de meest waarschijnlijke foutenpercentages (en de betrokken bedragen) betreffende schulden bij bepaalde betaalorganen. Voor schulden wordt dezelfde logica gevolgd als voor de behandeling (en mogelijke correctie) van fouten die aan het licht komen bij de uitgebreide controle van uitgaven van het fonds.

De ontdekte financiële fouten worden hersteld via de gewone procedure voor goedkeuring van de rekeningen.

1.18.

Ten aanzien van macro-economische financiële bijstand, betalingsbalans- en Euratom leningen, lenen de Gemeenschappen geld op de kapitaalmarkten en stellen ze dit „back-to-back” aan de beoogde begunstigden beschikbaar. De „international accounting standards” en boekhoudregel 11 van de Commissie schrijven voor dat de verschillen tussen het geboden rentetarief en het markttarief in de rekeningen tot uiting moeten komen. Dit is evenwel niet gebeurd. De redenen en effecten van deze afwijking van de standaarden worden niet genoegzaam verklaard in de toelichtingen bij de financiële staten van de Gemeenschappen.

1.18.

Overeenkomstig de suggestie van de Rekenkamer zal de Commissie in de toelichting bij de jaarrekening van de EG meer expliciete informatie verschaffen; ook zal zij overwegen boekhoudregel 11 te verduidelijken teneinde meer recht te doen aan de specifieke kenmerken van deze verrichtingen.

1.19.

De Rekenkamer concludeert dat de gemaakte opmerkingen geen impact van materieel belang op de betrouwbaarheid van de rekeningen hebben.

1.20.

De Rekenkamer geeft in de hoofdstukken 5-11 specifieke beoordelingen over groepen beleidsterreinen waarop activiteitengeoriënteerd begroten (ABB) wordt toegepast (zie tabel 1.2 ). Hoofdstuk 4 heeft betrekking op de ontvangsten. Iedere specifieke beoordeling bestaat uit een inleiding op de beleidsgroep, bevindingen en conclusies met betrekking tot de regelmatigheid van de verrichtingen en de doeltreffendheid van de systemen, evenals een follow-up van eerdere opmerkingen.

1.21.

De aanpak die de Rekenkamer heeft gevolgd om de regelmatigheid van de onderliggende verrichtingen bij de rekeningen te controleren, bestaat uit twee hoofdpijlers: het rechtstreeks toetsen van de verrichtingen om vast te stellen in hoeverre zij regelmatig zijn, en het beoordelen van de doeltreffendheid van de toezicht- en controlesystemen bij het waarborgen van de regelmatigheid. Hierbij komt nog controle-informatie afkomstig van het relevante werk van andere controleurs (indien beschikbaar) en de analyse van „management representations” (21).

1.22.

Het toetsen van de verrichtingen geschiedt op basis van een representatieve statistische steekproef van ontvangsten of betalingen, genomen uit de populatie als geheel, normaal gesproken de groep van beleidsterreinen. Deze toetsing biedt een statistisch onderbouwde inschatting van de mate waarin de verrichtingen van de betrokken populatie regelmatig zijn.

1.23.

De Rekenkamer hanteert een controlebetrouwbaarheidsmodel teneinde de omvang van de steekproef te bepalen. Dit model omvat de beoordeling van het inherente risico dat zich fouten voordoen in de verrichtingen en het risico dat de toezicht- en controlesystemen dergelijke fouten niet voorkómen, dan wel opsporen en corrigeren (controlerisico). In de meeste gevallen moet de Rekenkamer zich voornamelijk baseren op haar rechtstreekse toetsing omdat de systemen niet voldoende zekerheid bieden ten aanzien van de regelmatigheid van de verrichtingen.

1.24.

Het toetsen behelst gedetailleerd onderzoek van de geselecteerde verrichtingen om te controleren of de declaratie of betaling correct is berekend en voldoet aan de relevante regels en rechtsvoorschriften die gelden voor de bestedingen. Indien de verrichting onjuist is berekend, of niet in overeenstemming is met de geldende rechtsvoorschriften of contractbepalingen, wordt deze geacht een fout te bevatten. Door middel van haar steekproef van boekhoudkundige verrichtingen die zijn opgenomen in de begrotingsrekeningen, volgt de Rekenkamer de betaling tot op het niveau van de eindbegunstigde (bv. een landbouwer, een organisator van cursussen, een projectontwikkelaar op het gebied van ontwikkelingshulp) en toetst zij de naleving van de desbetreffende voorwaarden op ieder niveau, indien van toepassing.

1.25.

Fouten in de verrichtingen ontstaan om uiteenlopende redenen en nemen verschillende vormen aan, afhankelijk van de aard van de overtreding en de specifieke regel of contractbepaling die geschonden werd. Ze kunnen betrekking hebben op een betalingsvoorwaarde of op een ander aspect van naleving.

1.26.

De Rekenkamer deelt fouten in de volgende twee categorieën in:

1.27.

De Rekenkamer beschrijft de frequentie waarmee zich fouten voordoen door aan te geven in welke proportie de steekproef fouten vertoonde (zowel kwantificeerbare als niet-kwantificeerbare). Dit geeft aan op welke schaal zich waarschijnlijk fouten voordoen binnen de beleidsgroep als geheel (zie 1.3 van deel 1 van bijlage 1 bij de verschillende hoofdstukken).

1.28.

De Rekenkamer schat de financiële impact van fouten op basis van een foutenpercentage. Dit percentage wordt alleen op basis van kwantificeerbare fouten berekend. De Rekenkamer beoordeelt het geschatte foutenpercentage aan de hand van een materialiteitsdrempel van 2 % om — mede met behulp van ander bewijs — vast te stellen of de betalingen van het uitgaventerrein geen materiële fouten bevatten („goedkeurende” verklaring), dan wel een materieel foutenniveau bevatten („afkeurende” verklaring (22)). Om de resultaten te kunnen weergeven wordt het foutenpercentage ingedeeld in één van de volgende drie marges:

Deze informatie wordt verstrekt in deel 1 van bijlage 1 bij de hoofdstukken 4-11 en samengevat in tabel 1.3 .

1.29.

Toezicht- en controlesystemen worden door de Commissie (en door lidstaten en begunstigde staten in het geval van gedeeld of gedecentraliseerd beheer) ingesteld om de risico’s voor de begroting te beheren, met inbegrip van de regelmatigheid van de verrichtingen. Het beoordelen van de doeltreffendheid van systemen om de regelmatigheid te verzekeren is dan ook een essentiële auditprocedure, en bijzonder nuttig om aanbevelingen voor verbeteringen te doen.

1.30.

Binnen iedere beleidsgroep gelden allerlei afzonderlijke systemen, en het testen en beoordelen van elk daarvan vergt veel tijd. De Rekenkamer selecteert daarom gewoonlijk ieder jaar een steekproef van de te onderzoeken systemen. De resultaten van de systeembeoordelingen worden gepresenteerd in de vorm van een tabel genaamd „Beoordeling van geselecteerde toezicht- en controlesystemen” die te vinden is in deel 2 van bijlage 1 bij de hoofdstukken 4-11. De systemen worden aangemerkt als „doeltreffend” voor het beperken van het risico op fouten in de verrichtingen, „deels doeltreffend” (indien er enkele gebreken zijn die de operationele doeltreffendheid beïnvloeden) of „niet doeltreffend” (wanneer gebreken wijdverbreid zijn en daardoor de operationele doeltreffendheid volledig ondermijnen).

1.31.

Voorts verstrekt de Rekenkamer een algehele beoordeling van de toezicht- en controlesystemen (tevens weergegeven in deel 2 van bijlage 1 bij de hoofdstukken 4-11), waarin zowel de beoordeling van de geselecteerde systemen als de resultaten van de toetsing van de verrichtingen zijn meegewogen.

1.32.

Ten aanzien van Ontvangsten en de beleidsgroep Administratieve en overige uitgaven zijn de toezicht- en controlesystemen over het geheel genomen doeltreffend (zie de paragrafen 4.29, 4.30, 11.20 en 11.21) en schat de Rekenkamer de financiële impact van de fouten op minder dan 2 % van de totale bedragen (zie tabel 1.3 Tevens werd tijdens de beoordeling door de Rekenkamer van de verklaringen van de directeuren-generaal en de gedelegeerde ordonnateurs bevestigd dat er geen punten van voorbehoud hoefden te worden gemaakt (zie de paragrafen 2.3, 2.4 en 2.9 en tabel 2.1

1.33.

Voor de beleidsgroepen Landbouw en natuurlijke hulpbronnen en Onderwijs en burgerschap schat de Rekenkamer dat de algemene financiële impact van de fouten minder dan 2 % van de totale uitgaven voor de respectieve beleidsgroep betreft. De Rekenkamer constateerde echter dat de uitgaven voor Plattelandsontwikkeling binnen de beleidsgroep Landbouw en natuurlijke hulpbronnen een foutenniveau van meer dan 2 % vertoonden (zie paragraaf 5.62) en uit de toetsing van de Rekenkamer valt af te leiden dat de tussentijdse en saldobetalingen in de beleidsgroep Onderwijs en burgerschap fouten van materieel belang bevatten (zie paragraaf 9.31). Bij de beleidsgroep Economische en financiële zaken schat de Rekenkamer het foutenpercentage op even boven 2 % van de totale uitgaven voor deze beleidsgroep. De Rekenkamer constateerde echter dat de betalingen in het kader van het Zesde Kaderprogramma voor onderzoek en technologische ontwikkeling een onevenredig groot gedeelte van dit algehele foutenpercentage uitmaken (zie de paragrafen 10.12 en 10.13).

1.33.

De Commissie merkt op dat de Rekenkamer voor de beleidsgroep Onderwijs en burgerschap kwantificeerbare fouten heeft ontdekt in 4 van de 21 onderzochte tussentijdse en saldobetalingen. Zie ook het antwoord op paragraaf 9.31.

Aangezien slechts 8 % van de betalingen voor Economische en financiële zaken betrekking heeft op KP6, is de Commissie van mening dat het algemene foutenpercentage voor verrichtingen op dit beleidsgebied, over het geheel genomen, geen materiële fouten bevat. Wat betreft KP6-betalingen zijn de bevindingen en conclusies van de Rekenkamer in dit hoofdstuk gelijk aan die in hoofdstuk 7. Zie ook de antwoorden op de paragrafen 10.12 en 10.13.

1.34.

De Rekenkamer concludeert dat de toezicht- en controlesystemen voor de beleidsgroep Landbouw en natuurlijke hulpbronnen deels doeltreffend zijn ter waarborging van de regelmatigheid van betalingen (zie paragraaf 5.63). Hoewel de Rekenkamer herhaalt dat het GBCS in het algemeen een doeltreffend controlesysteem is om het risico op fouten of onregelmatige uitgaven te beperken (zie paragraaf 5.64), heeft zij in de BTR- en REAB-regelingen (zie paragraaf 5.65) en op het terrein van Plattelandsontwikkeling (zie paragraaf 5.66) gebreken vastgesteld die moeten worden verholpen. De Rekenkamer concludeert dat de toezicht- en controlesystemen voor de beleidsgroep Onderwijs en burgerschap deels doeltreffend zijn (zie paragraaf 9.32) (23). In de beleidsgroep Economische en financiële zaken onderzocht de Rekenkamer drie toezicht- en controlesystemen. Twee daarvan werden doeltreffend, en één slechts deels doeltreffend bevonden (24)om de wettigheid en regelmatigheid van de betalingen te verzekeren (zie paragraaf 10.28).

1.34.

In 2008 vormt het voor de periode 2007-2013 ingestelde toezicht- en controlesysteem een deugdelijk kader voor directoraat-generaal Onderwijs en cultuur. De tenuitvoerlegging ervan is aanzienlijk vooruitgegaan door de analyse van ex-post betrouwbaarheidsverklaringen en intensievere controle en controlebezoeken.

Wat betreft de beleidsgroep Economische en financiële zaken komen de bevindingen en conclusies van de Rekenkamer betreffende KP6 overeen met die van hoofdstuk 7, terwijl de overige uitgaven geen materiële fouten bevatten. De Commissie acht de bestaande toezicht- en controlesystemen over het geheel kostenefficiënt, evenredig en adequaat (zie de antwoorden op de paragrafen 10.19 en 10.28).

