16.9.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 237/1

—

op de website „concurrentie” van de Europese Commissie (http://ec.europa.eu/comm/competition/mergers/cases/). Deze website biedt verschillende mogelijkheden om individuele concentratiebeschikkingen op te zoeken, onder meer op bedrijfsnaam, nummer van de zaak, datum en sector;

—

in elektronische vorm op de EUR-Lex website onder documentnummer 32008M5170. EUR-Lex is het geïnformatiseerde documentatiesysteem voor de communautaire wetgeving (http://eur-lex.europa.eu).

16.9.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 237/1

—

op de website „concurrentie” van de Europese Commissie (http://ec.europa.eu/comm/competition/mergers/cases/). Deze website biedt verschillende mogelijkheden om individuele concentratiebeschikkingen op te zoeken, onder meer op bedrijfsnaam, nummer van de zaak, datum en sector;

—

in elektronische vorm op de EUR-Lex website onder documentnummer 32008M5260. EUR-Lex is het geïnformatiseerde documentatiesysteem voor de communautaire wetgeving (http://eur-lex.europa.eu).

16.9.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 237/2

—

op de website „concurrentie” van de Europese Commissie (http://ec.europa.eu/comm/competition/mergers/cases/). Deze website biedt verschillende mogelijkheden om individuele concentratiebeschikkingen op te zoeken, onder meer op bedrijfsnaam, nummer van de zaak, datum en sector;

—

in elektronische vorm op de EUR-Lex website onder documentnummer 32008M5191. EUR-Lex is het geïnformatiseerde documentatiesysteem voor de communautaire wetgeving (http://eur-lex.europa.eu).

16.9.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 237/2

—

op de website „concurrentie” van de Europese Commissie (http://ec.europa.eu/comm/competition/mergers/cases/). Deze website biedt verschillende mogelijkheden om individuele concentratiebeschikkingen op te zoeken, onder meer op bedrijfsnaam, nummer van de zaak, datum en sector;

—

in elektronische vorm op de EUR-Lex website onder documentnummer 32008M5068. EUR-Lex is het geïnformatiseerde documentatiesysteem voor de communautaire wetgeving (http://eur-lex.europa.eu).

16.9.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 237/3

—

op de website van DG Concurrentie van de Europese Commissie (http://ec.europa.eu/comm/competition/mergers/cases/). Deze website biedt verschillende hulpmiddelen om individuele concentratiebeschikkingen op te zoeken, onder meer op: naam van de onderneming, nummer van de zaak, datum en sector;

—

in elektronische vorm op de EUR-Lex website onder documentnummer 32008M5009. EUR-Lex biedt online-toegang tot de communautaire wetgeving (http://eur-lex.europa.eu).

16.9.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 237/3

—

op de website „concurrentie” van de Europese Commissie (http://ec.europa.eu/comm/competition/mergers/cases/). Deze website biedt verschillende mogelijkheden om individuele concentratiebeschikkingen op te zoeken, onder meer op bedrijfsnaam, nummer van de zaak, datum en sector;

—

in elektronische vorm op de EUR-Lex website onder documentnummer 32007M4667. EUR-Lex is het geïnformatiseerde documentatiesysteem voor de communautaire wetgeving (http://eur-lex.europa.eu).

16.9.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 237/4

—

op de website „concurrentie” van de Europese Commissie (http://ec.europa.eu/comm/competition/mergers/cases/). Deze website biedt verschillende mogelijkheden om individuele concentratiebeschikkingen op te zoeken, onder meer op bedrijfsnaam, nummer van de zaak, datum en sector;

—

in elektronische vorm op de EUR-Lex website onder documentnummer 32008M5291. EUR-Lex is het geïnformatiseerde documentatiesysteem voor de communautaire wetgeving (http://eur-lex.europa.eu).

16.9.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 237/4

—

op de website „concurrentie” van de Europese Commissie (http://ec.europa.eu/comm/competition/mergers/cases/). Deze website biedt verschillende mogelijkheden om individuele concentratiebeschikkingen op te zoeken, onder meer op bedrijfsnaam, nummer van de zaak, datum en sector;

—

in elektronische vorm op de EUR-Lex website onder documentnummer 32008M5157. EUR-Lex is het geïnformatiseerde documentatiesysteem voor de communautaire wetgeving (http://eur-lex.europa.eu).

16.9.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 237/5

16.9.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 237/6

1.

Het Adviescomité is het met de Commissie eens dat de aangemelde transactie een concentratie vormt in de zin van artikel 3, lid 1, onder b), van de EG-concentratieverordening en dat zij kan worden geacht een communautaire dimensie te hebben overeenkomstig artikel 4, lid 5, van die verordening.

2.

Het Adviescomité is het met de Commissie eens dat dit een verticale concentratie is, die de volgende relevante productmarkten omvat:

3.

Het Adviescomité is het met de Commissie eens dat de relevante geografische markt van databases met digitale wegenkaarten voor navigatiesystemen mondiaal in omvang is.