1.35.

Voor de beleidsgroepen Cohesie (25), Onderzoek, energie en vervoer, Externe steun, ontwikkeling en uitbreiding, en Economische en financiële zaken concludeert de Rekenkamer dat de toezicht- en controlesystemen deels doeltreffend zijn (zie de paragrafen 6.21, 6.23, 6.36, 7.41, 8.34 en 10.28, alsmede tabel 1.3 ). Waar de beleidsgroepen Onderzoek, energie en vervoer, Externe steun, ontwikkeling en uitbreiding en Economische en financiële zaken naar schatting van de Rekenkamer een foutenpercentage van 2-5 % van de totale uitgaven vertoont, ligt het geschatte foutenpercentage voor de beleidsgroep Cohesie boven 5 % (zie de paragrafen 6.17, 6.35, 7.40 en 8.33, alsmede tabel 1.3 Voor de beleidsgroepen Cohesie en Externe steun, ontwikkeling en uitbreiding is de Rekenkamer van mening dat de reikwijdte van de punten van voorbehoud in de verklaringen van de directeuren-generaal en de gedelegeerde ordonnateurs, ruimer had moeten zijn om de belangrijke tekortkomingen weer te geven die zich nog altijd voordoen op deze uitgaventerreinen, zoals blijkt uit de controlebevindingen van de Rekenkamer (zie de paragrafen 2.6, 2.7, 2.10 en 2.11, en tabel 2.1 Cohesie blijft het meest problematische terrein; het geschatte foutenpercentage ligt daar ver boven dat van de andere beleidsgebieden.

1.35.

Er zijn aanzienlijke inspanningen geleverd om het beheer van het onderzoeksbeleid te verbeteren binnen de grenzen van het toepasselijke wettelijke en financiële kader. De Commissie zal doorgaan met de strenge toepassing van controles. De Commissie blijft zich inzetten om het aantal restfouten bij deze beleidsgroep verder te beperken.

De redelijke zekerheid betreffende de wettigheid en rechtmatigheid van de onderliggende verrichtingen wordt verschaft in de jaarlijkse activiteitenverslagen van de directeuren-generaal. Wanneer een directeur-generaal zijn redelijke zekerheid kan baseren op een geschat foutenpercentage dat onder de materialiteitsdrempel ligt — zoals bijvoorbeeld het geval is voor het directoraat-generaal Uitbreiding, dat door de Rekenkamer wordt behandeld in de beleidsgroep Externe steun, ontwikkeling en uitbreiding —, hoeft geen voorbehoud te worden gemaakt.

Op het gebied van Externe steun, ontwikkeling en uitbreiding heeft de Commissie haar controles voor deze beleidsgroep zo opgezet dat de volledige levensduur van de meerjarige projecten erdoor wordt bestreken, waardoor de meeste financiële vergissingen tijdens het normale verloop van de controles kunnen worden voorkomen of ontdekt en gecorrigeerd. Met de financiële controles die de Commissie volgens haar controlesysteem verplicht is te verrichten, moet zij deze fouten inzake de voorfinanciering in een later boekjaar kunnen ontdekken en corrigeren, voordat de saldobetalingen zijn verricht. Dit lage restfoutenniveau wordt bevestigd door de controles achteraf van de Commissie.

Zie ook het antwoord op paragraaf 8.34.

1.36.

In vergelijking met voorgaande jaren werden de volgende veranderingen geconstateerd: een afname van het geschatte foutenpercentage voor de beleidsgroepen Landbouw en natuurlijke hulpbronnen (26)en Onderzoek, energie en vervoer (27). Voor de beleidsgroep Landbouw en natuurlijke hulpbronnen schat de Rekenkamer dat het algemene foutenpercentage juist onder de 2 % uitkomt (zie paragraaf 5.13), terwijl het bij de beleidsgroep Onderzoek, energie en vervoer nog steeds boven de 2 % ligt (zie paragraaf 7.40). Voor de beleidsgroep Onderwijs en burgerschap schat de Rekenkamer dat de fouten een financiële impact hebben van minder dan 2 %. De Rekenkamer is van oordeel dat dit grotendeels is toe te schrijven aan het grote gedeelte aan voorschotten, die relatief minder fouten vertonen dan tussentijdse en saldobetalingen (zie de paragrafen 9.6, 9.7 en 9.31). Ten aanzien van de beleidsgroep Economische en financiële zaken ligt het geschatte foutenpercentage voor het begrotingsjaar 2008 juist boven 2 % (in 2007 even onder 2 %) vanwege de fouten die werden ontdekt in bestedingen in het kader van KP6, die echter slechts 8 % van de uitgaven van de beleidsgroep vertegenwoordigen (zie paragraaf 10.27).

1.36.

1.37.

De Rekenkamer benadrukt dat haar controles aantonen dat ingewikkelde of onduidelijke subsidiabiliteitscriteria of andere complexe rechtsvoorschriften, met name binnen de beleidsgroepen Landbouw en natuurlijke hulpbronnen, Cohesie, Onderzoek, energie en vervoer, alsmede Economische en financiële zaken aanzienlijk bijdragen tot het foutenrisico (zie de paragrafen 5.17-5.26, 5.34-5.52, 6.18-6.20, 7.12-7.15 en 10.11-10.14).

1.37.

De Commissie heeft zich er echter toe verbonden de wetgevende autoriteiten waar mogelijk voorstellen te doen voor verdere vereenvoudiging. Zij zal nagaan hoe zij kan bijdragen tot verdere vereenvoudiging van de subsidiabiliteitsregels door middel van het voorstel dat zij in 2010 zal doen met het oog op de driejaarlijkse herziening van het Financieel Reglement. Ook zal de Commissie zich bezinnen op uitgangspunten voor verdere vereenvoudiging van de sectorale wetgeving door middel van de volgende reeks basisbesluiten, die in 2014 van kracht worden.

Voor Landbouw en natuurlijke hulpbronnen zijn de resultaten verbeterd dankzij de aanhoudende inspanningen om de wettelijke vereisten/subsidiabiliteitscriteria voor beide pijlers van het GLB te vereenvoudigen. Zie ook de specifieke antwoorden op de paragrafen 5.17-5.26 en 5.34-5.52.

Op het gebied van Cohesie zijn wijzigingen aangebracht in de verordeningen voor 2007-2013, waarbij vereenvoudigingen zijn opgenomen op instigatie van een gezamenlijke deskundigengroep van de Commissie en de lidstaten. Ook heeft de Commissie begin 2009 een samenvatting van subsidiabiliteitsregels gepubliceerd. Zie ook het antwoord van de Commissie op de paragrafen 1.41, 1.42 en 6.37 a).

Het zevende kaderprogramma was een stap in de richting van vereenvoudiging. Op basis van de ervaring opgedaan bij de tenuitvoerlegging van het programma kan de Commissie, in voorkomend geval, voorstellen de rechtsgrondslag ervan te wijzigen.

1.38.

Voor de beleidsgroepen Externe steun, ontwikkeling en uitbreiding, en Economische en financiële zaken beheert de Commissie de EU-uitgaven gezamenlijk met internationale organisaties (28)op basis van overeenkomsten die ook de controlerechten van de Rekenkamer garanderen. Niettemin werd de toegang van de Rekenkamer tot door de VN geproduceerde controleverslagen en bewijsstukken of het afleggen van verificatiebezoeken in het kader van de DAS 2008 geheel of gedeeltelijk geweigerd (zie de paragrafen 8.13 en 10.10).

1.38.

Zie ook het antwoord op paragraaf 8.13.

1.39.

De Rekenkamer heeft vorig jaar opgemerkt dat ondanks de positieve ontwikkelingen in het internecontrolekader van de Commissie, een aanzienlijk deel van de onderliggende verrichtingen bij de EU-rekeningen een materieel foutenniveau blijft vertonen (paragraaf 1.42 van het Jaarverslag over het begrotingsjaar 2007). De DAS-controle van de Rekenkamer vestigt bovendien de aandacht op de soms significante verschillen in soort, frequentie en niveau van de onregelmatigheden tussen en binnen de beleidsgroepen. De volgende paragrafen beogen nader inzicht te verschaffen in de beoordeling van de te boeken vooruitgang in de richting van een doeltreffend communautair internecontrolekader (29).

1.40.

Ondanks het feit dat de Unie één algemene begroting heeft, wordt het geld op veel verschillende wijzen uitgegeven. Dit heeft te maken met: de wijze van beheer; de soorten begunstigden; de periodiciteit van de steun; de declaratiewijze en de verschillende soorten controle- en terugvorderingssystemen. Deze verschillen ontstaan doordat rekening wordt gehouden met de kenmerken van het betrokken begrotingsterrein en met de afzonderlijke doelstellingen van de steun, alsmede met de kosten en complexiteit van het beheren en controleren van de regelingen.

1.41.

De regels voor de wijze van besteding van het geld zijn opgesteld om te verzekeren dat met de steun de beoogde beleidsdoelstellingen worden verwezenlijkt — „uitgaven op de juiste plaats op het juiste moment”. Sommige regels gelden voor alle soorten betalingen, terwijl andere afhankelijk zijn van het soort besteding. Het soort en de complexiteit van de regels kan derhalve ook samenhangen met de complexiteit van de beleidsdoelstellingen.

1.42.

Hoe lastiger en complexer de regels zijn, des te groter is het risico dat ze niet worden nageleefd, waardoor het risico op fouten bij verrichtingen en op het niet halen van beleidsdoelstellingen toeneemt. Tegelijkertijd zal een al te gedetailleerde formulering bij het opstellen van heel specifieke programmadoelstellingen onvermijdelijk leiden tot hogere kosten bij het controleren of de doelen ook zijn gehaald. Met andere woorden: goed ontworpen regels en regelgeving die eenvoudig kunnen worden geïnterpreteerd en toegepast, verlagen het risico op fouten (paragraaf 1.45 van het Jaarverslag over het begrotingsjaar 2007).

1.41-1.42.

De Commissie heeft zich ertoe verbonden alle relevante toekomstige wetgevingsvoorstellen vergezeld te doen gaan van een beschrijving van de bijhorende controleregeling.

Vereenvoudiging is een belangrijk onderdeel van het programma voor betere regelgeving van de Commissie. Ook de lidstaten moeten de subsidiabiliteitscriteria in hun nationale programma's vereenvoudigen. Een bepaalde mate van complexiteit is echter onvermijdelijk en moet aan bod komen in toekomstige besprekingen over de vraag welk risico toelaatbaar is.

Zie ook het antwoord op paragraaf 2.35 b).

Op Cohesiegebied voorzag de ESF-verordening voor 2007-2013 al in de mogelijkheid indirecte kosten volgens vaste tarieven te declareren. Het gebruik van vaste bedragen, bedragen ineens en kosten berekend onder toepassing van standaardschalen van eenheidskosten voor de programma's van 2007-2013 werd mogelijk voor het hele EFRO en ESF, na een wijziging van de verordeningen van de fondsen in mei 2009. Andere vereenvoudigingen werden goedgekeurd in december 2008 en mei 2009. In juli 2009 heeft de Commissie ook voorstellen ingediend tot verdere vereenvoudiging van Uitvoeringsverordening (EG) nr. 1828/2006 en algemene Verordening (EG) nr. 1083/2006.

Op basis van de ervaring opgedaan bij de tenuitvoerlegging van het programma kan de Commissie, in voorkomend geval, voorstellen de rechtsgrondslag ervan te wijzigen.

1.43.

Enige voorzichtigheid is hier geboden. Het vereenvoudigen van regels enkel en alleen om het risico van onregelmatigheden te verminderen, kan enige nadelen hebben indien meer generieke regelgeving leidt tot minder gerichte bestedingen. Verder zou „vereenvoudiging” op sommige terreinen (zie bijvoorbeeld de paragrafen 9.6 en 9.7) kunnen suggereren dat de voorwaarden om voorschotten te ontvangen versoepeld worden en dat de bedragen die uit dien hoofde kunnen worden betaald zullen toenemen. Een dergelijke vereenvoudiging moet echter ondersteund worden door doeltreffende systemen omdat onregelmatige uitgaven anders slechts aan het licht zouden komen wanneer programma’s gedeeltelijk afgerond of volledig afgesloten worden, hetgeen pas later in het proces gebeurt. Ondanks deze reserves dient vereenvoudiging wel een primaire doelstelling te blijven.

1.43.

Wat betreft het beleidsterrein Onderwijs en cultuur houdt de opzet van de nieuwe programma's voor 2007-2013 een vereenvoudiging van de regels en uitgebreider gebruik van forfaitaire financiering in. Deze opzet moet, in combinatie met de strenge goedkeuringsprocedure voor de nationale beheers- en controlesystemen, het risico in verband met saldobetalingen beperken.

Zie ook het antwoord op paragraaf 9.7.

1.44.

Erkend moet worden dat het beheer van de EU-begroting zich geleidelijk aan heeft ontwikkeld naargelang van de soorten uitgavenprogramma’s die nadien zijn geïntroduceerd. De regels waaraan de bestedingen zijn onderworpen dienen evenals de beheersmethoden rekening te houden met de specifieke kenmerken van de verschillende doelstellingen van de budgettaire bestedingen. Deze doelstellingen moeten echter niet al te gedetailleerd zijn, want dit zou leiden tot excessieve administratieve lasten en moeilijk na te leven regelgeving. Dit vergt van de Commissie een verstandige beoordeling van de onderliggende regelgeving en beheersstructuur van specifieke uitgavenprogramma’s.

1.44.

In dit verband zij erop gewezen dat de Commissie streeft naar formulering van een aanvaardbaar foutenrisico; het gaat erom duidelijk te maken welk risico kan worden beheerd via de subsidiabiliteitsvoorwaarden en de controleomgeving, en dus ook welk risico niet kostenefficiënt kan worden beheerd. De Commissie zal de begrotingsautoriteit in 2010 concrete voorstellen voorleggen over het aanvaardbare risico bij onderzoek, energie en vervoer, plattelandsontwikkeling, externe steun en administratieve uitgaven.

Zie ook het antwoord op de paragrafen 1.41 en 1.42.

1.45.

In dit verband dient er eerst en vooral voor te worden gezorgd dat er betrouwbare en uitvoerige informatie wordt verzameld om een geloofwaardige evaluatie van de huidige controlekosten mogelijk te maken (30).

1.45.

1.46.

Van essentieel belang is ook, zorgvuldig te beoordelen of het huidige uitgavenniveau voor controles een maximaal rendement oplevert. Indien wordt geoordeeld dat dit niet het geval is, zou de onmiddellijke doelstelling moeten zijn, maximaal rendement te halen uit het geld dat al wordt uitgegeven en uit de middelen die hiertoe reeds worden ingezet (31).

1.46.

Naar aanleiding van het actieplan ter verbetering van het toezicht op de structuurfondsen heeft de Commissie al maatregelen vooraf genomen om de controlesystemen te verbeteren. Ook zij erop gewezen dat de daling van 2-3 % van het foutenpercentage door doeltreffender controles vooraf (genoemd in verband met het EFRO in de verhelderende casestudy in de mededeling over aanvaardbaar risico (COM(2008) 866)) voortvloeit uit een beoordeling van de fouten die de Rekenkamer ontdekte in het kader van de betrouwbaarheidsverklaring 2005, en meer een graadmeter voor het controlerisico is (het risico dat bepaalde controles in sommige gevallen niet doeltreffend werken).

1.47.

Afgezien van de noodzakelijke maatregelen om de doeltreffendheid van de systemen te verzekeren, zal het bepalen van de juiste balans tussen de kosten van controles en de voordelen die zij opleveren de aangewezen doelstelling moeten zijn (zie de aanbeveling van de Rekenkamer in het Jaarverslag over het begrotingsjaar 2007, paragraaf 1.52).

1.47.

Overeenkomstig de suggestie van de Rekenkamer zal de Commissie het evenwicht tussen de controlekosten en -baten nader onderzoeken bij het formuleren van haar voorstellen betreffende het aanvaardbare risico, te beginnen in 2010 met de beleidsterreinen onderzoek, energie en vervoer, plattelandsontwikkeling, externe steun en administratieve uitgaven.

1.48.

Het zou wenselijk zijn om op het moment dat uitgavenprogramma’s ter goedkeuring worden beoordeeld, de hieraan verbonden risico’s uiteen te zetten, evenals de nodige administratieve en controlekosten om deze risico’s te beperken tot een kosteneffectief niveau. Op deze manier zouden de relevante beslissingen met meer kennis van zaken door de Raad en het Parlement genomen worden, waarbij de betrokken risico’s en kosten uitdrukkelijk in aanmerking worden genomen.

1.48.

1.49.

De Rekenkamer benadrukt het belang van verdere reflectie over de vereenvoudiging en over de kosten en baten van de controles. Deze overweging dient tijdig te worden gemaakt, voordat voorstellen voor het nieuwe meerjarige financiële kader worden voorbereid (32).

1.49.

Zie ook het antwoord op paragraaf 1.37.

2.1.

In dit hoofdstuk wordt onderzocht in hoeverre de Commissie in 2008 vooruitgang heeft geboekt bij het verhelpen van de gebreken in haar toezicht- en controlesystemen teneinde de regelmatigheid van uit de EU-begroting gefinancierde verrichtingen te waarborgen. Er wordt met name ingegaan op de mate waarin:

2.1.

De Commissie treft maatregelen om haar internecontrolesysteem verder te verbeteren in het licht van haar eigen ervaring en om de problemen op te lossen die controleurs aan de orde stellen. De in 2008 ondernomen acties omvatten de inwerkingtreding van de herziene internecontrolenormen voor een doeltreffend beheer vanaf 1 januari 2008, de voltooiing van de implementatiefase van het Actieplan voor een geïntegreerd internecontrolekader en de verbetering van de duidelijkheid en de samenhang van de jaarlijkse activiteitenverslagen.

2.2.

De Rekenkamer onderzocht ook de jaarlijkse overzichten (1)over de structurele acties, het Europees Visserijfonds en de landbouw om na te gaan welke meerwaarde deze opleveren en hoe die werd benut door de diensten van de Commissie (paragrafen 2.18-2.22).

2.3.

Alle directeuren-generaal verklaarden redelijke zekerheid te hebben verkregen dat de hun toegewezen middelen voor de beoogde doelen waren gebruikt en dat de interne controles die zij hadden ingevoerd de regelmatigheid van de onderliggende verrichtingen waarborgden, waarbij in twaalf gevallen een voorbehoud werd gemaakt.

2.4.

Van de 41 voornaamste door directoraten-generaal of diensten in 2008 afgegeven verklaringen zijn er twaalf die een of meer punten van voorbehoud bevatten, waarvan het merendeel betrekking heeft op tekortkomingen inzake de regelmatigheid van de onderliggende verrichtingen. Het totale aantal daalde van 17 (2007) naar 15 (2008). Tabel 2.1 vermeldt links de belangrijkste punten van voorbehoud in verband met de regelmatigheid van de verrichtingen.

2.4.

Voorts zijn in 2008 3 langdurige punten van voorbehoud weggenomen (dat van het DG Landbouw en plattelandsontwikkeling over de implementatie van het GBCS in Griekenland, dat van het DG Communicatie over de afwezigheid van een systeem van controles achteraf en dat van het DG Ondernemingen en industrie over de financiering van Europese normaliseringsorganen).

Op andere beleidsterreinen, zoals Cohesiebeleid, is de omvang van de punten van voorbehoud gereduceerd, rekening houdende met de corrigerende maatregelen die reeds door de lidstaten zijn genomen.

2.5.

In de beleidsgroep Landbouw en natuurlijke hulpbronnen heeft de directeur-generaal Landbouw en plattelandsontwikkeling zijn langdurig voorbehoud (zes jaar) wegens de ontoereikende toepassing van het GBCS in Griekenland ingetrokken omdat de betrokken instanties een nieuw systeem voor perceelidentificatie hebben ingevoerd, en het voorbehoud inzake de plattelandsontwikkeling werd nader uitgewerkt nadat de controlestatistieken van de verklarende instanties van de lidstaat waren geverifieerd en goedgekeurd. Toch heeft de directeur-generaal geen zekerheid dat het door Griekenland opgestelde en uitgevoerde actieplan ten aanzien van de aanvraagprocedure van 2007 doeltreffend was. Bovendien biedt het door de Commissie en de verklarende instanties in die lidstaat verrichte werk voor de validering van de controlestatistieken naar het oordeel van de Rekenkamer niet de vereiste hoge mate van zekerheid.

2.5.

2.6.

In de beleidsgroep Cohesie handhaafden de directoraten-generaal Regionaal beleid en Werkgelegenheid, sociale zaken en gelijke kansen hun punten van voorbehoud inzake de gebreken van de beheers- en controlesystemen voor de periode 2000-2006, hoewel het totale aantal betrokken lidstaten en operationele programma’s alsook de financiële kwantificering aanzienlijk zijn gedaald. In totaal ging het in 2008 om 99 operationele programma’s, tegenover 185 in 2007. De directoraten-generaal berekenden de impact van deze punten van voorbehoud op 201 miljoen euro (in 2007: 726 miljoen euro) (2).

2.6.

De reductie van de financiële gevolgen van de punten van voorbehoud wordt duidelijk toegelicht in de respectieve jaarlijkse activiteitenverslagen, en bevestigt dat de Commissie haar verantwoordelijkheid heeft genomen, overeenkomstig haar engagement om haar toezichthoudende rol te versterken. De gekwantificeerde resultaten zijn het gevolg van de krachtige inspanningen die de Commissie voor alle programma’s heeft gedaan in 2008, o.a. via follow-up van alle in de jaarlijkse activiteitenverslagen over 2007 gemaakte punten van voorbehoud, de sluiting van 14 nationale plannen van aanpak en de toepassing van ruim 1,5 miljard euro aan correcties, waardoor de punten van voorbehoud in vele gevallen konden worden opgeheven.

Zie ook het antwoord op paragraaf 2.17.

2.7.

De punten van voorbehoud van de directoraten-generaal voor de beleidsgroepen Onderzoek, energie en vervoer en Economische en financiële zaken komen overeen met de bevindingen van de Rekenkamer dat het percentage van de restfouten (na verrekening en correctie) in de kostendeclaraties voor het zesde kaderprogramma (KP6) nog steeds boven de materialiteitsdrempel ligt.

2.7.

Zie ook het antwoord op paragraaf 7.17.

2.8.

Voor de beleidsgroep Onderwijs en burgerschap wees de directeur-generaal van DG Communicatie op hetgeen was bereikt bij het versterken van de controlesystemen, maar beklemtoonde hij dat 9,4 % van de gecontroleerde verrichtingen fouten bevatte, zij het met een geringe impact.

2.8.

2.9.

De analyse van de Rekenkamer toont rechts in tabel 2.1 aan dat de jaarlijkse activiteitenverslagen alleen voor de administratieve uitgaven en de economische en financiële zaken overeenkomen met de DAS-conclusies van de Rekenkamer. Met andere woorden, op deze beleidsterreinen brachten de controles van de Rekenkamer of van de Commissie geen significante gebreken aan het licht die niet waren vermeld in de verklaringen van de directeuren-generaal. Voor het beleidsterrein Landbouw en natuurlijke hulpbronnen sluit het jaarlijkse activiteitenverslag van de directeur-generaal Landbouw en plattelandsontwikkeling beter dan in voorgaande jaren aan bij de conclusies van de betrokken specifieke beoordeling in het kader van de DAS.

2.9.

2.10.

Met betrekking tot de beleidsgroep Cohesie merkt de Rekenkamer op dat de reikwijdte en omvang van de punten van voorbehoud betreffende 2007 de ernst van de problemen inzake onregelmatigheid op dit begrotingsterrein niet voldoende weerspiegelen (zie paragraaf 6.35).

2.10.

De Commissie zal er zoals vorige jaren op toezien dat alle door de Rekenkamer gesignaleerde gevallen adequaat worden opgevolgd en dat corrigerende maatregelen worden genomen.