4.

Het Adviescomité is het met de Commissie eens dat de relevante geografische markt voor navigatiesoftware mondiaal in omvang is.

5.

Het Adviescomité is het met de Commissie eens dat de relevante geografische markt voor draagbare navigatieapparatuur de hele EER omvat.

6.

Het Adviescomité is het met de conclusie van de Commissie eens dat de fusieonderneming de mogelijkheid kan hebben om voor sommige van haar concurrenten op de markten voor draagbare navigatieapparatuur en navigatiesoftware de prijzen te verhogen of de kwaliteit te verlagen van dan wel de toegang te vertragen tot de databases voor digitale wegenkaarten voor navigatiesystemen.

7.

Het Adviescomité is het met de conclusie van de Commissie eens dat de fusieonderneming geen prikkels heeft om voor haar concurrenten op de markten voor draagbare navigatieapparatuur en navigatiesoftware de prijzen te verhogen of de kwaliteit te verlagen van dan wel de toegang te vertragen tot de databases voor digitale wegenkaarten voor navigatiesystemen.

8.

Het Adviescomité is het met de conclusie van de Commissie eens dat de voorgenomen concentratie waarschijnlijk niet zal resulteren in enig mededingingsbeperkende impact ten nadele van de gebruikers.

9.

Het Adviescomité is het met de conclusie van de Commissie eens dat de voorgenomen concentratie niet zal resulteren in een significante belemmering van een daadwerkelijke mededinging op de gemeenschappelijke markt of een wezenlijk deel ervan.

10.

Het Adviescomité is het met de Commissie eens dat de aangemelde concentratie derhalve verenigbaar dient te worden verklaard met de gemeenschappelijke markt overeenkomstig artikel 8, lid 1, van de EG-concentratieverordening.

16.9.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 237/7

16.9.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 237/8

1.

TomTom NV, waarvan het hoofdkantoor in Amsterdam (Nederland) is gevestigd, is een fabrikant van draagbare navigatieapparatuur (PND's) en een leverancier van navigatiesoftware die met die apparatuur wordt gebruikt.

2.

Tele Atlas NV, waarvan het hoofdkantoor in 's-Hertogenbosch (Nederland) is gevestigd, is een van de twee belangrijkste leveranciers (in Europa en Noord-Amerika) van databases met digitale wegenkaarten voor gebruik in navigatiesystemen en andere producten.

3.

Op 22 oktober 2007 ontving de Commissie een formele aanmelding in de zin van artikel 4 van de concentratieverordening, waarin werd medegedeeld dat TomTom in de zin van artikel 3, lid 1, onder b), van de genoemde verordening volledige zeggenschap verkrijgt over Tele Atlas door een openbaar bod.

4.

De partijen bij de voorgenomen concentratie voldoen aan geen van de alternatieve drempelwaarden van artikel 1, leden 2 en 3, van de concentratieverordening. De voorgenomen transactie zou daarom moeten worden onderzocht in het kader van de nationale concentratiewetgeving in vier lidstaten: Duitsland, Nederland, Spanje en Portugal.

5.

Op 24 augustus 2007 ontving de Commissie een gemotiveerde kennisgeving van TomTom, waarin het bedrijf verzocht om verwijzing naar de Commissie op grond van artikel 4, lid 5, van de concentratieverordening. Geen van de lidstaten maakte bezwaar tegen de verwijzing van de voorgenomen transactie naar de Commissie. De voorgenomen transactie werd daarom geacht een communautaire dimensie te hebben en is onderzocht door de Commissie.

6.

Een database met digitale wegenkaarten is een verzameling digitale gegevens die doorgaans omvat: i) geografische informatie over de positie en de vorm van alle objecten op een kaart, ii) informatie over andere kenmerken van de kaart (zoals straatnamen, adressen, routebeschrijvingen, verkeersbeperkingen en maximumsnelheden) en iii) displayinformatie. Naast de kerndatabase bieden de aanbieders van databases met digitale wegenkaarten ook diverse lagen met aanvullende informatie aan.

7.

Databases met digitale wegenkaarten worden verkocht aan fabrikanten van navigatieapparatuur, ontwikkelaars van navigatiesoftware en aanbieders van niet voor navigatie bestemde toepassingen (bijvoorbeeld internet-routeplanners). Databases met digitale wegenkaarten worden voor diverse doeleinden gebruikt, met als belangrijkste het vinden van adressen, routeplanning en navigatie.

8.

De Commissie achtte het onwenselijk afzonderlijke productmarkten voor databases met digitale wegenkaarten af te bakenen op basis van de vorm waarin de gegevens aan afnemers worden verstrekt of het soort navigatieapparaat waarin zij worden toegepast.

9.