2.11.

In de beleidsgroep Externe steun, ontwikkeling en uitbreiding constateerde de Rekenkamer een materieel foutenpercentage (zie paragraaf 8.39) en stelde zij vast dat de toezicht- en controlesystemen slechts deels doeltreffend zijn met het garanderen van de regelmatigheid van de betalingen (zie paragraaf 8.44). Deze bevindingen komen niet voldoende tot uitdrukking in de verklaringen van de directeuren-generaal. Dit is het vierde opeenvolgende jaar waarin de Rekenkamer deze specifieke opmerking maakt (3).

2.11.

In het kader van zijn voortdurende inspanningen om het internecontrolesysteem in zijn geheel te verbeteren en in samenhang met de werkzaamheden van de Commissie met betrekking tot het aanvaardbare foutenrisico zal EuropeAid zijn controlestrategie in 2010 aan een evaluatie onderwerpen.

2.12.

Door het vaststellen van het syntheseverslag neemt de Commissie de politieke verantwoordelijkheid op zich voor de operationele uitvoering van de EU-begroting door haar directeuren-generaal (4). Het verslag biedt een beoordeling achteraf van het financiële beheer tijdens de gehele ambtstermijn van de scheidende Commissie.

2.13.

De Commissie is van oordeel dat voor 2008 „de geldende controleprocedures de nodige garanties bieden inzake de wettigheid en regelmatigheid van de onderliggende verrichtingen waarvoor de Commissie krachtens artikel 274 van het EG-Verdrag de algemene verantwoordelijkheid opneemt.”.

2.14.

De Commissie verwijst naar de uitkomst van de begin 2009 uitgevoerde jaarlijkse „peer review”, dat de kwaliteit van de jaarlijkse activiteitenverslagen — een van de meest essentiële bestuursinstrumenten — voor verdere verbetering vatbaar is. De Commissie verwacht dat deze verbeteringen in de activiteitenverslagen vanaf 2009 tot uitdrukking zullen komen.

2.14.

2.15.

Het syntheseverslag geeft enige uitleg over de benadering van punten van voorbehoud door de Commissie. De Commissie verklaart dat er systematisch voorbehoud wordt gemaakt bij significante tekortkomingen, tenzij betrouwbare controle-informatie aantoont dat er een actieplan is ingevoerd en dat het functioneert. Toch vindt de Rekenkamer dat de Commissie meer aandacht moet besteden aan de noodzaak, degelijker aanwijzingen te verkrijgen dat de in de actieplannen genoemde corrigerende maatregelen doeltreffend waren of dat waarschijnlijk zullen zijn, en had de reikwijdte van het gemaakte voorbehoud naar haar oordeel in vele gevallen ruimer moeten zijn (zie de voorbeelden in de paragrafen 2.5, 2.10 en 2.11, en tabel 2.1 ).

2.15.

Wanneer een directeur-generaal punten van voorbehoud maakt, dient hij een actieplan op te stellen om de aangewezen tekortkomingen te verhelpen. De genomen maatregelen worden daarna in het eerstvolgende jaarlijkse activiteitenverslag beschreven en geëvalueerd. Als er voldoende bewijs is dat de acties een meetbare impact hebben op de tekortkomingen, kan het voorbehoud worden opgeheven. Beslissingen om voorbehoud te maken of op te heffen zijn een van de belangrijkste punten die in de „peer reviews” worden besproken, hoewel de uiteindelijke beslissing door de bevoegde gedelegeerd ordonnateur wordt genomen.

Wat het GBCS in Griekenland betreft, zie het antwoord op paragraaf 2.5.

Wat het Cohesiebeleid betreft, zie het antwoord op paragraaf 2.6.

De Commissie verwijst naar haar antwoorden op de paragrafen 2.10 en 2.11.

2.16.

De Rekenkamer neemt er nota van dat de Commissie de noodzaak onderkent van verdere maatregelen om de vastgestelde problemen op andere terreinen op te lossen. Die maatregelen moeten onder meer betrekking hebben op:

a)

de evaluatie van de doeltreffendheid van interne controles;

b)

het toespitsen van de middelen op de verbetering van de bestaande controlestructuur voor het uitgavenbeheer in het financiële kader 2007-2013 en op het verhelpen van de gebreken in het vorige kader, en

b)

c)

volledige en betrouwbare rapportage over de correctie van fouten op het niveau van de lidstaten.

c)

2.17.

Wat het Cohesiebeleid betreft meldt de Commissie dat zij meer formele besluiten heeft genomen voor het opschorten van tussentijdse betalingen (tien in 2008 tegen één in 2007) en veel grotere financiële correcties heeft toegepast (1 587 miljoen in 2008 tegen 396 miljoen in 2007). Toch erkent zij met betrekking tot haar actieplan ter versterking van haar toezichthoudende rol in het gedeelde beheer van cohesie dat er meer tijd nodig is voordat de impact van de acties valt af te meten aan een daling van het foutenpercentage.

2.17.

Meer in het algemeen heeft de Commissie een meerjarig controlesysteem ingesteld dat gebaseerd is op preventie of opsporing en correctie. De beste raming die de Commissie kan maken van de financiële correcties en terugvorderingen waartoe in 2008 is besloten, bedraagt 2,967 miljard euro voor alle beleidsgebieden, hetgeen wijst op een bijzondere inspanning wat betreft de aspecten opsporing en correctie van haar controlesysteem (zie afdeling 6 „Terugvordering van onterecht betaalde bedragen” van de toelichting bij de jaarrekening over 2008).

2.18.

In haar Jaarverslag 2007 constateerde de Rekenkamer dat de jaarlijkse overzichten in het eerste jaar van hun bestaan geen betrouwbare beoordeling gaven van de werking en de doeltreffendheid van de toezicht- en controlesystemen en zij beval de Commissie aan maatregelen te treffen om de verstrekte informatie te verbeteren (5).

2.18.

Op landbouwgebied moeten alle lidstaten die slechts één betaalorgaan hebben een betrouwbaarheidsverklaring van de directeur van het betaalorgaan overleggen, evenals een certificaat van het certificerende orgaan, die het jaarlijkse overzicht vormen zoals bedoeld in het Financieel Reglement en het Interinstitutioneel Akkoord. Daarnaast worden jaarlijkse overzichten, ook syntheseverslagen genoemd, opgesteld door de lidstaten met meer dan één betaalorgaan.

2.19.

De Rekenkamer onderzocht de jaarlijkse overzichten van 2008 om na te gaan of de voorschriften van het Financieel Reglement waren nageleefd en of de lidstaten aanvullende informatie hadden verstrekt.

2.20.

Niet alle lidstaten namen de voorschriften van het Financieel Reglement in acht, of volgden de richtsnoeren van de Commissie (6). Toch is de kwaliteit van de in alle jaarlijkse overzichten opgenomen analyse verbeterd in vergelijking met vorig jaar.

2.20.

Het directoraat-generaal Landbouw en plattelandsontwikkeling merkte in zijn jaarlijkse activiteitenverslag over 2008 op dat de lidstaten hun wettelijke verplichtingen zijn nagekomen en zich in het algemeen aan het richtsnoer van de diensten van de Commissie hebben gehouden. In vergelijking met vorig jaar is de kwaliteit van de in de jaarlijkse overzichten gemaakte analyse verbeterd, maar in sommige gevallen dient de beoordeling van sommige basisonderdelen verder te worden verbeterd. De Commissie heeft dit punt daarom met de lidstaten besproken en vervolgens een van haar richtsnoeren herzien.

2.21.

De jaarlijkse overzichten vormen een element van interne controle en de Rekenkamer heeft de Commissie gestimuleerd, het proces een toegevoegde waarde te geven door te wijzen op gemeenschappelijke problemen, mogelijke oplossingen en beste praktijken en die informatie te gebruiken in haar toezichthoudende rol (7). Evenzo heeft de Commissie de lidstaten gestimuleerd, hetzelfde te doen.

2.21.

De Commissie verwijst ook naar haar antwoord op paragraaf 2.18.

2.22.

Uit de analyse van de Rekenkamer bleek dat een aantal lidstaten (8)voor 2008 elementen of analyses hadden ingediend die voor de jaarlijkse overzichten een toegevoegde waarde hadden omdat werd getracht systeemgebreken of horizontale kwesties te ontdekken en te bespreken. De directeuren-generaal Cohesie hebben de gegevens in de jaarlijkse overzichten meegenomen in hun eigen beoordeling van de nationale systemen.

2.22.

Voor het Cohesiegebied hebben zeven lidstaten in de jaarlijkse overzichten de betrouwbaarheidsverklaring opgenomen die in de richtsnoeren van de Commissie wordt voorgesteld. De Commissie zal de tot dusver verstrekte verklaringen analyseren om er die essentiële onderdelen uit te lichten die de jaarlijkse overzichten een meerwaarde kunnen geven. De resultaten daarvan zullen worden verwerkt in de bijwerking van de leidraad.

Inzake landbouw en plattelandsontwikkeling wordt zekerheid over de rekeningen en over de wettigheid en regelmatigheid van de onderliggende verrichtingen verschaft door de betrouwbaarheidsverklaring van de directeur van het betaalorgaan. Het certificerend orgaan onderwerpt deze verklaring aan een audit en brengt daarover een advies uit, en vergroot daarmee de zekerheid. Het syntheseverslag (opgesteld door de lidstaten met meer dan één betaalorgaan) biedt een meerwaarde door deze zekerheid uit te breiden tot het nationale niveau.

2.23.

In oktober 2007 kwam de Commissie met een mededeling ter herziening van de internecontrolenormen (ICN) en de onderliggende structuur (9). Deze bevatte 16 herziene internecontrolenormen voor doeltreffend beheer, die met ingang van 1 januari 2008 in de plaats komen van de 24 oude normen.

2.24.

Bij 16 directoraten-generaal onderzocht de Rekenkamer de ICN’s die de regelmatigheid van de verrichtingen moeten verzekeren en daarbij constateerde zij dat het toepassingspercentage evenals in voorgaande jaren hoog was (10).

2.24.

2.25.

De herziening van de ICN’s ging gepaard met het voorschrift dat de directeuren-generaal de doeltreffende toepassing van bepaalde prioritair gestelde normen moesten aantonen (11). De meeste directeuren-generaal kozen ervoor dat in 2008 te doen voor de ICN’s 7-11, die voornamelijk betrekking hebben op „Verrichtingen en controleactiviteiten” (12). Daarentegen koos slechts een klein aantal directoraten-generaal „Planning en risicobeheersingsprocessen” (ICN’s 5 en 6) (13), ondanks het belang van dit aspect. De Commissie kon echter niet aantonen dat de toezicht- en controlesystemen voldoende doeltreffend zijn om het foutenrisico te beperken op/in de volgende beleidsterreinen/-groepen: plattelandsontwikkeling in Landbouw en natuurlijke hulpbronnen (paragraaf 5.63), Cohesie (paragrraaf 6.36), Onderzoek, energie en vervoer (paragraaf 7.41) en Externe steun, ontwikkeling en uitbreiding (paragraaf 8.34).

2.25.

Dertien directoraten-generaal (één derde), waarvan een aantal van de grootste op uitgavengebied, hebben ervoor gekozen om van één of meer van de planning- en risicobeheersnormen een prioriteit te maken. De Commissie is van mening dat dit een passende weerspiegeling is van het belang dat de betrokken DG’s aan die normen hechten.

Voor Landbouw en natuurlijke hulpbronnen als geheel ligt de geraamde totale waarde van de fouten lichtjes onder de materialiteitsdrempel van 2 %. Een meerjarige trend laat zien dat de toezicht- en controlesystemen op dit beleidsterrein in het algemeen beter zijn geworden en nu doeltreffend zijn, ook al zijn er op het gebied van plattelandsontwikkeling nog verbeteringen nodig.

Via de uitvoering van het actieplan ter versterking van de toezichthoudende rol van de Commissie in het kader van het gedeelde beheer van structurele acties, heeft de Commissie aanzienlijke vooruitgang geboekt wat betreft de verbetering van de toezichtsystemen en de matiging van het foutenrisico. Zij heeft tevens aanvullende maatregelen genomen, zoals het vereenvoudigen van de regels voor het declareren van kosten in het Cohesiebeleid door de invoering van forfaits, vaste bedragen en eenheidskostenbarema’s en door de versterking van het controlekader voor de periode 2007-2013. De Commissie is van mening dat de impact van dergelijke maatregelen op het foutenpercentage maar over een langere periode kan worden gemeten en zal begin 2010 verslag uitbrengen over de eerste gevolgen voor de betalingen 2007-2013.

De Commissie verwijst ook naar haar antwoord op paragraaf 2.17.

Er zijn reeds aanzienlijke inspanningen geleverd om het beheer van het onderzoeks-, energie- en vervoersbeleid te verbeteren binnen de grenzen van het toepasselijke wettelijke en financiële kader. De Commissie zal streng blijven controleren (zie ook het antwoord op paragraaf 7.42).

Voor de beleidsgroep Externe hulp, ontwikkeling en uitbreiding heeft de Commissie haar controles zo opgezet dat zij de volledige levenscyclus van haar meerjarige projecten bestrijken, zodat zij de meeste financiële fouten in de gewone loop van haar controles kan voorkomen of opsporen en corrigeren. Met de verplichte financiële audits die in het kader van haar controlesysteem dienen te worden verricht, moet de Commissie in staat zijn dit soort fouten in de voorfinanciering in een volgend begrotingsjaar te ontdekken en te corrigeren voordat de eindbetalingen worden gedaan. De controles achteraf van de Commissie bevestigen dit lage residuele foutenniveau.

2.26.

Met het actieplan 2006 werd beoogd specifieke leemten op te vullen in het internecontrolekader van de Commissie (14). De mededeling van de Commissie van februari 2009 (15)bevat een bijgewerkte beoordeling van de resultaten van het actieplan op basis van indicatoren.

2.27.

De door de Rekenkamer verrichte analyse van deze mededeling (zie tabel 2.2 ) toont aan dat de Commissie alle 14 subacties die in het vorige jaarverslag van de Rekenkamer werden aangemerkt als zijnde „in uitvoering” (16)heeft uitgevoerd en daarmee de uitvoering van het actieplan heeft voltooid.

2.28.

De Commissie biedt een reeks indicatoren en beschrijvingen om de impact van het actieplan te meten en beoordelen (17). Uit de analyse van de Rekenkamer (zie tabel 2.2 ) blijkt dat de meeste daarvan alleen de output en de activiteit van de Commissie per (sub-)actie meten in plaats van de doeltreffendheid. Hoewel ze feitelijk correct zijn, is het niet mogelijk op basis daarvan te bepalen of het actieplan een meetbare impact had op de toezicht- en controlesystemen en uiteindelijk ook op de regelmatigheid van de verrichtingen.

2.28.

De Commissie is voorts van oordeel dat de actieplannen de jongste jaren bij de nationale autoriteiten of externe organen tot een gezamenlijk besef hebben geleid wat betreft de maatregelen die nodig zijn om fouten in EU-programma’s te voorkomen. Dit is een zeer belangrijk resultaat waarop kan worden voortgebouwd voor toekomstige acties en samenwerking.

2.29.

In 2008 heeft de Rekenkamer verdere vooruitgang geconstateerd in de toezicht- en controlesystemen van de Commissie, met name wat betreft de impact van de desbetreffende punten van voorbehoud bij de zekerheid die wordt gegeven in de verklaringen van de directeuren-generaal (paragrafen 2.5-2.8).

2.29.

2.30.

Toch brachten de controles van de Rekenkamer bij bepaalde jaarlijkse activiteitenverslagen en verklaringen blijvende gebreken aan het licht inzake de reikwijdte en omvang van de punten van voorbehoud en inzake de beoordeling en werking van de toezicht- en controlesystemen (paragrafen 2.9-2.11).

2.30.

De Commissie verheugt zich over de in tabel 2.1 vermelde verbeteringen en herhaalt haar engagement om verdere vooruitgang op dit gebied te boeken. Zij beoordeelt momenteel de factoren die van invloed zijn op de kwaliteit van de jaarlijkse activiteitenverslagen en zal maatregelen bevorderen om die kwaliteit verder te verbeteren.

Zie de antwoorden op de paragrafen 2.9, 2.10 en 2.11.

2.31.

De Commissie heeft vooruitgang geboekt met het beheer van de jaarlijkse syntheseverslagen, die nu aanvullende zekerheid bieden en een toegevoegde waarde verlenen aan de verklaringen van de directeuren-generaal. Maar niet alle lidstaten namen het Financieel Reglement volledig in acht (paragrafen 2.20 en 2.22).

2.31.

De Commissie heeft het nodige gedaan om alle gevallen waarin niet aan de wettelijke voorschriften was voldaan, op te volgen en is erin geslaagd de lidstaten in vergelijking met vorig jaar een grotere meerwaarde aan hun jaarlijkse overzichten te doen geven.

2.32.

De Commissie kan aantonen dat zij de herziene internecontrolenormen vrijwel integraal toepast (paragraaf 2.24) en heeft de subacties in haar actieplan voor een geïntegreerd internecontrolekader uitgevoerd (paragraaf 2.27).

2.33.

Toch stelt de Rekenkamer vast dat de Commissie niet kan aantonen dat haar acties ter verbetering van de toezicht- en controlesystemen doeltreffend waren met het beperken van het foutenrisico op sommige begrotingsterreinen (zie paragraaf 1.33).

2.33.

De Commissie verwijst ook naar haar antwoorden op de paragrafen 2.17 en 2.25.

2.34.

Het verbeteren van de toezicht- en controlesystemen moet worden gezien als een doorlopend proces waarbij de desbetreffende maatregelen pas na enige tijd doeltreffend kunnen worden geacht. Dit betekent dat eerdere aanbevelingen van de Rekenkamer blijven gelden (18).

2.34.

2.35.

Verder moet er in de eerste plaats bijzondere aandacht worden besteed aan de uitgaventerreinen waarvoor de Rekenkamer nog steeds een hoog foutenpercentage meldt. Dit houdt het volgende in:

a)

afweging van de kosten en de waarde van controles op beleidsterreinen;

a)

b)

bevordering van eenvoud bij de opstelling van toekomstige beleidsvoorstellen;

b)

De Commissie verwijst naar de conclusie die de Rekenkamer zelf in paragraaf 1.39 trekt, dat er een spanningsveld kan bestaan tussen vereenvoudiging en het bewerkstelligen dat met de steun de beleidsdoelstellingen worden bereikt. Zij merkt in dit verband op dat voor zeer gerichte beleidsdoelstellingen soms complexe regels vereist zijn om te waarborgen dat de doelstellingen verwezenlijkt worden.

Voor het Cohesiebeleid zijn de fondsenverordeningen in mei 2009 gewijzigd om het gebruik van forfaits, vaste bedragen en standaard-eenheidskostenbarema’s reeds voor de programma’s 2007-2013 mogelijk te maken. De Commissie heeft de lidstaten sterk aangemoedigd om deze vereenvoudigde kostenformules toe te passen. In juli 2009 heeft zij verdere voorstellen voor vereenvoudiging van het regelgevingskader 2007-2013 gedaan.

c)

voortgaan met de verbetering van het mechanisme waardoor financiële correcties, onttrekkingen of terugvorderingen de opgetreden fouten moeten corrigeren, en de nodige maatregelen treffen zodat de impact hiervan praktisch aantoonbaar is.

c)

Verwacht wordt dat het corrigeren van systematische fouten op het gebied van onderzoek in 2009 op kruissnelheid zal komen.

2.36.

Op de beleidsterreinen waar jaarlijkse bijdragen van de lidstaten wettelijk zijn voorgeschreven, dient de Commissie ervoor te zorgen dat zulke bijdragen, bv. jaarlijkse overzichten en verklaringen vooraf, maximaal worden benut. Ook moet de nodige aandacht worden besteed aan vrijwillige initiatieven van de lidstaten (in de vorm van nationale verklaringen) of van de hoge controle-instanties teneinde extra inzicht te krijgen in alle thema’s die relevant kunnen zijn voor de waarborging van de wettigheid en regelmatigheid van uitgaven uit de EU-begroting.

2.36.

3.1.

In dit hoofdstuk worden onderwerpen geanalyseerd in verband met de uitvoering van de algemene EU-begroting in 2008. Het behandelt met name de uitvoeringsgraad van de begroting, de tenuitvoerlegging van EU-programma's, in het bijzonder de uitgaven voor het EU-cohesiebeleid, de gewijzigde begrotingen en het niveau van de niet-afgewikkelde begrotingsvastleggingen.

3.2.

De voor 2008 vastgestelde begrotingskredieten (goedgekeurde begroting en gewijzigde begrotingen) bedroegen, samen met de overdracht uit 2007, in totaal 132,3 miljard euro aan vastleggingen en 117 miljard euro aan betalingen, ofwel 4,7, respectievelijk 1,7 % meer dan in de definitieve begroting 2007 (1). In totaal lagen de budgettaire vastleggingskredieten van het jaar 2,2 miljard euro onder het maximum van het financiële kader, terwijl de betalingskredieten 14,0 miljard euro onder het maximum bleven (zie de grafieken III en IV in bijlage I ).

3.3

De tien gewijzigde begrotingen die gedurende het jaar werden goedgekeurd, leidden tot een totale toename van de kredieten voor vastleggingen met 1,4 miljard euro en een daling van de kredieten voor betalingen met 4,6 miljard euro. Deze daling is grotendeels toe te schrijven aan lager dan verwachte bestedingen op het gebied van cohesiebeleid (4,5 miljard euro) en buitenlandse betrekkingen (0,3 miljard euro). Het verlagen van kredieten voor betalingen door middel van gewijzigde begrotingen geeft blijk van een goed financieel beheer: men past zich aan veranderingen aan en vermindert het begrotingsoverschot (2)(zodat met name eigen middelen eerder kunnen worden teruggestort naar de lidstaten).

3.4.

De Commissie produceert een reeks documenten die onder meer de volgende informatie bevatten over de begrotingsuitvoering van de Europese Gemeenschappen (3):

3.5.

Met betrekking tot de structuurfondsprogramma's van 2000-2006 bleek de tenuitvoerlegging van betalingskredieten over 2008 veel hoger te zijn dan verwacht. In plaats van de geraamde 16,3 miljard euro beliepen de betalingen 24,0 miljard euro. De aanvankelijke raming was gebaseerd op de aanname dat de bedragen voor betalingsaanvragen in 2008 zouden afnemen omdat de termijn n+2 (6)niet van toepassing was en er sinds 2006 geen nieuwe vastleggingen waren gedaan. De verwachte daling heeft zich echter niet voorgedaan.

3.6.

De overlegging van conformiteitsverklaringen door de lidstaten voor goedkeuring door de Commissie, een vereiste voor de vergoedingen uit de cohesieprogramma's 2007-2013, verliep traag (zie paragraaf 6.26). Dit leidde ertoe dat de uitvoering van betalingskredieten aanzienlijk geringer was dan verwacht (12,6 miljard euro). Nagenoeg alle betalingen in 2008 met betrekking tot de nieuwe programmeringsperiode betroffen eerste voorschotten.

3.6.

Soms hebben de lidstaten geen verzoeken om tussentijdse betaling ingediend, zelfs niet wanneer de conformiteitsbeoordelingsdocumenten reeds waren goedgekeurd. Dit wijst erop dat veel programma’s op het terrein een trage uitvoering kennen.

3.7.

Op 26 november 2008 schetste de Commissie de structuur voor een Europees economisch herstelplan als een gezamenlijk Europees antwoord op de huidige financiële en economische crisis (7).

3.8.