De Commissie heeft onderzocht of databases met digitale wegenkaarten voor navigatiedoeleinden en voor andere doeleinden als afzonderlijke relevante productmarkten moeten worden aangemerkt. Gezien de geringe substitueerbaarheid aan zowel de vraagzijde als de aanbodzijde kwam de Commissie tot de slotsom dat databases met digitale wegenkaarten voor navigatiedoeleinden en voor andere doeleinden afzonderlijke relevante productmarkten vormen.

10.

Tot slot heeft de Commissie onderzocht of de markt voor de levering van databases met digitale wegenkaarten voor navigatiesystemen moet worden onderverdeeld op basis van de geografische dekking van de verkochte kaartendatabases (1). Aan de vraagzijde zijn databases met digitale wegenkaarten voor navigatiesystemen met verschillende geografische dekking slechts in beperkte mate substitueerbaar. De substitueerbaarheid van databases met digitale wegenkaarten voor navigatiesystemen is aan de aanbodzijde eveneens beperkt, omdat het zeer veel middelen en tijd kost om zo'n database van nul af aan op te bouwen. De Commissie kwam daarom tot de conclusie dat afzonderlijke relevante productmarkten moeten worden afgebakend op basis van de geografische dekking van databases met digitale wegenkaarten voor navigatiesystemen. De precieze afbakening van de relevante productmarkten (de vraag of afzonderlijke licenties per land of per regio afzonderlijke productmarkten vormen) is opengelaten, aangezien deze niet van invloed was op het oordeel van de Commissie over de voorgenomen transactie.

11.

Tele Atlas distribueert zijn producten vanuit Nederland naar fabrikanten van apparatuur en softwareaanbieders elders in de EER en andere delen van de wereld. NAVTEQ distribueert zijn databases vanuit de Verenigde Staten naar de EER en andere delen van de wereld. Er zijn grote fabrikanten van apparatuur en softwareontwikkelaars in de EU, de Verenigde Staten, Japan en Zuid-Korea. De invoer en uitvoer van dit soort digitale gegevens worden niet beperkt door contingenten, tarieven of andere handelsbelemmeringen. Er zijn geen materiële verschillen tussen de wijze waarop databases met digitale wegenkaarten voor navigatiesystemen worden verkocht en gedistribueerd in de EER en de wijze waarop dat in andere delen van de wereld gebeurt. De Commissie kwam dan ook tot de conclusie dat de relevante geografische markt voor databases met digitale wegenkaarten voor navigatiesystemen mondiaal in omvang is.

12.

Navigatiesoftware biedt navigatiefunctionaliteit door geografische positiegegevens die afkomstig zijn van een GPS-ontvanger te combineren met de gegevens van een database met digitale wegenkaarten voor navigatiesystemen. De navigatiesoftware berekent routes en geeft real-time routeaanwijzingen bij elke verandering van richting. Navigatiesoftware wordt verkocht als afzonderlijk product of gebundeld met een kaartendatabase. Er zijn drie hoofdtypen navigatiesoftware: on-boardsystemen, off-boardsystemen en hybride systemen. De vraag of er op basis van het type navigatiesoftware afzonderlijke relevante productmarkten moeten worden afgebakend, is opengelaten, omdat TomTom uitsluitend on-boardsystemen aanbiedt.

13.

De Commissie achtte het onwenselijk afzonderlijke productmarkten af te bakenen op basis van het databaseformaat dat is gebruikt om de gegevens te integreren met de navigatiesoftware of op basis van het soort navigatieapparaat waarop de software is geïnstalleerd.

14.

Navigatiesoftware wordt overal ter wereld ontwikkeld en gedistribueerd en in licentie gegeven aan gebruikers, waar die zich ook bevinden. Er zijn geen technologische verschillen, handelsbelemmeringen of juridische barrières die een engere omschrijving van de geografische markt kunnen rechtvaardigen. De Commissie kwam dan ook tot de conclusie dat de relevante geografische markt voor de levering van navigatiesoftware mondiaal in omvang is.

15.

Momenteel worden vier hoofdtypen navigatieapparatuur onderscheiden: i) draagbare navigatieapparatuur (PND's), ii) personal digital assistants (PDA's), iii) mobiele telefoons met navigatiefunctionaliteit en iv) in het dashboard ingebouwde navigatieapparatuur.

16.

Het marktonderzoek van de Commissie heeft uitgewezen dat PND's zich door een aantal kenmerken onderscheiden van andere soorten navigatieapparatuur. PND's zijn primair navigatieapparaten, terwijl mobiele telefoons met navigatiemogelijkheden gewoonlijk met een breed spectrum aan functies worden geleverd. De verschillende functionaliteiten komen tot uiting in de prijs. De Commissie kwam tot de conclusie dat PND's en mobiele telefoons met navigatiemogelijkheid afzonderlijke relevante productmarkten vormen. Om soortgelijke redenen — verschillende functionaliteit, verschillende prijs en verschillende mate van aanpassing aan gebruik in de auto — was de Commissie van oordeel dat PND's en PDA's afzonderlijke productmarkten vormen. PND's worden als gewone consumentenelektronica verkocht en op de markt gebracht, terwijl inbouwsystemen meteen bij de productie in nieuwe auto's worden aangebracht. Inbouwsystemen hebben meer functionaliteiten, een groter scherm en kunnen worden geïntegreerd met de beveiligingssystemen van de auto. Deze verschillen komen tot uiting in de prijs. De leveranciers van PND's en die van inbouwsystemen behoren voor het merendeel tot verschillende categorieën, hoewel enkele fabrikanten van inbouwsystemen hebben getracht de PND-markt te betreden. Om deze redenen kwam de Commissie tot de conclusie dat PND's en inbouwsystemen afzonderlijke relevante productmarkten vormen.

17.

Voor de beschikking geldt de markt voor de levering van PND's als de relevante downstream-productmarkt.

18.

De in verschillende EER-landen gebruikte PND's vereisen voor hun werking wezenlijk dezelfde apparatuur en programmatuur. De grootste PND-leveranciers opereren en concurreren om afnemers in de gehele EER. De meeste merken worden overal in de EER verkocht, en de relatieve marktpositie van de belangrijkste spelers is in de meeste nationale markten ruwweg dezelfde. Aan de aanbodzijde is er bovendien ruimte voor aanzienlijke substitutie. De Commissie is daarom tot de conclusie gekomen dat de geografische markt in ieder geval de gehele EER omvat.

19.

Er zijn twee grote aanbieders van databases met digitale wegenkaarten voor navigatiesystemen: Tele Atlas en NAVTEQ. De markt(en) voor de levering van dergelijke databases die EER-landen bestrijken, kan/kunnen dan ook worden beschouwd als een duopolie. Afhankelijk van hoe de productmarkt wordt afgebakend, is het marktaandeel van Tele Atlas [40-60] % en dat van NAVTEQ [40-60] %.

20.

Er zijn geen aanwijzingen dat een of meer van de aanbieders van databases met digitale wegenkaarten voor navigatiesystemen die momenteel buiten de EER actief zijn, het voornemen hebben de markt te betreden voor databases die EER-landen bestrijken. Of de Amerikaanse onderneming Facet de markt zal betreden, is onzeker; in ieder geval zal dat niet zo snel gebeuren dat dit een remmende invloed heeft op het gedrag van de huidige aanbieders. Markttoetreding door nieuwkomers die op internet gebaseerde wegenkaartentoepassingen aanbieden, moet eveneens onwaarschijnlijk worden geacht. Behalve voor AND — waarvan de producten duidelijk inferieur zijn aan die van Tele Atlas en NAVTEQ — geeft het marktonderzoek geen aanwijzingen dat producenten die momenteel databases van digitale wegenkaarten voor andere dan navigatiedoeleinden aanbieden, hun databases willen opwaarderen door deze voor navigatie geschikt te maken. Ook al zouden ze het voornemen hebben de markt te betreden, dan zou de aanzienlijke tijd die het vergt om een database met digitale wegenkaarten voor navigatiedoeleinden die de EER bestrijkt op te bouwen, de mogelijke toekomstige markttoetreding zodanig vertragen dat er op de korte of middellange termijn geen remmende invloed zou optreden op het concurrentiegedrag van de huidige aanbieders.

21.

Hoewel marginale markttoetreding niet kan worden uitgesloten, is de Commissie tot de conclusie gekomen dat toetreding tot de markt voor de levering van databases met digitale wegenkaarten voor navigatiesystemen die de EER bestrijken niet zo snel (d.w.z. voldoende snel en duurzaam) zal gebeuren en zo ver zal reiken en zo sterk zal zijn dat mogelijke concurrentiebeperkende effecten van de concentratie worden belet of geneutraliseerd.

22.

Tele Atlas is niet actief op de markt voor de levering van navigatiesoftware. Slechts een gering deel van de productie van navigatiesoftware van TomTom wordt aan derden geleverd. De grootste aanbieders in de groothandelsmarkt voor navigatiesoftware zijn Navigon (geschat marktaandeel 25 %), Navn'Go (18 %) en Destinator (15 %). Het marktaandeel van TomTom is naar schatting 6 %.

23.

Het marktonderzoek van de Commissie heeft uitgewezen dat er geen onoverkomelijke hinderpalen voor de toegang tot de markt zijn. De PND-fabrikanten die aan het marktonderzoek van de Commissie meewerkten, antwoordden in overgrote meerderheid dat zij reeds in staat waren of in de toekomst in staat zouden zijn zelf hun eigen navigatiesoftware te ontwikkelen.

24.

Het zeer grote aantal bedrijven dat de afgelopen vier jaar de markt heeft betreden, wijst erop dat er geen onoverkomelijke toetredingsdrempels zijn. Verreweg de meeste nieuwkomers op de markt — waaronder grote bedrijven die goed bij kas zijn en over een sterke merknaam beschikken — is het niet gelukt meer dan een marginaal marktaandeel te behalen. Ze zijn dan ook kleine spelers in een niche van de markt gebleven.