Als onderdeel van de bijdrage van de EU aan deze stimulans werd in het plan voorgesteld om de betalingen in het kader van de structuurfondsen te versnellen. Voorgesteld werd, de criteria voor bijstand uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) en uit het Europees Sociaal Fonds te vereenvoudigen, bestedingen te herprogrammeren en voorschotbetalingen op te voeren vanaf begin 2009. Dit verleende de lidstaten eerder toegang tot een bedrag van maximaal 1,8 miljard euro aan voorschotbetalingen uit het Europees Sociaal Fonds om hun actieve arbeidsmarktbeleid te versterken, hun steun opnieuw te richten op de meest kwetsbaren en acties te intensiveren om bekwaamheden te verbeteren. Gepland was ook, een extra bedrag van 4,5 miljard euro aan voorschotbetalingen uit het EFRO ter financiering van cohesie, te vervroegen. Teneinde energie-interconnecties en de breedbandinfrastructuur te verbeteren is de Commissie voornemens om nog eens 5,00 miljard euro uit te trekken voor de periode 2009-2010. Dit pakket omvat een totaal van 3,98 miljard euro voor investeringen in koolstofopvang en opslag, windprojecten op zee en energie interconnecties, en 1,02 miljard euro om het hogesnelheidsinternet in landelijke gemeenschappen uit te breiden en te verbeteren, alsook om nieuwe uitdagingen in de agromilieusector aan te gaan. De budgettaire gevolgen van het herstelplan zullen pas vanaf 2009 waarneembaar zijn.

3.9.

De niet-afgewikkelde begrotingsvastleggingen (d.w.z. niet-gebruikte vastleggingen die zijn overgedragen om toekomstige uitgaven te dekken), voornamelijk bij meerjarenprogramma's, zijn met 16,4 miljard euro (11,8 %) toegenomen tot 155,0 miljard euro. Alleen al op de beleidsterreinen die worden gefinancierd met gesplitste kredieten (8)waren er niet-afgewikkelde verplichtingen voor een totaalbedrag van 153,8 miljard euro, het equivalent van 1,8 jaar aan vastleggingen of 2,3 jaar aan betalingen in het bestedingstempo van 2008 op de respectieve beleidsterreinen. Bijna 80 % van de niet-afgewikkelde vastleggingen dateert echter van 2007 en 2008 en heeft derhalve betrekking op het financiële kader 2007-2013. De structuur van de gecumuleerde „RAL” toont het effect van de inspanningen om nog uitstaande vastleggingen af te wikkelen door middel van betalingen voordat de regel van annulering van rechtswege wordt toegepast die zowel voor de structuurfondsen als voor het Cohesiefonds geldt („n+2”-regel/„n+3”-regel).

3.9.

3.10.

Niet-afgewikkelde begrotingsvastleggingen zijn een rechtstreeks gevolg van gesplitste kredieten, waarbij de afronding van uitgavenprogramma's een aantal jaren in beslag neemt en vastleggingen een aantal jaren vóór de desbetreffende betalingen worden gedaan. Daar vastleggingen worden afgewikkeld door betalingen, leiden vastleggingen die aanzienlijk hoger zijn dan de betalingen op lange termijn tot een cumulatie van niet-afgewikkelde verplichtingen, een situatie die elk jaar weer vooruit geschoven wordt.

3.11.

Het grootste deel van de niet-afgewikkelde vastleggingen heeft betrekking op Cohesie (zie grafiek 3.1). Op dit terrein bedroegen de niet-afgewikkelde vastleggingen 103 miljard euro (9)(ongeveer 66 % van het totale bedrag), hetgeen overeenkomt met 2,2 jaar aan vastleggingen of 2,9 jaar aan betalingen tegen het bestedingstempo van 2008. Het overgrote deel van de niet- afgewikkelde vastleggingen op dit gebied (73,8 miljard euro) heeft betrekking op de huidige periode 2007-2013. De niet-afgewikkelde vastleggingen met betrekking tot het financiële kader 2000-2006 belopen 29,3 miljard euro.

3.11.

3.12.

Van het totaal der ongebruikte vastleggingen had ongeveer 13,4 % (20,9 miljard euro) betrekking op het Cohesiefonds, hoewel slechts ongeveer 6,2 % van de in totaal voor 2008 toegestane vastleggingskredieten naar dat fonds ging. Dit is een verhoging met 2,8 miljard euro ofwel ongeveer 15,5 % in vergelijking met 2007. Dit grote bedrag aan niet-afgewikkelde begrotingsvastleggingen betreffende het Cohesiefonds staat gelijk aan 1,4 jaar aan vastleggingen of 4,9 jaar aan betalingen tegen het bestedingstempo van 2008.

3.12.

Bovendien bestaan er, anders dan voor de andere structuurfondsen, voor de projecten van het Cohesiefonds over de periode 2000-2006 geen ambtshalve annuleringen.

Voor de periode 2007-2013 is het Cohesiefonds in lijn met het EFRO geprogrammeerd, en gelden ambtshalve annuleringen voor beide fondsen. Hierdoor zullen niet-afgewikkelde vastleggingen voor het Cohesiefonds voortaan lager uitkomen.

3.13.

De bestedingspercentages bleven in 2008 op een hoog niveau. Wat betreft het beleidsterrein Cohesie werden de oorspronkelijke betalingskredieten met 4,5 miljard euro teruggebracht bij wege van gewijzigde begrotingen, als gevolg van een aanzienlijke vertraging in de tenuitvoerlegging van de nieuwe programma's voor 2007-2013.

3.13.

3.14.

De lidstaten verbeterden hun uitgavenramingen op het gebied van de structuurfondsen, waardoor ze het percentage te hoge ramingen verlaagden.

3.14.

3.15.

De niet-afgewikkelde begrotingsvastleggingen voor gesplitste uitgaven blijven zeer omvangrijk en overstijgen de totale vastleggingskredieten van de begroting voor 2008. De meeste niet-afgewikkelde begrotingsvastleggingen dateren nu echter van 2007 en 2008 en hebben daarom betrekking op het huidige financiële kader. De Rekenkamer beveelt de Commissie aan, de lidstaten aan te moedigen om de resterende documenten inzake conformiteitsbeoordelingen van de beheers- en controlesystemen zo snel mogelijk en met behoud van voldoende kwaliteit in te sturen om verdere vertragingen met betrekking tot de tussentijdse betalingen en een verdere toename van niet-afgewikkelde begrotingsvastleggingen te voorkomen.

3.15.

De Commissie heeft in 2008 en 2009 met het versturen van aanmaningen, in contacten en in bijeenkomsten met lidstaten het nodige gedaan om vooruitgang met de conformiteitsbeoordelingsprocedure te boeken. Ook zal op de lidstaten druk worden uitgeoefend met de regelgevingsbepalingen aangaande de terugbetaling van voorfinancieringen wanneer er binnen de 24 maanden geen verzoek om betalingen plaatsvindt en met de toepassing van de ambtshalve annulering. Zie eveneens het antwoord op 3.6.

De toestand op 30 juni 2009 is, dat het totale aantal rapporten dat is ontvangen en het totale aantal dat is goedgekeurd, respectievelijk 93 % en 58 % van de kredieten voor 2007-2013 uitmaakten.

4.1.

Dit hoofdstuk betreft de specifieke beoordeling van de Rekenkamer inzake de ontvangsten. De ontvangstenzijde van de begroting van de Europese Unie bestaat uit eigen middelen en andere ontvangsten. Zoals tabel 4.1 weergeeft, vormen de eigen middelen veruit de belangrijkste financieringsbron van begrotingsuitgaven (89,4 %).

4.2.

Op 26 januari 2009 stelde de Raad gewijzigde voorschriften vast (1)houdende toepassing van het nieuwe besluit betreffende het stelsel van eigen middelen van de Europese Gemeenschappen (2007/436/EG, Euratom) (2), dat op 1 maart 2009 met terugwerkende kracht tot 1 januari 2007 in werking trad. Aangezien de ratificatieprocedure eind 2008 niet was afgerond, werden in 2009 de nodige herberekeningen over 2007 en 2008 gemaakt van de bijdragen btw en bni van de lidstaten.

4.3.

De Rekenkamer selecteerde een representatieve statistische steekproef van 60 invorderingsopdrachten uit het inningsregister met alle ontvangsten van de Commissie, en onderzocht de regelmatigheid van de verrichtingen op het niveau van de Commissie (zie bijlage 4.1 ). De controle omvatte een follow-up van enkele eerdere bevindingen (zie bijlage 4.2 ). Door de Rekenkamer verrichte aanvullende werkzaamheden worden beschreven in de paragrafen 4.4-4.8.

4.4.

De controle door de Rekenkamer van de onderliggende verrichtingen bij de rekeningen kan geen niet-aangegeven importen bestrijken, of importen die aan het douanetoezicht zijn ontsnapt.

4.5.

De Rekenkamer beoordeelde de toezicht- en controlesystemen in drie lidstaten (3)en hun boekhoudsystemen voor de traditionele eigen middelen. De controleurs testten een aselecte steekproef van telkens 30 invoeraangiften in elk van deze drie lidstaten.

4.6.

De Rekenkamer beoordeelde de toezicht- en controlesystemen bij de Commissie, met inbegrip van haar inspecties in de lidstaten. Zij onderzocht de rekeningen voor de traditionele eigen middelen en analyseerde de geldstromen van de rechten om redelijke zekerheid te verkrijgen dat de geboekte bedragen volledig en correct zijn. Tevens werd de toezichthoudende rol van het RCEM (4)beoordeeld.

4.7.

De eigen middelen btw en bni zijn bijdragen die voortvloeien uit de toepassing van uniforme percentages op de hypothetisch geharmoniseerde btw-grondslagen van de lidstaten of op hun bni, berekend overeenkomstig communautaire regels. Beide typen eigen middelen zijn gebaseerd op macro-economische statistieken waarvan de onderliggende gegevens niet rechtstreeks kunnen worden gecontroleerd. Om die reden werd voor de controle uitgegaan van de ontvangst door de Commissie van de door de lidstaten opgestelde macro-economische grootheden en werden vervolgens de systemen van de Commissie beoordeeld voor de verwerking van de gegevens totdat zij in de definitieve rekeningen worden opgenomen. De controle had dus betrekking op de opstelling van de jaarbegroting en de juistheid van de bijdragen van de lidstaten.

4.8.

De controle betrof ook de toezicht- en controlesystemen van de Commissie die ertoe dienen redelijke zekerheid te verschaffen dat deze middelen correct zijn berekend en geïnd, alsmede de rol van het RCEM (5)en het bni-comité. Verder onderzocht de Rekenkamer de toezicht- en controlesystemen van de nationale bureaus voor de statistiek (NBS) voor de compilatie van de nationale rekeningen in vier lidstaten (6).

4.9.

De bni-middelenbron wordt gebruikt om de begroting in evenwicht te brengen. Wordt het bni voor een bepaalde lidstaat te laag opgegeven — zonder dat dit van invloed is op de totale eigen middelen uit bni — dan heeft dit tot gevolg dat de bijdragen van de overige lidstaten toenemen, totdat het probleem is vastgesteld en verholpen.

4.10.

Traditionele eigen middelen worden vastgesteld en geïnd door de lidstaten. Driekwart van deze bedragen worden aan de Gemeenschap afgedragen, terwijl het resterende kwart wordt ingehouden ter dekking van de inningskosten. Elke lidstaat stuurt de Commissie een maandoverzicht van vastgestelde rechten toe (het overzicht van de „A-boekhouding”) en een kwartaaloverzicht met de vastgestelde rechten die hier niet in zijn opgenomen (de „B-boekhouding”) (7).

4.11.

De Rekenkamer constateerde dat de overzichten die de lidstaten de Commissie toestuurden, over het geheel genomen geen materiële fouten vertoonden.

4.12.

Bij haar controle constateerde de Rekenkamer dat de berekening van de bijdragen van de lidstaten en de betaling ervan geen fouten van materieel belang bevatten.

4.13.

Controles ter plaatse van de Rekenkamer bevestigden dat de gecontroleerde toezicht- en controlesystemen voor de douane en voor de boeking van de traditionele eigen middelen in het algemeen goed functioneerden.

4.14.

Evenals in voorgaande jaren kwamen tijdens de controle van de Rekenkamer echter problemen aan het licht met betrekking tot bedragen in de B-boekhouding die weliswaar niet van zodanig materieel belang waren dat zij van invloed waren op de algemene conclusie, maar wel moeten worden verholpen:

4.14.