25.

De analyse van de afscherming van de input werd uitgevoerd overeenkomstig de richtsnoeren voor de beoordeling van niet-horizontale fusies.

26.

Gezien het marktaandeel van Tele Atlas van meer dan [40-60] % en de hierna omschreven afwezigheid van tegenmaatregelen, kwam de Commissie tot de conclusie dat de fusieonderneming een aanzienlijke mate van marktmacht op de upstream-markt heeft, wat volgens de richtsnoeren voor de beoordeling van niet-horizontale fusies noodzakelijk is om concurrenten te kunnen uitsluiten.

27.

Alhoewel databases met digitale wegenkaarten slechts een relatief gering deel van de prijs van een PND uitmaken, vormen zij een essentiële component die voor het functioneren van een PND onontbeerlijk is.

28.

De Commissie heeft onderzocht of er doeltreffende en snel uitvoerbare tegenmaatregelen zijn waarop de concurrerende ondernemingen in de PND-markt een beroep zouden kunnen doen.

29.

NAVTEQ zou, ook na de concentratie, met Tele Atlas blijven concurreren en zo het vermogen van Tele Atlas om zich tegen zijn concurrenten af te schermen beperken. Het lijkt echter waarschijnlijk dat de beste respons van NAVTEQ op een prijsverhoging van Tele Atlas zou zijn om zelf ook de prijzen te verhogen, wat een versterkend effect zou kunnen hebben op een afschermingsstrategie van de fusieonderneming op de downstream-markt.

30.

Markttoegang is waarschijnlijk geen doeltreffende en snel uitvoerbare tegenmaatregel voor het beperken van het vermogen van de fusieonderneming om zich tegen zijn downstream-concurrenten af te schermen. Zoals eerder gezegd, acht de Commissie het onwaarschijnlijk dat een nieuwe aanbieder van databases met wegenkaarten een database met digitale wegenkaarten voor navigatiesystemen met dezelfde dekking en kwaliteit als die van Tele Atlas of NAVTEQ kan opbouwen en tijdig druk kan uitoefen op de fusieonderneming.

31.

De mogelijkheid voor Tele Atlas om de prijzen te verhogen of de kwaliteit te verlagen, zou ook kunnen worden beperkt door tussenhandelaars die een licentie van Tele Atlas of NAVTEQ hebben voor de levering van de kaartendatabase in combinatie met hun navigatiesoftware. Dergelijke tussenhandelaars kunnen uitsluitend doeltreffende druk uitoefenen als zij zelf beschermd zijn tegen prijsverhogingen en kwaliteitsverlagingen.

32.

De mogelijkheid van Tele Atlas om zich tegen zijn downstream-concurrenten af te schermen, wordt beperkt door het langlopende contract dat Garmin met NAVTEQ heeft gesloten, waardoor Garmin in ieder geval tot en met (…) wordt beschermd. Aangezien Garmin op de PND-markt een aandeel van minder dan [10-20] % heeft, ook wanneer de deze bescherming in aanmerking wordt genomen, zou het vermogen van de fusieonderneming om zich af te schermen nog steeds op meer dan twee derde van de downstream-verkopen van de concurrenten van TomTom van invloed zijn. Als ermee rekening wordt gehouden dat (fabrikant van navigatieapparatuur) en (aanbieder van navigatiesoftware) eveneens ten dele zijn beschermd, kan ongeveer de helft van de markt door een afschermingsstrategie worden beïnvloed.

33.

Gezien het bovenstaande is de Commissie tot de conclusie gekomen dat de fusieonderneming waarschijnlijk de mogelijkheid heeft om voor sommige met TomTom concurrerende PND-fabrikanten en aanbieders van navigatiesoftware de prijzen te verhogen of de kwaliteit te verlagen van dan wel de toegang te vertragen.

34.

TomTom/Tele Atlas zal na de fusie in aanmerking nemen hoe de verkoop van kaartendatabases aan de concurrenten van TomTom de winst op niet alleen de upstream-markt, maar ook de downstream-markt zal beïnvloeden. De fusieonderneming zal de winst die op de upstream-markt verloren gaat, moeten afwegen tegen de winst die zij door een verhoging van de kosten voor haar rivalen kan behalen op de downstream-markt.

35.

Om de hierna omschreven redenen is het waarschijnlijk dat Tele Atlas aanzienlijke omzet zou verliezen aan NAVTEQ als het zijn upstream-prijzen zou verhogen of de kwaliteit van de kaartendatabase zou verlagen of de toegang tot updates zou vertragen, terwijl het voordeel van verhoging van de prijzen van kaartendatabases die aan TomToms concurrenten worden berekend, waarschijnlijk relatief beperkt zou blijven.

36.