—

vertraging in de vaststelling en terugvordering van rechten, zelfs al waren de douaneautoriteiten (8)op de hoogte van de verschuldigde bedragen en de identiteit van de debiteuren, en

—

—

gebrek aan nationale instructies (9)voor het schatten van het bedrag aan schulden waarvan het onwaarschijnlijk is dat ze worden betaald.

—

4.15.

Voorts merkte de Rekenkamer in een eerder jaarverslag (10)op dat de frequentie van fysieke controles op importen zeer laag lag. De Commissie antwoordde dat dit wordt gecompenseerd door latere „op controles gebaseerde verificaties”. De Rekenkamer heeft echter de frequentie van dergelijke controles op basis van verificaties achteraf in enkele lidstaten bekritiseerd (11).

4.15.

De Commissie heeft voor 2009 de controlestrategieën van de lidstaten voor de traditionele eigen middelen als algemeen inspectiethema gekozen. Gedurende deze inspecties onderzoekt zij de opgestelde controlestrategie, het gebruik van risicoanalyse bij de formulering van de controleprogramma's, de tenuitvoerlegging van de controleprogramma's en de kwaliteit van de controles na douaneafhandeling.

4.16.

In 2008 publiceerde de hoge controle-instantie (HCI) van een van deze lidstaten een verslag (12)dat soortgelijke bevindingen bevatte als die van de Rekenkamer, en waarin kritiek werd geleverd op het systeem voor de controle op import in die lidstaat waarvoor rechten zijn verschuldigd. Er werd met name gewezen op:

4.16.

De Commissie verheugt zich over het optreden van de nationale controle-instanties, vooral op het gebied van de traditionele eigen middelen. Zij raadpleegt voor de vervollediging van haar eigen beoordelingen bij haar inspecties de beschikbare nationale controleverslagen.

—

het feit dat de douaneautoriteit weliswaar goed had gepresteerd qua bevordering van de handel, maar dat zij de nodige expertise en middelen nog moet ontwikkelen bij haar uitvoering van de controles op stukken;

—

een afnemend aantal en wisselende kwaliteit van audits gebaseerd op controles achteraf, zelfs al wordt een toenemend aantal fouten aangetroffen;

—

de noodzaak om streefdoelen en standaarden te ontwikkelen voor de frequentie en kwaliteit van deze audits ter waarborging van de fiscale controle en van de integriteit van de regeling.

4.17.

Door middel van een voorbehoud kan de Commissie onzekere elementen in de door de lidstaten ingediende btw-declaraties na de wettelijke termijn van vier jaar openhouden voor correctie. In 2008 werden er 41 punten van voorbehoud gemaakt en werden er 15 opgeheven, waarmee het aantal geldende punten van voorbehoud per ultimo dat jaar op 163 komt (zie tabel 4.2 ). 34 hiervan hebben betrekking op de jaren vóór 2000. Van de 15 in 2008 opgeheven punten van voorbehoud had geen enkel betrekking op de drie vroegste jaren, 1989, 1993 en 1995. De Commissie beschikt nog steeds niet over doeltreffende middelen om te waarborgen dat de lidstaten tijdig toereikende informatie verstrekken die het haar mogelijk maakt hangende punten van voorbehoud betreffende de eigen middelen btw op te heffen.

4.17.

4.18.

DG TAXUD is verantwoordelijk voor het verzekeren van de correcte toepassing van de btw-richtlijnen en dient toezicht te houden op de omzetting en de conformiteit van de nationale uitvoeringsvoorschriften die de lidstaten hebben vastgesteld. In 2008 traden twee btw-richtlijnen (13)in werking. DG TAXUD hield echter geen toezicht op alle nationale omzettingsmaatregelen met betrekking tot beide richtlijnen. Onjuiste of onvolledige omzetting kan van invloed zijn op het ontvangen btw-bedrag, en bijgevolg op het betaalde bedrag aan eigen middelen. Ook kan de werking van de interne markt hierdoor worden verstoord.

4.18.

Wat de twee in 2008 in werking getreden btw-richtlijnen betreft, zij gezegd dat de eerste (14)de mogelijkheid biedt, maar geen verplichting, dat lidstaten nationale bepalingen aannemen waarin van de normale regels van de btw-richtlijn wordt afgeweken om belastingfraude of belastingontduiking aan te pakken. Dit soort maatregelen dienen het btw-comité te worden medegedeeld en zullen bij goedkeuring een positieve uitwerking op de eigen middelen uit btw-bron hebben. De andere richtlijn (15)leidt niet tot materiële wijzigingen in de bestaande wetgeving; de noemenswaardige wijzigingen staan uitputtend vermeld in artikel 412 en zijn derhalve in de betrokken lidstaten overgenomen.

4.19.

Wanneer de Commissie van oordeel is dat een lidstaat zijn verplichtingen krachtens de btw-richtlijn niet nakomt, kan zij de zaak aanhangig maken bij het Hof van Justitie (16). In 2008 waren er drie van dergelijke zaken (17), waarvan er één zou kunnen leiden tot een lager bedrag aan eigen middelen btw. In dit geval waren er meer dan vier jaar verstreken van de registratie van de zaak in het enig register van potentiële inbreuken tot de verzending van de brief betreffende de verwijzing naar het Hof van Justitie door de Commissie in 2008, en bedroeg het tijdsverloop tussen deze registratie van de klacht en de verzending van de ingebrekestelling ruim 20 maanden (18).

4.19.

De juridische context in de lidstaten is vaak gedetailleerd en gecompliceerd en vergt grondige analyse. De Commissie geeft bijzondere aandacht aan de voorbereiding van zaken betreffende de interpretatie van wetgeving inzake indirecte belastingen.

Daarenboven heeft de Commissie haar procedures het afgelopen jaar gewijzigd om de frequentie van de besluitneming te verhogen en zo de termijnen te verkorten die zich voordeden wanneer kennisgevingen van een lidstaat binnenkwamen kort voor de volgende procedurestap moest plaatsvinden. Hierdoor kunnen zaken vooruitgaan zodra de analyse van de nieuwe informatie is voltooid. Telkens wanneer een potentiële impact op de traditionele eigen middelen wordt vastgesteld, neemt de Commissie passende maatregelen door punten van voorbehoud te maken.

4.20.

De Commissie presenteerde het zesde verslag op grond van artikel 12 (19)in november 2008, ondanks dat dit eind 2007 had moeten gebeuren. Hoofddoelstelling van dit verslag is de Commissie, samen met de betrokken lidstaat, in staat te stellen na te gaan of eventuele verbeteringen kunnen worden aangebracht ter verhoging van de doeltreffendheid van de procedures die worden toegepast voor het registreren van belastingplichtigen en voor de vaststelling en inning van de btw, alsmede van de btw-controlesystemen.

4.20.

4.21.

In het zesde verslag werd de waarde van eerdere verslagen kritisch geëvalueerd. Hierin werd geconcludeerd dat de begrotingsautoriteit niet had gereageerd, noch zich had beraden op de kwesties die in de eerdere verslagen aan de orde werden gesteld, en de Commissie kon weinig tot geen bewijs vinden waaruit bleek dat aanbevelingen direct hadden geleid tot veranderingen in de lidstaten. De geïnde btw vormt het uitgangspunt voor de schatting van het door de lidstaten te betalen bedrag aan eigen middelen btw.

4.22.

Naar aanleiding van de melding door de lidstaten aan de Commissie van de bni-gegevens over 2008 was het bni-comité van oordeel dat, rekening houdend met de bestaande punten van voorbehoud (20), de gegevens van de EU-15-lidstaten geschikt waren voor gebruikmaking in verband met de eigen middelen. Het bni-comité kon zich geen oordeel vormen over de gegevens met betrekking tot de EU-12-lidstaten, die nog openstaan ofwel waarvoor een voorbehoud geldt, omdat de analyse van de bni-overzichten (21)nog gaande is (zie de paragrafen 4.25 en 4.26).

4.23.

De Rekenkamer onderzocht de hoofdcomponenten van de toezicht- en controlesystemen die ten grondslag liggen aan het compilatieproces voor de bni-gegevens die in 2008 in vier lidstaten werden gemeld, en constateerde dat de documentatie van de procedures voor het genereren van deze gegevens tekortkomingen vertoonde, dat verificaties van de kwaliteit van de statistieken niet systematisch werden gedocumenteerd en/of dat de evaluatie van de systemen die ten grondslag liggen aan de productie van statistieken niet altijd werd verricht.

4.23.

4.24.

De Rekenkamer handhaaft haar standpunt (22)dat de verschillen tussen de toezicht- en controlesystemen bij de NBS's ten koste van de vergelijkbaarheid, betrouwbaarheid en volledigheid van de nationale rekeningen zouden kunnen gaan.

4.24.

De Commissie heeft nota genomen van de opmerkingen van de Rekenkamer inzake toezicht- en controlesystemen. Vooral in het bni-comité is sinds 2006 gesproken over deze stelsels van toezicht en controle. De specifieke vragen 3 en 4 inzake de beschrijving en de evaluatie van toezicht- en controlesystemen werden geïntroduceerd in de geactualiseerde vragenlijst voor de evaluatie van de bni-inventaris (GIAQ, GNI Inventory Assessment Questionnaire (GIAQ-document GNIC/081 van april 2007)). De herziene richtsnoeren bni-inventaris (GNIC/053 herz. 2) schrijven een meer gedetailleerde beschrijving van de procedures van de lidstaten voor. De Commissie zal voortgaan het uitwisselen van beste praktijken tussen landen op dit gebied te bevorderen, inzonderheid door hierover voor december 2009 een werkbijeenkomst te organiseren.

4.25.

Eind 2008 bestonden er algemene punten van voorbehoud (23)betreffende de bni-gegevens van de EU-15-lidstaten met betrekking tot de periode 2002-2004, hangende de analyse van de geactualiseerde bni-overzichten. In juni 2008 werden voor de EU-10-lidstaten algemene punten van voorbehoud gemaakt ten aanzien van bni-gegevens over de periode 2004-2006.

4.26.

Begin 2008 stonden er 25 specifieke punten van voorbehoud (24)betreffende het bni open met betrekking tot de periode 1995-2001. In de loop van 2008 trok de Commissie 15 punten van voorbehoud in, waarna er aan het eind van het jaar nog tien (25)openstonden.

4.26.

4.27.

Tijdens haar onderzoek ter plaatse van de door de NBS's verstrekte documentatie constateerde de Rekenkamer dat, voor twee punten van voorbehoud die de Commissie in 2008 had ingetrokken, niet alle informatie ter onderbouwing van de in de berekening van de eigen middelen bni aangebrachte wijzigingen beschikbaar was. In één geval was de beoordeling van de expert die voor de raming van een component van de nationale rekeningen werd gehanteerd niet gedocumenteerd, en in het andere geval waren de aan de Commissie verstrekte gegevens niet geheel onderbouwd met statistieken, zodat er geen volledig controletraject was. Evenals in 2007 (26)stelde de Rekenkamer vast dat de Commissie bij haar werkzaamheden om de intrekking van punten van voorbehoud mogelijk te maken, geen controles op stukken had verricht om door middel van vergelijking met andere bronnen na te gaan hoe nauwkeurig de door de lidstaten verstrekte informatie was, noch verificaties ter plaatse had uitgevoerd om de gewijzigde totalen van de nationale rekeningen te staven.

4.27.

4.28.

Ultimo 2008 had de Commissie geactualiseerde of nieuwe bni-overzichten ontvangen (27)en controlebezoeken in 16 lidstaten afgelegd. In zes gevallen werden de bni-totalen rechtstreeks geverifieerd. Bij gebreke van goedgekeurde interne richtsnoeren voor de toepassing van deze controleaanpak, zoals de criteria voor het selecteren van de te verifiëren bni-bestanddelen, bestaat het risico dat de rechtstreekse verificatie in die lidstaten niet consistent wordt toegepast. Verder had de Commissie de toezicht- en controlesystemen bij de NBS's voor de compilatie van de nationale rekeningen nog niet beoordeeld.

4.28.

4.29.

Op basis van haar controlewerkzaamheden concludeert de Rekenkamer het volgende:

over het per 31 december 2008 afgesloten jaar bevatten geen fouten van materieel belang.