Ten eerste komt gemiddeld minder dan 10 % van de groothandelsprijs van PND's voor rekening van de kaartendatabase, zodat de prijzen van de databases aanzienlijk zouden moeten stijgen om de prijzen op de downstream-markt voor PND's te beïnvloeden en de fusieonderneming in staat te stellen een significant aandeel van de omzet op de downstream-markt te behalen. Ten tweede lijken in ieder geval enkele PND-leveranciers huiverig te zijn om een verhoging van de databaseprijzen door te berekenen in de prijs van de PND, waardoor het effect op de prijzen van PND's nog verder zou worden verminderd. Ten derde wordt de winst die TomTom op de downstream-markt zou kunnen behalen als het een strategie van afscherming van inputs zou volgen, beperkt door de bescherming die Garmin tegen uitsluiting geniet als gevolg van het langlopende contract met NAVTEQ. Ten vierde zijn de overschakelingskosten in de upstream-markt niet onoverkomelijk. Tele Atlas zou dan ook een aanzienlijke omzet verliezen aan NAVTEQ als het de prijs van kaartendatabases zou verhogen, de kwaliteit zou verlagen of de toegang tot updates zou vertragen. Tot slot is de kwaliteitsverlaging uitsluitend van toepassing op afnemers van Tele Atlas, aangezien NAVTEQ waarschijnlijk aan alle PND-fabrikanten op niet-discriminerende wijze kaartendatabases van goede kwaliteit zou blijven leveren. Het is tevens van belang op te merken dat het verlagen van de kwaliteit van kaartendatabases voor de fusieonderneming minder winst zou opleveren dan het verhogen van de prijzen, omdat een kwaliteitsverlaging, anders dan een prijsverhoging, niet tot hogere marges zou leiden voor de kaartendatabases die Tele Atlas op de upstream-markt zou blijven verkopen.

37.

Teneinde de afweging tussen upstream en downstream te meten, voerde de Commissie een econometrische raming van de downstream-prijselasticiteit uit, waarbij gemeten wordt welke verkoopomzet de fusieonderneming zou kunnen behalen als zij de prijzen van de kaartendatabases voor TomToms downstream-concurrenten zou verhogen.

38.

De Commissie onderzocht eerst de waarschijnlijkheid dat een strategie van totale afscherming van de input zou worden gevolgd. Als de fusieonderneming de verkoop van kaartendatabases zou stopzetten, zou zij alle winsten op kaartendatabases kwijtraken en dat slechts kunnen compenseren door de omzet die zij op de downstream-markt kan behalen. Wil een strategie van totale afscherming voor Tele Atlas winstgevend zijn, dan zou het op de downstream-markt voldoende winst moeten behalen om in ieder geval de gederfde winst op kaartendatabases te compenseren. Aangezien de prijs van de kaartendatabase slechts een gering deel van de prijs van PND's uitmaakt, en ook gezien de geraamde elasticiteit, gaf de analyse van de Commissie aan dat een strategie van afscherming van de input voor de fusieonderneming slechts winstgevend zou zijn als NAVTEQ zijn prijzen zeer aanzienlijk zou verhogen. De berekening van de Commissie wees zelfs uit dat een strategie van totale afscherming van de input pas winst zou opleveren voor Tele Atlas als NAVTEQ zijn prijzen met honderden percenten zou verhogen.

39.

De Commissie onderzocht tevens de waarschijnlijkheid dat een strategie van gedeeltelijke afscherming van de input zou worden gevolgd. Zij kwam tot de conclusie dat de fusieonderneming slechts een relatief beperkt deel van de downstream-verkoop zou kunnen behalen door de prijzen van kaartenbases voor de concurrenten van TomTom te verhogen. De prikkel om zich tegen concurrenten af te schermen zou dan ook beperkt zijn. De Commissie voerde vervolgens een gevoeligheidsanalyse uit. Deze bevestigde de conclusie dat elke significante prijsverhoging voor de fusieonderneming niet winstgevend zou zijn. De resultaten van deze eenvoudige winsttoets geven aan dat elke prijsverhoging met een niet-verwaarloosbare impact op de downstream-markt niet winstgevend is voor de fusieonderneming, omdat de downstream-winsten niet voldoende zouden zijn om de upstream-verliezen te compenseren.

40.

De Commissie kwam tot de conclusie dat er voor de fusieonderneming geen prikkel zou zijn om de prijzen zodanig te verhogen dat een concurrentiebeperkend effect op de downstream-markt voor PND's het gevolg zou zijn. Een strategie van afscherming van de input lijkt in de markt voor navigatiesoftware nog minder waarschijnlijk, met name vanwege de beperktere aanwezigheid van TomTom op deze markt en de geringere winsten die in de softwaremarkt kunnen worden behaald.

41.

De kwalitatieve factoren die de afwezigheid verklaren van een prikkel om gedeeltelijke afscherming na te streven, resulteren ook in de afwezigheid van een effect. Het geringe aandeel van de kaartendatabase in de prijs van een PND, de aanwijzingen dat de prijs van de database slechts in geringe mate zal worden doorberekend, de beperkte overschakelingskosten en de concurrentie met NAVTEQ leiden bijvoorbeeld alle tot een beperking van de prijsverhoging die Tele Atlas aan de concurrenten van TomTom kan opleggen. Het feit dat Garmin tegen prijsverhogingen wordt beschermd door zijn langlopende contract met NAVTEQ beperkt de mogelijke effecten van afscherming nog meer. De Commissie kwam daarom tot de conclusie dat de voorgenomen transactie niet tot concurrentiebeperkende schade op de downstream-markt zal leiden.

42.

De totale impact van de transactie wordt ook beïnvloed door de waarschijnlijke efficiëntiewinst die door de fusie ontstaat. De Commissie heeft een raming gemaakt van de totale impact van het verdwijnen van de dubbele marginalisatie als gevolg van de fusie en het verdwijnen van andere inefficiënties, zoals de mogelijkheid sneller betere kaarten te produceren door gebruik te maken van de tracerings- en feedbackgegevens van TomTom. Deze efficiëntiewinst versterkte de conclusie van de Commissie dat de voorgenomen transactie niet tot concurrentiebeperkende schade op de downstream-markt zal leiden.

43.

De door derden geuite bezorgdheid over vertrouwelijkheidskwesties is gebaseerd op de veronderstelling dat de afnemers van Tele Atlas informatie over hun toekomstige concurrentiegedrag moeten delen met hun kaartenleverancier. De huidige contracten verplichten de afnemers niet tot het doorgeven van dergelijke informatie over toekomstige activiteiten aan Tele Atlas. Afnemers hebben echter wel op vrijwillige basis informatie verstrekt over hun geraamde toekomstige verkopen, productplannen en nieuwe functies die in de nieuwste versies van hun apparaten worden opgenomen.

44.

De partijen hebben overtuigende bewijzen geleverd dat dergelijke uitwisselingen beperkt zijn en zelfs na de fusie kunnen worden verminderd zonder schade voor de afnemers van Tele Atlas, mochten deze afnemers bezorgd zijn over het gebruik van de uitgewisselde informatie door de fusieonderneming.

45.

Uit het marktonderzoek bleek dat afnemers hun verkoopprognoses niet noodzakelijk met Tele Atlas hoeven te bespreken. Nieuwe afnemers kunnen een minimumafnameverplichting overeenkomen en zo voorkomen dat gevoelige informatie over toekomstige verkopen wordt vrijgegeven.

46.

Informatie over aanvullende functies die aan toekomstige producten zullen worden toegevoegd, hoeft niet aan TomTom te worden doorgegeven. Ten eerste worden aanvullende functies geleverd door een aantal kleinere bedrijven. Bedrijven die bezorgd zijn over vertrouwelijkheid, beschikken dus over goede mogelijkheden om zich voor aanvullende functionaliteit tot alternatieve leveranciers te wenden. Ten tweede worden leveranciers van kaartendatabases soms door klanten benaderd met het verzoek in een nieuwe functie te investeren of de dekking van hun kaartendatabases uit te breiden. Tele Atlas baseert zijn investeringsbeslissingen echter niet op verzoeken van afzonderlijke bedrijven. Besluiten om in nieuwe functies te investeren of de geografische dekking uit te breiden worden genomen na overleg met de grootste afnemers, wat inhoudt dat ideeën met betrekking tot nieuwe inhoud meestal aan andere afnemers (waaronder TomTom) worden doorgegeven voordat investeringsbeslissingen worden genomen. Zodra een nieuwe functie is ontwikkeld, wordt deze tegelijkertijd aan alle afnemers van Tele Atlas aangeboden.

47.

Vertrouwelijke informatie die bij technisch overleg met Tele Atlas is uitgewisseld, kan mogelijk worden doorgegeven aan TomTom. Voor zover het de integratie van aanvullende functies betreft, verstrekt Tele Atlas zijn afnemers echter alle technische specificaties daarvoor. Technische problemen die alleen door Tele Atlas kunnen opgelost, doen zich maar zeer zelden voor.

48.

Na de fusie zou het voor Tele Atlas nog steeds van belang zijn te voorkomen dat zijn huidige afnemers in verband met vertrouwelijkheidsproblemen naar NAVTEQ overlopen, omdat het verlies van een klant niet wordt gecompenseerd door voldoende extra winst aan de downstream-zijde, zelfs al zou NAVTEQ zijn prijzen aanzienlijk verhogen. Bovendien zouden vertrouwelijkheidsproblemen voor Tele Atlas tot reputatieschade kunnen leiden, waardoor aan de verkoop van kaartendatabases door de fusieonderneming schade zou worden toegebracht. Aangezien er voor de partijen geen prikkel is om tot afscherming van de input over te gaan, is het waarschijnlijk dat de partijen op mogelijke vertrouwelijkheidsproblemen zouden reageren door bijvoorbeeld voorwaarden aan te bieden die het voor afnemers onaantrekkelijk maken om kaartendatabases bij NAVTEQ te betrekken.