4.30.

Op basis van haar controlewerkzaamheden concludeert de Rekenkamer dat de toezicht- en controlesystemen op doeltreffende wijze de regelmatigheid van de ontvangsten waarborgen (zie bijlage 4.1 ). De Rekenkamer vestigt echter de aandacht op de tekortkomingen, die weliswaar niet van materieel belang zijn voor de doeltreffendheid van de systemen als geheel, maar toch noodzaken tot de volgende maatregelen.

4.31.

De controles van de Rekenkamer brengen nog steeds problemen aan het licht in verband met de gebruikmaking van de B-boekhouding; de Rekenkamer spreekt dan ook de aanbeveling uit dat de Commissie zich blijft inspannen om een juist gebruik hiervan en haar toezicht op de vaststelling en invordering van de rechten te verzekeren (paragraaf 4.14).

4.31.

4.32.

Met het oog op de gebreken in de controlestrategie die in eerdere jaarverslagen werden geconstateerd, adviseert de Rekenkamer de Commissie deze bevindingen in overweging te nemen voor haar inspecties in de lidstaten. Met name dient zij een passend evenwicht te bevorderen tussen fysieke controles bij de import en controles achteraf door handelaren. De frequentie en kwaliteit moeten volstaan om de financiële belangen van de Gemeenschap te beschermen (paragrafen 4.15 en 4.16).

4.32.

4.33.

De Commissie beschikt nog steeds niet over doeltreffende middelen om te waarborgen dat de lidstaten tijdig toereikende informatie verstrekken die het haar mogelijk maakt hangende punten van voorbehoud betreffende de eigen middelen btw op te heffen. De Rekenkamer beveelt de Commissie aan haar inspanningen voort te zetten (28)om in overleg met de betrokken lidstaten tot een oplossing te komen, zodat deze punten van voorbehoud zo spoedig mogelijk kunnen worden opgeheven en de nodige correcties in de btw-grondslagen van de lidstaten kunnen worden aangebracht (paragraaf 4.17).

4.33.

4.34.

Ten aanzien van het verslag op grond van artikel 12 spreekt de Rekenkamer de aanbeveling uit dat de Commissie tijdens haar controlebezoeken de betrouwbaarheid van de beweringen in de door de lidstaten verstrekte informatie aan de orde moet stellen. Zo zou dit verslag helpen waarborgen dat het volledige bedrag aan verschuldigde btw daadwerkelijk wordt geïnd. De geïnde btw vormt het uitgangspunt voor de schatting van het door de lidstaten te betalen bedrag aan eigen middelen btw (paragraaf 4.21). Dit is des te relevanter in het licht van de jurisprudentie van het Europees Hof van Justitie in zaak nr. C-132/06 (29).

4.34.

4.35.

De Commissie heeft in 2008 15 specifieke punten van voorbehoud opgeheven zonder controles aan de hand van stukken om de juistheid van de door de lidstaten toegestuurde informatie na te gaan, ofwel controles ter plaatse voor rechtstreekse verificatie (paragraaf 4.27). De Rekenkamer acht dit niet altijd toereikend om redelijke zekerheid te bieden over de juistheid van de gewijzigde gegevens.

4.35.

4.36.

De Rekenkamer spreekt de aanbeveling uit dat de Commissie specifieke regels opstelt en toepast voor de uitvoering van het onderzoek van de bni-overzichten (paragraaf 4.28), met inbegrip van de gebruikmaking van rechtstreekse verificatie en de inachtneming van de risico's die zijn verbonden aan de compilatie van de nationale rekeningen, een beoordeling van de toezicht- en controlesystemen bij de NBS's en het kosten-batenbeginsel.

4.36.

5.1.

Dit hoofdstuk betreft de specifieke beoordeling door de Rekenkamer van de beleidsgroep Landbouw en natuurlijke hulpbronnen, die bestaat uit de volgende beleidsterreinen: 05-Landbouw en plattelandsontwikkeling, 07-Milieu, 11-Visserij en maritieme zaken en 17-Gezondheidszorg en consumentenbescherming. Tabel 5.1 bevat gedetailleerde informatie over de betrokken activiteiten, de uitgaven over het jaar en het betrokken beheerstype.

5.2.

Krachtens het Verdrag berust de algemene verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de EU-begroting bij de Commissie. Vrijwel alle uitgaven voor landbouw en plattelandsontwikkeling worden in gedeeld beheer verricht, waarbij uitvoeringstaken worden overgedragen aan de lidstaten. Wat betreft de andere sectoren worden de begrotingsmiddelen uitgegeven in direct beheer van de Commissie, met uitzondering van het Europees Visserijfonds, waarvan het beheer wordt gedeeld op basis van meerjarige programma's.

5.3.

De communautaire begroting financiert het gemeenschappelijk landbouwbeleid hoofdzakelijk via twee fondsen (1): het Europees Landbouwgarantiefonds (hierna „ELGF”), voor de financiering van marktmaatregelen en rechtstreekse steun, en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling (hierna „ELFPO”), voor de financiering van programma's voor plattelandsontwikkeling.

5.4.

De voornaamste uit het ELGF gefinancierde maatregelen zijn de volgende:

5.5.

Alleen landbouwers komen in aanmerking voor rechtstreekse EU-steun „Landbouwer” wordt gedefinieerd als een natuurlijke of rechtspersoon die een landbouwactiviteit uitoefent. Onder „landbouwactiviteit” wordt verstaan: landbouwproducten produceren, fokken of telen tot en met het oogsten, het melken, het fokken en het houden van dieren voor landbouwdoeleinden of de grond in goede landbouw- en milieuconditie (GLMC) houden.

5.6.

De EU-regelgeving schrijft voor dat lidstaten minimumeisen inzake GLMC moeten vaststellen op basis van het in de EU-regelgeving vastgestelde kader. Wat betreft grasland vereisen de door de EU-regelgeving vastgestelde normen een minimale veebezetting en/of een passend regime om te zorgen voor een minimaal onderhoud en achteruitgang van habitats te voorkomen.

5.6.

5.7.

Het vereiste om grond in GLMC te houden wordt gesteld in het kader van het systeem van de randvoorwaarden („cross-compliance”) dat zowel bij de BTR als bij de REAB van toepassing is. Als de GLMC-vereisten niet worden nageleefd, wordt de rechtstreekse steun verlaagd of ingetrokken in het kader van cross-compliance (7).

5.8.

Het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling (ELFPO) financiert uitgaven voor plattelandsontwikkeling die een groot aantal maatregelen betreffen, zoals agromilieuregelingen, compensatiebedragen voor landbouw in probleemgebieden, investeringen in landbouwbedrijven en infrastructuur in landelijke gebieden (10 527 miljoen euro).

5.9.

Milieu, Visserij en maritieme zaken, alsmede Gezondheidszorg en consumentenbescherming worden door de Commissie beheerd met specifieke controlesystemen. Het gaat om maatregelen ten behoeve van de volksgezondheid, het milieu, dierenwelzijn, consumentenbescherming, internationale visserijovereenkomsten en het Europees Visserijfonds (1 658 miljoen euro).

5.10.

Teneinde redelijke zekerheid te verkrijgen over de regelmatigheid van de onderliggende verrichtingen bij de rekeningen van de EU onderzocht de Rekenkamer een enkele representatieve statistische steekproef van 204 verrichtingen betreffende het geheel van de in dit hoofdstuk behandelde uitgaven (zie paragraaf 5.1) en beoordeelde zij de toezicht- en controlesystemen. Een beschrijving van de reikwijdte en de methodologie van de DAS is te vinden in hoofdstuk 1.

5.11.

Wat betreft de toezicht- en controlesystemen onderzocht de Rekenkamer de betrouwbaarheid van de systemen die van toepassing zijn op ELGF-aanvragen bij geselecteerde betaalorganen in vier lidstaten die de regeling inzake een enkele areaalbetaling (REAB) toepassen — Bulgarije, Estland, Polen en Roemenië — en in vier lidstaten die de bedrijfstoeslagregeling (BTR) toepassen: België (Waalse regio), Spanje (Catalonië), Slovenië en het Verenigd Koninkrijk (Schotland). Er zij op gewezen dat 2008 het eerste volledige landbouwjaar was waarin de regeling van toepassing was in Bulgarije en Roemenië. Voor uitgaven voor plattelandsontwikkeling onderzocht de Rekenkamer de toezicht- en controlesystemen in de Tsjechische Republiek, Ierland, Griekenland, Spanje, Italië, Hongarije en Portugal. De Rekenkamer controleerde ook toezicht- en controlesystemen betreffende het Europees Visserijfonds.

5.12.

Verder onderzocht de Rekenkamer 62 van de certificaten en verslagen van de verklarende instanties met betrekking tot 57 betaalorganen (8). Bij acht andere betaalorganen werd onderzocht waarom hun verklaring was voorzien van een beperking.

5.13.

Op grond van de resultaten van haar controlewerkzaamheden concludeert de Rekenkamer dat wat betreft de betalingen van het per 31 december 2008 afgesloten jaar de geschatte waarde van het globale foutenpercentage voor de beleidsgroep als geheel iets onder de materialiteitsdrempel van 2 % ligt. Bij uitgaven voor plattelandsontwikkeling doet zich nog steeds een hoger foutenpercentage voor, hoewel het geschatte foutenpercentage lager ligt dan in voorgaande jaren.

5.13.

5.14.

Van de 204 onderzochte verrichtingen bevatten er 66 (32 %) fouten. 45 fouten (48 %) waren kwantificeerbaar en hadden vooral betrekking op de subsidiabiliteit en de juistheid. Het resultaat van de steekproefsgewijze toetsing van de verrichtingen is weergegeven in bijlage 5.1 . De classificatie van fouten door de Rekenkamer wordt toegelicht in hoofdstuk 1. Hierna volgen voorbeelden van de verschillende soorten aangetroffen fouten.

5.15.

Het jaarlijks activiteitenverslag van de directeur-generaal Landbouw bevat punten van voorbehoud ten aanzien van de uitgaven in het kader van het Sapard-programma in Bulgarije en Roemenië en met betrekking tot de in as 2 opgenomen maatregelen voor plattelandsontwikkeling (verbetering van het milieu en het platteland) (9). Het jaarlijks activiteitenverslag van de directeur-generaal Maritieme zaken en visserij (DG MARE) bevat ook een voorbehoud voor uitgaven in het kader van het gemeenschappelijk visserijbeleid (10).

5.16.

Bij het ELGF bevatten 42 (28 %) van de 151 in de steekproef opgenomen verrichtingen fouten. 30 fouten (54 %) waren kwantificeerbaar. Met betrekking tot ELFPO-acties bevatten 17 (40 %) van de 42 verrichtingen in de steekproef fouten. 11 fouten (55 %) waren kwantificeerbaar. Deze fouten waren in financiële termen echter relatief klein.

5.17.

Bij haar controle van het ELGF constateerde de Rekenkamer fouten inzake de subsidiabiliteit  (11)bij REAB-betalingen aan begunstigden die niet onder de definitie van landbouwer vielen aangezien zij geen landbouwactiviteit uitoefenden en de grond niet in GLMC hielden (zie paragraaf 5.46).

5.17.

5.18.

Bij het ELFPO trof de Rekenkamer ten aanzien van de subsidiabiliteit gevallen aan waarin specifieke aan de steun voor agromilieu- en bosbouwmaatregelen verbonden voorwaarden niet werden nageleefd, en de opgegeven arealen niet in aanmerking kwamen voor agromilieumaatregelen.

5.18.

5.19.

Wat betreft fouten inzake de juistheid  (13)bij het ELGF heeft het leeuwendeel van de door de Rekenkamer aangetroffen fouten betrekking op een te hoog opgegeven areaal, dat leidt tot een te hoge betaling.

5.20.

Bij het ELFPO trof de Rekenkamer wat de juistheid betreft fouten aan die bestonden in de onjuiste berekening van subsidiabele kosten en van het te betalen bedrag; te hoge opgaven van het betrokken areaal; en niet-naleving van de communautaire voorschriften betreffende het minimumbedrag per hectare.

5.20.