49.

Gezien het bovenstaande achtte de Commissie het onwaarschijnlijk dat de voorgenomen transactie de daadwerkelijke mededinging op significante wijze zou kunnen belemmeren als gevolg van vertrouwelijkheidsproblemen.

50.

Er zijn momenteel geen aanwijzingen voor coördinatie tussen Tele Atlas en NAVTEQ. De resultaten van het marktonderzoek wijzen er integendeel op dat Tele Atlas en NAVTEQ voor de fusie zowel op prijs als op andere aspecten concurreerden. Daadwerkelijke coördinatie lijkt in de markt voor databases met digitale wegenkaarten voor navigatiesystemen onwaarschijnlijk. Prijscoördinatie zou moeilijk te realiseren zijn, omdat de prijzen van kaartendatabases niet transparant zijn. Het toewijzen van klanten zou in de PND-markt lastig zijn, omdat de relatieve omvang van de PND-fabrikanten verre van stabiel is en sinds 2004 een groot aantal bedrijven de markt heeft betreden. Gezien de huidige karakteristieken van de markt lijkt het ook onwaarschijnlijk dat effectieve mechanismen voor controle en het belemmeren van markttoetreding tot stand zouden kunnen worden gebracht. Ten slotte zijn er geen duidelijke aanwijzingen dat de verticale integratie van TomTom en Tele Atlas de mogelijkheden voor coördinatie tussen de producenten van kaartendatabases zou vergroten.

51.

De Commissie kwam daarom tot de conclusie dat het niet waarschijnlijk is dat de voorgenomen transactie door middel van coördinatie tot concurrentiebeperkende effecten zal leiden.

52.

De Commissie is tot de conclusie gekomen dat de voorgenomen concentratie geen mededingingsbezwaren doet rijzen waardoor de daadwerkelijke mededinging in de gemeenschappelijke markt of een aanzienlijk deel daarvan op significante wijze zou worden belemmerd. De Commissie heeft de concentratie daarom verenigbaar verklaard met de gemeenschappelijke markt en de werking van de EER-Overeenkomst overeenkomstig artikel 8, lid 1, van de concentratieverordening en artikel 57 van de EER-Overeenkomst.

16.9.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 237/14

Noot 1

In het algemeen is de datum waarop het vermoeden van overeenstemming ten aanzien van de vervangen norm vervalt, de door de Europese normalisatie-instituten vastgestelde datum van intrekking, maar gebruikers van de norm worden erop gewezen dat dit in bepaalde uitzonderlijke gevallen anders kan zijn.

Noot 2

De nieuwe (of gewijzigde) norm heeft dezelfde werkingssfeer als de vervangen norm. Op de aangegeven datum vervalt het ten aanzien van de vervangen norm bestaande vermoeden van overeenstemming met de essentiële eisen van de richtlijn.

Noot 3

In het geval van wijzigingsbladen is de norm waarnaar verwezen wordt EN CCCCC:YYYY, de voorafgaande wijzigingsbladen, indien die er zijn, en het nieuw genoemde wijzigingsblad. De vervangen norm (kolom 4) bestaat daarom uit EN CCCCC:YYYY en de voorafgaande wijzigingsbladen, indien die er zijn, maar zonder het nieuw genoemde wijzigingsblad. Op genoemde datum eindigt het vermoeden van overeenstemming met de essentiële eisen van de richtlijn van de vervangen norm.

—

iedere informatie betreffende de beschikbaarheid van de normen kan verkregen worden ofwel bij de Europese normalisatie-instellingen ofwel bij de nationale normalisatie-instellingen waarvan de lijst een bijlage is bij de Richtlijn 98/34/EG van het Europees Parlement en de Raad (3) gewijzigd door Richtlijn 98/48/EG (4);

—

de publicatie van de referenties in het Publicatieblad van de Europese Unie houdt niet in dat de normen beschikbaar zijn in alle talen van de Gemeenschap;

—

deze lijst vervangt de vorige lijsten die in het Publicatieblad van de Europese Unie gepubliceerd werden. De Commissie zal er zorg voor dragen dat de huidige lijst regelmatig wordt bijgewerkt.

—

CEN: rue de Stassart 36, B-1050 Brussel, tel. (32-2) 550 08 11, fax (32-2) 550 08 19 (http://www.cen.eu);

—

Cenelec: rue de Stassart 35, B-1050 Brussel, tel. (32-2) 519 68 71, fax (32-2) 519 69 19 (http://www.cenelec.eu);

—

ETSI: 650, route des Lucioles, F-06921 Sophia Antipolis, tel. (33) 492 94 42 00, fax (33) 493 65 47 16 (http://www.etsi.eu).

16.9.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 237/16

16.9.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 237/17

16.9.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 237/18

Europese Commissie

Directoraat-generaal Handel

Directoraat H

Kamer: J-79 4/23

B-1049 Brussel

Fax (32-2) 295 65 05

16.9.2008   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 237/20